SEBZECİLİK

MARUL YETİŞTİRİCİLİĞİ

MARUL-KIVIRCIK-BAŞ SALATA

• Ülkemizde hemen hemen bütün bölgelerimizde marul ve kıvırcık, son yıllarda ise üretimi hızla artan baĢ salata yetiĢtiriciliği yapılmaktadır.

• YetiĢme devresinin kısa oluĢu nedeniyle ekim ve dikim zamanı ayarlanarak yıl içerisinde birkaç kez yetiĢtirmek mümkündür.

3 GRUP SALATA

• Ülkemizde yetiĢtirilen salataları 3 grupta toplayabiliriz.

• 1. Kıvırcık yapraklı salatalar: BaĢ bağlamayan bol yapraklı salatalardır.

• 2. Marullar: Bu salataya romen salatası da denir. Uzun yaprakları birbirini örterek baĢ meydana getirir. Memleketimizde yetiĢtirilen yabancı çeĢitlerin yanında üstün özelliklere sahip yerli çeĢitlerimizde mevcuttur.

• 3. BaĢ salatalar: Son yıllarda üretimi hızla geliĢen kapalı bir baĢa sahip salatalardır. BaĢın sıkı olması istenen bir özellikti

YAZ KIŞ ÜRETİM

• Salatalar yetiĢtiği mevsimler dikkate alındığında kıĢ, bahar

ve yaz salatası olarak sınıflandırılabilirler.

• KıĢ ve ilkbahar salataları kısa günde baĢ meydana

getirirler. Yazlık salatalar uzun günden etkilenmeden baĢ

bağlarlar.

DÜŞÜK SICAKLIK ZARARLI

• Salata ve marullar ılık iklim bitkisidir. KıĢı sert olmayan

bölgelerde yıl boyu yetiĢtirilmeleri mümkündür.

• DüĢük sıcaklıklara dayanma zamanı 6-10 yapraklı

devresidir.

• KıĢlık çeĢitler 0 C-5 C arasındaki sıcaklıklarda 5-10 gün

dayanabilmektedirler.

NASIL TOPRAK

• Salata ve marullar her tür toprakta yetiĢtirilebilmektedir.

Ancak kaliteli ürün için, humusça zengin su tutma

kabiliyeti iyi kumlu-tınlı veya tınlı-kumlu topraklar

idealdir.

• Toprak reaksiyonuna hassastır, asitli topraklarda kalite

bozulur.

TOPRAK HAZIRLIĞI

• Salata ve marullar yıl boyunca değiĢik mevsimlerde birkaç

kez yetiĢtirildiği için toprak hazırlığı yetiĢtirme mevsimine

göre 2-3 ay önceden yapılır.

• Dikim yapılacak toprak pulluk ile sürülür. Diskaro, tırmık

çekilir ve karık pullukları ile masuralar hazırlanır.

KADEMELİ GÜBRE

• Salatalar organik materyali zengin topraklarda daha güzel gelişir ve verimli olurlar.

• Toprakta yeterli organik madde yoksa dönüme 2-4 ton çiftlik gübresi verilir.

• Ticaret gübresi olarak dönüme 30 kg amonyum nitrat, 30-40 kg süperfosfat ve 20-30 kg potasyum sülfat verilmesi uygundur. En uygun gübreleme toprak analizine göre yapılacak gübrelemedir.

• -Fosforlu ve potaslı gübreler son toprak hazırlığı sırasında

• -Azotlu gübreler ise 3-4 seferde verilmelidir.

• -Azotlu gübrenin yarısı dikimde diğer yarısı ise gelişme döneminde sulamalardan önce 2-3 seferde verilmelidir.

TOHUM MU? FİDE Mİ?

• Salata ve marullar tohumların tarlaya doğrudan ekilmesi ve

fide yetiştirilerek fidenin tarlaya dikilmesi şeklinde yetiştirilir.

• Doğrudan tohum ekerek yetiştirme sisteminde dönüme 100-

120 gr tohum kullanılır.

• Ekim derinliği 2 cm kadar olmalıdır. Tohum ekiminde toprak

iyice ufalanarak çok iyi hazırlanmalıdır.

FİDE YETİŞTİRELİM

• Salata-marul tohumlarının çimlenmesi için en uygun toprak sıcaklığı genelde 4-25 C’ler arasında olduğu halde kıvırcık baş salatalarda bu sıcaklık 29 C ye yükselmektedir.

• Yetiştirme periyoduna bağlı olarak tohumlar sıcak soğuk ve ılık yastıklara ekilir

• Sıravari ekim serpme ekime göre daha iyidir. Ekim sonrası fideler 2-3 yapraklı olduğunda seyreltilir.

• Seyreltilen fideler bir başka yere şaşırtılabilir. Fideler

5-6 yapraklı olunca dikime hazır demektir.

BAKIM MASRAFI AZ GELİRİ YÜKSEK

• Salataların gelişme devresi kısa olduğu için 1-2 çapa yapılır.

Çapa yüzlek yapılmalıdır. Ayrıca kurak havalarda muntazam

aralıklarla sulama yapılmalıdır.

• Sağlıklı büyümeleri için Mücadele Kuruluşlarının önerdiği

şekilde ilaçlamaya özen gösterilmelidir. Münavebeye önem

verilmeli ve salata-marul ekilecek tarlada 4 yıl süre ile salata-

marul ve yer elması ekilmemelidir.

ÜRETİME NE ZAMAN BAŞLASAK

• Yetiştirme zamanı iklim ve çeşitlere bağlı olarak değişmektedir. Örneğin: Marmara bölgesinde;

• Tohum ekimi Fide dikimi Hasat zamanı

• İlkbahar yetiştiriciliğinde Ocak-şubat Mart-Nisan Mayıs-Haziran

• Sonbahar yetiştiriciliğinde Temmuz-Ağustos Ağustos-Eylül Ekim-Kasım

• Kış yetiştiriciliğinde Ağustos-Eylül Eylül-Ekim Kasım-Aralık

• Kış yetiştiriciliği Marmara bölgesi için kârlı ancak riskli olmaktadır. Ancak yukarıda belirtilen tarihler bölgelere göre farklılık gösterecektir. bunu unutmayınız.

BİRKAÇ DEFA HASAT

• Hasat birkaç seferde yapılır. Olgun başlar bıçak ile kesilir ve

kasalara tek sıra en çok iki sıra halinde konur.

• Hasat sırasında yapraklar toprak ile bulaştırılmamalıdır.

• Aksi halde yıkama gerekecek ve işçilik artacaktır. Hasat

edilen salata ve marulların iyi olmayan birkaç dış yaprağı atılır

ve ambalaj kaplarına tek sıra halinde yerleştirilir

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsünde tohum üretimi yapılan

çeşitler ve özellikleri şunlardır:

YEDİKULE-44

-Romen salataları grubundadır.

-Hasad edilecek mevsime bağlı olarak Ege Bölge şartlarında 15

Ağustos -15 Eylül arasında tohum ekimi yapılabilir.

-Fide devresinde olgunluğa göre soğuğa daha dayanıklıdır.

-Bağlanmadan göbek bağlayabilir.

-Sıcağa fazla dayanıklı değildir.

YEDİKULE-5701

-Romen salataları grubundadır.

-Hasad edilecek mevsime bağlı olarak Ege Bölge şartlarında 15

Ağustos -15 Eylül arasında tohum ekimi yapılabilir.

Yedikule marul Icberg marul

TERE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ

1. Ekonomik Önemi, Anavatanı ve Yayılma Alanları

• Anavatanı Asya ve Kuzey Afrika olan tere, dereotu gibi tek yıllık sebzeler grubunda yer alan otsu bir bitkidir. İçerdiği hoş kokulu ve hafif baharatlı yapısı nedeniyle iştah açıcı olarak salata veya garnitür sebzesi şeklinde kullanılır. Ülkemizin bütün bölgelerinde sıcak yaz ayları dışında her zaman yetiştirilen tere genelde Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerinde ticari boyutlarda üretilmektedir. Ancak bütün bölgelerde ev bahçelerinde amatör olarak yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Maydanoz ve dereotu gibi yeşillik sebzeleri grubunda yer alan tere ülkemizde çok yaygın bir üretim alanına sahip değildir. Ülkemizde 2000 ton civarında tere üretilmektedir

• 2. Morfolojik Özellikleri

2.1. Kök

Tere etli ve ana bir kazık kök ile bol miktarda saçak kök

meydana getiri. Kökler toprağın 50-60 cm derinliğine kadar

iner.

2.2. Gövde

Gövde toprak seviyesinde, rozet şeklinde ve yeşil renklidir.

Üzerinde yaprakları taşır. Bitki generatif faza geçince çiçek

sürgünü üzerinde aşağıdan yukarıya azalan ve küçülen

yapraklar meydana getirir. Koltuklardan çıkan sürgünler

üzerinde çiçekler yer alır.

• 2.3. Yaprak

Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan terelerde iki farklı yaprak tipi

vardır.

-Maydanoz tipli parçalı yapraklı tereler.

-Düz parçasız ve uzun-oval (roka yapraklı) yapraklı tereler.

• Bu iki grup yaprak özellikleri bakımından farklı olmamalarına karşın yetiştiricilikleri aynıdır. Yaprak sapları her iki yaprak şeklinde de yuvarlaktır ve bir gövde üzerinden çok fazla sayıda uzun saplı yapraklar oluşur. Yaprakları yaprak sapları ile birlikte tüketilir. Maydanoz yapraklı terelerde yapraklar parçalı olup daha fazla eterikyağ içerirler. Buna karşılık düz yapraklı terelerde yaprak ayası tek parça olup kenarları dişli veya düzdür. Roka yapraklı çeşitlerde yapraklar daha az eterik yağ içerirler.

Çiçekler gövde üzerindeki koltuklardan çıkan yan dallar ve ana dallar üzerinde dağılmışlardır. Çiçekleri beyaz ve morumsu renkte olup haçlı çiçeği yapısındadır. Çiçeklenme için uzun gün (13 saat üzeri) gereklidir. Erselik yapıdaki çiçekler 4 çanak, 4 taç yaprak, 6 erkek ve 1 dişi organ taşırlar. Tereler yüksek oranda yabancı tozlanma gösterirler.

• 3. YetiĢtirilme Ġstekleri

3.1. Ġklim istekleri

Tere üretimi genelde erken ilkbaharda yapılır. Kış aylarında

çok düşük sıcaklıklardan zarar görür. Ancak Ege ve Akdeniz

Bölgeleri gibi kış mevsimi ılık geçen bölgelerde sıcak yaz

ayları dışında yılın her mevsiminbde tere yetiştiriciliği

yapılabilir. Dereotu gibi bir kez veya en çok iki kez biçim

yapılabildiği için yıl boyunca kademeli tohum ekimi yapılarak

kademeli üretim gerçekleştirilir.

3.2. Toprak Ġsteği

Tere toprak istekleri bakımından seçici bir bitki değildir. Besin

maddesinde zengin tınlı topraklar tere üretimi açısından ideal

topraklardır. 0.5-7.5 pH değerleri arası uygun değerlerdir.

• 4. YetiĢtirilme ġekli4.1. Toprak hazırlığı ve ekimTere üretimi doğrudan tohum ekimi ile yapılır. Yılın her mevsiminde üretilebilsede ilk bahar üretimi tercih edilr. Tohumlar çok küçük olduğu için çok iyi hazırlanmış tohum yatağı ister. Ülkemizdeki genel üretim şekli mevsime göre değişmekle birlikte tava veya tahtalarda yapılan üretim şeklidir. Önce tava veya tahta hazırlanır. Tohumlar m2’ye 1-1.5 g hesabıyla serpme veya sıravari olarak ekilir. Sıravariekimde sıra arası mesafesi olarak 12-15 cm yeterlidir. Tohumların ekim derinliği 1-1.5 cm’yi geçmemelidir. Ekilen tohumlar toprak içine ya tırmık ile karıştırılır tohumların üzerine bir cm kalınlığında kapak atılır ve sürgü ile bolca su verilir. Optimum koşullarda 2 gün içinde çimlenen tohumların oluşan bitkiler hızla gelişmeye başlar. Bu aşamadan sonra yapılacak bakım işlerine özen gösterilmelidir.

• 4.2. Bakım iĢleri

Roka, dereotu ve maydanozda olduğu gibi en önemli iki

bakım işlemi sulama ve yabancı ot temizliğidir. Üretim

yapılan bölgenin iklim koşullarına göre sulama önce

sürgüler yardımıyla daha sonraki sulamalarda ise salma

şeklinde yapılır. Sıravari ekimlerde sıraarası çapalanır.

Serpme ekimlerde ise bitkilerin araları çapalanmaz otlar

elle alınır. Tere üretiminde sorun olan önemli bir hastalık

veya zararlı yoktur. Toprak altı zararlıları ile yaprak

pirelerine karşı gerekli önlemler alınmalıdır

• Yabancı ot mücadelesi ise genelde mekanik yöntemler

kullanılarak yapılır. Özellikle tohum ekiminden sonra gelişen

yabancı otlar önemlidir. Bitki gelişim aşamasında ise tere

bitkileri yabancı ot gelişimini engeller. İlk aşamadaki yabancı

otlar ise el veya çapa ile yok edilir.

• .3. GübrelemeRoka üretiminde olduğu gibi terelerde de vegetasyon süresi

kısa olduğundan gübrelemenin her yetiştirme döneminde

tohum ekiminden önce dekara 12-15 kg N, 10-12 kg P2O5 ve

15 kg K2O şeklinde yapılması gerekir.

•

5. Olgunluk hasat ve depolamaUygun koşullarda tere yaprakları tohum ekiminden 25-30 gün sonra hasat edilebilir büyüklüğe ulaşır. Bu dönemde 15-20 cm boy alan bitkiler yine roka, dereotu ve maydanozda olduğu gibi toprak üzerinden yaprak sapları ile birlikte biçilerek hasat edilirler. Hasat bie veya en çok iki biçim olarak yapılabilir. Ancak ikinci biçimde verim önemli oranda düşer. Hasat edilen yapraklar sapları ile birlikte demetler haline getirilir ve piyasaya sunulur. Hasat edilen tereler 3-4 gün süre ile +4 C’liksıcaklıklarda saklanabilirler. Uzun süreli saklamalarda yapraklarda sararma meydana geldiği için pazarlama özelliğini kaybederler.

•6. VerimVerim yeşillik olarak kullanılan diğer bitkilerdeki gibi

demet olarak belirlenir. Genelde iki biçim yapılabildiği

varsayılırsa m2 verimi 30-50 demet arasında değişir. Bir

dekar alandan alınan 20-25 bin demet ideal verim

miktarıdır. Tere kökü ile bir seferde de hasat edilebilir.

• 7. Tohum üretimi

Tohum üretimi için yapılacak olan üretimde dikkat edilmesi gereken en önemli konu bitki sıklığının azaltılması ve gübrelemenin dengeli yapılmasıdır. Tohum üretiminde dekara 1.5-2 ton yanmış çiftlik gübresi önerilir. Ayrıca toprak yapısına göre ticari gübre takviyesi yapılmalıdır. Tohum üretimi amacıyla yapılacak üretimde tohum ekimi en geç Şubat ayı başlarında yapılır. Çimlenme ve bitki gelişim aşamasında yapılan bakım işlerinden sonra bitkiler Mart-Nisan aylarında çiçek saplarını oluştururlar ve mayıs ayında çiçeklenme başlar. Yabancı tozlanmada böceklerin yardımı sağlanmalıdır. Her bir çiçek tozlanma ve döllenmeden sonra birer yassı şekilli kapsül oluşturur ve her bir kapsülde 2 adet tohum bulunur. Önce yeşil olan kapsüller daha sonra saman rengine döner. Haziran ayı içerisinde meyveler ve tohumlar bitki sapları ile birlikte hasat edilir ve gölge bir yerde kurumaya bırakılır. İyice kuruyan kapsüller harmanlanarak tohumlar ayrılır. Optimum koşullarda yapılan bir tohum üretiminde terelerde tohum verimi 60-70 kg/da arasında değişir.

Maydanoz yetiştiriciliği

• 1.Ekonomik Önemi, Anavatanı ve Yayılma Alanları

•Akdeniz ülkesi bitkisi olan maydanoz kök ve yapraklarından yararlanmak amacıyla üretilir. Yeşil yaprakları

• yemeklerde ve mezelerde garnitür olarak kullanılırken köklerinin de bazı yemek ve çorbalarda kullanıldığı belirtilmektedir.Bu gün üretimi yapılan maydanozlar başlıca 2 ayrı grupta yer almaktadır.

Petroselinum crispum (Mill.) var. Neapolitanum Danert : Yaprak maydanozu olup yaprakları parçalı büyük ve küçük, kıvırcık ve düz, ince ve geniş olan formları vardır. Kökleri ince yapılıdır. İki ana grubu vardır. Düz yapraklı maydanozlar : Ülkemizde yetiştirilen gruptur.Kıvırcık yapraklı maydanozlar : Yaprakları çok kıvırcıktır.

•Petroselinum crispum (Mill.) var. Tubesorum Crow. : Kök

maydanozu olup, yaprakları çok incedir. Kökleri havuç gibi

şişkin kısa, küt, uzun veya geniş olabilmektedir.

• Birçok ülkede olduğu gibi ülkemizdede 12 ay boyunca

pazardan eksik olmayan maydanoz E vitamini bakımından

oldukça zengin kokulu bir sebzedir. Yemek ve salataların

vazgeçilmez sebzesidir. Üreticilere yıl boyunca sürekli gelir

sağlayarak ekonomik gelirde önemli bir yer tutar

•

Maydanoz, ülkemizde ticari olarak Akdeniz, Ege ve büyük çaplı olarak Marmara bölgelerinde üretilirken, uygun iklim koşullarında bütün bölgelerimizde bahçelerde küçük çaplı olarak yetiştirilir.

Maydanoz Akdeniz ülkelerinin bitkisidir. İspanya, Yunanistan. Fas, Cezayir ve Tunus da bol miktarda yabani maydanoz bulunduğu bildirilmektedir. Yetiştiriciliği M.Ö. 4000 yıllarına dayanır.

Maydanoz normal olarak iki yıllık bir kültür bitkisidir. Birinci yıl yaprak ve yeşil aksamını, ikinci yıl ise çiçek ve tohumlarını oluşturur. Bunun yanında kökler toprak içinde uzun seneler kalabildiği için çok yıllık bitkiler grubunda da görülür. Ülkemizde 32.000 ton maydanoz üretimi yapılmaktadır.

• 2. Morfolojik Özellikler

2.1. KökYaprak maydanoz çeşitlerinde kök, düz, iç kısımları etli ve beyaz dokulu, ince ve uzun kazık kök şeklindedir. Kökler 70-80 cm derine gider. Kök maydanozlarda ise kök havuç şeklindedir. Havuç şeklindeki kök etrafında bol sayıda saçak kök mevcuttur. Köklerin %50’lik kısmı toprağın 20 cm derinliğinde dağılmaktadır.

2.2. GövdeMaydanozda gövde toprak seviyesinde rozet şeklinde, 2. Yılda ise gelişerek uyvarlak, boyuna oluklu ve ince yapılı olarak dallanır. Genelde 100-150 cm boy yapabilir. Fazla yan dal yapmaz ve gövde üzerindeki yaprak sayısı ve iriliği aşağıdan yukarıya doğru azalır. Gövde şemsiye şeklindeki bir çiçek demeti ile son bulur.

• 2.3. Yaprak

Yapraklar düz ve kıvırcık olmak üzere iki formdadır. Düz yapraklı çeşitlerde yapraklar 3-5 parçalı ve kıvrımsızdır. Çeşide göre açık veya koyu yeşil renkliolan yaprakların ucu hafif sivridir. Kıvırcık yapraklı çeşitlerde ise yapraklar kıvırcık ve daha etlidir. Kıvırcık yapraklı çeşitlerde ise yaprak verimi daha fazladır. Kök maydanozlarda ise yapraklar genelde düzdür. Ülkemizde yetiştirilen maydanoz çeşitleri genelde düz yapraklı çeşitlerdir.

2.4. ÇiçekŞemsiye şeklinde olan çiçekler yeşilimtrak ve sarı renktedir. Bir bitki 10-20 çiçek şemsiyesi taşıyabilir. Erselik, beşli (5 çanak, 5 taç yaprak, 5 erkek organ, 1 dişi organ) çiçek yapısına sahiptir. Dişi organ iki karpellidir. Çok nadirde olsa erkek kısır çiçeklere rastlanır. Yüksek oranda yabancı döllenme gösterir. Çiçeklenme için düşük sıcaklığa (8°C altında 20-30 gün) ihtiyaç vardır. Çiçeklenme şemsiyenin dışından başlayarak içine doğru devam eder. Tohum olgunluğu da bu sırayı izler.

• 3. Tohum ve çimlenme özellikleriMeyveler iki parçalı olup her parça içinde bir tohum bulunur. Tohumlar çok küçük, hafif kıvrık oval şekilli, üzeri çizgili, gri-yeşil renkte ve tipik maydanoz kokuludur. Fakat tohum yaşlandıkça bu koku azalır. Bir gramda 700-800 adet tohum bulunur.

Tohumlar çimlenmelerini uygun koşullarda depolandıkları zaman 2-3 yıl koruyabilirler. Optimum çimlenme koşulları olan 20°C de tohumlar 15-20 günde çimlenebilirler. İlkbaharda tarlaya direkt ekilen tohumlar ise 20-22 günde çimlenerek toprak üzerine çıkarlar. Maydanoz bitkisinin tüm organlar, özelliklede tohumları önemli oranda eterik yağ içerir.

• 4. Yetiştirilme İstekleri

4.1. İklim isteğiYüksek rutubetli ve ılıman iklime sahip bölgeleri sever. Ancak soğuk bölgelerde bölge şartlarına göre ilkbahar ile soğukların başladığı sonbahar dönemi arasındada yetiştirilebilir. Ilıman iklime sahip Akdeniz, Ege ve Marmara (Bandırma ve Gönen) bölgelerinde bütün yıl boyunca maydanoz yetiştiriciliği yapılabilir.

4.2. Toprak isteğiMaydanoz toprak istekleri bakımından seçici değildir. Ağır olmayan, bitki besin maddelerince zengin bütün topraklarda yetişebilir. Ancak derin bünyeli topraklarda çok iyi sonuç verir. 5.0-8.0 pH değerleri arası uygun değerlerdir.

• 5. Yetiştirilme ŞekliMaydanoz üretimi tohumların doğrudan tarlaya ekilmesi şeklinde yapılır. Üretim bölgenin iklim ve mevsim özelliklerine göre ya tavada yada düz tarlada şeritler halinde yapılır. Ege ve Akdeniz gibi yaz mevsimi kurak geçen bölgelerde yetiştirme tavalarda, Marmara gibi rutubetli, yağışlı geçen bölgelerde ise düz tarlada şeritler halinde yapılır.

5.1. Toprak hazırlığı, ekim ve dikimYetiştiricilikte tarla seçimi çok önemlidir. Maydanoz üretimi yapılacak tarla tek ve çok yıllık yabancı otlardan mutlaka temiz olmalıdır. Üretim yapılacak tarla mümkünse 1-2 yıl önceden maydanoz üretimine hazırlanmalıdır. Maydanoz üretiminde yabancı ot maliyeti yükseltir ve kaliteyi bozar. Bunu engellemek için tarla ekim tarihinden 1-2 ay önce dekara 3-5 ton çiftlik gübresi ile gübrelenir ve derince sürülür. Disk-Harrow ile inceltilir ve düz tarla ekimine veya tava şeklindeki üretime göre hazırlanır. Tavalar düz tarla yüzeyinden 10-15 cm çukurda kalacak şekilde, 100-120 cm genişliğinde ve isteğe bağlı uzunlukta hazırlanır. Düz tarla üretiminde ise böyle bir hazırlığa gerek yoktur.

• Maydanoz, tohumları en zor ve en uzun sürede çimlenen sebzelerdendir. Tohum ekimi m2’ye 1-1.5 gram tohum (1 dekar alana 1-1.5 kg tohum) hesabıyla yapılır. Küçük işletmelerde tavalara genellikle el ile birkaç defada serpme olarak yapılan tohum ekimi büyük işletmelerde düz tarlaya şeritler halinde ve mibzer ile sıravariolarak yapılır. Tohum ekim derinliği 1-1.5 cm’dir. Ticari üretim yapılan bölgelerde buğday mibzerleri maydanoz ekimi içinde kullanılabilir.

Pazar için yapılan üretimlerde tarlada sıra arası 35-40 cm, tohum üretimi amacıyla yapılan üretimlerde ise tarlada sıra arası 35-40 cm, tohum üretimi amacıyla yapılan üretimlerde ise 60-70cm olmalıdır.

Tohum ekimi sırasında toprak tavının yeterli olmasına özen gösterilmelidir. En ideal tohum ekim zamanı Ege bölgesinde Mart ayının ilk haftasıdır. Tohum ekiminden yaklaşık 20-25 gün sonra çimlenme ve çıkış başlar.

Tohumların homojen bir şekilde çimlenebilmesi için bu dönemde sulama işlemi çok dikkatli olarak yapılmalıdır. Bitkiler toprak yüzeyinde görüldükten sonra bakım işlerine geçilir. Maydanoz ender olarak bazı yörelerde kerevizde olduğu gibi fide ile de üretilir.

• 5.2. Bakım işleriMaydanoz üretiminde yapılması gereken en önemli bakım işleri yabancı ot temizliği ve sulamadır. Yabancı ot gelişimini engellemek amacıyla tava şeklinde yapılan üretimde tava aralarının ve tava sırtlarının çapalanması el ile, büyük işletmelerde kültüvatör veya çapa makinaları ile yapılır. Maydanoz bitkisi ilk devrelerde çapaya çok hassastır. Bu nedenle çapa yapma yerine otların elle alınması daha çok uygulanır. Bitki gelişimi hızlı olunca toprak yüzeyini kapatan bitkiler yabancı ot gelişimine olanak tanımalar.

5.3. SulamaMaydanoz üretiminde sulama, tohum çimlenme döneminde çok önemlidir. Çimlenmenin oluştuğu ilk üç hafta boyunca yağmurlama sulama yapılmalıdır. Bitkiler 2-3 yapraklı olunca salma sulamada yapılabilir. Sulama mevsim şartlarına göre yapılır, ancak maydanoz aşırı suya hassastır. Su fazla göllenirse bitkiler sararır, suyun tarlada uzun süre kalması durumunda ise ölürler.

• 5.4. GübrelemeMaydanoz gübrelemeye olumu cevap veren bir bitkidir. Özellikle ekimden önce verilen yanmış çiftlik gübresinin yabancı tohumu taşımaması önemlidir. Temel gübreleme çiftlik gübresi ile birlikte yapılır ve buna ilave olarak her biçimden sonra dekara 3-5 kg saf azot uygulaması son baharda yapılmalıdır.

Yapılan bir araştırmada dekardan 2 ton yeşil maydanoz hasat edildiği zaman topraktan kaldırılan besin maddeleri sırasıyla 3 kg N, 0.8 kg P2O5, 2.6 kg K2O, 3.2 kg Ca ve 0.6 kg Mg olarak belirlenmiştir. Gübrelemenin yinede yetiştiricilik yapılan tarlanın toprak analiz raporuna göre yapılamasına özen gösterilmelidir. Maydanoz üretiminde gereğinden fazla ve hasattan hemen önce verilen nitrat formundaki azot nitrit formunda kaldığından tüketiciler açısından büyük sakıncalar yaratmaktadır.

• 5.5. Tarımsal SavaşımMaydanoz üretiminde sorun olan önemli bir hastalık ve zararlı yoktur. Ancak tohum çimlenme döneminde toprak kurtları (bozkurtlar) zararlı olabilir. Bunların zararı toprak ilaçlaması ile ortadan kaldırılır.

Maydanoz üretiminde karşılaşılacak olan en önemli sorun yabancı ot sorunudur. Yabancı ot savaşımı mekanik yapılabildiği gibi herbisitler ile de yapılabilmektedir. Herbisit uygulamasında en iyi sonucu çıkış öncesi (pre-emergence) uygulamalar vermektedir. Bu ilaçlama maydanoz bitkileri toprak üzerine çıktıktan sonra uygulanırsa bitki gelişimini yavaşlatmakta ve yapaklarda zararlanmalar oluşturmaktadır. Çıkış sonrası olarak da bazı selektif ilaçlarla mücadele yapılabilmektedir. Geniş çaplı üretimlerde herbisit uygulaması tercih edilmelidr. Uygun bir herbisit kullanımı ile hiç çapa işlemi yapmadan maydanoz üretimi yapmak mümkündür.

• 6. Olgunluk, hasat ve depolamaÇeşide ve mevsime bağlı olarak tohum ekiminden 60-70 gün sonra bitkiler hasat olgunluğuna gelirler. Bu dönemde bitkiler 15-20 cm boy almıştır. Hasat sabahın erken saatlerinde ve bitkilerin toprağın 1-2 cm üzerinden biçilmesi suretiyle yapılır.

İlk biçimden 20-25 gün sonra ikinci biçim yapılır. Yılda 6-7 biçim yapılır. Her biçimden sonra azotlu gübre verilmeli ve sulama yapılmalıdır. Hasat edilen bitkiler hemen tarlada demetlenir.

Demetler önce 1 saat süre ile temiz bir suya batırıldıktan sonra rutubetli kasa veya sepetlerde üzerleri nemli bezle örtülerek en yakın pazara sevk edilir. Maydanoz demetleri –1 ve 0°C’de %90-95 nemde 3-4 hafta muhafaza edilebilirler.

• 7. VerimMaydanozda verim genelde demet olarak belirlenir. Bir yıl boyunca yapılan üretimde m2’den toplam80-100 demet, dekardan da 70-90 bin demet maydanoz alınabilmektedir. Mevsime göre demet kalınlığının farklılığı göz önüne alınırsa 2-4 ton/da verim en ideal verim ortalamasıdır. Maydanozlarda verim birinci biçimden üçüncü biçime kadar arttığı halde daha sonraki biçimlerde azalır.

Maydanoz bulunduğu yeri 2-3 yıl muhafaza ederse de ömrü 1 veya 2 yıldır. Bitki ikinci yıl hemen generatif faza geçtiği için tohum ekiminden her yıl yenilenmesi önerilir.

• 8. Tohum ÜretimiTohumluk üretimi amacıyla amacıyla yapılan maydanoz üretimi normal maydnozüretiminde çok büyük bir farklılık göstermez. Tohum üretimi amacıyla yapılacak maydanoz üretiminden çok büyük bir farklılık göstermez. Tohum üretimi amacıyla yapılacak üretimde tohum ekimi Mart-Nisan aylarında yapılır. Ekimde sıra aralarının 60-70 cm sıra üzerinin 15-20 cm olacak şekilde alınması gerekir ve tohumluk bitkilerde biçim yapılmaması önerilir. Birinci yıl gelişen bitkilerin zarar görmemesine özen gösterilir ve ikinci yıl ilave olarak 20-25 kg/da azotlu gübre takviyesi yapılır.

Tohumluk bitkiler ikinci yıl Mart ayında çiçek sapı oluşturarak Mayıs ayında çiçeklenmeye başlar. Yüksek oranda yabancı döllenme meydana geldiği için döllenmede arılar önemli rol oynar. Tarlaya arı kovanı ilavesi tohum verimini arttırır. Ancak çevrede yabani maydanoz varsa yabancı tozlanma engellenmelidir.

Çiçeklenme şemsiyenin dışından içine doğru olur. Bitkiler Haziran ayı ortasında tohum bağlamaya başlar. Özellikle dıştaki tohumları silkelenerek savrulur. Tohum hasadı temmuz ayı sonunda yapılır. Tohum verimi 50/100 kg/da arasında değişir.

DEREOTU YETİŞTİRİCİLİĞİ

TANIMI –KÖKENİ VE YAYILIŞI

Dereotu kökenini doğudan almıştır.Hindistan olabileceği belirtil-

mektedir.Bugün Akdeniz ülkeleri,hemen bütün Avrupa,ABD ve

daha birçok ülkelerde bulunmakta ve kültürü yapılmaktadır.

Dereotu tek yıllık bir bitkidir.Kökler iğ şeklinde ve beyazımsıdır.

120cm boylanabilir.

İklim ve toprak istekleri:Dereotu hemen her toprakta yetişebi-

lir.Ancak kumlu toprakları sevmez.Nemli yerlerde dereotunun

Kültürü rahatlıkla yapılır.Yabani olarak kumlu nehir kenarların-

da,yol kenarlarında yetişir.

Yetiştirme Tekniği

Dereotunun ön bitki için belirli bir isteği yoktur.

Ancak ahır gübrelenmiş çapa bitkisinden sonra

gelmeyi arzular.Dereotu tarlayı çabuk boşaltığın-

dan kendinden sonra gelen bitkiye toprak hazır-

lığı için yeterli zaman bırakır.Kullanım amacına

göre 3 şekilde yetiştirilir:

1-Meyve üretimi için yetiştirme

Bunda ekim tarihi sınırlıdır,zira zamanında ekil-

melidir ki, zamanında olgunluğa gelebilsin.

2-Drog herba için yetiştirme:Ekim zamanı yönünden değişiklik gösterir.Çünkü aynı zamanda erkenci patates ,ıspanak,salatalıktan sonra ekilebilir.

3-Yeşil kullanım için yetiştirme:Genellikle 25-30 cm yüksekliğe geldiğinde biçildiğinden

İlkbahardan sonbahara kadar hemen her zaman

ekilebilir.

Dereotu direk tarlaya ekilebildiği gibi fide şeklinde de kültürü yapılabilir.Bunun için yastıklarda yetiştirilen fideler ilkbaharda tarlaya şaşırtılır.Küçük bir tohuma sahip dereotunun toprak hazırlığı çok itinalı yapılmalıdır.Ekim serpme olabileceği gibi

daha çok sıraya da yapılabilir.Ticari gübre ekimden önce verilmelidir.Dereotunun vegetasyon devresinde en önemli sorunu yabancı ot temizlenmesidir.

HASAD VE KURUTMA:Yeşil herba ekim tarihine göre Temmuz ortasından Eylüle kadarki zamanda çiçeklenmeden sonra biçilir.Biçilen yeşil herba hemen biçilip kurutulmalıdır.

Verim:drog herba miktarı bölgeye ve ekime göre değişir.

Hastalık ve zararlılar:en önemli zararı puccina

Petrosolini yapmaktadır.ayrıca caveriellaaegopodi de önemli zararlılardandır.

Çok aromatik olan dereotu ,yeşil olarak kullanıl-

Dığı gibi baharat amaçlıda kullanılır.