Materiały Budowlane 2-2007

5/14/2018 Materia y Budowlane 2-2007 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/materialy-budowlane-2-2007 1/108





P. Łukowski – Materiały i systemy do naprawy i ochrony konstrukcjibetonowych – wdrażanie norm europejskich EN 1504 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

L. Courard, A. Garbacz, T. Piotrowski – Inżynieria Powierzchni Betonu.Część 3. Termodynamiczne uwarunkowania adhezji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Z. Mielczarek, M. Lange – Naprawa oraz wzmacnianie elementówi konstrukcji drewnianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8W. Brylicki, A. Łagosz, M. Rembi ś, A. Smoleńska – Nowe zaprawynaprawcze do rekonstrukcji cegieł i spoinowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12C. Madryas – Współczesne materiały konstrukcyjne w podziemnejinfrastrukturze sieciowej miast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

A. Fleszar, A Królikowski – Zabezpieczanie konstrukcji żelbetowychza pomocą migrują cych inhibitorów korozji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

A. H. Gerdes – Impregnacja betonu za pomocą silanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24B. Chmielewska, J. Koper – Naprawa rys w konstrukcjach żelbetowychmetodą iniekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

A. Kozkova, M. Rorke – Radcon # 7 – innowacyjna technologia hydroizolacji betonu . . 29M. Karpał a – Spr ężyste mocowanie szyn kolejowych i tramwajowych . . . . . . . . . . . 32M. Kał u ż a, T. Bartosik – Wzmacnianie konstrukcji materiałami na baziewłókien węglowych, szklanych i aramidowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

A. Foremny – Kompozyty FRP do wzmacniania konstrukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39J. Olesiak – Zasady stosowania farb krzemianowych w renowacji zabytków . . . . . . 42K. Danielewska, A. Pszczół kowska, T. Górecki – Nanotechnologiaw budownictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46Z. Owsiak – Badanie efektywności hydrofobizacji powierzchni cegieł . . . . . . . . . . . . 49

A. Fojutowski – Zabezpieczanie konstrukcji drewnianych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

J. A. Pogorzelski – Myślmy kompleksowo o mieszkaniach, energii i kredytach . . . . . . 56 A. W ęglarz – Możliwości finansowania projektów z dziedziny efektywnościenergetycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57P. Cieślewicz – Termoizolacja typu PIR – materiał nowej generacji . . . . . . . . . . . . . 62

Z. B. Kohutek – Trwa Kampania Znaku Jakości SPBT „Dobry Beton” . . . . . . . . . . . 68Z. Szparkowski – Tendencje rozwoju budynków biurowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

M. Kosiorek, A. Kolbrecki – Bezpieczeństwo pożarowe – część XVI.Środki ogniochronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

K. Wi śniewska, E. Kował ko – Bogaty program BUDMY 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Posadzki przemysłowe z betonów kompozytowych Bautech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77Kształtki wieńcowe – wygodne i łatwe w użyciu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78Okno o zwiększonej izolacyjności akustycznej firmy Stolbud S.A. Włoszczowa . . . . . 80Nowości FAKRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Gala Laureatów Konkursu Per ły Ceramiki UE 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

SOLBET zwiększa produkcję i umacnia markę – wywiadz Markiem Małeckim, Prezesem Grupy SOLBET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85M. Kowalska – Produkcja materiałów budowlanych w 2006 roku . . . . . . . . . . . . . . . 87J. Kobylarz – Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej i produkcjasprzedana budownictwa w 2006 roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90M. Kowalska – Efekty budownictwa mieszkaniowego w 2006 roku . . . . . . . . . . . . . 93K. Fronczak – Drewno w internetowej sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

H. Piekut – Zanim zabraknie węgla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

J. Tworek – Ocena regulacji prawnych i funkcjonowania rynku wyrobówbudowlanych w Polsce w świetle przepisów UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

P. Swaczy ński – Odzyskanie należności na drodze są dowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

W NUMERZE

12 ’2007 (nr 414)

TEMAT WYDANIA – Naprawa i ochrona konstrukcji budowlanych

ISSN 0137-2971 Cena 16,00 złNakład do 14 500 egz. (w tym 0% VAT)

Adres redakcji00-950 Warszawa, ul. Świętokrzyska 14 A

skr. poczt. 1004tel./fax (022) 827-52-55, 826-20-27e-mail: [email protected]

Ogłoszenia przyjmuje redakcjatel./fax (022) 826-20-27, 827-52-55

oraz Dział Reklamy i Marketingu

ul. Mazowiecka 12, 00-950 Warszawa, skr. 1004tel./fax (022) 827-43-66, 826-80-16

e-mail: [email protected]

Redaguje zespół:

Redaktor Naczelny

mgr inż. Krystyna Wiśniewska

Z-ca Redaktora Naczelnegomgr Danuta Kostrzewska-Matynia

Sekretarz redakcji

mgr inż. Ewelina Kowałko

Kierownik Działu:

prof. dr hab. inż. Lech Czarnecki

Rada Programowamgr Zbigniew Bachman, inż. Maria Bajszczak,mgr Mariola Berdysz, mgr inż. Andrzej Dobrucki(przewodniczą cy Rady), dr inż. Zbigniew Giergicz-ny, dr inż. Mariusz Jackiewicz, mgr inż. Przemy-sław Konopka, inż. Józef Kostrzewski, dr AlinaMuzioł-Węcławowicz, prof. dr hab. inż. AdamZbigniew Pawłowski, mgr inż. Andrzej Podobas,dr inż. Stanisław Zieleniewski

Redakcja zastrzega sobie prawo skracaniai adiustacji artykułów oraz nie odpowiada

za treść zamieszczonych reklam

Wszystkie zamieszczone materiały są objęte pra-wem autorskim, a ich przedruk w jakiejkolwiek

formie i jakimkolwiek języku jest zabroniony.Skład i łamanie: FOTOSKŁ ADPracownia Poligraficzna www.ksiega.com.pl

Przygotowanie w technologii CTP,druk i oprawa LOTOS Poligrafia Sp. z o.o.www.drukarnia-lotos.pl

SIGMA-NOT Sp. z o.o.Wydawnictwo Czasopismi Książek Technicznych

00-950 Warszawa, ul. Ratuszowa 11skr. poczt. 1004, tel.: (022) 818-09-18Internet: http://www.sigma-not.plPrenumerata: e-mail: [email protected]

Zapraszamy do odwiedzenia: www.materialybudowlane.info.pl

oraz Portalu Informacji Technicznej: www.sigma-not.pl

PRAKTYKA BUDOWLANA

PODRĘCZNIK FIZYKI BUDOWLI

ENERGOOSZCZĘDNOŚĆ W BUDOWNICTWIE

RYNEK BUDOWLANY

TARGI BUDMA 2007

PRAWO W BUDOWNICTWIE

VADEMECUM UNIJNE

EKOBUDOWNICTWO



2


2 ’2007 (nr 414)

Postęp osią gnięty w ostatnich

15 latach w zakresie napraw

konstrukcji z betonu znalazł

wyraz w opracowaniu przez

Europejski Komitet Normalizacyjny

(CEN) zbioru 10 norm pod ogólnym

tytułem EN 1504: Products and sy-

stems for the protection and repair of

concrete structure. Definitions, re-

quirements, quality control and eva-

luation of conformity (Wyroby i syste-my do ochrony i napraw konstrukcji

z betonu. Definicje, wymagania, stero-

wanie jakości ą i ocena zgodności ).

Normy z serii EN 1504 są obecnie

wprowadzane do stosowania w Pol-

sce, jako Normy Europejskie o statu-

sie Norm Polskich, przez Polski Komi-

tet Normalizacyjny – Komitet Tech-

niczny nr 274 ds. Betonu. Opracowa-

niem polskich wersji norm zajmuje się

zespół pod kierunkiem prof. L. Czar-

neckiego z Politechniki Warszawskiej

Problematyka napraw betonu

w świetle Norm Europejskich była niejednokrotnie prezentowana na łamach

czasopisma „Materiały Budowlane” –

por. np. L. Czarnecki, Projekt europej-

skiej normy ENV 1504-9:1997 („Mate-

riały Budowlane” 11/1998); H.R. Sasse,

L. Czarnecki, Naprawy i ochrona kon-

strukcji betonowych w świetle normy

EN 1504-10 („Materiały Budowlane”

7/1999); L. Czarnecki, P. Łukowski,

Naprawa konstrukcji betonowych

w świetle norm europejskich („Materia-

ły Budowlane” 9/2005). W niniejszym

artykule przedstawiono aktualny stanwdrożenia Norm Europejskich doty-

czą cych materiałów do napraw i ochro-

ny betonu do stosowania w Polsce.

Zgodnie z ustawą z 12 września

2002 r. o normalizacji, wprowadzanie

Norm Europejskich do stosowania

w Polsce odbywa się metodą uznania

lub tłumaczenia.

Wprowadzenie Normy Europejskiej

metodą uznania (dawniej nazywaną

też metodą „okładkową ”) polega na jej

opublikowaniu w języku oryginału; tłu-

maczeniu na język polski podlega tyl-

ko tytuł dokumentu.

Wprowadzenie Normy Europejskiej

metodą tłumaczenia obejmuje szereg

etapów, w tym zwłaszcza opracowa-

nie polskiej wersji językowej doku-

mentu, weryfikację merytoryczną i ję-

zykową , przyjęcie wersji polskiej

przez odpowiedni Komitet Techniczny,

ankietę wśród instytucji zainteresowa-

nych tematyką normy i wprowadzenieewentualnych poprawek, wreszcie za-

twierdzenie przez Prezesa Polskiego

Komitetu Normalizacyjnego.

Normy z serii EN 1504, dotyczą ce

materiałów i systemów do napraw

i ochrony betonu, uznano z oczywi-

stych powodów za przeznaczone do

powszechnego stosowania, a zatem

przewidziane do wprowadzenia meto-

dą tłumaczenia. Z drugiej strony, ich

wprowadzenie uznano także za pilne,

i dlatego były one publikowane metodą

uznania, a następnie wprowadzane

metodą tłumaczenia. Obecnie siedemnorm z serii EN 1504 jest wdrożonych

do stosowania w polskiej wersji języko-

wej (w tym norma PN-EN 1504-1 do-

czekała się już wydania uzupełnionego

i poprawionego), dwie kolejne normy

(EN 1504-6 i EN 1504-7) wprowadzo-

no metodą uznania, a ich wersje pol-

skie są obecnie w fazie ankietyzacji

i powinny być opublikowane w 2007 r.

(tabela 1).

Bardziej skomplikowana jest sytua-

cja w przypadku normy ENV 1504-9.

Norma ta zawiera ogólne zasady sto-sowania materiałów i systemów do

napraw i ochrony betonu, dlatego jej

pozycja wobec pozostałych norm jest

w pewnym sensie nadrzędna. W2007 r.

mija 10 lat od chwili opublikowania

normy ENV 1504-9 przez CEN jako

normy przeznaczonej do tymczaso-

wego stosowania. W tym czasie miała

ona zostać, na podstawie doświad-

czeń zebranych w różnych krajach,

uzupełniona i poprawiona. Termin

ostatecznego zatwierdzenia do stoso-

wania był już kilkakrotnie przekładany

i obecnie trudno przewidzieć, kiedyten dokument utraci tymczasowy cha-

rakter.

* Politechnika Warszawska

Materiały i systemy do naprawy i ochronykonstrukcji betonowych

– wdrażanie norm europejskich EN 1504

dr in ż . Paweł Łukowski*

Tabela 1. Normy eurpejskie z serii EN 1504 Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych. Definicje, wymagania, sterowanie jakości ą i ocena zgodności

Numer Tytuł Status normy w Polsce

EN 1504-1 Definicje przetłumaczona i opublikowana,najnowsze wydanie 2006 r.

EN 1504-2 Systemy ochrony powierzchnowej przetłumaczona i opublikowana w 2006 r.betonu

EN 1504-3 Naprawy konstrukcyjne przetłumaczona i opublikowana w 2006 r.i niekonstrukcyjne

EN 1504-4 Łą czenie konstrukcyjne przetłumaczona i opublikowana w 2006 r.

EN 1504-5 Iniekcja betonu przetłumaczona i opublikowana w 2006 r.

EN 1504-6 Kotwienie stalowych pr ętów wprowadzona metodą uznania (bezzbrojeniowych tłumaczenia); tłumaczenie

przygotowane do publikacji w 2007 r.

EN 1504-7 Ochrona zbrojenia przed korozją wprowadzona metodą uznania (beztłumaczenia); tłumaczenie przygotowa-ne do publikacji w 2007

EN 1504-8 Sterowanie jakością i ocena przetłumaczona i opublikowana w 2006 r.zgodności

EN 1504-9 Ogólne zasady stosowania wyro- opublikowana przez Europejski Komitetbów i systemów Normalizacyjny CEN jako norma do

tymczasowego stosowania (ENV);nietłumaczona

EN 1504-10 Stosowanie wyrobów i systemów przetłumaczona i opublikowana w 2005 r.na placu budowy oraz sterowanie

jakością prac



3

Naprawa i ochrona konstrukcji budowlanych – TEMAT WYDANIA

2 ’2007 (nr 414)

Struktura zbioru normz serii PN-EN 1504

Naprawa budowli to złożony sposób

postępowania, mają cy na celu całko-

wite lub częściowe przywrócenieobiektowi wyjściowego lub wymaga-

nego projektem stanu użytkowania.

Złożoność zagadnienia znajduje

odzwierciedlenie w dużej liczbie róż-

norodnych rozwią zań materiałowych

w zakresie napraw i ochrony betonu

przed korozją , oferowanych na rynku.

Założeniem serii norm europejskich

EN 1504 jest kompleksowe ujęcie te-

matyki napraw i ochrony konstrukcji be-

tonowych. W dziesięciu częściach

przedstawiono całość problematyki –

od definicji do wykorzystania materia-łów i systemów na placu budowy. Wy-

roby i systemy ochronne i naprawcze

zajmują w strukturze norm PN-EN 1504

centralne miejsce (rysunek 1). W każ-

dej naprawie betonu lub żelbetu można

wyróżnić, po usunięciu fragmentów lu-

źnych, skażonych (chlorki) lub zobojęt-

nionych (karbonatyzacja), wiele opera-

cji naprawczych: iniekcję rys; ochronę

zbrojenia; gruntowanie podkładu beto-

nowego; wypełnianie ubytków; ochronę

powierzchniową betonu (rysunek 2).

Operacje te wyznaczają funkcje używa-

nych materiałów i są podstawą ich kla-syfikacji wg PN-EN 1504-1:

•wyroby i systemy do ochrony po-

wierzchniowej betonu: wyroby i systemy,

których zastosowanie poprawia trwałość

konstrukcji betonowych i żelbetowych;

• wyroby i systemy do napraw nie-

konstrukcyjnych: wyroby i systemy sto-

sowane do napraw powierzchniowych,

przywracają ce geometrię powierzchnilub estetyczny wyglą d konstrukcji;

• wyroby i systemy do napraw kon-

strukcyjnych: wyroby i systemy stoso-

wane do napraw konstrukcji betono-

wych, zastępują ce uszkodzony beton

i przywracają ce cią głość i trwałość

konstrukcji;

• wyroby i systemy do łą czenia kon-

strukcyjnego:wyroby i systemy stosowa-

ne w celu zapewnienia trwałej konstruk-

cyjnej przyczepności między betonem

a dodatkowo stosowanym materiałem;

• wyroby i systemy do iniekcji beto-

nu: wyroby i systemy wprowadzane

do konstrukcji betonowej przez iniek-cję, przywracają ce cią głość i/lub trwa-

łość konstrukcji;

• wyroby i systemy do kotwienia:

wyroby i systemy, które kotwią zbro-

jenie w betonie, zapewniają c odpo-

wiednią współpracę obu materiałów

lub przez wypełnianie pustek za-

pewniają współodkształcalność stali

i betonu;

• wyroby i systemy do ochrony

zbrojenia przed korozj ą : wyroby i sy-

stemy nakładane na niezabezpieczo-

ne zbrojenie w celu zapewnienia

ochrony przed korozją .

Rys. 2. Etapy naprawy, stosowane metody i odpowiadają ce im normy z serii EN 1504

Rys. 1. Struktura zbioru norm z serii EN 1504



4


2 ’2007 (nr 414)

PN-EN 1504-2 Systemy ochrony powierzchniowej betonuPN-EN 1542:2000 Pomiar przyczepności przez odrywaniePN-EN 1770:2000 Oznaczanie współczynnika rozszerzalności cieplnej

PN-EN 1877-1:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 1: Oznaczanie równoważnika epoksydowegoPN-EN 1877-2:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 2: Oznaczanie funkcji aminowych o całkowitej liczbiezasadowościPN-EN 12190:2000 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie zaprawy naprawczejPN-EN 12192-1:2004 Metoda badania suchych składników gotowych zaprawPN-EN 12617-1:2004 (U) Oznaczanie skurczu liniowego polimerów i systemów zabezpieczeń powierzchniowych (SPS)PN-EN 13057:2004 Oznaczanie odporności na absorpcję kapilarną PN-EN 13294:2004 Oznaczanie czasu tężeniaPN-EN 13395-2:2004 Oznaczanie urabialności – Część 2: Badanie płynności zaczynu lub zaprawyPN-EN 13529:2005 Odporność na silną agresję chemiczną PN-EN 13578:2004 (U) Kompatybilność z betonem wilgotnymPN-EN 13579:2004 Badanie schnięcia przy impregnacji hydrofobizują cejPN-EN 13581:2004 Oznaczanie ubytku masy betonu hydrofobizowanego przez impregnację po działaniu zamrażania-rozmrażania w obecności soliPN-EN 13687-1:2002 (U) Oznaczanie kompatybilności termicznej – Część 1: Cykliczne zamrażanie-rozmrażanie przy zanurzeniu w soli odladzają cejPN-EN 13687-2:2002 (U) Oznaczanie kompatybilności termicznej – Część 2: Cykliczny efekt burzy (szok termiczny)PN-EN 13687-3:2002 (U) Oznaczanie kompatybilności termicznej – Część 3: Cykle termiczne bez soli odladzają cejPN-EN 13687-5:2002 (U) Oznaczanie kompatybilności termicznej – Część 5: Odporność na szok termiczny

PN-EN 1504-3 Naprawy konstrukcyjne i niekonstrukcyjnePN-EN 1542:2000 Pomiar przyczepności przez odrywaniePN-EN 1767:2002 (U) Analiza w podczerwieniPN-EN 1770:2000 Oznaczanie współczynnika rozszerzalności cieplnejPN-EN 1877-1:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 1: Oznaczanie równoważnika epoksydowegoPN-EN 1877-2:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 2: Oznaczanie funkcji aminowych o całkowitej liczbiezasadowościPN-EN 12190:2000 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie zaprawy naprawczejPN-EN 12192-1:2004 Metoda badania suchych składników gotowych zaprawPN-EN 12617-4:2004 Oznaczanie skurczu i wydłużeniaPN-EN 12637-1:2005 (U) Kompatybilność wyrobów iniekcyjnych – Część 1: Kompatybilność z betonemPN-EN 13294:2004 Oznaczanie czasu tężeniaPN-EN 13295:2005 Oznaczanie odporności na karbonatyzacjęPN-EN 13395-1:2004 Oznaczanie urabialności – Część 1: Badanie rozpływu zapraw tiksotropowychPN-EN 13395-2:2004 Oznaczanie urabialności – Część 2: Badanie płynności zaczynu lub zaprawyPN-EN 13395-3:2004 Oznaczanie urabialności – Część 3: Badanie płynności mieszanki betonowej stosowanej do naprawPN-EN 13412:2006 (U) Oznaczanie modułu spr ężystości przy ściskaniuPN-EN 13687-1:2002 (U) Oznaczanie kompatybilności termicznej – Część 1: Cykliczne zamrażanie-rozmrażanie przy zanurzeniu w soli odladzają cej

PN-EN 13687-2:2002 (U) Oznaczanie kompatybilności termicznej – Część 2: Cykliczny efekt burzy (szok termiczny)PN-EN 13687-4:2002 (U) Oznaczanie kompatybilności termicznej – Część 4: Cykle termiczne na sucho

PN-EN 1504-4 Łą czenie konstrukcyjnePN-EN 1767:2002 (U) Analiza w podczerwieniPN-EN 1770:2000 Oznaczanie współczynnika rozszerzalności cieplnejPN- PN-EN 1799:2000 Badanie przydatności konstrukcyjnych materiałów kleją cych do stosowania na powierzchniach betonowychPN-EN 12188:2001 Oznaczanie połą czenia stali ze stalą w celu określenia właściwości konstrukcyjnych materiałów kleją cychPN-EN 12189:2000 Oznaczanie czasu przydatności do użyciaPN-EN 12190:2000 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie zaprawy naprawczejPN-EN 12192-2:2002 (U) Metoda badania wypełniaczy do spoiw polimerowychPN-EN 12614:2005 (U) Oznaczanie temperatury zeszklenia polimerówPN-EN 12615:2000 Oznaczanie wytrzymałości na ścinaniePN-EN 12617-1:2004 (U) Oznaczanie skurczu liniowego polimerów i systemów zabezpieczeń powierzchniowych (SPS)PN-EN 12617-3:2004 Oznaczanie wczesnego skurczu liniowego konstrukcyjnych materiałów kleją cychPN-EN 12618-2:2005 (U) Oznaczanie przyczepności, z uwzględnieniem cyklu termicznego lub bez cyklu termicznego, wyrobów iniekcyjnych –Przyczepność oznaczana za pomocą oceny wytrzymałości spoiny na rozcią ganiePN-EN 12636:2001 Oznaczanie przyczepności betonu do betonu

PN-EN 13412:2006 (U) Oznaczanie modułu spr ężystości przy ściskaniuPN-EN 13733:2004 Oznaczanie trwałości konstrukcyjnych materiałów kleją cych

PN-EN 1504-5 Iniekcja betonuPN-EN 1543:2000 Oznaczanie narastania wytrzymałości na rozcią ganie polimerówPN-EN 1767:2002 (U) Analiza w podczerwieniPN-EN 1771:2005/AC:2005 (U) Oznaczanie iniekcyjności z zastosowaniem warstwy piaskuPN-EN 1877-1:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 1: Oznaczanie równoważnika epoksydowegoPN-EN 1877-2:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 2: Oznaczanie funkcji aminowych o całkowitej liczbiezasadowościPN-EN 12190:2000 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie zaprawy naprawczejPN-EN 12614:2005 (U) Oznaczanie temperatury zeszklenia polimerówPN-EN 12617-2:2005 (U) Rysy skurczowe polimerowych wyrobów iniekcyjnych: skurcz objętościowyPN-EN 12618-1:2004 (U) Przyczepność i wydłużalność stosowanych do iniekcji wyrobów o ograniczonej plastycznościPN-EN 12618-2:2005 (U) Oznaczanie przyczepności, z uwzględnieniem cyklu termicznego lub bez cyklu termicznego,wyrobów iniekcyjnych – Przyczepność oznaczana za pomocą oceny wytrzymałości spoiny na rozcią ganiePN-EN 12637-1:2005 (U) Kompatybilność wyrobów iniekcyjnych – Część 1: Kompatybilność z betonemPN-EN 14068:2004 (U) Oznaczanie wodoszczelności spękań, wypełnionych iniekcyjnie, bez zmian w betoniePN-EN 14068:2004 (U) Oznaczanie wodoszczelności spękań, wypełnionych iniekcyjnie, bez zmian w betonie

Tabela 2. Normy Europejskie Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych – Metody badań i ichpowią zanie z normami EN 1504, cd. na str. 5



5


2 ’2007 (nr 414)

Część 8 normy EN 1504 Sterowa-

nie jakości ą i ocena zgodności poda-

je procedury kontroli jakości wyro-bów. Do tego celu stosuje się m.in.

normy dotyczą ce badań. Dotychczas

opracowano ok. 60 Norm Euro-

pejskich na badania wyrobów i syste-

mów do ochrony i naprawy konstruk-

cji betonowych; normy te są przy-

woływane w odpowiednich częściach

normy EN 1504 (tabela 2). Niemal po-

łowa norm na metody badań jest

wprowadzona do stosowania w Pol-

sce metodą tłumaczenia; pozostałe

metodą uznania i są one na różnych

etapach przygotowania do publikacjiw wersji polskiej.

Postępowanie naprawczew świetle norm europejskich

Znaczenie normy ENV 1504-9 wy-

nika m.in. z faktu, iż sformułowano

w niej zasady dotyczą ce naprawy be-

tonu i ochrony zbrojenia, którym przy-

porzą dkowano odpowiednie metody

technicznej realizacji. Określono tak-

że etapy naprawy oraz czynniki, jakie

powinny być brane pod uwagę w po-

szczególnych fazach realizacji przed-

sięwzięcia (tabela 3).

W normie EN 1504-10 zestawiono

metody napraw i ochrony konstrukcji

przed korozją , odnoszą c je do zasadnaprawy i ochrony, sformułowanych

w normie ENV 1504-9. Do każdej

metody podano zestaw cech wraz

z wymaganiami, które powinny być

sprawdzone, aby zapewnić właściwy

przebieg robót. Właściwości te doty-czą podłoża, stosowanych materiałów

i otoczenia. Jednym z podstawowych

warunków powodzenia naprawy lub

ochrony jest właściwe przeprowadze-

nie prac. W normie EN 1504-10 okre-

ślono m.in. sposoby kontroli jakości

prac. Badania sprawdzają ce obej-

mują łą cznie 45 cech podłoża, oto-

czenia oraz stosowanych materiałów.

Zakres badań uzależniony jest od

zasady, której przyporzą dkowana jest

metoda naprawy lub ochrony. Na ogół

są to proste próby przeprowadza-ne bezpośrednio na placu budowy.

W 18 przypadkach metoda badania

polega na wizualnym sprawdzeniu da-

nej cechy.

W komentarzach do norm podkreśla

się także znaczenie przyczepności do

podłoża i międzywarstwowej jako wa-

runku powodzenia naprawy. Podobny

poglą d był prezentowany również

przed opublikowaniem tych norm.

Praca został a wykonana w ramach

grantu rozwojowego MNiSW

nr R04 020 01

PN-EN 14117:2005 (U) Oznaczanie czasu wyciekania cementowych wyrobów iniekcyjnychPN-EN 14406:2005 (U) Oznaczanie współczynnika rozszerzalności i ocena rozszerzalnościPN-EN 14497:2005/AC:2006 (U) Oznaczanie stabilności filtrowaniaPN-EN 14498:2005 (U) Zmiany objętości i masy wyrobów iniekcyjnych po cyklach suszenia w powietrzu i przechowywania w wodzie

PN-EN 1504-6 Kotwienie stalowych pr ętów zbrojeniowychPN-EN 1544:2007 (U) Oznaczanie pełzania syntetycznych wyrobów żywicznych (PC) przy długotrwałym obciążeniu rozcią gają cym pr ętów zbrojeniowychkotwieniaPN-EN 1767:2002 (U) Analiza w podczerwieniPN-EN 1877-1:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 1: Oznaczanie równoważnika epoksydowegoPN-EN 1877-2:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 2: Oznaczanie funkcji aminowych o całkowitej liczbiezasadowościPN-EN 1881:2007 (U) Badanie wyrobów kotwią cych metodą wyrywaniaPN-EN 12190:2000 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie zaprawy naprawczejPN-EN 12192-1:2004 Metoda badania suchych składników gotowych zaprawPN-EN 12614:2005 (U) Oznaczanie temperatury zeszklenia polimerówPN-EN 13294:2004 Oznaczanie czasu tężeniaPN-EN 13395-2:2004 Oznaczanie urabialności – Część 2: Badanie płynności zaczynu lub zaprawy

PN-EN 1504-7 Ochrona zbrojenia przed korozją PN-EN 1767:2002 (U) Analiza w podczerwieniPN-EN 1877-1:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 1: Oznaczanie równoważnika epoksydowegoPN-EN 1877-2:2002 (U) Reakcyjne działanie zwią zane z żywicami epoksydowymi – Część 2: Oznaczanie funkcji aminowych o całkowitej liczbiezasadowościPN-EN 12614:2005 (U) Oznaczanie temperatury zeszklenia polimerówPN-EN 13062:2004 (U) Oznaczanie tiksotropii wyrobów do ochrony zbrojeniaPN-EN 15183:2006 (U) Badanie ochrony przed korozją PN-EN 15184:2006 (U) Przyczepność otulonej stali do betonu przy ścinaniu (badanie wyrywania)

PN-EN 1504-10 Stosowanie wyrobów i systemów na placu budowy oraz sterowanie jako ścią pracPN-EN 1542:2000 Pomiar przyczepności przez odrywaniePN-EN 1766:2001 Betony wzorcowe do badańPN-EN 1881:2007 (U) Badanie wyrobów kotwią cych metodą wyrywaniaPN-EN 12190:2000 Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie zaprawy naprawczejPN-EN 14630:2007 (U) Oznaczanie głębokości karbonatyzacji w betonie metodą fenolftaleinową

Tabela 3. Etapy naprawy wg ENV 1504-9

Etapy naprawy Elementy istotne nadanym etapie naprawy

Użytkowanie warunki i przebiegkonstrukcji użytkowania,

dokumentacja,konserwacjai utrzymanie konstrukcji

Diagnostyka uszkodzenia, ich klasy,stanu konstrukcji fikacja i przyczyny

Wstępne plano- możliwości, zasady,wanie naprawy metody

Projekt naprawy zdefiniowanie sposobuużycia poszczególnychmateriałów. Wymaganiadotyczą ce: podłoża;materiałów naprawczych;prowadzenia prac

Wykonanie prac wybór i zastosowanienaprawczych materiałów i sprzętu,

kontrola jakości, zagad-nienia BHP

Odbiór prac badania odbiorcze,naprawczych prace zapobiegawcze,

opracowanie dokumen-

tacji

Tabela 2. Normy Europejskie Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych – Metody badań i ichpowią zanie z normami EN 1504 cd. ze str. 4



6


2 ’2007 (nr 414)

Oskuteczności naprawy, obok

struktury geometrycznej po-

wierzchni podkładu („Materia-

ły Budowlane” 9/2006) i stop-

nia jego mikrozarysowania („Materiały

Budowlane” 12/2006), decyduje fizyko-

chemiczna kompatybilność podkładu

betonowego i materiału naprawianego.

W celu uzyskania dobrej przyczepnościciekłego materiału naprawczego do mi-

neralnego podłoża naprawianego (be-

ton) stosuje się materiały dobrze zwil-

żają ce podłoże. Właściwość ta jest

efektem współdziałania napięcia po-

wierzchniowego (swobodnej energii

powierzchniowej SFE – Surface Free

Energy) cieczy i podłoża oraz między-

fazowej energii powierzchniowej.

Napięcie powierzchniowe wynika

z sił wzajemnego oddziaływania wy-

stępują cych między czą steczkami cie-

czy. Na czą steczkę znajdują cą się we-

wną trz cieczy działają siły przycią ga-nia pochodzą ce od otaczają cych ją

czą steczek. Ze względu na symetrię

sferyczną siły te kompensują się tak,

że ich wypadkowa równa się zeru.

Rozkład sił działają cych na czą stecz-

kę na powierzchni cieczy jest inny. Si-

ły przycią gania, pochodzą ce od czą -

steczek cieczy, tworzą wypadkową ,

która jest skierowana do wnętrza cie-

czy wzdłuż normalnej do powierzchni

cieczy. Przeniesienie czą steczek

z wnętrza na powierzchnię cieczy jest

zwią zane z wykonaniem pracy prze-ciw wypadkowej sił międzyczą stecz-

kowych. Praca, jaką trzeba wykonać,

aby utworzyć jednostkową powierzch-

nię cieczy, nazywa się napięciem po-

wierzchniowym, wyrażonym wzorem:

gdzie:

A – pole powierzchni [m2];

W – praca potrzebna do utworzenia

powierzchni A [J].

Pomiar napięcia po-

wierzchniowego cieczy

γ L

można przeprowadzić

bezpośrednio na podsta-

wie kształtu kropli tuż

przed jej oderwaniem się

od końcówki dozują cej

stalagmometru (rysu-

nek 1). Zgodnie z pra-wem Tate’a waga kropli

w jest wprost proporcjo-

nalna do siły napięcia po-

wierzchniowego γ L

oraz

obwodu przewężenia, natomiast

w praktyce należy również uwzględnić

empiryczny współczynnik k , zwany

stałą stalagmometryczną danego

przyrzą du, zależny od promienia kapi-

lary, objętości kropli i konstrukcji przy-

rzą du. Wzór określają cy wagę kropli

w ma postać:

w = mg = k 2π r γ L

[N]

Innym sposobem pomiaru jest me-toda odrywania płytek metalowych.

Polega ona na wyznaczeniu siły po-

trzebnej do oderwania płytki (o zna-

nym obwodzie) od powierzchni cieczy.

Siła od napięcia powierzchniowego F n

równa jest różnicy między siłą F po-

trzebną do oderwania płytki od cieczy

i ciężarem płytki Q, które można zmie-

rzyć za pomocą wagi torsyjnej Wihel-

my’ego. F n

określa się ze wzoru:

F n

= F – Q = 2γ L

(l + d )cos α [N]

gdzie;

γL – napięcie powierzchniowe [N/m];l - długość zanurzonej części płytki

w momencie odrywania [m];

d – grubość płytki [m];

α – ką t między powierzchnią płytki

i płaszczyzną styczną do powierzchni

cieczy.

W przypadku cieczy zwilżają cej

płytkę, na skutek działania sił adhezji,

czą steczki cieczy przylegają do meta-

lu i wówczas α = 0, cosα = 1. Przyjmu-

ją c d << l można obliczyć napięcie po-

wierzchniowe cieczy γL

ze wzoru:

Międzyfazowa energia po-

wierzchniowa γSL

na granicy faz ciał o

stał e/ciecz jest miar ą siły przycią gają -

cej czą steczki cieczy do podłoża. Jej

wartość można określić przez pomiar

ką ta zwilżania jednej lub kilku cieczy

o dobrze znanych właściwościach,

w tym napięcia powierzchniowego.

W przypadku gdy swobodna energiapowierzchniowa jest równa lub więk-

sza niż napięcie powierzchniowe cie-

czy następuje efekt pełnego zwilżenia

i ką t zwilżania jest zerowy. Natomiast

jeżeli ciecz o dużym napięciu po-

wierzchniowym (woda) znajdzie się

na podłożu o niskiej energii po-

wierzchniowej (teflon), ką t zwilżania

będzie stosunkowo duży (rysunek 2).

Zjawisko zwilżania można opisać jako

zmianę stanu energetycznego na sku-

tek zmiany powierzchni rozdziału cia-

ł o stał e/gaz i ciecz/gaz na skutek po-

wstania nowej ciało stałe/ciecz. Swo-bodna energia powierzchniowa jest

więc tą częścią energii, która w wyni-

ku zmian nie została zrównoważona.

Można ją podzielić na dwie składowe

odpowiadają ce oddziaływaniom mię-

dzyczą steczkowym: polarną (dipolo-

wą ) γp i dyspersyjną γd. Definicję swo-

bodnej energii powierzchniowej opisu-

je równanie Owensa i Wendta:

Ką t zwilżalności to ką t, jaki tworzy

styczna powierzchni cieczy i po-wierzchnia ciała stałego. Opisany jest

równaniem Younga-Dupre’a jako za-

leżność między napięciem powierzch-

** Uniwersytet w Liegie** Politechnika Warszawska

Inżynieria Powierzchni Betonu.Część 3. Termodynamiczne

uwarunkowania adhezji

dr Luc Courard*

dr in ż . Andrzej Garbacz**

mgr in ż . Tomasz Piotrowski**

γ LW

A=

∆

∆; [J/m2 = N/m]

Rys.1.Schemat pomiaruw stalag-mometrze

γ L

F Q

l =

−

2 [N/m]

γ γ γ λ γ λ γ SL S L Sd

Ld

S p

L p

= + − ⋅ − ⋅2 2 [N/m]

Rys. 2. Schemat stanu zwilżenia ciała stałe-go przez ciecz



7


2 ’2007 (nr 414)

niowym cieczy i ciała stałego oraz

międzyfazową energią powierzchnio-

wą (rysunek 2):

gdzie:γ

S – napięcie powierzchniowe ciała

stałego [N/m];

γ SL

– międzyfazowa energia po-

wierzchniowa ciało stałe-ciecz [N/m];

γ L – napięcie powierzchniowe cieczy

[N/m].

Pomiar ką ta zwilżalności przepro-

wadza się bezpośrednio w goniome-

trze (fotografia).

W zwią zku z tym, że powierzchnia

betonu nie jest jednorodna, należy

przeprowadzić oddzielne badanie za-

prawy cementowej i kruszywa. Na war-

tość ką ta zwilżalności wpływają m.in.

rodzaj podłoża i cieczy oraz czas po-

miaru. Ze względu na zmienność ką ta

zwilżenia w czasie, na skutek adsorpcji

powierzchniowej i mikrochropowatości,a także parowania, przyjmuje się war-

tość zmierzoną po 1 lub 2 min od na-

niesienia cieczy na podłoże.

Praca adhezji określa stabilność

powierzchni zespolenia. Można ją opi-

sać jako pracę konieczną do pokona-

nia sił adhezji cieczy do ciała stałego.

W przypadku gdy adhezja jest wyni-

kiem jedynie sił van der Waalsa, pra-

cę określa się ze wzoru:

W A

= γ L

+ γ S – γ

SL[N/m]

a po wprowadzeniu γ S

= cosθγ L

+ γ SL

z przekształcenia wzoru na ką t zawil-gocenia otrzymuje się:

W A1

= γ L

(1 + cosθ ) [N/m]

Wynika z tego, iż siła adhezji jest

tym większa, im mniejszy jest ką t zwil-

żania i im większe napięcie powierzch-

niowe cieczy. Czynniki te mają prze-

ciwny wpływ na zwilżalność, więc ko-

nieczne jest określenie pewnego opti-

mum. Uwzględniają c natomiast od-

działywania polarne i dyspersyjne wg

równania opisują cego swobodę otrzy-

muje się energię powierzchniową :

Wyznaczenie składowych równania

polega na pomiarze kata zwilżenia na

podkładzie o zerowej składowej polar-

nej – γ S p, co upraszcza zjawisko zwilża-

nia tylko do oddziaływań dyspersyjnych.

Czynniki wpływają cena pracę adhezji

Stosują c odpowiednią modyfikację

materiału naprawczego lub obróbkę

powierzchniową podkładu betonowego

można kontrolować właściwości termo-

dynamiczne w układzie naprawianym.

Modyfikatory materiałów naprawczych

mogą odpowiednio zmieniać napięcie

powierzchniowe lub ką t zwilżania, co

może zwiększyć pracę adhezji. Hydro-

fobizacja podkładu betonowego zwięk-

szają c wartość ką ta zwilżania, znacz-nie obniża pracę adhezji.

Na rysunku 3 przedstawiono wyniki

pomiaru napięcia powierzchniowego

γ L

wody (W) i zaczynów cementowych

(C) z różnymi domieszkami obniżają cy-

mi lepkość oraz wyniki pomiaru ką ta

zwilżenia tych materiałów na różnych

podkładach, przeprowadzone na Uni-

wersytecie w Liege. Obliczona na ich

podstawie wartość pracy adhezji za po-

mocą równań wyrażają cych W A1

i W A2

wskazuje na możliwość wykorzystania

wyniku pomiaru ką ta zwilżenia na pod-kładzie betonowym do celów porów-

nawczych między mieszankami mate-

riału naprawczego (rysunek 4). W celu

określenia rzeczywistej pracy adhezji

należy jednak uwzględnić dipolowe

i dyspersyjne oddziaływania między-

czą steczkowe.

Na podstawie rozważań termody-

namicznych można także wykazać

niekorzystny wpływ obecności war-

stewki wody na powierzchni podkładu

w przypadku stosowania kompozytów

polimerowych. Objawia się to zmniej-

szeniem pracy adhezji, zależnie od

relacji między wartościami napięcia

powierzchniowego wody i mieszanki

materiału naprawczego. Ciecz o wy-ższym napięciu powierzchniowych

wypiera ciecz o niższym napięciu, co

potwierdzają wyniki badań (tabela).

Obecnie w Katedrze Inżynierii Ma-

teriałów Budowlanych Politechniki

Warszawskiej i na Uniwersytecie

w Liege prowadzone są badania nad

ustaleniem tej zależności.

Praca powstał a w ramach pracy statu-towej w Katedrze Inż ynierii Materiał ów Budowlanych WIL PW – 2007.

Autorzy sk ł adaj ą podzi ękowania prof.Lechowi Czarneckiemu – Kierownikowi

Katedry za inspiracj ę, owocną dyskusj ęi opiek ę merytoryczną .

cosθ γ γ

γ =

−S SL

L

Pomiar k ą ta zwilżalności

W A Sd

Ld

S p

L p

2 2 2= ⋅ + ⋅λ γ λ γ [N/m]

Rys. 3. Wyniki badań napię cia powierzchniowego w przypadku wody i zaczynów cemento-wych z domieszkami oraz k ą ta zwilżalności na zróżnicowanych podłożach: W – woda desty-lowana; C – zaczyn bez domieszki; zaczyn z: C1– melaminą ; C2 – kwasem maleinowym;C3 – naftalenem; C4 – melaminą wielkoczą steczkową ; C5 – lignosulfonianem sodowym;C6 – kopolimerem winylowym

Rys. 4. Zależność mię dzy obliczonymi war-tościami pracy adhezji W

A1i W

A2

Wartości pracy adhezji w przypadkupodkładów suchych (Wa

V) i z war-

stewką wody na powierzchni (WaVL

)

UKŁAD NAPRAWIONY WaV

WaVL

materiał naprawczy/podkład [mJ/m2] [mJ/m2]

Zaprawa cementowa/beton 87,8 –

Akryl/beton 74,1 22,7

Akryl/akryl 80,4 53,7

Akryl/beton hydrofobizowany 52,2 66,7

Żywica epoksydowa/beton 79,6 21,8

Żywica epoksydowa/podkładepoksydowy 92,4 53

Żywica epoksydowa/betonhydrofobizowany 56 42,2



8


2 ’2007 (nr 414)

Konstrukcje drewniane mogą

być odporne na wpływy atmo-

sferyczne pod warunkiem pra-

widłowej budowy i eksploatacji.

Niektóre z zalet drewna to: korzystny

stosunek wytrzymałości do gęstości po-

zornej, dobre właściwości termoizola-

cyjne, odporność ogniowa (pod warun-

kiem zwartych przekrojów o dużych

wymiarach), estetyczny wyglą d i inne.

Wykonawstwo konstrukcji drewnianych

jest stosunkowo łatwe, a przyszłościo-we modyfikacje nie są kosztowne.

W wyniku niewielkiej wagi i podat-

ności konstrukcje drewniane dobrze

znoszą trzęsienia ziemi, chociaż ich

zachowanie w dużym stopniu zależy

od jakości łą czników. W przypadku

sztormów lekkość konstrukcji jest wa-

dą , ale jeśli połą czenia zostały wyko-

nane prawidłowo, lekkie szkieletowe

konstrukcje drewniane zachowują się

dosyć dobrze nawet przy silnych hura-

ganach. Obecnie można nabyć wiele

rodzajów nowoczesnych łą czników,

które podwyższają odporność kon-strukcji na huragany i drgania sej-

smiczne. Dalszą zaletą drewna jest od-

porność na zwią zki chemiczne, które

powodują korozję stali i niszczą beton.

Właściwości drewna zmieniają się

w trzech wzajemnie prostopadłych kie-

runkach: podłużnym, promieniowym

i stycznym. Powoduje to problemy

z łą cznikami, szczególnie w przypadku

gdy konstrukcja jest poddana nietypo-

wym obciążeniom, takim jak trzęsienia

ziemi i ekstremalne wiatry. Istotne zna-

czenie ma przy tym kierunek działaniaobciążeń w stosunku do przebiegu

włókien. Wytrzymałość na ścinanie

drewna równoległe do włókien jest nie-

wielka i wiele węzłów kratownic po-

łą czonych na wr ęby czołowe i belek

uległo zniszczeniu na skutek ścinania.

Wytrzymałość na ściskanie, a szcze-

gólnie rozcią ganie w kierunku prosto-

padłym do włókien również jest znacz-

nie mniejsza niż wzdłuż włókien, w wy-

niku czego następują wgniecenia i po-

przeczne pęknięcia.

Określenie stanutechnicznego budowli

Badania stanu technicznego bu-

dowli stanowią podstawę przyporzą d-

kowania konstrukcji do jednego z po-

ziomów stanu technicznego. Ocenie

podlegają :

• stan drewnianych elementów bu-

dowli;

• stan łą czników i złą czy;

•

stan całej konstrukcji nośnej.Przy ocenie stanu technicznego

bierze się pod uwagę: wiek budynku,

liczbę kondygnacji, kształt i wymiary,

konstrukcję i stan: ścian, stropów, da-

chu, pokrycia i poszycia dachowego,

zmiany kształtu i położenia: wygięcia,

ugięcia, przemieszczenia, skr ęcanie,

ubytki przekroju (duże otwory po sę-

kach, wr ęby, otwory wiercone, obtar-

cia), załamania, zmiany w elementach

metalowych (korozja, poluzowania),

posadowienie budynku, rodzaj gruntu

(soczewki torfowe) itp.

Poziom stanu technicznego po-szczególnych części budowli należy

określić oddzielnie, a następnie ustalić

jeden poziom ogólny np. do oceny, czy

remont jest opłacalny. Przy ustaleniach

ostatecznych należy dokładniej oce-

niać główne elementy konstrukcyjne

budynku. Decyzje dotyczą ce naprawy

(od małej naprawy do wyburzenia) mo-

gą być określone na podstawie zesta-

wienia uszkodzeń i wyznaczonego po-

ziomu stanu technicznego budowli.

Technologie wzmacnianiai naprawy

Przed przystą pieniem do napraw

i wzmocnień należy opracować pro-

jekt, na podstawie danych o uszkodze-

niach uzyskanych podczas oględzin.

Wytrzymałość drewna wzmacnianych

konstrukcji powinna być określona na

próbkach wyciętych z nieobciążonych

części konstrukcji. Najlepiej do tego

celu zastosować nowoczesną apara-

tur ę do nieniszczą cych badań diagno-

stycznych (np. rezystograf).

Projekt wzmocnienia powinien

uwzględniać warunki eksploatacji

konstrukcji, zawierać rysunki robocze,

szczegóły wzmocnień i wytyczne ro-

bót. W projekcie należy uwzględnić

zalecenia dotyczą ce zabezpieczenia

przed korozją biologiczną oraz eks-ploatacji i przepisów bhp.

Pierwszym niezbędnym etapem

prac wzmacniają cych jest odciążenie

konstrukcji. Zwiększa to bezpieczeń-

stwo ich wykonywania i ułatwia wpro-

wadzenie nowych elementów wzmac-

niają cych. Odciążenie wykonuje się

najczęściej przez podpieranie (lub

podwieszanie) konstrukcji tymczaso-

wymi podporami z krawędziaków lub

żerdzi, za pomocą klinów lub pod-

nośników, na które przekazuje się całe

obciążenie działają ce na konstrukcję

wraz z ciężarem własnym.Przy wzmacnianiu części podporo-

wych belek jednolitych można ograni-

czyć się do pojedynczych stempli

umieszczonych pod belką w pobliżu

podpory. Belki złożone, kratownice,

łuki i ramy powinny być podparte sze-

regiem słupów. Liczba i wymiary słu-

pów zależą od rozpiętości i obciąże-

nia konstrukcji i są obliczane.

Kratownice, łuki i ramy zaleca się

podpierać słupami dwugałęziowymi

z przewią zkami, umieszczonymi po obu

stronach konstrukcji, a w kratownicachw pobliżu węzłów pasa górnego. Słupy

ustawia się najczęściej na szerokich kli-

nach z twardego drewna, których obu-

stronne dobijanie pozwala na ich pod-

niesienie wraz z konstrukcją . W przy-

padku gdy zachodzi potrzeba podnie-

sienia konstrukcji na znaczną wyso-

kość, stosuje się podnośniki śrubowe.

Czasem do okresowego podtrzymania

(podstemplowania) wysoko położonych

konstrukcji można użyć dźwigów mo-

stowych. Po zakończeniu prac wzmac-

niają cych należy stopniowo, bez gwał-

townych szarpnięć usunąć stemple.* Politechnika Szczecińska

Naprawa oraz wzmacnianieelementów i konstrukcji drewnianych

prof. dr hab. in ż . Zbigniew Mielczarek*

dr in ż . Mał gorzata Lange*

Przyczyny uszkodzeń drewna

można podzielić na: mechanicz-ne, fizyczne, chemiczne, biotycz-

ne, specyficzne dla materiału oraz

oddziaływania nadzwyczajne.



9


2 ’2007 (nr 414)

Wzmacnianie przekryć belkowych

w przypadku ich przeciążenia, gdy nie

występują żadne defekty, jest najbar-

dziej celowe przez zmniejszenie dzia-

łają cych na nie obciążeń. W tym celu

można zastosować dodatkowe belkipod lub w przestrzeniach pomiędzy

istnieją cymi. Taki sam efekt daje za-

miana ciężkiej warstwy ocieplają cej

lub zasypki na lżejszą .

Wzmacnianie podporowych części

podcią gów i belek opartych na ścia-

nach zewnętrznych i przegrodach wy-

konuje się w sposób pokazany na ry-

sunku 1. Po podparciu odcina się

przegniły koniec belki i zastępuje no-

wym (stalowym lub drewnianym), na-

zywanym niekiedy „protezą ”. Proteza

metalowa składa się np. z odcinkówstalowego ceownika lub dwóch ką tow-

ników, które przymocowuje się do

końca belki dwiema śrubami, a po-

między stalą i drewnem umieszcza

się warstwę hydroizolacji. Inne przy-

kładowe sposoby wzmacniania koń-

ców belek pokazano na rysunku 2.

Niekiedy zachodzi koniecznośćwzmocnienia drewnianych konstrukcji

stropowych lub dachowych jako cało-

ści. W przypadku stropów stosowane

są zazwyczaj wzmocnienia za pomocą

płyty żelbetowej współpracują cej z bel-

kami w przenoszeniu obciążeń. Przy-

kłady połą czeń płyty żelbetowej zbelką

drewnianą podano na rysunku 3 i 4.

Wzmacnianie elementów drewnia-

nych, w których występują pęknięcia

przebiegają ce równolegle lub skośnie

w stosunku do podłużnej osi pr ęta

(fotografia), wykonuje się zwykle za

pomocą nakładek lub przykładek

bocznych przymocowanych za pomo-

cą gwoździ lub innych łą czników me-

chanicznych (podatnych).

Wpływ podatności złą czy na pracę

drewnianych elementów zespolonych

jest bardzo duży. Rozkład napr ężeńnormalnych i tną cych w pr ętach o złą -

czach podatnych jest odmienny niż

w elementach jednolitych, i tak np.

dwukrotne zwiększenie przekroju (przy

analogicznym obciążeniu) nie oznacza

dwukrotnego zmniejszenia napr ężeń.

Teoria pr ętów o złą czach podatnych

jest stosunkowo skomplikowana, dlate-

go trudno jest określić redystrybucję

napr ężeń w elementach o przekroju

złożonym i w efekcie obliczyć, w jakim

stopniu nakładki współpracują z ele-

mentem bezpośrednio obciążonym.Wielkość napr ężeń, jakie występują

w przykładkach, zależy od kilku para-

metrów, rodzaju i liczby łą czników, dłu-

gości pr ęta, rodzaju obciążenia i konfi-

guracji przekroju poprzecznego pr ęta.

W celu zilustrowania tego zagadnie-

nia na rysunku 5 przedstawiono m.in.

zależności pomiędzy wielkością napr ę-

żeń normalnych w osiowo ściskanych

pr ętach złożonych: dwugałęziowego

pasa górnego kratownicy (a) i jednoga-

łęziowego słupka lub krzyżulca kratow-

nicy, a długością pr ętów. Obliczenia

Rys. 1. Wzmocnienie końców belek [Zuba-riew G. N., Lialin J. M. Konstrukcji iz dierie-wa i pł astmas. Wydanie „Wysszaja Szkoła”,Moskwa 1980]: a) dolna „proteza”; b) górna„proteza”: 1 – belka; 2 – nak ładka stalowa;3 – śruba

Rys. 2. Wzmacnianie końców (główek) belek

drewnianych [Mönck W.: Holzbau, Grundla- gen für Bemessung und Konstruktionen. VEBVerlag für Bauwesen, Berlin 1980]: a) stalo-wymi ceownikami połą czonymi za pomocą śrub; b) za pomocą kształtowników stalowychi lekkiego betonu; c) gwoździowanymi na-k ładkami drewnianymi; d) prefabrykowanymi„protezami” stalowymi; e) „ protezami” wy-konanymi z żywicy poliestrowej

Rys . 3. Połą czenie płyty betonowej z belk ą drewnianą : a) za pomocą wr ę bów i gwoździ; b) gwoździ

Rys. 4. Przyk łady różnych metod połą czenio-wych płyty betonowej z belk ą drewnianą za pomocą pr ę tów ze stali żebrowanej:a) przekrój poprzeczny; b) przekrój podłużny

Pę knię cia skurczowe w belkach drewnianych

Rys. 5. Wykresy zależności pomię dzy napr ę -żeniami normalnymi a długością : a) pr ę tówz przek ładk ą cią głą ; b) pr ę tów z nak ładkami:σ

g – napr ężenia w pr ę tach bezpośrednio ob-

ciąż

onych;σ

n – napr ęż

enia w przek ładkachlub nak ładkach



10


2 ’2007 (nr 414)

wykonano wg metody A.R. Rżanicyna.

Wykresy ilustrują zależność pomiędzy

wielkością napr ężeń normalnych wy-

stępują cych w przekrojach położonych

w środku rozpiętości pr ętów, w których

obciążenie przyłożone zostało albo dogałęzi skrajnych (rysunek 5a), albo

środkowych (rysunek 5b). Linią cią głą

zaznaczono napr ężenia określone

wzorami ścisłymi, a linią przerywaną –

uproszczonymi.

Z wykresów tych wynika, że im

większa długość (smukłość) pr ętów,

tym bardziej efektywne jest stosowa-

nie nakładek lub przekładek łą czo-

nych na gwoździe. Wykresy te mają

charakter poglą dowy, ponieważ zbu-

dowane zostały dla konkretnego ro-

dzaju i liczby łą czników oraz konfigu-racji przekroju poprzecznego.

Wpływ podatności łą czników jest je-

szcze bardziej widoczny w przypadku

zginanych pr ętów złożonych, w których

zastosowano górne i dolne nakładki

cią głe połą czone gwoździami. W nie-

których przypadkach (elementach kr ę-

pych z małą liczbą łą czników) może się

okazać, że te nadbitki praktycznie nie

bior ą udziału w pracy konstrukcji. Spo-

tyka się również przypadki, że do

wzmocnienia zastosowano obejmy

stalowe. Jeżeli pęknięcia są głębokie

(przechodzą na wylot), wówczas pr ęt jednolity zamienia się w dwa niepołą -

czone pr ęty o znacznie mniejszej gru-

bości (zwykle o ok. połowę), których

sumaryczny przekrój jest wprawdzie

niezmieniony, ale jego nośność jest

znacznie mniejsza. Jest to spowodo-

wane tym, że w przypadku ściskania

smukłość pr ęta składają cego się

z dwóch części jest znacznie większa

niż jednolitego, a przy zginaniu sche-

mat pr ęta odpowiada belce wielokrot-

nej, której wskaźnik wytrzymałości

i moment bezwładności są znaczniemniejsze niż dla przekroju jednolitego,

co w efekcie powoduje ogromny

wzrost napr ężeń i zmniejszenie sztyw-

ności. Oddzielne części przekroju

pękniętego (rozwarstwionego) będą

współpracowały ze sobą , jeśli zostaną

wzmocnione łą cznikami, które zapew-

niałyby przeniesienie sił rozwarstwiają -

cych, a obejmy tego nie gwarantują .

Czasem przy wzmacnianiu kon-

strukcji stosuje się jednocześnie kil-

ka metod, np. wzmacnianie stropu

przez przymocowanie (przybicie)

do belek obustronnych przykładek

i płyty żelbetowej współpracują cej

z belkami.

Do wzmacniania stref elementów

drewnianych, które są narażone na

rozrywanie w poprzek włókien, stoso-

wane są często wklejane pr ęty stalo-we. Miejscowe osłabienia czy uszko-

dzenia mogą być również wzmacnia-

ne za pomocą laminatów włóknistych,

np. taśm CFRP. Można nimi również

wzmacniać złą cza klinowe w belkach

klejonych, a nawet obiekty przemysło-

we, np. konstrukcje drewniane hal prze-

mysłowych.

Przy wykonywaniu napraw elemen-

tów i konstrukcji dachowych nie należy

ograniczać się do przywrócenia stanu

pierwotnego, ale jednocześnie weryfi-

kować zastosowane rozwią zanie kon-strukcyjne. Szczególnie w budownic-

twie tradycyjnym stosowano wiele roz-

wią zań typu ciesielskiego, które z re-

guły bardzo znacznie osłabiały ele-

menty w miejscach połą czeń, dlatego

też osoba wykonują ca ekspertyzę czy

opracowują ca opinię techniczną po-

winna uwzględnić (w obliczeniach

sprawdzają cych nośność i sztywność

konstrukcji) specyfikę wymiarowania

takich konstrukcji. Przy obliczeniach

węzłów podporowych na wr ęby czoło-

we, które bardzo często ulegają

uszkodzeniom, należy np. nie tylkouwzględnić zmniejszenie przekroju

pasa dolnego, ale również mimośród

spowodowany podcięciem, i obliczenia

przeprowadzać jak dla rozcią gania ze

zginaniem. Bardzo często czynnikiem

decydują cym o nośności węzła podpo-

rowego jest ścinanie, dlatego odleg-

łość od miejsca podcięcia do końca

belki powinna być odpowiednio duża.

Najczęściej wr ęby podporowe wy-

magają naprawy i wzmocnień, które

wykonuje się zwykle przez stosowa-

nie przykładek węzłowych przymoco-wanych za pomocą gwoździ lub śrub

(rysunek 6 i 7). W przypadku gdy

uszkodzeniu węzła podporowego

towarzyszy zniszczenie głównych

belek i końców krokwi, naprawę wę-

zła można wykonać, stosują c polime-

robeton. Najczęściej wzmocniena wy-

magają pasy dolne wią zarów krato-

wych, ponieważ wykonywane są zwy-

kle z drewna niedostatecznej jakości.

Wymagają one wzmocnienia miejsco-

wego lub na całej długości. Miejscowe

wzmocnienie wykonuje się w postaci

nakładek połą czonych śrubami. Po-

wierzchnia przekroju nakładek powinna

być nie mniejsza niż powierzchnia prze-

kroju wzmacnianego elementu. W nie-

których przypadkach stosuje się styki

z dodatkowymi pr ętami ścią gają cymi

(rysunek 8). Wzmacnianie węzła pod-

porowego kratownicy może być rów-

nież wykonane w sposób pokazany na

rysunku 9.

Bardzo niekorzystna i niebezpiecz-

na sytuacja jest wówczas, gdy w pła-

Rys. 6. Wzmocnienie wr ę bu podporowego:a) śrubami ścią gają cymi; b) ukośnie przybityminak ładkami z desek [Stefanovic B.: Practical use of comopsite Timber-Concrete Beam con-nected by Nail , 5th World Conference on Timber Engineering, Montreux, Szwajcaria, 1998]

Rys. 7. Wzmacnianie wr ę bów podporowychnak ładkami gwoździowanymi: a) przybitymido krokwi; b) przybitymi do krokwi i belki

[Stefanovic B.: Practical use of comopsiteTimber-Concrete Beam connected by Nail ,5th World Conference on Timber Enginee-ring, Montreux, Szwajcaria, 1998]



11


2 ’2007 (nr 414)

szczyźnie ścinania węzła podporowe-

go występują pęknięcia (np. pocho-

dzenia skurczowego). Należy się

wówczas liczyć ze zniszczeniem

węzła, a co za tym idzie uszkodzeniem

nawet całej konstrukcji. W tym przy-

padku wskazane byłoby profilaktyczne

wzmocnienie rozpatrywanego węzła.

Ogólne wzmocnienia pasa dolnego

stosuje się w przypadku, gdy na długo-ści pasa występują liczne defekty i wy-

konanie miejscowych wzmocnień nie

jest celowe (rysunek 10). Wzdłuż całe-

go pasa umieszcza się z boków dwa

ścią gi stalowe, zamocowane w węźle

podporowym kratownicy.

Wzmacnianie całych wią zarów da-

chowych wykonuje się w przypadku

wielu defektów i niedostatecznej ogól-

nej nośności. Konstrukcja takich

wzmocnień jest bardzo indywidualna.

Najczęściej wystarczają ce jest zało-

żenie ścią gów stalowych z nakr ętkami

na końcach. Mogą się one znajdować

znacznie poniżej dolnej krawędzi kon-

strukcji. Wysokość konstrukcji wów-

czas wzrasta i odpowiednio maleją si-

ły w ściskanym pasie górnym.

W przypadku dużych ugięć wią zara

dachowego można go podeprzeć do-

datkowym słupem ustawionym w środ-

ku rozpiętości. Konstrukcję wią zara na-

leży wówczas wzmocnić za pomocą

ukośnych pr ętów, które zapobiegłybyzginaniu pasa dolnego dodatkowej

podpory (rysunek 11). Należy jednak

pamiętać, że dodatkowe podparcie

kratownicy w środku rozpiętości może

(w wyniku zmiany schematu staty-

stycznego) spowodować w skrajnym

przypadku zmianę znaku sił, która mo-

że wywołać przekroczenie smukłości,

i pr ęt trzeba będzie zabezpieczyć

przed wyboczeniem. Ponadto pokaza-

ne na rysunku 11b ukośne pr ęty dodat-

kowe będą powodowały zginanie pasa

górnego. W celu uniknięcia tego zja-

wiska należałoby zmienić ką t ich na-

chylenia, tak aby dochodziły do węzłów

pasa górnego.

W przypadku zniszczenia konstruk-

cji dachowej łatwo ją zastą pić prostą

konstrukcją złożoną z dwóch belek

klejonych, wzmocnionych cięgnami

stalowymi, połą czonymi w kalenicy

w układ krokwiowy ze ścią giem stalo-

wym (rysunek 12).

W każdym przypadku złą cza elemen-

tów powinny być kształtowane w taki

sposób, aby nie dopuścić do wystą pie-

nia rozcią gania w poprzek włókien. Pra-

widłową i wadliwą konstrukcję takiego

węzła ilustruje rysunek 13. W przypadku

większych sił w krzyżulcach, płytę wę-

złową należałoby umieścić bliżej krawę-

dzi górnej pasa.

Rys. 8. Naprawa rozerwanych pr ę tów rozcią ganych [Mönck W.: Holzbau, Grundlagen für Be-messung und Konstruktionen. VEB Verlag für Bauwesen, Berlin 1980]: a) nak ładkami i prze-k ładkami połą czonymi na śruby i pier ścienie zę bate; b) nak ładkami i przek ładkami drewniany-

mi połą czonymi na gwoździe; c) nak ładkami z ceowników stalowych i drewnianej przek ładki połą czonymi na śruby i pier ścienie zę bate; d) nak ładkami stalowymi połą czonymi z końcami belek za pomocą blach stalowych, śrub i pier ścieni oraz stalowych śrub ścią gają cych

Rys. 9. Wzmocnienie wę zła podporowegokratownicy stalowymi „protezami”: 1 – „proteza” stalowa z ceowników; 2 – przepo-na; 3 – kratownica;4 – śruby; 5 – spaw

Rys. 10. Wzmocnienie pasa dolnego kratow-nicy [Zubariew G. N., Lialin J. M. Konstruk-

cji iz dieriewa i pł astmas. Wydanie„Wysszaja Szkoła”, Moskwa 1980]: 1 – sta-lowa „proteza” z ceowników; 2 – przepona;3 – kratownica; 4 – śruby; 5 – spaw

Rys. 11. Wzmocnienie nadmiernie ugię tegowią zara kratowego dodatkową podpor ą we-wnę trzną : a) schemat ugię tego wią zara; b) wią -zar po wzmocnieniu [Mönck W.: Holzbau,Grundlagen für Bemessung und Konstruktionen.VEB Verlag für Bauwesen, Berlin 1980]

Rys. 12. Zastą pienie zniszczonej drewnia-nej konstrukcji dachu szedowego konstruk-cją trójk ą tną trójprzegubową z drewna klejonego [Mönck W.: Holzbau, Grundlagen für Bemessung und Konstruktionen. VEBVerlag für Bauwesen, Berlin 1980]

Rys. 13. Połą czenie krzyżulców z pasem

górnym kratownicy: a) nieprawidłowe; b) prawidłowe

a)

b)



12


2 ’2007 (nr 414)

Do najbardziej istotnych zadań konserwatorów zajmu-

ją cych się rekonstrukcją murów ceglanych i spoino-

wania należy nie tylko określenie głębokości i cha-

rakteru zmian destrukcyjnych, ale także określenie

ich przyczyn, wskazanie metody wzmocnienia stref osłabio-

nych oraz uzupełnienia istnieją cych ubytków.

Obecnie użytkowane zaprawy uzupełniają ce do rekon-

strukcji cegieł i spoinowania dobierane są na zasadzie podo-

bieństwa zewnętrznego bez uwzględniania właściwości mate-

riału poddanego naprawie, takich jak mikrostruktura czy ce-

chy fizykomechaniczne.

Niejednokrotnie zaprawy uzupełniają ce wykonywane są „napoczekaniu” przez dowolny wybór przypadkowych sk ład-

ników. Często zdarza się, że zastosowanie nieprofesjonalnie

przygotowanych mas naprawczych powoduje wr ęcz skutek

odwrotny i zamiast poprawy stanu obiektu prowadzi do jego

dalszej destrukcji. Powszechnie uważa się, i naszym zdaniem

nie bez racji, że rekonstrukcja cegieł i spoin należy do najtru-

dniejszych zadań konserwatorskich. W zwią zku z tym w Pol-

sce podejmowane są prace badawcze dotyczą ce opracowa-

nia różnych renowacyjnych zapraw mineralnych bazują cych

na krajowych surowcach i dostosowanych do poszczególnych

materiałów budowlanych.

Badania nad nowym rodzajem mas naprawczych do rekon-

strukcji cegieł i spoinowania zostały zrealizowane w ramach

grantu celowego KBN nr 285/CT 07-10/2000 pt. „Wdrożeniedo produkcji zapraw mineralnych do uzupełniania ubytków

w cegle”, finansowanego przez Komitet Badań Naukowych.

Zakłada się, że w celu dużej skuteczności prac rewaloryza-

cyjnych cegieł i spoinowania masy mineralne stosowane do

uzupełniania ubytków powinny charakteryzować się odpo-

wiednimi właściwościami użytkowymi, takimi jak dobra pla-

styczność i urabialność, dobra nakładalność i zachowanie

właściwości roboczych w odpowiednio długim czasie, oraz

odpowiednimi właściwościami stwardniałych mas mine-

ralnych, tzn. powinny odznaczać się:

• zbliżoną lub niższą wytrzymałość niż elementy poddane

renowacji;

• zbliżoną nasią kliwością , a jednocześnie nie uszczelniaćrewaloryzowanych cegieł, co zapewni prawidłowy transport

wilgoci z podłoża;

• twardnieć w warstwach o dowolnej grubości i objętości

i wykazywać dobr ą przyczepność do podłoża, a także mieć

niski skurcz lub nawet lekką ekspansję w celu zapewnienia

dobrej współpracy z podłożem;

• wykazywać dużą trwałość, a więc mrozoodporność, od-

porność na działanie czynników atmosferycznych, takich jak

woda, skażone środowisko, mikroorganizmy, oraz odporność

na procesy starzeniowe;

• wykazywać zbliżoną rozszerzalność termiczną do rewa-

loryzowanego materiału (cegła lub spoina);

• mieć wyglą d, barwę, uziarnienie, mikrostruktur ę i teks-

tur ę zbliżoną do rewaloryzowanych cegieł;

• stopień białości umożliwiają cy odpowiednie ich wybar-

wienie;

• charakteryzować się jak największym udziałem skład-

ników naturalnych i tradycyjnie stosowanych w sztuce budow-

lanej oraz zawierać jak najmniejszą ilość żywic syntetycznych

i domieszek chemicznych;

• być łatwe w użyciu oraz poddawać się obróbce mecha-

nicznej;

• być bezpieczne dla zdrowia użytkowników i niezbyt drogie.

Ponadto nie powinny zawierać rozpuszczalnych w wodziesoli i innych substancji mogą cych wywierać szkodliwe oddzia-

ływanie na cegłę i spoinowanie, a stwardniała masa naprawcza

do cegły i spoinowania powinna pełnić funkcję „kompresu” od-

ciążają cego mury obciążone solami rozpuszczalnymi podobnie

jak tynki renowacyjne. Uwzględniają c wymienione wymagania,

oczywiste jest, że system zapraw naprawczych do rekonstruk-

cji cegieł i spoinowania musi składać się z co najmniej dwóch

rodzajów materiałów różnią cych się właściwościami materiało-

wymi (cegieł oraz zaprawy murarskiej, która służy do spoino-

wania muru). Dodatkowo preparatami uzupełniają cymi mogą

być impregnaty do wzmacniania strukturalnego osłabionej ce-

gły oraz preparaty do wykonania izolacji hydrofobizują cej odno-

wionej powierzchni.

Podczas ustalania składu obydwu rodzajów zapraw na-prawczych zwrócono szczególną uwagę na kształtowanie

właściwości oczekiwanych i żą danych przez konserwa-

torów.

Surowce wyjściowe

Do przygotowania zapraw naprawczych do cegieł za-

stosowano następują ce surowce wyjściowe:

cement portlandzki biały CEM I 32,5R;

wapno hydratyzowane;

piasek kwarcowy o granulacji 0,1 – 0,5 mm jako kruszywo;

mą czka kwarcowa jako dodatek schudzają cy;

trzy rodzaje domieszek chemicznych: retentory na bazie

eterów celulozy; redyspergowalna żywica proszkowa na ba-

zie octanu winylu, etylenu i estrów kwasów akrylowych oraz

domieszka napowietrzają co-hydrofobizują ca.

Do przygotowania zapraw naprawczych do spoinowa-

nia zastosowano:

– cement portlandzki biały CEM I 32,5R;

– wapno hydratyzowane;

– mielony granulowany żużel wielkopiecowy;

– piasek do zapraw budowlanych o uziarnieniu 0 – 2,0 mm;

– chłonne kruszywo diatomitowe o granulacji 0,5 – 2,0 mm;

– domieszki chemiczne o takim samym charakterze jak

w przypadku mas naprawczych do rekonstrukcji cegły.

W tabeli 1 przedstawiono ogólne składy zapraw napraw-

czych do cegieł i spoinowania stanowią ce przedmiot badań.* Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

Nowe zaprawy naprawcze dorekonstrukcji cegieł i spoinowania

dr in ż . Witold Brylicki*

dr in ż . Artur Łagosz*

dr Marek Rembi ś*

dr in ż . Anna Smoleń ska*





Wyniki badań stwardniałych zaprawnaprawczych do cegieł i spoinowania

Zaprawy naprawcze stosowane do rewaloryzacji zabytkównie są w żadnym kraju przedmiotem standaryzacji na poziomie

norm krajowych oraz standardów międzynarodowych. Ich sto-

sowanie regulowane jest przez krajowe wymagania technicz-

ne, krajowe aprobaty techniczne i instrukcje wykonawcze.

Specyficzny charakter prac rewaloryzatorskich oraz dąże-

nie do stworzenia jasnych i przejrzystych kryteriów oceny ja-

kości zapraw naprawczych powoduje, że w ocenie ich jakości

jako dokument odniesienia obowią zuje standard europejski

na zaprawy budowlane powszechnego użytku, a ponadto we-

ryfikuje się ich cechy szczególne, takie jak zdolność pochła-

niania i magazynowania oraz odporność na działanie soli czy

paroprzepuszczalność, a dokumentami odniesienia są w tym

przypadku wymagania obowią zują ce w poszczególnych kra-

jach i/lub wymagania stawiane przez niemieckie instrukcjeWTA. W tabeli 2 przedstawiono wyniki badań cech użytko-

wych zapraw naprawczych do cegieł i spoinowania będą cych

przedmiotem badań autorów pracy.

Technologia zapraw naprawczych do rekonstrukcji cegiełi spoinowania została zgłoszona do opatentowania przez

AGH w Krakowie (nr zgłoszenia patentowego 381 303

z okresem ochronnym od 15.12.2006 r.).

Wnioski

Zaprawy naprawcze do rekonstrukcji cegieł i spoinowania

spełniają wymagania normy europejskiej dotyczą cej zapraw

budowlanych powszechnego użytku.

Poszerzone badania dotyczą ce niektórych cech użytko-

wych, takich jak porowatość, opór dyfuzyjny względny, odpor-

ność na działanie soli, test krystalizacyjny, wykazały, że speł-niają one także wymagania innych powołanych norm i instruk-

cji WTA. Uzyskane wyniki badań weryfikują cych w pełni upo-

ważniają autorów technologii do podjęcia prób produkcyjnych

i stosowania mas naprawczych w rekonstrukcji cegieł i spoi-

nowania.

14


2 ’2007 (nr 414)

Tabela 1. Skład badanych zapraw naprawczych

Składniki wyjściowe Udziały masowe składnikóww stanie suchym [% masowe]

zaprawa zaprawanaprawcza do naprawczaspoinowania do cegły

Cement biały CEM I 32,5R 12,15 33,0

Wapno hydratyzowane 5,06 1,0

Mielony granulowany żużelwielkopiecowy 2,76 –

Piasek do zapraw 0 – 2 mm 67,15 –

Piasek do zapraw 0,1 – 0,5 mm – 53,0

Diatomit 0,5 – 2 mm 11,76 –

Mą czka kwarcowa – 13,0

Domieszki chemiczne 1,02 1,23

Tabela 2. Wyniki badań zapraw naprawczych

Badana cecha i przyjęta Właściwości użytkowemetodyka badania zapraw naprawczych

do cegły do spoinowania

Wytrzymałość na ściskanie

wg PN-85/B-04500 [MPa] 6,0 – 6,7 4,1 – odchylenie standardowe 0,42 0,31

Wytrzymałość na zginaniewg PN-85/B-04500 [MPa] 3,1 – 3,6 2,0 – odchylenie standardowe 0,21 – 0,24 0,05

Gęstość objętościowa stwardnia-łych zapraw wg PN-85/B-04500 1,20 – 1,25 1,38[g/cm3] – odchylenie standardowe 0,1 0,1

Nasią kliwość wg PN-85/B-04500[% masowych] 17,4 – 20,7 18,0 – odchylenie standardowe 0,9 0,7

Podcią ganie kapilarnewg PN-85/B-04500 po 24 h [mm] 5,4 – 5,8 19,3Współczynnik wnikania wodywg WTA po 24 h 4,0 – 4,5 16,0

Przyczepność do podłoża

wg PN-85/B-04500 [MPa] 0,70 – 0,72 0,22 – odchylenie standardowe 0,10 – 0,14 0,06

Mrozoodporność zaprawwg PN-85/B-04500 po 15 cyklachmrożenia bez zmian bez zmian

Porowatość stwardniałych zaprawokreślona wg metodyki WTA 38,5 – 41,3 46,3[% obj.] – odchylenie standardowe 3,65 – 3,80 4,21

Opór dyfuzyjny względnywg PN-B-10106 [m] 0,056 – 0,068 0,049 – odchylenie standardowe 0,003 0,003

Odporność na działanie soli brak śladów brak śladów soliwg WTA soli na na powierzchni

powierzchni próbki po 10próbki po dniach moczenia10 dniach

moczeniaTest krystalizacyjny brak zmian nie stosuje sięwg normy DIN 52111 po 10 dniach

moczeniai suszenia

System zapraw mineralnych, ofero-

wany przez firmę RenoTech, zastoso-

wano w przypadku konserwacji wielu

obiektów zabytkowych, m.in. we wnę-

trzach kaplicy Zygmuntowskiej na Wa-

welu, w kościołach Mariackim i św. Flo-

riana, w klasztorze ss. Dominikanek,

Synagodze Wysokiej na Kazimierzu

oraz rekonstrukcji zabytkowych pomni-

ków, kapliczek i innych obiektów zabyt-

kowych w Warszawie, Więckowicach,

Kalwarii Zebrzydowskiej, Tychach, Mi-

chałowicach, Szreniawie, Radziszowie,

Oleśnicy, na Zamku Żupnym w Wielicz-

ce oraz w katakumbach Teatru Wiel-

kiego w Warszawie. Zaprawy są stoso-

wane również jako materiał rzeźbiar-

ski w produkcji detali architektonicz-

nych, galanterii kamiennej i elemen-

tów małej architektury.

Tynk cienko- i grubowarstwowy

RT400 EKO-TYNK firmy RenoTech, pro-

dukowany na bazie krajowych surowców

mineralnych i odpadowych, przeznaczo-

ny jest do wszystkich typów murów.

W strukturze tynku jest strefa odparowa-

nia, co zapobiega pojawianiu się wykwi-

tów i plam na powierzchni. Dzięki dużej

liczbie dużych porów nie następuje roz-

sadzenie tynku pomimo krystalizacji we-

wnętrznej. EKO TYNK RT 400 działa ja-

ko powolny kompres odsalają cy. Stoso-

wany jest bez tynku podkładowego.

Przykłady zastosowania zapraw naprawczych



Obecnie do budowy nowych

lub odnawiania starych

przewodów podziemnych

na terenach zurbanizowa-

nych stosuje się:

– materiały ceramiczne (cegła, ka-

mionka);

– betony (żelbet, beton spr ężony);

– polimerobeton; – tworzywa sztuczne (duroplasty

i termoplasty);

– metale (stal, żeliwo);

– materiały skalne (bazalt, granit).

W ramach wymienionych grup ma-

teriałów stosowane są ich liczne

odmiany, konstrukcje warstwowe

tworzone ze współpracują cych ma-

teriałów oraz kompozyty materiało-

we. W artykule przedstawię wyłą cz-

nie podstawowe informacje o naj-

częściej stosowanych materiałach,

podają c ich wybrane cechy oraz

przykłady wykonywanych z nich pro-duktów. Więcej informacji na temat

współczesnych rozwią zań materiało-

wych dotyczą cych tego obszaru bu-

downictwa można znaleźć w publika-

cjach:

– Kuliczkowski A., Problemy bez-

wykopowej odnowy przewodów kana-

lizacyjnych, Monografie, Studia, Roz-

prawy 13, Politechnika Świętokrzy-

ska, Kielce 1998, s. 245;

– Madryas C., Kolonko A., Wysocki

L., Konstrukcje przewodów kanaliza-

cyjnych, Oficyna Wydawnicza Poli-techniki Wrocławskiej, Wrocław 2002,

s. 377;

– Madryas C., Kolonko A., Szot A.,

Wysocki L., Mikrotunelowanie, Dolno-

ślą skie Wydawnictwo Edukacyjne,

Wrocław 2006, s. 287;

– Madryas C., Kolonko A., Renowa-

cja przewodów wodoci ą gowych meto-

d ą cementowania, Wydawnictwo Aka-

demii Techniczno-Humanistycznaj,

Bielsko-Biała 2006, s 58.

Materiały ceramiczne

W grupie materiałów ceramicznych

najdynamiczniej rozwija się produkcja

wyrobów z kamionki do zastosowańw kanalizacji, m.in. rury średnicy na-

wet do 1,2 m oraz wykładziny stoso-

wane do naprawy przewodów. Nowo-

ścią jest wytwarzanie rur kamionko-wych do mikrotunelowania. Coraz

szersze zastosowanie kamionki wyni-

ka z jej zalet, m.in. dużej trwałości, od-

porności na korozję i ścieranie,

szczelności, dużej wytrzymałości oraz

małej szorstkości i bezproblemowego

recyclingu. Podstawowe właściwości

kamionki przedstawiono w tabeli.

Specjalnej odmiany cegła, nazywa-

na dawniej kanalizacyjną , jest obecnie

stosowana w przypadku rekonstrukcji

studni, komór i przewodów kanaliza-cyjnych wykonanych z tego materiału.

Do budowy nowych obiektów, podob-

nie jak materiały skalne, stosowana

jest sporadyczne.

Beton

Dynamiczny rozwój technologii be-

tonu w ostatnich latach doprowadziłdo produkcji betonów wysokowartoś-

ciowych, co implikuje wzrost zaintere-

sowania tym tworzywem. W infra-

strukturze sieciowej miast beton sto-

sowany jest przede wszystkim do bu-

dowy obiektów gospodarki wodno-

-ściekowej, głównie w przypadku rea-

lizacji nowych kanałów metodami tra-

dycyjnymi (w wykopach) i bezwykopo-

wymi. Beton umożliwia wykonywanie

konstrukcji zarówno prefabrykowa-

nych, jak i monolitycznych, co jest jego

przewagą w porównaniu z innymi two-

rzywami, z których wykonuje się prak-tycznie tylko konstrukcje prefabryko-

wane. Przykładem takiego zastosowa-

nia betonu mogą być tubingi służą ce

do montażu obudów segmentowych

w tunelach o większej średnicy.

W przypadku przewodów sanitar-

nych i ogólnospławnych beton może

być narażony na lekką lub średnią agresywność środowiska, a w przy-

padku małych spadków, gdzie zacho-

dzi rozkład osadów przy braku sku-

tecznej wentylacji, nawet na wysoką .W celu ochrony konstrukcji przewodów

betonowych przed kokrozją , gdy pr ęd-kość przepływu ścieków zapewnia sa-

mooczyszczanie, a przewód jest sku-

tecznie wentylowany, stosuje sięochronę materiałowo-strukturalną . Na-

tomiast w przypadku zwiększonego za-

grożenia ścieków, poprawę odporności

betonu na korozję siarczanową można

uzyskać przez zastosowanie odpowied-

niego kruszywa, np. węglanowego. Do

ochrony powierzchniowej przy średniej

agresywności środowiska należy sto-

sować, poza ochroną materiałowo-

strukturalną , powłoki cienkowarstwowe(nakładane metodami malarskimi),

a przy wysokiej agresywności, poza

ochroną materiałowo-strukturalną , po-

włoki grubowarstwowe, powłoki zbro-

jone (laminaty) oraz wykładziny.

W przypadku konieczności wykonania

izolacji w środowisku o silnej agresyw-

ności bardzo dobre rezultaty uzyskuje

się przez kotwienie w konstrukcji prze-

wodu okładzin z płyt polietylenowych

łą czonych przez spawanie. Można

także wykonać okładziny z cegłyi kształtek klinkierowych osadzanych

na zaprawie chemoodpornej.

15


2 ’2007 (nr 414)

* Politechnika Wrocławska

Współczesne materiałykonstrukcyjne w podziemnej

infrastrukturze sieciowej miast

prof. dr hab. in ż . Cezary Madryas*

Podstawowe właściwości fizycznekamionki

Właściwości Wartość

Ciężar objętościowy [KN/m3] 22

Wytrzymałość na rozcią ganieprzy zginaniu [MPa] 15 – 40

Wytrzymałość na ściskanie [MPa] 100 – 200

Wytrzymałość na rozcią ganie [MPa] 10 – 20

Twardość w skali Mohsa ≅ 7

Moduł spr ężystości [MPa] ≅ 50 000

Współczynnik rozszerzalnościtermicznej [1/K] 5 • 10-6

Współczynnik przewodnościtermicznej [W/(m • K)] ≅ 1,2







18

Nasią kliwość betonu nie może byćwiększa niż 4%, a wodoszczelnośćnależy dostosować do przewidywane-

go zagrożenia korozyjnego. Analiza

tych założeń wskazuje, że kolektorów

kanalizacyjnych nie należy wykony-wać z betonów o w/c większym od

0,45. Przez zmniejszenie stosunku

w/c z wartości 0,50 (przeciętny beton)

do 0,40 (beton obecnie stosowany do

produkcji rur przez uznanych produ-

centów) obniża się podatność betonu

na ścieranie i przesią kliwość o ok.

50%. Do produkcji betonów przezna-

czonych do kanalizacyjnych należy

stosować cementy o podwyższonej

odporności na korozję. Szczególnie

istotna jest zawartość C3 A w cemen-

cie. Przyjmuje się, że cement o za-wartości C3 A mniejszej od 8% charak-

teryzuje się średnią odpornością na

korozję siarczanową , a o zawartości

mniejszej od 3% wysoką odpornością .Dużą odpornością na korozję siarcza-

nową charakteryzują się cementy hut-

nicze, szczególnie CEM IIIB, które do-

datkowo pozwalają uzyskać beton

o wyższej szczelności. Przykład tunelu

wieloprzewodowego z tubingów beto-

nowych przedstawiono na fotografii 1.

Polimerobeton

Polimerobeton, w literaturze angiel-

skojęzycznej oznaczany najczęściej

skrótem PRC (Polyester Resin Con-

crete), jest jednym znajnowszych mate-

riałów konstrukcyjnych stosowanych

w budownictwie. W infrastrukturze

podziemnej miast wykorzystuje się go

do budowy przewodów kanalizacyj-

nych, komór, studni i zbiorników. Na ryn-

ku dostępne są rury o przekroju: koło-

wym; typu V z wyprofilowaną kinetą oraz jajowym, do tradycyjnego układa-

nia w wykopach otwartych oraz do ukła-

dania technologiami bezwykopowymi,

takimi jak mikrotunelowanie lub metoda

przeciskowa.

Podstawowe zalety polimerobetonu

to duża odporność na agresję che-

miczną i biologiczną , duża odporność

na ścieranie, a także wysoka wytrzy-małość zarówno na ściskanie, jak

i rozcią ganie. Polimerobeton ma gę-

stość ok. 23 kN/m3 i wytrzymałość na

ściskanie 60 – 150 MPa. Uzyskuje sięgo w wyniku spojenia żywicą poli-

estrową zazwyczaj kruszywa kwarco-

wego wysuszonego do wilgotności

w ≤ 0,2%. Kruszywo powinno składaćsię z frakcji 0,2 – 32 mm, tak aby stos

okruchowy wykazywał możliwie małą porowatość, i zawierać co najmniej

98% SiO2. Udział żywicy poliestrowej

stanowi zaledwie 10 – 12% masy poli-merobetonu. Odporność polimerobe-

tonu na korozję (pH = 1 – 10) powodu-

je, że gotowy produkt może pracowaćpraktycznie w każdym środowisku.

Tworzywa sztuczne

Tworzywa sztuczne wykorzystywane

są zarówno do budowy nowych obiek-

tów, jak i naprawy, rekonstrukcji orazwy-

miany obiektów eksploatowanych. Do

produkcji przewodów używane są : tworzywa poliwinylowe: nieplasty-

fikowany polichlorek winylu PVC-U(oznaczenie krajowe PCW-U), chloro-

wany polichlorek winylu PCW-C;

poliolefiny: polietylen niskiej gęs-

tości PELD (LD – Low Density ), poli-

etylen średniej gęstości PEMD (MD –

Middle Density ), polietylen wysokiej

gęstości PEHD (HD – High Density ),

polietylen wysokiej gęstości sieciowa-

ny PE-X, polipropylen PP, homopoli-

mer polipropylenu PP-H, kopolimer

polipropylenu PP-Co, polibutylen PB,

kompozyty – duroplasty wzmac-

niane włóknem szklanym (ang. GlassReinforced Plastic – GRP, niem. Glasfa-

serverstärkte Kunststoff – GFK): utwar-

dzane żywicą epoksydową GRP-EP lub

żywicą poliestrową GRP-UP.

Podstawową zaletą tworzyw

sztucznych jest ich duża odpornośćna działanie czynników chemicznych

i biologicznych oraz mały ciężar obję-

tościowy, ułatwiają cy montaż.

Konstrukcje z tworzyw sztucznych

zaliczane są zazwyczaj do grupy podat-

nych i w zwią zku z tym konieczne jest

zapewnienie im współpracy z ośrod-

kiem gruntowym w przypadku nowych

budowli lub konstrukcją naprawianą w przypadku budowli odnawianych. Są to konstrukcje wrażliwe i ich aplikacja

wymaga wysokich kwalifikacji, zarówno

na etapie projektowym, jak i wykonaw-

czym. Na fotografii 2 przedstawionoprzykłady wyrobów z duroplastów.

Tworzywa sztuczne są stosowane

w przypadku budowy przewodów

w technologii HDD oraz technologii re-

konstrukcji z grupy close fit . Ideę tych

technologii opracowano w Anglii na

zlecenie koncernu British Gas. Tech-

nologia ta została nazwana insituforn

i dała począ tek opracowaniom następ-

nych technologii z zastosowaniem

wykładzin (linerów ) ściśle pasowanych

(np. swagelining, rolldown, compact

pipe czy U-liner ). Zaletą technologiiz grupy close fit jest minimalizacja

zmiejszenia przekroju poprzecznego

odnawianego przewodu, co w przypad-

ku, gdy obciążenie hydrauliczne jest

graniczne, ma podstawowe znaczenie.

Wykładziny w technologii insituforn

i jej pochodnych (np. process phenix ),

wykonywane są z tkanin o strukturze fil-

cowej, absorbują cych żywice i pokrytych

z jednej strony folią z tworzywa sztucz-

nego, uniemożliwiają cą odpływ żywicy

do wnętrza przewodu. W wyniku impre-

gnacji otrzymuje się trójwymiarową siat-

kę włókien z wypełnionymi przestrzenia-


2 ’2007 (nr 414)

Fot. 1. Tunel wieloprzewodowy z tubingów be-tonowych

Fot. 2. Wyroby z duroplastów firmy HobasPolska: a) system (studnie, przyłą cza i prze-wody) do wykonywania kanalizacji; b) pre-

fabrykat do rekonstrukcji przewodów o nie-kołowym przekroju w technologii relining

a)

b)



19

mi żywicą termoutwardzalną , a po pro-

cesie utwardzenia niejednorodną kon-

strukcję, któr ą można zakwalifikować do

wykładzin laminowanych. Mogą być sto-

sowane żywice z grupy poliestrów nie-

nasyconych, estrów winylowych lub ży-wice epoksydowe.

Drugi rodzaj technologii z grupy

close fit wykorzystuje jako konstrukcje

nośne, rury z polietylenu dużej gęsto-

ści (PEHD). Nowe konstrukcje „wcią -gane” są do wnętrza przewodu bezpo-

średnio (nie techniką rewersji) przez

zastosowanie obróbki mechanicznej

(rolldown) lub mechaniczno-termicznej

(swagelining ). W niektórych technolo-

giach przekrój wcią ganego przewodu

z PEHD zostaje wstępnie zniekształca-

ny do przekroju przypominają cego lite-r ę U (U-liner ) lub C (compact pipe). Na

fotografii 3 przedstawiono widok linera

w technologii insituforn wprowadzane-

go techniką rewersji.

Tworzywa sztuczne są dotychczas

używane jedynie jako materiały konst-

rukcyjne w bezwykopowych wymianach

przewodów infrastruktury podziemnej

miast. Stosuje się wtedy technologięberstlining lub pipe eating .

Berstlining statyczny lub dynamiczny

polega na rozkruszaniu za pomocą głowicy, o napędzie pneumatycznym

lub hydraulicznym, zużytego przewodui pozostawianiu jego fragmentów

w gruncie. Za głowicą rozkruszają cą stary przewód wcią gany jest nowy

przewód z PEHD. Średnica przewo-

dów nie przekracza 500 mm, w zależ-

ności od materiału konstrukcyjnego.

Wadą technologii jest pozostawianie

w gruncie tzw. skorup, czyli rozkruszo-

nych fragmentów rur, których ostre kra-

wędzie mogą rysować wprowadzane

rury z PEHD, inicjują c ich pękanie.

Technologia pipe eating jest bardziej

uniwersalna i powstała jako pochodna

technologii mikrotunelowania. Polega

na rozkruszaniu wymienianego prze-

wodu głowicą podobną do stosowa-

nych w mikrotunelowaniu, i usuwaniu

rozkruszonych części przez system

transportu hydraulicznego poza ośro-

dek gruntowy. Technologia nie generu- je wstrzą sów, jest przyjazna dla środo-

wiska, gdyż nie pozostawia fragmen-

tów niszczonej rury w gruncie i umożli-

wia powiększanie średnicy przewodów

przez wprowadzenie w miejsce prze-

wodów niszczonych rur o większej

średnicy (takiej jak średnica głowicy).

Specjalny system wewnętrznych by-

passów umożliwia, w przypadku prze-

pływów grawitacyjnych, wymianę prze-

wodu bez zatrzymywania przepływu

mediów. Wymieniana rura może być

wówczas skonstruowana z krótkichmodułów z GRP, PEHD czy PCW albo

być ucią gloną konstrukcją z PEHD.

Metale

Wyroby metalowe (stalowe lub żeliw-

ne) są używane wyłą cznie do budowy

nowych sieci infrastruktury podziemnej

miast oraz armatury. Rury stalowe, za-

bezpieczone antykorozyjnie, są stoso-

wane najczęściej do budowy przewo-

dów ciśnieniowych do przesyłania ga-

zu, ropy naftowej, wody zimnej i gor ą cej

oraz instalacji przemysłowych w prze-myśle chemicznym i petrochemicznym.

Do transportu ścieków stosowane są stosunkowo rzadko, najczęściej jako ci-

śnieniowe przewody tranzytowe. W ta-

kim przypadku stosuje się najczęściej

rury stalowe z wykładziną wewnętrzną z zaprawy cementowej z zewnętrzną powłoką antykorozyjną z tworzywa

sztucznego. Połą czenia rur stalowych

wykonywane są najczęściej przez spa-

wanie.

Rury produkuje się ze stali niestopo-

wych i niskostopowych przez ich formo-wanie z blach lub taśm stalowych. Sta-

le niestopowe przeznaczone są na rury

konstrukcyjne, przewodowe rury spa-

wane i zgrzewane do transportu me-

diów o ciśnieniu poniżej 16 MPa i tem-

peraturze niższej od 300 °C. Stale

niskostopowe, drobnoziarniste należą do grupy stali o podwyższonej wytrzy-

małości (SPW) o granicy plastyczności

do 500 MPa. Stale na rury powinny

być w pełni uspokojone i wykonane

w technice kontrolowanego walcowa-

nia jako stale drobnoziarniste. Uważa-

ne są za stale spawalne, ale przy spa-

waniu rur i rurocią gów należy mieć na

uwadze nie tylko równoważnik węgla

CE, ale również stosowane materiały

dodatkowe, technologie spawania oraz

warunki odbioru.

Na rynku dostępne są także ruryżeliwne. Korzystną ich właściwością mechaniczną jest to, że dzięki budo-

wie strukturalnej żeliwo sferoidalne

przy zginaniu i rozcią ganiu może pla-

stycznie odkształcać się po przekro-

czeniu granicy plastyczności (wydłu-

żenie powyżej 0,2%).

W celu zwiększenia trwałości wyro-

bów z żeliwa, wykonuje się rury żeliwne

z powłokami ochronnymi zewnętrznymi

i wewnętrznymi. Powłoki ochronne ze-

wnętrzne to najczęściej systemy dwu-

warstwowe, w których pierwszą war-stwę ochronną stanowi zwykle powłoka

cynkowa, a drugą wykonuje się z masy

bitumicznej lub z tworzyw sztucznych.

Powłoki wewnętrzne są wykonywane

z zaprawy cementowej, poliuretanu,

polietylenu lub żywicy epoksydowej.

Podsumowanie

Różnorodność nowych materiałów

konstrukcyjnych stosowanych w infra-

strukturze podziemnej miast wynika

przede wszystkim z ogromnego zapo-

trzebowania na ten rodzaj budownic-twa, które jest skutkiem nieprzewi-

dzianie dynamicznego rozwoju aglo-

meracji miejskich. Implikuje to zapo-

trzebowanie na nowe tereny wyposa-

żone w media oraz konieczność do-

stosowania istnieją cej infrastruktury

sieciowej do potrzeb przyszłych miast.

W efekcie nastą pił rozwój technologii

wykonawstwa i odnowy podziemnych

systemów sieciowych, w tym techno-

logii bezwykopowych, które stają siętechnologiami dominują cymi. Nie było

to możliwe bez wyposażenia budow-nictwa w najnowsze maszyny (zdalnie

sterowane głowice do urabiania grun-

tu, telewizyjne systemy kontroli stanu

technicznego i postępu robót, lasero-

we systemy kontroli kierunku prze-

wiertów, robotyzacja itp.) oraz bez za-

stosowania najnowszych rozwią zańmateriałowych, jak ceramika i betony

najnowszych generacji czy tworzywa

sztuczne i polimerobetony.

Referat powstał dzi ęki środkom na ba-

dania przyznanym autorowi przez Funda-

cj ę na rzecz Nauki Polskiej w ramach sub-

sydiów profesorskich.


2 ’2007 (nr 414)

Fot. 3. Linery z kompozytu





21

Jedną z podstawowych przy-

czyn destrukcji żelbetu jest ko-

rozja stali zbrojeniowej. Stal

jest chroniona przed korozją

przez alkaliczne środowisko otaczają -

cego ją betonu. W procesie wią zania

cementu portlandzkiego powstaje wo-

dorotlenek wapniowy, który nadaje be-

tonowi odczyn wysokoalkaliczny. Wodo-rotlenek ulega rozpuszczeniu w wodzie

porowej, tworzą c roztwór nasycony

o pH ≈ 12,5. W tych warunkach na po-

wierzchni stali zbrojeniowej, tworzy

się szczelna warstewka pasywna,

która silnie hamuje korozję. Otulina

betonowa działa jak powłoka ochron-

na i uniemożliwia wnikanie czynników

korozyjnych z otoczenia. Ten natural-

ny mechanizm ochronny może jednak

w niesprzyjają cych warunkach zostać

zakłócony i korozja stali zbrojeniowej

spowoduje zniszczenie konstrukcji

żelbetowej. Z upływem czasu betonpodlega procesowi karbonatyzacji,

prowadzą cemu do obniżenia jego wy-

sokiej wartości pH i zaniku warstwy

pasywnej na stali. Zakłada się, że

zbrojenie przestaje być pasywowane

już przy pH < 11,5 i wówczas stal ule-

ga korozji ogólnej. Ze względu na nie-

jednorodność betonu korozja stali za-

chodzi bardzo nierównomiernie.

Przyczyną korozji stali zbrojeniowej

są również jony chlorkowe, które od-

działują nie tylko w rejonach nadmor-

skich. Ich źródłem są też środki odla-dzają ce (działają ce bezpośrednio na

konstrukcje drogowe, mosty czy wia-

dukty), składniki zanieczyszczeń prze-

mysłowych. Jony chlorkowe powodują

lokalne zniszczenie warstwy pasywnej

i powstanie niewielkich powierzchnio-

wo, lecz głębokich uszkodzeń korozyj-

nych, tzw. wżerów. Począ tkowo bez-

objawowy charakter korozji wżerowej

może mieć bardzo gwałtowny i niebez-

pieczny w skutkach przebieg. Przy

nieznacznym ubytku masy stali nastę-

puje poważne obniżenie jej wytrzyma-

łości mechanicznej.

Wnikanie chlorków i karbonatyzacja

betonu powodują zniszczenie warstwy

pasywnej i stwarzają warunki do korozji

stali (do rozwoju procesu korozyjnego

niezbędny jest dostęp tlenu). Szybkość

transportu czynników korozyjnychprzez beton zależy od jego przenikalno-

ści, która jest powią zana m.in. ze stop-

niem zawilgocenia. Na rysunku 1

przedstawiono schematycznie rozwój

procesu korozji stali w betonie. Począ t-

kowo – przy wysokim pH betonu i ma-

łym stężeniu jonów chlorkowych – stal

jest w stanie pasywnym i korozja za-

chodzi bardzo powoli. Do betonu wni-

kają chlorki i dwutlenek węgla, lecz nie

naruszają jeszcze działania ochronne-

go warstwy pasywnej, a ich stężenie

przy powierzchni stali rośnie. Przy prze-

kroczeniu krytycznych wartości stęże-nia jonów chlorkowych lub pH następu-

je zniszczenie warstwy pasywnej i roz-

poczyna się intensywna korozja stali.

Powoduje ona zmniejszenie przekroju

poprzecznego elementu, co może pro-

wadzić do zniszczenia konstrukcji.

Inhibitory korozji staliw betonie

W celu ochrony konstrukcji żelbeto-

wych przed korozją stosuje się m.in.

metody:

• elektrochemiczne;

• iniekcyjne;

• polegają ce na nakładaniu powłok

ochronnych na konstrukcję lub bezpo-

średnio na pr ęty zbrojeniowe;

• inhibitory korozji.

Inhibitory mogą być dodawane

w procesie wytwarzania mieszanki

betonowej. Jest to działanie zapo-

biegawcze, gdyż w nowych kon-

strukcjach żelbetowych stal jest po-

kryta warstwą pasywną i inhibitor

jest niepotrzebny. Proces korozji roz-

poczyna się, gdy stężenie czynnikówkorozyjnych przekroczy wartość kry-

tyczną .

W ostatnich latach zaproponowano

stosowanie migrują cych inhibitorów

korozji (MCI – migrating corrosion

inhibitors). Zwią zki te nanosi się na

powierzchnie konstrukcji żelbetowych

narażonych na korozję. Przenikają

one przez otulinę betonową do pr ętów

zbrojeniowych i powodują zahamowa-

nie procesów korozji stali.

Na rysunku 2 przedstawiono sche-

matycznie rozwój procesu korozji sta-

li po zastosowaniu migrują cych inhibi-torów korozji. Inhibitor został wprowa-

dzony do betonu po przekroczeniu

krytycznych wartości stężeń czynni-

ków korozyjnych i inicjacji procesu

korozyjnego stali. W przypadku po-

wierzchniowego wprowadzenia inhi-

bitora (strzałka na rysunku) moment

jego dzia łania jest opóźniony ze

względu na konieczność transportu

inhibitora przez otulinę betonową

i osią gnięcia odpowiedniego stężenia

przy powierzchni stali. Po zastosowa-

niu inhibitora okres trwałości kon-strukcji wydłuża się (wzrost czasu do

awarii o ∆t).


2 ’2007 (nr 414)

** Politechnika Warszawska, Wydział

Inżynierii Lą dowej** Politechnika Warszawska, Wydział Chemii

Zabezpieczanie konstrukcjiżelbetowych za pomocą

migrują cych inhibitorów korozji

dr in ż . Agnieszka Fleszar*

dr in ż . Andrzej Królikowski**

Rys. 1. Schemat rozwoju procesu korozji sta-li w betonie

Rys. 2. Schemat rozwoju procesu korozji sta-li w betonie po zastosowaniu migrują cegoinhibitora korozji: 0 – bez inhibitora; 1 – in-

hibitor MCI,↓

oznacza moment zastosowa-nia inhibitora



Charakterystyka migrują cychinhibitorów korozji

Jako migrują ce inhibitory korozji sta-

li w betonie stosuje się m.in. amino-

alkohole, aminy, kwasy karboksylowe,

fluorofosforany, a także azotany (III)

(obowią zują ca obecnie nazwa azoty-

nów). W tabeli 1 scharakteryzowa-

no działanie tych zwią zków. Różnią się

one zdolnością penetracji betonu i wy-kazują odmienne mechanizmy hamo-

wania korozji stali. Działanie ochronne

migrują cych inhibitorów jest zwią zane

ze spowalnianiem reakcji korozyjnych

na powierzchni stali i obniżeniem prze-

puszczalności otuliny betonowej. Inhi-

bitory zmniejszają szybkość korozji

stali przez wzmacnianie tlenkowych

warstw pasywnych, odbudowanie zni-

szczonych warstw pasywnych (repa-

sywacja), tworzenie warstw adsorpcyj-

nych i wypieranie wody (warstwy hy-

drofobowe) i agresywnych jonów z po-

wierzchni stali. Preparaty handlowe

dostępne na rynku zawierają zwykle

mieszaniny inhibitorów. Wykorzystuje

się w ten sposób synergię działa-

nia różnych zwią zków, np. zwią zkiuszczelniają ce beton nie tylko utrud-

niają wnikanie czynników korozyjnych,

lecz także ograniczają odparowanie

lub wymywanie innych inhibitorów.

Zasady stosowania

W tabeli 2 wskazano, w jakich wa-

runkach zasadne jest użycie migrują -

cych inhibitorów korozji. Ich stosowa-

nie może przynieść oczekiwane efek-

ty, jeśli zostaną wprowadzone we

wczesnej fazie procesu korozyjnego,

gdy zniszczenie stali zbrojeniowej jest jeszcze niewielkie. W zwią zku z tym

istnieje konieczność monitorowania

procesów korozyjnych stali zbrojenio-

wej za pomocą powszechnych metod

elektrochemicznych, a coraz częściej

bardziej wyrafinowanych technik, niż

pomiar potencjału korozyjnego stali.

Potrzebne jest też monitorowanie

stopnia skażenia betonu (stężenia

chlorków, postępu karbonatyzacji).

W przypadku gdy aplikacja inhibitorów

korozji nastą pi, zanim stężenie czyn-

ników korozyjnych przekroczy kry-

tyczną wartość, można oczekiwać

wyższej skuteczności ich działania.

Migrują ce inhibitory korozji mogą

być nanoszone na elementy żelbeto-

we jako składniki zapraw naprawczych

lub w postaci zawiesin wodnych (rysu-nek 3). Niezależnie od sposobu nano-

szenia, inhibitory MCI zawsze powinny

docierać do pr ętów zbrojeniowych.

W tabeli 3 zestawiono czynniki

wpływają ce na skuteczność działania

migrują cych inhibitorów korozji. Waż-

ne są m.in. dawki inhibitora; jego

ilość, jaka dostała się do betonu i po-

wierzchni stali zbrojeniowej.

Ocena skuteczności działania mi-

grują cych inhibitorów korozji może

być zarówno rozbieżna, jak i sprzecz-

na. Jednym z problemów jest lotnośćstosowanych zwią zków oraz możli-

wość ich odparowania z powierzchni

betonu. W celu uniknięcia takiego zja-

wiska, a w efekcie zwiększenia sku-

teczności zabiegu, po nałożeniu za-

prawy naprawczej lub zawiesiny wod-

nej zawierają cej inhibitory korozji, gór-

ną powierzchnię konstrukcji żelbeto-

wych pokrywa się woskami syntetycz-

nymi, które utrudniają ich odparowy-

wanie z konstrukcji. Stosuje się rów-

nież dodatki, tworzą ce trudno roz-

puszczalne produkty, blokują ce pory

betonu i uniemożliwiają ce odparowa-nie inhibitora.

Literatura podaje również rozbieżne

informacje na temat mechanizmu

działania ochronnego oraz szybkości

dyfuzji migrują cych inhibitorów korozji

w betonie. Przypuszczano, że lotne

zwią zki organiczne (aminy i aminoal-

kohole) będą szybko wnikać do beto-

nu w fazie gazowej. Przeważa jednak

poglą d, że transport tych zwią zków

odbywa się głównie przez dyfuzję ich

rozpuszczonych form w fazie wodnej.

Informacje o dużej szybkości wnikania

migrują cych inhibitorów okazały się

22


2 ’2007 (nr 414)

Tabela 1. Charakterystyka podstawowych grup migrują cych inhibitorów korozji

Grupa Zdolność Mechanizm działania Uwagiinhibitorów penetracji ochronnego aplikacyjne

betonu

Aminy znaczna tworzenie warstwy adsorpcyjnej na zwią zki trują ce i bar-i aminoalkohole powierzchni stali ograniczają cej dzo lotne – ryzyko

dostęp czynników korozyjnych odparowania

Azotany (III) – znaczna wzmacnianie tlenkowej warstwy pa- zwią zki trują ce, moż-azotyny sywnej, odbudowanie uszkodzonej liwość wymywania

warstwy pasywnej z betonu

Fluorofosforany mała uszczelniane betonu przez tworzenietrudno rozpuszczalnych zwią zkóww porach

Kwasy mała uszczelniane betonu przez tworzeniekarboksylowe trudno rozpuszczalnych zwią zków

w porach

Tabela 2. Zasadność stosowania migrują cych inhibitorów korozji

Stan betonu Stan stali Stosowanieinhibitorów

Stężenie chlorków i/lub szybkość korozji zniszczeniapostęp karbonatyzacji korozyjne

Znacznie poniżej wartości znikoma – stal pokryta brak niepotrzebnekrytycznych warstwa pasywną

Bliskie wartościom znikoma – stal pokryta brak wskazanekrytycznym warstwą pasywną

Przekraczają ce wartości począ tek intensywnej korozji – niewielkie wskazane

krytyczne przez krótki czas warstwa pasywna zniszczonaPrzekraczają ce wartości kry- zaawansowana korozja stali znaczne nieskutecznetyczne przez dłuższy czas pozbawionej warstwy pasywnej

Migrują ce inhibitory korozji to pro-

sta i tania technika ochrony konstruk-

cji żelbetowych przed korozją . Wzbu-

dza duże zainteresowanie prakty-

ków. Stosuje się je w przypadku ist-

nieją cych konstrukcji żelbetowych,

w których proces korozyjny już się

rozpoczął lub dopiero może się roz-

począć. Oczekuje się, że dodatek in-

hibitora opóźni moment zapoczą tko-

wania korozji lub zatrzyma rozpoczę-

ty już proces korozyjny (jest to więc

działanie naprawcze). Efekt ochron-

ny powinien być wyraźny przy nie-

wielkim stężeniu inhibitora i znacz-

nym stężeniu czynników korozyjnych

i utrzymywać się przez długi czas.

Wprowadzenie inhibitorów nie po-

winno niekorzystnie wpływać na fizy-kochemiczne właściwości betonu, tj.

wytrzymałość czy mikrostruktur ę.



przesadzone. Współczynnik dyfuzji

aminoalkoholi w betonie wg różnych

danych wynosi 10 –12 – 10 –8 cm2/s i nie

jest większy niż współczynnik dyfuzji

jonów chlorkowych, natomiast szyb-

kość transportu takich inhibitorów

przez beton – od kilkudziesięciu

mm/dzień do mniej niż 1mm/dzień.Podobnie skuteczność inhibicji w beto-

nie szacowana jest przez niektórych

naukowców na ok. 80% (spadek szyb-

kości korozji o taką wartość po doda-

niu inhibitora), inni zaś stwierdzają nie-

znaczny wpływ lub wr ęcz brak efektu

ochronnego (przyspieszanie korozji)

po wprowadzeniu inhibitorów.

Skuteczność działania inhibitora za-

leży od stężenia jonów chlorkowych

i stopnia karbonatyzacji otuliny (tabe-

la 3). W tym przypadku dane literatu-

rowe są również bardzo rozbieżne.Podawane są bardzo różnią ce się

wartości maksymalnego stężenia

chlorków (od 0,4 do 3% w stosunku

do masy cementu), przy których inhi-

bitory są skuteczne.

Podawane w nielicznych pracach

okresy (dni – lata), po których stwier-

dzono pojawienie się inhibitora na

określonej głębokości otuliny, nie są

miarodajne, bo efekt inhibicji występu-

je dopiero po osią gnięciu określonego

stężenia inhibitora przy powierzchni

stali, zależnego od stopnia skażenia

chlorkami i karbonatyzacji betonu.

Bez tych informacji trudno jest osza-

cować skuteczność stosowania inhibi-

torów w warunkach, gdy proces koro-

zji stali został już zapoczą tkowany.

Zaprezentowane rozbieżności doty-

czą ce skuteczności działania migrują -

cych inhibitorów korozji stali w betonie

tłumaczy się przede wszystkim różni-cami w stosowanej metodyce badaw-

czej (badania betonów różnej jakości,

przepuszczalności, przy różnych na-

rażeniach korozyjnych, różne dawki

i sposoby aplikacji inhibitorów oraz

odmienne metody określania skutecz-

ności inhibicji), co utrudnia porówna-

nie. Ponadto istnieją dość znaczne

różnice w ocenie skuteczności działa-

nia inhibitorów w modelowych bada-

niach prowadzonych w laboratoriach

badawczych oraz w rzeczywistych

warunkach. Wyniki badań wskazują ,iż skuteczność inhibitorów określana

na podstawie badań laboratoryjnych

w roztworach symulują cych, pomijają -

cych fazę transportu inhibitora przez

beton, jest wyższa niż w badaniach

polowych, w których migrują ce inhibi-

tory korozji są często stosowane wraz

z innymi metodami ochrony (np. za-

bezpieczenia powierzchniowe – woski

syntetyczne), co utrudnia miarodajną

ocenę samego efektu inhibicji.

Pomimo sprzecznych opinii o sku-

teczności działania migrują cych inhibito-

rów korozji są one stosowane w Polsce

i na świecie, w celu ochrony mostów,

wiaduktów i budynków publicznych.

Wą tpliwości co do mechanizmu

działania inhibitorów spowodowały, że

preparaty handlowe określane do nie-

dawna jako migrują ce inhibitory koro-zji, są obecnie nazywane inhibitorami

stosowanymi powierzchniowo lub sy-

stemami powłokowo-inhibitują cymi.

Działanie migrują cych inhibitorów

korozji jest przedmiotem intensywnych

badań prowadzonych w wielu labora-

toriach, w tym w Politechnice War-

szawskiej pod kierunkiem prof. Lecha

Czarneckiego.

Podsumowanie

Ze względu na problemy podczaseksploatacji wielu obiektów budowla-

nych prace badawcze zwią zane z mi-

grują cymi inhibitorami korozji są po-

trzebne i uzasadnione. W szczególno-

ści badania te powinny być ukierunko-

wane na określenie skuteczności dzia-

łania inhibitorów w warunkach odwzoro-

wują cych ich praktyczne zastosowanie,

tj. w przypadku zaawansowanej korozji

stali. Ważne jest też określenie trwałości

efektu ochronnego. Innym kierunkiem

badań powinno być określenie minimal-

nego stężenia inhibitorów, zapewniają -

cego skuteczną i trwałą naprawę ele-mentów żelbetowych. Wobec wielu

sprzeczności na temat skuteczności

działania migrują cych inhibitorów korozji

i wciąż niepełnego poznania mechani-

zmu ich działania wskazane jest zacho-

wanie ostrożności przy podejmowaniu

decyzji o ich zastosowaniu.

Autorzy bior ą udział w realizacji pro-

jektu finansowanego przez Ministerstwo

Nauki i Informatyzacji, w ramach które-

go prowadzone są badania modelowe

wybranych migrują cych inhibitorów ko-

rozji. Określane są podstawowe czynni-ki decydują ce odziałaniu ochronnym in-

hibitorów, takie jak szybkość transportu

inhibitora w betonie, skuteczność inhibi-

towania procesu korozyjnego i wpływ

na właściwości betonu.

23


2 ’2007 (nr 414)

Rys. 3. Schemat migracji inhibitorów – jako sk ładników zapraw naprawczych lub zawiesinwodnych – do elementu żelbetowego

Tabela 3. Czynniki wpływają ce na skuteczność migrują cych inhibitorów korozjistali zbrojeniowej (wpływ danego czynnika określony jest przy założeniu sta-łości pozostałych czynników)

Czynnik Wpływ

Moment dodania inhibitora wyższa skuteczność, gdy inhibitor zostanie dodany przed inicja-cją korozji; ograniczona skuteczność, gdy korozja została jużzapoczą tkowana

Stężenie chlorków w betonie spadek skuteczności przy większym stężeniu chlorków; ważny jest stosunek stężeń jonów chlorkowych i inhibitora

Postęp karbonatyzacji spadek skuteczności przy obniżeniu pH betonu wskutekkarbonatyzacji

Przepuszczalność betonu wyższa skuteczność dla szczelnych betonów

Trwałość inhibitora w betonie stopniowy spadek skuteczności wskutek odparowania, wymy-wania lub zużywania się inhibitora; konieczność powtarzaniaaplikacji inhibitora

Podzi ękowania

Autorzy wyrażają wdzięczność

prof. Lechowi Czarneckiemu za in-

spirację i merytoryczną opiekę.

Praca finansowana ze środków na nau-

k ę w latach 2005 – 2008 jako projekt

badawczy nr 4 TO7 E 04829.



24


2 ’2007 (nr 414)

Skuteczną metodą zapobiegają -

cą przedostawaniu się do beto-

nu wodnych roztworów soli dro-

gą podcią gania kapilarnego są

organiczne komponenty krzemianowe,

tzw. silany. O długoterminowym ich

działaniu decyduje głębokość penetracji

i zawartość substancji aktywnej, które

można scharakteryzować za pomocą

profili penetracji. Kształt profili penetra-

cji zależy od: czasu kontaktu silanuz powierzchnią betonu; reaktywności

chemicznej użytych silanów; typu za-

stosowanego rozpuszczalnika.

W celu przywrócenia uszkodzonej

struktury betonu do stanu pierwotnego

należy:

1) usunąć warstwę zewnętrzną me-

todą oczyszczania wysokociśnieniowe-

go za pomocą wody;

2) oczyścić powierzchnię i nanieść

warstwę wzmacniają cą ;

3) nałożyć nową warstwę zewnętrz-

ną w celu odbudowy betonu.

Badania

W celu scharakteryzowania przeni-

kania impregnatów w wewnętrzną

struktur ę kapilarną betonu przeprowa-

dzono doświadczenia z różnymi silana-

mi. Wybrane produkty i ich właściwości

zestawiono w tabeli 1.

Badano próbki betonu z mieszanki

betonowej o w/c odpowiednio 0,35,

0,40, 0,45 i 0,50, wykonanej na bazie

kruszywa o maksymalnej frakcji 16 mm,

cementu portlandzkiego CEM I 42.5

(zawartość 350 kg/m3

). Boczne po-wierzchnie próbek uszczelniono klejem

na bazie żywicy epoksydowej i wysu-

szono do stałej masy. Zanurzano je

w różnych impregnatach na 24 h i wy-

znaczano poziom poboru płynu, a na-

stępnie wartości poboru roztworu wod-

nego impregnatu w g/m2 i oznaczono je

jako funkcję pierwiastka kwadratowego

długości kontaktu wg wzoru:

gdzie:

x – głębokość penetracji [m];

r eff

– efektywny promień poru [m];

γ L

– napięcie powierzchniowe cieczy

[mN/m];

ηl – lepkość dynamiczna cieczy [mPas];

Al

– wspó łczynnik absorpcji cieczy

[kg/m2s];

t – długość kontaktu [s].

Na rysunku 1 przedstawiono prze-

bieg doświadczenia z reagentem.

Wyniki badań

Na rysunku 1 pokazano wyniki do-

świadczeń w przypadku stosowania

różnych silanów. Absorpcja wody od-

powiada stosunkowi pierwiastka kwa-

dratowego czasu w cią gu 24 h, nato-

miast absorpcja silanu po 6 – 8 h

znacznie odbiega od idealnej krzywej

absorpcji. Stopień występowania od-

chyleń zależy od typu silanu.

Silan wsią ka w beton na skutek pod-

cią gania kapilarnego i formuje granicęmiędzyfazową : ciecz/ciecz (silan/woda),

a nie ciało stałe/ciecz (stwardniały

zaczyn cementowy/silan). Po kilku go-

dzinach ulega hydrolizie i rozkłada się

na rozpuszczalne w wodzie silanole

oraz etanol.

W rzeczywistości w równaniu na głębo-

kość penetracji należy zastą pić napięcie

powierzchniowe γL

napięciem międzyfa-

zowym γSL

. Napięcie międzyfazowe nie

jest wartością stałą ; maleje podczas prze-

sią kania silanu do porów, co można wytłu-

maczyć reakcjami chemicznymi silanów.

Zmniejszenie napięcia międzyfazo-wego (rysunek 2) powoduje nawet nie-

wielka ilość alkoholu (> 5% ciężaru). Na

skutek zmniejszenia współczynnika

absorpcji cieczy następuje odchyle-

nie absorpcji silanów od idealnej linii

absorpcji w zależności od reaktywności

chemicznej silanów. Reakcje chemiczne

zachodzą ce w porach betonu mogą być

podzielone na dwie grupy: hydroliza trial-

koksilanów do silantrioli i etanolu. W kolej-

nym stadium następuje kondensacja si-

lantrioli do siloksylanów, które są zwią za-

ne z żelami CSH. Stadium decydują cym

o polimeryzacji silanów jest reakcja hydro-

lizy. Współczynnik hydrolizy zależy od:• wartości pH – hydroliza może być

katalizowana przez współczynnik pH, re-

akcja zachodzi najwolniej przy pH 7. Każ-

da zmiana pH o 1 w skali pH w którymkol-

wiek kierunku powoduje dziesięciokrotne

zwiększenie współczynnika hydrolizy;

• struktura grup alkoksylowych –

duże grupy alkoksylowe wolniej ulega-

ją hydrolizie niż małe; współczynnik hy-

drolizy w przypadku grup metoksylo-

wych jest ok. 5 razy większy niż grup

etoksylowych;

• struktura grupy alkilowej – wraz

ze zwiększają cą się liczbą atomów C* Uniwersytet Nauk Stosowanych,Karlsruhe, Niemcy

Impregnacja betonuza pomocą silanów

prof. dr in ż . Andreas H. Gerdes*

Tabela 1. Właściwości testowanychimpregnatów

Produkt Napięcie Lepkośćpowierzch- dynamicz-

niowe na [mP*s][mN/m]

Propylotrietoksy-silan 22,7 0,95

Izo-butylotrieto-ksysilan 23 –

n-oktylotrieto-ksysilan 25,5 2,08

n-oktylotrieto-ksysilan – emulsjawodna 27,9 15

x r

t x A t L eff

l

i =

⋅

⋅ = ⋅

γ

η2lub

Rys. 1. Pobór kapilarny różnych cieczy

Rys. 2. Napię cie mię dzyfazowe mieszaninyetanolu i wody



25


2 ’2007 (nr 414)

zmniejsza się współczynnik hydrolizy;

przeszkoda przestrzenna krzemu w roz-

gałęzionych czą steczkach, takich jak gru-

py izobutylowe, prowadzi do zmniejszenia

reaktywności. Współczynnik hydrolizy

wzrasta w następują cej kolejności: izo-bu-tyl >> n-octyl >> propyl; w takiej samej ko-

lejności zmniejsza się wpływ czasu dla

badanych silanów w przypadku odchy-

leń od idealnej linii absorpcji w zależno-

ści od reaktywności chemicznej silanów.

W celu scharakteryzowania kinetyki

procesu hydrolizy przeprowadzono róż-

ne doświadczenia za pomocą tzw.

urzą dzenia reakcyjnego. Ustalono, że

nie występuje ulatnianie się silanów,

wykryto wyłą cznie etanol. Maksymalne

wartości uwalnianego etanolu zaobser-

wowano po 8 h w przypadku propylo-trietoksysilanu, po 16 h w przypadku

izo-butylotrietoksysilanu i po 7,5 dniach

w przypadku oktylotrietoksysilanu. Wy-

niki te są niezgodne z założeniem sfor-

mułowanym dla współczynnika hydroli-

zy. Istnieją również znaczne różnice

w ilości etanolu uwalnianego podczas

hydrolizy propylotrietoksysilanu lub izo-

butylotrietoksysilanu oraz izo-oktylotrie-

toksysilanu.

Z porównania teoretycznych ilości

uwolnionego etanolu z wynikami otrzy-

manymi na podstawie analizy chemicz-

nej wynika, że prawie 100% propylotrie-toksysilanu oraz izo-butylotrietoksysilanu

i tylko ok. 50% izo-oktylotrietoksysilanu

reaguje i formuje polisiloksan, znany rów-

nież jako żywica krzemowa. Wskazuje to,

że budowa chemiczna badanych silanów

silnie wpływa na ich reakcje chemiczne.

W celu wyjaśnienia mechanizmów che-

micznych, które pojawiają się podczas re-

akcji chemicznych, wykonano badania

dystrybucji polisiloksanów w kolumnie za

pomocą metody spektroskopii w podczer-

wieni z transformacją Fouriera (FT-IR).

Wyniki przedstawiono na rysunku 3.W przypadku propyltrietoksysilanu

profil penetracji jest zupełnie inny niż

profil izo-oktylosiloksysilanu. Oznacza

to, że nie tylko współczynnik hydrolizy

jest w znacznym stopniu uzależniony

od struktury chemicznej, ale również in-

terakcje pomiędzy makroczą steczkami.

W ostatnich latach do impregnowa-

nia betonów, przede wszystkim ze

względów ekologicznych, zalecano

i stosowano wodne emulsje silanowe

o niskiej lepkości.

Doświadczenia praktyczne i labora-

toryjne wykazały, że głębokość pene-

tracji nie przekracza 0,5 – 1 mm przy

czasie kontaktu 24 h.

Profile penetracji ustalone metodą

radiografii neutronowej w doświadcze-

niu ze ssaniem kapilarnym wskazują ,

że głębokość penetracji cieczy wynosi

ok. 3 mm podczas kontaktu w czasie4 h i 7 mm podczas kontaktu w czasie

24 h (rysunek 4).

Z danych doświadczalnych wynika,

że podczas procesu podcią gania za-

chodzi na powierzchni betonu proces

demulsyfikacji, zapobiegają cy przeni-

kaniu silanów do wewnętrznych

struktur. W efekcie oddzielania stanów

woda wsią ka tylko w zewnętrzną war-

stwę betonu, natomiast silan odparo-

wuje na powierzchni betonu. Przyczy-

ną oddzielania stanów są następują cezjawiska:

• efekt filtra – materiały porowate,

takie jak beton z porami średnicy

01 ÷ 10 µ mogą działać jak filtr oddzie-

lają cy czą stki silanu w stanie uwodnio-

nym;

• efekt elektrolitu – kationy roz-

puszczone w roztworze w porach mogą

destabilizować emuslję przez redukcję

sił odpychają cych pomiędzy czą stecz-

kami;

• efekt składników organicznych –

niektóre składniki, takie jak alkohole,

działają jak demulgatory;

• adsorpcja emulgatora – emulga-

tor może być absorbowany na po-

wierzchni przez pory kapilarne; stęże-

nie pozostałego w roztworze emulgato-

ra nie jest wystarczają ce do stabilizacji

emulsji. W zwią zku z tym nie powinnosię zalecać stosowania emulsji do im-

pregnowania materiałów zawierają cych

cement.

Zastosowanie środkówimpregnują cych w praktyce

W przeszłości uważano, że jednokrot-

ne pokrycie powierzchni betonu środ-

kiem impregnują cym zapewnia wystar-

czają ce zabezpieczenie. Impregnaty na-

kładano za pomocą aparatów natrysku-

ją cych aerozol bez powietrza. Maksy-

malna głębokość penetracji substancjiaktywnej wynosiła 2 mm i dlatego stoso-

wano różnorodne procedury i produkty

zwiększają ce głębokość penetracji.

Obecnie sposoby nakładania środ-

ków impregnują cych dzieli się na dwie

grupy:

nakładanie środków impregnują -

cych o znacznej lepkości, w postaci

kremów, żelów i past, techniką natry-

skiwania lub nakładania wałkiem;

kilkakrotne nakładanie środka im-

pregnują cego zawierają cego 100%

silanu, o niewielkiej lepkości, techniką

natryskiwania.Wybór metody nanoszenia środka im-

pregnują cego zależy od indywidualnych

cech obiektu oraz możliwości finanso-

wych. Szybką i pewną metodą kontroli

jakości jest spektroskopia w podczer-

wieni z transformacją Fouriera (FT-IR),

co potwierdzają badania (rysunek 5).

Profile penetracji otrzymane dla dwóch

próbek pobranych w dwóch różnych

miejscach ściany są bardzo zbliżone do

linii wzorcowej, co oznacza, że osią gnię-

to zamierzony efekt.

Rys. 4. Profile penetracji cieczy betonu pod-czas stosowania emulsji obserwowane meto-dą radiografii neutronowej

Rys. 3. Dystrybucja siloksanu w kolumnie

(dokończenie na str. 33)

Rys. 5. Wyniki kontroli jakości w praktyce



26


2 ’2007 (nr 414)

Naprawa metodą iniekcji polega na wprowadzeniu

materiału iniekcyjnego w miejsca niecią głości mate-

riałowej betonu i wypełnieniu pustek. W artykule

jest kontynuowana tematyka zaprezentowana

przez autorów w nr. 12/2006 „Materiałów Budowlanych” oraz

na Warsztatach Pracy Projektanta Konstrukcji Ustroń 2006.

Zalecenia dotyczą ce zastosowania iniekcji jako metody

naprawy konstrukcji betonowych oraz wymagania dotyczą -

ce materiałów iniekcyjnych zawarte są w normach serii

PN-EN 1504 Wyroby i systemy do ochrony i napraw kon-

strukcji betonowych. Iniekcja jest także przedmiotem opra-

cowań Amerykańskiego Instytutu Betonu (ACI).

Analiza stanu technicznegonaprawianej konstrukcji betonowej

Przed przystą pieniem do naprawy konstrukcji betonowej

niezbędne jest przeprowadzenie diagnostyki budowli

i przygotowanie projektu naprawy. Ocena stanu technicz-

nego konstrukcji wymaga analizy dokumentacji technicznej

i oględzin obiektu. Sprawdza się jakość betonu i grubość

otuliny zbrojenia oraz czy aktualne obciążenia, które od-

działują na konstrukcję, odpowiadają projektowanym.

W przypadku braku dokumentacji przeprowadza się inwen-

taryzację w celu określenia rodzaju i rozkładu zbrojenia czy

przebiegu kabli spr ężają cych.Zarysowania konstrukcji naprawianej widoczne są z regu-

ły na powierzchni (fotografia 1) i dlatego prace wstępne po-

legają na jej czyszczeniu przez odkucie lub umycie wodą .

Pomocne w prowadzeniu prac, szczególnie na dużej po-

wierzchni, jest przygotowanie siatki regularnych linii do na-

noszenia przebiegu rys. Każda rysa powinna być ponume-

rowana i opisana. Opis powinien zawierać informacje umoż-

liwiają ce identyfikację elementu obiektu i przebiegu rysy.

W przypadku gdy przyczyną spękań jest korozja zbrojenia,

należy określić jego położenie przez usunięcie warstwy betonu

i bezpośrednią obserwację stali oraz otaczają cego ją betonu.

Wykrywanie pustek w betonie przez lokalizację głuchego

dźwięku podczas ostukiwania powierzchni młotkiem stosu-

je się w przypadku defektów usytuowanych płytko pod po-

wierzchnią . Większe możliwości wykrycia rys i pustek w be-

tonie, określenia głębokości przebiegu rys widocznych na

powierzchni, dają metody nieniszczą ce, m.in. metoda ultra-dźwiękowa i badanie radiograficzne. Umożliwiają one zlo-

kalizowanie obszarów betonu, które wymagają bardziej

szczegółowej oceny, np. przez wykonanie otworu rdzenio-

wego i pobranie próbki do oględzin, co pozwoli bezpo-

średnio zmierzyć szerokość i głębokość rys. Oględziny

i analiza materiału próbki umożliwiają identyfikację mecha-

nizmu powstawania rys, przyczyn ewentualnie stwierdzonej

korozji. Rdzenie, w których stwierdzono rysy, nie mogą być

użyte do określenia wytrzymałości betonu na ściskanie, jed-

nak można na ich podstawie ocenić skład betonu, stan po-

wierzchni rys, rodzaj zalegają cych zanieczyszczeń i osa-

dów. Wycinanie rdzeni osłabia jednak konstrukcję, co może

być przyczyną zawężenia obszaru wykonywania odwiertów.

Wykonywanie iniekcji

Prace przygotowawcze. Ocena stanu konstrukcji, przy-

czyn uszkodzeń i inwentaryzacja rys jest podstawą do

przygotowania projektu naprawy, który powinien uwzglę-

dniać rodzaj obiektu, jego kubatur ę, funkcję, zalecenia do-

tyczą ce użytkowania, oraz określać m.in.:

• harmonogram prac iniekcyjnych;

• niezbędny personel;

• zestawienie sprzętu do iniekcji;

• rodzaj materiałów iniekcyjnych i pomocniczych;

• rodzaj i rozmieszczenie końcówek iniekcyjnych (pakerów);

• technikę naprawy,• bezpieczeństwo i higienę prac;

• sposób przeprowadzenia kontroli jakości.

Przed rozpoczęciem prac iniekcyjnych należy przygoto-

wać powierzchnię i wnętrze rys, ustalić rozstaw pakerów,

sposób ich montażu i ocenić, czy trzeba zamknąć po-

wierzchniowo rysy. Zanieczyszczenia rys usuwane są przez

odessanie (nie zatyka się mikrorys) lub, jeżeli rysa przebie-

ga na wskroś, za pomocą spr ężonego powietrza. W przy-

padku gdy jest to konieczne (i po rozpoznaniu ograniczeń

wykonania zabiegu), rysę można przepłukać wodą , alkoho-

lem lub środkiem myją cym, a następnie usunąć roztwór

spr ężonym powietrzem i przesuszyć rysę. Przepłukanie rys

wodą pod ciśnieniem jest zalecane, gdy materiałem iniekcyj-

nym jest zaczyn cementowy.** Politechnika Warszawska** Polbet Sp. z o.o.

Naprawa rys w konstrukcjachżelbetowych metodą iniekcji

dr Bogumił a Chmielewska*

mgr in ż . Jerzy Koper**

Fot. 1. Charakterystyka rys: a) oznaczenie położenia; b) pomiar sze-rokości; c) badanie głę bokości i stanu rys w konstrukcji



27


2 ’2007 (nr 414)

Przesklepienie rys zapobiega wyciekowi materiału iniek-

cyjnego przed zwią zaniem. Czynność ta jest zalecana

w celu uzyskania wymaganego ciśnienia w przypadku

iniekcji monolityzują cej konstrukcję, gdy powstałe połą cze-

nie ma przenosić napr ężenia. Rysę można zostawić otwar-

tą lub częściowo otwartą , jeżeli jest wilgotna lub zawodnio-na, a iniekcja prowadzona jest za pomocą szybkowiążą cej

żywicy poliuretanowej. W zależności od rodzaju rys oraz

przyjętej technologii iniekcji do uszczelnienia stosowane

są : gips, szpachlówki cementowe, polimerowo-cementowe

lub szybkowiążą ce, wymagają ce suchego podłoża szpach-

lówki żywiczne. Powinny charakteryzować się dobr ą przy-

czepnością do podłoża (>1,5 MPa). W niektórych przypad-

kach niezbędne jest poszerzenie, a nawet rozkucie rysy

(w kształcie litery V) po obu jej krawędziach.

W zależności od wybranej metody iniekcji jako końcówki

iniekcyjne stosowane są pakery naklejane lub mocowane

wgłębnie. Mogą one być jednorazowe lub wielokrotnego uży-

cia, np. do iniekcji żeli akrylowych lub zaczynów mineralnych.Sposób ich mocowania przedstawiono na rysunku 1 i 2.

W przypadku pakerów naklejanych w rysę wbity zosta-

je metalowy pr ęcik, a następnie nakładany jest paker,

który przykleja się za pomocą kleju epoksydowego.

Drożność końcówki zapewniona jest po zwią zaniu kleju

i wyjęciu drucika. Istotne jest odpowiednie przygotowa-

nie powierzchni do przyklejenia pakera: oczyszczenie

powierzchni i obrzeża rysy np. przez szlifowanie i jeżeli

to konieczne odtłuszczenie oraz zagruntowanie podło-

ża betonowego. Odległość między pakerami powinna

być mniejsza od grubości (d) iniektowanego elementu

(ok. 0,9d) lub od głębokości iniektowanej rysy. Ze zmniej-

szaniem się rozwartości rys odstępy te powinny maleć:

przy szerokości rys poniżej 0,2 mm orientacyjny odstępmiedzy pakerami wynosi ok. 15 cm, a gdy rozwartość

rys wynosi powyżej 1 mm, rozstęp ten można zwiększyć

do ok. 50 cm.

W zależności od sposobu montażu wyróżnia się pakery

wgłębne:

udarowe (wbijane w rysę), najczęściej z tworzyw

sztucznych; otworowe: stalowe lub aluminiowe, mocowane w wy-

wierconych otworach za pomocą gumowych pier ścieni;

mocowane r ęcznie (śrubowe) lub maszynowo („popnit”);

po wywierceniu otworów konieczne jest ich oczyszczenie

z pozostałych w nich zwiercin.

Na fotografii 2 przedstawiono rodzaje pakerów iniekcyj-

nych.

Połą czenie końcówki iniekcyjnej z urzą dzeniem iniek-

cyjnym odbywa się przez kalamitki zaopatrzone w wenty-

le zwrotne, które zapobiegają wypływowi materiału. Roz-

mieszczenie i średnica otworów iniekcyjnych zależą od

rodzaju naprawianego elementu, rodzaju stosowanych

pakerów oraz od geometrii rys. Pakery rozmieszcza sięzwykle naprzemiennie wzdłuż przebiegu rysy, w odstę-

pach odpowiadają cych 1/2 grubości elementu. Powinny

przecinać rysę najlepiej pod ką tem 45°, w połowie grubo-

ści iniektowanego elementu konstrukcyjnego. W elemen-

tach znacznej grubości otwory iniekcyjne mogą być usy-

tuowane w dwóch rzędach i pod różnymi ką tami, dobra-

nymi tak, aby maksymalnie zwiększyć możliwość pene-

tracji. Dopuszczalne jest również przedłużanie otworów

za pomocą wiertła o mniejszej średnicy. Należy zachowy-

wać zasadę, aby odległość między dwiema końcówkami

iniekcyjnymi była równa lub mniejsza od zasięgu penetra-

cji materiału iniekcyjnego w naprawianym elemencie.

Przed rozpoczęciem iniekcji badana jest drożność wyko-nanych otworów oraz szczelność miejsca zamontowania

pakerów, np. za pomocą suchego powietrza lub wody.

Przebieg iniekcji. Iniekcję rozpoczyna się od najniżej

położonego pakera (w przypadku rys pionowych) lub od

pakera skrajnego (w przypadku rys poziomych). Końcówka

pakera jest zakr ęcana, gdy iniekt wypłynie z następnego

otworu. Otwór taki staje się kolejnym punktem iniekcji. In-

iekcja powinna być prowadzona w kolejnych otworach

w miar ę wypełniania się rysy materiałem iniekcyjnym.

W przypadku braku iniektu w są siednim otworze należy in-

iekcję powtórzyć w otworze poprzednim lub wywiercić no-

wy otwór iniekcyjny.

W celu uzyskania pełnej skuteczności konieczne jest

przeprowadzenie reiniekcji, tzn. ponownego doiniektowa-

Fot. 2. Pakery iniekcyjne: a) naklejany; b) otworowy wbijany; c) otwo-rowy rozpr ężny; d) otworowy z przedłużk ą ; e) pistolet iniekcyjny

Rys. 1. Sposób montowania pakerów naklejanych

Rys. 2. Sposób montowania pakerów wgłę bnych



28


2 ’2007 (nr 414)

nia już zainiektowanych otworów. Przyczyną jest skurcz

chemiczny i cieplny wiążą cych materiałów lub jak w przy-

padku poliuretanów, spienienie materiału. Zabieg ten na-

leży przeprowadzić przed zakończeniem procesu żelowa-

nia żywic w rysie (z wyją tkiem szybkowiążą cych żywic

spienialnych), a w przypadku iniektu cementowegow czasie co najwyżej do począ tku wią zania cementu.

W przypadku zaczynów cementowych wypełniania szcze-

liny jest zakończone, gdy otwór nie wchłania mieszanki

w cią gu ok. 20 min.

Po zakończeniu robót pakery należy usunąć. Pakery

z tworzyw sztucznych można odciąć przy powierzchni, me-

talowe usuwa się z konstrukcji, a pozostałe po nich otwory

wypełnia uszczelniają cą zaprawą szybkowiążą cą . Dopu-

szcza się wkr ęcenie pakerów głęboko, tak aby nie korodo-

wały. Pakery naklejane są odbijane. Powierzchniowe

uszczelnienie rys jest usuwane, a otwory i uszkodzenia na-

prawiane.

Urzą dzenia do prowadzenia prac iniekcyjnych moż-na podzielić na zbiorniki iniekcyjne oraz pompy r ęczne

i mechaniczne: elektryczne, hydrauliczne, pneumatyczne,

spalinowe. Zbiorniki iniekcyjne stosuje się do iniekcji gra-

witacyjnej. Innym rodzajem zbiorników są zbiorniki ciśnie-

niowe, w których zaczyn iniekcyjny jest tłoczony za pomo-

cą spr ężonego powietrza o ciśnieniu < 0,5 MPa. Ręczne

lub nożne pompy iniekcyjne stosowane są przy naprawie

małej ilości rys lub w miejscach mało dostępnych.

Pompy ciśnieniowe mogą być tłokowe, membranowe,

ślimakowe, kolanowe i próżniowe. W zależności od ro-

dzaju podawanego materiału wyróżnia się urzą dzenia

jednokomponentowe i dwu- lub więcej komponentowe

z możliwością doboru ilościowego składu mieszanki.

W przypadku pomp jednokomponentowych materiał in-iekcyjny po wstępnym wymieszaniu jest wlewany do za-

sobnika pompy, a następnie zasysany i tłoczony wężem

wysokociśnieniowym do pistoletu iniekcyjnego. Pompy ta-

kie są bardzo proste w obsłudze i w konserwacji, jednak-

że istotnym ograniczeniem pracy jest czas żelowania

mieszanki. Pompy dwukomponentowe wyposażone są

w dwa niezależne zbiorniki i dwie oddzielne instalacje tło-

czą ce, które łą czą się przed końcówką iniekcyjną w mie-

szalniku statycznym.

Kontrola wykonania robót

Firmy wykonują ce prace iniekcyjne powinny posiadaćodpowiednie certyfikaty i uprawnienia wydane przez pro-

ducenta wyrobu iniekcyjnego i instytuty branżowe, dyspo-

nować zespołami fachowców oraz niezbędnym sprzętem

do prowadzenia skutecznych napraw. Materiały stosowa-

ne do iniekcji o ściśle określonej charakterystyce technicz-

nej powinny być dopuszczone do obrotu i stosowania.

Kontroli podlega technika prac, pompy iniekcyjne, oprzy-

rzą dowanie i środki pomocnicze. Sprzęt powinien zapew-

niać bezawaryjną pracę i uzyskanie wymaganej efektyw-

ności i jakości robót.

Prace kontrolne podczas wykonywania zabiegów iniek-

cyjnych pozwalają na prawidłową ocenę przebiegu robót

oraz umożliwiają korygowanie na bieżą co występują cych

błędów lub zaniedbań. Podstawą oceny jakości wykona-

nych prac iniekcyjnych są dane zawarte w dokumentacji ro-

boczej oraz wizualne sprawdzenie skuteczności wypełnie-

nia. Dokumentacja obejmuje m.in. inwentaryzację rys, ich

stan zawilgocenia, temperatur ę otoczenia i warunki pod-

czas prowadzenia prac, liczbę pakerów, ich rozmieszcze-

nie i rodzaj, wartość ciśnienia począ tkowego i końcowego,ilość wtłoczonego iniektu oraz uwagi o procesie iniekcji.

Wskazane jest, aby w dokumentacji znalazła się informacja

dotyczą ca osoby prowadzą cej prace iniekcyjne oraz osoby

nadzorują cej je i kontrolują cej. Powinien być osobny zapis

przebiegu iniekcji każdej iniektowanej rysy oraz szkic

przedstawiają cy rysę i rozstaw wentyli iniekcyjnych. O po-

trzebie wykonania dokumentacji decyduje zleceniodawca.

Poza analizą dokumentacji najczęściej stosowanym spo-

sobem kontroli skuteczności zabiegów iniekcyjnych jest

wykonanie wierceń w miejscu iniekcji. Ocenia się stopień

wypełnienia rys oraz wytrzymałość betonu na rozcią ganie

przy rozłupywaniu. Innym sposobem jest wykonanie badań

nieniszczą cych.

Błędy w praktyce napraw metodą iniekcji

Częstym błędem podczas prowadzenia iniekcji jest nie-

przestrzeganie zaleceń producenta dotyczą cych warunków

stosowania i przechowywania materiałów. Temperatura

i skład mieszanki decydują o lepkości, czasie wią zania

i stopniu usieciowania, a więc właściwościach mechanicz-

nych materiału. Dostawca zobowią zany jest określić te wa-

runki w karcie materiałowej.

Obecność wody w rysach lub jej brak wpływają na spo-

sób prowadzenia i skuteczność zabiegów iniekcyjnych.

Wykonanie iniekcji monolityzują cej materiałem epoksy-

dowym w obecności wody może spowodować niezwią za-nie kompozytu iniekcyjnego lub obniżenie jego właści-

wości mechanicznych i przyczepności do betonu. W ta-

kim przypadku skuteczność wykonanego zabiegu iniek-

cyjnego jest znikoma. Konieczne jest wcześniejsze osu-

szenie rys lub zastosowanie specjalnych żywic epoksy-

dowych do podłoży wilgotnych. Nawet w przypadku za-

czynów na bazie cementów nadmierna ilość wody w ry-

sie może spowodować niekorzystną zmianę stosunku

wodno-cementowego, wypłukiwanie cementu i w efekcie

niewłaściwe wią zanie.

Przy wykonywaniu iniekcji zaczynami cementowymi lub

polimerowo-cementowymi wskazane jest przed rozpoczę-

ciem prac nawilżenie suchych rys w celu zapobieżenia odcią -gania przez beton wody z zaczynu cementowego. Czasami,

w przypadku stosowania żywic poliuretanowych wysoko

spienialnych, korzystne jest również wprowadzenie wody

w rysy przed rozpoczęciem prac iniekcyjnych w celu efektyw-

nego wykorzystania zjawiska przyrostu objętości w czasie

wią zania. Kontrola obecności wilgoci i wody w rysach ma du-

że znaczenie w przypadku doboru materiałów iniekcyjnych

i efektywności przeprowadzonego zabiegu naprawczego.

Ocena stabilności rozwartości rys oraz zmiany ich szero-

kości decyduje o skuteczności naprawy. Nieuwzględnienie

krótkookresowych (np. temperaturowych) zmian rozwarto-

ści rysy może skutkować prowadzeniem prac naprawczych

w czasie jej minimalnego rozwarcia. Duża wytrzymałość

materiału iniekcyjnego na rozcią ganie przy niewielkich



29


2 ’2007 (nr 414)

zmianach wymiarów poprzecznych rys pozwoli na skutecz-

ne połą czenie ścianek rys. W przypadku gdy wytrzymałość

materiału jest niewielka, naprawa będzie nieskuteczna.

Podobne negatywne zjawiska wewną trz rys mogą występo-

wać, jeżeli czas wią zania kompozycji iniekcyjnej w stosun-

ku do czasu, w którym mogą występować np. cyklicznezmiany wymiarów rysy, jest zbyt długi. Z uwagi na długi czas

wią zania zaczynów cementowych iniekty nie są stosowane

w obiektach, na które oddziałują obciążenia dynamiczne.

Kolejnym zjawiskiem, które należy uwzględnić, szczególnie

w przypadku iniektów poliuretanowych, wysokospenialnych,

jest skurcz materiałów iniekcyjnych. W takim przypadku ko-

nieczne jest przeprowadzenie dodatkowej iniekcji (reiniekcja)

żywicą poliuretanową o niskim stopniu spienienia i wydłużo-

nym czasie wią zania lub żywicą epoksydową (gdy rysa jest

już osuszona w wyniku pierwotnej iniekcji żywicą poliuretano-

wą ), mają cej na celu wypełnienie powstałych nieszczelności.

Często się zdarza, że przed rozpoczęciem prac iniekcyj-

nych nie została prawidłowo dobrana lub sprawdzona droż-ność otworów, ich głębokość, rozstaw i ką t nachylenia. Po-

woduje to powstawanie tzw. otworów „ślepych”, nieprzeci-

nają cych rysy. W takim przypadku pomimo drożności rys

iniekcja jest mało skuteczna ze względu na ograniczony

zasięg migracji iniektu.

Zastosowanie zbyt wysokiego ciśnienia iniekcji może po-

wodować propagację rys, powstawanie nowych zaryso-

wań, a w skrajnym wypadku odspajanie się niewielkich ele-

mentów konstrukcji, natomiast zbyt wysokie ciśnienie po-

czą tkowe – niepełne wypełnienie rys oraz segregację za-

czynu iniekcyjnego.

Częstym zaniedbaniem wykonawczym jest przygotowy-

wanie zaczynów mikrocementowych za pomocą tradycyj-nych mieszadeł, a nie za pomocą miksera koloidalnego.

W takich przypadkach ziarna mikrocementu tworzą kon-

glomeraty, które nie mają właściwej zdolności penetracji.

Podczas prowadzenia prac iniekcyjnych bardzo ważna

jest kontrola czasu przydatności iniektu do tłoczenia. Nie-

dopuszczalne jest rozcieńczanie zaczynów iniekcyjnych

w celu uzyskania odpowiednio niskiej lepkości.

Podsumowanie

Naprawa konstrukcji żelbetowych metodą iniekcji jest

skuteczną i wszechstronną techniką umożliwiają cą wypeł-

nianie rys i ubytków w wewnętrznej strukturze betonu,

uszczelnianie struktury betonu i scalanie konstrukcji. Spe-cyfiką metody jest „niepoprawialność” zabiegu iniekcyjne-

go. Osią ga się to, gdy zespoły prowadzą ce prace iniekcyj-

ne są odpowiednio przeszkolone i doświadczone, a mate-

riały i sprzęt użyty do prac iniekcyjnych najwyższej jakości.

Praca został a przygotowana w ramach grantu Politech-

niki Warszawskiej nr 504 G/1080/7007.

Innowacyjna technologiahydroizolacji betonu

Radcon # 7 stosowany jest od 30

lat w ponad 75 krajach świata. W po-

równaniu z innym hydroizolacjami

wyróżnia się unikalnymi cechami za-

pewniają cymi ochronę i uszczelnienie

betonu zbrojonego przez cały okres

eksploatacji konstrukcji, dzięki czemu

eliminuje konieczność napraw i kon-

serwacji.

Radcon # 7, biochemicznie zmo-

dyfikowany krzemian sodu, natry-

skiwany na powierzchnię penetruje

w beton i tworzy podpowierzchniową membranę w zewnętrznej warstwie

betonu. Radcon # 7 zamyka rysy do

2 mm szerokości. Jest aktywny, ma

zdolność uszczelniania nowo powsta-

łych rys, jeżeli wystą pi w nich woda.

Radcon # 7 jest skuteczny również

w przypadku konstrukcji narażonych

na duże napr ężenia termiczne. Jego

głównym obszarem zastosowania są

nadziemne części budynków i budow-

li, takie jak mosty, płyty parkingów

i stropodachy, zbiorniki wody pitnej,

instalacje uzdatniania wody, centra

handlowe. Radcon # 7 zastosowano

m.in. w celu ochrony czterdziestu

mostów kolei norweskich i pasa starto-

wego lotniska w Pittsburghu. Obecnie

jest szeroko wykorzystywany w Azji,

Europie i Ameryce. Radcon # 7 został

uznany przez projektantów jako sku-

teczna technologia ochrony betonu

architektonicznego.

Ed Byrne, Dyrektor Generalny

Radcrete Pacific, światowego dys-

trybutora, wskazuje na przewagę

Radconu # 7 nad tradycyjnymi mem-

branami, gdyż eliminuje on koniecz-ność stosowania ekranów chronią -

cych membranę, jest bezpieczny dla

środowiska i ekonomiczny. Łatwo

daje się aplikować. Powierzchnie

mogą być użytkowane w kilka godzin

po natrysku Radconu # 7, a izolacja

nie jest podatna na uszkodzenie

przez podwykonawców.

Radcon # 7 jest szczególnie zaleca-

ny w środowisku, w którym występują

liczne przejścia temperatury przez

0 °C, ponieważ redukuje nasią kliwość

betonu, zwiększa jego trwałość zamy-

kają c pęknięcia i umożliwia dyfuzję pa-

ry wodnej z betonu, skutecznie popra-

wiają c odporność na uszkodzenia

przez cykle zamrożeniowe. Doskonale

chroni zbrojenie przed korozją wywo-

łaną przez jony chlorków i jest odporny

na duże ciśnienie wody w przypadku

budowli hydrotechnicznych.

Doświadczenia ze stosowania

Radconu # 7, od czasu wynalezienia

go przez dr. A.W. Smith w 1975 r., po-

twierdziły skuteczność działania pro-

duktu, a firma Radcrete Pacific uzy-

skała w 2000 r. certyfikat ISO 9001.Firma dr.beton, generalny dystry-

butor preparatu w Polsce, współpracu-

ją c z doświadczonymi firmami wyko-

nawczymi, zapewnia kompleksową

usługę izolacji i naprawy powierzchni

betonowych.

Andrea Kozkova i Michael Rorketłumaczenie

Agnieszka Filippovits-Szpila

dr.betonwww.radcon.pl, [email protected]. 603 971 600



30


2 ’2007 (nr 414)

Specjalistyczne Przedsiębior-

stwo Budowlane „TORKRET”

W. Majchrzak sp.j., działają ce

na rynku polskim od 1989 r.,

naprawia obiekty budowlane w tech-

nologii torkretowania. Przez osiemna-

ście lat działalności firma naprawiła kil-

kaset obiektów inżynierskich, w tym

wiele zagrożonych awarią budowlaną .

Składniki mieszanki wyrzucane są

z dyszy wylotowej pod ciśnieniem robo-

czym 0,6 – 1 MPa. Parametry fizykome-

chaniczne torkretu lepsze niż tradycyjne-

go betonu oraz możliwość układania na

powierzchniach skośnych (np. nadbrzeża

kanałów, rzek), pionowych (sufity wyro-

bisk korytarzowych w kopalniach, tune-

lach) spowodowały, że technologia torkre-

towania jest powszechnie stosowanaw budownictwie, w przypadku:

naprawy i rekonstrukcji obiektówżel-

betowych i betonowych (mosty, chłodnie

kominowe, zbiorniki, kominy, silosy itp.);

wznoszenia nowych konstrukcji

cienkościennych i skorupowych (kopu-

ły, muszle koncertowe itp.);

wzmocnienia wyrobisk i korytarzy

w górnictwie;

prac konserwatorskich;

wzmacniania skarp i głębokich wy-

kopów, a także w przemyśle metalur-

gicznym i budownictwie tunelowym.

Celem torkretowania jest przywrócenie

naprawianemu obiektowi pierwotnych

właściwości użytkowych. Umożliwia ono:• wypełnienie ubytków po skorodo-

wanym i odkutym betonie;

• odtworzenie otuliny, a w przypadku

niewystarczają cej otuliny uzupełnienie jej

na całej konstrukcji lub jej fragmentach;

• zwiększenie przekroju poprzeczne-

go w przypadku dodatkowego zbroje-

nia elementów;

• wzmocnienie naprawianego obiektu;

• odtworzenie geometrii i architektu-

ry elementu/konstrukcji.

W przypadku kompleksowej napra-

wy obiektu technologią torkretowania

oprócz zalet technicznych i użytkowychtorkret nadaje naprawianemu obiektowi

również estetyczny wyglą d. Naprawia-

ną powierzchnię można wykończyć

jedną z metod:

– stan po wystrzelen iu z dyszy

„As Shot”;

– stan po wstępnym zwią zaniu, po-

nowne natryśnięcie w celu uzyskania

faktury „Cut and flash”;

– stan po jednokierunkowym ścięciu

„Cut”, przypominają cym faktur ą tynki

strukturalne.

Podstawowe funkcje naprawczetorkretu:

reprofilują ca – polega na uzupeł-

nieniu betonem większych ubytków.

W zależności od uszkodzeń grubość

wypełnień może sięgać nawet do 50 cm.

W przypadku ubytków większych niż

5 cm należy stosować zbrojenie z siatki

o oczkach co najmniej 10 x 10 cm;

zabezpieczają ca – polega na od-

tworzeniu lub zwiększeniu otuliny beto-

nowej. Można stosować mieszanki ty-

pu SPCC. W celu eliminacji ognisk ko-

rozji stali zbrojeniowej stosuje się mie-

szanki torkretowe zawierają ce migrują -

ce inhibitory korozji typu MCI (Migra-

ting Corrosion Inhibitor), które powodu-

ją , że czą steczki MCI penetrują obszar

nie tylko w miejscu, gdzie wizualnie

stwierdzono ognisko korozji, lecz do-

cierają również do stali nieodsłoniętej;

fakturowa – w połą czeniu z funk-

cją zabezpieczają cą lub w przypad-

ku odtwarzania faktury zewnętrznej

elementów architektonicznych np.w obiektach zabytkowych (stare por ę-

cze betonowe lub żelbetowe, łuki, skle-

pienia itp.);

konstrukcyjna – przy naprawach,

często w powią zaniu z funkcją reprofi-

lują cą .

Doświadczenie, kwalifikacje i specjali-

styczna kadra w połą czeniu z najwyższej

klasy sprzętem powodują , że Specjali-

styczne Przedsiębiorstwo Budowlane

„TORKRET” W. Majchrzak sp.j. jest zna-

ną i cenioną na rynku polskim firmą .

Zastosowanie torkretowaniaw naprawie obiektów

SpecjalistycznePrzedsiębiorstwo Budowlane

„TORKRET” W. Majchrzak sp. j.tel. 061 897-81-02, fax 061 897-81-01


Zabezpieczenie skarpy w technologii torkre-towania

Podpora naprawiona w technologii torkre-towania

Torkretowanie polega na dyna-

micznym narzucaniu wcześniej

przygotowanej mieszanki na odpo-wiednie podłoże lub deskowanie

w przypadku wykonywania nowych

konstrukcji.



Nowoczesne , trwałe,

ciche nawierzchnie torowe

www.sika.plBiuro Warszawa

ul. Karczunkowska 89

02-871 Warszawa

tel. (022) 31 00 700

fax (022) 31 00 800

Biuro Bydgoszcz

ul. Gdańska 125/785-022 Bydgoszcztel./fax (052) 349 32 29

Biuro Gdyniaul. Marszałka Focha 181-403 Gdyniatel. (058) 622 93 57fax (058) 662 25 25

Biuro Krakówul. Łowińskiego 40

31-752 Krakówtel. (012) 644 37 40fax (012) 642 16 91

Biuro Poznańul. Rzemieślnicza 162-081 Przeźmierowotel. (061) 652 38 22fax (061) 652 37 78

Biuro Szczecinul. Polskich Marynarzy 12/3

71-050 Szczecintel. (091) 486 85 59fax (091) 486 86 37

Biuro Wrocławul. Ojca Beyzyma 10/353-204 Wrocławtel. (071) 363 39 61fax (071) 363 25 99



p

32


2 ’2007 (nr 414)

Wwielu dziedzinach produkcji coraz powszechniej

zastępowane są tradycyjne połą czenia sztywne

połą czeniami elastycznymi, spr ężystymi, powsta-

łymi przez wprowadzenie pomiędzy dwa elemen-

ty materiału łą czą cego o odpowiednich parametrach fizycz-

nych i wytrzymałościowych.

Podczas remontów i modernizacji torowisk kolejowych

i tramwajowych w Polsce stosowane są coraz powszech-

niej nowoczesne rozwią zania konstrukcyjne z technologią spr ężystego mocowania szyn systemem Icosit KC firmy

Sika na czele. Polega ona na całkowitym zespoleniu szynz podłożem, w którym tradycyjne kotwy i połą czenia sztyw-

ne stanowią jedynie dodatkowy element stabilizują cy. Pod-

stawowym elementem mocują cym jest specjalna, chemo-

utwardzalna, trwale elastyczna podlewka poliuretanowa.

Prawie wszystkie realizacje zastosowań technologii spr ęży-

stego mocowania szyn, które zaprezentuję w artykule, byłyzwią zane z warunkami realizacji remontu torowiska lub mo-

dernizacji lokalnego układu komunikacyjnego.

Każda ingerencja w system komunikacyjny zwią zana jest

z dużymi utrudnieniami dla wszystkich użytkowników.

Szczególnie ważne jest to w sytuacji, kiedy cały układ ko-

munikacyjny jest cią gle przeciążony i każde zakłócenie po-

woduje duże problemy dla całej lokalnej społeczności. W tej

sytuacji jednym z warunków wyboru technologii remontu,obok jakości i trwałości wybranego rozwią zania, jest czas

zamknięcia cią gu komunikacyjnego dla ruchu.

Odcinki torów szynowych zamocowane za pomocą systemu

Icosit KC w normowej temperaturze mogą być oddane do

użytkowania po upływie 24 h. Wybierają c odpowiedni materiałz grupy produktów należą cych do systemu Icosit KC, można

dopasować rozwią zanie do przewidywanych ugięć szyny

w zależności od założeń projektowych i lokalnych wymagańużytkowych. Ponadto mocowanie wykonane przy użyciu pod-

lewów poliuretanowych systemu Icosit KC charakteryzuje sięwłaściwościami dźwiękochłonnymi oraz tłumią cymi drgania

i wibracje. Pomiary porównawcze (przed remontem i po remon-

cie) wykonane na istnieją cych obiektach komunikacji zbiorowejpotwierdziły, iż system wykazuje cechy redukują ce hałas śre-

dnio o ok. 10 dB. Badania praktyczne i laboratoryjne prowadzo-

ne przez uznane instytucje naukowe na kilku kontynentach po-

twierdziły też, iż system wykazuje cechy izolatora elektryczne-

go. Równie ważną cechą jest odporność na paliwa, co pozwa-

la na stosowanie tego typu materiałów w przypadku torowisk

specjalistycznych – tac nalewaków oraz napraw przez sklejenie

spękanych płyt lotniskowych lub drogowych.

Zaskakują ce okazały się także wyniki sprawdzają cych ba-

dań zmęczeniowych, wykonane przez Politechnikę w Mona-

chium, na próbkach jednych z pierwszych torów mocowa-

nych systemem Icosit KC. Okazało się, że materiał praktycz-

nie nie wykazuje ubytku spr ężystości. Po 28 latach eksploa-

tacji ubytek spr ężystości określono na 6% w stosunku do

wartości pierwotnej.

Na podstawie prawie trzydziestu lat doświadczeń można

mówić o co najmniej trzydziestoletniej trwałości torowisk

wykonywanych w technologii spr ężystego mocowania szyn

Icosit KC. W Polsce pierwsze realizacje wykonano w poło-

wie lat dziewięćdziesią tych. Do dziś na terenie Polski ok.

110 projektów (remonty torowisk tramwajowych, kolejowych

i podsuwnicowych) zostało zrealizowanych w oparciu o sy-

stem Icosit KC. Obiekty, które zrealizowano, to m.in.: linia kolejowa Poznań – Katowice, miejscowość Siera-

ków, mocowanie na podkładkach żebrowych (fotografia 1);

Kędzierzyn-Koźle – bocznica przy dworcu PKP, linia

E20, linia E30, Warszawa Grochów – Dalekobieżna Stacja

Postojowa, Dworzec Warszawa Wileńska, węzeł „Żaba”

w Warszawie;

torowisko suwnicy bramowej w Stoczni Gdynia, torowisko

tacy nalewaków w Rafinerii Gdańskiej; obiekty komunikacji tramwajowej, np. wiadukt w cią gu

ul. Balickiej nad ul. Armii Krajowej w Krakowie, wiadukt w cią -gu ul. Kościuszki nad ul. Górnoślą ską w Katowicach oraz

obiekty realizowane w ramach zadania Drogowa Trasa Śre-

dnicowa w Katowicach. Obecnie stosowanym powszechnie

w budownictwie komunikacyjnym rozwią zaniem jest tzw. zie-

lony tramwaj. Obok walorów estetycznych i proekologicz-

nych gwarantuje on redukcję drgań, znacznie ogranicza ha-

łas oraz zapewnia długi okres bezawaryjnego użytkowania.

Przykładem takiego rozwią zania może być modernizacja to-

rowiska tramwajowego w cią gu ul. Balickiej i Bronowickiej

w Krakowie (fotografia 2).

Innym często stosowanym rozwią zaniem jest tzw. szyna za-

topiona lub podparcie cią głe. Taki system stosuje się w przy-* Sika Poland Sp. z o.o.

Spr ężyste mocowanie szyn

kolejowych i tramwajowych w Polsce

in ż . Maciej Karpał a*

Fot. 1. Linia kolejowa Poznań – Katowice montowana na podk ładachżebrowych



33


2 ’2007 (nr 414)

padku obiektów mo-

stowych o konstrukcji

żelbetowej (np. nowo

wybudowany wiadukt

Izydora Stelli-Sawic-

kiego w cią gu al. JanaPawła w Krakowie –

fotografia 3) lub stalo-

wej (np. remont toro-

wiska na moście Po-

wstańców Ślą skich

przez Wisłę w Krako-

wie). Równie często

tzw. szynę zatopioną stosuje się w przypadku wykonywania

nawierzchni torowej w powierzchni jezdni, obciążonej normal-

nym ruchem kołowym. Przykładem zastosowania tego rozwią -zania są remonty torowisk we Wrocławiu, Łodzi, Krakowie,Gdańsku, Toruniu, teren aglomeracji ślą skiej oraz wiele innych

miast Polski w których jest infrastruktura torowa. Stosowane

materiały pozwalają na skuteczne, spr ężyste mocowanie szyn

w nawierzchni bitumicznej, betonowej oraz w kostce brukowej.

Przykładem może być ok. 50 odcinków wyremontowanych linii

tramwajowych w całej Polsce, np. w Krakowie w cią gu

ul. Grzegórzeckiej, św. Gertrudy, Stradom, Pawiej, Lubicz,

Rakowickiej.

Nawierzchnia prefabyrkowana torowiska łą czy zalety pre-

fabrykowanych płyt wielkowymiarowych z podlewem cią głym

szyny, a mianowicie: trwałość i stabilność nawierzchni drogo-

wej oraz doskonałe warunki mocowania spr ężystego szyny.Nawierzchnie prefabrykowane są stosowane przede wszyst-

kim w przypadku torów tramwajowych zabudowanych

w jezdni, a także jako przejazdy na skrzyżowaniach jezdni

z torami tramwajowymi. Ze względu na niewielką wysokośćkonstrukcji i stosunkowo mały ciężar, nawierzchnie te nada-

ją się również doskonale do budowy linii tramwajowych na

mostach i wiaduktach. W takim systemie wykonano przejazd

tramwajowy przez ul. Kocmyrzowską w Krakowie (fotogra-

fia 4). Do mocowania szyn użyto żywicy Icosit KC 340/45,

natomiast do uszczelnienia styku płyty wykorzystano mate-

riał bitumiczny Icosit KC FM.

Fot. 3. Szyna zatopiona na nowo wybudowanym widukcie IzydoraStelli-Sawickiego w cią gu al. Jana Pawła w Krakowie

Fot. 4. Przejazd tramwajowy z płyt prefabrykowanych przezul. Kocmyrzowsk ą w Krakowie

Fot. 2. Modernizacja torowiska tramwajo-wego w cią gu ul. Balickiej i Bronowickiejw Krakowie

Impregnacja betonu za pomocą silanów

Wnioski

Z przeprowadzonych badań wyni-

ka, że:

• absorpcję silanów można przewi-

dzieć za pomocą pierwiastka kwadrato-

wego czasu kontaktu, jeżeli nie prze-

kracza on 8 h i znany jest współczynnik

absorpcji silanów AS;

• właściwości fizyczne wpływają ce

na proces przenikania, takie jak napię-

cie międzyfazowe σ oraz lepkość dyna-

miczna η, zależą od czasu kontaktu, co

jest wynikiem reakcji chemicznych za-

chodzą cych podczas przenikania do

systemu porów;

• zarówno współczynnik hydrolizy,

jak i interakcje pomiędzy makroczą -steczkami odgrywają istotną rolę w pro-

cesach zachodzą cych podczas impre-

gnacji betonu;

• emulsje nanoszone na powierzch-

nię betonu mogą ulegać rozbiciu na sku-

tek procesów chemiczno-fizycznych

w wyniku oddzielania fazowego do we-

wnętrznych struktur zewnętrznej po-

wierzchni betonu, natomiast silany paru-

ją z powierzchni betonu. W zwią zku

z tym nie zaleca się stosować emulsji do

impregnowania konstrukcji betonowych;

• przy planowaniu impregnacji należy

uwzględnić „efektywną głębokość pene-

tracji” oraz „minimalną zawartość sub-

stancji aktywnej”, co gwarantuje długo-

trwały efekt. W celu dobrania właści-

wych parametrów impregnacji zaleca

się wykonywanie badań, prawidłowe

wykonawstwo prac i dokładną kontrolę jakości.

prof. dr in ż . Andreas H. Gerdes

(dokończenie ze str. 25)







36


2 ’2007 (nr 414)

Tradycyjne techniki wzmacniania konstrukcji polega-

ją przede wszystkim na zwiększeniu wymiarów

przekroju poprzecznego (dotyczyło to głównie prze-

krojów żelbetowych – dobetonowanie), zmianie

schematu statycznego (wprowadzenie dodatkowych pod-

pór) lub wprowadzaniu dodatkowego zbrojenia w postaci

elementów stalowych. Wzmocnienia te wymagają wielu

prac przygotowawczych i montażowych oraz zwykle dłu-giego okresu pielęgnacji. Często też wykonanie tradycyjne-

go wzmocnienia jest bardzo trudne lub wr ęcz technologicz-

nie niemożliwe.

Jedną z nowych metod wzmocnienia elementów

konstrukcyjnych jest zastosowanie doklejanego zbro-

jenia zewnętrznego w postaci taśm lub mat z kompo-

zytów włóknistych FRP – Fibre Reinforced Plastic

(lub Fibre Reinforced Polymer), wykonanych na bazie

polimerów węglowych, szklanych i aramidowych. Me-

toda ta zastępuje popularne w ostatniej dekadzie XX w.

aplikacje dodatkowego, zewnętrznego zbrojenia w posta-

ci płaskowników stalowych. Ze względu na specyfikę ma-

teriałów kompozytowych, do prac wzmacniają cych wy-

korzystuje się gotowe systemy FRP, w skład którychwchodzą materiały FRP (taśmy, maty) oraz specjalnie do-

brane kleje na bazie żywic epoksydowych. Obecnie

w Polsce systemy FRP dopuszczone są do stosowania

w budownictwie na podstawie ważnych Aprobat Tech-

nicznych wydawanych przez Instytut Techniki Budowlanej

lub Instytut Badawczy Dróg i Mostów oraz obowią zują -cych w Unii Europejskiej. Należy stosować wyłą cznie

produkty z danego systemu. Niedopuszczalne jest wyko-

rzystywanie materiałów FRP i klejów z różnych systemów

wzmacniają cych.

Aplikacja materiałów FRP

Kompozyty włókniste FRP stosowane w budownictwie

do wzmacniania konstrukcji inżynierskich bazują na

włóknach: szklanych (GFRP), węglowych (CFRP) oraz

aramidowych (AFRP). Włókna szklane, ze względu na

wysokie parametry wytrzymałościowe oraz niższy niżw przypadku włókien węglowych i stali moduł spr ężysto-

ści, stosowane są głównie do wykonywania wzmocnieńkonstrukcji murowanych. W przypadku konstrukcji beto-

nowych i żelbetowych stosuje się je wówczas, kiedy be-

ton podłoża charakteryzuje się małą wytrzymałością .Włókna węglowe ze względu na bardzo wysokie parame-

try wytrzymałościowe oraz bardzo wysokie moduły spr ę-

żystości stosowane są głównie do wzmacniania elemen-

tów betonowych i żelbetowych. Włókna aramidowe, poza

wysoką wytrzymałością na rozcią ganie, jako jedyne

z wymienionych polimerów cechują się wysoką wytrzy-

małością w kierunku prostopadłym do kierunku włókien.

Cecha ta powoduje, że doskonale sprawdzają się jako

materiały wykorzystywane do wzmacniania konstrukcjinarażonych na oddziaływania udarowe i wybuchy.

Materiały kompozytowe zalecane są do wzmacniania

niemal każdego rodzaju konstrukcji (tabela 1). Najczęściej

wykorzystuje się je do zwiększenia nośności w konstruk-

** Politechnika Ślą ska, Gliwice** Euro-Projekt

Wzmacnianie konstrukcji

materiałami na bazie włókienwęglowych, szklanych i aramidowych

mgr in ż . Marta Kał u ż a*

mgr in ż . Tomasz Bartosik**

Tabela 1. Główne obszary zastosowania materiałów FRPw konstrukcjach żelbetowych

Rodzaj Rodzaj oddziaływania/ Rodzaj stosowanegokonstrukcji /przypadki szczególne materiału FRP

Płyty, powłoki siły rozcią gają ce (strefy taśmy węglowe (CFRP),oddziaływania momentów maty węglowe (CFRP)dodatnich i ujemnych)strefy oddziaływania ob- maty aramidowe (AFRP)

ciążeń udarowych, strefyzagrożone wybuchamiotwory wycinane w istnie- taśmy węglowe (CFRP)

ją cych konstrukcjach

Podcią gi, żebra, siły rozcią gają ce (strefy taśmy węglowe (CFRP),wsporniki oddziaływania momentów maty węglowe (CFRP)

dodatnich i ujemnych)siły ścinają ce (strefy przy- maty węglowe (CFRP),podporowe oraz strefy „L” kształtki (CFRP)przekazywania obciążeńskupionych)strefy oddziaływania ob- maty aramidowe (AFRP)ciążeń udarowych, strefyzagrożone wybuchamiskr ęcanie maty węglowe (CFRP)

Ściany siły rozcią gają ce taśmy węglowe (CFRP),

maty węglowe (CFRP)siły ścinają ce maty węglowe (CFRP)strefy oddziaływania ob- maty aramidowe (AFRP)ciążeń udarowych, strefyzagrożone wybuchamiotwory wycinane w istnie- taśmy węglowe (CFRP)

ją cych konstrukcjach

Słupy siły rozcią gają ce, taśmy węglowe (CFRP),ściskają ce taśmy aramidowe (AFRP)siły poprzeczne maty węglowe (CFRP),

maty szklane (GFRP),maty aramidowe (AFRP)

strefy oddziaływania ob- maty aramidowe (AFRP)ciążeń udarowych, strefyzagrożone wybuchami

Kratownice pr ęty rozcią gane taśmy węglowe (CFRP)

pr ęty ściskane i węzły maty węglowe (CFRP)



37


2 ’2007 (nr 414)

cjach żelbetowych i drewnianych, rzadziej używane są do

wzmacniania konstrukcji murowych oraz stalowych. Naj-

częściej wzmacniane są belki, płyty, ściany, słupy, kratow-

nice oraz konstrukcje obiektów specjalistycznych, np. ko-

miny, rury i zbiorniki.

Przy wzmacnianiu konstrukcji materiałami kompozytowymirozróżnia się dwa podstawowe typy wzmocnienia: bierne, po-

legają ce na doklejeniu materiału wzmacniają cego oraz czyn-

ne, polegają ce na wprowadzeniu dodatkowych wstępnych siłściskają cych do układu. W przypadku wzmocnień biernych

stosuje się następują ce sposoby aplikacji taśm i mat FRP:

naklejanie taśm CFRP na powierzchnię wzmacniane-

go elementu (fotografia 1);

wklejanie taśm CFRP we wzmacniany element w bru-

zdy nacięte piłą diamentową ; naklejanie mat FRP (węglowe, szklane, aramidowe)

w stanie suchym na powierzchni wzmacnianego elementu

– maty o masie powierzchniowej do 400 g/m2;

naklejanie mat CFRP metodą na mokro (wet lay up) napowierzchni wzmacnianego elementu – maty o masie po-

wierzchniowej 400 – 800 g/m2.

W przypadku wykonywania czynnego wzmocnienia wy-

korzystuje się:

naklejanie wstępnie napr ężonych taśm CFRP na po-

wierzchnię wzmacnianego elementu (fotografia 2a);

naklejanie wstępnie napr ężonych wstęg AFRP na po-

wierzchnię wzmacnianego elementu (fotografia 2b).

Taśmy oraz maty mogą być naklejane na elementy

konstrukcyjne jednokierunkowo lub krzyżowane w róż-

nych kierunkach, w zależności od potrzeb. Ostatnio

wprowadza się dodatkowe kotwienie końców biernie

przyklejonych taśm, wymagane ze względu na niewy-

starczają cą długość zakotwienia taśmy (fotografia 3).Jest to konieczne najczęściej w przypadku zastosowania

dwóch warstw taśmy naklejonych na siebie, w momencie

bardzo szybkiego przyrostu momentu zginają cego w po-

bliżu podpory, lub w sytuacji nagłego skrócenia taśmy ze

względu na kolizję z otworem, bą dź inną przeszkodą . Na

rysunku przedstawiono metody wykonania rożnego ro-

dzaju wzmocnień biernych i czynnych.

Ocena stanu istnieją cej konstrukcjii technologia realizacji robót wzmacniają cych

Przyjęcie rodzaju i sposobu wzmocnienia powinno byćkażdorazowo poprzedzone wnikliwą analizą stanu tech-

nicznego istnieją cej konstrukcji. W przypadku stwierdze-

nia uszkodzeń elementów konstrukcji (np. rys, pęknięć)

niezwykle ważna jest prawidłowa ocena przyczyn ich po-

wstawania. Błędy w tej ocenie prowadzić mogą do przyję-cia niewłaściwej technologii naprawy, co może prowadzićnie tylko do braku oczekiwanych rezultatów, ale także spo-

wodować powstanie kolejnych uszkodzeń.

Podczas określania stanu konstrukcji pod ką tem plano-

wanych robót remontowych zwią zanych z aplikacją mate-

riałów FRP, bardzo ważna jest ocena:

• wymiarów wzmacnianych elementów;

• wytrzymałości betonu na odrywanie metodą „pull-off”

(wymagania dotyczą ce wytrzymałości podłoża na odrywa-

nie podano w tabeli 2);

• grubości i stanu otuliny betonowej pr ętów zbrojeniowych;

• równości podłoża (wymagane jest, aby na odcinku dłu-

gości 2 m nie wystą piły nierówności przekraczają ce 5 mm);

• występowania, usytuowania i rozwartości rys i pęknięć;• wilgotności betonu w miejscach przeznaczonych do

aplikacji materiałów kompozytowych (w przypadku więk-

szości klejów wilgotność podłoża powinna być mniejsza niż4% masowe);

Metody biernego wzmocnienia strefy zginanej i ścinanej w elemen-tach zginanych: A1, A2, A3 – wzmocnienie na zginanie taśmą CFRPnaklejoną na dolną bą dź dolną i boczną powierzchnię belki;A4 – wzmocnienie na zginanie taśmami CFRP wklejonymi w bruz-dy; B1, B2, B3 – wzmocnienie na zginanie taśmą CFRP i na ścina-nie matą CFRP (bez zakotwienia maty oraz z zakotwieniem maty

w strefieściskanej przekroju); B4 – wzmocnienie na zginanie ta

śm

ą

CFRP z jej zakotwieniem w strefie przypodporowej

Fot. 1. Naklejanie taśm CFRP na powierzchni elementu w strefie roz-cią ganej – wzmocnienie bierne

Fot. 3. Dodatkowe kotwienie końców taśm CFRP: przy użyciu matCFRP (po lewej), za pomocą stalowych blach kotwią cych (po prawej)

Fot. 2. Czynne wzmocnienie: a) taśmami CFRP – elementy zginane; b) wstę gami AFRP – ściskane słupy

a) b)



38


2 ’2007 (nr 414)

• rodzaju i stężenia soli szkodliwych dla materiału bu-

dowlanego (w uzasadnionych przypadkach).

Przy wzmacnianiu matami elementów o ostrych krawę-

dziach powinny one zostać wyoblone przed naklejeniem

maty FRP. Sytuacja taka ma miejsce najczęściej w przy-

padku wzmacniania na ścinanie belek oraz przy wzmac-

nianiu słupów o przekroju prostoką tnym. Minimalny

promień wyoblenia wynosi 10 mm. Im większy jest ten

promień, tym wyższa będzie skuteczność wykonanego

wzmocnienia.

Technologia stosowania materiałów kompozytowychFRP jest prosta i bardzo szybka. W ramach przeprowadze-

nia prac przygotowawczych należy:

oczyścić podłoże z materiałów utrudniają cych przy-

czepność (stwardniały zaczyn cementowy, oleje, tłuszcze

itp.) metodą piaskowania, frezowania lub inną gwarantują -cą właściwe przygotowanie powierzchni betonu;

przeprowadzić kontrolę wytrzymałości oczyszczonego

podłoża metodą „pull-off” oraz kontrolę jego równości;

wykonać ewentualne reprofilacje powierzchni wraz

z wyrównaniem nierówności na obszarze aplikowania taś-

my (przy mniejszych nierównościach stosuje się żywiczne

szpachlówki systemowe, przy większych materiały PCC,

przy naprawach całopowierzchniowych materiały SPCC

lub beton natryskowy); wypełnić ewentualne rysy i pęknięcia w konstrukcji be-

tonowej lub żelbetowej żywicą epoksydową , stosują c iniek-

cję ciśnieniową ; sprawdzić stan kleju: data dostawy, przydatność do

użycia, nr partii itp.;

przygotować urzą dzenia niezbędne do kontroli tempe-

ratury powietrza i podłoża podczas klejenia i twardnienia

kleju (temperatura powietrza w zależności od wymagańproducenta kleju, temperatura podłoża wyższa od tempe-

ratury punktu rosy o przynajmniej 3 °C);

przygotować instrumenty niezbędne do kontroli wilgot-

ności względnej powietrza (dopuszczalna wilgotność

względna powietrza w zależności od wymagań producentakleju);

sprawdzić wilgotność podłoża (dopuszczalna wilgot-

ność na g łębokości do 20 mm w zależności od wymagańproducenta kleju).

Prace technologiczne, polegają ce na wzmocnieniu ele-

mentu konstrukcji przez naklejenie taśm CFRP na jego po-

wierzchnię, obejmują :• przygotowanie i precyzyjne docięcie taśm;

• oczyszczenie i odtłuszczenie taśm specjalnymi prepa-

ratami;

• bardzo dokładne wymieszanie składników kleju mie-

szadłem wolnoobrotowym (do 300 obr./min), aby nie napo-

wietrzać mieszanki (należy uzyskać całkowicie jednorodną mieszankę);

• naniesienie kleju na taśmę za pomocą szpachelki,

kielni lub specjalnego przyrzą du (klej na taśmie powinien

być ułożony w postaci daszka dwuspadowego, co za-

pobiega powstaniu pęcherzy powietrza w spoinie pod

taśmą );• naklejenie taśmy na odkurzone podłoże; zaleca się

odkurzyć podłoże bezpośrednio przed klejeniem taśm;

dzięki bardzo dobrej stabilności kleju nie trzeba stosowaćżadnych pomocniczych podpór. Nadmiar kleju usuwa się,

dociskają c taśmę wałkiem z utwardzonej gumy w taki

sposób, aby świeży jeszcze klej wyciskany był z obu stron

taśmy, a następnie jest on usuwany szpachelką .Wykonanie wzmocnienia za pomocą mat węglowych

przebiega w podobny sposób, jak taśm węglowych. Prace

przygotowawcze są identyczne, natomiast główne prace

wzmacniają ce są następują ce:

przygotowanie i precyzyjne docięcie mat (należy zwró-

cić uwagę na przebieg włókien);

bardzo dokładne wymieszanie składników kleju (żywi-ca laminują ca);

nanoszenie pędzlem żywicy laminują cej na powierzch-

nię spoiny klejowej;

ułożenie r ęczne maty na warstwie żywicy (za pomocą specjalnego wałka należy docisnąć matę do podłoża, pro-

wadzą c wałek wzdłuż włókien);

nanoszenie drugiej warstwy żywicy na wcześniej na-

klejoną matę i ponownie dociśnięcie jej wałkiem (żywica

musi przesą czyć warstwę włókien w macie, tak aby na-

stą piło całkowite zalaminowanie włókien w żywicy epok-

sydowej).

Większa liczba warstw mat może być nakładana metodą mokre na mokre. W celu poprawy przyczepności kolejnej

warstwy, np. tynku, można świeżo ułożoną matę posypaćpiaskiem kwarcowym. Nanoszenie powłok malarskich na

taśmy bą dź maty nie wymaga żadnych dodatkowych za-

biegów. Większość klejów żywicznych osią ga ok. 80%

nośności po 24 h w temperaturze ok. 23 °C. Przyjmuje się,

że pełną nośność kleje te osią gają w temperaturze ok. 23 °C

po 7 dniach.

Tabela 2. Wymagana wytrzymałość podłoża przy stosowa-niu materiałów FRP

Rodzaj materiału Wytrzymałość na odrywanie

Taśmy węglowe (CFRP) minimum 1,5 MPa

Maty węglowe (CFRP)Maty aramidowe (AFRP) minimum 1,0 MPa

Maty szklane (GFRP) minimum 0,2 MPa

Radcon # 7do uszczelniania

i ochrony betonuRadcon # 7 dostępny jest w Polsce od 2005 r. i od tego

czasu ma aprobatę techniczną IBDiM. Długotrwała skutecz-

ność działania preparatu wynika z aktywności żelu, który

środek tworzy w betonie po aplikacji. Żel ten jest aktywny

zawsze, kiedy w otoczeniu są wolne jony wapnia, i ma zdol-

ność pęcznienia w kontakcie z wodą . Uszczelnienia i izola-

cje wykonane Radconem # 7 w Stanach Zjednoczonych

30 lat temu działają skutecznie bez napraw i konserwacji.

24 stycznia br. Radcon # 7 otrzymał atest Państwowego

Zakładu Higieny stwierdzają cy, że może być stosowany do

uszczelniania i ochrony konstrukcji betonowych, mają cych

kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia.



WXX w. nastą pił bardzo dyna-

miczny rozwój kompozytów

włóknistych (FRP – Fibre Re-

inforced Polymers). Składają

się one z elementu nośnego (włókna

w ilości 45 – 70% objętości kompozytu)

oraz matrycy (spoiwa scalają cego włók-

na). Matryca przekazuje obciążenia ze-

wnętrzne na włókna oraz ochrania je

przed szkodliwym wpływem czynników

zewnętrznych. Obecnie rolę elementu

nośnego pełnią nowoczesne włókna (ta-

bela), natomiast spoiwem jest najczęściejklej na bazie żywicy epoksydowej. Mate-

riały FRP możemy podzielić, w zależ-

ności od rodzaju włókien, na 3 grupy:

• CFRP (Carbon Fibre Reinforced Poly-

mers) – kompozyty polimerowe wzmac-

niane włóknami węglowymi;

• GFRP (Glass Fibre Reinforced Poly-

mers) – kompozyty polimerowe wzmac-

niane włóknami szklanymi;

•AFRP (Aramid Fibre Reinforced Poly-

mers) – kompozyty polimerowe wzmacnia-

ne włóknami aramidowymi (głównie Kevlar).

Taśmy kompozytowe

Taśmy kompozytowe zostały wymyś-

lone na potrzeby techniki kosmicznej, lot-

niczej i stoczniowej. W połowie lat osiem-

dziesią tych XX w. szwajcarski instytutbadawczy EMPA zaczął prowadzić bada-

nia pod ką tem zastosowania taśm w bu-

downictwie. Uzyskano bardzo korzystne

wyniki i w 1991 r. nastą piło pierwsze

w historii wzmocnienie budowli przy uży-

ciu taśm węglowych. Miało to miejsce na

moście w Ibach w Szwajcarii. W 1996 r.

technologia ta dotar ła do Polski, kiedy to

pod kierunkiem prof. Wojciecha Radom-

skiego dokonano wzmocnienia stropu

w Lubinie, a w roku następnym wzmoc-

niony został most w Przemyślu nad rze-

ką Wiar (wykorzystano technologię Sika

CarboDur).

Taśmy w budownictwie występują w po-

staci prefabrykowanych produktów kom-

pozytowych, składają cych się z włókien

węglowych, zatopionych w matrycy z żywi-

cy epoksydowej. Włókna są umieszczone

jednokierunkowo, wzdłuż taśmy. Jest to

zwią zane z liniowym charakterem pracy.

Taśmy wykorzystywane są do

wzmacniania konstrukcji betonowych,

żelbetowych, spr ężonych, stalowych,

drewnianych oraz murowanych. Stano-wią one dodatkowe zbrojenie, przejmują ce

napr ężenia rozcią gają ce lub ścinają ce.

Zwiększają nośność konstrukcji i ograni-

czają odkształcenia. Najczęściej przykleja

się je na powierzchnię elementu. Ich ilość

i grubość zależy od wymaganej nośności

oraz wymiarów wzmacnianego przekroju.

Zwykle taśmy są układane obok siebie, ale

jeśli jest mało miejsca, można je również

naklejać warstwowo jedna na drugiej w ilości

do 3 szt. Taśmy można także przyklejać

w głębi przekroju. Należy wówczas wyko-

nać we wzmacnianym elemencie zagłębie-

nie o szerokości i głębokości wklejanej ta-

śmy. Istnieje też możliwość wklejania taśm

„na sztorc”. Znajdują się one wtedy we-

wną trz wzmacnianego przekroju. Niewą t-

pliwie zaletą tego rozwią zania jest dwu-stronne działanie kleju oraz brak możliwo-

ści odklejenia się taśmy, co ma miejsce

w przypadku aplikacji powierzchniowej.

W budownictwie stosuje się głównie ta-

śmy z włóknami węglowymi, ponieważ są

najtańsze. Stosowane kleje wykazują

zwykle zbyt małą wytrzymałość na ścina-

nie i oderwanie i nie może być w pełni wy-

korzystana nawet wytrzymałość włókien

węglowych, a tym bardziej aramidowych.

Tkaniny

Tkaniny z FRP są jeszcze powszechniej

stosowane niż taśmy. Tkanina składa się

z włókien ułożonych dwukierunkowo, naj-częściej ortogonalnie. Wyją tkiem są włókna

aramidowe, które mają praktycznie taką sa-

mą wytrzymałość w kierunku poprzecznym

jak podłużnym. Najpowszechniej stoso-

wane są tkaniny z włóknami węglowymi

i szklanymi, rzadziej aramidowe ze wzglę-

du na wysoką cenę (ponad 200 zł /m2).

Tkaninami wzmacnia się i naprawia za-

równo zwykłe belki, słupy, płyty, jak i ele-

menty o skomplikowanych kształtach,

takie jak kominy i zbiorniki. Bardzo ko-

rzystne jest stosowanie wzmocnień, skła-

dają cych się zarówno z tkanin, jak i taśm.

Istnieje duża dowolność montażu – tkani-ny można łą czyć z innymi tkaninami oraz

taśmami na zakład. Dzięki temu może po-

wstać indywidualny system naprawczy do

danej konstrukcji.

Tkaniny aramidowe znajdują specjal-

ne zastosowanie ze względu na ekstre-

malnie wysoką wytrzymałość i odporność

na uderzenia. Stosuje się je w konstruk-

cjach zagrożonych zamachami terrory-

stycznymi, materiałami wybuchowymi,

wstrzą sami sejsmicznymi oraz w podpo-

rach wiaduktów, narażonych na uderzenia

pojazdów ciężarowych.Warto również zwrócić uwagę na zasto-

sowanie tkanin szklanych do wzmacnia-

nia zbiorników oraz rur. Jest to dobry mate-

riał ze względu na dużą wytrzymałość na

ciśnienie wewnętrzne oraz na odkształce-

nia spowodowane obciążeniem z ze-

wną trz. Kluczową rolę ma tu również od-

porność na działanie mediów agresywnych

oraz mała ścieralność w momencie prze-

pływu mediów, zawierają cych zawiesiny.

Oprócz zalet kompozyty FRP mają też

wady. Należą do nich:

• brak fazy płynięcia plastyczne-

go; zniszczenie materiału następuje

39


2 ’2007 (nr 414)

Kompozyty FRPdo wzmacniania konstrukcji

Właściwości różnych rodzajów włókien

Włókno Typ Średnica Gęstość Wytrzymałość Moduł Wydłużenie[µm] [kg/m3] na rozcią ganie Younga przy zerwaniu

[MPa] [GPa] [%]

Szklane E 10 2,54 3450 72 4,8S 10 2,49 4300 87 5,0

Węglowe PAN 7 1,76 3650 231 1,4PITCH 10 2,00 2400 380 0,5

Aramidowe Kevlar 49 11,9 1,45 3620 131 2,8Twaron 12 1,45 3600 127 2,5

Spr ężanie taśm Ź ród ł o: S&P Reinforcement

Andrzej Foremny*




40

w sposób nagły, bez ostrzeżnia, tak jak

to ma miejsce w przypadku np. żelbetu;

• wrażliwość na wysoką temperatur ę;

żywica epoksydowa przy temperaturze ok.

180 °C traci swoje właściwości, dlatego też

bardzo ważna jest ochrona przeciwognio-wa konstrukcji;

• podatność na lokalne nierówności

(taśmy muszą być przyklejane na równe

podłoża, zagłębienia należy wyrównywać).

Często pojawiają się zarzuty, że nowo-

czesne materiały kompozytowe są dro-

gie. Rzeczywiście włókna węglowe czy

aramidowe są kilkakrotnie droższe od

stali zbrojeniowej, ale nie można brać

pod uwagę tylko kosztu materiału. Naj-

ważniejszy jest sumaryczny koszt wyko-

nania całej naprawy lub wzmocnienia,

który w przypadku kompozytów FRP jest

o wiele niższy niż tradycyjnych metod.

Bardzo ważne są również koszty spo-

łeczne, co widać dobrze na przykładziemostów. Wzmacnianie mostów czy wia-

duktów taśmami i matami FRP nie wyma-

ga zamknięcia ich dla ruchu oraz trwa

stosunkowo krótko.

Podsumowanie

Kompozyty FRP znajdują bardzo szero-

kie zastosowanie we współczesnym bu-

downictwie. Cechują się bardzo dobrymi

właściwościami mechanicznymi i odporno-

ścią na korozję. Warunkiem uzyskania żą -

danych właściwości jest jednak odpowie-

dnia kultura wykonania i eksploatacji. Klu-

czową rolę pełni odpowiednie przygotowa-

nie podłoża i warunki atmosferyczne.

Najsłabszym elementem kompozytówFRP jest strefa połą czenia z materiałem

naprawianym. Dalsze badania dotyczą

m.in. poprawy wytrzymałości złą cza. Ba-

dania naukowe powinny iść w kierunku

poprawy wytrzymałości kleju lub opraco-

wania innego, mocniejszego spoiwa.

Opracowanie powstał o w ramach

przedmiotu „Inż ynieria materiał ów budowla-

nych” – prof. Lecha Czarneckiego (Poli-

technika Warszawska)


2 ’2007 (nr 414)

Rusztowania typu Blitz firmy LAYHER są obecnie sto-

sowane przy renowacji wnętrza poznańskiego kościoła

św. Stanisława Biskupa (tzw. poznańskiej fary), który jest

jednym z najcenniejszych zabytków architektury baroko-

wej w Polsce.

Fara została wybudowana przez jezuitów. Jej budowa,

rozpoczęta w 1649 r., trwała z przerwami ponad 50 lat.

W czasie odbudowy poznańskiej katedry po II wojnie świa-

towej fara pełniła rolę prokatedry. Kościół ma bardzo bo-

gate, trójnawowe i obszerne wnętrze. Wysokość świą ty-

ni wynosi 34 m, a długość 55 m.

Prace konserwatorskie rozpoczęto w grudniu 2006 r.

przy użyciu rusztowań wypożyczonych od firmy JACK-

BUD, która zapewniła optymalne zaplecze materiałowe

oraz wysoki profesjonalizm obsługi. Wewną trz fary ustawio-

no ok. 2,5 tys. m2 rusztowań, o łą cznej wadze ok. 30 t.

Rusztowania zmontowała firma Tomasza Kubińskiego ze

Skoków. Specyfika miejsca wymagała wysokiej precyzji

montażu, ponieważ obiekt jest zabytkowy i wydzielonaczęść cały czas służy wiernym.

Szybkość i łatwość montażu była możliwa dzięki zasto-

sowaniu rozwią zań systemowych rusztowań ramo-

wych typu Blitz firmy LAYHER. Mimo skomplikowanego

wnętrza budowli nie było konieczności użycia rusztowań

modułowych, co pozwoliło znacznie zmniejszyć koszty

montażu.

Lekkość elementów oraz duży wybór rozwią zań syste-

mowych przyczyniły się do szybkiego montażu i skrócenia

czasu realizacji. W wyniku zastosowania systemu ruszto-

wań Blitz uzyskano optymalne warunki prowadzenia prac

konserwatorskich. Rusztowania zapewniły bezpieczeń-

stwo oraz dostępność do wszystkich miejsc poddawanych

renowacji.

Przykład zastosowania rusztowań Blitz





42


2 ’2007 (nr 414)

Szkło wodne zaliczane jest, podobnie jak cement lub

wapno, do spoiw nieorganicznych. Szkło wodne

żeluje w amorficzny żel krzemionkowy, który przy-

pomina produkt reakcji preparatów do wzmacnia-

nia kamienia. Farbom krzemianowym przypisane zostało

jednak określenie „farby mineralne”.

Wytwarzanie szkła wodnego

Szkło wodne (alkalikrzemiany) to zbiorcze określenie dla

szkliście twardnieją cych stopów alkalikrzemianów ozmiennym

składzie oraz ich roztworów. Szkło wodne można uzyskaćprzez stopienie mieszaniny piasku kwarcowego i soli alkalicz-

nych (węglanu sodu lub potasu) w temperaturze ok. 1300 °C.

Zachodzi wówczas reakcja: SiO2+2Na

2CO

3→Na

4SiO

4+2CO

2.

Po ostudzeniu i stwardnieniu stopu szkliste alkalikrze-

miany określane są w języku potocznym, ze względu na

rozpuszczalność w wodzie, jako „szkło wodne”. W handlu

dostępne są prawie wyłą cznie „płynne szkła wodne”, które

uzyskuje się przez rozpuszczenie „stałego szkła wodnego”

w przegrzanej wodzie, np. 150 °C przy ciśnieniu 5 atm. Takie

roztwory zawierają nadmiar jonów OH – i dlatego reagują silnie

alkalicznie. Podczas rozpuszczania krzemianu sodowego

w wodzie uwalniane są : kwas krzemowy, jony sodowe i hydro-

ksylowe wg reakcji: Na4SiO

4+ 3H

2O→ 4Na+ + 3OH – + H

3SiO

4 –.

Z roztworów szkła wodnego wytr ą ca się amorficzny żel krze-mionkowy, zawierają cy sól alkaliczną , który jednak nie ma mi-

neralnej natury!

Naukowiec Nepomuk Fuchs odkrył ok. 1818 r. możliwość

stosowania szkła wodnego w budownictwie. Do wzmacnia-

nia kamienia naturalnego i tynku było ono stosowane przez

krótki okres, ponieważ z powodu swojej struktury czą stecz-

kowej i wielkości czą steczek ma dosyć dużą lepkość,

a w efekcie niewielką głębokość wnikania.

Od ok. 1840 r. podejmowano pierwsze próby zastoso-

wania szkła wodnego jako spoiwa farb. W 1878 r.

A.W. Keim zg łosił do opatentowania „farbę krzemianową ”

na bazie szkła wodnego. Ze względu na niską stabilność

tego spoiwa, do lat sześćdziesią tych XX wieku można by-ło oferować farby krzemianowe wyłą cznie jako układy

dwuskładnikowe, tzw. farby „czysto” krzemianowe. W ce-

lu uzyskania nadają cych się do magazynowania, jedno-

składnikowych farb krzemianowych, tzw. farb organiczno-

lub dyspersyjno-krzemianowych, należy dodać znaczne ilo-

ści dyspersji polimerów.

Szkło wodne jako spoiwo farb

Warunkiem koniecznym „funkcjonowania” dwuskładni-

kowych farb krzemianowych jest mineralne, porowate

i chłonne podłoże. Szkło wodne wnika w wierzchnie war-

stwy ziaren podłoża i reaguje tam, tworzą c żel krzemion-

kowy („krzemionkuje”). Z tego powodu istnieje zalecenie

z pierwszych lat malowania farbami na bazie szkła wod-

nego, aby nakładać farby krzemianowe na specjalny

„podkład malarski”, tzn. na warstwę grubości jedynie kil-

ku milimetrów, wykonaną z chudej zaprawy przygotowa-

nej z piasku kwarcowego o ostrym ziarnie i wapna.

Wzrost wytrzymałości podkładu malarskiego wynika

z wcześniej opisanego tworzenia żelu krzemionkowego

(rysunek 1).

Dobre rezultaty można jednak uzyskać tylko wtedy, gdyszkło wodne całkowicie przeniknie przez podkład malar-

ski, np. w przypadku nakładania niewystarczają cych ilości

spoiwa nie można wykluczyć powstawania „profili łusko-

wych” – znanych z opisów wietrzenia kamieni naturalnych

(rysunek 2). Z kolei w przypadku zbyt dużej ilości szkła

wodnego może ono dotrzeć aż do właściwego podłoża,

tak że zachodzi w nim niepożą dany, niepotrzebny i często

szkodliwy wzrost wytrzymałości (rysunek 3).

Zagrożenie tym zjawiskiem wzrasta wraz z nakłada-

niem kolejnych warstw renowacyjnych na istnieją cej po-

włoce krzemianowej, w przypadku stosowania systemów

Zasady stosowania farbkrzemianowych w renowacji zabytków

Rys. 1. Wytrzymałość podłoża mineralnego z podk ładem malarskim przed (a) i po (b) naniesieniu farby krzemianowej. Założenie: opty-malna ilość dostarczonego szk ła wodnego jako spoiwa

a) b)

Rys. 2. Wytrzymałość podłożamineralnego z podk ładem ma-larskim w przypadku zbyt ma-łej głę bokości wnikania szk ławodnego jako spoiwa

mgr Jacek Olesiak*

Rys. 3. Wytrzymałość podłożamineralnego z podk ładem ma-larskim w przypadku zbyt du-żej głę bokości wnikania szk ławodnego

* Remmers Polska Sp. z o.o.



43


2 ’2007 (nr 414)

powłokowych na bazie tego samego spoiwa krzemiano-

wego (rysunek 4 i 5). Przy każdym kolejnym cyklu robo-

czym szkło wodne wnika w podłoże i w porach wytr ą ca

się żel krzemionkowy. W ten sposób pory są zwężane

i uszczelniane. Jednocześnie wzrasta wytrzymałość

przesyconej, przypowierzchniowej strefy, co łamie zasa-dę tynkarską , aby nakładać „miękkie na twarde”.

Nadmiernie wzmocniona warstwa powierzchniowa może

się w dłuższym czasie odspajać w postaci łusek. Zagro-

żenie tworzeniem łusek jest tym większe, im bardziej

miękkie jest podłoże.

W przypadku obiektów zabytkowych tego typu zagroże-

nie stanowi szczególnie duże niebezpieczeństwo, gdyż

wraz z utratą powierzchniowej warstwy traci się dużą

część informacji dotyczą cej pierwotnej stratygrafii.

Omówione zagrożenia i procesy oraz konkretne przykłady,

problemy i szkody, udokumentowane i opisane w literatu-rze fachowej, sprawiają , że stosowanie farb krzemiano-

wych np. na kamieniu naturalnym i miękkich tynkach (np.

wapiennych) jest oceniane bardzo krytycznie.

Obecnie farby krzemianowe stosowane są na ogół bez

podkładu malarskiego. W efekcie już przy nakładaniu

pierwszej powłoki istnieje ryzyko tworzenia niekorzystnych

profili wytrzymałości (rysunek 6). Podczas stosowania farb

krzemianowych na kamieniu naturalnym powstaje dodat-

kowe zagrożenie: zwią zki żelaza obecne w podłożu mogą

zostać uruchomione w wyniku alkalicznego odczynu farby,

co bardzo często prowadzi do niekorzystnych zmian wizu-

alnych (przenikania „rdzy”).

Inną niekorzystną cechą farb krzemianowych jest to,że nie spełniają one warunku odwracalności, ważnego

w konserwacji zabytków. W zaskakują cy sposób „krze-

mionkowanie” – pomimo zagrożeń zwią zanych z nim

w przypadku farb – często nadal oceniane jest jako „po-

zytywne”. Nieraz uzasadniane jest to dobrymi właściwo-

ściami techniczno-wilgot-

nościowymi (zdolność dy-

fuzji pary wodnej, kapilar-

ność) charakterystyczny-

mi dla dwuskładnikowych

farb krzemianowych. Nie

zauważa się przy tym

w ogóle, że parametry

techniczno-wilgotnościowe

farb krzemianowych na bazie szkła wodnego, podane

w instrukcjach technicznych, odnoszą się tylko do powło-

ki nakładanej po raz pierwszy. W wyniku nakładania każ-

dej kolejnej powłoki i uszczelnienia powierzchni spowo-

dowanego przez wytr ą canie się żelu krzemionkowe-

go, warunki te wyraźnie się pogarszają . Można więcuznać, że wartości podawane w instrukcjach technicz-

nych z reguły nie dotyczą kolejnych powłok i powłok

renowacyjnych.

Wniosek: niezawierają ce tworzyw sztucznych, dwu-

składnikowe farby krzemianowe, ze względu na „histo-

ryczny charakter” szkła wodnego jako spoiwa, są szcze-

gólnie cenione z punktu widzenia konserwacji zabytków.

Ze względu jednak na właściwości techniczne zwią zane

z „krzemionkowaniem” nie powinny być one nakładane

tam, gdzie już wcześniej je raz zastosowano. Takich

ograniczeń nie ma w przypadku stosowania farb wapien-

nych, np. Funcosilu Historic Kalkfarbe (patrz „Zaprawy

i farby wapienne do prac renowacyjnych”, „MateriałyBudowlane”, nr 9/2005), których autentycznie mineralny

skład i pełna odwracalność technologiczna nie stwarza

jakiegokolwiek zagrożenia dla malowanego podłoża, nie-

zależnie od tego, czy jest nim tynk, kamień czy inne

podłoże mineralne.Rys. 4. Wytrzymałość podłoża po pierwszym naniesieniu farbykrzemianowej na wcześniej wy-konaną powłok ę krzemianową

Rys. 5. Wytrzymałość podłoża po drugim naniesieniu farbykrzemianowej na wcześniejwykonaną powłok ę

Rys. 6. Wytrzymałość podłożamineralnego bez podk ładu malar-

skiego po naniesieniu farby krze-mianowej

REMMERS POLSKA Sp. z o.o.62-080 Tarnowo Podgórne, ul. Sowia 8tel. (061) 816 81 00, faks (061) 816 81 34

http://www.remmers.pl, e-mail:[email protected]

Materiały i systemy firmy REMMERS są znane i stosowane od po-nad 50 lat. Na naszej liście referencyjnej znajdują się zarówno czo-łowe zabytki europejskie, jak i liczne budowle inżynierskie, obiektyprzemysłowe, gmachy urzędów i budynki mieszkalne.

Nasza oferta obejmuje:• preparaty do iniekcji przeciw wilgoci podcią ganej kapilarnie • mi-neralne zaprawy uszczelniają ce • bitumiczno-polimerowe hydroizo-lacje grubowarstwowe • systemy tynków renowacyjnych • zaprawydo naprawy betonu • pasty czyszczą ce do kamienia i cegły • impreg-naty wzmacniają ce i hydrofobizują ce • zaprawy do uzupełniania

ubytków i spoinowania • farby silikonowe, akrylowe i wapienne • ży-wiczne powłoki posadzkowe • chemoodporne powłoki ochronne.

Oferujemy pomoc w doborze technologii i bezpłatne doradztwotechniczne. Organizujemy szkolenia w dziedzinie hydroizolacji,renowacji elewacji, naprawy betonu i wykonywania posadzekżywicznych.

Przedstawicielstwa w Polsce: Białystok – 0663 750 842, Bydgoszcz – 0609 877 888, Częstochowa – 0602 386 911, Gdynia – 0501 391 313,Jelenia Góra – 0605 267 579, Kielce – 0605 487 516, Koszalin –0604 414 858, Kraków – 0602 767 827, 0600 826 131, Legnica –0602 156 361, Lublin – 0602 458 237, Łódź – 0660 428 412,Olsztyn – 0663 759 770, Poznań – 0601 777 301, 0601 370 415,Rybnik – 0691 505 614, 0663 750 162, Rzeszów – 0507 147 706,Świdnica – 0663 750 594, Szczecin – 0663 759 092, Warszawa –

0601 370 688, 0 663 758 060, Wrocław – 0603 633 779, Żagań– 0691 505 619



44


2 ’2007 (nr 414)

Wostatnim czasie, mimo okre-

su zimowego, współpraca

firmy Budosprzęt z firmami

partnerskimi zaowocowała

kilkoma ciekawymi realizacjami, które

omówimy w tym artykule. W celu wyko-

nania instalacji pod zbiornikiem nowej

warzelni na terenie Browarów Ty-

skich firma Budosprzęt, we współpracy

z firmą Inox Instal, wykonała platformę

roboczą o powierzchni ok. 100 m2 na

wysokości 3,5 m (fotografia 1). Zasto-sowano rusztowanie Layher Blitz 70.

Kolumny rusztowań połą czono dźwiga-

rami kratowymi i wyłożono podestami

na całej powierzchni. Natomiast w celu

wykonania izolacji termicznej zbiorni-

ków (fotografia 2) zmontowano ruszto-

wanie wolno stoją ce (gdyż nie można

było zakotwić rusztowań do ścian zbior-

nika) o wysokości roboczej 16 m, z do-

datkowymi wieżami na całej długości

stężonymi rurami stalowymi z ruszto-

waniem głównym. Pozwoliło to na usta-

bilizowanie konstrukcji rusztowania.

Do wykonania tynków na ścianach

wewnętrznych w Centrum Kultury

w Chorzowie firma Budosprzęt, we

współpracy z przedsiębiorstwem bu-

dowlanym DOMBUD, zamontowałarusztowania Layher Blitz 70 o wyso-

kości roboczej 22 m. Prace monta-

żowe utrudniał stalowy pomost ko-

munikacyjny usytuowany na drodze

rusztowania na wysokości ok. 10 m.

W celu przekazania obciążeń z gór-

nej części rusztowania na dolną do-

datkowo podparto pomost wykorzy-

stują c rury stalowe i podstawy śrubo-

we w osiach pól rusztowania. Do wy-

konania sufitów podwieszonych za-

montowano (za sceną , na wysokości

9 m) platformę roboczą o powierzchni

50 m2. Kolumny rusztowania połą czo-no przerzutami podestów.

W Bazylice Królowej Jadwigi

w Dą browie Górniczej zmontowano

platformę na wysokości roboczej

16 m (fotografia 3), umożliwiają cą wy-

konanie polichromii na ścianach i skle-

pieniach. W celu maksymalnego zbli-

żenia rusztowania do ścian zastoso-

wano rusztowanie Layher Blitz 100

i konsole, natomiast przy budowie

platformy dźwigary kratowe z wyłoże-

niem oraz przerzuty podestów.

W przypadku remontu filarów wia-

duktu nad torami PKP w Jastrzębiu

Zdroju przy al. Piłsudskiego (foto-

grafia 4 i 5) zastosowano podpory mo-

stowe trójjarzmowe H20 stężone od-

powiednio ze sobą rurami stalowymi

(dwa rzędy podpór pod przęsłem

środkowym oraz po jednym rzędziepod przęsłami skrajnymi). Jako dźwi-

gary zastosowano profile stalowe

IN400 bezpośrednio podpierają ce

prefabrykowane belki WBS. Przy bu-

dowie filarów wiaduktu wykorzystano

również deskowania dostarczone

przez firmę Budosprzęt.

Zastosowanie rusztowańw pracach budowlanych

Fot. 1. Platforma robocza pod zbiornikiemnowej warzelni na terenie Browarów Tyskich

Fot. 2. Rusztowanie Layher Blitz umożliwia- ją ce wykonanie izolacji termicznej zbiornika Fot. 3. Rusztowania Layher Blitz 100 z plat-formami w Bazylice Królowej Jadwigi Fot. 5. Wiadukt Jastrzę bie 2

Fot. 4. Wiadukt Jastrzę bie 1





46


2 ’2007 (nr 414)

Nanotechnologia to nowa me-

toda podejścia do projekto-

wania i wytwarzania mate-

riałów przez modyfikację ich

mikrostruktury na poziomie nanome-

trycznym. Nanometr (od greckiego

słowa nanos, czyli karzeł) to jednost-

ka długości równa jednej miliardowej

metra (10 –9 m), zaś nanotechno-

logia to technologia zajmują ca się

zagadnieniami na poziomie budo-wy atomu. Zalicza się do niej działa-

nia na elementach mniejszych niż

100 nm. Celem nanotechnologii

jest wykorzystanie właściwości ma-

teriałów na poziomie atomowym

do uzyskania doskonalszych cech

fizycznych, chemicznych i biolo-

gicznych.

Na świecie środki przeznaczone na

badania i rozwój nanotechnologii ros-

ną z roku na rok, podobnie jak jej za-

stosowanie w produktach komercyj-

nych. Rozwój nanotechnologii wpływa

m.in. na takie dziedziny techniki, jakinformatyka, elektryka, elektronika,

medycyna, materiałoznawstwo, robo-

tyka. Wykorzystanie nanotechnologii

może prowadzić do rewolucyjnego

ulepszenia wielu produktów i proce-

sów oraz otwiera zupełnie nowe, nie-

dostępne dotą d możliwości.

Celem artykułu jest przedstawienie

możliwości, które mogą być przydat-

ne w modyfikacji rozwią zań materia-

łowych.

Nanotechnologianaśladują ca natur ę

Niektóre nanotechnologie mają na

celu skopiowanie lub naśladowanie

materiałów naturalnych, których struk-

tury zostały zoptymalizowane przez

wiele milionów lat ewolucji. O przykła-

dach naturalnych systemów możemy

przeczytać w raporcie Application of

Nanotechnology in Construction;

State-of-the-art report 2003; RILEM

CC197-NCM przygotowanym przez

Wenzhong Zhu, John C Gibbs and

Peter JM Bartos; ACM Centre, School

of Engineering and Sciences, Univer-

stiy of Paisley .

Nanorurki

W 1991 r. japończyk Sumoi Iijima

oglą dają c za pomocą mikrosko-

pu elektronowego (w Laboratorium

Badań Podstawowych Firmy NECw Tsukubie w Japonii) próbkę rozma-

zanej sadzy, dostrzegł w niej dziwne

nici o rozmiarach rzędu nanometrów,

tzw. nanorurki (carbon nanotubes –

CNTs).

Dodanie 5% masy zawierają cej na-

norurki do matrycy polimeru znacznie

zmniejsza przepuszczalność powsta-

łych z niej kompozytów, zwiększa ich

odporność ogniową i właściwości me-

chaniczne, natomiast dodanie 15%

objętości nanorurek do tlenku glino-

wego zwiększa przewodność elek-

tryczną o 13 rzędów wielkości. Zewzględu na bardzo duży stosunek

długości do średnicy i zbliżone roz-

miary do CSH, nanorurki w hydraty-

zowanym zaczynie cementowym mo-

gą utrudniać powstawanie i rozwój

rys w betonie. Laboratorium Materia-

łów Uniwersytetu w Helsinkach za-

proponowało Katedrze Inżynierii

Materiałów Budowlanych Poiltechniki

Warszawskiej współpracę nad mody-

fikacją betonu nanorurkami węglowy-

mi w celu otrzymania samozagęsz-

czalnego betonu wysokiej wytrzyma-łości. Dzięki nanorurkom można tak-

że wzmacniać ceramikę oraz metale.

Na fotografii 1 przedstawiono symula-

cję badań cech wytrzymałościowych

nanorurek.

Prowadzi się wiele badań zastoso-

wania nanotechnologii w polimerach,

materiałach ceramicznych, metalach

i betonach.

Stal MMFX2

Stal MMFX2 (fotografia 2), produ-

kowana przez firmę MMFX SteelCorp. USA, została opracowana przy

użyciu nanotechnologii przez profe-

sora Garetha Thomasa z University

of California (Berkeley). Stal ta wyka-

zuje odporność na korozję, zbliżoną do odporności stali nierdzewnej, przy

czym jest znacznie tańsza. W porów-

naniu ze zwykłą stalą węglową ma

zupełnie inną struktur ę w skali nano,

zbliżoną do sklejki. Z tego względu

stal MMFX2 osią ga lepsze właściwo-

ści mechaniczne niż inne stale wyso-

kowytrzymałościowe, np. wyższą wy-

trzymałość na rozcią ganie, cią gliwość

i wytrzymałość zmęczeniową . Jej

właściwości umożliwiają dłuższy

okres użytkowania w środowisku

agresywnym i w efekcie obniżają ko-szty konstrukcji. Dzięki swoim właści-

wościom omawiana stal cieszy się

dużym zainteresowaniem w USA,

m.in. Federalnej Administracji Auto-

strad, Marynarki Wojennej oraz

Departamentów Transportu różnych

stanów.

Izolacje

Ważnym obszarem rozwoju nano-

materiałów są izolacje, takie jak na-

noporowe komponenty krzemianowe

i aerożel, które zachowują się do* Politechnika Warszawska

Nanotechnologia

w budownictwie

Katarzyna Danielewska,*

Anna Pszczół kowska*, Tomasz Górecki*

Fot. 2. Stal MMF2

Fot. 1. Symulacje badań

cech wytrzymało-ściowych nanorurek (www.nas.nasa.gov)



47


2 ’2007 (nr 414)

dziesięciu razy lepiej niż konwencjo-

nalne izolacje. Charakteryzują się

one małą gęstością i dużą porowa-

tością . Bardzo dobre właściwości

izolacyjne tych materiałów wynika-

ją z unikalnego kształtu porów, ichduże j l iczby i małych wymiarów

(10 – 100 nm). Czą steczki gazu we-

wną trz porów doświadczają zjawiska

znanego jako efekt Knudsena, które

praktycznie eliminuje wymianę ener-

gii w gazie, likwidują c konwekcję i ob-

niżają c całkowite przewodnictwo

cieplne. Do dziś materiały te wielo-

krotnie stosowano jako izolację, gdy

istotne były bardzo dobre właściwości

termiczne, efektywność cieplna, mini-

malna grubość izolacji.

Powłoki i materiałydo napraw

Przez wprowadzanie nanoczą ste-

czek lub nanowarstw w pokrycia

można ulepszyć ich właściwości

i rozszerzyć zastosowanie. Powłoki

tworzone przy użyciu nanotechnolo-

gii (tabela) mogą być wykorzystane

do selektywnego odbijania i przesy-

łania światła o różnej częstotliwości.

Powłoki tworzy się, używają c nano-

czą steczek albo formują c warstwy

metali i dielektryków. Wykorzystanesą np. w oknach do odbijania promie-

niowania cieplnego lub w innych roz-

wią zaniach oszczędzają cych ener-

gię. Powłoki zawierają ce srebrny na-

noproszek zapewniają ochronę anty-

bakteryjną , a wykorzystują ce nano-

czą steczkowe złoto mają właściwo-

ści dezodorują ce.

Jednym z produktów nowej gene-

racji przeznaczonych do naprawy be-

tonu jest Emaco Nanocrete firmy

BASF Construction Chemicals Pol-

ska Sp. z o.o. Wykazuje on lepszą przyczepność, większą gęstość i lep-

szą kompatybilność z betonem oraz

większą tiksotropię w porównaniu

z innymi zaprawami naprawczymi,

jest nieprzepuszczalny, ma mniejszy

skurcz, większą wytrzymałość na

rozcią ganie i mniejsze skłonności dozarysowań.

Szkło samoczyszczą ce

Samoczyszczą ce szkło „Activ” firmy

Pilkington zostało pokryte specjalną

warstwą grubości 50 nm, która działa

dwuetapowo. W procesie fotokatali-

tycznym nanoczą steczki TiO2

reagują

z promieniowaniem ultrafioletowym

pochodzą cym z naturalnego światła

dziennego i rozkładają zanieczysz-

czenia organiczne. Dzięki właści-

wościom hydrofilowym powłoki wodadeszczowa równomiernie spływa

i zmywa brud.

Inne zastosowanie

NANO-HOUSE to dom przyszłości

– wykorzystują cy nowoczesne mate-

riały budowlane opracowane dzięki

nanotechnologii, stworzony przez

Australian Commonwealth Scientific

and Research Organization (CSIRO)

i University of Technology w Sydney

(UPS). Zastosowane w nim materiały

reagują na sygnały z otoczenia, co

jest niemożliwe w przypadku mate-riałów tradycyjnych. Jako przykład

można podać farbę, która alarmuje

o wycieku gazu lub przebiciu elek-

trycznym. Inne mogą zmieniać kolor

na komendę lub generować elek-

tryczność w cią gu dnia, czynią c ją

użyteczną w nocy. Zastosowano rów-

nież nanoproszki czyszczą ce powłoki

oraz chronią ce szyby przed promie-

niami UV.

Inne przykłady zastosowania nano-

technologii:

twarde i wytrzymałe powłoki na-

nokrystaliczne wytwarzane z alumi-

nium i tytanu oraz pokrycia nanoce-

ramiczne wykazują ce od 4 do 6 razy

większą odporność na zużycie

i dwukrotny wzrost wytrzymałości

w porównaniu z ceramiką konwen-

cjonalną ;

materiały budowlane o właści-

wościach oczyszczają cych powietrze

pod wpływem słońca i deszczu.

W 2003 r. firma ITALCEMENTI po-

kryła 6750 m2 nawierzchni drogowej

na przedmieściach Mediolanu mie-

szanką betonową na bazie cementu

fotokatalitycznego. Badania wykaza-

ły spadek poziomu CO2

nawet o 60%

w zależności od warunków pogodo-

wych. Podobny eksperyment prze-

prowadzono we Francji, gdzie okaza-

ło się, że poziom tlenków azotu naścianie pokrytej zaprawą tynkarską

na bazie cementu fotokatalityczne-

go był o 20 do 80% niższy niż na

powierzchni ze zwykłego cementu.

Zachęcona tymi wynikami Unia

Europejska przeznaczyła w 2004 r.

1,88 mld euro na rozwój inteligent-

nych materiałów budowlanych, które

rozkładają tlenki azotu i inne toksycz-

ne substancje, takie jak benzen. Firma

SKANSKA pracuje nad betonem

niszczą cym spaliny, który można

wykorzystać w tunelach;• baterie słoneczne zbudowane

z nanokryształów dwutlenku tytanu

pokrytych barwnikami organicznymi.

Pracują one w sposób zbliżony do

fotosyntezy. Są bardziej efektywne

od baterii słonecznych starego typu

oraz działają nawet w pochmurne

dni. Naukowcy z University of Cali-

fornia pracują nad elastycznymi ba-

teriami słonecznymi, które można

będzie nanieść na dowolną po-

wierzchnię;

• klej do glazury o bardzo dużej wy-

trzymałości opracowany przez firmęDegussa. Podczas wią zania powstają

w nim drobne nanostruktury, które

wnikają w pory materiału (zbyt małe

dla tradycyjnych wypełniaczy) i klinują

się w nich. Klej można stosować bez

użycia podkładu;

• stal damasceńska, znana z twar-

dości, produkowana w średniowieczu,

zawdzięczała swoje właściwości na-

norurkom.

Rodzaj powłoki Działanie powłoki

Powłoki na – samoczyszczą cepowierzchniach – termoizolacyjneszklanych – antyrefleksyjne

Powłoki na – łatwo czyszczą ce,powierzchniach w tym antygraffitiróżnych – bakteriobójcze

– utwardzają ce – ochronne – antykorozyjne – farby o zwiększonej

trwałości

Przykłady istnieją cych impregnatówi powłok

Podzi ękowania

Artykuł powstał w ramach

przedmiotu Inż ynieria Materiał ów

Budowlanych, wyk ł adanego na

Wydziale Inż ynierii Lą dowej Poli-

techniki Warszawskiej. Autorzy

dzi ękuj ą Kierownikowi przedmiotu,

prof. Lechowi Czarneckiemu za

cenne uwagi i sugestie podczas

przygotowywania artykuł u.



48 2 ’2007 (nr 414)

BASF Construction ChemicalsPolska Sp. z o.o., wprowadza na ry-

nek kolejną , po PCI Nanolight i PCI

Nanofug do klejenia i spoinowania

okładzin ceramicznych, linię produk-

tów wykorzystują cą nanotechnologię

stosowaną – Emaco ® Nanocrete do

napraw betonu. Są to:

• Emaco ® Nanocrete R2, R3 i R4 –

jednoskładnikowe workowane zapra-

wy naprawcze do napraw konstrukcyj-

nych i niekonstrukcyjnych;

• Emaco ® Nanocrete AP – jedno-

składnikowy preparat gruntują cy za-bezpieczają cy na bazie cementu do

stali zbrojeniowej i jednocześnie kleją ca

zaprawa sczepna stosowana przed na-

łożeniem Emaco ® Nanocrete R2 i R3.

Charakterystykę zapraw napraw-

czych Emaco® Nanocrete przedsta-

wiono w tabeli.

Wprowadzenie do zaczynu cemento-

wego modyfikatorów polimerowych oraz

odpowiednio dobranych dodatków nie-organicznych powoduje zwiększenie

gęstości i zmniejszenie ilości mikrodefek-

tów w strukturze zhydratyzowanej oraz

na powierzchni rozdziału stwardniały za-

czyn cementowy/mikrokruszywo.

Efektem tej modyfikacji są bardzo

dobre parametry techniczne, w tym:

wytrzymałość na rozcią ganie i ściska-

nie, mrozoodporność, przyczepność

do podłoża. Dodatkowe mikrozbroje-

nie włóknami o żebrowanej po-

wierzchni i nerkowatym przekroju eli-

minuje ryzyko powstania rys w wynikunapr ężeń skurczowych, powstają cych

podczas twardnienia zaprawy.

Zaprawy Emaco ® Nanocrete moż-

na stosować do napraw m.in.:

elewacji i balkonów budynków

mieszkalnych;

filarów wsporczych i belek oraz ba-

rier, spoin i pokryć wodoszczelnych

konstrukcji mostów i wiaduktów;

prefabrykowanych płyt elewacyj-

nych, płyt nośnych jezdni, filarów

wsporczych i belek konstrukcji parkin-

gów wielopoziomowych;

molo, wałów nadmorskich i zbior-

ników retencyjnych wielkich budowli

morskich i konstrukcji rezerwuarówwody;

chłodni kominowych i kominów;

tuneli, rur, kolektorów oraz wszy-

stkich konstrukcji podziemnych, stacji

uzdatniania wody i obiektów kanaliza-

cyjnych w agresywnym środowisku

wysokosiarczanowym.

Emaco ® Nanocrete AP, jednoskła-

dnikowy zabezpieczają cy aktywny

preparat gruntują cy na bazie cemen-

tu do stali zbrojeniowej, przywraca

środowisko wysokiego pH w celu ak-

tywnej pasywacji stali oraz zawieraaktywne inhibitory korozji, zapewnia-

ją c dalszą ochronę stali. Może być on

również używany jako wysokowytrzy-

mała zawiesina sczepna do zapraw

naprawczych Emaco ® Nanocrete.

Emaco® Nanocrete zastosowano do

naprawy konstrukcyjnej i reprofilowa-

nia belek i słupów w hotelu Grand

w Warszawie.

BASF Construction Chemicals Sp. z o.o.

tel. 061/845 10 40

fax 061/845 10 36

www.basf-cc.pl

Rodzina produktów Emaco® Nanocrete

Struktura stwardniałej zaprawy Emaco

®

Nanocrete

Naprawa słupa za pomocą zaprawy Emaco®

Nanocrete

Charakterystyka zapraw naprawczych Emaco ® Nanocrete

Cecha Emaco ® Nanocrete

R2 R3 R4

Ogólna charakterystyka reprofilacyjna zapra- lekka konstrukcyjna ciężka konstrukcyjnawa naprawcza zaprawa naprawcza zaprawa naprawcza

Wytrzymałość na ścis- fc > 25 MPa fc > 35 MPa fc > 60 MPa,kanie (po 28 dniach) fc > 18 MPa po 24h

Moduł elastyczności, E < 15 GPa, R3 E > 15 GPa, R3 E > 20 GPa, R4klasa wg PN-EN 1504-3

Inne grubość warstwy grubość warstwy przyczepnośćmin 3 mm; min 5 mm; > 2 MPa po 50max 80 mm (sufity), max 50 mm (sufity), cyklach zamrażania;100 mm (ściany) 75 mm (ściany) wysoka odporność

na karbonatyzacjęi siarczany

EMACO ® NANOCRETEtechnologia nowej generacji



49

Hydrofobizacja powierzchni

materiału polega na nadaniu

jej właściwości odpychania

wody, czyli niezwilżalności.

Efekt hydrofobizacji określa się m.in.

na podstawie obserwacji zachowania

się wody na zhydrofobizowanej po-

wierzchni. Ocenia się go m.in. na pod-

stawie porównania nasią kliwości po-

wierzchniowej wodą powierzchni ma-

teriału bez i po hydrofobizacji. Nasią -kliwość powierzchniowa, zwana teżkapilarną , jest to nasią kliwość mate-

riału oznaczona jako podcią ganie ka-

pilarne wywołane przez przenikanie

wody do powierzchni próbki stykają cej

się z wodą . Wyraża się ją w kg/m2

i oznacza po określonym czasie. Ba-

dania skuteczności działania prepara-

tów do hydrofobizacji powierzchni ce-

gieł ocenia się również na podstawie

wskaźnika absorpcji kropli wody, który

określa się na podstawie czasu wni-

kania kropli wody w powierzchnię ma-

teriału bez i po hydrofobizacji.Badania efektywności hydrofobiza-

cji dotyczyły bardzo zniszczonego

obiektu konserwatorskiego, w którym

największą grupę materiałów budow-

lanych stanowiły cegły. Ze względu na

ograniczone możliwości pobrania

próbek z obiektu przeprowadzono po-

równawcze badania modelowe doty-

czą ce wpływu sposobu nanoszenia

preparatów do hydrofobizacji na po-

wierzchnię cegły na efektywność ich

działania. Zastosowano trzy sposoby

nanoszenia preparatów: natrysk, ma-lowanie i zanurzenie powierzchni

w preparacie. Efekt hydrofobizacji

oceniono na podstawie wyników ba-

dań nasią kliwości powierzchniowej,

masowej i czasu wnikania kropli wody

w powierzchnię cegieł.

Materiały i metody badań

Do badań efektywności prepara-

tów do hydrofobizacji w odniesieniu

do nasią kliwości powierzchniowej

zastosowano próbki sześcienne

o boku 6 cm wycięte z cegieł klasy

15. Przed nałożeniem preparatu

próbki zostały wysuszone do stałej

masy w temperaturze 70 °C ± 5 °C

w suszarce laboratoryjnej. Prepara-

tem do hydrofobizacji zabezpieczo-

no po 3 próbki metodą natrysku,

malowania lub przez zanurzenie. Do

badań nasią kliwości powierzchnio-

wej zabezpieczono tylko jedną po-wierzchnię próbki, która w dalszych

badaniach stykała się z wodą . Po

24 h zbadano nasią kliwość po-

wierzchniową próbki po hydrofobi-

zacji. Zbadano także nasią kliwośćpowierzchniową kolejnych trzech

próbek, niepoddanych hydrofobiza-

cji. Pomiar nasią kliwości przeprowa-

dzono po 6 i 24 h, a następnie po

3 i 7 dniach.

Nasią kliwość powierzchniową prób-

ki bez i po hydrofobizacji obliczono ze

wzoru:

gdzie:

n p

– nasią kliwość powierzchniowa

[kg/m2];

mw – masa wilgotnej próbki [kg];

ms – masa suchej próbki [kg];

F – powierzchnia próbki stykają ca sięz wodą [m2].

Z wyników uzyskanych w przypad-

ku próbek bez i po hydrofobizacji obli-

czono średnią arytmetyczną . Nasią kli-

wość powierzchniową próbek po hy-drofobizacji oceniono, porównują c ją z nasią kliwością takiej samej próbki

bez hydrofobizacji.

Badania skuteczności działania

preparatów do hydrofobizacji po-

wierzchni cegieł oceniono również na

podstawie wskaźnika absorpcji kropli

wody. Badania przeprowadzono na

dwóch próbkach cegieł o powierzchni

24 cm2 i grubości 6 cm w przypadku

każdej metody nanoszenia preparatu

do hydrofobizacji. Próbki wysuszono do

stałej masy w temperaturze 70 ± 5 °C.

Po jednej dobie wykonano badania

wnikania kropli wody w hydrofobizo-

waną powierzchnię. Na powierzchniępróbek cegieł, bez i po hydrofobizacji,

naniesiono po 20 kropli wody destylo-

wanej o masie 0,02 g każda za pomo-

cą mikropipety automatycznej z wyso-

kości 0,5 cm, w odległości co 1 cm

kropla. Mierzono czas potrzebny na

całkowitą absorpcję kropli wody przez

powierzchnię zhydrofobizowaną (tx)

i przez powierzchnię bez hydrofobiza-cji (tn). Jako wynik przyjęto średnią

arytmetyczną z 20 pomiarów dla każ-

dej metody nanoszenia preparatów do

hydrofobizacji. W celu obliczenia

wskaźnika absorpcji kropli wody przez

badaną powierzchnię korzystano

z następują cego wzoru:

gdzie:

WA – wskaźnik absorpcji kropli wody

[%]

t x – czas absorpcji przez powierzchnięzhydrofobizowaną próbki [min];

t n – czas absorpcji przez powierzchnię

próbki bez hydrofobizacji [min].

Wyniki badań

W badaniach zastosowano cztery

preparaty do hydrofobizacji oznaczo-

ne od 1 do 4 oraz preparat wzmacnia-

ją cy oznaczony 5. Wyniki badań na-

sią kliwości powierzchniowej próbek

bez i po hydrofobizacji różnymi pre-

paratami i różnymi metodami zesta-wiono w tabelach 1 do 3.

Wyniki badań nasią kliwości maso-

wej próbek cegieł bez i po hydrofobi-

zacji przez zanurzenie powierzchni

próbek w preparacie, natrysk i malo-

wanie zestawiono w tabeli 4, a w tabe-

li 5 wyniki badań czasu wnikania kro-

pli wody w powierzchnię cegły bez

i po hydrofobizacji przez zanurzenie

powierzchni w preparacie, natrysk

i malowanie. Badanie czasu wnika-

nia kropli wody przez powierzchnięcegieł z naniesionym preparatem

przedstawiono na fotografii.


2 ’2007 (nr 414)

* Politechnika Świętokrzyska

Badanie efektywności

hydrofobizacji powierzchni cegieł

dr in ż . Zdzisł awa Owsiak*

nm m

F p

w s=

−

WAt

t

n

x

(%) = 100%



Na rysunku 1, 2 i 3 przedstawio-

no procentowe zmniejszenie nasią kli-

wości powierzchniowej cegły po na-

niesieniu preparatów do hydrofobiza-cji. Obliczony wskaźnik absorpcji kro-

pli wody przez powierzchnię cegłyzhydrofobizowanej przez zanurzenie

w preparacie, natrysk i malowanie ze-

stawiono w tabeli 6.

Podsumowaniewyników badań

Na podstawie laboratoryjnych ba-

dań modelowych zależności efektyw-

ności preparatów do hydrofobizacji od

sposobu ich nanoszenia na po-

wierzchnię próbek cegieł klasy 15stwierdzono, że nasią kliwość po-

wierzchniowa próbek po hydrofobiza-

cji jest znacznie mniejsza od nasią kli-

wości próbek bez tego zabezpieczenia

i w dużym stopniu zależy od sposobu

nanoszenia preparatu. Najniższa jest

w przypadku próbek powierzchniowo

zanurzonych w preparatach. Po 6 h

wynosi 0,021 – 0,036 kg/m2 i zwiększa

się z czasem (po 7 dniach wynosi

0,12 – 0,26 kg/m2). Zanurzenie po-

wierzchniowe próbek w preparatach

do hydrofobizacji powoduje zmniej-szenie nasią kliwości odpowiednio po

6 h kilkaset razy, a po 7 dniach kilka-

dziesią t razy. Zmiany nasią kliwości

poszczególnych preparatów w czasie

były podobne.

Nasią kliwość powierzchniowa

próbek, na których powierzchnię pre-

paraty zostały naniesione metodą natrysku, jest bardzo zróżnicowana

i wynosi 0,038 – 0,983 kg/m2 po 6 h

oraz 0,30 – 14,9 kg/m2 po 7 dniach.

W tym przypadku zmiana nasią kliwo-

ści w czasie jest bardzo zróżnicowa-

na; najmniej zwiększyła się nasią kli-

50


2 ’2007 (nr 414)

Rodzaj preparatu Ilość prepa- Nasią kliwość powierzchniowa [kg/m2] poratu [kg/m2]

6 h 1 dniu 3 dniach 7 dniach

Hydrofobizują cy 1 2,59 0,021 0,081 0,148 0,201




Wzmacniają cy 5 4,64 5,201 11,319 11,306 11,306

Bez hydrofobizacji 0 8,726 14,806 14,987 15,646

Tabela 1. Zestawienie wyników badań nasią kliwości powierzchniowej bez i pohydrofobizacji – zanurzenie powierzchni próbki


6 h 1 dniu 3 dniach 7 dniach





Wzmacniają cy 5 0,26 13,868 14,124 14,678 15,049


Tabela 2. Zestawienie wyników badań nasią kliwości powierzchniowej bez i pohydrofobizacji – dwukrotny natrysk preparatu na powierzchnię próbki


6 h 1 dniu 3 dniach 7 dniachHydrofobizują cy 1 0,41 0,066 1,947 7,444 13,206




Wzmacniają cy 5 0,05 13,957 14,210 14,986 15,264


Tabela 3. Zestawienie wyników badań nasią kliwości powierzchniowej bez i pohydrofobizacji – dwukrotne malowanie powierzchni próbki

Tabela 4. Zestawienie wyników badańnasią kliwości masowej próbek cegiełbez i po hydrofobizacji – różne meto-dy nanoszenia preparatu

Rodzaj Nasią kliwość masowa [%]preparatu metoda nanoszenia preparatu

zanurzenie natrysk malowaniepowierzchni

Hydrofobi-zują cy 1 6,50 13,11 11,79




Wzmac-niają cy 5 10,51 11,79 13,33

Bez hydro-

fobizacji 13,36

Tabela 5. Czas wnikania kropli wodyw powierzchnię cegły zhydrofobizo-waną (różne metody nanoszenia pre-paratu) i bez hydrofobizacji



Hydrofobi-zują cy 1 235 225 188




Wzmac-niają cy 5 2 1 1

Bez hydro-

fobizacji 1

Badanie czasu wnikania kropli wody przez powierzchnię cegieł z naniesionym prepa-ratem 3



wość w przypadku preparatu nr 3.W przypadku pozostałych prepara-

tów następuje wzrost nasią kliwości

już po 1 dniu. Porównują c nasią kli-

wość powierzchniową próbek bez

i po hydrofobizacji, obserwuje się po

6 h spadek nasią kliwości od 230 razy

w przypadku preparatu nr 3 do 9 ra-

zy w przypadku preparatu nr 1, na-

tomiast po jednym dniu nasią kli-

wość próbek po hydrofobizacji jest

zbliżona do nasią kliwości bez hydro-

fobizacji.

Próbki cegły, których powierzchnia

była hydrofobizowana przez dwukrot-

ne malowanie, wykazały duży spadek

nasią kliwości. Po 6 h wynosiła ona

0,034 – 0,066 kg/m2. Następnie ob-

serwowano wzrost nasią kliwości i po

siedmiu dniach największą nasią kli-

wość wykazały próbki pokryte prepa-ratem nr 1 (13,21 kg/m2). Nasią kli-

wość pozostałych próbek była podob-

na i wynosiła 0,26 – 0,41 kg/m2.

Próbki pokryte preparatem mają cym

działanie wzmacniają ce, metodą na-

trysku czy malowania, miały nasią k-

liwość podobną jak próbki bez hydro-

fobizacji, natomiast zanurzenie

próbek w preparacie spowodowałoniewielkie zmniejszenie nasią kliwości

powierzchniowej.

W badaniach modelowych porów-

nano także wpływ sposobu nano-szenia preparatu na jego zużycie na

1 m2 w przypadku zastosowania

trzech sposobów nanoszenia pre-

paratów do hydrofobizacji i wzmac-

niają cych na powierzchnie próbek

cegły.

Zużycie preparatu było największe

w przypadku zanurzenia powierzchnipróbki w preparacie (przez 0,5 h na

głębokość do 1 mm) i wynosiło od

2,59 kg/m2 w przypadku preparatu

nr 1 do 4,95 kg/m2 w przypadku prepara-

tu nr 4. Przy nanoszeniu preparatów

metodą natrysku zużycie prepara-

tów było bardzo zróżnicowane i wyno-

siło 0,23 kg/m2 w przypadku prepara-

tu nr 1 i 2,58 kg/m2 w przypadku pre-

paratu wzmacniają cego. Natomiast

przy dwukrotnym malowaniu po-

wierzchni (mokre na mokre) zużyto

0,04 kg/m2 preparatu wzmacniają cego

i 0,61 kg/m2 w przypadku preparatu nr 2.

Nasią kliwość masowa próbek ce-

gie ł po hydrofobizacji wykonanej

przez zanurzenie powierzchni próbki

wynosiła 0,77 – 10,51%, w zależności

od stosowanego preparatu, w porów-

naniu z próbką bez hydrofobizacji,której nasią kliwość masowa wynosi

13,36%. W przypadku próbek cegiełzhydrofobizowanych metodą dwu-

krotnego natrysku nasią kliwość ma-

sowa wynosiła 9,56 – 13,34%, w za-

leżności od rodzaju preparatu,

w porównaniu z próbką bez hydrofo-

bizacji, dla której wartość ta wynosi

13,36%.

Próbki cegieł po hydrofobizacji me-

todą dwukrotnego malowania po-

wierzchni osią gnęły nasią kliwość ma-

sową 8,99% – 13,33% w zależnościod rodzaju preparatu, a próbki bez hy-

drofobizacji – 13,36%.

W zależności od rodzaju preparatu

czas wnikania kropli w przypadku

próbek zhydrofobizowanych przez za-

nurzenie wynosi od 185 do 330 min.

Jedynie w przypadku preparatu

wzmacniają cego wynosi 2 min. Czas

wnikania kropli wody w przypadku

próbek bez hydrofobizacji wynosi

1 min, a wskaźnik absorpcji kropli wo-

dy od 0,30% do 0,51%. Jedynie

w przypadku preparatu wzmacniają -cego wskaźnik ten wynosi 50%. Nato-miast czas wnikania kropli wody w po-

wierzchnię cegły zhydrofobizowanej

metodą natrysku wynosi od 155 do

225 min, a wskaźnik absorpcji od

0,44% do 0,64% w zależności od ro-

dzaju użytego preparatu. Jedynie

w przypadku preparatu wzmacniają -cego wynosi 100%.

Wnioski

• Skuteczność preparatów do hy-

drofobizacji wynika ze sposobu ichnanoszenia na powierzchnię cegieł.Z tego względu wybór preparatu do

hydrofobizacji zależy od sposobu jego

nanoszenia.

• Na podstawie przeprowadzo-

nych badań wpływu sposobu nano-

szenia preparatu do hydrofobizacji

na efektywność działania tych pre-

paratów stwierdzono, że najefektyw-

niejszym sposobem hydrofobizacji

cegieł jest zanurzenie ich w prepara-

cie, następnie malowanie (mokre na

mokre), a najmniej skuteczne jest na-

tryskiwanie.

51


2 ’2007 (nr 414)

Tabela 6. Wskaźnik absorpcji kropliwody przez powierzchnię cegły zhy-drofobizowaną metodą zanurzeniapowierzchni, natrysku lub malowania







Wzmac-niają cy 5 50 100 100

Rys. 1. Procentowe zmniejszenie nasią kli-wości powierzchniowej cegły po naniesieniu preparatu przez zanurzenie powierzchni próbki (wg danych z tabeli 1)

Rys. 2. Procentowe zmniejszenie nasią kli-wości powierzchniowej cegły po naniesieniu preparatu przez dwukrotny natrysk na powierzchnię próbki (wg danych z tabeli 2)

Rys. 3. Procentowe zmniejszenie nasią kli-wości powierzchniowej cegły po naniesieniu preparatu przez dwukrotne malowanie powierzchni próbki (wg danych z tabeli 3)



52


2 ’2007 (nr 414)

Podczas eksploatacji konstrukcje

drewniane są narażone na dzia-

łanie abiotycznych i biotycznych

czynników niszczą cych.

Ważniejsze czynniki fizyczno-che-

miczne to:

– zmienna wilgotność otoczenia,

wpływają ca na zawartość wilgoci

w drewnie, i zmienne warunki termicz-

ne, powodują ce m.in. pęcznienie

i kurczenie drewna oraz jego pękanie

na różną głębokość; – promieniowanie (świetlne – świat-

ło widzialne, UV, IR; jonizują ce), po-

wodują ce zmiany barwy drewna,

a przy długim i intensywnym działaniu

zwiększenie chropowatości;

– kwasy i zasady, obniżają ce wy-

trzymałość drewna;

– ciepło (ogień), stwarzają ce zagro-

żenie pożarowe.

Czynniki biotyczne powodują ce po-

gorszenie właściwości drewna to grzy-

by, owady – techniczne szkodniki

drewna, małże, raki, bakterie, ale także

glony, śluzowce, porosty, roztocze,nicienie. Grzyby mogą być szkodliwe

nie tylko dla drewna, ale także dla ludzi

przebywają cych w pomieszczeniach

z zapleśnionymi elementami, w zwią z-

ku z rozwojem zarodników i wytwarza-

nych przez grzyby mykotoksyn.

Klasy zagrożenia

Wymagania dotyczą ce zabezpie-

czenia drewna i jakości tego zabiegu

(dobór środka ochronnego, metody

impregnacji, retencja, głębokość wni-kania) zależą od wielu czynników, ale

przede wszystkim i najczęściej od

stopnia narażenia drewna na zaatako-

wanie przez czynniki niszczą ce.

W normie PN-EN 335-1 Trwał ość drewna i materiał ów drewnopochod-

nych – Definicja klas zagroż enia ataku

biologicznego – Postanowienia ogólne

zagrożenie drewna czynnikami ni-

szczą cymi podzielono na 5 głównych

klas z narastają cym ryzykiem zaatako-

wania drewna przez czynniki biolo-

giczne (tabela 1). Krajowe wymagania

dotyczą ce zabezpieczania chemicz-

nego drewna przedstawia „Instrukcja

ITB nr 355/98 – „Ochrona drewna bu-

dowlanego przed korozją biologiczną środkami chemicznymi. Wymagania

i badania”, która wprowadza zbliżony,

ale inny podział klas zagrożeń: 5 klas

zagrożeń powodowanych przez grzy-

by domowe; 3 klasy zagrożeń powo-

dowanych przez grzyby pleśnie i 2 kla-

sy zagrożeń powodowanych przezowady. Instrukcja ta ustala żą daną klasę bioodporności oraz klasę zabez-

pieczenia drewna na powierzchni

i w głębszych warstwach drewna.

W normie PN-EN 351-1 Trwał ość drewna i materiał ów drewnopochod-

nych – Drewno lite zabezpieczone

środkiem ochrony – Klasyfikacja wni-

kania i retencji środka ochrony drew-

na określono również wymagania do-

tyczą ce stopnia chemicznego zabez-

pieczenia drewna, powią zane z klasą zagrożenia wg tej normy i naturalną trwałością drewna omówioną w nor-

mach PN-EN 460 Trwał ość drewna

i materiał ów drewnopochodnych –.

Naturalna trwał ość drewna litego. Wy-

tyczne dotycz ą ce wymagań w zakre-

sie trwał ości drewna stosowanego

w klasach zagroż enia i PN-EN 350-2Trwał ość drewna i materiał ów drew-

nopochodnych – Naturalna trwał ość drewna litego – Wytyczne dotycz ą ce

naturalnej trwał ości i podatności na

nasycanie wybranych gatunków drew-

na maj ą cych znaczenie w Europie.

Norma PN-EN 350-2 ustala m.in. 4

klasy nasycalności drewna (podatno-

* Instytut Technologii Drewna, Poznań

Zabezpieczanie

konstrukcji drewnianych

dr hab. in ż . docent ITD Andrzej Fojutowski*

Tabela 1. Klasy zagrożenia drewna niszczą cym działaniem czynników biotycznychwg PN-EN 335-2

Legenda: P – podstawczaki, Z – rozkładu szarego, S – powodują ce siniznę i/lub pleśnienie,Ch – chrzą szcze, T – termity, U – zagrożenie w Europie uniwersalne, L – zagrożenie regional-ne/lokalne1)

chrzą szcze występują w większej części Europy powszechnie, ryzyko zagrożenia waha się odwysokiego do nieznacznego

Warunki użytkowania drewna i klasy zagrożenia biologicznego

Klasa Warunki ogólne Warunki dla drewna litegozagrożenia

zakres opis wilgotność organizmystosowania sytuacji drewna

wilgotnoś-ciowej

podczasużytkowania

grzyby owady świdraki

P Z S Ch1) T

1. bez kontaktu stale sucho stale – – – U L –z gruntem, poniżejprzykryte, 18%

sucho

2. bez kontaktu czasem okresowo U – U U L –z gruntem, narażone na ponadprzykryte nawilżenie 20%

(ryzykonawilżenia)

3. bez kontaktu narażone na często U – U U L –z gruntem, częste ponad

nieprzykryte nawilżenie 20%

4. w kontakcie stale narażone stale U U U U L –z gruntem na nawilżenie ponadlub wodą w kontakcie 20%słodką z gruntem lub

wodą słodką

5. w wodzie stale narażone stale U U U U L Umorskiej na nawilżenie ponad

wodą morską 20%



53


2 ’2007 (nr 414)

ści na impregnację). Zebrano w tej

normie dane dla kilkudziesięciu gatun-

ków drewna. Najpowszechniejsze

w Polsce drewno sosny zwyczajnej

zaliczono pod względem nasycalności

do klasy 1 dla drewna bielu ( łatwe donasycenia), a drewno twardzieli do

klasy 3 – 4 (klasa 3: trudne do nasy-

cenia; klasa 4 – prawie nieprzepu-

szczalne dla cieczy impregnacyjnej).

Wymagania budowlanedotyczą ce zabezpieczaniakonstrukcji

Wymaganie dotyczą ce zabezpie-

czania konstrukcji drewnianych przed

działaniem czynników biotycznych

wynika z rozporzą dzenia Ministra In-frastruktury w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpo-

wiadać budynki i ich usytuowanie

(Dz.U. 2002, nr 75, poz. 690, § 322).

Stanowi ono, że elementy tych kon-

strukcji powinny, w zależności od klasy

zagrożenia ataku biologicznego, byćodporne lub uodpornione na działanie

korozji biologicznej. W opracowanych

w Instytucie Techniki Budowlanej „Wa-

runkach technicznych wykonania

i odbioru robót budowlanych” wskazu-

je się, że konstrukcje z drewna litego

należy wykonać z tarcicy iglastej lubtopoli, sortowanej wytrzymałościowo,

o klasie sortowniczej zgodnej z poda-

ną w dokumentacji projektowej i trwale

oznakowanej. Inne rodzaje drewna

powinny być stosowane w sytuacjach

uzasadnionych technicznie. Z drewna

dębowego, grochodrzewu (lub innego

o zbliżonych właściwościach) należy

np. wykonywać wkładki, klocki, drobne

elementy konstrukcyjne.

Istotne z punktu widzenia ochrony

i impregnacji drewna jest wskazanie,

że wilgotność drewna iglastego w kon-strukcjach chronionych przed zawilgo-

ceniem nie powinna przekraczać 18%,

a w konstrukcjach usytuowanych na

otwartym powietrzu 23%. W przypad-

ku drewna liściastego górną granicęwilgotności określono na 15%. Prze-

strzeganie tych wymagań bardzo

ogranicza rozwój grzybów (za mini-

malną wilgotność potrzebną do ich

rozwoju przyjmuje się 20%), a jedno-

cześnie ułatwia wprowadzanie do

drewna ciekłych środków ochronnych.

Konstrukcje z drewna, a także mate-

riałów drewnopochodnych, powinny

być zabezpieczone przed długotrwa-

łym zawilgoceniem we wszystkich sta-

diach wykonywania elementów. Poza

tym elementy konstrukcji drewnianych

powinny być izolowane od kontaktu

z częściami konstrukcji z innych mate-riałów chłoną cych wilgoć, aby wyelimi-

nować możliwość wtórnego nawilża-

nia elementów drewnianych. W tym

samym celu wymagane jest ich skła-

dowanie w czasie budowy w warun-

kach zabezpieczają cych przed zawil-

goceniem.

Do zabezpieczania drewna i mate-

riałów drewnopochodnych przed

czynnikami biologicznymi należy sto-

sować preparaty:

• posiadają ce pozwolenie Urzędu

Rejestracji Produktów Leczniczych,Wyrobów Medycznych i Produktów

Biobójczych (URPL,WMiPB) na obrót

produktami biobójczymi, do których

zalicza się środki ochrony drewna;

• odpowiadają ce wymaganiom

PN-C-04906:2000 Środki ochrony

drewna – Ogólne wymagania i bada-

nia;

• zgodne z rekomendacjami tech-

nicznymi ITB i zwią zanymi z nimi zale-

ceniami udzielania aprobat technicz-

nych – ZUAT – 15/VI.06/2005 Środki

ochrony drewna przed korozj ą biolo-

giczną wyrobów budowlanych z drew-na.

Zabiegi ochronne i zabezpieczenie

przed czynnikami biologicznymi po-

winny także odpowiadać wymaga-

niom Instrukcji ITB nr 355/98.

Preparaty, metody i technologie za-

bezpieczania elementów przed dzia-

łaniem wilgoci, czynników chemicz-

nych, biologicznych oraz ognia powin-

ny być podane w projekcie budowla-

nym (dokumentacji technicznej).

Wskazane powinny być miejsca wy-

konania i wymagania dotyczą ce za-bezpieczeń, np. w konstrukcji stropów

wymaga się, żeby końce belek stropo-

wych, co najmniej na długości oparcia

w murze, były zabezpieczone środka-

mi przeciwgrzybowymi oraz odizolo-

wane od bezpośredniego styku z mu-

rem przez zastosowanie papy lub

podobnego materiału. Powierzchnie

czołowe belek stropowych i boki tych

belek powinna dzielić od muru szcze-

lina powietrzna szerokości minimalnej

30 mm. Wymaganie zabiegów

ochronnych dotyczy także elementów

więźby dachowej stykają cych się

z murem, które w miejscu styku po-

winny być zaimpregnowane przeciw-

grzybowo i odizolowane papą . W kon-

strukcjach podłóg takie same wyma-

gania jak w przypadku belek stropo-

wych stawiane są legarom stykają cymsię z murem lub murowanymi słupka-

mi podpór. W deskowaniach połaci

dachowych wymaga się zabezpiecze-

nia desek przed rozkładem biologicz-

nym i ułożenia ich stroną dordzeniową ku dołowi, przy czym górne płaszczy-

zny desek nie powinny mieć flisów

(oblin). Kontrole i badania zabezpie-

czania konstrukcji drewnianych po-

winny być przeprowadzane w ra-

mach odbiorów międzyoperacyjnych,

częściowych i w odbiorze końcowym.

Rozwią zania konstrukcyjne wyma-gają ce zabezpieczenia, ze względu

na większe narażenie na rozkład bio-

logiczny, to:

– dolne części ścian parteru, szcze-

gólnie podwaliny i konstrukcje szkiele-

towe, oraz górne części ścian ostat-

niej kondygnacji, szczególnie oczepy,

elementy konstrukcji przy balkonach,

drewniane przegrody piwniczne;

– elementy drewniane stropoda-

chów, szczególnie niewentylowane,

stropy nad piwnicami i strop ostatniej

kondygnacji (zwłaszcza miejsca kołookapu i świetlików), końcówki belekmiędzystropowych oraz miejsca przy

instalacjach wodno-kanalizacyjnych;

– mur łaty, krokwie koszowe, płatwie

stropowe, końcówki dolne krokwi (ca-

łość drewna narażona na działanie

owadów);

– podłogi w suterenach i na niepod-

piwniczonym parterze;

– inne miejsca zagrożone nawilża-

niem i utrudnionym odsychaniem.

Warto przy tym wziąć pod uwagę,

że do elementów wymagają cych za-

bezpieczenia próżniowo-ciśnieniowe-go najczęściej zalicza się:

• drewno podwaliny na płycie fun-

damentowej, na ścianach fundamen-

towych oraz podwaliny stropu;

• słupki i podpory w pomieszcze-

niach poniżej poziomu terenu;

• elementy ścianek działowych piw-

nic oraz inne elementy narażone na

kontakt z betonem;

• legary podpodłogowe i kratownice

na murach piwnic, drewniane elemen-

ty poniżej gruntu;

• elementy drewniane zewnętrzne

tworzą ce tzw. małą architektur ę.



54


2 ’2007 (nr 414)

Środki zabezpieczają ce

W celu zapewnienia estetyki i wy-

trzymałości drewna ważne jest sto-

sowanie odpowiednich rozwią zań

zmniejszają cych stopień naświetleniadrewna i narażenia na opady atmosfe-

ryczne. Zalecane są okapy, zadasze-

nia, z unikaniem zagłębień powierzch-

ni. Często konieczne jest zabezpie-

czanie drewna środkami chemiczny-

mi, do których można zaliczyć wyroby

malarskie, środki ochrony drewna itp.

Polska norma PN-C-04906:2000

Środki ochrony drewna – Ogólne wy-

magania i badania, dotyczą ca che-

micznych środków stosowanych do

zabezpieczania przed biotycznymi

czynnikami ochrony drewna, dzieli teśrodki, pod względem składu i formy

użytkowej, na 4 grupy:

S – solne, w postaci proszku lub

granulatu;

Sw – środki w roztworach wod-

nych gotowe do użycia lub gotowe do

użycia po rozcieńczeniu;

R – rozpuszczalnikowe, substan-

cje aktywne są rozpuszczone w roz-

puszczalnikach organicznych;

O – oleiste (także o charakterze

zbliżonym do oleju kreozotowego).

Środki ochrony drewna są wprowa-

dzane metodami powierzchniowymi(smarowanie – malowanie, natrysk,

krótkotrwała ką piel) i impregnacji

wgłębnej (długotrwałe ką piele zimne,

ką piele gor ą co-zimne, metody próż-

niowo-ciśnieniowe, metody dyfuzyj-

ne). Efekty nasycania są podzielone

pod względem głębokości penetracji

środków zabezpieczają cych na 9 klas,

oznaczonych od P1 do P9 i opisanych

w PN-EN 351-1. Przy zabezpieczaniu

powierzchniowym (bez zabiegów dy-

fuzyjnych) można zwykle osią gnąćwnikanie klasy P1 (brak wymagań do-

tyczą cych penetracji), P2 (minimum

3 mm bocznie i 40 mm wzdłuż włókien

w bielu) lub P3 (minimum 4 mm bocz-nie w biel). Klasa P4 i wyższe wyma-

gają nasycenia bocznego na głębo-

kość minimum 6 mm. Jest to trudno

osią galne klasycznymi metodami po-

wierzchniowymi i dlatego należy sto-

sować metody wgłębnego nasycenia

drewna.

Metody zabezpieczaniadrewna konstrukcji

Metoda smarowania (malowania)

to zazwyczaj kilkukrotne naniesieniena powierzchnię zabezpieczanej kon-

strukcji środka ochrony drewna w po-

staci roztworu wodnego (powszechnie

stosowane stężenie ok. 10 – 20%) lub

gotowego preparatu rozpuszczalniko-

wego dekoracyjno-impregnacyjnego

czy oleistego za pomocą pędzla, tam-

ponu lub szczotki w określonych od-

stępach czasu (od 2 do 24 h). Kon-

strukcje drewniane są zabezpieczane

przez naniesienie najpierw środka

bezbarwnego, głęboko penetrują cego

w drewno, stanowią cego główne za-

bezpieczenie przed czynnikami bio-tycznymi, a następnie środka zabez-

pieczają cego i barwią cego drewno.

Czasami jest stosowany tylko środek

pigmentowany zabezpieczają co-de-

koracyjny. Jego wniknięcie jest często

mniejsze i strefa ochronna płytsza.

Efekty działania tego typu środków

w ochronie drewna konstrukcji przed

działaniem promieniowania świetlne-

go przedstawiono na rysunku.

Natrysk (lub opryskiwanie) polega

na naniesieniu roztworu środka za-

bezpieczają cego na powierzchniędrewna w postaci rozproszonych mi-

krokropel, a nawet mgły (aerozole),

przy użyciu opryskiwacza. Metoda jest zalecana do stosowania m.in.

w miejscach trudno dostępnych, sufi-

towych, ukośnych płaszczyzn. Wystę-

pują większe straty środka (zużycie

25 – 30% większe niż przy smarowa-

niu), zagrożenia toksyczne dla wyko-

nawców (opary) oraz zagrożenie po-

żarowe w przypadku środków rozpu-

szczalnikowych.

Metody ką pieli i próżniowo-ciś-

nieniowe mają zastosowanie do za-

bezpieczania konstrukcji przed za-

montowaniem, wymagają całkowitegozanurzenia zabezpieczanego elemen-

tu w cieczy impregnacyjnej. Stosuje

się bardzo różne czasy nasycania

i temperatur ę roztworów; od kilku mi-

nut do kilkunastu godzin, 20 °C do

80 °C oraz różne przebiegi procesów

obniżania ciśnienia („próżni”) w celu

usunięcia powietrza z drewna i zasto-

sowania ciśnienia w celu wtłoczenia

impregnatów.

Metody specjalne to metody sto-

sowane mniej powszechnie, jak np.

nawiercanie otworów i wprowadzanie

przez nie w różny sposób środków za-bezpieczają cych, stosowanie specjal-

nych powłok chronią cych czoła ele-

mentów itp.

Stosowanie środkóww celach ochronno-dekora-cyjno-impregnacyjnych

Bardzo ważną grupą w często sto-

sowanym, zwłaszcza przez użytkow-

ników indywidualnych, zabezpiecza-

niu powierzchniowym są substancje

stosowane do malowania drewna,m.in. lakiery, farby, emalie. Wśród

nich do popularnych, choć nie najlep-

szych metod zabezpieczania po-

wierzchni drewna eksponowanego

w warunkach zewnętrznych należą wyroby lakierowe, tworzą ce przezro-

czyste powłoki o dość dużej grubości.

Chronią one drewno przez tworzenie

bariery mechanicznej niedopuszcza-

ją cej w począ tkowym okresie eksploa-

tacji do kontaktu drewna z opadami

atmosferycznymi (swoista hydrofobi-

zacja powierzchni). Wskutek różnic

temperatury i efektów erozyjnych two-

Efekt działania zabezpieczenia drewna konstrukcji przed zmianami barwy wywoływane dzia-łaniem promieniowania

świetlnego (4b, d – alkidowe lakiery przezroczyste, 4c – jasny barw-nik + lakier, 4a, 5a, b, 6a, b – uk łady pigmentowane)



55


2 ’2007 (nr 414)

rzą się w powłoce mikropęknięcia pro-

wadzą ce do nawilżenia drewna, za-

atakowania go przez niewidoczne go-

łym okiem grzyby, a w dalszej konse-

kwencji do łuszczenia powłok i sza-

rzenia drewna. W okresie począ tko-wym gruba powłoka utrudnia wymianęwilgoci i w przypadku kondensacji

pary wodnej pod powłoką , następuje

wzrost wilgotności drewna, umożliwia-

ją cy rozwój grzybów powodują cych si-

niznę tzw. podpowłokową . Rozwijają -ca się grzybnia tworzy utwory mogą ce

powodować pękanie i niszczenie po-

włoki.

Do często stosowanych, uważa-

nych za bardziej skuteczne, środków

zabezpieczają cych drewno przed

czynnikami atmosferycznymi i bio-tycznymi zaliczane są środki o cha-

rakterze pigmentowanych wyrobów

lakierowych tworzą cych powłoki kry-

ją ce rysunek drewna, których istotny-

mi składnikami są żywice alkidowe,

akrylowe itp. Skuteczność ich działa-

nia zwią zana jest z ochroną przed

wodą (stabilizacja wymiarów, zmniej-

szenie higroskopijności) i przed

zmianami fotochemicznymi po-

wierzchni dzięki ochronnemu działa-

niu pigmentów. Współczesne środki

dekoracyjno-ochronne (dekoracyjno-

-impregnacyjne) zawierają wysokozdyspergowane pigmenty, woski,

olej, żywice naturalne i syntetyczne,

fungicydy i insektycydy nowej gene-

racji o stosunkowo niskiej toksyczno-

ści. Stosowane bywają w postaci

dyspersji wodnych w celu ogranicze-

nia zagrożeń zwią zanych ze stoso-

waniem rozpuszczalników organicz-

nych, a także tiksotropowych żeli

ograniczają cych kapanie preparatów

podczas ich stosowania. Preparaty te

nie tworzą nieprzepuszczalnej dla

wody powłoki, dzięki czemu ułatwiają desorpcję wilgoci z drewna, i choć są pigmentowane, nie kryją całkowicie

rysunku drewna. Norma na środki

ochrony drewna nie wyodr ębnia

środków dekoracyjno-impregnacyj-

nych. Do pewnego stopnia mieszczą się one w pojęciu środków grupy R –

rozpuszczalnikowych. Są wśród nich

jednak także dekoracyjno-impregna-

cyjne środki wodorozcieńczalne. Jest

to ogólnie bior ą c grupa substancji

przeznaczonych do zabezpieczania

powierzchni drewna i materiałów

drewnopochodnych.Środki te, posia-

dają ce z jednej strony cechy właści-

we dla środków ochrony drewna,

a z drugiej postać charakterystycz-

ną dla farb i lakierów, przeznaczone

są do stosowania najczęściej w wa-

runkach 1 – 3 klasy zagrożenia (ta-bela 2).

Przy powierzchniowym stosowaniu

trzeba się liczyć z osią gnięciem co

najwyżej klasy P5 wnikania (minimum6 mm bocznie w biel i 50 mm osiowo

w biel), choć częste mogą być niższe

klasy, standardowo do P3 (minimum

4 mm bocznie w biel), a nawet P1

(żadne wnikanie nie jest wymagane)

wg PN-EN 351-1 Trwał ość drewna

i materiał ów drewnopochodnych –

Drewno lite zabezpieczone środkiem

ochrony – Klasyfikacja wnikania i re-

tencji środka ochrony. W klasach za-

grożenia 1 – 3 należy się więc liczyćz możliwością zaatakowania drewna

przez grzyby powodują ce jego sini-

znę, a także powierzchniowym sza-rzeniem drewna, tj. z zmianami powo-

dowanymi przez czynniki atmosfe-

ryczne (działania fotolityczne, ługują -ce, wietrzenie itp.)

Przy stosowaniu wszystkich rodza-

jów środków ochrony drewna koniecz-

ne jest zwrócenie szczególnie dużej

uwagi na przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony środowiska.

Jakość i kontrola

zabezpieczenia

Jakość zabezpieczenia konstrukcji

oznacza się przez ustalenie jednost-

kowego nasycenia drewna, głęboko-

ści wniknięcia środka i jego rodzaju,

metody impregnacji oraz jej parame-

trów. Zależy ona również od stanu

drewna przed nasycaniem (zwłaszcza

wilgotności), warunków składowania

drewna po zabiegu, przebiegu i wyko-

nania impregnacji.

Nasycenie drewna najłatwiej ozna-

czać w toku realizacji zabezpieczania

przez określenie masy preparatu (lub

jego roztworu) zużytego do zabezpie-

czania partii drewna i oznaczenie ob-

jętości lub powierzchni zabezpiecza-

nego drewna.

W przypadku gdy ilość preparatu

nie została oznaczona w toku zabez-pieczania drewna, w celu oznaczenia

retencji środka w drewnie pozostaje,

trudniejsza w realizacji, metoda che-

micznej analizy ilościowej. W przy-padku środków renomowanych firm

metody te są ustalone i podawane

przez producentów.

Głębokość przesycenia charakte-

ryzuje się, oznaczają c na przekroju

elementu głębokość penetracji prepa-

ratu w drewno lub powierzchnię prze-

syconej części przekroju. Niektóre,

zwłaszcza solne środki ochronne za-

wierają ce jony np. miedzi lub chromu

zmieniają barwę drewna na kolor sza-

rozielony na tyle wyraźnie, że głębo-

kość wniknięcia takich środków

w drewno można orientacyjnie ozna-czyć bezpośrednio na przekroju ele-

mentu. Nie odnosi się to jednak do

barwników dodawanych do środków

ochronnych, które sorbują się na po-

wierzchni zabezpieczanego elementu

i nie określają wniknięcia składników

aktywnych. Często środki ochronne

nie zmieniają wyraźnie barwy drewna

i do oznaczenia głębokości ich wnik-

nięcia konieczne jest tzw. wybarwia-

nie aktywnych składników prepara-

tów na przekroju drewna przez prze-

prowadzenie odpowiednich reakcjichemicznych. Na powierzchnię prze-

kroju zabezpieczanego drewna nano-

si się wówczas odpowiedni reagent.

Zabezpieczona (zawierają ca dany

składnik aktywny) część drewna bar-

wi się na jeden kolor, np. żółty, a nie-

zabezpieczona część np. na kolor

czerwony.

Zabezpieczenie konstrukcji z drew-

na przeprowadzone w sposób zgodny

z wymaganiami wydłuża okres jej

użytkowania i przyczynia się do

zmniejszenia zużycia drewna oraz za-

chowania estetyki wyrobu.

Tabela 2. Klasy zagrożenia atakiem biologicznym wg PN-EN 335-1 i PN-EN 335-2

Klasa zagrożenia Wilgotność drewna Ogólne warunki użytkowania

1 max. 20% nad ziemią , pod przykryciem (sucho)

2 sporadycznie > 20% nad ziemią , pod przykryciem(ryzyko zawilgocenia)

3 często > 20% nad ziemią , nieprzykryte

4 stale > 20% w kontakcie z ziemią lub wodą słodką

5 stale > 20% w słonej wodzie



56

ENERGOOSZCZĘDNOŚĆW BUDOWNICTWIE

2 ’2007 (nr 414)

ilka działań dotyczą cych budownictwa w Polsce roz-

grywa się obecnie jednocześnie, a zarazem jakby

oddzielnie:

– nowelizacja rozporzą dzenia w sprawie warunków

technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuo-

wanie;

– wdrażanie (od trzech lat!) Dyrektywy 2002/91/WE

w sprawie charakterystyki energetycznej budynków;

– istnienie Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności

końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych,

o której wdrażaniu jeszcze nie myślimy;

– przygotowywanie rzą dowego programu budownictwa

mieszkaniowego; – istnieje od września ub.r., a nawet już jest nowelizowana,

ustawa o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własne-

go mieszkania.

A może połą czmy te wą tki?

Nowelizacja rozporzą dzenia w sprawie warunków tech-

nicznych. Ministerstwo Budownictwa przygotowało noweliza-

cję rozporzą dzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r.

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowia-

dać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75, poz. 690 z późn.

zm.), co podyktowane było g łównie ewolucją zbioru Polskich

Norm dotyczą cych klasyfikacji pożarowej. W efekcie są tylko

kosmetyczne zmiany w odniesieniu do Działu X „Oszczędność

energii i izolacyjność cieplna” oraz załą cznika nr 2.

Wymagania zawarte w Dziale X były przygotowywane w latach1996 – 1997, ogłoszone w 1997 r. i wprowadzone w życie w 1998 r.

Sezonowe zapotrzebowanie na ciepło obliczono, przyjmują c ma-

ksymalne wartości współczynnika przenikania ciepła przegród

zewnętrznych wg PN-91/B-02020. Obecnie wymagania te są

przestarzałe i zapóźnione w stosunku do norm. Wiele emocji bu-

dzą też inne wymagania dotyczą ce ścian zewnętrznych jedno-

rodnych i warstwowych. Choć było już kilka zmian rozporzą dze-

nia w sprawie warunków technicznych, to nie objęły one zaga-

dnień dotyczą cych oszczędności energii i izolacyjności cieplnej.

Należałoby więc wprowadzić nowe wymagania dotyczą ce ochro-

ny cieplnej budynków (szczególnie mieszkalnych) w postaci limi-

towania zapotrzebowania energii pierwotnej, np. 60 kWh/(m2·a),

rezygnują c z określenia wartości współczynnika przenikaniaciepła poszczególnych przegród. Będzie to spójne z wymaga-

niami Dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charakterystyki ener-

getycznej budynków, pozwoli na uniknięcie kłopotliwych zapi-

sów o ścianach jednorodnych i warstwowych oraz zapewni

faktyczną oszczędność energii w eksploatacji budynków.

Wdrażanie Dyrektywy w sprawie charakterystyki energe-

tycznej budynków. Zasadniczy problem to powracają cy wą tek

wymagania uprawnień budowlanych od eksperta, który ma

sporzą dzać charakterystykę energetyczną budynku, i wykorzy-

stania w systemie oceny energetycznej izb architektów i inży-

nierów budownictwa. Wiadomo, że obecnie kształcenie archi-

tektów i inżynierów budownictwa nie gwarantuje absolwentom

odpowiedniej znajomości fizyki budowli i nie przygotowuje do

prawidłowej oceny energetycznej budynków. W zwią zku z tym,

jedynym racjonalnym rozwią zaniem byłoby wymaganie od eks-

perta energetycznego odbycia (kursów lub studiów podyplomo-

wych) i potwierdzenia znajomości zagadnień dotyczą cych fizy-

ki budowli egzaminem państwowym. Ekspertem może zostać

inżynier z uprawnieniami, pod warunkiem że zda egzamin.

Dyrektywa 2006/32/WE. W 1993 r. przyjęta została Dyrekty-

wa Rady 93/76/EEC w sprawie ograniczenia emisji CO2.

W efekcie został opracowany i wprowadzony „V Programśrodo-

wiska zrównoważonego i rozwoju”. Polityka różnych krajów do-

tyczą ca rozwoju zrównoważonego w budownictwie i gospodar-

ce komunalno-bytowej wyraża się m.in. systemem podatkówekologicznych na paliwa, odpowiednimi przepisami budowlany-

mi i systemami kredytowania modernizacji (w tym termomoder-

nizacji) starych zasobów budowlanych oraz wznoszenia nowych

budynków energooszczędnych. W ten sposób użytkownicy

energii kierują się względami opłacalności i jednocześnie wpi-

sują w proekologiczną politykę państwa.

Zmiana wymagań ochrony cieplnej budynków w krajach

UE następuje stopniowo i wynika m.in. z:

obniżania strat ciepła przez przenikanie (przegrody pełne

i okna o niskiej wartości współczynnika przenikania ciepła);

biernego wykorzystywania zysków ciepła od promienio-

wania słonecznego (odpowiednie rozmieszczenie okien

i transparentne izolacje ścian);

przetwarzania promieniowania słonecznego na energięelektryczną (systemy fotowoltaiczne);

obniżania zapotrzebowania na ciepło do wentylacji (sy-

stemy wentylacji mechanicznej z rekuperacją ciepła i ew. wy-

miennikami gruntowymi);

obniżania zapotrzebowania na ciepło do przygotowania

ciepłej wody użytkowej (kolektory słoneczne);

stosowania wydajnych źródeł ciepła (piece gazowe kon-

densacyjne, pompy ciepła).

Dyrektywa 2006/32/WE w sprawie efektywności końco-

wego wykorzystania energii zastępuje Dyrektywę Rady

93/76/EEC i zakłada w cią gu najbliższych 9 lat spadek zuży-

cia energii w krajach Unii średnio o 1% rocznie. W zwią zku

z tym np. w Niemczech przewiduje się kontynuację, na bar-dzo atrakcyjnych warunkach, kredytowania termomoderniza-

cji i wznoszenia budynków energooszczędnych (od 1 stycz-

nia 2007 r. nowe uregulowania kredytowe w ramach progra-

mu KfW CO2). Rzą dowy program rozwoju budownictwa

mieszkaniowego. Ma on obejmować budownictwo socjalne.

W tym przypadku ważne jest, aby użytkownik mieszkania pła-

cił jak najniższy czynsz, a więc racjonalne jest budownictwo

o małych kosztach eksploatacji, w tym o małych wydatkach na

użytkowanie energii. W planach jest również wprowadzenie

ustawy o wsparciu remontów budynków mieszkalnych przez

40% refundację kosztów. Warunkiem uzyskania tego typu po-

mocy byłaby modernizacja instalacji grzewczej. Dorzućmy tu

od razu hasło: termomodernizacja budynku!

* Politechnika Białostocka, Instytut Techniki Budowlanej

Myślmy kompleksowoo mieszkaniach, energii i kredytach!

prof. dr hab. in ż . Jerzy A. Pogorzelski*

(dokończenie na str. 70)

K



57


2 ’2007 (nr 414)

W Polsce nie ma funduszu efektywności energetycznej,

umożliwiają cego finansowanie. Istnieją jednak pewne ini-

cjatywy i rozwią zania prawne, które można wykorzystać.

Chodzi przede wszystkim o fundusze z Unii Europejskiej.

Programy Operacyjne w RamachNarodowej Strategii Spójności

Narodowa Strategia Spójności (NSS) jest dokumentem

strategicznym określają cym priorytety, obszary wykorzy-

stania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europej-

skiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR); Europej-

skiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spój-

ności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007 – 2013.

Do Programów Operacyjnych wchodzą cych w skład

NSS należą :• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko –

EFRR i FS;

• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka –

EFRR;

• Program Operacyjny Kapitał Ludzki – EFS;

• 16 Regionalnych Programów Operacyjnych – EFRR;• Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej –

EFRR;

• Program Operacyjny Pomoc Techniczna – EFRR;

• Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Teryto-

rialnej – EFRR.

Suma środków przeznaczonych na realizację NSS w la-

tach 2007 – 2013 wyniesie ok. 85,56 mld euro: 67,3 mld

euro z budżetu UE; 11,86 mld euro z krajowych środków

publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa);

ok. 6,4 mld euro z podmiotów prywatnych. Z tytułu realiza-

cji NSRO corocznie (do 2015 r.) będzie wydatkowane

ok. 9,5 mld euro, czyli ok. 5% produktu krajowego brutto.

Działania zwią zane z poprawą efektywności końcowegoużytkowania energii mogą być w największym stopniu fi-

nansowane w ramach PO Infrastruktura iŚrodowisko w osi

priorytetowej:

IV – Przedsi ęwzi ęcia dostosowuj ą ce przedsi ębiorstwa

do wymogów ochrony środowiska;

X – Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku;

XI – Bezpieczeństwo energetyczne.

Przykładowe rodzaje projektów:

• zwią zane z wprowadzeniem ekoetykiet (w ramach

działania 4.1);

• ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz ener-

gii (w ramach działania 4.2);

• zmiany technologii w celu zmniejszenia zapotrzebowa-

nia na energię, ze szczególnym uwzględnieniem wtórnego

wykorzystania ciepła odpadowego (w ramach działania 4.3);

• wysokosprawne wytwarzanie energii (działanie 10.1)

– w ramach działania wspierane będą inwestycje w zakre-

sie modernizacji i budowy jednostek wytwarzania energii

elektrycznej oraz ciepła, ze szczególnym uwzględnieniem

kogeneracji, w tym kogeneracji z odnawialnych źródełenergii;

• efektywna dystrybucja energii (działanie 10.2) – w ra-

mach działania realizowane będą kompleksowe projekty

z zakresu rozbudowy lub modernizacji sieci dystrybucyj-

nych wysokiego, średniego i niskiego napięcia, mają ce na

celu ograniczenie strat sieciowych i czasu trwania przerw

w zasilaniu odbiorców. Dodatkowo przewiduje się możli-

wość realizacji inwestycji w zakresie sieci elektroenerge-

tycznych, umożliwiają cych przyłą czanie rozproszonych

źródeł energii. Wspierane będą również inwestycje doty-

czą ce modernizacji i rozbudowy sieci dystrybucji energii

elektrycznej lub ciepła o największym potencjale obniżenia

strat energii oraz projekty, które umożliwiają likwidację

źródeł niskiej emisji;• termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej

(działanie 10.3), w tym zmiany wyposażenia obiektów w urzą -dzenia o najwyższej klasie efektywności energetycznej.

W ramach programu operacyjnego „Infrastruktura

i Środowisko” finansowane będą duże inwestycje, o war-

tości przekraczają cej 5 mln euro, natomiast mniejsze –

w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych.

Z funduszy europejskich przewiduje się finansowanie do

85% kwalifikowanych kosztów projektu. Nie oznacza to, że

każdy projekt otrzyma maksymalne dofinansowanie.

Wr ęcz przeciwnie, tylko nieliczne mogą na to liczyć. Przy

określaniu wielkości dotacji z funduszy europejskich brane

będę pod uwagę limity i zasady pomocy publicznej oraz ko-rzyści finansowe dla beneficjenta, wynikają ce z realizacji

danego projektu.

W ramach Regionalnych Programów Operacyjnych

dofinansowywane mogą być działania dotyczą ce efektyw-

ności energetycznej, które zapewnią osią gnięcie celów

podstawowych, takich jak wzrost konkurencyjności i pro-

mowanie zrównoważonego rozwoju. W artykule przeanali-

zuję możliwości finansowania projektów z dziedziny efek-

tywności energetycznej w ramach Regionalnych Progra-

mów Operacyjnych (RPO).

W województwie dolnoślą skim w ramach priorytetu

„Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz zacho-

wanie różnorodności biologicznej i ochrona przyrody

na Dolnym Ślą sku” realizowane będą działania przyczy-* KAPE S.A., Politechnika Warszawska

Możliwości finansowania

projektów z dziedzinyefektywności energetycznej

dr in ż . Arkadiusz W ę glarz*



58

niają ce się do poprawy jakości powietrza, dzięki obniżeniu

wielkości emisji z obiektów użyteczności publicznej przez

modernizację zlokalizowanych w nich źródeł ciepła. Prefe-

rowane będą przedsięwzięcia:

– realizowane na obszarach o dużej gęstości zaludnienia;

– mają ce wpływ na tereny objęte siecią Natura 2000; – zlokalizowane na terenach turystycznych czy uzdrowi-

skowych.

W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla

Dolnego Ślą ska celem priorytetu „Regionalna infrastruktu-

ra energetyczna przyjazna środowisku” będzie podniesie-

nie bezpieczeństwa energetycznego regionu przez zwięk-

szenie udziału gazu i odnawialnych źródeł w wytwarzaniu

energii oraz poprawę dystrybucji i obrotu energii, szczegól-

nie na obszarach wiejskich i małych miast. Zakłada sięzmniejszenie udziału paliw stałych oraz uwzględnienie wy-

magań ochrony środowiska w procesie uzyskania energii,

jak również oszczędne i racjonalne gospodarowanie ener-

gią cieplną na lokalnym rynku.W województwie kujawsko-pomorskim przewidziana

jest realizacja projektów mają cych na celu ograniczenie

emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do atmosfery,

zwią zanych z wytwarzaniem energii cieplnej na cele byto-

we i gospodarcze. Wspierany będzie również rozwój i mo-

dernizacja systemów (źródła i sieci) infrastruktury cieplnej

wykorzystują cych nowoczesne, energooszczędne urzą -dzenia i technologie.

W Regionalnym Programie Operacyjnym dla wojewódz-

twa lubelskiego przewidywane są inwestycje zwią zane

z poprawą efektywności energetycznej robót budowlanych

(z wyją tkiem budowy) lub modernizacji:

• obiektów spalania paliw wraz z zakupem urzą dzeń(z wyją tkiem zakresu wymienionego w załą czniku XII doTraktatu o przystą pieniu Rzeczpospolitej Polskiej do Unii

Europejskiej);

• jednostek skojarzonego wytwarzania energii elektrycz-

nej i ciepła;

• istnieją cych sieci ciepłowniczych i węzłów cieplnych

oraz urzą dzeń do produkcji i przesyłu energii z odnawial-

nych źródeł energii.

W województwie lubuskim finansowane będą następu-

ją ce rodzaje projektów:

• rozbudowa i modernizacja miejskich systemów cie-

płowniczych wraz z infrastruktur ą towarzyszą cą ;• budowa, rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruk-

tury służą cej do wytwarzania i przesyłu energii odnawialnej;• budowa, rozbudowa i modernizacja źródeł wytwarzania

i przesyłu energii w celu minimalizacji emisji zanieczyszczeń;

• działania dotyczą ce poprawy funkcjonowania oraz mo-

dernizacji lokalnej infrastruktury elektroenergetycznej, ga-

zowniczej oraz ciepłowniczej;

• budowa, przebudowa i remont instalacji, urzą dzeńi obiektów służą cych do produkcji i przesyłu skojarzonego

wytwarzania energii;

• budowa, przebudowa i remont instalacji, urzą dzeńi obiektów (w tym infrastruktury mieszkaniowej i lokalowej),

mają ce na celu ograniczenie energochłonności;

• tworzenie strategii energetycznych przez samorzą dy,

zharmonizowanych z planami rozwoju przedsiębiorstw

energetycznych.

W województwie łódzkim będzie wspierany rozwój

efektywnego systemu energetycznego, który przyczyni siędo optymalnego wykorzystania istnieją cych w regionie

źródeł energii, zwiększenia jakości dostarczanej energii

i bezpieczeństwa energetycznego, co pozwoli na zwięk-

szenie atrakcyjności regionu, sprzyjają cej prowadzeniudziałalności gospodarczej i zamieszkaniu.

W województwie małopolskim wsparcie w ramach

RPO będzie ukierunkowane na modernizację, rozbudowęi przekształcanie komunalnych systemów ciepłowniczych

oraz rozwój odnawialnych źródeł energii, w szczególności

geotermii.

W województwie mazowieckim realizowane będą in-

westycje w technologie wykorzystują ce energię pochodzą -cą ze źródeł odnawialnych i kogeneracyjnych o wysokiej

sprawności, służą ce ograniczeniu nadmiernego zużycia

paliw, dotyczą ce rozbudowy i modernizacji infrastruktury

energetycznej, sieci ciepłowniczych, a także umożliwiają ce

przyłą czanie OZE do sieci elektroenergetycznej.Zgodnie z Regionalnym Programem Operacyjnym pla-

nowana jest systematyczna poprawa czystości powietrza

w województwie opolskim. Dofinansowanie uzyskają kompleksowe projekty dotyczą ce sieci ciepłowniczych oraz

modernizacji źródeł ciepła, jak również modernizacji

w obiektach publicznych, prowadzą ce do ograniczenia

emisji gazów i pyłów do atmosfery.

Jednym z celów Regionalnego Programu Operacyjnego

dla województwa podkarpackiego jest równomierny roz-

wój infrastruktury energetycznej, szczególnie na obszarach

wiejskich. Działania koncentrować się będą przede wszyst-

kim na:

• rozbudowie infrastruktury zwią zanej z zapewnieniem

bezpieczeństwa energetycznego regionu, w tym rozwojusieci wysokiego napięcia;

• rozbudowie i modernizacji wiejskich sieci średniego

i niskiego napięcia (reelektryfikacja wsi);

• budowie nowych i przebudowie istnieją cych sieci cie-

płowniczych i węzłów cieplnych;

• modernizacji obiektów spalania paliw z wyją tkiem za-

kresu wymienionego w załą czniku XII do Traktatu o przy-

stą pieniu Rzeczpospolitej Polskiej do UE;

• realizacji inwestycji, których efektem będzie pozy-

skanie i wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych,

w tym budowa źródeł energii z wykorzystaniem biomasy,

energii geotermalnej, słonecznej i innych zasobów odna-

wialnych;• budowie systemów dystrybucji gazu ziemnego na tere-

nach niezgazyfikowanych oraz modernizacji istnieją cych

sieci dystrybucji;

• termomodernizacji budynków publicznych.

W województwie podlaskim skoncentrowano się na

rozwoju odnawialnych źródeł energii. Wydaje się jednak,

że możliwe jest finansowanie projektów dotyczą cych

efektywności energetycznej zawierają cej komponent

OZE.

W województwie pomorskim wsparcie obejmować bę-

dzie projekty polegają ce na rozbudowie, przebudowie i wy-

mianie urzą dzeń wytwarzają cych energię w celu zmniej-

szenia energochłonności i negatywnego oddziaływania na

środowisko (np. zastosowanie biomasy lub gazu


2 ’2007 (nr 414)



59

w źródłach ciepła). Umożliwiona będzie również komple-

ksowa termomodernizacja budynków użyteczności publicz-

nej, poza obiektami administracji publicznej.

W województwie ślą skim poprawa jakości powietrza

będzie osią gana przez przedsięwzięcia na rzecz systemów

ciepłowniczych, „niskiej emisji” na skutek zmiany syste-mów ogrzewania obiektów użyteczności publicznej oraz

wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

W planie operacyjnym dla województwa świętokrzy-

skiego przewidziano wspieranie projektów mają -cych wpływ na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do

powietrza oraz poprawę stanu technicznego infra-

struktury energetycznej. Dofinansowanie znajdą równieżprojekty z zakresu termomodernizacji i zastosowania

OZE.

W województwie warmińsko-mazurskim przyjęto, że

na ochronę przed zanieczyszczeniami powietrza de-

cydują cy wpływ będzie miała realizacja projektów doty-

czą cych odnawialnych źródeł energii, co doprowadzi tak-że do wzrostu jej udziału w bilansie energetycznym

regionu. Przewidziano więc wsparcie głównie inwestycji

w infrastruktur ę wytwarzania i przesyłu energii odna-

wialnej.

W Wielkopolsce prowadzone będą działania zmierza-

ją ce do ograniczenia emisji szkodliwych gazów i pyłów

do atmosfery przez realizację projektów dotyczą cych in-

stalacji nowoczesnych systemów grzewczych z elemen-

tami odnawialnych źródeł energii oraz systemów przesy-

łowych energii cieplnej, termomodernizacji, instalacji

urzą dzeń filtrują cych gazy (np. odsiarczanie) i urzą dzeńodpylają cych itp.

W województwie zachodniopomorskim wsparcie uzy-

skają inwestycje z zakresu ochrony powietrza i odnawial-nych źródeł energii. Nie podano szczegółowego zakresu

inwestycji, jedynie zaznaczono, że wszystkie projekty po-

winny wynikać z Programu Ochrony Środowiska woje-

wództwa zachodniopomorskiego. Program ten jest aktuali-

zowany co cztery lata i obecnie powinna nastą pić jego ak-

tualizacja na lata 2007 – 2010.

Lista beneficjentów i podmiotów, które mogą otrzymaćdofinansowanie projektów w ramach RPO, jest duża. O fi-

nansowanie mogą się ubiegać podmioty ze sfery finansów

publicznych, przedsiębiorstwa, organizacje społeczne,

zwią zki celowe i stowarzyszenia.

Udział w międzynarodowych programachbadań i rozwoju

W 7. PR badań i rozwoju technologicznego w latach

2007 – 2013 przewiduje się wiele działań zmierzają cych

do1) przekształ cenia obecnego systemu energetycznego

opartego na paliwach kopalnych na bardziej zrówno-

waż ony system, bazuj ą cy na róż norodnych ź ród ł ach

i dostawcach energii w połą czeniu ze wzmacnianiem

wydajności energetycznej, w odpowiedzi na pilne wy-

zwania w zakresie bezpieczeństwa dostaw i zmian kli-

matycznych, przy jednoczesnym wzmocnieniu konku-

rencyjności sektorów europejskiego przemysł u energe-

tycznego.

W 7. PR proponuje się następują ce instrumenty:

• projekty badań stosowanych (collaborative projects).Wniosek powinno złożyć międzynarodowe konsorcjum. In-

dykatywny budżet projektu powinien wynosić 4 – 50 mln

euro;

• granty indywidualne (Frontier/Basic research – „Ideas")

– UE wprowadziła system grantów indywidualnych podob-

ny do systemu grantów oferowanych przez KBN (Minister-

stwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego). Tworzona jest Euro-

pejska Rada Badań (European Research Council). O grant

indywidualny będzie mógł się ubiegać pojedynczy zespółbadawczy bą dź też konsorcjum składają ce wniosek bezpo-

średnio do ERC;

• Centra Doskonałości – Komisja Europejska powtórzy

konkurs na Centra Doskonałości, chociaż jest on zakamu-flowany pod nazwą „Research Potential";

• Stypendia Marie Curie (program „People") – znaczna

część środków 7. PR zostanie przeznaczona na program

stypendialny i wsparcie mobilności naukowców;

• Projekty CRAFT dla MŚP – wzorem 6. PR utrzymany

będzie schemat pomocy dla MŚP w postaci projektów

CRAFT (co najmniej trzy MŚP wynajmują jednostki nauko-

we do wykonania badań i prac rozwojowych).

Przewidywane działania priorytetu energia obejmo-

wać będą takie kierunki, jak:

• wodór i ogniwa paliwowe;

• odnawialne źródła energii wykorzystywane do ogrze-

wania i chłodzenia;

• wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnychźródeł energii;

• wytwarzanie paliw z odnawialnych źródeł energii;

• technologie wychwytywania i sekwestracji CO2

w celu

bezemisyjnego wytwarzania energii;

• czyste technologie węgla;

• wydajność energetyczna i oszczędność energii;

• inteligentne sieci energetyczne;

• wiedza na rzecz polityki energetycznej.

Możliwość uczestniczenia podmiotów polskich w nie-

technologicznych projektach dotyczą cych m.in. efektywno-

ści energetycznej istnieje w programie Inteligentna Energia

– Europa (IE-E). Warto zauważyć, że KE chcą c jak najści-

ślej powią zać zagadnienia efektywności energetycznejz mechanizmami rynkowymi, zamierza włą czyć IE-E do

programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowa-

cji2) w 2007 r.

Program ramowy na rzecz konkurencyjności i inno-

wacji (The Competitiveness and Innovation Framework

Programme – CIP) będzie składał się z: programu na

rzecz przedsiębiorczości i innowacji; programu wsparcia

polityki dotyczą cej ICT (technologii informacyjnych i ko-

munikacyjnych) oraz programu Inteligentna Energia –

Europa.


2 ’2007 (nr 414)

1) Wniosek w sprawie decyzji Rady, dotyczą cej programu szcze-gółowego „Współpraca”, wdrażają cego siódmy program ramowyWspólnoty Europejskiej w dziedzinie badań, rozwoju technolo-

gicznego i demonstracji (2007 – 2013), COM(005) 440 wersjaostateczna, Bruksela, 28 września 2005 r.

2) Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady, ustanawiają ca

program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji(2007 – 2013), Bruksela, 12 października 2006 r.



60

Na mocy art. 175 ust. 1 Traktatu, celem programu In-

teligentna Energia – Europa jest wspieranie stałego

rozwoju w powią zaniu z energią i przyczynianie się do

realizacji ogólnych celów ochrony środowiska, bez-

pieczeństwa dostaw i konkurencyjności. Program In-

teligentna Energia – Europa koncentruje się na usu-nięciu pozatechnicznych barier, tworzeniu możliwości

rynkowych i zwiększaniu świadomości. Program bę-

dzie składał się z trzech następują cych dziedzin:

• wydajność energetyczna i racjonalne wykorzystanie

energii, przede wszystkim w sektorze budowlanym i prze-

mysłowym („SAVE”);

• nowe i odnawialne źródła energii dla scentralizowanej

i zdecentralizowanej produkcji elektryczności i ciepła oraz

ich integracja ze środowiskiem lokalnym i systemami ener-

gii („ALTENER”);

• aspekty energetyczne w transporcie, dywersyfikacja

paliw, np. dzięki nowym rozwijają cym się i odnawialnym

źródłom energii, oraz paliwa odnawialne i wydajność ener-getyczna w transporcie („STEER”).

Na realizację programu „Inteligentna Energia – Europa

w latach 2007 – 2013 przewidziano 780 mln euro.

Projekt Efektywności Energetycznej GEF

Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach podpisanej

w marcu 2005 r. umowy z Ministerstwem Gospodarki

i Pracy zarzą dza Projektem Efektywności Energetycznej

GEF o budżecie 11 mln USD. Środki na realizację projektu

pochodzą z Funduszu na rzecz Globalnego Środowiska,

którego administratorem jest Bank Światowy.

Fundusz GEF (Global Enviroment Facility) powstałw 1991 r. jako mechanizm finansowy zarzą dzany przez trzyagendy ONZ: Bank Światowy, United Nations Environment

Programme oraz United Nations Development Programme.

Celem projektu jest finansowe wsparcie (do 30 czerwca

2011 r.) wszystkich podmiotów realizują cych inwestycje

energooszczędne, tj. osoby fizyczne, osoby prawne, samo-

rzą dy, spółdzielnie oraz przedsiębiorstwa działają ce w for-

mule ESCO.

Realizują c Projekt Efektywności Energetycznej GEF,

BGK wspiera działania rzą du w obszarach obejmują cych

zarówno ochronę środowiska, jak i wykorzystanie zasobów

energii, przez:

• zwiększenie grupy dopuszczalnych inwestycji o in-

westycje realizowane w obszarze oświetlenia ulic i prze-strzeni publicznej i tym samym poszerzenie zakresu

finansowania przedsięwzięć niekwalifikują cych się do

uzyskania premii termoodernizacyjnej z Funduszu Ter-

momodernizacji;

• zwiększenie dostępności kredytów i wzbogacenie ofer-

ty banków kredytują cych;

• łatwe i tanie zabezpieczenie kredytu;

• wspieranie finansowania procesu inwestycyjnego ma-

ją cego na celu ochronę środowiska;

• finansowanie kosztów audytu energetycznego z kom-

ponentu pomocy technicznej.

Projekt obejmuje:

• komponent por ęczeń, o budżecie 5,7 mln USD, prze-

znaczony na zabezpieczenie por ęczeń spłaty kredytów

udzielonych przez współpracują ce z BGK banki komercyj-

ne na określone inwestycje realizowane na terenie całej

Polski;

• komponent grantu, o budżecie 2 mln USD, przezna-

czony na wsparcie inwestycji energooszczędnych o dłu-

gim (10-letnim) okresie zwrotu, realizowanych w woj. ma-łopolskim przez Przedsiębiorstwo Oszczędzania Energii

ESCO sp. z o.o. w Krakowie;

• komponent pomocy technicznej, o budżecie

3,3 mln USD, przeznaczony na wsparcie oraz monitoring

Projektu.

W ramach komponentu por ęczeń, BGK zawrze z banka-

mi komercyjnymi ramowe umowy współpracy, na podsta-

wie których będzie udzielać por ęczeń do 70% kwoty kredy-

tów na przedsięwzięcia energooszczędne, polegają ce na

inwestycji bą dź modernizacji, mają ce na celu zmniejszenie

strat bą dź poprawę efektywności wykorzystania energii

w budynkach, miejskich systemach grzewczych, sieciach

cieplnych, tam gdzie dostarczana energia jest przynajmniejw 50% wykorzystywana do zapewnienia komfortu cieplne-

go w pomieszczeniach i podgrzewania wody w budyn-

kach, redukcji emisji gazów oraz oświetlenia przestrzeni

publicznej.

Podsumowanie

Przedstawione mechanizmy finansowe wspierają ce

efektywność energetyczną budzą pewną nadzieję na

osią gnięcie przez Polskę większych sukcesów w tej dzie-

dzinie niż dotychczas. Wyrównanie poziomu efektywno-

ści energetycznej polskiej gospodarki do poziomów

starych krajów członkowskich Unii Europejskiej (UE15)

wymagać będzie jednak znacznie większych nakła-dów finansowych. Konieczne wydaje się powołanie

Krajowego Funduszu Efektywności Energetycznej, dys-

ponują cego możliwością przyznawania dofinansowania,

pożyczek, gwarancji na działania powodują ce wzrost

efektywności energetycznej. Fundusz powinien być ulo-

kowany w Banku Gospodarstwa Krajowego i wchłonąćFundusz Termomodernizacji. Wypływy do funduszu

pochodziłyby z podatku od użytkowania energii (jeśliby

taki został wprowadzony), dotacji budżetowych, lokat

bankowych, wpłat Zakładów Energetycznych i innych

dystrybutorów energii oraz wpływów z systemu białych

certyfikatów.

Dyrektywa 2006/32/WE w sprawie efektywności końco-wego wykorzystania energii i usług energetycznych, która

weszła w życie 17 maja 2006 r., nakłada na Polskę obowią -zek podjęcia intensywnych działań prowadzą cych do ogra-

niczenia zużycia energii finalnej przez odbiorców końco-

wych, w kolejnych dziewięciu latach jej obowią zywania, po-

czą wszy od 1 stycznia 2008 r. Celem dyrektywy jest ogra-

niczenie zużycia energii finalnej przez użytkowników koń-

cowych o 9% w okresie dziewięciu lat. W polskiej gospo-

darce wartość zużycia energii finalnej ma od 2000 r. ten-

dencję wzrostową , co oznacza, że osią gnięcie celu indyka-

tywnego wymagać będzie wzmożonych działań rzą du pro-

wadzą cych do zwiększenia efektywności wykorzystania

energii finalnej przy dbałości o zachowanie wzrostu gospo-

darczego.


2 ’2007 (nr 414)



61

Najważniejsze cechy wykończe-

nia powierzchni zewnętrznych

to: trwałość, wyglą d i ła-

twość nakładania. Są one

osią gane przez dobranie odpowiedniej

kompozycji powłok, na któr ą składają

się: żywice, pigmenty, materiały wypeł-

niają ce, zagęszczacze, odczynniki zwil-

żają ce itp. Firma Dryvit produkuje tyn-

ki akrylowe, zawierają ce 100% kopo-

limery akrylu, wg nowoczesnych for-

muł DPR. Twierdzenie, że zastosowa-nie jakichkolwiek żywic akrylowych da

powłoce bardzo dobr ą jakość, jest dale-

ko idą cym uproszczeniem.

W celu udowodnienia jakości rozwią -

zań Dryvit przeprowadzono długoter-

minowe badania przyspieszonego sta-

rzenia. Próbki zostały umieszczone na

5000 h w komorze do badań klimatycz-

nych Weather-Ometer ®. Urzą dzenie to

symuluje działanie warunków zewnętrz-

nych: wilgotności; temperatury; pro-

mieniowania UV oraz pozwala na ich

cykliczne zmiany. Metoda umożliwia

otrzymanie w krótkim czasie powtarzal-

nego i reprezentatywnego wskaźnika,

określają cego zachowanie powłok wy-

stawionych na działanie warunków ze-

wnętrznych. Standardowo przyjmowa-

nym czasem ekspozycji w przypadku

powłok zewnętrznych w komorze Wea-

ther-Ometer jest 2000 h.Test został przeprowadzony meto-

dą porównawczą , tzn. w komorze

umieszczono powłoki Dryvit oraz inne

powłoki polimerowe. Jego wyniki zo-

stały udokumentowane serią zdjęć.

Każda para zdjęć przedstawia powło-

kę, jak wyglą dała w stanie przed te-

stem i po ekspozycji przez 5000 h.

Przed badaniem widać było, że każde

ziarno zaprawy jest dokładnie otoczo-

ne mieszaniną składają cą się z żywi-

cy, wypełniacza i pigmentów (tzw. noś-

nik), która wiąże wszystkie składnikipowłoki i wpływa na trwałość tynku.

Nośnik wystawiony na działanie słoń-

ca, wiatru, deszczu, śniegu i ekstre-

malnej temperatury ulega stopniowe-

mu niszczeniu. Podczas procesu de-

gradacji erozja zachodzi w różnym

tempie. Z łatwością można zauważyć,

że w niektórych próbkach nastą piła

znaczna erozja nośnika, a w przypad-

ku powłoki Dryvit niewielka.

Proces erozji rozpoczyna się od

kredowania, czyli wystą pienia formy

pyłu na powierzchni powłoki, spowo-

dowanego dezintegracją spoiwa. Pro-

ces kredowania postępuje tak długo,

aż dojdzie do sytuacji, w której spoiwo

nie będzie w stanie spełniać swojej ro-

li, polegają cej na łą czeniu pigmentów

i wypełniaczy w powłoce.

Pytanie, na które powinien odpo-

wiedzieć sobie inwestor po obejrzeniutych próbek, brzmi: „Jakie to wszystko

ma dla mnie znaczenie?”. Erozja jest

procesem dynamicznym. W trakcie jej

działania widać zmiany w wyglą dzie,

takie jak niespójność powierzchni

większych obszarów pokrycia (zanik

nośnika). Kolor zmienia się tym bar-

dziej, im dłużej tynk wystawiony jest

na działanie czynników zewnętrznych.

Podczas dalszej degradacji powłoki

występują spękania i odsłonięcie kru-

szywa. W końcu właściciel zauważa,

że tynk nie spełnia już swojej roli.W przypadku stosowania wyrobów

firmy Dryvit inwestor ma zapewnioną

dłuższą ochronę obiektu. Tajemnica

jakości tych rozwią zań to odpowied-

nia kompozycja surowców oraz reżim

technologiczny i kontrola jakości.


2 ’2007 (nr 414)

Tynki akrylowe Dryvit

– zauważ różnicę

Dryvit Systems USA (Europe) Sp. z o.o.

tel. 0 801 37 98 48, 022 453 39 50 do 53www.dryvit.pl

Zerodowany tynk akrylowy na budynkuw Warszawie

Powierzchnia tynku akrylowego Dryvit

po 15 latach eksploatacji budynku przyul. Syreny 26 w Warszawie

Budynek mieszkalny w Warszawie przy ul. Syreny 26



62 2 ’2007 (nr 414)

Pianka PIR została wynaleziona pod

koniec XX w. i szybko podbiła rynek

w USA, a po sprowadzeniu jej przez firmę

EcoTherm do Europy tak że rynki krajów

Beneluksu czy Wielkiej Brytanii, gdzie

stanowi już 25% stosowanych izolacji.

Fenomen tego materiału polega na tym,

że płyty mają :

• rekordową wartość współczynnika

λ = 0,023 W/mK;

•odporność na nacisk minimum 15 t/m

2

;• niewielk ą masę – 32 kg/m2;

• klasę ogniowa Brof

t1 (dawniej NRO)

oraz REI 30;

• klasy ogniowe S2 i d0, świadczą ce

o braku zagrożenia w postaci szkodli-

wych gazów i płoną cych kropli;

• nisk ą nasią kliwość – minimmum 90%

zamknię tych porów;

•wysok ą trwałość i stabilnośćwymiarową ;

• łatwość i bezpieczeństwo obróbki;

• aprobatę ITB i świadectwo PZH.

Te zalety pianki zdecydowały o utwo-

rzeniu w Europie nowej grupy termoizola-

cji, określonej jako HR Insulation (High

Result Insulation), w Polsce znanej jako

MR Izolacja, czyli Maksymalny Rezultat

Izolacji z 1 m2. Pionierem tej technologii

w Europie jest holenderska firma

EcoTherm, należą ca do światowej grupyCRH. Oddział EcoTherm w Polsce dostar-

czył na krajowe budowy ponad 1 mln m2

płyt typu PUR i PIR w cią gu ok. 10 lat.

Płyty z pianki PIR produkowane przez

firmę EcoTherm dostę pne są w całej

Europie pod nazwą Vapotherm. Produ-

kowane są jako panele z rdzeniem PIR

w ok ładzinach elastycznych typu papier

ekranowany aluminium, włókno szklane

czy wreszcie folia aluminiowa. Różno-

rodność ok ładzin wynika z różnych zasto-

sowań płyt Vapotherm, m.in. jako izola-

cje dachów, posadzek i ścian.

Izolacja dachuPrzyk ład: izolacja o U = 0,23 W/m2K

i powierzchni 1000 m2 wykonana z płyt

Vapotherm grubości 10 cm waży tylko 3,2 t,

natomiast z innych powszechnie stosowa-

nych materiałów izolacyjnych jest kilka ra-

zy cięższa. Płyty Vapotherm nie rozprze-

strzeniają ognia i uzyskują klasę E30. Ich

odporność na nacisk przy 10% odkształce-

niu (standardowy test termoizolacji) wyno-

si 150 kPa i w zwią zku z tym można bez-

piecznie konserwować i odśnieżać dach

bez ryzyka uszkodzenia pokrycia. Kolej-

nym istotnym argumentem przemawiają -

cym za stosowaniem płyt Vapotherm

jest korzystna cena materiału termoizo-

lacyjnego.

Skuteczna izolacja ścianPłyty Vapotherm z powodzeniem są

stosowane jako termoizolacja przegród.Ich stabilny montaż w murze szczelino-

wym umożliwiają kotwy i klipsy. W efek-

cie nie zachodzi ryzyko oberwania się

ocieplenia. Materiał raz wbudowany nig-

dy nie bę dzie wymieniany. Decyduje to

o rosną cym udziale płyt Vapothermw rynku izolacji ściennych w krajach,

gdzie mury szczelinowe stanowią podsta-

wowe rozwią zanie. Płyty Vapotherm

w ok ładzinie z włókna szklanego można

również stosować w ścianach dwuwar-

stwowych w uk ładzie z systemowym kle-

jem i siatk ą .

Posadzka z góry i z dołuPłyty Vapotherm coraz częściej doce-

niane są jako izolacje posadzek ogrzewa-

nych, wyposażonych w przewody grzej-

ne, gdzie jakość izolacji decyduje o sku-

teczności ogrzewania. Płyty Vapohterm przyklejone do stropu nad piwnicą nie

ograniczają wysokości podpiwniczenia.

Szczególną rolę odgrywają w procesie

termorenowacji, gdzie grubość izolacji

ogranicza np. wysokość istnieją cych

otworów drzwiowych.

Dowodem na rosnące zainteresowa-

nie płytami Vapotherm jest magazyn

kwiatów w Holandii, na którego dachu

zastosowano 990 000 m2 płyt. W Polsce

płyty Vapotherm zastosowano m.in. w:

hali produkcyjnej w Kobierzycach

– 38 000 m2

; wytwórni frytek k. Wrocławia –

10 000 m2;

jednostce straży pożarnej w Kato-

wicach – 1000 m2;

teatrze w Katowicach – 1800 m2;

szkołach, szpitalach.

mgr in ż . Piotr Cie ślewicz

Termoizolacja typu PIRmateriał nowej generacji



TWR 014

Naturalne światło

w przedpokoju,garderobie,

łazience?

Świetlik tunelowy VELUX dostarcza naturalne światłodo pomieszczeń

Dwa rozwiązania do każdego rodzaju dachu:TWF z tunelem elastycznym i TWR z tunelem sztywnym

Więcej informacji: www.VELUX.plTWF 014



64

PRAKTYKA BUDOWLANA

2 ’2007 (nr 414)

Firma Lafarge Gips oprócz płyt

gipsowych oferuje systemy

suchej zabudowy, w skład

których wchodzą następują ce

elementy: profile i akcesoria metalo-

we, masy szpachlowe, taśmy i ele-

menty mocują ce.

Powszechnie stosowanymi akceso-

riami metalowymi są łą czniki ES.

Używa się ich zarówno w konstruk-

cjach okładzin sufitowych, jak i ścien-nych oraz poddaszy. Przykład zasto-

sowania łą cznika ES 60 w konstruk-

cji sufitu pokazano na rysunku 1.

System mocowany za pomocą

łą czników NIDA ES 60 pełni funkcję

ogniochronną pod warunkiem użycia

jako okładziny płyty gipsowej typu F

wg PN-EN 520.

Element NIDA ES może, a niekiedy

powinien być zastą piony przez łą cz-

niki elastyczne NIDA EL (fotogra-

fia 1). Są one dostępne w 3 wymia-

rach, pozwalają cych na uzyskanie

pomiędzy konstrukcją a płytą odległości

40, 70 lub 100 mm. Łą czniki NIDA EL,

w porównaniu z typowymi łą cznika-

mi ES, mają większą wytrzymałość

konstrukcyjną i w zwią zku z tym zale-

ca się je stosować zwłaszcza w przy-

padku grubości opłytowania co naj-

mniej 25 mm. Parametry akustyczne

sufitu wykonanego przy użyciu łą czni-

ka EL również są lepsze niż podob-

nego sufitu, w którym zastosowanołą czniki ES.

Do wykonywania sufitów podwie-

szanych powszechnie stosuje się

wieszaki obrotowe ze spr ężyną

w komplecie z pr ętem. Elementy te

pozwalają na szybki i tani montaż

konstrukcji sufitów podwieszanych.

Przykład takiego sufitu pokazano na

rysunku 2. Zaletą tego rozwią zania

jest możliwość bezstopniowej regula-

cji wysokości podwieszenia. Pr ęty

stanowią ce część rozwią zania są

dostępne w standardowej długości:

250, 500, 1000, 1500 mm. W razie

potrzeby można zamówić pr ęty dłuż-sze lub wykonać przedłużenie przez

połą czenie dwóch pr ętów za pomocą

spr ężynki NIDA.

Sufit z płyty gipsowej pełni funkcję

ogniochronną w przypadku kiedy

wieszaki obrotowe ze spr ężynką

i pr ętem zastą pione są przez

system noniuszowy (rysunek 3).

W przypadku potrzeby system ten

może być uzupełniony o przed-

łużacze noniusza wraz z łą cznikami.

Jest on droższy i bardziej praco-

chłonny od systemu wykorzystu- ją cego wieszaki obrotowe ze spr ę-

żyną i pr ęty, lecz zapewnia zde-

cydowanie większe bezpieczeństwo.

W zwią zku z tym wykonawcy coraz

częściej decydują się na wybór

tego rozwią zania, nawet gdy nie są

stawiane wymagania ogniowe.

Jednym z najczęściej stosowa-

nych elementów systemu NIDA

jest wieszak do poddaszy, prze-

znaczony do podwieszenia konst-

rukcji poddasza do krokwi. Przykład

poddasza wykończonego z uży-

ciem tego rodzaju wieszaków

Akcesoria systemu

suchej zabudowy NIDA

Rys. 1. Zastosowanie łą czników ES 60w konstrukcji sufitu: 1 – profil nośny NIDACD 60; 2 – łą cznik NIDA ES 60

Fot. 1. Elementy NIDA EL

Rys. 2. Sufit podwieszany: 1 – profil NIDACD 60; 2 – profil przyścienny UD 27;

3 – wieszak obrotowy ze spr ęż

yną ; 4 – p

łytagipsowa

Rys. 3. Wieszak górny noniusza NIDAWGN 20lub NIDA WGN 30 (umożliwiają regulację wy-sokości podwieszenia o 160 – 380 mm) + dwie przetyczki + wieszak obrotowy dolny z noniu-szem NIDA WON 60



65

przedstawiono na rysunku 4. Szcze-

góły dotyczą ce rozwią zań dostęp-

ne są w dokumentacji technicznej

Lafarge Gips. W ofercie firmy Lafar-

ge Gips znajdują się również bardzo

specjalistyczne akcesoria, których

zastosowanie w pewnych przypad-

kach jest niezbędne. Na szczegól-

ną uwagę zasługują łą czniki i wie-

szaki akustyczne. Celem ich sto-

sowania, obok funkcji nośnej, jest

ograniczenie przenoszenia dźwię-

ków przez stropy. W ofercie firmy

Lafarge znajdują się trzy odmiany

wieszaka akustycznego: Phonilight;

Phonissimo; Phonistar .

Optymalnego doboru wieszaków

i ich rozmieszczenia dokonuje się

przez analizę ciężaru sufitu. Stopień

tłumienia drgań elementów zależy od

wielkości obciążenia.

Zakresy obciążeń w przypadku po-szczególnych odmian wieszaków aku-

stycznych są następują ce:

• 15 – 25 daN (Phonilight);

• 30 – 50 daN (Phonissimo);

• 50 – 140 daN (Phonistar).

Redukcja drgań przenoszonych

przez sufity zawieszone na wiesza-

kach akustycznych przy optymalnym

obciążeniu wynosi 99%.

Szczegółowych informacji doty-

czą cych sufitów akustycznych udzie-

lają Doradcy Techniczni Lafarge

Gips (kontakt dostępny na stroniewww.lafargegips.pl). Przykład su-

fitu wykonanego przy użyciu wie-

szaków akustycznych pokazano na

rysunku 5.

Każdy element z gamy akcesoriów

NIDA jest testowany indywidualnie

i jako integralna część systemu,

w którym jest zastosowany. Dzięki

temu firma udziela gwarancji na

cały system, jego prawidłowe dzia-

łanie w zakresie odporności ognio-

wej oraz izolacyjności akustycznej.

Gwarancja na system NIDA obej-

muje elementy wyszczególnionew instrukcji montażu systemów su-

chej zabudowy NIDA. Inna kombina-

cja profili, płyt gipsowych i akce-

soriów nie jest w stanie dokładnie

odtworzyć systemu NIDA w zakresie

odporności na ogień, parametrów

akustycznych oraz odporności na

uderzenia.

Optymalny dobór poszczególnych

akcesoriów do konkretnej aplikacji za-

pewniają Doradcy Techniczni Lafarge,

którzy uczestniczą w rozwią zywaniu

bardzo szczegółowych problemówi przygotowują gotowe rozwią zania

systemowe.

PRAKTYKA BUDOWLANA

2 ’2007 (nr 414)

tel. +48 (41) 357 82 00www.lafargegips.pl

Rys. 4. Przyk ład zastosowania wieszaka do poddaszy: 1 – wieszak do poddaszy NIDA WP 60;2 – profil NIDA CD 60; 3 – wełna mineralna; 4 – paroizolacja; 5 – p łyta gipsowa; 6 – bla-chowkr ę ty

Rys. 5. Akustyczny sufit podwieszany Lafarge Gips





67

F

ERMACELL to płyty gipsowo-

-włóknowe (GW), stanowią ce al-

ternatywę dla powszechnie zna-nych płyt gipsowo-kartonowych

(GK). Płyty FERMACELL są odporne na

wilgoć, niepalne, zapewniają wysoki

wskaźnik izolacyjności akustycznej

i charakteryzują się wytrzymałością me-

chaniczną zbliżoną do drewna. Dzięki

takim parametrom mają znacznie szer-

sze zastosowanie niż płyty GK. Płyty

GW, poza typowym obszarem suchej

zabudowy, nadają się do poszycia prze-

gród budowlanych od zewną trz oraz

w budynkach nieogrzewanych w zimie.

Spełniają wysokie wymagania bezpie-czeństwa, pod ką tem mechanicznym

i ogniowym, wszędzie tam, gdzie gro-

madzi się duża liczba osób, np. w obiek-

tach sportowych czy widowiskowych.

Charakterystyka płyt

gipsowo-włóknowych

FERMACELL

• Mają one jednorodną struktur ę –powstają ze sprasowanej mieszanki

gipsu, włókien celulozy uzyskanych

z rozdrobnionego papieru, i wody.

• Charakteryzują się dużą gęstością

i wytrzymałością mechaniczną .

• Są odporne na wilgoć – w stanie na-

sycenia nie puchną i nie rozwarstwiają

się, a jednocześnie nie blokują strumie-

nia pary wodnej i reagują na zmiany po-

ziomu wilgotności w pomieszczeniu.

• Są niepalne (klasa materiału A2).

Badania ogniowe wykonywane wg norm

EN i bazują ce na nich europejskie klasy-

fikacje ogniowe potwierdzają wysoką ja-

kość materiału. Stabilność mechaniczna

płyt oraz metoda klejenia spoin zapew-

niają przegrodom budowlanym klasyodporności ogniowej w zakresie

R – nośności, E – szczelności oraz I – izo-

lacyjności ogniowej od 30 do 120 min.

• Zapewniają przegrodom budowla-

nym dobre właściwości akustyczne – ma-

teriał o dużej gęstości ogranicza emisję

fal dźwiękowych, zwłaszcza o niskiej czę-

stotliwości w paśmie ≤100 Hz.

• Odpowiadają europejskim standar-

dom w zakresie ekologii – zarówno na

etapie eksploatacji, jak i w procesie pro-

dukcji. Nadają się także do recyklingu.

Producent oferuje płyty grubości 10,12,5, 15 i 18 mm, ale do zabudowy

wnętrz najczęściej wystarczają 10 oraz

12,5 mm. Wymiary płyt – od 100 x 150 cm

do 120 x 200, 250, 260, 300 cm – dosto-

sowano do potrzeb rynku. Właściwości

płyt gipsowo-włóknowych FERMACELL

zostały przebadane, sprawdzone i są po-

twierdzone Europejską Aprobatą Tech-

niczną ETA-03/0050, na podstawie której

uzyskały znak CE.

Zastosowanie

Jeden rodzaj płyt może być wykorzy-

stany do poszycia przegród o określo-nych klasach odporności ogniowej

i właściwościach akustycznych, w po-

mieszczeniach suchych i o podwyższo-

nej wilgotności. Ten sam materiał moż-

na wykorzystać jako konstrukcyjne po-

szycie drewnianych ścian szkieleto-

wych zarówno od strony wewnętrznej,

jak i od zewną trz. Zastosowanie płyt

GW do budowy ścian działowych wyma-

ga uwzględnienia różnic pomiędzy me-

todami montażu płyt GK i GW. Oto one:

węzły elementów konstrukcji ze

stalowych zimnogiętych profili pozio-mych UW i pionowych CW nie mogą

mieć stałych, sztywnych połą czeń;

pod obciążenia użytkowe zbędne są

dodatkowe wsporniki czy wzmocnienia

(pojedynczy wkr ęt z kołkiem rozporo-

wym do pustej przestrzeni przenosi ob-

ciążenia użytkowe do 50 kG), a jako

podkład pod glazur ę wystarcza pojedyn-

cze poszycie z płyt 12,5 mm;

w celu uzyskania żą danej klasy od-

porności ogniowej i izolacyjności aku-

stycznej nie jest niezbędne wypełnienie

pustki ściany wełną mineralną pomię-

dzy elementami szkieletu. Optymalne

rozwią zania osią ga się, stosują c tanie

wypełnienie o niskiej gęstości i małej

grubości;

do mocowania płyt do konstrukcji

stalowej (wyłą cznie do profili CW) nale-

ży stosować wkr ęty samogwintują ce,

o stożkowych łebkach skuteczne zagłę-

biają cych się na odpowiednią głębo-kość i eliminują cych szpachlowanie, lub

klamry długości 30 mm lub 35 mm,

które wstrzeliwuje się za pomocą pisto-

letu pneumatycznego;

płyty mocuje się w ustalonej kolej-

ności, zazwyczaj od lewa do prawa. Kle-

jenie krawędzi na styk zapewnia dokład-

ność i gwarantowaną wytrzymałość po-

łą czeń bez użycia taśm wzmacniają cych

oraz redukuje zużycie masy szpachlowej

do powierzchniowego wygładzenia. Po-

łą czenia pionowe, poziome, ukośne

można wykonać jako klejone nawet poza

konstrukcją , bez dodatkowych profili.Uniwersalne cechy płyt gipsowo-włókno-

wych oraz ich wyją tkowy sposób łą cze-

nia pozwalają w 96% wykorzystać mate-

riał na budowie. Spoiny, po obu stronach

ściany, mogą być naprzeciw siebie;

krawędzie płyt na narożnikach nie

wymagają zabezpieczenia ką townikami

ani siatkami wzmacniają cymi;

przed malowaniem, nakładaniem ta-

pety lub glazury można pominąć grunto-

wanie podłoża, o ile nie zaleca tego pro-

ducent warstwy wykończeniowej.

Właściwości płyt gipsowo-włókno-wych, małe koszty robocizny, oszczęd-

ności na materiałach pomocniczych

powodują , że warto je stosować.

2 ’2007 (nr 414)

Płyty gipsowo-włóknowedlaczego warto je stosować?

Xella systemy suchej zabudowytel.: 022-645 13 38 (9), fax: 022-645 15 59

[email protected],www.fermacell.pl, www.xella.pl



68

PRAKTYKA BUDOWLANA

2 ’2007 (nr 414)

Trwa Kampania Znaku Jakości SPBT „Dobry Beton”Dobiega końca regulaminowa kwali-

fikacja kandydatów do wyróżnienia

Znakiem Jakości „Dobry Beton” w ra-mach IV edycji (2006/2007). Jesienią

2006 r. do eliminacji przystą piło 26 wy-

twórni betonu towarowego, w tym:

cztery z Aglomeracji Górnoślą skiej, po

dwie z Warszawy, Wrocławia, Krakowa,

Kielc, Jeleniej Góry, Opola i Rzeszowa

oraz po jednej ze Szczecina, Słupska,

Skierniewic, Gorzowa Wielkopolskiego,

Lubina, Łodzi, Lublina i Nowego Targu.

Osiemnaście wytwórni spośród 26 za-

interesowanych wyróżnieniem to laure-

aci II edycji Kampanii „Dobry Beton”,

którzy obecnie z dwuletnim stażem sta-

rają się o prolongatę ważności certyfi-katu, natomiast pozostałych ośmiu to

zakłady, które po raz pierwszy poddają

się procedurze kwalifikacyjnej.

Jak co roku, organizatorem Kampa-

nii „Dobry Beton” jest Stowarzyszenie

Producentów Betonu Towarowego

w Polsce (SPBT). Wskazują c pozy-

tywne wzorce, godne naśladowania,

SPBT walczy w ten sposób z pojawia-

ją cą się zbyt często patologią na kra-

jowym rynku betonu towarowego, po-

legają cą na zaniżaniu jakości betonu,

nieuczciwej konkurencji czy braku po-

szanowania podstawowych zasad ku-pieckich, a także ignorowaniu nowo-

czesnych standardów normalizacji eu-

ropejskiej. Często pojawiają się też

zaniedbania w sferze ochrony środo-

wiska. Walki nie ułatwia urzędowe sta-

nowisko Ministerstwa Budownictwai Głównego Inspektora Nadzoru Bu-

dowlanego, wg którego beton towaro-

wy nie jest wyrobem budowlanym.

Wszystkie kandydują ce wytwórnie

zostały już ocenione przez audytora,

a następnie zweryfikowane przez

Komisje SPBT ds. Znaku Jakości oraz

przez Zarzą d SPBT. Do zamknięcia

procedury potrzebna jest jeszcze

rekomendacja Kapituły Znaku Jakości,

która po przeanalizowaniu wyników do-

tychczasowych zmagań rozstrzygnie

o przyznaniu wyróżnienia lub też nie.

Kapitule przewodniczy prof. dr hab.inż. Lech Czarnecki (PolitechnkaWarszawska), a w jej skład wchodzą :

prezes Andrzej Balcerek (Stowarzy-szenie Producentów Cementu), pre-zes Jerzy Grochulski (Stowarzysze-nie Architektów Polskich SARP),prof. dr hab. inż. Jan Małolepszy(Akademia Górniczo-Hutnicza), pre-zes Ryszard Pazdan („Atmoterm”S.A.). W obecnej edycji bierze się pod

uwagę przede wszystkim poziom wdro-

żenia europejskiej normy PN-EN 206-1

„Beton ...”, poziom kompetencji perso-

nelu, sprawność urzą dzeń, wiarygod-ność bazy surowcowej. Kontrolowany

jest też stan przygotowania produkcji,

jej rezultaty w stosunku do oczekiwań

klientów oraz spełnienie wymagań kry-

teriów ochrony środowiska.

Kampanię „Dobry Beton” wspieraswym autorytetem Europejska Organi-

zacja Betonu Towarowego ERMCO.

Na etapie finału włą czają się do niej

także partnerzy spoza środowiska be-

tonu towarowego, dla których bardzo

dobra jakość jest wartością uniwersal-

ną , zawsze godną poparcia. Bezcenny

jest także patronat Stowarzyszenia Ar-

chitektów Polskich SARP.

Stowarzyszenie Producentów Be-tonu Towarowego w Polsce zapra-sza wszystkich, którym zależy na do-

brej jakości betonu dostarczanego na

budowę, na galę, wieńczą cą IV edy-cję Kampanii „Dobry Beton”. Zgro-

madzeni będą świadkami wr ęczenia

atrybutów wyróżnienia (certyfikat oraz

pieczęć jakości) reprezentantom na-

grodzonych wytwórni. Uroczystośćodbędzie się 22 marca 2007 r. w saliwystawowej oraz pomieszczeniachrecepcyjnych Pałacu Zamoyskichw Warszawie, przy ul. Foksal 2 (sie-

dziba Stowarzyszenia Architektów Pol-

skich). Laureaci zostaną zaprezentowa-

ni w specjalnym „Katalogu wyróżnio-

nych Znakiem Jakości – Liderzy betonu

towarowego”.dr in ż . Zdzisł aw B. Kohutek

Stowarzyszenie Producentów

Betonu Towarowego w Polsce

Patronat honorowy Patronat medialny

Od stycznia 2007 r. spółki maxit i Deitermann Polskadziałają na rynku polskim pod nazwą maxit sp. z o.o. Wy-

korzystanie dotychczasowych doświadczeń oraz potencjału

obu zespołów pozwoli na jeszcze lepszą obsługę klientów,

wzmocni pozycję maxit wśród rodzimych producentów materia-

łów budowlanych, a także przyniesie wymierne oszczędności.

Przedsięwzięcie to jest kontynuacją zachodzą cego w całej

Europie procesu konsolidacji lokalnych podmiotów należą cych

do maxit Group – znanego w Europie producenta materiałów

budowlanych, wchodzą cego w skład HeidelbergCement Group.

Strategia firmy zakłada dalszy rozwój marek maxit i Deiter-

mann oraz utrzymania dotychczasowych kanałów dystrybucji.

Bogata oferta firmy zawiera ponad 300 produktów i systemów

bardzo dobrej jakości, m.in. podkłady podłogowe, produkty

elewacyjne, kleje do płytek i kremazyt – oferowane pod mar-ką maxit (dawniej Optiroc), a także materiały i systemy do na-

praw konstrukcji oraz wykonywania izolacji wodoszczelnych –reprezentują ce markę Deitermann.

W Polsce maxit zatrudnia obecnie 244 osoby i ma trzy za-

kłady produkcyjne: wytwórnię keramzytu oraz dwie fabryki

gotowych mieszanek chemii budowlanej. Skonsolidowana

sprzedaż w 2006 r. wyniosła ponad 111 mln PLN.

maxit Group działa w 29 krajach europejskich oraz w Ro-

sji i Chinach, zatrudnia ok. 5 tys. pracowników, ma 109 za-

kładów produkcyjnych (chemii budowlanej, keramzytu, wy-

robów z kremzytu, maszyn i urzą dzeń budowlanych).

Roczny obrót firmy przekracza 1,2 mld euro. W ubiegłych

latach Grupa maxit była reprezentowana na rynku przez

takie europejskie marki, jak m.in.: maxit, Deitermann,

Optiroc, Beamix, Heidelberger Bauchmie, Fibo, Polyment,

Leca, Arlita, ABS DuroSystem, Vetonit, Serpo, Marmoran,m-tech, Kahi.

Połą czenie spółek maxit i Deitermann Polska



69

Wostatnich latach nastą pił

gwałtowny rozwój architek-

tury budynków biurowych,

która zmieniła oblicze wielu

dużych miast. Obecnie następuje decen-

tralizacja biur. Lokalizacja w śródmieściu

poszczególnych oddziałów biur staje się

coraz bardziej kosztowna i trudno do-

stępna ze względu na komunikację. Pra-

cownicy, szczególnie programiści, wolą

pracować w środowisku bardziej spokoj-

nym na przedmieściach miast lub w par-kach przemysłowych. Natomiast centrale

(fotografia 1), które zwykle zatrudniają

mniejszą liczbę pracowników, lokalizuje

się nadal w centrach miast, m.in. ze

względów reklamowo-prestiżowych.

Wraz z wprowadzeniem komputerów

w biurach warunki pracy uległy pogorsze-

niu. Jest to spowodowane tym, że kom-

putery zabierają wolną przestrzeń, a tak-

że mogą wytwarzać niekorzystne środo-

wisko fizyczne (jonizacja powietrza, emi-

sja ciepła i hałasu). Pojawiają się proble-

my zwią zane ze środowiskiem pracy.

Pracownicy domagają się dostępu doświatła dziennego i umożliwienia widoku

na zewną trz, a także stosowania raczej we-

ntylacji naturalnej niż okna klimatyzacji (ry-

sunek). Obserwuje się również zmiany

w rozplanowaniu indywidualnych miejsc

pracy w otwartej przestrzeni biurowej, do

których doprowadza się świeże powietrze.

Nowoczesny projekt budynku biurowe-

go zawiera trójwymiarową sieć połą czeń,

która ma podłą czenia kablowe zarówno

w poziomie, jak i w pionie. Rozprowadza-

nie kabli odbywa się ze specjalnych

miejsc, rozmieszczonych w przestrzeniach

międzysufitowych, podpodłogowych, ka-

nałów w ściankach działowych itp.

Rozwójelektroniki wpływa na budownic-two biurowe w sposob nieoczekiwany, np.

wyposażenie elektroniczne trzydziestopię-

trowego budynku biurowego NTT Shinjuku

Headquarters Building w Tokio jest droż-sze niż sam budynek (fotografia 2).

Dzięki odpowiedniej formie budynku

wszyscy pracownicy mają zapewniony

dostęp do widoków na zewną trz i do świa-

tła dziennego. Znajduje się w nim więcej

przestrzeni na pracownika niż w jakimkol-

wiek budynku w Japonii. Na każdym pię-

PRAKTYKA BUDOWLANA

2 ’2007 (nr 414)


Tendencje rozwojubudynków biurowych

prof. dr hab. in ż . arch. Zygmunt Szparkowski*

Fot. 1. Centrale biurowe w Tokio ( fot. autor )

Fot. 2. Budynek NTT Tokio ( fot. autor )

Wymagania środowiska świetlnego ( Ź ród ł o „Green Vitruvius”)



70

trze znajdują się indywidualnie sterowane

wentylatornie. Podłogi rusztowe pozwala-

ją na podłą czenie stanowisk pracy do naj-

nowszego wyposażenia elektronicznego.

Przestrzeń biurowa jest otwarta na wie-

lu kondygnacjach. Stą d rozcią ga się pa-noramiczny widok Tokio. Obiekt zostałzlokalizowany przy skrzyżowaniu bardzo

ruchliwych miejskich autostrad. W zwią z-

ku z tym jego architektura podlegała ogra-

niczeniom zarówno jeżeli chodzi o wieżębiurową , jak i towarzyszą ce jej trzypiętro-

we muzeum. Ze względu na to, że cieńbudynku mógł padać na pobliskie budyn-

ki mieszkalne, jego forma musiała uzy-

skać odpowiedni kształt. Konieczna byłatakże eliminacja emisji fal radiowych, za-

grażają ca otaczają cej przestrzeni powie-

trznej ze strony instalacji budynku. Nakażdym piętrze trzonu instalacyjnego

znajdują się przestronne pokoje wypo-

czynkowe. Ze względu na szerokość trzo-

nu nie leży on w centrum budynku, ale

jest przesunięty do jednego z narożników.

Ściana osłonowa budynku została wy-

konana z fluoropolimerów. Jest ona cie-

mniejsza, cieplejsza imniej błyszczą ca niżwiększość metalowych ścian na innych

budynkach wieżowych w Japonii.

Projekty tzw. inteligentnych budyn-

ków biurowych przewidują wykorzysta-

nie komputerów do sterowania instala-

cjami w całym budynku. Jest to zwią za-ne również z trendami proekologiczny-

mi. Można w ten sposób wydatnie

zmniejszyć zużycie energii lub też wyko-

rzystywać źródła pasywnej energii sło-

necznej do ogrzewania, oświetlenia

i wentylacji. Jeżeli chodzi o zastosowa-

nie komputerów na stanowiskach pracy,

to obserwowana jest daleko posuniętadecentralizacja. Dotychczasowe głów-

ne pomieszczenia komputerowe zostałyod pewnego czasu zastą pione kompu-

terami PC na każdym stanowisku pracy,

podłą czonymi do ogólnej sieci kompute-

rowej, a także do Internetu. Można teżzaobserwować przykłady zintegrowane-

go projektowania, które zmierzają do

stworzenia tzw. biura inteligentnego.

Być może zaistnieje wkrótce równieżmożliwość utworzenia tzw. biurowej

przestrzeni wirtualnej, podłą czonej do

Internetu.W zwią zku z oszczędnością energii

wznosi się budynki bardzo szczelne,

zmniejsza ich rozmiary i wielkość po-

wierzchni przeszklonych. Powstają bu-

dynki atrialne o dużej wolnej kubaturze

wewnętrznej (fotografia 3), która tworzy

zarazem zbiornik do wymiany zużytego

powietrza, jego ogrzania i naturalnej we-

ntylacji. Klimatyzacja ulega ogranicze-

niu do tych obszarów, które powinny byćodizolowane od zewnętrznych warun-

ków środowiskowych. W przypadku

oświetlenia znane są już i wprowadzane

tzw. energooszczędne żarówki, oprawyz soczewek parabolicznych, różnego ro-

dzaju oświetlenie miejscowe itp.

Nowe możliwości pojawiają się w pro-

dukcji szkła o dużej przewodności, odpo-

wiedniego do zapewnienia światła dzien-

nego, a zarazem dobrej izolacji cieplnej.

Elewacja podwójna chroni przed zewnę-

trznym hałasem, zapyleniem, zmniejsza

konieczność klimatyzacji, umożliwia we-

ntylację naturalną przez otwieranie okien

od strony wewnętrznej fasady. Należy

wspomnieć, że podwójna wentylowana

fasada została po raz pierwszy zastoso-

wana w Polsce w 1999 r. na budynku biu-rowym Saski Buisness Park w Warszawie

(arch. M. Grzegorczyk).

PRAKTYKA BUDOWLANA

2 ’2007 (nr 414)

Fot. 3. Atrium Centrum Biurowo-Kongreso-wego w Tokio ( fot. autor )

Finansowe wsparcie rodzin w nabywaniu własnego mie-

szkania. Wsparcie polega na częściowym pokrywaniu przez

państwo odsetek od kredytu. Wysokość kredytu udzielanego

przez bank jest zwykle uzależniona od tzw. zdolności kredyto-

wej kredytobiorcy i ceny/wartości kredytowanej nieruchomości.

Zdolność kredytowa zależy od przewidywanych dochodów i wy-

datków kredytobiorcy. Wśród wydatków ważną pozycję stano-wią rachunki za ogrzewanie. Ważne jest więc zmniejszenie zu-

życia energii do ogrzewania budynku. Można to uzyskać w wy-

niku obniżenia strat ciepła przez przenikanie i wentylację oraz

polepszenia wykorzystania zysków ciepła. W jednorodzinnym

budynku energooszczędnym o powierzchni 150 – 200 m2, z od-

powiednio grubą warstwą izolacji termicznej, stosownymi okna-

mi, w którym zastosuje się wentylację mechaniczną z odzy-

skiem ciepła, można zaoszczędzić rocznie 9000 – 12 000 kWh

energii w porównaniu z budynkiem standardowym. Obecne jej

ceny gwarantują oszczędności rzędu 1800 – 5200 zł/r. w zależ-

ności od nośnika energii i taryfy:

energia elektryczna: taryfa całodobowa – ok. 5200 zł; ta-

ryfa nocna – ok. 2300 zł; gaz płynny – ok. 3000 zł;

olej opałowy – ok. 2700 zł; gaz ziemny – ok. 1800 zł.W przypadku budowy budynku energooszczędnego koszt in-

westycji i wysokość kredytu są większe do 10% w stosunku do

standardowego. W zależności od używanego nośnika energii,

poniesione dodatkowe koszty na inwestycję zwrócą się po

7 – 20 latach, a więc przed zakończeniem czasu spłaty kredytu,a w dłuższym okresie przyniosą właścicielowi wymierny zysk.

W Polsce mamy doświadczenia eksploatacyjne z budynków

energooszczędnych, powstał program wznoszenia takich budyn-

ków z inicjatywy BASF Polska i TERMOORGANIKI, z „ciepłym

kredytem” Fortis Banku. Akcja ta wymaga tylko upowszechnienia.

Wnioski

Można rozwią zać wiele problemów, jeśli będziemy myślećo nich łą cznie. Myślmy o energooszczędnym budownictwie

mieszkaniowym, większej zdolności kredytowej inwestora

i obniżeniu nakładów eksploatacyjnych w wyniku uzyskania

rzeczywistych oszczędności energetycznych, prawidłowo

ocenionych przez wykwalifikowanego eksperta!

prof. dr hab. in ż . Jerzy A. Pogorzelski

Myślmy kompleksowo o mieszkaniach, energii...(dokończenie ze str. 56)



71


2 ’2007 (nr 414)

Klasyfikację materiałów budowlanych

(także wyposażenie wnętrz) z uwagi na

reakcję na ogień, w zależności od miej-

sca ich zastosowania w budynku, regu-

luje PN-EN 13501-1 Klasyfikacja ognio-

wa wyrobów budowlanych i elementów

budynków. Cz ęść 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień. Obej-

muje ona nie tylko materiały .

Niektóre materiały i wyroby uzyskują odpowiednią klasę bez konieczności sto-

sowania specjalnych środków zabezpie-

czają cych. Dotyczy to dużej grupy wykła-

dzin podłogowych, które w procesie pro-

dukcji są dostosowywane do wymagań,

a także okładzin ściennych. Przykładowo

okładziny z drewna o gęstości powyżej

800 kg/m3 i grubości nie mniejszej niż

12 mm są trudno zapalne, podobnie

duża grupa wyrobów z PVC. Inne wyro-by uzyskują odpowiednią klasę w wyniku

dodania w procesie produkcji tzw. retar-

dantów. Niekiedy zachodzi potrzeba za-

pewnienia odpowiedniej klasy wyrobom

gotowym, np. zasłonom i różnego rodza-

ju okładzinom (boazerii) z drewna i mate-

riałów drewnopochodnych.

Jako zabezpieczenie ogniochronne

stosuje się:

• środki ogniochronne (retardanty)

– wyroby w postaci cieczy, pasty lub syp-

kiej, które po zastosowaniu na zabezpie-

czanym elemencie poprawiają jedną lub

kilka charakterystyk reakcji na ogień za-

bezpieczanego wyrobu;

• ogniochronne powłoki pęcznieją -

ce – wykonane ze środka ogniochronne-

go o takiej budowie, że wskutek działa-

nia ognia i promieniowania cieplnegopęcznieją i nadają wyrobom określoną klasę reakcji na ogień (na skutek ochro-

ny warstw pod powłoką przed ogniem);

• okładziny ogniochronne – pokry-

cie powierzchni zabezpieczanego wyro-

bu okładziną grubości co najmniej 1 mm,

która nadaje określoną klasę reakcji na

ogień (na skutek ochrony warstw pod

okładziną przed ogniem);

• impregnaty – preparaty w postaci

cieczy lub past, które po naniesieniu na

wyrób zabezpieczany penetrują pod je-

go powierzchnię, a po wysuszeniu lubprzereagowaniu nadają zabezpieczone-

mu elementowi określoną klasę reakcji

na ogień.

Preparaty stosowane w celu ochro-

ny przed ogniem powinny:

opóźnić moment zapalenia się ma-

teriału;

zmniejszać szybkość powierzchnio-

wego rozprzestrzeniania się płomienia;

zmniejszać intensywność spalania

się materiałów,

natomiast nie powinny: być szkodliwe dla

ludzi i zwierzą t; wydzielać toksycznych

substancji w normalnych warunkach eks-

ploatacji; wydzielać substancji nadmiernie

toksycznych podczas rozkładu termiczne-

go w wysokiej temperaturze; zmieniaćwłaściwości oraz barwy zaimpregnowa-

nego materiału; powodować korozji stali

(gwoździe, połą czenia).

Ze względu na mechanizm działania

wyróżnia się następują ce środki ognio-

chronne:

wytwarzają ce w podwyższonej

temperaturze gazowe powłoki

ochronne z gazów niepalnych; mają działanie inhibitują ce palenie, są zdolne

do zwią zania się ze struktur ą polimeru

i przekształcenia jej w trudno zapalną .Zalicza się do nich zwią zki amonowe,

halogenowe (Br, Cl, F), siarczany orga-

niczne; w celu zwiększenia efektu halo-

genowego łą czy się chlorowce z tlen-

kiem metalu, np. trójtlenkiem antymonu;

hamują ce wzrost temperatury

czą stek lignocelulozowych, dzięki po-

chłanianiu energii na przemiany fazowe,

rozkładowi oraz zdolności przechodzenia

w temperaturze płomienia w niepalne for-

my ciekłe, odcinają ce dopływ tlenu; wy-twarzają węglowe warstwy ochronne

oraz piany izolacyjne; są to: zwią zki boru

(kwas borowy, boraks), polifosforany, po-

chodne fosforowe, kwas wolframowy,

spoiwa mineralne, np. tlenki molibdenu;

łą czą ce cechy obu wymienio-

nych grup, takie jak: fosforany amonu,

polifosforany amonu, borany amonu,

połą czenia fosforanów z mocznikiem,

melaminą , biuretem itp.;

izolują ce, w tym:

– środki aktywizowane termicznie,

które pod wpływem ciepła pęcznieją i tworzą grubą , zwęgloną warstwęochronną ;

– powłoki barierowe, zawierają ce

włókna mineralne, szkło granulowane,

kaolin lub inne materiały nieorganiczne,

obniżają ce strumień ciepła dopływają cy

do powierzchni ochronnej.

Wszystkie wymienione środki chronią przed spalaniem płomieniowym, głów-

nie drewno i materiały drewnopochodne

poddane oddziaływaniu termicznemu

o niewielkiej intensywności, odpowiada-

ją cemu począ tkowej fazie pożaru, tj. po-

ziomom chwilowym, małych źródeł* Instytut Techniki Budowlanej

Bezpieczeństwo pożarowe – część XVI

Środki ogniochronne

dr hab. in ż . prof. PW, Mirosł aw Kosiorek*

dr in ż . Andrzej Kolbrecki*

Po raz szesnasty zapraszamy do lektury artykuł u z cyklu „bezpieczeństwo po-

ż arowe”, który rozpocz ął si ę w paź dzierniku 2005 r. w ramach Podr ęcznika fizy-

ki budowli. Dotychczas omówiono: oddział ywanie poż aru; funkcje elementów

budynku w warunkach poż aru; w ł aściwości stali, stopów aluminium, betonu

i elementów murowych w podwy ż szonej temperaturze; efekty oddział ywania ter-

micznego na beton; klasyfikacj ę wyrobów budowlanych z uwagi na odporność

ogniow ą ; klasyfikacj ę wyrobów budowlanych z uwagi na ich udział w rozwoju

poż aru; klasyfikacj ę i zastosowanie urz ą dzeń wentylacyjnych z uwagi na bez-

pieczeństwo poż arowe; zagadnienia dotycz ą ce projektowania dachowej wenty-

lacji oddymiaj ą cej; metody projektowania budynków z uwagi na bezpieczeństwo

poż arowe; zabezpieczenia ogniochronne konstrukcji stalowych, ż elbetowych

i murowych, funkcje ścian zewnętrznych w warunkach poż aru, klasyfikacj ę

ogniow ą ścian kurtynowych, badania odporności ogniowej tych ścian, a tak ż e

odporność ogniow ą przegród przeszklonych. W tym numerze omówimy środki

ogniochronne. Po cz ęści Podr ęcznika fizyki budowli poświ ęconej bezpieczeń-

stwu poż arowemu ukaż e si ę cykl artykuł ów dotycz ą cych izolacyjności akustycz-

nej w budownictwie, a w dalszej kolejności klimatu miasta i oświetlenia.



72


2 ’2007 (nr 414)

ognia bą dź pojedynczych płoną cych

przedmiotów. Środki te nie zapobiegają destrukcji drewna i materiałów drewno-

pochodnych, jeżeli oddziaływania odpo-

wiadają rozwiniętej fazie pożaru. Środki

zawierają ce np. zwią zki fosforowe, mo-gą ją nawet przyspieszać.

Odr ębną grupę stanowią izolacje

ogniochronne z wełny skalnej, szkla-

nej, płyt gipsowo-kartonowych i wa-

pienno-piaskowych itp. Z uwagi na

bezpieczeństwo pożarowe są one sto-

sowane w celu zwiększenia nośności

konstrukcji podczas pożaru. Ogranicza-

ją strumień ciepła docierają cego do pal-

nej powierzchni.

Najskuteczniejszym sposobem za-

bezpieczenia elementów i konst-

rukcji drewnianych przed ogniem jestimpregnacja wyrobu w trakcie proce-

su produkcyjnego. Niejednokrotnie

jednak zabezpieczenia wymagają wyro-

by już gotowe lub wbudowane w obiekt.

W takich przypadkach stosuje się nastę-

pują ce technologie:

• nasycanie drewna specjalnymi roz-

tworami;

• pokrywanie wyrobu farbą lub lakierem;

• pokrywanie wyrobu warstwą mate-

riału niepalnego.

Nasycanie polega na nanoszeniu im-

pregnatu pędzlem, metodami: natryski-

wania, ką pieli lub ciśnieniowo-próżniową .Materiały zabezpieczone pędzlem lub

natryskowo powinny wchłonąć 150 ÷ 200

g suchej masy na 1 m2 powierzchni. Taki

efekt uzyskuje się po wykonaniu 3 ÷ 5 za-

biegów w odstępach kilkugodzinnych.

Metody ką pieli oraz ciśnieniowo-

-próżniowe są stosowane do zabezpie-

czania elementów i konstrukcji gotowych,

lecz jeszcze niewbudowanych. Wystar-

czają ce zabezpieczenie zapewnia wchło-

nięcie co najmniej 17 kg suchego prepara-

tu na 1 m3 nasycanego drewna. Nasyca-

ne tkaniny będą skutecznie zabezpieczo-ne przed działaniem ognia, gdy wchłoną (zależnie od rodzaju oraz gramatury) od 5

do 15% suchego preparatu lub co naj-

mniej 50 g środka na 1 m2 tkaniny.

Farby oraz inne powłoki ogniochronne

nanosi się pędzlem lub metodą natrysku.

O skuteczności powlekania decyduje

głównie grubość nałożonej warstwy.

Wieloletnie próby i doświadczenie

praktyczne wykazały, że w celu odpo-

wiedniego zabezpieczenia elementu

drewnianego przed ogniem należy na-

łożyć na jego powierzchnię następują -cą ilość środka ogniochronnego:

• 800 ÷ 1500 g/m2 w przypadku po-

włok uniwersalnych (wapno, glina);

• 500 ÷ 800 g/m2 w przypadku farb na

bazie szkła wodnego i wypełniaczy mi-

neralnych;

• 250 ÷ 400 g/m2 w przypadku farb nabazie fosforanu amonowego;

• 300 ÷ 500 g/m2 w przypadku farb

olejnych;

• 200 ÷ 300 g/m2 w przypadku powłok

z żywic syntetycznych.

W przypadku gdy nie jest konieczne

zachowanie faktury i wyglą du drewna,

zabezpieczenie uzyskuje się przez po-

krycie powierzchni drewna warstwą materiału niepalnego – natryskiwane

masy ogniochronne, tynki na siatce

okładziny z płyt gipsowo-kartonowych

lub z wełny mineralnej. Natomiastw przypadku stosowania tynków i okła-

dzin zewnętrznych należy zwrócić uwa-

gę, że mogą one powodować konden-

sację pary wodnej na powierzchni

drewna, co sprzyja jego degradacji

biologicznej.

Drewno i materiały drewnopochod-

ne należy odpowiednio przygotować

do wykonania zabezpieczeń ognio-

chronnych przez:

oczyszczenie powierzchni drewna

z wszelkiego rodzaju zanieczysz-

czeń (kora, łyko, resztki zaprawy,

cementu itp.); sprawdzenie stopnia wilgotności

drewna, a w razie potrzeby doprowa-

dzenie jej do wymaganego zakresu.

Przy ustalaniu stopnia wilgotności drew-

na należy uwzględnić, że:

– drewno do nasycania w roztworze

środków solnych powinno być (bez

względu na stosowaną metodę) po-

wietrznosuche (w szczególnych przypad-

kach dopuszcza się impregnację drewna

do 30% wilgotności, zwiększają c czas

ką pieli lub krotność nanoszenia);

– drewno o wilgotności powyżej 30%można nasycać tylko niektórymi roztwo-

rami o wysokim stężeniu.

Uwaga: Drewno przed wbudowaniem

powinno być doprowadzone do stanu

powietrznosuchego.

W przypadku zabezpieczania drewna

wbudowanego preparatami solnymi na-

leży je starannie oczyścić (również ze

starych powłok malarskich) i odtłuścić.

Niektóre farby i lakiery ogniochronne

mogą być stosowane na istnieją ce po-

włoki, pod warunkiem że:

– istnieją ce powłoki są w dobrym sta-

nie (nie łuszczyły się);

– potwierdzono szczelność i trwałośćich przylegania, nie stwierdzono zmęt-

nienia czy zmatowania (bezpośrednio

po malowaniu, po kilku godzinach i po

kilku dniach).

W przypadku gdy nie wystą pią wymie-nione objawy, przed malowaniem należy

każdorazowo przeprowadzić odtłuszcze-

nie i zmatowanie istnieją cych powłok,

natomiast gdy pojawi się którykolwiek

z wymienionych objawów, nie można

stosować zabezpieczenia na istnieją ce

warstwy (należy je bezwzględnie usunąćprzed zastosowaniem środka ognio-

chronnego).

Trwałość zabezpieczeń ognio-

chronnych w czasie określa się na

podstawie Ustaleń Aprobacyjnych

UA GW VII.12/2006:1) trwałość zabezpieczeń ognio-

chronnych z uwagi na oddziaływanie

środowiska określa się przez porówna-

nie wyników badań w zakresie reakcji

na ogień, serii próbek:

a) niepoddanych działaniu zmiennych

warunków cieplno-wilgotnościowych

i promieniowania ultrafioletowego w ko-

morze klimatyzacyjnej;

b) poddanych oddziaływaniu zmien-

nych warunków cieplno-wilgotnościo-

wych i promieniowania ultrafioletowego

w komorze klimatyzacyjnej.

Poświadczenie trwałości zabezpie-czenia ogniochronnego wydaje sięwówczas, gdy wyniki badań próbek 1b)

spełniają kryteria podane w tabeli 1;

2) wprowadza się cztery kategorie

zastosowania zabezpieczeń ognio-

chronnych z uwagi na oddziaływania

środowisk:

• X – zabezpieczenia ogniochronne

przewidziane do wszystkich warunków

(wewnętrznych, zewnętrznych z czę-

ściową ekspozycją i zewnętrznych z peł-ną ekspozycją );

• Y – zabezpieczenia ogniochronneprzewidziane do warunków wewnętrz-

nych i zewnętrznych z częściową eks-

pozycją ;• Z

1 – zabezpieczenia ogniochronne

wewnętrzne o wilgotności klasy 5 wg

normy PN-EN ISO 13788:2003;

• Z2

– zabezpieczenia ogniochronne

wewnętrzne o wilgotności klas mniejszych

niż 5 wg normy PN-EN ISO 13788:2003.

Uwagi:

a) wyroby, które spełniają wymagania

kategorii X, spełniają także wymagania

kategorii Y oraz Z1

i Z2;



b) wyroby, które spełniają wymagania

kategorii Y, spełniają także wymagania

kategorii Z1

i Z2;

c) wyroby, które spełniają wymagania

kategorii Z1, spełniają także wymagania

kategorii Z2;

d) częściowa ekspozycja obejmuje

działanie temperatury poniżej zera, ale

bez działania deszczu i promieniowaniaUV;

e) pełna ekspozycja obejmuje działa-

nie temperatury poniżej zera, deszczu

i promieniowania UV;

3) oddziaływania środowiskowe dla

poszczególnych kategorii zastosowania

zabezpieczeń ogniochronnych podano

w tabeli 2.

Warunki badania reakcji na ogień:

Z dziesięciu próbek przygotowanych

do badań:

– pięć nie poddaje się oddziaływaniu

warunków środowiskowych;

– pięć poddaje się oddziaływaniu wa-runków środowiskowych określonych

w dalszej części.

Badania próbek zabezpieczeń posa-

dzek wykonuje się przy strumieniu

ciepła o mocy 30 kW/m2, a badania

próbek zabezpieczeń innych niż posadz-

ki – przy strumieniu ciepła o mocy

50 kW/m2, stosują c stożkowy grzejnik wg

normy ISO 5660-1. Badanie powinno

trwać 22 min, a wartości średnie powinny

być obliczane dla 20 min.

Warunki oddziaływań środowisko-

wych. Oddziaływaniu warunków śro-dowiskowych poddaje się tylko po-

wierzchnie zabezpieczone ogniochron-

nie, osłaniają c jednocześnie inne po-

wierzchnie.

Próbki badawcze poddaje się oddzia-

ływaniu środowiska, zgodnie z normą PN-ISO 11507:2000, w ramie w pozycji

pionowej.

Oddziaływania środowiskowe dla po-

szczególnych kategorii zastosowania:

a) kategoria X – próbki eksponuje sięprzez cztery tygodnie w komorze klima-

tycznej uwzględniają cej oddziaływanie: – promieniowania UV – wg normy

PN-EN ISO 11507:2000 (lampa typu 2)

przez cały okres cyklu;

– deszczu – powietrze o kontrolowanej

temperaturze wdmuchuje się przez osło-

nę komory, a próbki spryskuje wodą de-

stylowaną i zdemineralizowaną ; próbki

poddawane są 6-godzinnym cyklom,

powtarzanym 112 razy bez przerw, przy

czym każdy obejmuje:

• 5-godzinną fazę bez deszczu

w temperaturze otoczenia 40 ± 3 °C;

• 1-godzinną fazę z deszczem w tem-

peraturze otoczenia 20 ± 3 °C.Następnie próbki poddaje się cyklicz-

nemu oddziaływaniu zmiennych warun-

ków cieplno-wilgotnościowych zgodnie

z tabelą 3, przy czym wprowadzanie no-

wych warunków powinno nastą pićw cią gu 30 min po ustaniu warunków

poprzednich;

b) kategoria Y – próbki poddaje sięcyklicznemu oddziaływaniu zmiennych

warunków cieplno-wilgotnościowych

zgodnie z tabelą 1, przy czym wprowa-

dzanie nowych warunków powinno na-

stą pić w cią gu 30 min po ustaniu warun-ków poprzednich;

c) kategoria Z1

– próbki badawcze

poddaje się działaniu następują cych

warunków cieplno-wilgotnościowych:

– 8 h przechowywania w temperatu-

rze 40 ± 3 °C i wilgotności względnej

powietrza 98 ÷ 100%,

– 18 h przechowywania w otwartej lub

wentylowanej szafce badawczej w warun-

kach wilgotności i temperatury otoczenia

wg normy PN-ISO 11503:2001;

d) kategoria Z2 – próbki badawcze pod-

daje się kolejno działaniu następują cychwarunków cieplno-wilgotnościowych:


rze 5 ± 3 °C;



powietrza 80 ± 5%;



powietrza 50 ± 5%.

Identyfikacji zastosowanego środ-

ka ogniochronnego można dokonaćprzez:

– analizę termograwimetryczną i/lub

– analizę w podczerwieni IR (wska-zane zastosowanie techniki FTIR) np.

wg Procedury Badawczej ITB LP-28/06.

Próbki do analizy termograwimetrycz-

nej powinny być nagrzewane w atmo-

sferze azotu, z szybkością 10 K/min do

temperatury 800 °C. Natomiast próbki

do analizy IR powinny mieć postać pa-

stylki z bromku potasu. Analizę wykonu-

je się w zakresie 4000 ÷ 600 cm-1 i przy

rozdzielczości < 4 cm-1. W przypadku

FTIR można stosować technikę ATR.

Identyfikacja polega na porówna-

niu wykresów termograwimetrycznych

i widm IR próbki badanej i próbki odnie-

sienia. Podobieństwo wykresów i widm

wskazuje na identyczność próbek.

73


2 ’2007 (nr 414)

Tabela 1. Kryteria badania próbek poddanych oddziaływaniu zmiennych warun-ków cieplno-wilgotnościowych i promieniowania ultrafioletowego

Zabezpieczenia Zabezpieczenia

Właściwościposadzek inne niż posadzek

kryteria przy strumieniu ciepła

30 kW/m2

50 kW/m2

Szybkość wydzielania ciepła – RHR ≤ 60 kW/m2

Całkowita ilość wydzielonego ciepła – THR1200s

większa nie więcej niż o 20% od wynikuuzyskanego na próbkach niepoddanychoddziaływaniom cykli środowiskowych

Tabela 2. Oddziaływanie środowiskowe dla poszczególnych kategorii za-stosowania zabezpieczeń ogniochronnych

Rodzaj zabezpieczenia ogniochronnego Kategoria zastosowania

X Y Z1

Z2

Powłoka z farb lub lakierów, powłoka pęcznieją ca, okładzina T T T Tlub impregnacja R

UVH H H

T – oddziaływanie temperatury; R – oddziaływanie deszczu;UV – oddziaływanie promieniowania słonecznego; H – oddziaływanie wilgotności

Tabela 3. Cykliczne warunki oddziaływania temperatury i wilgotności dla zabez-pieczeń kategorii X i Y

Dzień Cykle oddziaływania temperatury i wilgotności

I – 6 h II – 6 h III – 6 h IV – 6 h

1 i 2 20 °C, 95% wilgot- 70 °C, 20% wilgot- 20 °C, 95% wilgot- 70 °C, 20% wilgot-ności względnej ności względnej ności względnej ności względnej

3 i 4 20 °C, 95% wilgot- 30 °C, 40% wilgot- 40 °C, 95% wilgot- 30 °C, 40% wilgot-ności względnej ności względnej ności względnej ności względnej

5, 6 i 7 -20 °C, sucho 40 °C, 95% wilgot- -20 °C, sucho 40 °C, 95% wilgot-ności względnej ności względnej



74

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

Liczba wystawców (ok. 1300 z 28 państw w tym 327

firm zagranicznych) i zwiedzają cych (ponad 50 tys.

gości z 34 państw), którzy wzięli udział w Międzyna-

rodowych Targach Budownictwa BUDMA 2007

(23 – 26 stycznia 2007 r.), odbywają cych się pod patrona-

tem Ministra Budownictwa Andrzeja Aumillera i Ministra

Transportu Jerzego Polaczka, potwierdziła, że nadal jest

to największa w Polsce i najbardziej prestiżowa impreza

targowa branży budowlanej. W porównaniu z 2006 r. po-

wierzchnia wystawiennicza targów zwiększyła się o 15%

i wyniosła ok. 40 tys. m2, a liczba wystawców o 18%.

Wśród zwiedzają cych nie zabrakło gości z zagranicy, m.in.

Niemiec, Wielkiej Brytanii, Rosji, Ukrainy, Litwy i Łotwy.Targi odwiedziły również delegacje z Uzbekistanu, Bułgarii,

Mołdawii i Rumunii.

Ekspozycja targów BUDMA 2007 została podzielona na:

Salon Materiałów Budowlanych – Ściany i Dachy; Salon Sto-

larki Otworowej; Salon Wykończenia, Wystroju i Małej Archi-

tektury; Salon Usług Budowlanych; Centrum Budownictwa

Drogowego i Inżynieryjnego; Centrum Budownictwa Sporto-

wego oraz Salon Nieruchomości i Inwestycji INVESTFIELD.

Ich uzupełnieniem była Wyspa Nowości, eksponują ca najnow-

sze produkty wystawców.

Imprezy towarzyszą ce

Profesjonalny charakter targów potwierdził interesują cy

i bogaty program imprez towarzyszą cych, skierowanychdo różnych grup zwiedzają cych. Z myślą o przedstawicielach

samorzą dów lokalnych zaprezentowano dwa programy

rzą dowe: jeden dotyczą cy socjalnego budownictwa mieszka-

niowego, a drugi budowy dróg ekspresowych i autostrad w la-

tach 2007 – 2013. Omówiono również uwarunkowania pra-

wne i społeczne budowy dróg i autostrad, a także zagadnie-

nia dotyczą ce zarzą dzania i odnowy dużych osiedli mieszka-

niowych; finansowania rewitalizacji; planowania, projektowa-

nia, finansowania i realizacji obiektów sportowych i rekreacyj-

nych, na przykładach już zrealizowanych obiektów.

Dużo widzów przycią gnęły Pokazy Sztuki Dekarskiej,

zorganizowane przez Polskie Stowarzyszenie Dekarzy

i Międzynarodowe Tragi Poznańskie (MTP), podczasktórych prezentowano jak prawidłowo układać dachówkę,

mocować obróbki blacharskie, rynny oraz montować okna

dachowe.

W drugim dniu targów (24.01.2007 r.) odbyła się uroczy-

stość ogłoszenia wyników i wr ęczenia nagród w konkur-

sie Per ły Ceramiki UE 2006 zorganizowanym przez

kwartalnik „Wokół Płytek Cramicznych” pod patronatem

Ministerstwa Budownictwa, Stowarzyszenia Architektów

oraz Sekcji Architektury Wnętrz Zwią zku Polskich Artystów

Plastyków. Celem konkursu jest promowanie kolekcji płytek

ceramicznych dostępnych na polskim rynku, wyróżniają -cych się parametrami technicznymi i walorami estetyczny-

mi oraz wpisują cych się w światowe trendy wzornicze.

W br. oprócz tytułu Per ły Ceramiki UE 2006 po raz pierwszy

w historii konkursu przyznano Per ły Ceramiki Dystrybuto-

rów 2006. Więcej informacji o laureatach na str. 84.

Po raz drugi w historii targów BUDMA odbył sięBudShow – Dom dla każdego, zorganizowany przez

Ardo-Studio i MTP, skierowany do inwestorów indywidual-

nych. Codziennie prezentowano wybrane etapy budowy

jednorodzinnego domu modelowego wykonanego z nowo-

czesnych i energooszczędnych materiałów. Połą czono je

ze zwiedzaniem wykończonej części budynku i poradami

dotyczą cymi wykonawstwa. Zwiedzają cy mieli równieżokazję uzyskać informacje i zasięgnąć porad na temat

prezentowanych produktów i technologii. W przedsięwzię-

ciu tym wzięły udział następują ce firmy: Alpol, Aluplast,CAD Projekt, Ceramika Paradyż, Fakro, Hoermann,

Legrand, Plannja, Roca, Rockwool, Rintal, Solbet, Steico,

Viessmann i Xella.

Instytut Techniki Budowlanej zorganizował konferencję po-

święconą ocenie regulacji prawnych i funkcjonowaniu rynku

wyrobów budowlanych w Polsce w świetle przepisów UE (ar-

tykuł Jadwigi Tworek na str. 100).

24 stycznia br. odbyła się też uroczystość wr ęczenia

Certyfikatów Środowiskowych spółce SAINT-GOBAIN

ISOVER Polska. Dokumenty te z r ą k Ministra Budownictwa

Andrzeja Aumillera, odebrał Nicolas Suret, nowy prezes

zarzą du SAINT-GOBAIN ISOVER Polska. Certyfikaty Śro-

dowiskowe przyznawane są przez Instytut Techniki Budow-

lanej. Firma ISOVER Polska otrzymała je za wyroby z wełnymineralnej: skalnej i szklanej. Podstawą do przyznania cer-

tyfikatu jest przeprowadzenie dokładnych, usystematyzowa-

nych badań i za pomocą metody LCA (ang. Life Cycle Asses-

sment – cykl życia produktu) określenie wpływu wyrobów na

środowisko. Zgodnie z opinią Zakładu Ochrony Środowiska

Instytutu Techniki Budowlanej wełna mineralna Isover jest

wyrobem przyjaznym dla środowiska. Jej zastosowanie

w przegrodach zewnętrznych obiektu budowlanego daje wy-

mierne efekty ekologiczne w całym cyklu użytkowania. Pro-

wadzi do zmniejszenia zużycia energii grzewczej podczas

eksploatacji budynku, co (oprócz niewą tpliwych korzyści fi-

nansowych) przyczynia się do ograniczenia emisji szkodli-

wych zwią zków (m.in. CO2, SO2).SAINT-GOBAIN ISOVER Polska od dawna pracuje nad

takimi rozwią zaniami technologii produkcji, aby w maksymal-

nym stopniu wykorzystać surowce wtórne. Jednym z narzę-

dzi mają cych prowadzić do tego celu jest ocena cyklu życia

produktów przeprowadzona przez Zakład Ochrony Środowi-

ska Instytutu Techniki Budowlanej. Certyfikat środowiskowy

jest przyznawany bezterminowo. Obowią zuje do momentu

zmiany przez producenta deklaracji środowiskowej.

Firma Cemex Polska Sp. z o.o., która jest obecna na polskim

rynku od marca 2005 r., kiedy przejęła grupę RMC, poinformo-

wała podczas konferencji prasowej o wynikach 2006 r. i planach

na 2007 r. Cemex Polska należy do krajowej czołówki producen-

tów cementu, betonu towarowego i kruszyw. Ma 2 cementownie,

10 kopalni kruszyw oraz sieć 40 wytwórni betonu towarowego.

Bogaty program BUDMY 2007



75

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

Spółka jest czwartym co do wielkości producentem cemen-

tu w naszym kraju. Może dostarczyć na rynek ponad

3 mln t cementu rocznie z cementowni w Rudnikach i Chełmie.

W przypadku betonu towarowego jest największym krajowym

producentem. Roczna wielkość produkcji to ponad 2 mln m3

betonu. Natomiast z 10 kopalni należą cych do Cemex Polskamożna wydobyć ok. 4 mln t kruszyw rocznie.

Gwałtowny wzrost popytu na cement w 2006 r., przewyż-

szają cy wszystkie dotychczasowe prognozy rynkowe, spra-

wił, że był to bardzo dobry rok dla całej branży. Dla Cemexu

był szczególny również z innego powodu. Firma wprowa-

dziła pionierską w polskim przemyśle cementowym strate-

gię sprzedaży, której celem jest dotarcie bezpośrednio do

klienta końcowego. Zrezygnowano z udziału pośredników,

dzięki czemu Cemex może lepiej i szybciej dostosowywaćswoją ofertę rynkową do potrzeb odbiorców. Nowy model

sprzedaży spowodował trzykrotny wzrost liczby klientów –

przedsiębiorców i hurtowni budowlanych – kupują cych ce-

ment bezpośrednio u producenta. Ponadto w 2006 r. Cemexzainwestował w rozwój technologii produkcji cementu

i ochronę środowiska w cementowniach w Chełmie i Rudni-

kach. Koszt inwestycji szacowany jest na 64 mln zł. Firma

przejęła spółkę Unicon, dzięki czemu jej potencjał wytwór-

czy zwiększył się o 9 wytwórni betonu towarowego i jedną kopalnię kruszywa.

W odpowiedzi na zwiększają ce się potrzeby krajowego

rynku budowlanego Cemex zapowiada kolejne inwestycje

w Polsce. Spółka zamierza przede wszystkim zwiększyćo ok. 10% produkcję cementu, a także produkcję kruszyw,

ale w zwią zku z prognozowanym wzrostem popytu na

beton towarowy planuje też inwestować w rozwój sieci

betoniarni.

W 2007 r. inwestycje w cementowniach w Rudnikach i Cheł-mie, mają ce na celu zwiększenie wydajności oraz ochronęśrodowiska, pochłoną ok. 200 mln zł. W Chełmie powstanie

m.in. zamknięty, odpylany skład klinkieru, zmodernizowane

będą młyny cementu oraz rozbudowana instalacja magazy-

nowa i dozowania paliw alternatywnych. W cementowni

Rudniki również zbudowany zostanie nowy hermetyczny ma-

gazyn klinkieru, unowocześnione będą piece obrotowe oraz

zwiększona wydajność załadunku cementu.

W 2007 r. Cemex wprowadzi na rynek nowe mieszanki be-

tonowe do specjalnego zastosowania, m.in. do układania ru-

rocią gów, wypełniania nieużywanych podziemnych zbiorni-

ków oraz do wykonywania skomplikowanych detali architek-

tonicznych.Podczas targów Budma 2007 prezesi firm: Lafarge Dachy

– Wojciech Gą tkiewicz oraz Viessmann – Roland Krause,

podpisali umowę o współpracy, zgodnie z któr ą od 1 lutego

br. wszyscy klienci indywidualni, którzy zakupią dachówki

cementowe Braas i akcesoria dachowe, oferowane przez

Lafarge Dachy, za co najmniej 8 tys. z ł brutto, mają prawo

do jednego kolektora słonecznego Vitosol100 firmy

Viessmann w cenie 1 zł. Dach z systemem solarnym Braas

– Viessmann umożliwia otrzymywanie taniego ciepła, po-

chodzą cego z energii słonecznej, do podgrzewania wody

użytkowej, a nawet wspomagania centralnego ogrze-

wania. Poza efektami finansowymi bardzo ważne jest to,

że Braas to kompletny system dachowy, dostępny z „jednej

r ęki”. W jego skład, oprócz siedmiu modeli dachówek

cementowych w bogatej gamie kolorystycznej, wchodzą :membrany i folie dachowe; obróki ścian i kominów; ele-

menty uszczelniają ce kalenice i grzbiety; zabezpieczenia

przeciwśnieżne oraz elementy komunikacji na dachu;

system rynnowy, a obecnie również kolektor słoneczny.

Zastosowanie systemu elementów pochodzą cych od jed-nego producenta daje gwarancję, że zostały one optymal-

nie dopasowane, a w tym przypadku nie bez znaczenia

jest również znana i ceniona marka Braas.

Nowości na Budmie

Targi Budma 2007 były opatrzone podtytułem „Targi wie-

dzy i zastosowań”. Po raz pierwszy z inicjatywy Sekcji Mate-

riałów Budowlanych Komitetu Inżynierii Lą dowej i Wod-

nej Polskiej Akademii Nauk została przedstawiona ekspo-

zycja „Nauka dla materiałów budowlanych; materiały oparte

na wiedzy”. Sześć wyższych uczelni: Akademia Górniczo-

-Hutnicza, Politechnika Krakowska, Politechnika Łódzka, Po-

litechnika Poznańska, Politechnika Warszawska i Politechni-ka Wrocławska oraz cztery ośrodki badawcze: Instytut Ba-

dawczy Dróg i Mostów, Instytut Mineralnych Materiałów Bu-

dowlanych, Instytut Techniki Budowlanej i Centrum Nauko-

wo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej prezentowałyswoje najnowsze osią gnięcia i ofertę partnerskiej współpracy

z przemysłem.

Grupa kapitałowa Solbet – największy producent betonu

komórkowego w Polsce – zaprezentowała dwie grupy pro-

duktów: Solbet Ideal do wznoszenia ścian jednowarstwo-

wych oraz Solbet Optimal do wykonywania tradycyjnych

ścian warstwowych. Solbet Ideal to bloczki o gęstości400 kg/m3 i grubości 36 cm – dotychczas produkowane oraz

po raz pierwszy zaprezentowane na BUDMIE 2007 – gru-

bości 42 cm, które umożliwiają uzyskanie ściany jednowarst-

wowej o współczynniku przenikania ciepła U = 0,23 W/m2K

(w przypadku bloczków grubości 36 cm U = 0,27 W/m2K).

Tak ciepła ściana gwarantuje zmniejszenie zużycia energii

na ogrzewanie budynku. Ponadto dzięki jednomilimetrowej

tolerancji wymiarów i wyprofilowaniu powierzchni czołowych

na pióro i wpust bloczki Solbet Ideal muruje się na cienką spoinę bez wypełniania spoin pionowych. Budowanie jest

więc szybkie i łatwe. Obecnie, przy braku siły roboczej na

polskim rynku, jest to ogromnym atutem ścian jednowarstwo-

wych, a ponadto występuje niewielkie prawdopodobieństwo

popełnienia błędów wykonawczych.



76

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

Firma Tech Service Polska sp. z o.o. promowała technolo-

gię polegają cą na wykorzystaniu odpadów styropianu w pro-

dukcji zapraw budowlanych oraz maszyny i urzą dzenie do pro-

dukcji betonów lekkich. Sucha zaprawa cementowo-styro-

pianowa POLYTECH produkowana jest na bazie bardzo lek-

kiego granulatu styropianowego połą czonego w fazie produk-cji z dodatkiem TECH i cementu portlandzkiego 32.5R. Doda-

tek TECH pozwala na przygotowanie lekkich zapraw

o podwyższonych właściwościach termicznych i akustycznych.

Zaprawa POLYTECH może być stosowana wewną trz i na ze-

wną trz budynków mieszkalnych oraz przemysłowych jako

podkłady podłogowe, termoizolacja stropów, dachów/stropo-

dachów, tarasów, wypełnienie gzymsów, kanałów.

Firma Fakro, znany producent okien dachowych, pokaza-

ła na BUDMIE 2007 aż piętnaście nowych wyrobów. Więcej

informacji w artykule „Nowości Fakro” na str. 82.

Grupa Silikaty zaprezentowa ła nowe bloczki wapien-

no-piaskowe SILIKAT A o bardzo dobrych właściwo-

ściach akustycznych, przeznaczone do wznoszenia ścianmiędzymieszkaniowych. Jest to bardzo cenne rozwią za-

nie, ponieważ ponad 30% osób mieszkają cych w budyn-

kach wielorodzinnych, wybudowanych zgodnie z wyma-

ganiami normowymi (wg PN-B-02151-3:1999 wymagana

minimalna wartość izolacyjności akustycznej ścian mię-

dzymieszkaniowych wynosi R’ A1

≥ 50 dB), skar ży się na

nieodstateczną izolacyjność akustyczną przegród. Wyni-

ka to z niezbyt rygorystycznych polskich wymagań.

W najbliższym czasie przewiduje się nowelizację normy

PN-B-0215-3 i wprowadzenie do niej, wzorem innych kra-

jów, m.in. zaostrzonego wymagania dla ścian międzymie-

szkaniowych na poziomie R’ A1

≥ 53 dB.

Zgodnie z raportem z badań laboratoryjnych, przepro-

wadzonych w Zakładzie Akustyki ITB, charakterystykaizolacyjności akustycznej właściwej w postaci wskaź-

ników jednoliczbowych (wg PN-EN ISO 717-1:1999)

ścian z bloczków Silikat A grubości 25 cm wynosi

Rw

= 60 (-2, -5) dB. Wskaźniki oceny izolacyjności

akustycznej właściwej obliczone wg PN-B-02151-3:1999,

na podstawie tych danych, wynoszą : RA1

= 58 dB dlaścian

wewnętrznych i RA2

= 55 dB dla ścian zewnętrznych. Zgodnie

z PN-B-02151-3:1999 wyniki badań laboratoryjnych wy-

korzystywane przy projektowaniu należy pomniejszyćo 2 dB (tzw. akustyczny współczynnik bezpieczeństwa)

i wówczas RA1R

= 56 dB, RA2R

= 53 dB. Przy określaniu

izolacyjności akustycznej przegrody w budynku wartość

tę należy pomniejszyć o poprawkę K uwzględniają cą wpływ bocznego przenoszenia dźwięków. O dobrej izola-

cyjności akustycznej przegrody decyduje również sposób

połą czenia ściany oddzielają cej pomieszczenie (np. mię-

dzymieszkaniowej) ze ścianami bocznymi (np. zewnętrz-

nymi), który powinien zapewnić redukcję bocznego prze-

noszenia dźwięków. Ściany wykonane z bloczków

SILIKAT A łą czy się ze ścianami bocznymi za pomocą wią -zania murarskiego lub, co jest szczególnie zalecane przez

przecięcie warstwy konstrukcyjnej ściany zewnętrznej

ścianą międzymieszkaniową . Projektant może bez obaw

przyjąć, że izolacyjność akustyczna ściany międzymie-

szkaniowej grubości 25 cm wykonanej z SILIKAT-ów A

spełnia wymaganie obowią zują ce w większości krajów

europejskich R’ A1

≥ 53 dB.

Medaliści targów

Tradycyjnie podczas targów BUDMA przyznano Złote

Medale MTP za wyroby i technologie wyróżniają ce sięinnowacyjnością i jakością . Otrzymały je następują ce

wyroby:• samozamykacze krzywkowe z szyną ślizgową z funk-

cją „EASY OPEN”, producent: DORMA GMBH, Niemcy;

firma zgłaszają ca produkt: DORMA Polska Sp. z o.o.,

Konstancin Jeziorna;

• kształtki wieńcowe do wykonywania wieńców stro-

powych KZE i KWE, producent: Przedsiębiorstwo Pro-

dukcyjno-Handlowo-Usługowe „ERGOBUD” Sp. z o.o.,

Warszawa;

• teleskopowe zadaszenie basenu „OPERA”, produ-

cent: ALUNA ARTUR NOWAK, Poznań;

• system posadzek przemysłowych BAUTECH (jedno-

warstwowe monolityczne utwardzone powierzchniowo

posadzki przemysłowe z betonów kompozytowych), pro-ducent: BAUTECH Sp. z o.o., Piaseczno;

• okno jednoramowe systemu WS-6000 z drewna

klejonego warstwowo o zwiększonej izolacyjności

akustycznej AKUSTIK, producent: STOLBUD SA,

Włoszczowa;

• geowłóknina TYPAR SF, producent: DuPont de Nemours,

Luksemburg, firma zgłaszają ca: GRILTEX Polska Sp. z o.o.,

Poznań;

• maszyna do produkcji betonowych elementów wi-

broprasowanych TECHMATIK WIB 1411, producent:

JADAR TECHMATIK s.c., Jarosław Kupidura, Dariusz

Kupidura, Radom;

• gruntowy wymiennik ciepła AWADUKT THERMO

(w wersji antybakteryjnej), producent: REHAU AG + Co.,Niemcy, firma zgłaszają ca produkt: PHU „GLOBAL-TECH”,

Dą browa Górnicza;

• wysokoosiowe okno dachowe 735, producent:

ROTO FRANK Sp. z o.o., Lubartów, firma zgłaszają ca pro-

dukt: ROTO FRANK Okna Dachowe Sp. z o.o., Lubartów;

• system kosztorysowania (oprogramowanie i bazy

danych) pt. Samolicz Kosztorysowy SYKAL, producent:

SOFTBUD – Biuro Oprogramowania Mikrokomputerowego,

Poznań;

• wentylacja COMFORT MAX, producent: DOSPEL

Sp. z o.o., Częstochowa;

• system balustrad ze stali nierdzewnej HABOE, produ-

cent: HABOE EDELSTAHL-SYSTEME GmbH, Niemcyi HARALD BŐHL GmbH, Niemcy; firma zgłaszają ca produkt:

INOX DESIGN Sp. z o.o., Poznań.

Nagrody ACANTHUS AUREUS za najciekawsze stoiska

przyznano szesnastu firmom, m.in.: Lafarge Dachy Sp. z o.o.;

Mapei Polska Sp. z o.o.; Sopro Polska Sp. z o.o.;

Cemex Polska Sp. z o.o.; Zakłady Tworzyw Sztucznych

Gamrat SA; Pruszyński Sp. z o.o.

W rankingu Budowlana Marka Roku 2006, przeprowadzo-

nym przez ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku, uhonoro-

wane zostały najbardziej rozpoznawane marki oraz najczęś-

ciej wybierane przez klientów w 2006 r. Tytuł „Budowlanej

Marki Roku 2006” otrzymały m.in. firmy: Atlas; Fakro;

Górażdże Cement; Opoczno; Wienerberger ; Knauf .

Krystyna Wi śniewska, Ewelina Kował ko



77

Jednowarstwowe monolityczne utwardzane powierzch-niowo posadzki przemysłowe z betonów kompozytowychBAUTECH, nagrodzone Złotym Medalem Międzynarodo-wych Targów Budownictwa BUDMA 2007, wyróżniają sięinnowacyjną receptur ą i bardzo dobr ą jakością dorównują -cą produktom wytwarzanym przez najlepszych świato-wych producentów, a w efekcie trwałością . Inne zalety

posadzek Bautech to: odporność na duże obciążenia statyczne i dynamiczne; odporność na ścieranie i udary; odporność na substancje agresywne; łatwość w utrzymaniu czystości;

bogata kolorystyka; ponaddwudziestoletnia żywotność bez stosowania specjal-

nych zabiegów konserwacyjnych; stanowią barier ę dla gęstych substancji, takich jak: smary, oleje.System BAUTECH – jednowarstwowe monolityczne utwar-

dzone powierzchniowo posadzki przemysłowe z betonów kom-pozytowych, ze względu na swoje specyficzne właściwości,przeznaczony jest do stosowania w zakładach produkcyjnych,magazynach, supermarketach, chłodniach, browarach, gara-żach, przemyśle spożywczym i farmaceutycznym oraz strefachzagrożenia wybuchem.

System BAUTECH obejmuje:

• projektowanie – rozwią zania technologiczne nawierzchni pro- jektowane są za pomocą specjalistycznego oprogramowania kom-

puterowego, w którym jako dane wyjściowe przyjmuje się m.in.przeznaczenie nawierzchni, warunki gruntowe, przewidywane ob-

ciążenia statyczne i dynamiczne oraz wymagania dotyczą ce na-wierzchni (ścieralność, smary, oleje itp.); dzięki rozpatrywaniu indy-widualnych wymagań i lokalnych warunków posadzki wykonywanesą „na miar ę”;

• produkcję i dystrybucję – włókien zbrojeniowych (stalo-wych i polipropylenowych), utwardzaczy posadzkowych, wypeł-nień dylatacyjnych, materiałów do pielęgnacji i impregnacji na-wierzchni betonowych, oraz maszyn do układania i wykańczanianawierzchni, co umożliwia kompleksowe zastosowanie systemutak szybko, jak jest to wymagane; wszystkie produkty systemuBAUTECH® mają odpowiednie atesty i certyfikaty: ITB i PZH;

• wykonawstwo – dzięki wysoko wyspecjalizowanej autory-

zowanej sieci wykonawczej inwestor otrzymuje gwarancję naj-wyższej jakości wykonywanych posadzek; firma stale powięk-sza profesjonalny potencjał wykonawczy i w zwią zku z tym jestw stanie sprostać rosną cemu i coraz bardziej wymagają cemurynkowi inwestycyjnemu; rozbudowana sieć wykonawczaumożliwia szybką realizację inwestycji;

• konsultacje i szkolenia – współpraca zespołów polskichi zagranicznych specjalistów o bogatej wiedzy teoretyczneji praktycznej pozwala na przekazywanie pełnych i rzetelnych in-

formacji; bezpośrednie kontakty z inwestorem, wizyty na placachbudów i w betoniarniach mają na celu dopilnowanie bezwzględ-nego przestrzegania reżimów technologicznych i udzielenie po-mocy technicznej w przypadku problemów podczas wykonywa-nia posadzek. Specjalistyczne szkolenia teoretyczne i praktycz-ne prowadzone dla firm wykonawczych eliminują tzw. „ekspery-mentowanie” podczas wykonywania posadzek.

Firma udostępnia również na swojej stronie internetowej spe-cjalny formularz „Dane wyjściowe do wykonania opracowania

projektu powierzchniowo utwardzanej monolitycznej posadzkiprzemysłowej z betonu kompozytowego w technologii BAUTECH”,który należy wypełnić i odesłać do firmy. Zainteresowany otrzy-muje kompleksowe opracowanie techniczno-technologiczne, za-

wierają ce informacje o: podłożu w zależności od istnieją cychwarunków gruntowych; wymaganej klasie i recepturze betonupłyty nośnej oraz jej grubości; ilości i rodzaju zbrojenia rozpro-szonego (stalowego BAUMIX i ewentualnie polipropylenowegoBAUCON); materiałach do utwardzania powierzchni w technolo-gii DST (MULTITOP, BAUTOP, EXTRATOP), ich dozowaniu i obrób-ce mechanicznej; preparatach powłokotwórczych i impregnują cych;rozstawie szczelin dylatacyjnych, czasie i sposobie ich wykonania.

System BAUTECH opracowano na podstawie 15-letnich do-świadczeń firmy zdobytych w wyniku współpracy z krajowymi

i zagranicznymi jednostkami, własnymi autoryzowanymi wyko-nawcami oraz spójnej polityki działów badawczo-wdrożeniowychi handlowo-marketingowych.

Nieustają ca aktywność firmy w promowaniu technologii orazbardzo dobra jakość posadzek przyczyniły się do zaintereso-

wania tym produktem rynków zagranicznych. W efekcie eks-port stanowi ponad 30% obrotów firmy.

2 ’2007 (nr 414)

Posadzki przemysłowe z betonów

kompozytowych Bautech

Uroczystość wr ę czenia Złotego Medalu Mię dzynarodowych Targów Bu-

downictwa BUDMA 2007. Od lewej: prof. dr hab. inż. Józef Jasiczak –

Przewodniczą cy Kapituły Konkursu; Ireneusz Lickiewicz – Dyrektor firmyBAUTECH; Andrzej Aumiller – Minister Budownictwa; Bogusław Zalew-

ski – Prezes Zarzą du MTP Fot. arch. BAUTECH

BAUTECH sp. z o.o.

tel. 022 716 77 91, fax 022 716 77 90e-mail: [email protected], www.bautech.pl

Posadzki przemysłowe z betonów

kompozytowych Bautech



78

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

Betonowo-keramzytowe, zbrojone

kształtki wieńcowe firmy Ergobud

Sp. z o.o. z Warszawy zostały uho-

norowane Złotym Medalem Między-

narodowych Targów Poznańskich

BUDMA 2007, za nowatorskie rozwią -

zanie, charakteryzują ce się wysokim

poziomem technologicznym oraz ja-

kością na najwyższym poziomie.

Betonowo-keramzytowe, zbrojone

kształtki wieńcowe to dopasowany do

wymiarów ściany oraz wysokości stro-

pu szalunek tracony, pozwalają cy na

sprawne i bezpieczne wykończeniewieńca. Kształtki można stosowaćw gęstożebrowych stropach belko-

wych (np. Teriva, Ceram, Fert itp.),

zespolonych stropach żelbetowych

wykonywanych z zastosowaniem pre-

fabrykowanych płyt żelbetowych (np.

Filigran, 2K, PSKJ itp.) oraz żelbeto-

wych płyt kanałowych.

Kształtki wieńcowe zapewniają rów-

nomierny rozkład obciążeń przekazy-

wanych ze stropu na mur zastępują cpodkłady betonowe lub ceglane, na

których spoczywa wieniec, co jest waż-

ne przede wszystkim w przypadku mu-

rów wykonywanych z pustaków cera-

micznych wysokodr ążonych oraz blocz-

ków z betonu komórkowego. Kształtki

rozwią zują także problem ryglowania

całego stropu podczas wykonywania

opuszczonego wieńca stropowego.

Przy układaniu dolnego zbrojenia wień-

ca poniżej stropu nie ma konieczności

używania stempli (wieniec opuszczony

proponowany jest przez wielu produ-centów elementów ściennych). Stoso-

wanie kształtek wieńcowych eliminuje

drogie i czasochłonne deskowanie, co

przyspiesza tempo robót budowlanych.

Dostępne są dwa rodzaje kształtek:

zewnętrzne i wewnętrzne. Mają one

długość 600 mm, a ich szerokość (240,

300 lub 360 mm) zależy od grubości

ściany, na której zostaną oparte. Do

wieńca na ścianie jednowarstwowej

wykorzystuje się kształtki węższe niższerokość muru, pozostawiają c miej-

sce na izolację termiczną .Kształtki przeznaczone do wykony-

wania wieńców na ścianach zewnętrz-

nych mają przekrój zbliżony do litery

„L”. Ich zastosowanie powoduje, że

krawędź stropu jest zamknięta ścianą o wysokości dobranej do zastosowa-

nego stropu i waha się od 225 mm

(w przypadku stropów wysokości

160 mm) do 405 mm (w przypadku

stropów wysokości 340 mm).

Kształtki do wykonywania wieńców

na wewnętrznych ścianach nośnych

mają korytkowy kształt, pozwalają cy

na wygodne ułożenie zbrojenia i opar-cie stropu z obu stron ściany. Oba ro-

dzaje kształtek są od wewną trz profi-

lowane w celu uzyskania dystansów

zbrojeniowych. W efekcie ułożone na

nich pr ęty zbrojenia mają zagwaranto-

waną prawidłową otulinę betonową .Betonowo-keramzytowe, zbrojone

kształtki to racjonalna inwestycja, która

poza nowatorskim podejściem do bu-

downictwa gwarantuje trwałość i eko-

nomię przedsięwzięcia budowlanego.

Potwierdza to rekomendacja Instytutu

Techniki Budowlanej (RT ITB-1058/2006

Wieńce stropowe KZE i KWE ).

Wr ę czenie Złotego Medalu MTP za kształtkiwieńcowe. Od lewej prof. dr hab. inż. Józef Jasiczak – Przewodniczą cy Kapituły Kon-kursu, Krzysztof Bruzi – współwłaścicielfirmy Ergobud Sp. z o.o., Andrzej Aumiller – Minister Budownictwa, Bogusław Zalew-ski – Prezes Zarzą du MTP Fot. Z. Nowicki

Kształtki wieńcowe –

wygodne i łatwe w użyciu



79

Kształtki wieńcowe umożliwiają :

• zabudowę wieńca stropowego na

ścianach jedno- i wielowarstwowych,

bez względu na materiał, z którego

wykonane są elementy ścienne;

• skrócenie czasu montażu stropu

i wieńca,

• eliminację czasochłonnego i ko-sztownego deskowania lub obmurów-

ki wieńca;

• eliminację skrajnych podpór mon-

tażowych;

• eliminację dystansu zbrojenia

wieńca;

• równomierny rozkład obciążeńprzenoszonych przez strop na ścianę;

• możliwość każdorazowego wyko-

nania wieńca opuszczonego bez ko-

nieczności ryglowania;

• możliwość wyprowadzenia ze

ściany rdzenia bez naruszania kon-

strukcji kształtki;

oraz zapewniają :

bezpieczeństwo podczas monta-

żu i zalewania stropu;

wymierne korzyści finansowe

i estetykę wieńca.

Żelbetowe, prefabrykowane kształtki

wieńcowe są zastrzeżone w Urzędzie

Patentowym RP oraz zostały zareje-strowane jako Wspólnotowy Znak

Towarowy (TM) w Urzędzie ds. Harmo-

nizacji Rynku Wewnętrznego OHIM

w Alicante i są zastrzeżone w całej Unii

Europejskiej.

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

P.P.H.U. ERGOBUD Sp. z o.o.tel./fax (0-22) 646-20-40




80

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

Okno drewniane o zwiększonej

izolacyjności akustycznej

40 dB, charakteryzują ce się

nowoczesnym rozwią zaniem

technologicznym i bardzo dobr ą jako-

ścią , powstało we współpracy Stolbu-

du S.A. Włoszczowa z zespołem pra-

cowników Zakładu Akustyki Instytutu

Techniki Budowlanej, aby spełnić

oczekiwania klientów narażonych na

nadmierny hałas spowodowany

przede wszystkim samochodowym

ruchem ulicznym o dużym natężeniu.Nowe okno powstało na bazie

konstrukcji okna jednoramowego

WS-6000 z drewna klejonego warst-

wowo. Szczególną uwagę zwrócono

na sposób szklenia okna i użytych do

niego materiałów.

Dzięki tym zmianom udało się w pro-

sty i niezbyt kosztowny sposób osią g-

nąć okno o izolacyjności akustycznej

Rw = 40 dB, podczas gdy standardoweokno WS-6000 ma R

w= 30 dB. Wynik

korzystniejszy o ok. 10 dB osią gnięto bez

gruntownych zmian w konstrukcji oraz za-

stosowaniu materiałów powszechnie do-

stępnych na rynku, a efekt jest imponują -

cy, gdyż hałas w pomieszczeniu podlega

następują cej zasadzie: jeżeli zmniejszy się

o ok. 10 dB w stosunku do tego, jaki jest

na zewną trz, to odnosi się wrażenie, że

jest on o połowę mniejszy.

Ponadto w nowym oknie zastosowano:

• okucia obwiedniowe o nośności

130 kG dla każdego skrzydła, z funk-cją mikrouchylania na skrzydle UR;

• osłonki na zawiasy w kolorze:

stare złoto; białym; br ą z RAL 8022;

br ą z RAL 8017; srebrnym; złotym;

• okapnik aluminiowy soft w kolorze

złotym, z wkładką termiczną i ukształ-

towaniem profilu skutecznie chronią -

cym przed działaniem czynników at-

mosferycznych; możliwość zastosowa-

nia okapników w dowolnym kolorze wg

palety RAL lub anodowanym.

Stolbud S.A. Włoszczowa produkuje

okna o zwiększonej izolacyjności aku-

stycznej z drewna dębowego, sosno-

wego lub meranti, klejonego warstwo-

wo na grubość, w celu zapewnienia

stabilności kształtu. Są one impregno-

wane (w odr ębnym procesie) i malowa-ne w dowolnych kolorach wg palety

RAL, NCS lub lakierami transparentny-

mi z uwzględnieniem indywidualnych

życzeń klienta (możliwość wykonania

okien dwukolorowych).

Okno jest dwudzielne R+ UR, z możli-

wością wykonania jako: stałe (S), uchyl-

ne (U), rozwieralne (R), uchylno-rozwie-

ralne (UR). Można w nim zastosować:

moskitier ę, samozamykacz, okiennice,

szprosy (nakładane, naklejane, kon-

strukcyjne, międzyszybowe); elementy

ozdobne; okładzinę aluminiową .Okno drewniane o zwiększonej izola-

cyjności akustycznej 40 dB uzyskało

Aprobatę Techniczną AT 15-2496/2006

oraz Certyfikat na Znak Jakości Aku-

stycznej AQ-ITB. Stolbud S.A. Włosz-

czowa otrzymał ten certyfikat jako jedyny

producent stolarki okienej w Polsce.

Okno o zwiększonej izolacyjności akustycznejfirmy Stolbud S.A. Włoszczowa

Wr ę czenie Złotego Medalu MTP za okno o zwię kszonej izolacyjności akustycznej. Od lewej:Augustyn Zioło – Stolbud S.A. Włoszczowa; prof. dr hab. inż. Józef Jasiczak – Przewodni-czą cy Kapituły Konkursu; Marek Szczę sny – Prezes Zarzą du Stolbudu S.A. Włoszczowa;Andrzej Aumiller – Minister Budownictwa; Bogusław Zalewski – Prezes Zarzą du MTP

Fot. Z. Nowicki

tel. 041 38 82 100, fax 041 38 82 211


Nowe elementy zastosowane w kon-

strukcji to:

• zestaw szybowy złożony z szyb

niskoemisyjnych i dźwiękochłonnych

(44,2/16A/6), oddzielonych ciepłymi ramka-

mi i przestrzenią wypełnioną argonem

(współczynnik przenikania ciepła zestawu

szybowego wynosi 1,1 W/m2K);

• przekładka z gumy neoprenowej

(Interhelam Antracyt 008), przyklejona

przed osadzeniem pakietu szkła do wr ę-

bu, mają ca na celu elastyczne zamoco-

wanie szyby i wyeliminowanie rezonansu

akustycznego;

• osadzenie pakietu szkła we wr ębie

szybowym za pomocą hermetycznego

kleju Instaweld 6613;

• uszczelka na obwodzie skrzydła

okiennego, skutecznie chronią ca pod

względem termicznym i akustycznym.

Profil okna o zwię kszonej izolacyjnościakustycznej





82

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

2006 r. dla firmy FAKRO był okresem dynamicznego

rozwoju. Zanotowano ponad 10% wzrost sprzedaży i fir-ma może pochwalić się pracowniami badawczymi,

których efektem jest 10 patentów zgłoszonych w 2006 r.

i aż 15 nowości, zaprezentowanych podczas tegorocz-

nych targów BUDMA w Poznaniu. Bior ą c pod uwagęliczbę patentów zgłaszanych rocznie, firma FAKRO zaj-

muje pierwsze miejsce wśród najbardziej innowacyj-

nych polskich firm. Nowości to: okno aluminiowo-tworzy-

wowe; okno termo; okno kolankowe (uchylno-rozwierne, uchyl-

ne, nieotwierane); okno kolebkowe; okno oddymiają ce; wyłaz

dachowy; świetlik dachowy; roleta ARP; szyba witrażowa;

schody ognioodporne; schody nożycowe z klapą ; schody

segmentowe z metalową drabiną ; drzwi kolankowe.

Okno aluminiowo-tworzywowe PTP

Okno idealnie nadaje się do stosowania w pomieszcze-

niach na poddaszu, w których panuje okresowo zwiększo-

na wilgotność, np. w łazienkach czy w kuchniach. Okno

można stosować również w pomieszczeniach, w których

zgodnie z życzeniem klienta ma znajdować się białe, łatwe

do utrzymania w czystości okno dachowe. Okno PTP ma

konstrukcję obrotową . Wykonane zostało z wielokomoro-

wych profili PVC w kolorze białym, które wewną trz wzmoc-

nione są ocynkowanymi profilami stalowymi.

Okno PTP wyposażone jest w:

– jednokomorowy pakiet szybowy 4H-16-4T z zewnętrz-

ną szybą hartowaną i wewnętrzną z warstwą niskoemisyj-

ną ; Uszyby = 1,0 W/m2K wg EN 674; Uokna = 1,5 W/m2Kwg EN 12567-2;

– potrójny system uszczelnienia (uszczelka przylgowa

ościeżnicy, uszczelka obwodowa i uszczelka w profilach

kryją cych bok ościeżnicy);

– nowa klamka w kolorze białym, umieszczona w dolnej

części skrzydła, umożliwiają ca łatwą obsługę okna oraz

dwustopniowe mikrouchylenie;

– profile trapezowe tłoczone z blachy aluminiowej gru-

bości 1,0 mm, co wpływa na sztywność profilu oraz zwięk-

sza odporność na uszkodzenia mechaniczne;

– fabrycznie zamontowane dolne ką towniki do montażu

okna na łatach w konstrukcji dachu.

Okno PTP montuje się w dachu o ką cie nachylenia15 – 90° wraz z kołnierzem uszczelniają cym identycznym

jak do okien drewnianych FAKRO.

Okno FTT Termo

Jest to okno dachowe o specjalistycznej i nowatorskiej

konstrukcji, zapewniają ce dużą oszczędność energii cieplnej.

Charakteryzuje się współczynnikiem przenikania ciepłaU

okna= 0,94 W/m2K, co umożliwia stosowanie w budynkach,

w których szczególny nacisk położony jest na zminimalizowa-

nie strat ciepła. Okno FTT makonstrukcję obrotową , wyposa-

żone jest w dwukomorowy, superenergooszczędny pakiet

szybowy, umieszczony w grubszej, drewnianej ramie skrzy-

dła. Odpowiednio zaprojektowane i wykonane okno dachowe

FTT Termo oraz system montażu zapewniają bardzo dobre

parametry termoizolacyjności i najwyższą 4 klasę szczel-

ności w zakresie przepuszczalności powietrza (klasyfikacja

PN-EN 12207, norma badań PN-EN 1026).

Okno FTT Termo montowane jest z wykorzystaniem

specjalnie do tego przeznaczonych akcesoriów montażo-

wych FAKRO; kołnierza paroprzepuszczalnego XDP i koł-nierza paroszczelnego XDS.

Okna kolankowe BDL, BVL, BXL

Okna kolankowe przeznaczone są do montażu w ścianie

pionowej (kolankowej) na poddaszu i stanowią dodatkowy

element „przedłużają cy” okno dachowe. Dzięki zastosowa-niu tego typu okien zwiększa się doświetlenie pomieszcze-

nia i pole widzenia. Nowa seria okien kolankowych charak-

teryzuje się nową konstrukcją ościeżnicy i skrzydła, inno-

wacyjnymi okuciami oraz nowo zaprojektowaną klamką .Mogą to być zarówno okna rozwierne, jak i uchylne – iden-

tyczne jak pionowe. W nowych oknach kolankowych zasto-

sowano podwójny system uszczelnienia, uszczelkę obwo-

dową i uszczelkę przylgową .Okno kolankowe BDL otwierane jest uchylnie i rozwiernie,

okno kolankowe BVL – uchylnie, a okno BXL – nieotwierane.

Nowe okna kolankowe wyposażone są w jednokomorowy

pakiet szybowy 4H-14-33.1T z zewnętrzną szybą hartowaną

i wewnętrzną ze szkła laminowanego, co dodatkowo zwięk-sza bezpieczeństwo użytkowania. U

szyby= 1,1 W/m2K.

Okno kolebkowe FCS

Jest to produkt nietypowy, skonstruowany i produkowany

na indywidualne zamówienie klienta. Charakteryzuje sięwygiętą w kształcie łuku ościeżnicą , skrzydłem i pakietem

szybowym. Łuk wygięcia okna kolebkowego dopasowany

jest do promienia łuku dachu i idealnie komponuje się z po-

łacią dachową . Oblachowanie jest również dopasowane do

kształtu okna. Okno kolebkowe otwiera się obrotowo i ma

klamkę zamontowaną w dolnej części skrzydła. Wyposażo-

ne jest w specjalnie wyprofilowany jednokomorowy pakiet

szybowy z dwiema szybami hartowanymi 4H-16-4HT,

Uszyby

= 1,3 W/m2K.

Nowości FAKRO

Stoisko firmy Fakro na targach Budma 2007 Fot. arch. FAKRO



83

TARGI BUDMA 2007

2 ’2007 (nr 414)

Okno oddymiają ce FSP

Najważniejszą cechą okna FSP, odróżniają cą je od

innych okien dachowych, jest umieszczenie zawiasów na

dolnej jego krawędzi, dzięki czemu przypomina odwrócone

okno klapowe. Okno FSP wyposażone jest w dwa siłowni-ki elektryczne, które automatycznie otwierają skrzydło.

Żadna z krawędzi okna, po otwarciu skrzydła, nie może

znajdować się nad kalenicą dachu. Zastosowanie siłowni-

ków elektrycznych w oknie oddymiają cym umożliwia wen-

tylację pomieszczeń. Okno dachowe, jako klapa oddymia-

ją ca, najczęściej stosowane jest w klatkach schodowych.

Okno oddymiają ce FSP wykonane jest z drewna sosno-

wego, impregnowanego próżniowo, dwukrotnie malowane-

go lakierem akrylowym. Montowane jest na łatach, na jed-

nej głębokości, ponieważ zostało fabrycznie wyposażone

w ką towniki. Ze względu na dużą wagę okna oddymiają ce-

go powinny je montować dwie osoby. Zalecane do stoso-

wania w dachach o ką cie nachylenia 20 – 60°.

Roleta ARP

Stanowi ona ochronę przed światłem i zapewnia przy-

jemne zacienienie wnętrza podczas słonecznych dni. Role-

ta ARP to również dodatkowa dekoracja wnętrza na podda-

szu. Oferowana jest w dwóch wersjach:

– roleta ARP obsługiwana r ęcznie;

– roleta ARP-E sterowana elektrycznie po podłą czeniu

do jednego z urzą dzeń sterują cych Fakro.

W standardowej wersji działanie rolety ARP-E możliwe

jest tylko przy zamkniętym oknie. Do obsługi wysoko za-

montowanej rolety ARP służy uniwersalny dr ążek ZST.

Wyłaz dachowy WLIWyłaz pozwala na szybkie, łatwe i bezpieczne wyjście na

dach w celu przeprowadzenia prac konserwacyjnych. Du-

że wymiary zapewniają wygodne użytkowanie wyłazu oraz

umożliwiają doświetlenie wnętrza. Wyłaz WLI przeznaczo-

ny jest do pomieszczeń nieogrzewanych. Ma konstrukcjęklapową i otwierany jest na bok na prawą lub lewa stronę.

Zastosowany ogranicznik obrotu stabilnie utrzymuje otwar-

te skrzydło oraz chroni przed przypadkowym zatrzaśnię-

ciem klapy. W dolnej części wyłazu znajduje się specjalnie

ukształtowany profil, który osłania ościeżnicę oraz zapobie-

ga poślizgowi w momencie wychodzenia na dach.

Wymiary wewnętrzne wyłazu 86 x 87 cm spełniają wyma-

gania warunków technicznych zabudowy. Wyłaz może byćmontowany w dachu o ką cie nachylenia 15 – 60°. Jest wy-

posażony w uniwersalny kołnierz uszczelniają cy, który

umożliwia dopasowanie go do każdego rodzaju pokrycia

dachowego. Prosty montaż na łatach nie wymaga wykona-

nia wymianów czy nadbitek. Umożliwia również przesuwa-

nie wyłazu w czasie montażu w poziomie w celu lepszego

dopasowania do profilu pokrycia dachowego.

Świetlik rurowy SLT

Główną jego funkcją jest dostarczanie naturalnego świat-

ła do wnętrza budynku. Zastosowanie tego rodzaju świetli-

ków pozwala na doświetlenie wszystkich pomieszczeńw budynku, nawet tych, w których nie ma możliwości za-

montowania okien dachowych czy pionowych. Takimi po-

mieszczeniami mogą być łazienki, garderoby, korytarze,

klatki schodowe, a nawet piwnice. Świetlik rurowy SLT

przenosi światło dzienne wpadają ce do rury światłonośnej

przez kopułę zamontowaną na dachu. Następnie promie-

nie słoneczne odbijają się od ścian giętkiej, refleksyjnej ru-

ry i kierowane są ku dołowi na rozpraszacz. Zamontowanyw suficie rozpraszacz równomiernie rozprowadza promie-

nie światła i doświetla pomieszczenie. Świetlik rurowy mo-

że być wykorzystywany również wieczorami oraz w nocy.

Wówczas należy zainstalować w nim oprawę oświetlenio-

wą spełniają cą funkcję lampy.

Świetliki rurowe mogą być montowane na dachach o na-

chyleniu 15 – 60° lub na dachach p łaskich (na zamówie-

nie). Dostępne dwa rodzaje kołnierzy: do pokryć płaskich

i profilowanych.

Schody

Schody strychowe ognioodporne LWF służą do wyj-

ścia na poddasze (strych) oraz stanowią zapor ę ogniową podczas pożaru wewną trz budynku. Klapa schodów wyko-

nana jest z materiałów ognioodpornych oraz wyposażona

na obwodzie w uszczelkę pęcznieją cą , która zapewnia

szczelność podczas pożaru. Schody LWF posiadają odpor-

ność ogniową EI 30 min. Są to pierwsze w Polsce schody

o rozmiarze odpowiadają cym warunkom technicznym za-

budowy (86 x 130 cm). Uszczelka obwodowa znajdują ca

się w podfrezowanej części skrzynki zapewnia schodom

najwyższą klasę szczelności.

Segmentowy system składania drabiny schodów oraz

blokada klapy w pozycji pełnego otwarcia zapewniają pro-

stą obsługę schodów. Bezpieczeństwo użytkowania za-

pewniają zaokr ą glone kształty wsporników bocznych oraz

pozostałych okuć.Schody nożycowe z klapą termoizolacyjną LST służą

do wyjścia na poddasze (strych). Drabinka schodów ma kon-

strukcję nożycową . Energooszczędna, biała klapa termoizo-

lacyjna grubości 36 mm o współczynniku przenikania ciepła1,1 W/m2K znacznie ogranicza straty ciepła. Uszczelka ob-

wodowa znajdują ca się w dolnej części skrzynki zapewnia

schodom najwyższą klasę szczelności. Policzki w kształcie

litery „S” nadają schodom nowoczesny wyglą d i pełnią rolępor ęczy. Wymiary 50 x 80 cm uzyskane dzięki specjalnemu

systemowi składania drabinki pozwalają na zamontowanie

schodów w otworach o niewielkich rozmiarach.

Schody strychowe LWM zbudowane są z metalowej dra-

biny i energooszczędnej klapy o współczynniku przenikaniaciepła 1,1 W/m2K w kolorze beżowym. Segmentowy system

składania drabiny schodów oraz blokada klapy w pozycji peł-nego otwarcia zapewniają prostą obsługę schodów.

Drzwi kolankowe DWK przeznaczone są do zabudo-

wy w ścianie kolankowej. Umożliwiają one dostęp do

pomieszczenia nieużytkowego znajdują cego się za ścia-

ną kolankową . Doskonałe parametry termoizolacyjne

(U = 1,1 W/m2K) oraz wysoka szczelność maksymalnie

ograniczają straty ciepła. Mogą być montowane w wersji

otwieranej na prawą lub lewą stronę. Standardowo drzwi

kolankowe wyposażone są w skrzydło termoizolacyjne gru-

bości 36 mm, wykonane z drewna sosnowego, z dwóch

stron oklejone płytą HDF w kolorze białym. Wolna prze-

strzeń wypełniona jest styropianem grubości 3 cm.



84

Uroczysta gala wr ęczenia nagród

w prestiżowym konkursie Per ły Cerami-

ki UE 2006, organizowanym przez re-

dakcję kwartalnika „Wokół Płytek Cera-

micznych”, pod patronatem Minister-

stwa Budownictwa, Stowarzyszenia Ar-chitektów Polskich oraz Sekcji Archi-

tektury Wnętrz Zwią zku Polskich Arty-

stów Plastyków, odbyła się 24 stycznia

2007 r. podczas Międzynarodowych

Targów Budownictwa Budma 2007

w Poznaniu. Towarzyszyła jej wystawa

nagrodzonych kolekcji.

Tytuły Per ła Ceramiki UE 2006 i Per ła

Ceramiki Dystrybutorów 2006 zostały

przyznane najciekawszym kolekcjom pły-

tek ceramicznych, wybranym przez juro-

rów z nominowanych kolekcji w trzech

równorzędnych edycjach konkursu.

Nagrody w postaci statuetek i certyfika-tów wr ęczyli laureatom: Andrzej K. Au-

miller – Minister Budownictwa, Jerzy Gro-

chulski – Prezes Stowarzyszenia Archi-

tektów Polskich, Janusz Wójcik – Prezes

firmy ARCER, Przewodniczą cy Jury Dys-

trybutorów, Krystyna Wiśniewska – Re-

daktor Naczelna kwartalnika „Wokół Płytek

Ceramicznych”.

Tytuł Per ła Ceramiki UE 2006zdobyły kolekcje:

Corda oraz Flavia,producent Ceramika Gres S.A.

Texas,producent: Ceramika Marconi Sp. z o.o.

Travertino,producent: Ceramika Nowa Gala S.A.

Maxima/Maxim, Foresta/Forest orazMustang, Sophistic i Sugar ,producent: Ceramika Paradyż;

Homme, producent: Ceramika Tubą dzin Antares, producent:

Cooperativa Ceramica d’ Imola (Włochy) Etnica oraz Gres Real Cotto,

producent Opoczno S.A.; Tibet, producent:

Pamesa Ceramica S.L. (Hiszpania) Geom, producent:

Tau Ceramica (Hiszpania) Cabaret, producent:

Venus Ceramica S.A.(Hiszpania); Carnaby, producent: Villeroy & Boch

Fliesen GmbH (Niemcy); Madera, producent: Zakłady Płytek

i Wyrobów Sanitarnych Jacek Pilch.

Tytuł Per ła Ceramiki Dystrybutorów 2006nadano kolekcjom:

Travertino, producent:Ceramika Nowa Gala S.A.

Maxima/Maxim, Foresta/Forest;Sophistic oraz Sugar ,producent: Ceramika Paradyż;

Calle, producent: Ceramika Tubą dzin; Tibet, producent:

Pamesa Ceramica S.L.

Wyróżnienie: Cabaret, producent:Venus Ceramica S.A.

Nagrodę Ministra Budownictwa

otrzymała firma Polcolorit S.A.

Nagrodę przyznaną firmie Polcorolit SA,Minister Budownictwa Andrzej Aumiller

wr ę cza Barbarze Marconi – członkowi Rady Nadzorczej

Gala Laureatów Konkursu Perły Ceramiki UE 2006

F o t .

Z .

N o w i c k i

Prezes firmy Ceramika Paradyż – StanisławTę piński (pierwszy z lewej) dzię kuje za przyznane wyróżnienia. Pozostałe osoby(od lewej): Jerzy Grochulski, JanuszWójcik, Andrzej K. Aumiller, KrystynaWiśniewska

Wielką Per łą Ceramiki UE 2006

nagrodzono firmę Ceramika Paradyż

Organizator konkursu

KWARTALNIK



85

Krystyna Wiśniewska: W ostat-

nich latach na bazie zak ł adu produk-

cji betonu komórkowego SOLBET i zak ł adu produkcji maszyn budow-

lanych SOLBET-ZREMB w Solcu

Kujawskim powstał a Grupa Kapita-

ł owa SOLBET, któr ą Pan zarz ądza.

Prosz ę przybli ż y ć histori ę jej two-

rzenia, struktur ę i profil produkcji.

Marek Małecki: Historia firmySOLBET to już ponad pięćdziesią t latdoświadczeń w produkcji ściennychmateriałów budowlanych. Współczes-ny SOLBET to Grupa Kapitałowaskupiają ca przede wszystkim zakła-dy wytwarzają ce beton komórkowy,

ale i inne materiały niezbędne dowznoszenia obiektów, a także za-kłady mechaniczne wytwarzają cemaszyny i urzą dzenia na potrzebyprzemysłu materiałów budowlanychi nie tylko.

Jednostką macierzystą grupy jestSOLBET – SOLEC KUJAWSKI, pro-fesjonalny, nowoczesny zakład dys-ponują cy światowymi technologiamiprodukcji betonu komórkowego orazstropów TERIVA, posiadają cy równieżoddziały zamiejscowe – zakład w Pod-

nieśnie, wytwarzają cy beton komórko-wy oraz zakład w AleksandrowieKujawskim, produkują cy wyroby che-mii budowlanej. Kolejni członkowiegrupy to: SOLBET STALOWA WOLA – beton komórkowy, SOLBET KOL-BUSZOWA – beton komórkowy, stro-py TERIVA, betony ciężkie, zakładmechaniczny; SOLBET LUBARTÓW – beton komórkowy, stropy TERIVA,styropian; SOLBET ZREMB – zakładmechaniczny o dużych możliwościachprodukcyjnych, dysponują cy wykwali-fikowaną kadr ą konstruktorów i tech-nologów, którzy są w stanie zrealizo-

wać najbardziej skomplikowane za-mówienia na urzą dzenia do produkcji

materiałów budowlanych.KW: SOLBET jest liderem w pro-

dukcji betonu komórkowego w Pol-

sce. Jakie są moż liwości produk-

cyjne, wielkość sprzedaż y i udział w krajowym rynku betonu komór-

kowego?

MM: Grupa SOLBET w 2006 r.sprzedała 1229 tys. m3 betonu komór-kowego, co stanowiło ok. 27% udziałuw krajowej produkcji betonu komórko-wego. W 2007 r. poziom sprzedażymoże przekroczyć 1,5 mln m3, aczkol-wiek udział w rynku może utrzymać

się na dotychczasowym poziomie,z tego względu, że w 2006 r. pozosta-li krajowi producenci również nie wy-korzystali w pełni swoich zdolnościprodukcyjnych.

KW: Co, oprócz wielkości pro-

dukcji, zdecydował o o silnej pozy-

cji SOLBETU na rynku?

MM: Uważam, że o silnej pozycjiSolbetu na rynku, poza poziomemsprzedaży i jakością produktów, zde-cydowało posiadanie w swojej grupiezakładu mechanicznego SOLBET-

-ZREMB. Jednostka ta to samodziel-ny zakład badawczo-rozwojowy, pro-dukują cy doskonałe linie technolo-giczne do wytwarzania betonu komór-kowego, które doceniają również za-graniczni producenci. Efektem tego jest eksport maszyn tej firmy doCzech, na Słowację, Węgry oraz doRosji.

KW: Jak jest struktura asorty-

mentowa betonu komórkowego

w SOLBECIE? Które odmiany sąnajpopularniejsze i jaki jest obec-

nie kierunek rozwoju tego wyrobu

w Polsce i na świecie?

MM: W tym momencie należy po-wiedzieć o specyfice rynków, na

których działamy, ponieważ są onezupełnie odmienne. W strukturzesprzedaży na rynek niemiecki czyskandynawski 66% stanowią odmia-ny lekkie, tzn. gęstości 400 kg/m3,pozostałe 34% stanowią odmianycięższe, gęstości 600 kg/m3. Nato-miast rynek polski jest zupełnie inny.Jego specyfika wynika z braku trady-cji budowania ścian jednowarstwo-wych, a może raczej z braku nakła-dów na wypromowanie niewą tpli-wych zalet tego typu rozwią zania.Potwierdzają to konkretne dane:

ok. 95% rynku w Polsce stanowi betonkomórkowy gęstości 600 – 650 kg/m3.Widać zatem, że jest jeszcze wieledo zrobienia w dziedzinie marketin-gu, aby zwiększyć sprzedaż odmianlekkich w Polsce.

Co do kierunków rozwoju myślę, żezarówno technologia ścian jedno-warstwowych, jak i z ociepleniem bę-dą istniały równolegle na rynku. Na-szym celem jest podanie klientowiobiektywnej informacji na temat wad

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

SOLBET zwiększa

produkcjęi umacnia markę

Z mgr. inż . Markiem Mał eckim

– Prezesem Grupy SOLBET

rozmawia red. Krystyna Wi śniewska



86

i zalet obu technologii, a wyboru niechdokona sam. Dajemy klientowi dwanajlepsze produkty w swoich klasach:SOLBET IDEAL – do wznoszeniaścian jednowarstwowych, SOLBET

OPTIMAL do budowy ścian z ocieple-niem, czyli ścian warstwowych.

KW: Jaki jest obecnie udział beto-

nu komórkowego w rynku materia-

ł ów ściennych wPolsce i co decydu-

je o jego popularności? Jak zmienia

si ę rynek materiał ów ściennych i jak

Pana zdaniem będzie si ę zmieniał a pozycja betonu komórkowego?

MM: Udział betonu komórkowegow rynku materiałów ściennych w Pol-sce oscyluje na poziomie ok. 42%.O jego popularności w dużej mierze

decyduje cena, ale inwestorzy do-strzegają również inne zalety, takie jak: dobra izolacyjność termiczna przyrelatywnie dużej wytrzymałości; ła-twość obróbki; szybkość prowadzeniaprac budowlanych. Mamy świado-mość, że w Polsce nie jest dostatecz-nie powszechna wiedza na temat za-let betonu komórkowego. Dowodzi te-go fakt, że w budownictwie dominujemodel ściany warstwowej z docieple-niem. Niewielu inwestorów zdaje so-bie sprawę, że z betonu komórkowe-go można wymurować ścianę jedno-

rodną o współczynniku przenikaniaciepła U < 0,30 W/m2K, a z bloczkówSOLBET IDEAL można uzyskać ścia-nę zewnętrzną o U = 0,23 W/m2K. Codo zmian na rynku materiałów ścien-nych, to głównym naszym zadaniem jest utrzymanie obecnej pozycji beto-nu komórkowego przez promowanie jego bezspornych zalet.

KW: Czy potencjał produkcyjny

betonu komórkowego w Polsce jest

wystarczaj ący w stosunku do po-

trzeb?

MM: Trudno to jednoznacznie oce-nić, gdyż obecna bardzo dobra ko-niunktura w budownictwie powoduje,że bieżą ca produkcja jest niższa niżzapotrzebowanie na bloczki z beto-nu komórkowego, stą d wydłuża sięczas oczekiwania na realizację za-mówienia.

Pamiętać jednak należy, że przezprawie 10 ostatnich lat potencjał pro-dukcyjny całej branży był wykorzysty-wany w ok. 70 %, stą d na bazie bar-dzo jeszcze krótkiego okresu koniunk-tury trudno wyrokować, że jest on zbytmały. Z pewnością potrzeby zarówno

w budownictwie mieszkaniowym, jaki przemysłowym są bardzo duże, alemożliwości ich realizacji zawsze zale-żą od kondycji całej gospodarki.

KW: Jakie przedsi ęwzi ęcia planuje

SOLBET, aby utrzymać pozycj ę lidera na rynku betonu komórkowego?

MM: Będziemy się skupiać przedewszystkim na promocji lekkich odmianbetonu komórkowego przeznaczo-nych na ściany jednowarstwowe. Jak już wspominałem, wiedza inwestorów jest bowiem bardzo ograniczona. Niezaniedbamy też produkcji niezbęd-nych w budownictwie odmian cięż-kich, a więc gęstości 700 kg/m3 czyw przyszłości 800 kg/m3. Ich doskona-ła izolacyjność akustyczna powinna

decydować o zastosowaniu szczegól-nie do wzoszenia ścian wewnętrz-nych. W Polsce beton komórkowyutożsamiany jest jeszcze z bloczkamiz lat siedemdziesią tych, tańszymi odinnych materiałów ściennych, ale rów-nież niezbyt wysoko ocenianymi podwzględem jakości. Skuteczna pro-mocja naszych systemów, zarównow wersji IDEAL, jak i OPTIMAL,powinna ten wizerunek zmienić. Ko-nieczne jest przypominanie inwesto-rom na każdym kroku, że beton ko-mórkowy zapewnia bardzo dobr ą ter-

moizolacyjność, doskonałą akumula-cję ciepła, łatwość obróbki, szczegól-nie kiedy trzeba w ścianie wykonaćbruzdy i otwory; niskie nakłady pracywynikają ce z faktu, że jeden standar-dowy bloczek to tyle samo po-wierzchni ściany, co kilkanaście ce-gieł, i ma małą masę, ułatwiają cą proces budowy. Mam nadzieję, żeinni producenci betonu komórkowe-go też pójdą tą drogą i wspólnie prze-konamy potencjalnych odbiorców dotego materiału.

KW: Jakie sąplany rozwoju pozosta- ł ych dział ów produkcji w SOLBECIE,

a wi ęc chemii budowlanej, styropia-

nu, betonów ci ęż kich, maszyn?

MM: Niewą tpliwie drugim strate-gicznym produktem dla Grupy SOL-BET będzie chemia budowlana. Je-szcze w tym roku planujemy inwesty-cje, których celem jest zwiększeniemocy produkcyjnych. Oczywiście lo-gicznym krokiem jest wzrost nakładówna promocję klejów marki Gabit, którana razie znana jest tylko regionalnie.Mogę powiedzieć, że szykujemy spo-re zmiany już w tym roku.

KW: Które wyroby firma eksportu-

je i do jakich krajów? Jak ą cz ęść produkcji SOLBETU stanowi eksport

i jakie są plany jego rozwoju? Czy

w gr ę wchodz ą również inwestycje

na rynkach zagranicznych? MM: W spółce SOLBET-ZREMB,

należą cej do Grupy KapitałowejSOLBET, eksport w 2006 r. osią gnął70% obrotów. Drugim ważnym produk-tem eksportowym obok maszyn do wy-twórni materiałów ściennych jest oczy-wiście beton komórkowy. W 2006 r. wy-eksportowaliśmy 123 000 m3, co przyprodukcji 1 229 000 m3 betonu komór-kowego stanowi 10%.

Nasze wyroby trafiają przede wszyst-kim na rynek niemiecki, s łowacki

i czeski; w mniejszym stopniu na ukra-iński, skandynawski, litewski i łotew-ski. Są to jednak rynki bardzo per-spektywiczne i w 2007 r. na pewnozwiększymy na nich naszą obecnośćo kolejnych kilkadziesią t procent.

Planujemy budowę lub przejęciezakładu na jednym z rynków zagra-nicznych, ponieważ przy obecnymboomie budowlanym w Polsce bardzotrudno jest zaspokoić zapotrzebowanienaszych zagranicznych kontrahentów.

KW: Jak ocenia Pan 2006 r. z pozy-

cji Grupy Kapitał owej SOLBET i jakie

są prognozy na 2007 r.? Czy przy bardzo dobrej obecnej koniunkturze

w budownictwie jesteście w stanie

rytmicznie, bez oczekiwania odbior-

ców, realizować zamówienia na po-

szczególne wyroby?

MM: 2006 r. był dobry dla GrupySOLBET i prognozy na 2007 r. są równie obiecują ce. Na pewno będzie-my robić wszystko, aby dostawy na-szych produktów dla naszych stałychodbiorców były rytmiczne. Nie będzieto łatwe, ponieważ dobra koniunktura

powoduje, że zwiększają się ceny su-rowców, a w dodatku ich podaż jestograniczona. Pamiętać również nale-ży, że minione „chude” lata spowolni-ły procesy modernizacyjne, które są niezbędne w każdej branży. Obecnietrzeba będzie szybko nadrobić te za-ległości. Na pewno nie spowodujeto organiczenia produkcji. Będziemiało tylko skutki pozytywne, ponie-waż spowoduje dalszy wzrost jakościbloczków naszej produkcji.

KW: Ż ycz ę dalszych sukcesów na

krajowym i zagranicznych rynkach.

Dzi ękuj ę za rozmow ę

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)



87

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

Wstępne wyniki badań GUS

przeprowadzonych w du-

żych przedsiębiorstwach

przemysłowych, o liczbie

pracują cych 50 i więcej osób, wykazały

że w 2006 r., w porównaniu z 2005 r.,

uzyskano w branży materiałów budow-

lanych znacznie lepsze wyniki produk-

cyjne. Spośród 39 obserwowanych grup

wyrobów rozmiary produkcji aż 30 grup

były wyższe niż przed rokiem (w 2005 r.

– tylko 20 grup). Wzrost produkcji wyro-

bów przez kolejne trzy lata odnotowaliproducenci rur, przewodów i węży

sztywnych z PVC (w 2004 r. – o 97,8%,

w 2005 r. – o 2,4%, w 2006 r. – 20,5%),

betoniarek (odpowiednio o 34,0%, 32,5%,

61,6%), masy betonowej (o 33,6%,

8,2% i 29,5%), elementów ściennych si-

likatowych (o 0,6%, 37,7%, 80,7%), wy-

robów izolacji termicznej z wełny mine-

ralnej (o 22,2%, 5,7%, 14,4%), rur stalo-

wych (o 21,5%, 1,5%, 9,5%), cementu

(o 8,4%, 1,3%, 15,6%), wyrobów sani-

tarnych z porcelany (o 24,3%, 8,7%,

8,8%), ceramicznych gą siorów dacho-

wych (o 5,7%, 17,3%, 2,4%), dachówekceramicznych (o 6,6%, 5,3%, 12,1%),

sklejki (o 4,4%, 22,4% , 7,0%) oraz tar-

cicy (o 9,3%, 3,6%, 3,0%).

W grudniu 2006 r. aż w 32 grupach

wyrobów odnotowano produkcję niższą

niż w listopadzie br., a w 24 wyższą niż

w grudniu ub. roku. Słabsze niż w po-

przednich miesią cach wyniki notowane

w grudniu nie zmieniły ogólnego, bar-

dzo dobrego obrazu całej branży

w skali roku. Roczna dynamika produk-

cji była bowiem w 22 grupach wyższa

od notowanej za 11 miesięcy br.W grudniu 2006 r., w porównaniu

z grudniem 2005 r., wzrost produkcji

osią gnęli producenci 24 grup wyrobów.

Najwyższy wzrost, o ponad 50%, zano-

towano w produkcji elementów ścien-

nych silikatowych – o 132,0%, cementu –

– o 70,5% oraz masy betonowej –

– o 57,4%.Znaczny wzrost, o30 – 50%,

odnotowali producenci bloków ścien-

nych z betonu lekkiego – o 47,5%,

gazomierzy – o 38,5%, wyrobów izo-

lacji termicznej z wełny mineralnej –

– o 32,6% oraz farb i pokostów chloro-

Produkcja ważniejszych wyrobów przemysłowych używanych w budownictwiew 2006 r. (cd. na str. 89)

Tarcica [dam3] 171 2 427 97,8 82,4w tym: tarcica iglasta [dam3] 141 2 036 96,5 80,4

Sklejka składają ca się wyłą czniez arkuszy drewna [m3] 8 339 108 930 104,6 83,4

Płyty wiórowe i podobne płytydrewnopodobne [dam3] 383 4 188 118,0 99,7

Płyty pilśniowe z drewna lubinnych materiałówdrewnopodobnych [tys. m2] 33 490 408 252 97,5 99,1

Okna i drzwi, ościeżnice i progidrewniane [tys. m2] 798 10 575 79,8 82,4

Płyty parkietowe z drewna,do podłóg mozaikowych [tys. m2] 164 2 613 90,4 68,7

Płyty parkietowe z drewna,pozostałe [tys. m2] 1 914 31 880 65,5 90,6

Farby i lakiery (łą cznie z emaliamii lakierami) na bazie polimerówakrylowych lub winylowych,w środowisku wodnym [hl] 86 263 1 854 872 93,0 77,5

Farby i pokosty (łą cznie z emaliamii lakierami) na bazie poliestrówo masie rozpuszczalnika

organicznego większej niż 50%masy roztworu [hl] 2 218 33 892 – 81,6

Farby i pokosy (łą cznie z emaliamii lakierami) na bazie poliestrów,pozostałe [hl] 18 341 349 549 – 68,8

Farby i pokosty (łą cznie z emaliamii lakierami) na bazie polimerówakrylowych lub winylowych,w których masa rozpuszczalnikaorganicznego przekracza 50%masy roztworu [hl] 1 790 33 439 118,2 109,5

Farby i pokosty (łą cznie z emaliamii lakierami) chlorokauczukowe,chemoutwardzalne, epoksydoweoraz poliuretanowe, w których ma-sa rozpuszczlanika organicznego

przekracza 50% masy roztworu [hl] 7 581 111 859 131,6 76,4Rury, przewody i węże sztywnez polimerów chlorku winylu [t] 6 067 107 903 120,3 63,6

Wykładziny podłogowe, ściennelub sufitowe z tworzywsztucznych [tys. m2] 1 085 15 785 104,5 83,4

Wykładziny podłogowe z polime-rów chlorku winylu [tys. m2] 661 10 096 80,6 79,1

Szyby zespolone jednokomorowe[tys. m2] 725 10 521 82,6 63,9

Szyby zespolone wielokomorowe[tys. m2] 9 124 128,6 56,3

Filce, materace i płyty z włóknaszklanego [t] 2 686 32 289 102,2 98,5

Wyroby sanitarne, z porcelany [t] 4 299 49 242 116,9 99,3

Wyroby

XII I–XII XII 2005 = 100

liczby bezwzględneXII XI

2005 = 100 2006 = 100

Produkcja materiałów budowlanychw 2006 roku



88

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

Produkcja ważniejszych wyrobów przemysłowych używanych w budownictwie w 2006 r.



89

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

kauczukowych, chemoutwardzalnych,

epoksydowych i poliuretanowych, o ma-

sie rozpuszczalnika organicznego po-

wyżej 50% – o 31,6%. Bardzo dobrymi

wynikami, o 20 – 30% wyższymi niż

w grudniu 2005 r., legitymowali się pro-

ducenci wapna – o 28,6%, szyb zespo-

lonych wielokomorowych – o 28,6%, ale

szyb jednokomorowych wyprodukowa-

no o 17,4% mniej, betoniarek – o 23,5%

więcej, dachówek ceramicznych –

– o 22,7% oraz rur, przewodów,

węży sztywnych z PVC o 20,3% więcej.O 10 – 20% więcej wyprodukowano

farb i pokostów na bazie polimerów

akrylowych lub winylowych, o masie

rozpuszczalnika organicznego powyżej

50% – o 18,2%, płyt wiórowych –

o 18,0%, cegły i elementów budowla-

nych, ceramicznych, wypalanych z gli-

ny, stosowanych pod oblicowaniem –

– o 17,7%, rur stalowych – o 17,2%,

w tym rur bez szwu – o 34,3%, a ze

szwem tylko o 0,9%, wyrobów sanitar-

nych z porcelany – o 16,9%, cegły cera-

micznej i elementów stosowanych do li-

cowania – o 15,1%. W grupie wyrobów,

w przypadku których odnotowano dyna-

mikę produkcji ±5% poziomu ubiegło-

rocznego znalazły się sklejka – wzrost

o 4,6%, wykładziny podłogowe, ścienne

lub sufitowe z tworzyw sztucznych –

o 4,5%, filce i płyty z włókna szklanego –

o 2,2%, natomiast bloki i płytyścienne gi-

psowe – spadek o 2,1%, tarcica –

o 2,2%, płyty pilśniowe – o 2,5%, papa –

o 4,8%, a o 7,0% mniej wyprodukowano

farb i lakierów na bazie polimerów akry-

lowych lub winylowych, wodorozpu-szczalnych. Spadek przekraczają cy

10% poziomu produkcji w grudniu ub. ro-

ku wystą pił w produkcji płyt parkietowych

do podłóg mozaikowych – o 9,6%, a do

podłóg niemozaikowych aż o 34,5%, ce-

ramicznych pustaków stropowych –

o 10,2%, wodomierzy – o 11,0%, cera-

micznych gą siorów dachowych –

o 14,4%, blachy walcowanej na zimno –

o 16,8% oraz okien, drzwi, ościeżnic

i progów drewnianych – o 20,2% mniej.

W cią gu całego 2006 r. największy

wzrost produkcji, o ponad 50%,

osią gnęli producenci elementów ścien-

nych silikatowych – o 80,7%, betonia-

rek – o 61,6% oraz szyb zespolonych

wielokomorowych – o 57,0%, przy

czym w produkcji szyb jednokomoro-

wych odnotowano wzrost tylko o 6,6%.

Bardzo dobre wyniki, wzrosto 20 – 30%, osią gnęli również produ-

cenci masy betonowej – o 29,5%, ga-

zomierzy – o 25,3%, rur, przewodów,

węży sztywnych z PVC – o 20,5% oraz

bloków ściennych z betonu lekkiego –

– o 19,6%. O 10 – 20% więcej wypro-

dukowano wykładzin podłogowych,

ściennych lub sufitowych z tworzyw

sztucznych – o 17,9%, wapna –

– o 15,9%, bloków i płyt ściennych gip-

sowych – o 15,7%, cementu – o 15,6%,

wyrobów izolacji termicznej z wełny mi-

neralnej – o 14,4%, blachy walcowanejna zimno – o 13,4%, dachówki cera-

micznej – o 12,1% oraz okien, drzwi,

ościeżnic i progów drewnianych –

– o 10,7%. O 5 – 10% w skali roku

wzrosła produkcja rur stalowych –

– o 9,5%, w tym bez szwu – o 25,0%,

a ze szwem spadła o 2,8%, farb i lakie-

rów na bazie polimerów akrylowych lub

winylowych, wodorozpuszczalnych –

o 9,4%, cegły i elementów budowla-

nych, ceramicznych, wypalanych z gli-

ny, stosowanych pod oblicowaniem –

o 9,0%, wyrobów sanitarnych z porce-

lany – o 8,8%, płyt wiórowych – o 7,2%i sklejki – o 7,0%. Znacznie mniejszy

wzrost, nieprzekraczają cy 5% pro-

dukcji ubiegłorocznej, odnotowali

producenci cegły ceramicznej i ele-

mentów stosowanych do licowania –

– o 4,7%, płyt parkietowych do podłóg

mozaikowych – o 3,9%, a do podłóg

niemozaikowych spadek o 3,0%, tarci-

cy – o 3,0%, ceramicznych gą siorów

dachowych – o 2,4%, filców i płyt

z włókna szklanego – o 0,8%. Mniej

niż w 2005 r. wyprodukowano tylko

farb i pokostów chlorokauczukowych,chemoutwardzalnych, epoksydowych

i poliuretanowych, o masie rozpu-

szczalnika organicznego powyżej 50%

– o 0,8%, płyt pilśniowych – o 2,7%, pa-

py – o 7,8%, ceramicznych pustaków

stropowych – o 29,1%, wodomierzy –

o 30,5% i farb i pokostów na bazie po-

limerów akrylowych lub winylowych,

o masie rozpuszczalnika organicznego

powyżej 50% – aż o 50,5%.

mgr Mał gorzata KowalskaGłówny Urzą d Statystyczny

Cegły i elementy budowlane, ce-ramiczne, wypalane z gliny, sto-sowane pod oblicowaniem [dam3] 259 2 822 117,7 104,3w tym: pustaki ścienne,ceramiczne [dam3] 243 2 614 120,2 104,7

Ceramiczne cegły i elementystosowane do licowania [dam3] 33 361 115,1 104,0

Pustaki stropowe ceramiczne[tys. szt.] 467 7 911 89,8 79,8

Dachówki ceramiczne [tys. szt.] 14 905 145 338 122,7 95,1

Gą siory dachowe, ceramiczne[tys. szt.] 316 3 597 85,6 120,2

Cement [tys. t] 1 140 14 372 170,5 84,8

Wapno [tys. t] 163 1 956 128,6 96,7

Elementy ścienne silikatowe [dam3

] 63 668 232,0 98,0Bloki ścienne z betonu lekkiego [tys. t] 253 3 158 147,5 91,7

Bloki i płyty ścienne gipsowe [tys. t] 86 1 142 97,9 86,3

Masa betonowa [tys. t] 1 611 19 106 157,4 81,3

Papa [tys. m2] 4 943 65 075 95,2 98,2

Wyroby izolacji termicznej z wełnymineralnej [tys. t] 44 434 132,6 121,3

Rury stalowe [tys. t] 33 417 117,2 86,9

rury bez szwu [tys. t] 18 211 134,3 94,1

rury ze szwem [tys. t] 15 206 100,9 79,2

Blachy walcowane na zimno [tys. t] 63 921 83,2 77,2

Betoniarki z wyłą czeniemdrogowych [szt.] 1 804 41 923 123,5 74,4

Gazomierze [tys. szt.] 46 494 138,5 98,0

Wodomierze [tys. szt.] 75 1 051 89,0 100,9

Wyroby

XII I–XII XII 2005 = 100

liczby bezwzględneXII XI

2005 = 100 2006 = 100

Produkcja ważniejszych wyrobów przemysłowych używanych w budownictwiew 2006 r. (cd. ze str. 87)



90

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

W2006 r. sprzedaż produkcji

budowlano-montażowej,

zrealizowana systemem

zleceniowym przez wszyst-

kie przedsiębiorstwa budowlane, była

o ok. 12% wyższa niż w 2005 r.

(wzrost o 8,0%). W sektorze prywat-

nym sprzedaż produkcji zwiększyła

się o ok. 12%, a w sektorze publicz-

nym – o ok. 8%. Udział sektora pry-

watnego w ogólnej wartości produkcji

budowlano-montażowej wyniósł ok. 98%i był zbliżony do notowanego przed

rokiem. W strukturze produkcji bu-

dowlano-montażowej podobnie jak

w latach poprzednich największy

udział stanowiły roboty wykonane

przez przedsiębiorstwa będą ce włas-

nością krajowych osób fizycznych

(ponad 66% przy ponad 1 pkt spadku)

oraz wykonywane przez prywatne

spółki krajowe (ok. 23% – przy nie-

znacznym spadku). Udział produkcji

zrealizowanej przez przedsiębiorstwa

z przewagą własności zagranicznej

zwiększył się o ponad 1 pkt – dook. 7%, a przedsiębiorstw zaklasyfi-

kowanych do własności mieszanej

w sektorze prywatnym utrzymał się

na prawie niezmienionym poziomie

– 2%.

W styczniu i w lutym odnotowano

spadek sprzedaży produkcji budowla-

no-montażowej (zrealizowanej na te-

renie kraju przez przedsiębiorstwa bu-

dowlane o liczbie pracują cych powy-

żej 9 osób), natomiast w kolejnych

miesią cach 2006 r. obserwowano już

jej wzrost (w ujęciu rocznym) – szcze-

gólnie wysoki od września. W efekcie,w porównaniu z analogicznym okre-

sem 2005 r., w I kwartale wzrost sprze-

daży produkcji budowlano-montażo-

wej wyniósł 4,5%, w II – 11,8%, w III –

21,0%, w IV – 23,3%, a w efekcie,

w całym 2006 r. – 17,5%. Szybciej

rosła sprzedaż robót o charakterze

remontowym (wzrost o 23,3%, wobec

7,0% przed rokiem) niż inwestycyjnym

(o 15,2%, wobec 7,6% przed rokiem).

Udział robót inwestycyjnych w ogólnej

produkcji budowlano-montażowej

zmniejszył się o 1,4 pkt, do 70,4%.

W grudniu 2006 r. produkcja bu-dowlano-montażowa zwiększyła się

o 17,9% w stosunku do grudnia 2005 r.,

a w porównaniu z listopadem 2006 r.

– o 44,8%. Po wyeliminowaniu wpły-

wu czynników o charakterze sezono-

wym wzrost w skali roku wyniósł

26,0%, natomiast w porównaniu z li-

stopadem 2006 r. – 5,5%. W porówna-

niu z grudniem 2005 r. wzrost produkcji

odnotowano we wszystkich grupach

przedsiębiorstw budowlanych, poza

jednostkami zajmują cymi się głównie

realizacją robót wykończeniowych,

w których produkcja była niższa niżprzed rokiem. W stosunku do listopa-

da 2006 r. wzrost odnotowano we

wszystkich grupach przedsiębiorstw,

przy czym w jednostkach, których

podstawowym rodzajem działalności

jest wykonywanie instalacji budowla-

nych, wyniósł on 56,9%, w specjalizu-

ją cych się we wznoszeniu obiektów

budowlanych; inżynierii lą dowej i wod-

nej – 44,4%, w realizacji robót wykoń-

czeniowych – 25,0%, a w przygotowa-

niu terenu pod budowę – 14,8%.

Znaczne zwiększenie sprzedaży

odnotowano we wszystkich grupachprzedsiębiorstw budowlanych poza

jednostkami zajmują cymi się głównie

Sprzedaż produkcji budowlano-montażoweji produkcja sprzedana budownictwa w 2006 roku

Wyszczególnienie Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej

2005 r. 2006 r. 2005 r.

I – III I – VI I – IX I – XII I – III I – VI I – IX I – XII XII I – XII

analogiczny okres poprzedniego roku = 100 struktura [%]

Ogółem 105,7 108,5 108,0 107,4 104,5 109,2 114,3 117,5 117,9 100,0 100,0

z tego roboty budowlaneo charakterze:

inwestycyjnym 106,3 108,5 107,7 107,6 102,8 108,1 112,8 115,2 115,9 70,4 71,8

remontowym 104,1 108,5 108,8 107,0 109,4 112,0 118,4 123,3 122,8 29,6 28,2

Z ogółem – grupyprzedsiębiorstw:

przygotowanie terenupod budowę 154,8 165,8 181,5 184,1 152,1 163,0 148,5 143,6 144,9 1,7 1,4

wznoszenie obiektówbudowlanych; inżynierialą dowa i wodna 108,0 110,2 108,7 107,8 103,3 108,2 114,7 118,0 117,0 84,6 84,4

wykonywanie instalacjibudowlanych 92,4 93,4 98,1 99,4 103,9 111,1 110,7 112,6 125,8 11,9 12,2

wykonywanie robótbudowlanych wykończe-

niowych 96,8 116,6 111,2 109,6 126,0 98,6 93,4 99,2 98,8 1,7 2,0

Dynamika (w cenach stałych) i struktura (w cenach bieżą cych) sprzedaży produkcji budowlano-montażowej w jed-nostkach budowlanych o liczbie pracują cych powyżej 9 osób



91

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

realizacją robót wykończeniowych,

w których produkcja była niższa niż

przed rokiem. W przedsiębiorstwach,

których podstawowym rodzajem

działalności jest wznoszenie budyn-

ków i budowli; inżynieria lą dowai wodna, wzrost produkcji wystą pił we

wszystkich klasach, przy czym

w podmiotach specjalizują cych się

w robotach budowlanych drogowych

– o ok. 26%, w zajmują cych się głów-

nie wykonywaniem konstrukcji i po-

kryć dachowych – o ponad 25%,

w jednostkach wykonują cych specja-

listyczne roboty budowlane – o po-

nad 23%, realizują cych obiekty in-

żynierii wodnej – o ok. 20%,

a w podmiotach zajmują cych się

głównie budownictwem ogólnym i in-żynierią lą dową – o ok. 16%.

Wzrost produkcji w grupie przed-

siębiorstw wykonują cych głównie in-

stalacje budowlane spowodowany

był zwiększeniem sprzedaży wśród

podmiotów zajmują cych się głów-

nie instalacjami elektrycznymi –

o ok. 27%, wykonują cych roboty bu-

dowlane izolacyjne – o ok. 16% oraz

w jednostkach specjalizują cych się

w wykonywaniu instalacji cieplnych,

wodnych, wentylacyjnych i gazowych –

o ok. 9%. Spadek produkcji, o ok. 7%,

odnotowano natomiast w przedsię-biorstwach zajmują cych się pozosta-

łymi instalacjami budowlanymi.

Duży wzrost sprzedaży w ujęciu

rocznym obserwowano również

w podmiotach, których podstawo-

wym rodzajem działalności jest przy-

gotowanie terenu pod budowę, przy

czym udział tej grupy w strukturze


jest niewielki.

O niższej, niż przed rokiem, sprze-

daży robót w przedsiębiorstwach,

których podstawowym rodzajem dzia-łalności jest wykonywanie głównie ro-

bót budowlanych wykończeniowych,

zadecydowały gorsze efekty jedno-

stek specjalizują cych się w montażu

stolarki budowlanej (spadek o ponad

13%). W podmiotach specjalizują cych

się w wykonywaniu podłóg i ścian

oraz pozostałych robót wykończenio-

wych poziom zrealizowanych robót

nie uległ zmianie. Wzrost sprzedaży

produkcji odnotowano w firmach zaj-

mują cych się głównie malowaniem

i szkleniem (o ponad 14%) oraz tynko-

waniem (o ok.11%).

Dużemu wzrostowi sprzedaży pro-

dukcji budowlano-montażowej towa-

rzyszył wzrost przeciętnego zatru-

dnienia o 3,6%. Wzrost odnotowano

we wszystkich grupach przedsię-

biorstw, przy czym w firmach, których

podstawowym rodzajem działalności

jest przygotowanie terenu pod budo-

wę, wyniósł on 0,8%, w zajmują cych

się głównie wznoszeniem obiektówbudowlanych; inżynierią lą dową

i wodną – 3,8%, wykonywaniem insta-

lacji budowlanych – 2,2%, a w specja-

lizują cych się w robotach wykończe-

niowych – 8,7%.

Przy ogólnym wzroście sprzedaży


(zrealizowanej w 2006 r. przez przed-

siębiorstwa o liczbie pracują cych

powyżej 9 osób) o 17,5%, roboty

zwią zane z realizacją budynków

r zwiększyły się o 14,5%, a z budową

obiektów inżynierii lą dowej i wod-

nej – o 20,1%.

W ogólnej wartości sprzedaży pro-

dukcji budowlano-montażowej zmniej-

szył się – w porównaniu z 2005 r. –

udział robót dotyczą cych realizacji

budynków (z 46,4% do 45,3%). Spa-

dek ten był wynikiem zmniejszenia

udziału produkcji zwią zanej zarówno

ze wznoszeniem budynków niemie-

szkalnych (z 32,5% do 31,9%), jak

i mieszkalnych (z 13,9% do 13,4%).Udział robót wykonywanych przy rea-

lizacji budynków mieszkalnych wielo-

mieszkaniowych zmniejszył się o 0,4 pkt,

jednomieszkaniowych o 0,3 pkt,

a zbiorowego zamieszkania o 0,2 pkt.

Spadek udziału robót zrealizowanych

na budynkach niemieszkalnych doty-

czył budynków biurowych (o 0,4 pkt),

ogólnodostępnych obiektów kultural-

nych, budynków o charakterze eduka-

cyjnym, budynków szpitali i zakładów

opieki medycznej, budynków kultury

fizycznej (o 0,4 pkt) i budynków pozo-

stałych (gospodarstw rolnych i budyn-

Rodzaje obiektów Struktura [%]

2005 r. 2006 r.

Ogółem 100,0 100,0

Budynki razem 46,4 45,3

budynki mieszkalne 13,9 13,4

w tym:

mieszkalne jednorodzinne 1,7 1,4

o dwóch mieszkaniach i wielomieszkaniowe 11,1 10,7

budynki niemieszkalne 32,5 31,9

w tym:

biurowe 4,0 3,6

handlowo-usługowe 6,0 6,2

przemysłowe i magazynowe 12,0 12,2

ogólnodostępne obiekty kulturalne, budynki o charakterze

edukacyjnym, budynki szpitali i zakładów opieki medycznejoraz budynki kultury fizycznej 6,8 6,4

Obiekty inżynierii lą dowej i wodnej 53,6 54,7

w tym:

autostrady, drogi ekspresowe, ulice i drogi pozosta łe 20,4 24,9

drogi szynowe, drogi kolei napowietrznych lub podwieszanych 2,0 2,2

mosty, wiadukty i estakady, tunele i przejścia nadziemnei podziemne 2,8 2,8

budowle wodne 1,7 1,5

rurocią gi i linie telekomunikacyjne oraz linie energetyczneprzesyłowe 6,7 5,6

rurocią gi sieci rozdzielczej i linie kablowe rozdzielcze 11,7 9,9

oczyszczalnie wód i ścieków 2,9 1,9

kompleksowe budowle na terenach przemysłowych 4,7 4,5

obiekty pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane 2,7 2,1

Struktura (w cenach bieżą cych) sprzedaży produkcji budowlano-montażowejwg rodzajów obiektów budowlanych



92

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

ków magazynowych rolniczych) –

o 0,4 pkt. Zwiększył się natomiast

udział produkcji zwią zanej z realizacją

budynków handlowo-usługowych oraz

budynków przemysłowych i magazy-

nowych (po 0,2 pkt), hoteli i budynkówzakwaterowania turystycznego oraz

budynków transportu i łą czności (po

0,1 pkt).

W strukturze produkcji budowlano-

-montażowej zrealizowanej w 2006 r.

zwiększył się udział robót zwią za-

nych z realizacją obiektów inżynie-

rii lą dowej i wodnej (z 53,6%

w 2005 r. do 54,7%), o czym zadecy-

dował wzrost udziału robót zwią za-

nych z budową autostrad, dróg eks-

presowych, ulic i dróg pozostałych

(o 4,5 pkt). Wzrósł także udział pro-dukcji zwią zanej z budową dróg szy-

nowych, dróg kolei napowietrznych

lub podwieszanych, budowli sporto-

wych i rekreacyjnych (po 0,2 pkt)

oraz dróg lotniskowych (o 0,1 pkt),

a w przypadku budowy mostów, wia-

duktów i estakad, tuneli i przejść

nadziemnych i podziemnych – nie

uległ zmianie (2,8%). Zmniejszył się

natomiast udział produkcji zwią zanej

z budową rurocią gów sieci rozdziel-

czej i linii kablowych rozdzielczych –

o 1,8 pkt (przy spadku udziału robót

zwią zanych z budową oczyszczalniwód i ścieków – o 1,0 pkt), rurocią -

gów i linii telekomunikacyjnych oraz

linii energetycznych przesyłowych

(o 1,1 pkt), obiektów pozostałych

(o 0,6 pkt) oraz kompleksowych bu-

dowli na terenach przemysłowych

i budowli wodnych (po 0,2 pkt).

Produkcja sprzedana budownic-

twa, obejmują ca przychody z działal-

ności budowlanej i niebudowlanej,

tj. ze sprzedaży wyrobów produkcji

własnej, robót i usług, zrealizowana

w 2006 r. przez przedsiębiorstwa bu-dowlane o liczbie pracują cych powy-

żej 9 osób, była (w cenach bieżą cych)

o 20,9% wyższa niż przed rokiem

(w 2005 r. wyższa o 11,3%). Wzrost

sprzedaży odnotowano we wszyst-

kich województwach (przed rokiem

w czternastu), przy czym największy

w przedsiębiorstwach z siedzibą na

terenie województwa: podkarpackie-

go – o 32,5% (przed rokiem wzrost

o 19,5%), lubelskiego – o 27,7%

(wzrost o 5,6%), świętokrzyskiego –

o 24,2% (spadek o 42,4%), lubuskie-

go – o 24,4% (wzrost o 11,0%) i ma-

zowieckiego – o 23,3% (wzrost

o 18,8%). Wzrostowi przychodów ze

sprzedaży wyrobów i usług towarzy-

szył także wzrost przeciętnego za-

trudnienia w przedsiębiorstwach bu-

dowlanych (o 3,6%, wobec spadku

w 2005 r. o 0,2%), odnotowany we

wszystkich województwach (przed ro-

kiem w sześciu). Największy wzrost

przeciętnego zatrudnienia wystą piłw firmach z siedzibą na terenie woje-

wództwa: pomorskiego – o 9,2%

(wzrost o 0,8%), lubuskiego – o 9,0%

(przed rokiem spadek o 4,7%), war-

mińsko-mazurskiego – o 7,8% (przed

rokiem wzrost o 4,5%), lubelskiego –

o 7,7% (spadek o 5,6%), podlaskiego

– o 7,4% (spadek o 2,8%), wielkopol-

skiego – o 4,9% (spadek o 0,6%)

i mazowieckiego o 4,4% (wzrost

o 1,2%).

W styczniu 2006 r. wskaźnik ogól-

nego klimatu koniunktury w bu-downictwie nadal jest optymistyczny,

nieco niższy niż przed miesią cem,

lecz lepszy niż w analogicznym mie-

sią cu od 1994 r. (w tym znacznie

wyższy od notowanego w styczniu

2006 r.). Spowodowane jest to

ostrożniejszymi niż przed miesią cem,

ale nadal korzystnymi, ocenami bie-

żą cego portfela zamówień, produkcji

budowlano-montażowej i sytuacji fi-

nansowej. W najbliższych miesią -

cach oczekuje się poprawy portfela

zamówień i produkcji budowlano-

-montażowej i ich prognozy są ko-

rzystne, lepsze od przewidywań

z grudnia 2006 r. Formułowane

prognozy zwią zane z sytuacją fi-

nansową są nadal pozytywne, cho-

ciaż ostrożniejsze od tych z grudnia

2006 r.

Zwiększają ce się od kwietnia 2006 r.

wykorzystanie mocy produkcyjnych

w budownictwie w styczniu br. spadło

w porównaniu z grudniem 2006 r.z ok. 88% do ok. 83%. Podobnie jak

w grudniu i styczniu 2006 r. najwięk-

sze wykorzystanie mocy produkcyj-

nych notuje się w przedsiębiorstwach,

których podstawowym rodzajem dzia-

łalności jest wykonywanie instalacji

budowlanych.

W styczniu br. jako najbardziej zna-

czą ce bariery w prowadzeniu działal-

ności budowlanej przedsiębiorstwa

nadal wskazują m.in. koszty zatrud-

nienia, konkurencję ze strony innych

firm oraz niedobór wykwalifikowanychpracowników, przy czym dotkliwość

tej ostatniej bariery zwiększyła się

w skali roku najbardziej spośród

wszystkich utrudnień wymienianych

przez przedsiębiorstwa. Znacznie

zmniejszyła się natomiast, w porów-

naniu ze styczniem ub. roku, uciążli-

wość barier zwią zanych m.in. z wa-

runkami atmosferycznymi i niedosta-

tecznym popytem.

mgr Janusz Kobylarz Główny Urzą d Statystyczny

Województwa Produkcja sprzedana Przeciętne zatrudnienie

[mln zł] I – XII [tys.] I – XII2005 = 100 2005 = 100

Polska 90 102,4 120,9 329 103,6

dolnoślą skie 5 223,2 123,2 21 101,7

kujawsko-pomorskie 3 059,9 112,2 15 103,9

lubelskie 2 288,6 127,7 13 107,7

lubuskie 1 240,9 124,4 6 109,0

łódzkie 3 942,2 116,3 17 102,7

małopolskie 6 750,1 121,8 29 101,0

mazowieckie 30 293,1 123,3 65 104,4

opolskie 1 470,2 121,4 6 103,0

podkarpackie 2 747,4 132,5 14 101,1

podlaskie 2 053,9 113,8 7 107,4

pomorskie 4 818,3 115,3 19 109,2

ślą skie 9 909,2 114,5 53 101,0

świętokrzyskie 1 796,0 125,2 8 100,3

warmińsko-mazurskie 2 367,6 122,2 12 107,8wielkopolskie 9 469,0 123,1 34 104,9

zachodniopomorskie 2 673,0 116,6 11 103,6

Produkcja sprzedana i przeciętne zatrudnienie w budownictwie w 2006 roku



93

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

Zwstępnych danych GUS1)

wynika, że liczba nowo wybu-

dowanych mieszkań w 2006 r.

ukształtowała się na poziomie

2005 r. i wyniosła 114,2 tys., tzn. wy-

budowano zaledwie 100 mieszkań

więcej niż przed rokiem.

Na rynku mieszkaniowym panuje

jednak znaczne ożywienie, wynikają -

ce z bardzo dużego popytu na nowe

mieszkania. Bardzo dobr ą koniunk-

tur ę na rynku mieszkaniowym po-twierdzają wskaźniki określają ce

wzrost liczby rozpoczętych budów

i udzielonych pozwoleń na budowę

nowych mieszkań. W 2006 r. rozpo-

częto budowę 138 tys. mieszkań, tj.

o 30,4% więcej niż w 2005 r., oraz

wydano pozwolenia na budowę

168,4 tys. mieszkań, tj. o 35,9%

więcej niż przed rokiem.

Wzrost liczby mieszkań oddanych

do użytkowania odnotowano we

wszystkich formach budownictwa,

z wyją tkiem budownictwa indywidu-

alnego i zakładowego. Łą czna po-wierzchnia użytkowa wszystkich miesz-

kań oddanych do użytku w 2006 r.

wyniosła 11 702 tys. m2 i była

o 2,6% niższa niż przed rokiem,

a przeciętna powierzchnia jednego

mieszkania wyniosła 102,5 m2

(w ub.r. – 105,3 m2). We wszystkich

formach budownictwa (z wyją tkiem

budownictwa komunalnego) wznos-

zono mieszkania większe niż przed

rokiem, a spadek przeciętnej po-

wierzchni użytkowej mieszkania

(o 2,8 m2

) wynikał ze zmia-ny struktury inwestorów – spadek

udziału inwestorów indywidualnych,

którzy budują mieszkania na ogół

2,5-krotnie większe niż pozostali in-

westorzy.

Największy udział (50%) w przy-

roście nowych mieszkań mieli nadal

inwestorzy indywidualni, chociaż

w porównaniu z ub. rokiem udział

ten zmniejszył się o 5,5 pkt, oraz

deweloperzy, których udział wyniósł

33,1% (w ub. roku – 29,0%). Spół-

dzielnie mieszkaniowe wybudowały

7,7% wszystkich mieszkań (w ub.

roku – 7,2%), TBS-y 5,1% (wobec

4,7%), mieszkania komunalne sta-

nowiły 3,9% (w ub. roku – 3,1%),

a zakładowe – zaledwie 0,2 % (wo-

bec 0,5%).

Ponad połowę wszystkich mie-

szkań wybudowano na terenie 4 wo-

jewództw: mazowieckiego – 23,2%

(26 521 mieszkań), małopolskiego –

10,9% (12 390), wielkopolskiego –

9,2% (10 529), pomorskiego – 9,0%

(10 250). Najmniejszy dział w przy-

roście ogólnej liczby miesz-

kań miały województwa: opolskie

Efekty budownictwa mieszkaniowegow 2006 roku

I–XII 2006 r.

Formy budownictwa liczby struktura I–XII przeciętnamieszkaniowego bezwzględ- [%] 2005 = 100 powierzchnia

ne mieszkania[m2]

O g ó ł e m 114 164 100,0 100,1 102,5

Indywidualne 57 134 50,0 90,3 144,2

Przeznaczone na sprzedażlub wynajem 37 783 33,1 114,3 64,6

Spółdzielcze 8 788 7,7 106,9 59,5

Społeczne czynszowe 5 807 5,1 107,3 51,2

Komunalne 4 418 3,9 124,0 41,4

Zakładów pracy 234 0,2 43,1 78,9

Wyniki budownictwa mieszkaniowego w okresie styczeń – grudzień 2006 r.

Przecięt-Mieszkania Powierzchnia użytkowa na po-

mieszkań wierzch- Liczbania miesz-

Województwa użytko- kańliczby I–XII I–XII kowa rozpo-bez- 2005 = [m2] 2005 = miesz- czętych

względne = 100 = 100 kania[m2]

Ogółem

P O L S K A 114 164 100,1 11 701 976 97,4 102,5 137 962

dolnoślą skie 8 469 123,2 782 817 112,8 92,4 9 794

kujawsko-pomorskie 5 055 112,6 484 761 102,2 95,9 6 250lubelskie 4 776 90,7 507 711 91,2 106,3 5 522

lubuskie 2 914 88,5 293 044 90,4 100,6 2 700

łódzkie 4 767 104,4 568 081 98,5 119,2 5 338

małopolskie 12 390 115,8 1 206 980 105,6 97,4 17 255

mazowieckie 26 521 93,9 2 528 167 95,6 95,3 33 388

opolskie 1 340 115,8 163 797 117,5 122,2 1 274

podkarpackie 4 630 113,5 557 582 109,1 120,4 5 122

podlaskie 3 047 96,3 340 553 97,5 111,8 3 796

pomorskie 10 250 104,2 924 573 97,0 90,2 15 050

ślą skie 8 321 97,5 1 068 531 97,6 128,4 8 062

świętokrzyskie 1 626 76,7 192 632 87,0 118,5 2 361

warmińsko-mazurskie 4 472 100,5 398 241 95,4 89,1 5 832

wielkopolskie 10 529 88,4 1 178 742 87,6 112,0 11 296

zachodniopomorskie 5 057 94,1 505 764 89,6 100,0 4 922

Budownictwo mieszkaniowe w okresie styczeń – grudzień 2006 r.(cd. na str. 94)

1) Dane mogą ulec zmianie po opracowaniudanych ze sprawozdawczości rocznej.



94

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

– 1,2% (1340 mieszkań), święto-

krzyskie – 1,4% (1626), lubuskie

– 2,6% (2914) i podlaskie – 2,7%

(3047).

Największą aktywność budowla-

ną , wyrażają cą się liczbą oddanych

mieszkań, wykazali inwestorzy in-dywidualni, którzy wybudowali

w 2006 r. 57 134 mieszkania, i cho-

ciaż było to mniej niż w ubiegłym

roku aż o 9,7%, to nadal zachowali

pozycję lidera w zaspokajaniu po-

trzeb mieszkaniowych. Łą czna po-

wierzchnia użytkowa tych mieszkań

wynosiła 8239 tys. m2, tj. o 8,6% mniej

niż w 2005 r., a przeciętna powierzch-

nia mieszkania – 144,2 m2 (o 1,7 m2

więcej niż przed rokiem).

Największą aktywność wykazali

inwestorzy indywidualni z woje-wództwa mazowieckiego, którzy

wybudowali 9822 mieszkania, tj.

17,2% wszystkich mieszkań od-

danych do użytkowania przez tę

grupę inwestorów, z wielkopolskie-

go – 6442, tj. 11,3%, ślą skiego –

6083, tj. 10,6% i małopolskiego –

5753, tj. 10,1%. Najmniej mieszkań

inwestorzy indywidualni wybu-

dowali w województwie opolskim –

953, tj. tylko 1,7% wszystkich

mieszkań indywidualnych w kraju,

świętokrzyskim – 1265, tj. 2,2%, lu-

buskim – 1599, tj. 2,8% i podlaskim – 1574, tj. 2,8%.

Z porównania wojewódzkich efek-

tów budownictwa mieszkaniowego

w 2006 r. z wynikami osią gniętymi

w 2005 r. wynika, że tylko w dwóch

województwach wybudowano więcej

mieszkań indywidualnych, tj. w opol-

skim – o 11,9% więcej (953 mie-

szkania, co stanowiło 71,1% wszyst-

kich mieszkań wybudowanych na

tym terenie) i podkarpackim –

o 3,3% więcej (3499 mieszkań, tj.

75,6% ogółu w województwie).W pozostałych województwach od-

notowano, w porównaniu z 2005 r.,

spadek liczby mieszkań indywidual-

nych, największy w województwie

zachodniopomorskim – o 24,4%

(2198 mieszkań) i warmińsko-mazur-

skim – 22,8% (2159), o 10 – 20%

mniej w lubuskim – o 16,1%, dolno-

ślą skim – o 15,2%, wielkopolskim –

o 13,5%, łódzkim – o 12,4%, a w po-

zostałych województwach spadek

nie przekroczył 10%. Efekty budow-

nictwa indywidualnego stanowiły po-

Przecięt-Mieszkania Powierzchnia użytkowa na po-

mieszkań wierzch- Liczbania miesz-

Województwa użytko- kań

liczby I – XII I – XII kowa rozpo-bez- 2005 = [m2] 2005 = miesz- czętych

względne = 100 = 100 kania[m2]

Budownictwo indywidualne

P O L S K A 57 134 90,3 8 238 624 91,4 144,2 69 365

dolnoślą skie 3 081 84,8 455 100 90,2 147,7 4 354

kujawsko-pomorskie 2 524 92,6 353 048 92,2 139,9 3 381

lubelskie 3 003 93,7 410 247 92,0 136,6 3 368

lubuskie 1 599 83,9 217 591 86,7 136,1 1 741

łódzkie 3 259 87,6 476 963 90,2 146,4 3 933

małopolskie 5 753 93,0 820 757 92,2 142,7 7 518

mazowieckie 9 822 93,2 1 451 091 93,1 147,7 12 779

opolskie 953 111,9 143 892 113,5 151,0 1 162

podkarpackie 3 499 103,3 495 906 104,7 141,7 3 965podlaskie 1 574 92,2 257 655 93,4 163,7 1 620

pomorskie 3 920 91,7 534 335 85,4 136,3 4 689

ślą skie 6 083 92,1 911 766 94,0 149,9 6 366

świętokrzyskie 1 265 90,5 166 804 90,6 131,9 2 085


wielkopolskie 6 442 86,5 929 769 88,5 144,3 7 485


Budownictwo spółdzielcze

P O L S K A 8 788 106,9 522 457 112,8 59,5 8 292

dolnoślą skie 758 152,2 55 372 197,2 73,1 212

kujawsko-pomorskie 367 59,8 22 096 64,7 60,2 654

lubelskie 409 63,7 21 790 63,6 53,3 314

lubuskie 142 87,7 7 543 92,5 53,1 38

łódzkie 253 346,6 19 351 287,7 76,5 132

małopolskie 1 219 241,9 69 171 262,7 56,7 793mazowieckie 2 812 110,0 171 567 110,4 61,0 2 199

opolskie 32 114,3 2 076 195,7 64,9 –

podkarpackie 801 228,2 45 265 238,8 56,5 784

podlaskie 519 74,6 25 266 75,3 48,7 589

pomorskie 124 43,1 6 900 43,7 55,6 1 222

ślą skie 187 83,5 13 165 87,9 70,4 117

świętokrzyskie 140 62,5 9 567 66,2 68,3 –

warmińsko-mazurskie 471 102,2 23 308 110,0 49,5 711

wielkopolskie 200 97,6 11 855 120,1 59,3 243

zachodniopomorskie 354 50,9 18 165 44,9 51,3 284

Budownictwo przeznaczone na sprzedaż lub wynajem

P O L S K A 37 783 114,3 2 441 880 118,1 64,6 52 953

dolnoślą skie 3 352 155,9 205 778 157,2 61,4 4 775

kujawsko-pomorskie 1 068 160,6 59 033 173,0 55,3 1 788lubelskie 1 023 86,5 59 370 93,0 58,0 1 631

lubuskie 947 163,6 56 594 168,7 59,8 560

łódzkie 602 285,3 41 865 286,7 69,5 928

małopolskie 4 167 141,0 252 109 140,5 60,5 7 754

mazowieckie 12 271 90,6 838 547 97,6 68,3 17 627

opolskie 179 – 9 938 – 55,5 87

podkarpackie 125 68,7 8 381 74,8 67,0 319

podlaskie 710 123,1 45 838 137,7 64,6 1 134

pomorskie 5 558 122,1 350 470 126,5 63,1 8 621

ślą skie 1 346 129,2 109 603 143,2 81,4 1 128

świętokrzyskie 150 45,3 12 876 72,8 85,8 276


wielkopolskie 3 124 93,9 200 067 87,5 64,0 2 111


Budownictwo mieszkaniowe w okresie styczeń – grudzień 2006 r.(cd. ze str. 93)



95

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

nad 50% wszystkich mieszkań wy-

budowanych na terenie województw

w następują cych 9 województwach:

świętokrzyskim – 77,8%, podkar-

packim – 75,6%, ślą skim – 73,1%,

opolskim – 71,1%, łódzkim – 68,4%,

lubelskim – 62,9%, wielkopolskim –61,2%, lubuskim – 54,9% i podla-

skim – 51,7%.

Największe mieszkania, powyżej

150 m2, inwestorzy indywidualni bu-

dowali w województwie podlaskim

– 163,7 m2, zachodniopomorskim –

152,5 m2 i opolskim – 151,0 m2, a naj-

mniejsze, ok. 130 m2, w warmińsko-

-mazurskim – 129,0 m2, świętokrzy-

skim – 131,9 m2, lubuskim – 136,1 m2.

Na drugim miejscu w rankingu in-

westorów budownictwa mieszkanio-

wego uplasowali się deweloperzy,którzy wybudowali 37 783 mieszka-

nia, tj. o 14,3% więcej niż w 2005 r,.

i był to największy wzrost wśród

wszystkich inwestorów. Udział tej

formy budownictwa wzrósł z 29,0%

w 2005 r. do 33,1% w 2006 r. Po-

wierzchnia użytkowa tych mieszkań

wyniosła 2442 tys. m2 (o 18,1% wię-

cej), a przeciętna powierzchnia mie-

szkania zwiększyła się o 2 m2 i wy-

niosła 64,6 m2.

Najwięcej mieszkań na sprzedaż

lub wynajem oddano do użytkowa-

nia w województwie mazowieckim –12 271, co stanowiło 32,5% wszyst-

kich mieszkań oddanych przez de-

weloperów w skali kraju, pomorskim

– 5558, tj. 14,7% i małopolskim –

4167, tj. 11,0%. Najmniejszy udział

w przyroście nowych mieszkań mieli

deweloperzy z województwa podkar-

packiego – tylko 125, świętokrzyskie-

go – 150 i opolskiego 179, co łą cznie

stanowiło zaledwie 1,2% wszystkich

mieszkań deweloperskich.

Największy przyrost nowych miesz-

kań na sprzedaż lub wynajem, o po-nad 50%, odnotowano w wojewódz-

twie łódzkim – o 185,3% (ale są to

tylko 602 mieszkania), warmiń-

sko-mazurskim – o 97,4% (1297), za-

chodniopomorskim – o 70,2%

(1864), lubuskim – o 63,6% (947),

kujawsko-pomorskim – o 60,6%

(1068) i dolnoślą skim – o 55,9%

(3352). Mniej mieszkań niż w 2005 r.

deweloperzy wybudowali w woje-

wództwie świętokrzyskim – o 54,7%

(tylko 150) , podkarpackim – o 31,3%

(125), lubelskim – o 13,5% (1023),

mazowieckim – o 9,4% (ale było to

12 271 mieszkań) i wielkopolskim –o 6,1% (3124).

Największy udział w zaspokajaniu

potrzeb mieszkaniowych w woje-

wództwie mieli deweloperzy w po-

morskim – 54,2% wszystkich mie-

szkań wybudowanych na tym tere-

nie, mazowieckim – 46,3%, dolnoślą -

skim – 39,6%, zachodniopomorskim

– 36,9%, a najmniejszą lokalną ak-

tywność wykazali deweloperzy w wo-

jewództwie podkarpackim – tylko

2,7% nowych mieszkań to lokale wy-

budowane przez deweloperów, świę-

tokrzyskim – 9,2%, łódzkim – 12,6%.Największe mieszkania na sprze-

daż lub wynajem, powyżej 80 m2, bu-

dowano w województwie świętokrzy-

skim – 85,8 m2 i ślą skim – 81,4 m2,

a najmniejsze, poniżej 60 m2, w war-

mińsko-mazurskim – 53,6 m2, kujaw-

sko-pomorskim – 55,3 m2 i opolskim

– 55,5 m2.

Mieszkania wybudowane przez

spółdzielnie stanowiły 7,7% wszyst-

kich efektów budownictwa mieszkanio-

wego w 2006 r. Wybudowały one 8788

mieszkań, tj. o6,9% więcej niż w 2005 r.Łą czna powierzchnia użytkowa tych

mieszkań wyniosła 522,5 tys. m2, tj.

o 12,8% więcej niż przed rokiem, a po-

wierzchnia użytkowa mieszkania była

o 3,2 m2 większa i wyniosła 59,5 m2.

Z ogólnej liczby mieszkań spół-

dzielczych najwięcej wybudowano

w województwie mazowieckim –

32,0% (2812), małopolskim – 13,9%

(1219) i podkarpackim – 9,1% (801),

a najmniej w pomorskim – 1,4%

(124), świętokrzyskim – 1,6% (140)

i lubuskim – 1,6% (142).

W przypadku dynamiki spółdziel-

czych efektów budowlanych uwagęzwraca ożywienie, o ponad 100%,

w województwie łódzkim – o 246,6%

(ale są to tylko 253 mieszkania), ma-

łopolskim – o 141,9% (1219), podkar-

packim – o 128,2% (801). Małe zain-

teresowanie budownictwem spół-

dzielczym wykazano w wojewódz-

twie pomorskim – spadek o 56,9%

(124 mieszkania), zachodniopomor-

skim – o 49,1% (354) i kujawsko-po-

morskim – o 40,2% (367). Najwięk-

szy udział w zaspokajaniu lokalnych

potrzeb mieszkaniowych miały spół-

dzielnie w województwie podkarpac-kim – 17,3% wszystkich nowych mie-

szkań w województwie (801), podla-

skim – 17,0% (519), mazowieckim –

10,6% (2812), a najmniejszy udział

odnotowano w województwie pomor-

skim – 1,2% (124 mieszkania), wiel-

kopolskim – 1,9% (200), ślą skim –

2,2% (187) i opolskim – 2,4% (32).

W pozostałych formach budow-

nictwa mieszkaniowego (społeczne

czynszowe, komunalne, zakłado-

we) wybudowano w 2006 r. łą cznie

10 459 mieszkań, co w porównaniuz 2005 r. stanowiło wzrost o 9,9%.

Ponad połowę tych mieszkań wybu-

dowały Towarzystwa Budownictwa

Społecznego – 5807, tj. o 7,3% wię-

cej niż przed rokiem, a udział w ogól-

nej liczbie mieszkań oddanych do

użytkowania w kraju wyniósł 5,1%.

Powierzchnia użytkowa mieszkań

społecznych czynszowych wyniosła

297,5 tys. m2, a przeciętna po-

wierzchnia mieszkania była nieco

większa niż w 2005 r. – 51,2 m2 wo-

bec 50,1 m2 w 2005 r. Największą ak-

Liczba mieszkań oddanych do użytkowania, mieszkań których budowę rozpoczę to orazmieszkań, na których budowę wydano pozwolenia* – dane wstę pne



96

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

tywność wykazały TBS-y w woje-

wództwie małopolskim, na którego te-

renie wybudowano 1014 mieszkań, tj.

17,5% wszystkich mieszkań społecz-

nych czynszowych i 8,2% wszystkich

mieszkań oddanych do użytkowania

w województwie. W dolnoślą skimTBS-y oddały 822 mieszkania, tj.

9,7% mieszkań w województwie, ku-

jawsko-pomorskim – 508, tj. 10,0%,

a w mazowieckim 598, co w skali wo-

jewództwa stanowi ło tylko 2,3%

wszystkich mieszkań. W pozostałych

województwach liczba nowych mie-

szkań społecznych czynszowych nie

przekroczyła 500, przy czym w świę-

tokrzyskim nie oddano żadnego mie-

szkania, w podkarpackim – tylko 48,

lubelskim – 88, a opolskim – 92.

Największy wzrost liczby nowychmieszkań oddanych do użytkowania

w 2006 r. odnotowano w ramach bu-

downictwa komunalnego – 4418

mieszkań, tj. o 24,0% więcej niż

w 2005 r. Powierzchnia użytkowa

tych mieszkań wyniosła 183,0 tys. m2,

a średnia powierzchnia mieszkania

była o 2,2 m2 mniejsza niż przed

rokiem (41,4 m2 wobec 43,6 m2). Po-

nad połowę mieszkań komunalnych

wybudowano na terenie 4 woje-

wództw: mazowieckiego – 995, ku-

jawsko-pomorskiego – 574, dolnoślą -

skiego – 449, ślą skiego – 379, a naj-mniej w województwie lubuskim – tyl-

ko 42, opolskim – 54, świętokrzyskim

– 68 i podlaskim – 81. Były to mie-

szkania o najmniejszej powierzchni

użytkowej: od 31,6 m2 w wojewódz-

twie lubuskim, 32,4 m2 w opolskim,

do 47,1 m2 w pomorskim i 46,7 m2

w warmińsko-mazurskim.

Zakłady pracy wybudowały w 2006 r.

tylko 234 mieszkania, tj. o 56,9%

mniej niż w 2005 r., a ich udział

w przyroście nowych zasobów mie-

szkaniowych stanowił zaledwie 0,2%.Łą czna powierzchnia użytkowa tych

mieszkań wyniosła 18,5 tys. m2,

a przeciętna powierzchnia mieszka-

nia wynosiła 78,9 m2 i było to o14,2 m2

więcej niż przed rokiem. Najwięcej

mieszkań zakłady pracy wybudowa-

ły w województwie warmińsko-ma-

zurskim – 90, opolskim – 30, mazo-

wieckim – 23 i lubuskim – 22, nato-

miast liczba 5 nie została przekroczo-

na w lubelskim, łódzkim, podkarpac-

kim, podlaskim, ślą skim, świętokrzy-

skim i wielkopolskim.

Prognoza dla rynkumieszkaniowego

Na rosną ce potrzeby mieszkanio-

we społeczeństwa aktywnie reagują

inwestorzy, podejmują c działania

przygotowawcze do rozpoczęcia no-wych budów, chociaż intensywność

działań poszczególnych grup inwe-

storów jest zróżnicowana. W 2006 r.

wszyscy inwestorzy otrzymali łą cznie

pozwolenia na budowę 168,4 tys.

nowych mieszkań, co w porównaniu

z 2005 r. stanowiło wzrost o 35,9%.

Ponad 45% tych mieszkań będzie

budowanych w ramach budownic-

twa indywidualnego, gdyż ci inwe-

storzy otrzymali pozwolenia na budo-

wę 77 tys. mieszkań, tj. o 20,9% wię-

cej niż w 2005 r. Wzrost liczby wyda-nych pozwoleń odnotowano we

wszystkich województwach, przy

czym największy w zachodniopomor-

skim – o 72,2% (na 4046 mieszkań),

opolskim – o 59,6% (ale są to tylko

1403 mieszkania), dolnoślą skim –

o 33,1% (5505), a najmniejszy

w świętokrzyskim – o 2,1% (2054),

podkarpackim – o 7,9% (4020) i łódz-

kim – o 8,0% (4593). Najwięcej mie-

szkań indywidualnych, ok. 40%, wy-

budowanych zostanie w wojewódz-

twie mazowieckim – 13 066, wielko-

polskim – 8202, małopolskim – 7939i ślą skim – 6950. Największą dynami-

kę wykazali jednak deweloperzy,

którzy w 2006 r. otrzymali pozwole-

nia na budowę 74,5 tys. mieszkań,

a w porównaniu do ub. roku było to

aż o 69,0% więcej. Najwięcej nowych

lokalizacji uzyskali deweloperzy

w województwie mazowieckim – na

budowę 25 588 mieszkań (o 71,7%

więcej), małopolskim – na 9396

(o 72,5% więcej), dolnoślą skim – na

9187 (o 38,7% więcej) i pomorskim –

na 9076 (o 43,4% więcej). Więcej po-zwoleń niż przed rokiem otrzymały

również spółdzielnie mieszkaniowe

– na budowę 7,8 tys. mieszkań, tj.

17,1% wiecej, przy czym najwięcej

zamierzają wybudować w wojewódz-

twie warmińsko-mazurskim – 991

mieszkań (o 42,8% więcej), podkar-

packim – 976 (ponad 6-krotnie więcej

niż przed rokiem), wielkopolskim –

769 (2-krotnie więcej), małopolskim –

725 (4-krotnie więcej). W wojewódz-

twie mazowieckim spółdzielnie otrzy-

mały pozwolenia na budowę tylko

633 mieszkań, tj. o 40% mniej niż

w 2005 r., a w zachodniopomorskim

o 55% mniej (na 189 mieszkań).

W ramach budownictwa komunal-

nego zamierza się rozpocząć budo-

wę 4,1 tys. mieszkań, tj. o 5,4% wię-

cej. W 8 województwach wydanomniej pozwoleń niż przed rokiem,

przy czym największy spadek odno-

towano w lubuskim – o 67,3% i za-

chodniopomorskim – o 65,1%. W po-

zostałych województwach wydano

więcej pozwoleń na budownictwo ko-

munalne, a największy wzrost osią g-

nęli inwestorzy z województwa po-

morskiego – o 172,1%, podlaskiego

– o 120,4%, łódzkiego – o 94,7%.

O prawie 8% mniej pozwoleń otrzy-

mały TBS-y, które rozpoczną budo-

wę 4703 mieszkań, najwięcej w woje-wództwie wielkopolskim – 1155

(o 230% więcej pozwoleń niż przed

rokiem), pomorskim – 624 (o 99,4%

więcej), ślą skim – 548 (ale jest to

o 45,5% mniej niż w 2005 r.).

Na mocy pozwoleń uzyskanych

w latach 2005 – 2006 rozpoczęto

budowę 138 tys. mieszkań, tj.

o 30,4% więcej niż w 2005 r. Połowa

tych mieszkań przypada na budow-

nictwo indywidualne – 69 365, a pra-

wie 40% przeznaczono na sprzedaż

lub wynajem – 52 953. W porównaniu

z 2005 r. największą dynamikę noworozpoczętych budów zanotowali de-

weloperzy – wzrost o 66,2%, inwe-

storzy indywidualni – o 17,8%, bu-

downictwo komunalne – o 17,3%

(2905 mieszkań), spółdzielnie –

o 7,5% (8292). Jedynie w ramach bu-

downictwa społecznego czynszowe-

go odnotowano spadek aktywności –

rozpoczęto budowę 4106 mieszkań,

tj. o 12,8% mniej. We wszystkich wo-

jewództwach liczba nowo rozpoczę-

tych budów wzrosła, przy czym naj-

bardziej w mazowieckim – 33 388mieszkań, tj. o 15,8% więcej, mało-

polskim – 17 255, tj. o 56,3%, pomor-

skim – 15 050, tj. o 62,5%, wielkopol-

skim – 11 296, tj. o 49,1%. Najmniej-

szy wzrost liczby mieszkań, których

budowę rozpoczęto w 2006 r., nie-

przekraczają cy 10%, zanotowano

w województwie zachodniopomor-

skim – o 7,2% (4922 mieszka-

nia) i świętokrzyskim – o 9,5% (2361

mieszkań).

mgr Mał gorzata KowalskaGłówny Urzą d Statystyczny



97

Z począ tkiem 2007 r. Dyrekcja

Generalna Lasów Państwowych(DGLP) wprowadziła nowe zasady

sprzedaży drewna z wykorzysta-

niem narzędzi informatycznych.

Stosowane jeszcze w 2006 r. zasady

sprzedaży drewna, choć w swoim cza-

sie zdefiniowane w stosownym zarzą -

dzeniu dyrektora generalnego LP,

z biegiem lat podlegały stopniowej re-

gionalizacji. Wychwyciły to również

analizy wewnętrzne prowadzone przez

DGLP: w różnych dyrekcjach regional-

nych LP (a jest ich w kraju siedemna-

ście) wypracowano różne modele rela-cji z odbiorcami. W skrajnych wypad-

kach własnymi zasadami zaczęły się

też kierować nadleśnictwa. Budziło to

zastrzeżenia odbiorców drewna, którzy

zwracali uwagę na nadmierną uznanio-

wość i brak przejrzystości procesu ne-

gocjacyjnego i podważali przyjmowane

w jednostkach organizacyjnych kryte-

ria oraz wagę stosowanych ocen wa-

runków sprzedaży drewna. Krytykowa-

no zwłaszcza regułę „kto pierwszy, ten

lepszy”, premiują cą wcześniejszych

odbiorców drewna i dyskryminują cą

oferty kupna składane w późniejszymterminie.

Portal prawdę powie

Lasy Państwowe są obecnie prak-

tycznie jedynym dostawcą drewna na

krajowym rynku, operują cym ogromną

ilością tego surowca. Obiektywizowa-

niu odbioru handlowego oraz optyma-

lizacji jego kosztów znakomicie może

pomóc informatyka i zdecydowano się

ją wykorzystać i zdyskontować niema-

łe już doświadczenia we wdrażaniu in-formatyzacji gospodarki leśnej w ra-

mach SILP (Systemu Informatyczne-

go Lasów Państwowych). Z powodze-

niem działa on od dłuższego czasu,

obsługuje wszystkie nadleśnictwa

i dyrekcje regionalne.

Dotychczasowy model sprzedaży

drewna zastą piono systemem roko-

wań jednoczesnych on-line, z wy-

korzystaniem specjalnej, interneto-

wej platformy portalu leśno-

-drzewnego. Na niej to, w prosty spo-

sób, Lasy Państwowe przedstawiają

ofertę sprzedaży, z któr ą mogą się

zapoznać wszyscy zainteresowani,

i „przy otwartej kurtynie” rozpatrywane jest zgłaszane zapotrzebowanie na

surowiec.

Informatyczny portal leśno-

-drzewny pozwala prowadzić roko-

wania w formie zbliżonej do mecha-

nizmu giełdowego. Z istotnym jednak

zastrzeżeniem: charakterystyczna dla

klasycznej giełdy swobodna gra poda-

ży i popytu jest w tym wypadku ograni-

czona, gdyż rynkowa oferta drewna

ma uwarunkowania przyrodniczo-le-

śne. Lasy Państwowe nie mogą pozy-

skiwać więcej drewna, niż to wynikaz etatów cięć zawarowanych w dzie-

sięcioletnich planach urzą dzenia lasu.

Jak wiadomo, na ograniczenia podaży

giełda reaguje po prostu zwyżką cen.

Chcą c uniknąć takiej sytuacji na rynku

drzewnym, utworzono specjalną insty-

tucję – Komisję Leśno-Drzewną ,

organ doradczy dyrektora generalne-

go LP. W jej r ękach spoczął mecha-

nizm regulacji cen drewna, ustalenie

ich dolnej i górnej granicy w ramach

tzw. widełek cenowych.

Komisja Leśno-Drzewna przy dy-

rektorze generalnym LP, powołanaw zgodzie z § 10 statutu Państwowe-

go Gospodarstwa Leśnego Lasy Pań-

stwowe, godzi interesy dostawcy i na-

bywcy drewna. Bezstronność gwaran-

tuje jej skład. W komisji znaleźli się re-

prezentanci Lasów Państwowych,

przemysłu drzewnego, świata nauki,

przedstawiciele izb gospodarczych

oraz stowarzyszeń drobnych produ-

centów branży drzewnej. Na swym in-

auguracyjnym posiedzeniu 26 paź-

dziernika 2006 r. to dość liczne gre-

mium (obecnie 94 członków) powołałodo życia cztery kluby nabywców drew-

na (wielkowymiarowego, średniowy-

miarowego do przerobu mechanicz-

nego, średniowymiarowego do prze-

robu chemicznego oraz klub nabyw-

ców drobnych), a leśnicy utworzyli

klub sprzedawców surowca drzewne-

go. Komisja ma wglą d zarówno w za-

sady kształtowania ofert sprzedaży

drewna przez Lasy Państwowe, jak

też w przyjęte kryteria oceny ofert

składanych przez nabywców drewna.

W tej materii obowią zuje zasada „ko-

szyka” trzech grup kryteriów (ocenia-

na jest nie tylko cena zaoferowana

przez klienta, ale także historia jegodziałalności na rynku, wiarygodność

finansowa itd.), a każdej grupie przy-

pisana jest stosowna waga. To właś-

nie Komisja Leśno-Drzewna zatwier-

dza kryteria i ich wagi. W jej kompe-

tencjach znalazło się również określe-

nie procedur zbywania drewna w sy-

tuacjach nadzwyczajnych, np. klęsk

żywiołowych na obszarach leśnych.

Wśród nowych zasad sprzedaży

drewna na internetowej platformie

portalu leśno-drzewnego znalazła się

również formuła tzw. przyrzeczeń su-rowcowych. To rodzaj gwarancji udzie-

lanej nabywcom, że również w przyszło-

ści będą mogli liczyć na sprzedaż su-

rowca (co pozwala planować rozwój

produkcji, niezbędne inwestycje itd.).

Lasom Państwowym daje to stabilizację

zbytu surowca i łagodzi skutki wahań

koniunkturalnych na rynku.

e-drewno

Drewno niesprzedane w podstawo-

wym, ofertowym trybie za pośrednic-

twem portalu leśno-drzewnego orazpojawiają ce się w ofercie LP doraźnie,

np. na skutek konieczności wykonania

cięć sanitarnych lub też w wyniku re-

zygnacji innych nabywców z kupna,

udostępnia nabywcom aplikacja in-

formatyczna e-drewno. Taka formuła

sprzedaży już od marca 2005 r. z po-

wodzeniem stosowana była na terenie

Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwo-

wych w Poznaniu. Zebrane tam do-

świadczenia sprawiły, że w czerwcu

2006 r. dyrektor generalny LP zlecił tej

właśnie dyrekcji opracowanie aplikacjido zastosowania we wszystkich dy-

rekcjach regionalnych.

Dzięki aplikacji e-drewno każdy

klient może dowiedzieć się, jakie prze-

targi będą organizowane w najbliż-

szym czasie, jakie drewno i w jakiej ilo-

ści będzie oferowane oraz jaka jest ce-

na wywoławcza. W odróżnieniu od

portalu, gdzie obowią zuje „koszyk”

kryteriów wyboru oferty i nabywcy,

ostatecznym czynnikiem wyłaniają cym

zwycięzcę aukcji jest już tylko cena.

RYNEK BUDOWLANY

2 ’2007 (nr 414)

Drewno w internetowej sieci

(dokończenie na str .99)



98

EKOBUDOWNICTWO

2 ’2007 (nr 414)

Wielu wójtów i burmistrzów zazdrości włodarzomgminy Kleszczów. Uchodzi ona za najbogatszą

w Polsce, ale też nieprzypadkowo wygrywa kra-

jowe rankingi gospodarności. Tu się po prostu

bardzo dużo dzieje. Dziś mało kto pamięta jednak, że Kle-

szczów oraz okoliczne sołectwa miały się – zgodnie z czar-

nymi prognozami – osunąć do największej europejskiej

dziury w ziemi, jaką jest odkrywka Kopalni Węgla Brunat-

nego „Bełchatów”. Jeśli dodać, że największa w Europie

Elektrownia „Bełchatów” też przez lata nie stwarzała mie-

szkańcom nalepszych warunków, miała to być pustynia lub

– w najlepszym przypadku – „suchy las”, wytrzymują cy

brak wód gruntowych. Tymczasem obecnie na na terenie

gminy Kleszczów zameldowanych jest ok. 4 tys. mieszkań-ców i cią gle ich przybywa, natomiast zatrudnienie znajduje

tu prawie 20 tys. osób i nie są to wyłą cznie pracownicy

elektrowni i kopalni. Paleta zawodów, na których brak cier-

pi gmina Kleszczów, jest bogata – od wysoko kwalifikowa-

nych specjalistów z dziedziny energetyki i górnictwa, przez

spawaczy, ślusarzy, montażystów, pracowników budowla-

nych, do chemików i pracowników przemysłu spożywcze-

go.Tak informuje Andrzej Szczepocki, prezes Fundacji

Rozwoju Gminy Kleszczów.

Na począ tku było budownictwo

Na obszarze gminy, oprócz wspomnianych kopalni i elek-

trowni, funkcjonuje obecnie ok. 50 zakładów pracy, a w naj-bliższych latach ma powstać kolejne 50 firm. To nie marzenia,

a konkretne projekty. Z wydzielonych czterech stref przemy-

słowych dwie już są prawie całkowicie wypełnione, a w trze-

ciej i czwartej rozpoczynają inwestowanie nowe firmy.

Wsiadamy do samochodu i ruszamy. W drogę od począ t-

ku – jak na polskie warunki – niezwyk łą . Szeroki pas gład-

kiego asfaltu może w przyszłości być dwupasmówką łą czą -

cą strefy przemysłowe zarówno z trasą Warszawa – Kato-

wice, jak i Warszawa – Wrocław. Nieprzypadkowo na dro-

gę wydzielono pas szerokości 40 m. Chodzi o to, żeby

obok mógł powstać nawet tor kolejowy.

Najbliżej Urzędu Gminy, w której kolejną kadencję spra-

wuje urzą d pani Kazimiera Tarkowska, jest Strefa Prze-mysłowa nr 2, położona w samym Kleszczowie. Po jednej

stronie powstaje zakład Opla, po drugiej funkcjonuje już

holenderska firma Kersten z branży konstrukcji stalowych.

Obok będzie fabryka tektury, dalej włoski zakład produku-

ją cy części do samochodów. Obecnie budowany jest za-

kład wytwarzają cy „wszystko do kuchni”, a następnie widać

funkcjonują cą już portugalską fabrykę kosmetyków i przy-

gotowany teren pod wytwórnię butelek typu PET. Obok

Finowie zbudowali zakład wytwarzają cy rury z poli-

etylenu.

Warto przypomnieć, że pierwszymi inwestorami w gmi-

nie byli przedstawiciele budownictwa. Wią zało się to z wy-

dobywaniem z kopalnianego wyrobiska wielu atrakcyjnych

surowców oraz z wykorzystaniem gipsu z odsiarczania

spalin, Gips syntetyczny już na poczatku lat dziewięćdzie-sią tych zamiast blokować tereny inwestycyjne, zaczął być

przetwarzany na płyty gipsowo-kartonowe i inne wyroby gi-

psowe. Obecnie robi to aż 6 firm na czele z Knauffem.

Działają one w pobliżu elektrowni, w najstarszej Strefie

Przemysłowej nr 1, zajmują cej aż 1000 ha.

Inni też uznali, że warto

Niedługo firmy produkują ce wyroby budowlane były jedy-

nymi na tym terenie. Inwestorzy z innych branż szybko do-

strzegli atuty Kleszczowa. Te najważniejsze to tańsza

o 10% niż w kraju energia elektryczna, centralne położenie

i doprowadzenie wszystkich niezbędnych mediów – pr ą d,gaz, woda, kanalizacja i w każdej ze stref oddzielna

oczyszczalnia ścieków. Z tego też powodu szybko rozwija-

ją ce się w Polsce fabryki samochodów (Opel, Fiat i nie

tylko) czy silników lokują tu swoich kooperantów. Kiedy

wjeżdża się w Stref ę Przemysłową nr 3 (ok. 180 ha),

widać powstają ce i funkcjonują ce kolejne zakłady. Fabrykę

chemii budowlanej wybudowała firma Caparol. Powstaje

montownia naczep samochodowych, a w pobliżu palarnia

kawy i rozlewnia zagranicznych win. A więc przybywa

miejsc pracy także dla kobiet. W ostatnich latach liczba

mieszkańców gminy zwiększyła się o ok. 1000 osób. Nie

jest to efekt przyrostu naturalnego, lecz napływu różnych

specjalistów z całego kraju. W gminie ma powstać duże

centrum edukacyjne, kształcą ce zarówno młodzież w róż-nych specjalnościach, jak i tych, którzy chcą zmienić zawód.

Władze gminy dbają także o menedżerów i chcą zapew-

nić warunki wypoczynku dla wszystkich mieszkańców.

Wzdłuż nowoczesnych dróg budowane są ścieżki rowero-

we, obiekty sportowe, jest projekt basenu i akwenu wodne-

go – służą cego także wędkarzom, a na zboczu sztucznej

góry Kamieńsk zimą funkcjonuje wycią g narciarski należą -

cy do KWB „Bełchatów”. Będzie lotnisko i pole golfowe.

Wielkie centrum recyklingu

Słuchają c prezesa Fundacji A. Szczepockiego zbliżamy

się do przyszłego wielkiego placu budowy. Jest już projektnowoczesnego centrum zagospodarowania odpadów,

które ma powstać na 160 ha wydzielonej Strefy Przemysło-

wej nr 4. Tworzą ją niezamieszkałe wioski Bogumiłów i Ka-

rolów. Funkcjonuje już na tym pustkowiu pierwszy zakład,

który zajmuje się zagospodarowaniem świetlówek. Więcej

będzie się też dziać, gdy powstanie zakład wytwarzania

gazu procesowego z odpadów.

W tej czwartej strefie, która powstaje w miejscu, gdzie

pierwotnie planowano hałdy z elektrownianym gipsem, ma

funkcjonować nawet kilkadziesią t firm – większość z nich

będzie zagospodarowywać odpady lub miejscowe materia-

ły. Zgłosili się już inwestorzy z branży biopaliw, ale bardziej

konkretne plany wiążą się jednak z powstaniem kolejnych

firm dostarczają cych materiały budowlane. Polscy inwesto-

Zanim zabraknie węgla



99

EKOBUDOWNICTWO

2 ’2007 (nr 414)

rzy korzystają cy z hiszpańskiej technologii zgłosili już za-

potrzebowanie na 5 ha gruntów pod zakład produkują cy

pustaki szczelinowe (MAX 220 wymiary 288 x 188 x 220).

Wykorzystają do tego naturalne surowce (gliny i piasek) ze

złóż towarzyszą cych odkrywce KWB „Bełchatów”. Zakłada-

na zdolność produkcyjna 12 mln szt./r.Dzięki zasobom piasku na składowisku bełchatowskim

i energii powstają cej z przetwarzania odpadów komunal-

nych (mają one być zwożone z centralnej części Polski) ma

funkcjonować zakład suszonych piasków.

Kanadyjski inwestor – korzystają c z odpadowych po-

piołów, piasków oraz cementu – chce tu wybudować

zakład produkcji paneli ściennych i stropowych o nazwie

Ekodom Kleszczów. Ma tu się podobno zrodzić nawet no-

wa technologia budowy domów.

Jeszcze bardziej ambitny charakter ma zakład produkcji

włókien i wyrobów bazaltowych.

W pobiżu czwartej strefy przemysłowej jest wielki plac z sa-

mochodami przywożonymi tu pocią gami. Z niego aż 6 świa-towych firm motoryzacyjnych odbiera nowe auta, by rozwieźć

je po kraju. W przyszłości jadą c do tej największej hurtowni,

lawety nie będą puste. Mają przywozić wyeksploatowane

wraki do przemysłowego złomowania w kilku zakładach recy-

klingowych. Niewykluczone jest np. powstanie huty alumi-

nium wykorzystują cej ten cenny metal odzyskiwany z aut.

Pani wójt Tarkowska wierzy, że w realizację projektów

dotyczą cych czwartej strefy przemysłowej uda się włą czyć

środki unijne, szczególnie te wspierają ce ochronę środowi-

ska. Prezes Fundacji Andrzej Szczepocki liczy, że w urze-

czywistnienie niektórych planów włą czy się holding BOT

Górnictwo i Energetyka, o ile nie przeszkodzi mu w tym ko-

lejna reorganizacja (BOT ma wejść do Polskiej Grupy

Energetycznej). Energetykom i górnikom powinno przecieżzależeć na zagospodarowaniu, a nie na gromadzeniu po-

piołów. Ponadto kopalnia i elektrownia muszą ograniczać

zatrudnienie. Przy dobrym tempie inwestowania na zwol-

nionych będą czekać miejsca pracy wr ęcz za płotem.

Powstaje pytanie: gdzie mają mieszkać nowo zatrud-

niane osoby? Na razie taką wielką sypialnią jest dla nich

Bełchatów. W najbliższych latach władze gminy Kle-

szczów planują rozwój budownictwa mieszkaniowego

u siebie. Są już wydzielone tereny pod to budownictwo,

a niebawem powstaną pierwsze nowoczesne osiedla

mieszkaniowe. Ich mieszkańcami nie będą już prawdopo-

dobnie pracownicy KWB „Bełchatów”. Po prostu eksplo-

atacja węgla brunatnego ma się w tej odkrywce zakoń-czyć za ok. 8 lat. Część górników znajdzie zapewne za-

trudnienie na powstają cej w są siedniej gminie odkrywce

Szczerców. Do kasy gminy Kleszczów przestaną wów-

czas płynąć opłaty od kopalni. Pozostaną jednak miejsca

pracy i nowoczesna infrastruktura, stworzone dzięki do-

tychczasowym opłatom ekologicznym i innym oraz myśle-

niu władz o przyszłości.

Henryk Piekut

W wypadku aplikacji e-drewno nad-leśnictwo przedstawia ofertę, a kliento-

wi pozostaje jedynie zarejestrować się

w systemie, podać, jaką masą danego

surowca jest zainteresowany, cenę,

któr ą gotów jest zapłacić, oraz dekla-

rowany termin płatności. Ta ostatnia

kategoria ma niemałe znaczenie.

Standardowo przyjęto 30-dniowy ter-

min płatności. W przypadku gdy klient

zechce jednak dodatkowo uatrakcyjnić

swoją ofertę, może zaproponować

skrócenie tego terminu, co premiowa-

ne jest tzw. ceną skorygowaną , ustala-ną na podstawie rocznej stopy procen-

towej funduszu leśnego, wynoszą cej

5%, pomniejszonej o liczbę dni,

o które klient gotów jest skrócić stan-

dardową płatność. Mówią c krótko,

wskaźnik ten będzie dla niego tym ko-

rzystniejszy, im wcześniej zgodzi się

zapłacić za zakupione drewno. Jeśli

więc dwóch klientów wylicytuje jedna-

kową cenę, wówczas zwycięży ten,

który zaoferuje krótszy termin płatno-

ści. Natomiast jeśli kilku klientów zao-

feruje identyczną cenę – decyduje ko-

lejność przystą pienia do aukcji.

Wdrażają c nowe zasady sprzeda-

ży drewna, nie zlikwidowano trady-cyjnego systemu aukcji i submisji na

sprzedaż pewnej ilości cennego

drewna wybranych gatunków,

o szczególnych cechach użytko-

wych. Zachowano też sprzedaż

drewna dla podmiotów obowią za-

nych do stosowania procedur za-

mówień publicznych, np. jednostek

samorzą dowych prowadzą cych dzia-

łalność gospodarczą , placówek

oświatowych kupują cych drewno

opałowe itp. Wydzielono też pulę su-

rowca dla klientów kupują cych drew-no na zasadach detalicznych (na

opa ł dla gospodarstw domowych

i rolnych, dla osób okazjonalnie na-

bywają cych drewno okr ą głe wielko-

i średniowymiarowe przeznaczone

do przerobu na potrzeby własne itp.).

Już pierwsze tygodnie obowią zywa-

nia nowych zasad sprzedaży drewna

dowiodły, że nowoczesny system jed-

noczesnych rokowań internetowych

sprawdził się w praktyce i wykazał

pełną funkcjonalność techniczną (do-

stęp, prostota obsługi, niezawodność,

bezpieczeństwo itd.). Podzielają dziś

tę opinię zarówno leśnicy, jak i przed-

stawiciele przemysłu drzewnego.Głównym punktem niezadowolenia

odbiorców drewna stał się jednak nie-

dostatek surowca oferowanego przez

Lasy Państwowe, a w efekcie reduk-

cja ofert. W portalu leśno-drzewnym

zarejestrowało się ponad 7 tys. firm,

które złożyły ponad 50 tys. ofert za-

kupu drewna poszczególnych grup

handlowych, opiewają cych łą cznie na

34 mln m3. Oferta LP podlegają ca try-

bowi jednoczesnych rokowań interne-

towych wyniosła tymczasem 25 mln

m3

(dalsze 5 mln m3

skierowano dosprzedaży w innym trybie). Problemu

niedostatecznej podaży surowca nie

rozwiąże jednak nawet najlepszy sy-

stem informatyczny. Z przedstawia-

nych przez Lasy Państwowe szacun-

ków wynika jednak, że najbliższe lata

przyniosą poprawę zaopatrzenia

w drewno, gdyż stopniowo rosną za-

soby r ębne naszych lasów. W 2012 r.

można będzie skierować na rynek

ok. 35 mln m3, czyli ok. 5 mln m3 wię-

cej niż obecnie, bez szkody dla poza-

produkcyjnych funkcji lasu.

Krzysztof Fronczak

(dokończenie ze str .97)

Drewno w internetowej sieci



100 2 ’2007 (nr 414)

VADEMECUM UNIJNE

Od 15 lat corocznie podczas targów BUDMA odbywają się semi-

naria organizowane przez Instytut Techniki Budowlanej. Przez kilka

ostatnich lat miały one formę spotkań szkoleniowych, na których

prezentowano referaty ekspertów ITB o nowo wprowadzanych kra-

jowych i unijnych regulacjach dotyczą cych wyrobów budowlanych.

W zwią zku z tym, że ustawa o wyrobach budowlanych, wdrażają ca

dyrektywę 89/106/EWG i określają ca specyficzne polskie zasady,

wg których można wprowadzać na rynek wyroby budowlane, obo-

wią zuje już prawie trzy lata zdecydowano, że czas ocenić wyniki jej

wpływu na funkcjonowanie naszego rynku. Jest to szczególnie na

czasie, ponieważ trwa w Unii Europejskiej dyskusja nad kierunkamizmian w dyrektywach nowego podejścia oraz nowelizacją dyrekty-

wy dotyczą cej wyrobów budowlanych.

Na zaproszenie do udziału w forum dyskusyjnym „Ocena re-

gulacji prawnych i funkcjonowania rynku wyrobów budowlanych

w Polsce w świetle przepisów Unii Europejskiej” pozytywnie od-

powiedzieli przedstawiciele: Stowarzyszenia Producentów

Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej (MIWO); Ogólnopol-

skiego Stowarzyszenia Producentów Zabezpieczeń Prze-

ciwpożarowych i Sprzętu Ratowniczego (OSPZPiSR); Sto-

warzyszenia na rzecz Systemów Ociepleń (SSO); Polskiej

Izby Przemysłowo-Handlowej Budownictwa (PIPHB). Mieli

oni istotny udział w kształtowaniu programu forum, na które

24 stycznia br. przybyło do Poznania prawie 400 osób.

Spotkanie rozpoczęła część oficjalna, podczas której nastą piłouroczyste wr ęczenie przedsiębiorcom ostatnio wydanych przez

ITB: Europejskich Aprobat Technicznych; dobrowolnych Reko-

mendacji Technicznych ITB oraz Certyfikatów ITB zwią zanych

z wymaganiami oznakowania CE, oznakowania znakiem budowla-

nym, a także certyfikatów dobrowolnych np. zwią zanych z możli-

wością oznakowania znakiem jakości akustycznej ITB. Wr ęczenie

dokumentów miało szczególnie uroczystą oprawę, gdyż uczestni-

czył w nim Minister Budownictwa Andrzej Aumiller .

Forum dyskusyjne rozpoczął zastępca Dyrektora ITB

ds. Współpracy z Gospodarką mgr inż. Marek Kaproń

wystą pieniem pt. „System regulacji prawnych decydują cych

o kształcie rynku wyrobów budowlanych”. Podkreślił, że

ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych zawierazarówno postanowienia zwią zane z wdrożeniem do polskich

przepisów dyrektywy Rady nr 89/106/EWG, określają ce ramy

zwią zane z funkcjonowaniem europejskiego rynku wyrobów bu-

dowlanych, jak i specyficzne krajowe rozwią zania, obowią zują ce

na rynku w odniesieniu do wyrobów jeszcze nieobjętych harmo-

nizacją europejską i obejmują ce tych producentów, którzy nie

funkcjonują w skali Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

W wystą pieniu tym wydzielone zostały wyraźnie poszczególne

elementy systemu:

• specyfikacje techniczne wyrobów, określają ce ich cechy

techniczne, którymi w „systemie europejskim” są zharmonizowa-

ne Normy Europejskie i Europejskie Aprobaty Techniczne,

a w „systemie polskim” – Polskie Normy i krajowe Aprobaty

Techniczne;

• ocena zgodności wyrobów dokonywana przez producenta

z ewentualnym udziałem niezależnej strony trzeciej, prowadzą -cą do zapewnienia ich zgodności ze specyfikacjami techniczny-

mi, na któr ą składają się zadania zwią zane z zadeklarowaniem

właściwości użytkowych wyrobu na podstawie badań typu oraz

prowadzenie i dokumentowanie zakładowej kontroli produkcji

umożliwiają cej stałe osią ganie deklarowanych cech;

• właściwe oznakowanie wyrobów umożliwiają ce ich wprowa-

dzanie na rynek;• nadzór nad wprowadzaniem wyrobów budowlanych na rynek.

Postulaty przemysłu dotyczą ce specyfikacji technicznych zapre-

zentowała mgr inż. Maria Dreger (Stowarzyszenie Producentów

Wełny Mineralnej: Szklanej i Skalnej – MIWO) w wystą pieniu pt.

„Wpływ przemysłu na powstawanie i postanowienia norm eu-

ropejskich” oraz mgr inż. Marian Popinigis (Ogólnopolskie Sto-

warzyszenie Producentów Zabezpieczeń Przeciwpożarowych

i Sprzętu Ratowniczego – OSPZPiSR) w referacie pt. „Potrzeby

przemysłu w zakresie aprobat technicznych”.

Maria Dreger – w dużej mierze na podstawie własnych do-

świadczeń z pracy w Komitetach Technicznych Polskiego Komi-

tetu Normalizacyjnego (PKN) i Europejskiego Komitetu Normali-

zacyjnego (CEN) – przedstawiła warunki efektywnego wpływu

przemysłu na postanowienia norm. Podstawą jest uczestniczeniew procedurze opracowywania norm, a drogą może być zarówno

posiadanie własnej reprezentacji w strukturach Grup Roboczych

i Komitetów Technicznych CEN, jak i aktywne uczestniczenie

w ankietyzacji projektów Norm Europejskich prowadzonych

przez PKN od czasu uzyskania członkowstwa w CEN. Pani Dre-

ger postawiła tezę, że dla przemysłu korzystniejsze jest uczestni-

czenie w procesie normalizacji niż krytykowanie i kontestowanie

jej wyników, czyli norm opracowanych bez własnego udziału.

Jednocześnie praca na forum europejskim CEN jest znakomitą szkołą skutecznego funkcjonowania w Unii Europejskiej. Warun-

kiem dobrej jakości norm, stanowią cych istotne z punktu widze-

nia przemysłu decyzje na całe lata jest udział w ich stanowieniu

ekspertów z różnych środowisk, zapewniają cych właściwe wywa-żenie niekiedy rozbieżnych interesów.

Włą czają c się w trwają cą dyskusję na temat kierunków

nowelizacji dyrektywy 89/106/EWG dotyczą cej wyrobów budow-

lanych, Maria Dreger wskazała, że obecnie nie można jeszcze

ocenić dyrektywy, gdyż nie wszystkie wyroby budowlane objęte

są możliwością oznakowania CE a ponadto nie we wszystkich

państwach członkowskich dokonano jej pełnego wdrożenia. Za-

prezentowane stanowisko można streścić: najpierw należy do-

kończyć wdrożenie, potem ocenić i wprowadzić ewentualne

zmiany dyrektywy. Wśród postulatów zmian znalazły się:

– doprowadzenie do jednolitego funkcjonowania wszystkich

jednostek uczestniczą cych w zadaniach wynikają cych z dyrekty-

wy w skali całej UE, złożonej już z 27 państw;

– wzmocnienie funkcjonowania nadzoru nad rynkiem;* Instytut Techniki Budowlanej

Ocena regulacji prawnychi funkcjonowania rynku wyrobów budowlanych

w Polsce w świetle przepisów UE

mgr in ż . Jadwiga Tworek*



1012 ’2007 (nr 414)

VADEMECUM UNIJNE

– celowość podwyższenia wymagań dotyczą cych stosowa-

nych systemów oceny zgodności, gdyż certyfikacja daje większą pewność odbiorcom wyrobów budowlanych i zapewnia warunki

uczciwej konkurencji między producentami.

Wystą pienie członka Zarzą du OSPZPiSR Mariana Popinigisa

poświęcone było aprobatom technicznym, zwią zanym z indywidu-alną oceną przydatności do stosowania nowych, innowacyjnych

wyrobów nieobjętych normami. Zwracają c uwagę na status apro-

baty technicznej jako drugiego obok normy dokumentu odniesienia

w procedurze oceny zgodności wyrobów budowlanych, pan Popi-

nigis podkreślił potrzebę szerszego udziału przemysłu w opraco-

wywaniu zasad tej oceny dokonywanej przez jednostki aprobują -ce. W przypadku krajowych aprobat technicznych zasady te ujęte

są w dokumentach Zaleceń Udzielania Aprobat Technicznych (ZU-

AT). Udział przemysłu może przyczynić się do aktualizacji doku-

mentów ZUAT, które powinny być powszechnie stosowane przez

wszystkie jednostki aprobują ce i ogólnie dostępne dla wszystkich

uczestników procesu budowlanego.

Dla producentów innowacyjnych wyrobów budowlanych istotneznaczenie ma czas, decydują cy niekiedy o uzyskaniu pozycji na

rynku, dlatego też bardzo ważna jest terminowość procedur apro-

bacyjnych i skrócenie terminów wydawania aprobat. Marian Popi-

nigis zaproponował, aby – wzorem Europejskich Aprobat Tech-

nicznych – również w przypadku aprobat krajowych jednostki wy-

dają ce miały możliwość kontroli prawidłowości stosowania posta-

nowień tych dokumentów. W referacie zwrócono uwagę, że warun-

kiem prawidłowego stosowania wyrobów innowacyjnych jest odpo-

wiednia wiedza wbudowują cych i stosują cych na temat właściwe-

go doboru, montażu, odbioru robót i eksploatacji wyrobów. Ogólno-

polskie Stowarzyszenie Producentów Zabezpieczeń Przeciwpoża-

rowych i Sprzętu Ratowniczego wraz ze Stowarzyszeniem Inżynie-

rów i Techników Pożarnictwa zainicjowało już wydawanie poradni-

ków dotyczą cych właściwego stosowania zabezpieczeń przeciw-pożarowych w praktyce. Przedstawiciele przemysłu powinni włą -czać się w opracowywanie podobnych dokumentów, pomocnych

dla inwestorów, firm montażowych czy zarzą dców nieruchomości.

Zarówno w przepisach kształtują cych „system europejski”, jak

i „system krajowy” wprowadzania wyrobów na rynek podmiotem od-

powiedzialnym za wszystkie deklarowane cechy wyrobu i za prawi-

dłowe jego oznakowanie pozostaje zawsze producent, niezależnie

od ewentualnego udziału jednostki certyfikują cej lub laboratorium

badawczego w procedurze oceny zgodności. W wystą pieniu dra

inż. Mariusza Gareckiego (Stowarzyszenie na rzecz Systemów

Ociepleń – SSO) pt. „Zadania producenta w ocenie zgodności

wyrobów i zakładowej kontroli produkcji” przedstawiono defini-

cję zakresu aktywności producenta w zależności od systemu ocenyzgodności przewidzianego dla danej grupy wyrobów. W każdym

przypadku producent musi zapewnić funkcjonowanie udokumento-

wanych procedur i zapisów z prowadzonej zakładowej kontroli pro-

dukcji, w ramach której dokonuje sprawdzania surowców, półwyro-

bów, parametrów procesu produkcyjnego i wyrobów gotowych w ra-

mach badań bieżą cych i okresowych. Zawsze też producent odpo-

wiada za ustalenie typu wyrobu, czyli zadeklarowanie w łaściwości

użytkowych na podstawie wstępnych badań typu. Pan Garecki

zwrócił w swym wystą pieniu uwagę, że ramy formalne polskich

przepisów, wynikają cych z ustawy owyrobach budowlanych, powo-

dują zawężenie możliwości znakowania znakiem budowlanym nie-

których wyrobów, mają cych istotny wpływ na spełnienie wymagańpodstawowych w obiektach budowlanych. Przy braku Norm Euro-

pejskich lub Polskich Norm powinno być możliwe udzielanie krajo-

wych aprobat, ale ich zakres ograniczono do wyrobów objętych

mandatami Komisji Europejskiej. Skutkiem tego producenci kilku

grup wyrobów do napraw betonów poddani są rygorom systemu

i oznakowania, ale nie ma takiej możliwości w przypadku wyrobów

do iniekcyjnego uszczelniania przegród budowlanych. Cementy po-

wszechnego użytku mieszczą się w ramach systemu, ale szybko-sprawne cementy naprawcze nie mogą być oznakowane znakiem

budowlanym. Sytuacja taka, zdaniem Mariusza Gareckiego, stano-

wi naruszenie zasad równej konkurencji na rynku, gdyż przepisy

różnie kształtują obowią zki producentów wyrobów konkurencyj-

nych, które można zamiennie stosować. Jednocześnie stwierdził,że wiele norm europejskich pozwalają cych na wprowadzanie wyro-

bów na rynek nie spełnia oczekiwań producentów. Dotyczy to bar-

dzo niskich poziomów minimalnych wymagań, zróżnicowania klas

i poziomów wymagań nie zawsze jasnych dla użytkownika oraz nie-

spójności postanowień pewnych grup norm.

Zdaniem pana Gareckiego system oceny zgodności wyrobów wy-

musza znaczne zwiększenie kosztów producentów rzetelnie wypeł-

niają cych wszystkie obowią zki, a jednocześnie nie zapewnia żadnejkontroli, pozwalają cej na wyeliminowanie nieuczciwej konkurencji.

Odczuwalną przeszkodą w funkcjonowaniu obecnych przepisów jest

także brak jednoznaczności w ich interpretacji.

Ramy funkcjonowania organów nadzoru nad rynkiem wyrobów

budowlanych przedstawiła dr Magdalena Rytwińska (Prezes

Są du Arbitrażowego przy Polskiej Izbie Przemysłowo-Handlowej

Budownictwa – PIPHB) w wystą pieniu pt. „Postulaty przemysłu

pod adresem nadzoru nad rynkiem”. Do sprawowania nadzo-

ru nad wprowadzaniem wyrobów budowlanych na rynek powo ła-

ne są organy nadzoru budowlanego, czyli Główny Inspektor

Nadzoru Budowlanego i wojewódzcy inspektorzy nadzoru bu-

dowlanego. Formuła nadzoru nad wprowadzaniem wyrobów bu-

dowlanych na rynek obejmuje:

– postępowanie kontrolne u producenta/upoważnionegoprzedstawiciela oraz u sprzedawcy;

– postępowanie administracyjne, wszczynane z urzędu na

podstawie wyników kontroli.

O ile przedmiotem kontroli u sprzedawcy wyrobów budowlanych

są przede wszystkim takie dokumenty, jak deklaracje zgodności, da-

ne producenta, specyfikacje techniczne, to w przypadku kontroli

u producenta sprawdzane są także raporty z badań typu i dokumen-

tacja zakładowej kontroli produkcji. Zgodnie z przepisami kontrolują -cy ma możliwość: wglą du do dokumentów; dokonywania oględzin;

prowadzenia przesłuchań; zasięgania opinii biegłych; zabezpieczania

dowodów; nieodpłatnego pobierania próbek do badań.

Z obserwacji rynku przedstawionych przez panią Rytwińską wy-

nika jednak, że przeważnie organy nadzoru ograniczają się dokontroli dokumentów. Jeśli są one sporzą dzone poprawnie, z for-

malnego punku widzenia, to rzadko wszczynane jest postępowa-

nie administracyjne w celu wyjaśnienia rozbieżności między wyni-

kami kontroli a sygnałami o nieprawidłowościach uzyskiwanymi

z rynku. Przemysł uważa takie podejście za zbyt formalistyczne,

ponieważ na rynku znajdują się wyroby, dla których została sporzą -dzona prawidłowa dokumentacja, ale nie spełniają parametrów

w niej zadeklarowanych. Postulaty przemysłu pod adresem orga-

nów nadzoru budowlanego można streścić następują co:

• celowe byłoby traktowanie kontroli dokumentów jako pierw-

szego – bardzo istotnego – elementu kontroli, lecz nie ograni-

czać jej tylko do tego zakresu;

• w razie otrzymania sygnałów rynkowych wskazują cych na

uzasadnione wą tpliwości co do rzeczywistej zgodności wyrobów



102 2 ’2007 (nr 414)

VADEMECUM UNIJNE

z dokumentami odniesienia należałoby wszczynać postępowa-

nie administracyjne;

• w toczą cym się postępowaniu administracyjnym dopusz-

czać jako dowody wyniki badań przeprowadzone przez upraw-

nione laboratoria, nawet poza tym postępowaniem;

• należy znacznie częściej pobierać próbki kwestionowanychwyrobów budowlanych.

Zdaniem pani Rytwińskiej uchybienia formalne w dokumenta-

cji wyrobu są mniej szkodliwe, zarówno dla potencjalnego użyt-

kownika, jak i zasad uczciwej konkurencji, niż faktyczne niedo-

trzymywanie parametrów wyrobu, zadeklarowanych przez nie-

uczciwego producenta w formalnie prawidłowej dokumentacji.

Z przedstawionych wypowiedzi przedstawicieli przemysłu wy-

nika wiele postulatów, dotyczą cych zmian w istnieją cych przepi-

sach, ukierunkowanych na usprawnienie funkcjonowania syste-

mu oceny zgodności wyrobów. Ramy całego systemu w skali eu-

ropejskiej są obecnie przedmiotem dyskusji na forum Komisji Eu-

ropejskiej i wszystkich organizacji bior ą cych udział w działaniach

wynikają cych z postanowień dyrektywy 89/106/EWG. Informacjeo tym, w jaki sposób w ogólnoeuropejskiej dyskusji uczestniczą przedstawiciele przemysłu przedstawiłam w referacie pt. „Postu-

laty przemysłu UE w sprawie zakresu nowelizacji dyrektywy

dotyczą cej wyrobów budowlanych i stan prac Komisji Euro-

pejskiej”. Punktem wyjścia było stwierdzenie podstawowej roli

przemysłu, jako trzeciego obok Komisji Europejskiej i państw

członkowskich partnera w kształtowaniu regulacji europejskich,

których zadaniem jest ułatwienie swobodnego przepływu wyro-

bów budowlanych i zniesienie barier technicznych. Największą ro-

lę ma do spełnienia Europejskie Stowarzyszenie Producentów

Wyrobów dla Budownictwa – CEPMC, które aktywnie uczestniczy

w pracach Stałego Komitetu Budownictwa i reprezentuje stowa-

rzyszenia krajowe producentów z wszystkich państw członkow-

skich. Zawsze uwzględniane są przez Komisję Europejską wnio-ski CEPMC o przedłużenie okresów przejściowych dla norm, je-

żeli zdaniem członków tej organizacji wymagany jest dodatkowy

czas na dostosowanie się przemysłu do ich postanowień. CEPMC

zainicjowało możliwość klasyfikacji ogniowej określonych grup

wyrobów na podstawie znanego i udokumentowanego ich zacho-

wania się w warunkach pożaru – bez potrzeby dalszych badań, na

podstawie decyzji Komisji Europejskiej (klasyfikacja CWFT). Za

pośrednictwem europejskiego stowarzyszenia CEPMC prowa-

dzone są analizy przemysłu służą ce ocenie efektywności działa-

nia dyrektywy 89/106/EWG oraz konkurencyjności budownictwa.

Istotna rola przypada przemysłowi również w prowadzonej ostat-

nio przez Komisję Europejską polityce przeglą du regulacji pra-

wnych UE wpływają cych na funkcjonowanie przedsiębiorstw.W ramach tych działań prowadzone są prace zmierzają ce do no-

welizacji wszystkich dyrektyw nowego podejścia. Przewiduje się,

że jednym aktem prawnym objęte będą wspólne dla nich wszyst-

kich ogólne wymagania, w tym:

– uściślone definicje stosowanych terminów i określeń, takich

jak producent, upoważniony przedstawiciel, importer, dostawca,

dystrybutor, udostępnienie wyrobu na rynku itd.;

– nowe wymagania dotyczą ce obowią zków importerów, dystry-

butorów, sprzedawców i innych pośredników w łańcuchu dostaw

w celu zapewnienia właściwej jakości oferowanych wyrobów;

– wykorzystanie europejskiej infrastruktury akredytacji na po-

trzeby notyfikacji jednostek uczestniczą cych w ocenie zgodności

wyrobów, mają ce na celu wyrównanie poziomu świadczonych

przez nie usług.

Prace nad nowelizacją dyrektywy 89/106/EWG szczegółowo

opisywałam w Vademecum Unijnym na łamach „Materiałów Bu-

dowlanych” w 2006 r., dlatego też przedstawione na targach

BUDMA 2007 informacje o stanowisku przemysłu europejskiego

przedstawię w sposób bardzo syntetyczny:

• na konferencjach regionalnych dla przemysłu organizowanychprzez CEPMC stwierdzono, że źródłem problemów nie jest sama

dyrektywa, ale różne sposoby wprowadzenia jej wymagań w życie;

• dla producentów wyrobów budowlanych warunki stosowa-

nia wyrobów zawarte w przepisach państw członkowskich nie są wystarczają co przejrzyste i dostępne;

• zdaniem przemysłu istotną wartością jest stabilność prawa

i wciąż jeszcze potrzeba czasu na pełne wdrożenie dyrektywy,

zanim przystą pi się do projektowania radykalnych zmian jej po-

stanowień;

• istnieją możliwości poprawy sytuacji w ramach obowią zują -cych przepisów przez wydawanie jednoznacznych interpretacji

niektórych zapisów czy też zwiększenie nadzoru nad funkcjono-

waniem jednostek notyfikowanych.Bardzo podobne postulaty pojawiły się w odpowiedzi na ankietęKomisji Europejskiej, której wyniki opublikowane w 2006 r. wskazu-

ją na potrzebę harmonizacji sposobu formułowania iwiększą przej-

rzystość przepisów budowlanych, ustanawianych przez państwa

członkowskie. Ponadto wyniki ankiety wskazują na potrzebę upro-

szczenia systemów oceny zgodności, procedur prowadzą cych do

uzyskania Europejskich Aprobat Technicznych oraz na koniecz-

ność specjalnych rozwią zań adresowanych do małych i średnich

przedsiębiorstw. W prowadzonym na zlecenie Komisji Europejskiej

studium efektywności dyrektywy wskazano m.in. na:

– potrzebę opracowania i wdrożenia programów szkoleniowych

i informacyjnych, koordynowanych i finansowanych przez KomisjęEuropejską , gdyż znajomość zasad systemu wprowadzonego

przez dyrektywę 89/106/EWG wciąż jeszcze jest niewielka; – konieczność opracowania ogólnodostępnych europejskich baz

danych o przepisach państw członkowskich i krajowych warunkach

stosowania wyrobów budowlanych w konkretnych obiektach;

– celowość zastosowania specjalnych rozwią zań dla sektora

MŚP w zharmonizowanych Normach Europejskich.

Głos reprezentacji polskiego przemysłu powinien być słyszalny

w tej ogólnoeuropejskiej dyskusji, dlatego też Instytut Techniki Bu-

dowlanej zainicjował, podczas forum na targach BUDMA 2007,

krajową dyskusję nad oceną dotychczasowego funkcjonowania

rynku wyrobów budowlanych w Polsce.

Marek Naglewski – Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

stwierdził, że wiele zarzutów formułowanych w trakcie forum wynika

z braku zrozumienia, że ustawa o wyrobach budowlanych upoważ-nia jedynie do kontroli etapu wprowadzania wyrobu na rynek i nie ma

charakteru prewencyjnego. Z drugiej strony przytoczone przez

Głównego Inspektora dane liczbowe wskazują na bardzo dużą rolę jednostek nadzoru budowlanego w zapobieganiu nieprawidłowego

umieszczania wyrobów na polskim rynku. Tylko w 2006 r kontrole

wykazały ponad 2000 nieprawidłowości, z czego ponad 200 stwier-

dzonych przypadków dotyczyło wyrobów z oznakowaniem CE, bli-

sko 1300 wyrobów oznakowanych znakiem budowlanym i blisko

500 wyrobów budowlanych bez wymaganego oznakowania.

Forum zapoczą tkowało dyskusję środowiska budowlanego

na temat zmian potrzebnych z punktu widzenia krajowych pro-

ducentów wyrobów budowlanych i nieuchronnych wobec postę-

pu prac Komisji Europejskiej nad nowelizacją przepisów UE do-

tyczą cych wyrobów budowlanych.



103

Zpraktyki wiem, że często obawiają się Państwo do-

chodzenia należności na drodze są dowej. Spowodo-

wane jest to błędnym przeświadczeniem, że wiąże

się to z ogromnymi kosztami, wieloma formalnościa-

mi i długim terminem oczekiwania na zakończenie sprawy.

W przypadku gdy istnieje ryzyko, że dłużnik nie za-

płaci polubownie kwoty wierzytelności, należy jednak

zastanowić się nad skierowaniem pozwu do są du. Wy-

magane dokumenty trzeba zweryfikować pod względem

formalnym, np. sprawdzić, czy faktury są podpisane, a je-

żeli tak, to czy przez osobę uprawnioną . To samo dotyczy

protokołów odbioru. Jeśli są , to czy są odebrane, a jeśli nie,

to dlaczego. Trzeba również zatroszczyć się o aktualnedokumenty rejestrowe dłużnika oraz ustalić wartość

przedmiotu sporu. W przypadku gdy należność wynika

z faktur, wystarczy zsumować kwoty wierzytelności głównej

(nie wliczają c odsetek). W innych wypadkach trzeba okre-

ślić wartość przedmiotu sporu. Jeżeli dochodzimy kwoty do

10 tys. zł, to roszczenie o zapłatę będzie rozpatrzone w po-

stępowaniu uproszczonym, a więc z wykorzystaniem for-

mularza, co bardzo ułatwia sporzą dzenie i złożenie pozwu,

natomiast gdy będzie przekraczać 75 tys. zł, sprawę nale-

ży kierować do są du okr ęgowego, a nie rejonowego. Na-

kaz zapłaty uzyskamy wówczas, gdy odpowiednio udoku-

mentujemy wymagalność roszczenia i dłużnik nie będzie

podważał jego zasadności w toku postępowania. Taki do-

kument opatrzony przez są d klauzulą wykonalności stano-wi podstawę do dochodzenia długu na drodze egzekucji.

W celu dochodzenia długu na drodze egzekucji nale-

ży złożyć wniosek do właściwego miejscowo komorni-

ka (wykaz rewirów oraz obszar, jaki obejmują , łatwo znaj-

dziemy w Internecie). Będzie to komornik działają cy przy

są dzie rejonowym, w którego obszarze zamieszkuje dłuż-

nik. W przypadku egzekucji z nieruchomości (w myśl kode-

ksu postępowania cywilnego), za właściwego miejscowo

komornika uznaje się działają cego przy są dzie, w którego

okr ęgu jest położona nieruchomość. Natomiast gdy nieru-

chomość jest położona w okr ęgu kilku są dów, wybór nale-

ży do wierzyciela. Z postępowaniem wszczętym na wnio-

sek jednego wierzyciela połą czone będą jednak postępo-wania wszczęte na wniosek innych wierzycieli. W tym celu

komornik, który rozpoczął egzekucję, zawiadomi o wszczę-

ciu, a następnie ukończeniu egzekucji komornika, do które-

go mogłaby należeć egzekucja. W przypadku gdy egzeku-

cja z nieruchomości nie ma miejsca, wierzyciel ma większą

możliwość wyboru komornika, któremu chce powierzyć

sprawę. Zgodnie z przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r.

o komornikach są dowych wierzyciel ma prawo wyboru ko-

mornika w granicach właściwości są du apelacyjnego.

Komornik może, na pisemny wniosek wierzyciela, prowa-

dzić egzekucję na obszarze właściwości są du apelacyjnego,

jeżeli w zakresie prowadzonych przez komornika

egzekucji zaległość nie przekracza sześciu miesięcy. Zale-

głość (o której mowa w ustawie) wylicza się, dzielą c liczbę

spraw niezałatwionych w roku poprzednim przez średni mie-

sięczny wpływ spraw w roku poprzednim – z wyłą czeniem

spraw o egzekucję świadczeń powtarzalnych. Komornik pro-

wadzą cy egzekucję wg wyboru wierzyciela ma obowią zek

zawiadomienia o wszczęciu i zakończeniu egzekucji komor-

nika, któremu sprawa przypadałaby zgodnie z właściwością

lub podziałem czynności. Dzięki wprowadzeniu elementu

konkurencyjności między komornikami, mamy większą szan-

sę, że sprawa będzie poprowadzona dobrze i z należytą sta-

rannością . Mimo tego nie można się oszukiwać i żyć w prze-

świadczeniu, że komornik ścią gnie pienią dze bez naszego

udziału. Takie przypadki zdarzają się, jeżeli dłużnik wyraża

chęć spłaty albo nie kryje mają tku, natomiast najczęściej wie-rzyciel musi współpracować z komornikiem i udzielać mu in-

formacji na temat dłużnika oraz wskazywać, w miar ę możli-

wości, mają tek, z jakiego może być przeprowadzona egzeku-

cja. W przypadku gdy nie mamy czasu na poszukiwanie in-

formacji na temat dłużnika, możemy to zlecić komornikowi za

wynagrodzeniem z mają tku dłużnika zgodnie z art. 7971. Wią -

że się to z kosztami zaliczek na poczet czynności przeprowa-

dzanych przez komornika, jednak w sytuacjach, w których

komornik ma większe pole manewru niż wierzyciel, zlecenie

poszukiwania mają tku jest jak najbardziej wskazane. W celu

zapewnienia większej kontroli nad czynnościami przeprowa-

dzanymi przez komornika, w myśl art. 763 możemy żą dać od

niego udzielenia informacji o przebiegu egzekucji. Jeżeli ko-

mornik odnajdzie mają tek, to zajmie go na naszą rzecz. Dłuż-nik zapłaci nie tylko za wierzytelność łą cznie z odsetkami, ale

również koszty zastępstwa procesowego oraz niemałe

koszty egzekucji komorniczej.

Piotr Swaczyń skiKancelaria Corpus Iuris

tel. (022) 622-73-60, (022) 622-73-61

[email protected], tel. kom. 504-770-860

PRAWOW BUDOWNICTWIE

2 ’2007 (nr 414)

Odzyskanie należnościna drodze są dowej

Są d Arbitrażowy przy PIPHB

Przy Polskiej Izbie Przemysłowo-Handlowej Budownic-twa działa Są d Arbitrażowy. Na liście arbitrów, poza praw-

nikami, znaleźli się najlepsi specjaliści z różnych dziedzin.

Poddanie sporu Są dowi Arbitrażowemu pozwoli na znacz-

ne oszczędności, ponieważ przewidziane w regulaminie

i taryfikatorze opłaty są niższe niż w postępowaniu przed

są dem powszechnym, a ponadto postępowanie jest znacz-

nie krótsze.

Przedmiotem rozpoznania przez Są d Arbitrażowy mogą

być spory o prawa mają tkowe (za wyją tkiem spraw o ali-

menty) oraz takie prawa niemają tkowe, które mogą być

przedmiotem ugody. W celu poddania sporu rozstrzygnię-

ciu Są du Arbitrażowego konieczne jest zawarcie umowy

w tej kwestii lub przynajmniej zamieszczenie w umowie

łą czą cej strony tzw. zapisu na są d polubowny.



104 2 ’2007 (nr 414)

Prenumerata roczna miesięcznika „Materiały Budowla-

ne” jest możliwa w dwóch wariantach:

• prenumerata wersji papierowej;

• prenumerata w pakiecie (pakiet zawiera całoroczną

prenumeratę wersji papierowej + rocznik czasopismana płycie CD, wysyłany po zakończeniu roku wydaw-

niczego). Dla tych prenumeratorów Wydawnictwo ofe-

ruje dodatkowo roczniki archiwalne miesięcznika

„Materiały Budowlane” z lat 2004-2006 na płytach CD

w cenie 20 PLN netto (+ 22% VAT) za każdy rocznik.

Prenumeratę można zamówić:

za pośrednictwem redakcji „Materiały Budowlane”:

• faxem: (22) 827 52 55, 826 20 27;

• e-mailem: [email protected];

• przez Internet: www.materialybudowlane.info.pl;

• listownie: Redakcja „Materiały Budowlane”,

00-950 Warszawa, ul. Świętokrzyska 14A, skr. poczt. 104.

Uwaga! Druk zamówienia na www.materialybudowlane.info.pl

za pośrednictwem Zakładu Kolportażu Wydawnictwa

SIGMA-NOT Sp. z o.o.:

• faxem: (22) 891 13 74, 840 35 89, 840 59 49;

• e-mailem: [email protected];

• przez Internet: www.sigma-not.pl;

• listownie: Zakład Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT

Sp. z o.o., ul. Ku Wiśle 7, 00-707 Warszawa.

Po otrzymaniu zamówienia wystawiamy faktur ę VAT.

Prenumeratorzy, którzy podpiszą z Wydawnictwem umowęprenumeraty cią głej (odnawianej automatycznie co roku),

otrzymają 10% bonifikaty od ceny czasopisma.

Członkowie stowarzyszeń naukowo-technicznych zrzeszonych

w FSNT-NOT oraz uczniowie szkół i studenci wydziałów o kierunku bu-dowlanym mają prawo do zaprenumerowania 1 egz. po cenie ulgowej –

pod warunkiem przesłania zamówienia ostemplowanego pieczęcią kołaSNT lub szkoły.

Pojedyncze zeszyty archiwalne dostępne są w wersji papie-

rowej, a ponadto z lat 2004 – 2006 w wersji elektronicznej

(cena 1 egz. netto wg aktualnego cennika). Na życzenie klien-

ta wystawiamy faktury VAT.

Sprzedaż zeszytów archiwalnych prowadzą :

• Redakcja „Materiały Budowlane”;

• Zakład Kolportażu Wydawnictwa SIGMA-NOT Sp. z o.o.;

• Klub Prasy Technicznej Wydawnictwa SIGMA-NOT Sp. z o.o.,

Warszawa, ul. Mazowiecka 12, tel. (22) 827 43 65.

* W przypadku zmiany ceny w okresie objętym prenumeratą lub zmiany

stawki VAT, Wydawnictwo zastrzega sobie prawo do wystą pienia

o dopłatę różnicy cen oraz prawo do realizowania prenumeraty tylkow pełni opłaconej.

Cena (brutto) prenumeratymiesięcznika „Materiały Budowlane” na 2007 r.*

Cena 1 egzemplarza 16 PLN

Cena prenumeraty rocznej w wersji papierowej 192 PLN

Cena prenumeraty rocznej w pakiecie 216,40 PLN

Prenumerata ulgowa – rabat 50% od ceny wersji papierowej

(rabat dotyczy tylko tej wersji).

Odbiorcy zagraniczni: cena rocznej prenumeraty 114 EURO

dla prenumeratorów z Europy oraz 126 USD spoza Europy.

Prenumerata dla szkół

Warunki prenumeraty na 2007 r.

W 2007 r. miesięcznik „Materiały Budowlane” będzie docierał do średnich szkół budowlanych w całej Polsce dzięki firmom

URSA Polska oraz Sopro Polska.

Redakcja serdecznie dziękuje firmom w imieniu nauczycieli i uczniów za umożliwienie dostępu do najnowszej wiedzy

z dziedziny wyrobów i technologii budowlanych oraz rozwoju rynku.

URSA Polska Sp. z o.o. (dawniej Pfleiderer Technika Izolacyjna)

działa na polskim rynku od 1997 r. Obecnie należy do hiszpańskie-go koncernu URALITA GROUP i korzysta z jego siły i doświadcze-

nia. URSA Polska oferuje bogatą gamę materiałów izolacyjnych.

Podstawowe produkty firmy to wełna mineralna URSA i polistyren

ekstrudowany URSA XPS. Dzięki nim proponuje wiele rozwią zań

dotyczą cych izolacji termicznej i akustycznej. Produkty URSA zo-

stały zastosowane w obiektach o różnej wielkości i przeznaczeniu.

URSA to po łacinie niedźwiedzica – słowo kojarzą ce się z siłą , wy-

trwałością , stabilnością i bezpieczeństwem. URSA Polska jest firmą :silną , stabilną , nowoczesną , konsekwentną w działaniu, troszczą cą

się o klientów i pracowników. URSA Polska dba również o środowi-

sko naturalne. Wyroby ze znakiem URSA pomagają oszczędzać

energię i redukować emisję zanieczyszczeń.

Sopro Polska Sp. z o.o. to firma chemii budowlanej dzia-

łają ca na polskim rynku od 1994 r. Oferta handlowa Sopro

Polska obejmuje: kleje i zaprawy do spoinowania okładzin

z płytek ceramicznych i kamienia naturalnego; systemy

uszczelnień tarasów, basenów i innych pomieszczeń wilgot-

nych; systemy renowacji betonu; szpachle do naprawy ścian

i podłóg; szpachle samopoziomują ce; zaprawy do murowa-

nia; spoiwa i zaprawy do wykonywania jastrychów; szybko

wiążą ce zaprawy montażowe; preparaty gruntują ce; dodatki

do zapraw; środki do czyszczenia i pielęgnacji okładzin. Ideą przewodnią Sopro jest bardzo dobra jakość produktów i pro-

fesjonalizm działania.

WYDAWNICTWO SIGMA-NOT

UWAGA! Wszyscy prenumeratorzy miesięcznika „Mate-

riały Budowlane” na 2007 r. otrzymują bezpłatny kod

dostępu do archiwum elektronicznego z lat 2004 – 2006

na Portalu Informacji Technicznej WWW.SIGMA-NOT.PL





Documents

Materiały Budowlane 2-2007