Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
/mubayay�nlar�Öner� ve b�lg� �ç�n; 0312 504 64 41www.mubayay�nlar�.com
facebook.com/mubayay�nlar��nfo@mubayay�nlar�.com
Sertifika No: 34615
ISBN 605750937-6
YA
YIN
NO
: 1
40
1
ORTAOKUL TÜR
KÇE P
AR
AG
RA
F SORU BANKASI
MEB
DERS KİTABI İLE
%100UYUMLU
3
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ
ANLATIM BİÇİMLERİ
BETİMLEME (Betimleyici Anlatım) " TASVİR➢ İzlenimaktarmadadenmektedir.➢ Gözlemönplandadır.➢ Niteleyicisözcüklerkullanılır.➢ Anlatılanlarayırtediciözellikleriyleverilir.➢ Okuyucuanlatılanlarızihnindecanlandırabil-
melidir.
UNUTMA!Anahtar kelimeler BETİMLEME$ GÖZLEMÖYKÜLEME $ OLAY
ÖRNEK:
Akdeniz’inkahramanlıkyuvasısonsuzufuklarınaba-kanküçüktepe,minimini,birçiçekormanıgibiy-di. İnceuzundallıbademağaçlarınınalacagölge-lerisahile inenkeçiyolunadüşüyor, ilkbaharıntatlırüzgârıylasarhoşolanmartılar,çılgınbağırışlarıylahavayıçınlatıyordu.Badembahçesininyanıgeniş birbağdı.Beyaztaşlardanyapılmışkısabirduvarınötesindekiharabevadiyekadariniyordu.
(Forsa,ÖmerSeyfettin)☞ Metindegözlemgücündenyararlanılmıştır.☞ Metindeniteleyicisözcüklereyerverilmiştir.☞ Herhangibirolaydeğilsadeceizlenimaktarılmıştır.
ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM (Öyküleme)➢ Amaçokuyucuyuolayiçindeyaşatmadır.➢ Genelliklegeçmişzamankipikullanılır.➢ Belirlibirolayveolayakışıolmakzorundadır.➢ Masallarda,destanlarda,hikayelerdekullanı-
lanbiranlatımtürüdür.
UNUTMA!Betimlemeileöykülemekarışıyorsaparagraftabirolay,kahraman,olayakışıvarmıdiyebak-makgerekir.Betimlemesadecegözlemedayalıdır,herhangibirolayörgüsüyoktur.Öykülemedeiseolayol-makzorundadır.
ÖRNEK:
OgeceSazandere’yeartıkotobüskalkmayacaktı,öylediyorduşimdideğnekçi.Biran, ikircik içindekalakaldı.Başkabirotobüsebiner,Sazandere’yibirbaşkayazabırakırdı.Herzamankigibi.Amavazgeç-tisonra.Garajdansokağaçıkıncaarabaların,açıkhavasinemalarınınşerbetçilerin,fındıkfıstıkçıların,insanlarınbusaattebüsbütünartanAkdenizligürül-tüsüdikendikenbattıbeynine.Yorgundu,uğultununsağırlığıgeçiyorduyavaşyavaş.Birotelbulduken-dine,yattı,uyudu.
(ModernTürkÖyküleri)BilgeKarasu
Metindekahraman,mekan,olay,zamangibiunsur-laryeralmaktadır.Yazar,okuyucuyuolayiçindeyaşatmayıamaçlamış-tır.Belirlibirolayörgüsüiçindeyazılmıştır.
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ
4
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
TARTIŞMA (Tartışmacı Anlatım)➢ Butüranlatımlardaparçadaikiayrıdüşünce
yeralır.Budüşüncelerdenbiriyazarınkarşıçıktığıdüşünce,diğeriisesavunduğu,okuyu-cuinandırmayaçalıştığıdüşüncedir.
➢ Tartışmaparagraflarısohbethavasıiçindeya-zılır.
➢ Sorucümlelerineyerverilebilir.➢ Yazarkarşısındabirivarmışgibisorularsorup
cevaplarıyinekendisiverir.➢ Tartışmaparagraflarındabence,banagöre,
oysavb.sözcüklerkullanılabilmektedir.Çün-küyazarkendidüşüncesinindoğruluğunusa-vunmaktadır.
➢ Amaçkarşıdüşünceyiçürütmektir.
ÖRNEK:
Birsanateserinibirtakımbilgiler,doğrularolarakka-buletmeksadecesanatı,varlığını,özünügörmemekdemektir.Neromanneşiirneöykübirdoğrulartop-luluğudur.Balzac’ıyaşadığıdönemintoplumolay-larınıöğrenmekiçinokuduğunukimilerisürebilir?Böyleolsaydı,buolaylarıanlatansayfalarbirertarihbelgesisayılmazmıydı?Romanı,şiiri,öyküyütarih-lebirtutmakbirsanateserininözünüanlamamaktır.Birromanınbirkaçdefaokunması,birşiirinezberle-meyeçalışılmasıbutürlerinbilgiedinmekiçinokun-madığınıgösterir.
Bu metinde yazar sanat eserlerinin öğretici me-tinlerle bir tutulmasına karşı çıkmış gerekçe-leriyle fikrini ortaya koymuştur. Metinde hem yazarın düşüncesi hem de karşı çıktığı düşünce şeklinde iki ayrı görüşe yer verilmiştir.
AÇIKLAMA (Açıklayıcı Anlatım)➢ Amaçherhangibirkonudaokuyucuyubilgilen-
dirmektir.➢ Genelliklenesnelanlatımtercihediliryaniyo-
rumayadakişiseldüşüncelerepekyerveril-mez.
➢ Sözcüklerdahaçokgerçekanlamlarındakul-lanılır.
➢ Açık,anlaşılır,sadebirdilkullanılır,mecazlıvesoyutifadelerkullanmaktankaçınılır.
➢ Buanlatımtekniğigenellikledüşünceyazıla-rında(makale,fıkraköşeyazısıvb.)derskitap-larında,ansiklopedilerdekullanılır.
UNUTMA!Birmetninaçıklayıcıanlatımtekniğiyleyazılmışolmasıiçinokuyucuyabirşeyleröğretmişolma-sıgerekmektedir.
ÖRNEK:
Günümüzündünyasındaçevrekirliliği,tümgezegenikaplayanboyutlaraulaşmışdurumda.Dünyanınbir-çokbölgesindeinsanlar,çevrefelaketinekarşıko-rumasız,nükleer tehditveradyasyondanhabersizbiryaşamsürmektedir.Bilimadamlarıisebuolum-suzluklarındevamıhalindedünyadakibütüncanlıla-rınciddibirtehditaltındaolduğunuvurgulamaktadır.Küreselçevresorunlarınınçözümükonusundaherülkeninçağdaşyöntemlerlehalkınıbilgilendirmesiüzerindedurulmaktadır.Bu metinde çevre problemleri hakkında bilgi ak-tarılmıştır.➢ Genelliklenesnelifadelereyerverilmiştir.
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
5
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
Tanımlama➢ Birvarlığınyadakavramıntemelözellikleriyle
açıklanmasıdır.➢ “...nedir?”sorusunacevapverenanlatımlar-
dır.➢ Butür ifadelerdenir,adıverilirsözcükleriyle
bitebildiğigibiyükleminde–dir,–dir,ekidebu-lunabilir.
➢ Tanımcümlesiöznelyadanesnelolabilir.➢ Tanımcümlelerigenellikleparagrafınbaşında
yeralır.
ÖRNEK:
Hembirtürhemdebiranlatımbiçimiolanromanya-şanmışyadayaşanabilirolaylarıninsan,yer,zamançerçevesiiçindeanlatıldığıedebîmetintürüdür.Mo-dernzamanlarınbiranlatıtürüolanromanınkendineözgübirkurgusuvardır.Romantürününilkörneğini16.yy.daİspanyolyazarCervantesDonKişotadlıeseriylevermiştir.Bu metinde “Roman nedir?” sorusuna cevap ve-ren ifade tanım cümlesi olarak kabul edilir.
Örnekleme➢ Ortayaatılangörüşündahainandırıcıolması
içinparçadakikonuylailgilisomutörneklerve-rilmesidir.
➢ Amaçdüşüncenindahaanlaşılırhâlegetiril-mesidir.
ÖRNEK:
ÜlkemizdeBatılı anlamda sahne tiyatrosu Tanzi-matDönemi’ndegörülmeyebaşlanmıştır. İlkoyun-larönceçeviriolarakkarşımızaçıkar.Budönemdebirçoksanatçı tiyatronungelişimi içinçabagöster-miştir.BatılıanlamdailktiyatroeserimizikalemealanŞinasi’ninyanısıraAhmetVefikPaşa,NamıkKemal,RecaizadeMahmutEkremtiyatrotüründeeserve-rensanatçılarımızdandır.II.MeşrutiyetDönemi’ndedetiyatroçalışmalarısürmüşancakbaşarılıeserlerCumhuriyetDönemi’ndeverilmiştir.Metinde tiyatronun edebiyatımızdaki gelişi-minden bahsedilmiş ve düşünceyi destekleyen sanatçı isimleri sırasıyla örnek olarak gösteril-miştir.
Tanık Gösterme➢ Anlatılmak istenen düşüncenin başkaları-
nınsözlerinden,görüşlerindenyararlanılarakaçıklanmasıdemektir.
➢ Metindeki düşünceyi destekleyenbir sözünkullanılmasıyöntemidir.
UNUTMA!⁕ Örneklemedebirkişininsözüneyerverme
zorunluluğuyokturancaktanıkgöstermedemetnidestekleyenbirsözünkullanılmasıge-rekmektedir.
⁕ Tanıkolarakdüşüncesineyerverilenkişininbahsedilenkonudavealanındauzmanolma-sıgerekir.Alıntısöztırnakiçindeverilebilece-ğigibiözetşeklindedeverilebilir.
ÖRNEK:
Duygu,düşüncevehayallerimizikimizamansözkimzamanyazıylaanlatırız.Buanlatımıyapankimseninmeydanagetirdiğiesereedebiyat,bueserimeydanagetirenedeedebiyatçıdenmektedir.İnsanıniçdün-yasındaoluşanbütüngelişmeleredebiyatınkonu-sudur.Edebiyatçı,insanlararasıilişkileri,sıkıntıları,sevinçleriyazılıvesözlüolarakanlatabilmelidir.Meh-metAkifErsoy,“Edebiyathayattır.”der.İnsandüşü-nen,duyan,hoşlanan,üzülen,sevinenbirvarlıktır.Edebiyatbuözelliklerinhepsinikendinekonualarakseçerveinsanahitapederbuyüzden.
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
6
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
Benzetme➢ Birdurumuyadabirkavramıaçıklarkenara-
larındabenzerlikkurulabilecekolay,varlıkyadadurumdanfaydalanmayoludur.
➢ Birkavramıbaşkabirkavramınözelliklerindenyararlanarakvermektir.
ÖRNEK:
GenişsiyahgölgesihayatımıkaplayanTepemdekanatgermişbirkartaldır yalnızlık benzetilen benzeyen
Bu dizelerde yalnızlık, kanadını germiş bir kar-tala benzetilmiştir.
Karşılaştırma➢ İkidurum,kavramyadavarlıkarasındakior-
takveyakarşıtyönleriortayakoymakiçinkul-lanılanyöntemdir.
➢ Butüranlatımlardadaha,kadar,en,oysa,isevb.sözcüklereyerverilir.
ÖRNEK:
Romanınençoksevilenedebiyattürüolduğubirger-çektir.Nereyegidersenizgidin,ençokonunokun-duğunugörürsünüz.Şiir içindeböyledir.Yaşamakiçinçalışıpdidinmelerimizdenfırsatbuldukmuelimi-zealdığımızşeyyabirromanyadabirşiirkitabıdır.
Sayısal Verilerden Yararlanma➢ Anlatılandüşünceninistatistikselverilerledes-
teklenmesidemektir.➢ Sayısalverikullanmakinandırıcılığıartırır.➢ Aktarılansayısalverilerinbiraraştırmayada-
yalıolmasıyanigerçeğiyansıtmasıgerekir.➢ Herrakamyadasayısayısalveriolarakkabul
edilmez,bilimselbirveriolmasıgerekir.
ÖRNEK:
BuyazbaşındayağışlarınetkiliolduğuÇin’debir-çokbölgedebarajlaryıkıldı.Selsularıkırsalkesimle-redoğruyayıldı.Dünyadakibenzerselbaskınlarınınverdiğizararlarürkütücüboyutlaraulaştı.240mil-yonkişiyietkilediğisöylenenbufelaketlerdeşimdi-yekadar2000’inüzerindeinsan,resmîaçıklamalaragöreevsizkaldı.Yaklaşıkondörtmilyonkişibulun-duğubölgeyiterketmekzorundakaldı.Bu,bölgede1993’tenberiyaşananenbüyükfelaketlerdenbiri.
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
7
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
TEST • 1
1. Bir yazar için bugün hiçbir sorun dil kadarönemlideğildir.Dil için“Düşünceninaracıdır.”demeyeceğim.Araçsözcüğüdüşüncenindil-leilişkisinikarşılayamaz.Öyledesem,araçde-yiminikullansamdüşüncenindildenöncedilindışında,bağımsızbirvarlıkolduğukanısındanyolaçıkmışsayılırım.Böylecedil,kendisinindı-şındavarolanbirolgununanlatım,başkalarınaulaştırmaaracıödeviniyüklenir.Oysagerçek,düşüncenindilinoluşumuiçindevarolduğudur.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Tanımcümlesineyerverilmiştir.B) Tartışmacıbiranlatımlayazılmıştır.C) Olayanlatımısözkonusudur.D) Kişiselgörüşlereyerverilmiştir.
2. Düşünmekkolay işmidir?Herkesdüşünebilirmi?Nelerdüşünür?Alınbirmahallebakkalı-nı,birsokaksüpürücüsünü,birotobüsşoförü-nü,birgazetedağıtıcısınıkimi istersenizalın,gündelikyaşamdakidüşüncelerianlamayaça-lışın.Hanibiraraçolsadadüşünceleribiroku-yabilsek,okuyabilsekdegörsek.Neyimi?Pekçoğumuzunaslındahiçbirşeydüşünemediğini!Çünküdüşünmekbireğitimişidir.Bu metinde kullanılan anlatım biçimi aşağı-dakilerden hangisidir?
A) AçıklamaB) TartışmaC) TanımlamaD) Tanıkgösterme
3. Öğrenim,pekiştirilmişbiraraştırmasonucuki-şinindavranışsalyöndegösterdiğisabitbirde-ğişikliktir.Öğretim ise kişinin bir beceri eldeetmesineyardımcıolmakiçinonabukonudaih-tiyacıolanbilgiyisağlamakvebualandakiçalış-malarınıyönlendirmektir.Dil,ancakgerçekbirkonuşmaortamındaanlamkazanır.Bunedenleortadakonuşmayıgerektirenbirkonuveyadu-rumbulunmalı;kişilerdebukonudakonuşmavedinlenmeisteğiduymalıdır.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Karşılaştırmayayerverilmiştir.B) Tanımlaryapılmıştır.C) Yinelemelere(tekrarlara)yerverilmiştir.D) Birkoşulönesürülmüştür.
4. Hakkında tüm söylenenlere rağmen kargayayakınlıkduymamızgerekir.Nedeolsabizle-reçokbenzer.Tembeldir,ayneninsanlargibi.Kendindenzayıfolanlarıkullanmaya,onlardanyararlanmaya bayılır. Kurnazdır, bugün yiye-medikleriniyarınasaklar.Tedbirliolmakyalnızinsanlaraözgüdeğilya!Yararlışeylerigüçöğ-rendiğihalde,hertürlühileyiçokçabukbeller,tıpkıyaramazçocuklargibi.Kendihemcinsleridışındatümcanlılarlasavaşdurumundadır.Bubakımdaninsandanüstünolduğuinkâredilebi-lirmi?Öyleysekargalarahaksızlıketmeyelimlütfen.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmamıştır?
A) KarşılaştırmadanB) TanımlardanC) BenzetmedenD) Yorumlamalardan
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
8
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
5. Dünyanınher tarafındangelerekorayabura-yaüşüşen,anlamsızvızıltılarçıkararakhayran-lıklarınıdilegetirmeyeçalışanbinlerce turist,zararlıböceklergibiVenedik’ikemirmekte,çü-rümesürecinibüsbütünhazırlamaktadırlarsan-ki. İnsangerçeklerdünyasınınözlemiyleöyleyanıpyanıptutuşmayabaşlıyorkiçirkinsarıbirtaksigörmeyebilecanatıyoramaVenedik’teotomobildeyoksadecekarakuğularıandırangondollarvar.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisine yer verilmemiştir?
A) GörselögelereB) ÖznelifadelereC) KişileştirmeyeD) İşitselögelere
6. Kocasısankidüşüncelerinianlamışdaaldırmı-yormuşgibikeyiflikeyifliıslıkçalmayakoyulmuş-tu.Parmaklarıyladaiskemlekenarındatempotutuyordu.Tekrariçiniçektikadın.“Emeklioldu,hâlâbiryerlerdedurmuyorbuadam.Oysadur-masıgerekartık!Yaşınıbaşınıaldı,farkındade-ğil!Uyurkensolukalışlarınıhiçbeğenmiyorum.Amageldesöylesöyleyebilirsen!”Düşüncele-rinidağıtmakistergibibaşınısalladı.Gazeteyeeğildi,çoğunluklayaptığıgibiilkinbüyükbaşlık-larısesliokumayakoyuldu.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) ÖykülemeB) BetimlemeC) ÖrneklemeD) Açıklama
7. Burasıaslındaçokşanslıbirkasabaydı.Gözalabildiğineuzayançeltikveayçiçeğitarlaları,otlaklardabüyükbaş,küçükbaşhayvansürüle-riçevreyebollukhavasısaçıyordu.Buotlaklar-daotlayankoyunlarınsütündenyapılmışbeyazpeynirintadınadoyamadım.Yerimolmadığıiçinbirkaçkalıpaldım.AyrıcaMeriç’insürükleyipgetirdiğibereketli topraklardayetişendomate-sintadınıisehâlâunutamadım.Arabanınbaga-jıdoldu;bamya,kavun,torbayoğurdu,kırmızıçarlistonbiber,çeşitçeşitpeynirpaketlerinialıpyolakoyuldum.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) Tanımlama-AçıklamaB) Betimleme-BenzetmeC) Betimleme-ÖykülemeD) Öyküleme-Karşılaştırma
8. Heryenişiirfarklıbirbakış,tavır,önerivealgı-dır.Dolayısıyladilinbireyselyorumkazanmışhaliolansöz,dilizenginleştirmedikçeyoktur.Bunoktadakültürünizinisürerim.Şiirdekültürönemlidir.AhmetHamdiTanpınar, “Şiirbir içkalesanatıdır.”der;bendeöyledüşünüyorum.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurulmuştur?
A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) TartışmaD) BenzetmeÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
9
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
9. Kısaboylu,tıknazbiryolyapımcısıolanadamotuza yakın işçi çalıştırıyordu. İşçiler yerdenaşağıdabulunankaranlıkbirbodrumdayatıpkalkarlardı.Akşamüstlerikokululahanaçorba-sınıiçtiktensonraoyorgunvebitkinhâlleriyleyeraltındançıkar,avluyasaçılırlardı.Nemlibod-rumdakihavaboğucuydu;devfırtınadançıkandumanlarlazehirleniyorduçünkübunaltıcıydı.Gürültücansıkıyordu.Yukarıdaki metinde aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?
A) GörmeB) KoklamaC) TatmaD) Dokunma
10. Hata,yanlışdemektir. İnsanbir işebaşlarkenhatayapmakkorkusunakapılır,buyüzdenişebaşlamayıgeciktirirsekendisineolangüveninikaybetmişolur.Dahaişinbaşındahatayapmakkorkusuna kapılan ve kendisine olan güvenikaybedenbirkimsehayattahiçbirişyapamazçünkübuönkorku,okimseilebaşarıarasındakalınbirduvarörer.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisi kullanılmıştır?
A) Öyküleme-BetimlemeB) Açıklama-ÖrneklemeC) Tartışma-TanımlamaD) Açıklama-Betimleme
11. Tırnaklarımızdasaçlarımızgibisürekliuzarvekendiniyeniler.Buyenilemetırnaklarımızıdipkısımlarındabulunanvetırnakköküdenilenbö-lümdekiözelleşmiştırnakhücrelereninçoğal-masıylaolur.Buradayenihücreleroluştukçaeskihücrelertırnağınucunadoğruitilir.Böyle-cetırnaklarsürekliuzar.Eltırnaklarıaydaorta-lama3-4milimetrekadaruzarvetırnaklarınköktenucakadaruzamasıyaklaşıkaltıayalır.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi kullanılmıştır?
A) ÖykülemeB) TanımlamaC) TartışmaD) Açıklama
12. Birromanınoluşumsüreciylebiröykününkibir-birindentamamenfarklıdır.Benzeselerdeaslın-daçokdafazlaortaknoktalarıolmayanikiinsangibiler.Biri;olaylarıtartıpbiçiyor,nasıldavran-ması,nasılbiryol izlenmesigerektiğinekararveriyorvedahauzunvadedehareketegeçiyor.Diğeriiseilkizlenimiyleilkduygusuylahareketediyorveoandahareketegeçiyor.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisi ağır basmaktadır?
A) AçıklamaB) ÖrneklemeC) TartışmaD) KarşılaştırmaÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
10
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
13. Biredebiyatâlemimizyokçünküedebiyatçıla-rımızuğraşlarınayanimesleklerinegerçektenbağlıdeğil.Bağlıolsalar,kendindenönceneyapılmış,kendilerindensonraneyapılıyoronumerakederler.Şairlerşiirisevmiyorancakken-dişiirlerinikendişairleriniseviyorlar.Çıkamıyor-larkendilerinden,uğraşlarınabağlayamıyorlarkendilerini.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) KarşılaştırmaB) AçıklamaC) TartışmaD) Örnekleme
14. Kavram,birnesneözellikledeonesneninnite-likleriüzerineedindiğimizgeneldüşünce;varlık-larındanherbirininzihnimizdekitemelbilgisidir.Dahaaçıkbirdeyişlekavram,dışgerçeğinin-sanbeynindekiyansımabiçimidir.Buaçıdankavramısözcüğünanlamıolarakdabelirleye-biliriz.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine başvurulmuştur?
A) KarşılaştırmaB) ÖrneklemeC) BetimlemeD) Tanımlama
15. Adadailkgördüğümüz,sevimlibirkahveoldu.İçindebirörnek,çiçekgibirenkliyerliköygiysi-lerigiyinmişgençkızlarçalışıyor.Hepsibirbirin-dengüzel.Birazötedehayvanlarınbulunduğuküçükbirbahçevar.Birkaçağacıngölgeledi-ğikıyıdaminicik,bulanıkbirplaj...İnceyağmurdamlalarınınaltındabiranneçocuğunudenizeindiriyor.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi daha ağır basmaktadır?
A) AçıklamaB) KarşılaştırmaC) ÖykülemeD) Betimleme
16. KarlJungbirkeresindeşöyledemiş:“İnsanlığıetkileyenenbüyüksıkıntıruhhastalıklarıdeğil-dir.Toplumumuzdabunlardandahakalıcıolanhuzursuzlukvemutsuzlukhastalığıdır.”Jungdatıpkıbenimgibipekçokinsanınyaşamlarınıka-rartmakiçinelindengeleniyaptıklarınainanıyor-du.Neyazıkkiçoğukişiçevrelerindevarolangizeminvebüyününfarkındabiledeğil.Doludoluyaşamayabaşlamakiçinatılmasıgerekenilkadımçok basittir;kişininkendinidaha iyihissetmesi.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Karşılaştırmayapılmıştır.B) Mecazlısöyleyişeyerverilmiştir.C) Öznelifadelerleanlatımacanlılıkkatılmıştır.D) Düşünceyidesteklemekamacıylatanıklara
başvurulmuştur.
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
11
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
TEST • 2
1. İlgiyitirilmişse,yazılanokunmuyorsa,tekne-denağırlaşanmaddikoşullarolamaz.Sana-tınbirgereksinimolduğunukabulediyorsakşuuru kendimizde de aramamız gerekiyor.Yazdıklarımızda, yazdıklarımızın içeriğinde,biçiminde...Bununiçinsonbirkaçyılınyayım-lanmışromanlarınabakmakyeterli.Bellidal-galaryadamodalargörülüyorromanımızda.Özgürlüktençokbirörneklikvarsanki.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım türlerinden hangisi kullanılmıştır?
A) ÖrneklemeB) KarşılaştırmaC) TanıkgöstermeD) Tartışma
2. Geminintamburnunaoturmuşuz.Birtayfaba-ğırıyor.Vardaaaa!Kalbimbirsaatlibomba.Sa-hilden hızla ayrılıyoruz. Uzakta çan sesleri,kıyıdadudaklarınemli,gözlerigökmavisi İs-tanbulküçülüyor,minareleridekaybettik.Artıkbizdeniziz.Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Olayanlatımısözkonusudur.B) Benzetmeyapılmıştır.C) Farklıduyularlailgiliayrıntılarayerverilmiş-
tir.D) Terimlerdenyararlanılmıştır.
3. MurathanMungan’ınTürkedebiyatınakatkısıBedriRahmiEyüboğlu’nunhalksanatıdesen-leriyle,ErolAkyavaş’ınOsmanlımotifleriylere-simdeyarattıklarınabenzer.Çokkısavekalınçizgilibirtanımlaonlargelenekseliçağdaşbirsentezyaratabilmeküzereestetikmalzemeola-rakkullanmaktadırlar.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) AçıklamaB) KarşılaştırmaC) TanımlamaD) Tanıkgösterme
4. Dilingüçlüetkisikültürvarlığınınheryanındakendiniduyurur.Toplum,din,edebiyat,tarih,bi-lim,eğitimgibikültürünyöreselen içögeleri-nedekzorunlulukladilindamgasınıtaşır.Yönü,amacı,kapsamı,başarısıneolursaolsuninsa-nınyürüdüğügörünürgörünmeztümyollardil-dengeçer.Çepeçevreinsanvaroluşununanakoşuludurdil.Bu metnin anlatımında aşağıdaki yollardan hangisine başvurulmuştur?
A) AçıklamaB) TanımlamaC) BetimlemeD) ÖykülemeÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
12
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
5. Edebiyatdeyinceortakbir tanımdabuluşmakolası.Amagençedebiyatdeyinceherkesinbir-leştiği bir tanımolmayabilir.Edebiyatbir sözsanatıolmaklabirlikte toplumunbiraynasıdırda.BuaynakiStendhal’intanımıyla“Yolüstü-nekonmuş,aynıandahemmasmavigökyüzü,hemdeçamurlukaldırımlarıyansıtanbirayna.”Buaynaki isterseniztoplumuntümbireylerinigösterir.Bu metinde yazar düşüncelerini belirgin kıl-mak için aşağıdakilerin hangisinden yarar-lanmıştır?
A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) KarşılaştırmaD) Tartışma
6. Dökümhanelerdeşerbethalinegetirilmişkıpkır-mızıdemirinkumlarlakalıbaalınmışparçalarasıcacıkbirçorbagibidökülüşünüizliyordu.Kız-gınfırınınsıcaklığındandolayıyarıçıplakdo-laşan insanların,üstlerinikaplayankömürvedemirtozunubuzgibisularlayıkayışınıseyre-diyordu.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisine yer verilmemiştir?
A) Benzetmeye B) BetimlemeyeC) Örneklere D) Dokunmaduyusuna
7. Adamveeşibahçedekikoyunyüzündengüzelbirkavgaettiler.AliUstabunefiskuzudandeğil,öbüryemeklerdenbileağzınabirlokmakoyma-dı.Acababukuzuyukimgöndermişti?Merakın-dançatlayacaktı.Ömründeilkdefaolmaküzereogeceuykusukaçtı.Sabahakadaruyuyamadı.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Üçüncütekilkişilianlatımsözkonusudur.B) Öyküleyicianlatımağırbasmaktadır.C) Farklıduyularlailgiliayrıntılarayerverilmiştir.D) Sorucümlesiyleanlatımdaakıcılıksağlan-
mıştır.
8. Eleştirmeninbirkoluvardır:deneme.Denemebiryandaneleştirmedir,birkonuyualır,onunge-reklerinibulmayagöstermeyeçalışır.Deneme-ci,şiirinnasılolmasıgerektiğiniaraştırır,şiirinyahuthikâyenin,musikinin.Bundabiryaratıcılıkpayıvardır.Eleştirmecişiirde,hikâyede,musiki-denelerbulunduğunusöylerkenkendincebu-lunmasıgerekenleridesöyler.Yanikendiiçindedinlerkendinibiryanabırakmaz.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) TanımlamaB) ÖrneklemeC) TartışmaD) Karşılaştırma
9. Sabah,havayıgüneşligörünceHasanileEmi-nedePiraziz’delerdiyebiryaylagezisihepi-mizeuygungeldi.Öğleyedoğruevdençıktık,Giresun’avardık.DereyoluasfaltdiyeAksu’yadoğruyolumuzudeğiştirdik.Dereninönceso-lundandahasonrasağından,fındıkyeşilinden,çam yeşiline, yeşilin çeşitli tonlarını seyredeseyredegittikçeyükselerekilerledik.Dereiçin-denedenliyükselirsenyüksel,yaylahavasınaulaşmakmümkündeğil.AncakKulakkaya’yavardığımızda yayla havasına kavuştuk. Saatikiydivekarnımıziyiceacıkmıştı.AçıkbirkasapbuldukvekasaptankuzuetialarakAlçakbel’edoğruyolaçıktık.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gileri kullanılmıştır?
A) Tanımlama-AçıklamaB) Öyküleme-BetimlemeC) Karşılaştırma-ÖykülemeD) Örnekleme-Betimleme
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
13
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
10. “Ka”bir romankahramanı.Karhemromanınadıhemderomanmekânınınenönemlibelirle-yenlerindenbiri.Kars,birşehir.Türkiye’ninke-narındadeğiluzağında,oradavarlığındanhephaberdarolduğumuzamaçoğumuziçingeçer-kenuğranılmasıdahiihmaledilebilecekölçüdecazibedenyoksunuzaktabirötekişehir;kapan-maşehri.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisi kullanılmıştır?
A) AçıklamaB) ÖrneklemeC) TanıkgöstermeD) Öyküleme
11. Ormaniyicecanlandı.Yaprakhışırtısıvekuşcı-vıltısındandokunmuşmüziklibirhavaesmeyebaşladı.Serinsabahrüzgarısaçlarımızıokşu-yor,raksedendallarlaberaberbizdekendimiziormanınneşesinekaptırıpbirşarkımırıldanarakyürüyoruz.Etrafbirdenmenekşekokularıylado-luyorveâdetakendimizdengeçiyoruz.Yukarıdaki metnin anlatımında aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?
A) KoklamaB) İşitmeC) DokunmaD) Tatma
12. Çokgüzelbirbahçekapısındangirinceevinyancephesi ilekarşılaşılır.EvingirişveanayönüBoğaz’a bakan ön cephesidir. Ama salonundoğrultusubahçekapısınadoğrudur.Evege-lenilkoradangörülür.Bucepheçokağırbirtaşduvarıdelipgeçencumbailevurgulanır.Yapıüçkatlıdır.Yarıbodrumolanilkkattayemekvehizmetbölümlerivardır.Mutfak,kiler,çamaşırlıkgibi...Birincikatdışadönükkattır.Üstkattaya-takodalarıvardır.Enüstkattaiseterasvardır.Bu metnin anlatımında aşağıdakiler hangisi kullanılmıştır?
A) ÖykülemeB) KarşılaştırmaC) AçıklamaD) Betimleme
13. Fas’ınkuzeyindekibirmadendegünümüzden66milyonyılönceAfrika’dayaşayansondino-zorlardanbirininfosilibulundu.BufosilinKuzeyAfrika’dayaşayanT.Rexadlı, ikibacağıüze-rindeyürüyenetçildinozorunzamanındayaşa-yanChenanisavrusBarbaricusadlıbirdinozoraaitolduğuaçıklandı.Araştırmalarbudinozorun T.Rex’eçokbenzediğiniancakondandahakü-çükvekütbirburnu,dahakısakollarıveküçükelleriolduğunubelirtiyorlar.DahaönceFas’tadinozorların soyunun tükenmesinden hemenöncekidönemdeyaşamışbirdinozorfosilibu-lunmamıştı.Bunedenlearaştırmacılarbukeşfiçokönemlibuluyor.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gileri kullanılmıştır?
A) Örnekleme-BenzetmeB) Karşılaştırma-AçıklamaC) Tanımlama-SayısalverilerdenyararlanmaD) Öyküleme-Karşılaştırma
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
14
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
14. Eleştirmekaşkmıdır?Eleştirmeyiaşkgibialan-larvarelbetamaalamayanlardavardır.Bundandolayı eleştirmeyi aşka indirgemekne kadardoğrudeğilse,açıkçadavranmayanlarıeleştir-mensaymamakdaokadardoğrudeğildir.Ya-ratmakgibieleştirmekdeçeşitlisebeplerdengelir.Busebeplereleştirmendeneleştirmenedeğişebilir.Nitekimkimisi içinbirvaroluşbiçi-midireleştirmek,kimisi içinbirzevkpınarı,ki-misiiçindebirgelirkaynağıdır.Yukarıdaki metinde aşağıdaki anlatım yolla-rından hangisi kullanılmamıştır?
A) TanıkgöstermeB) BenzetmeC) KarşılaştırmaD) Tartışma
15. Bugünbizlerdebirakımvar;tiyatrobireğlence-dir,diyorlar.Halkınbirgününsonundadışdünyaileilgisinikeserekeğleneceği,vakitgeçerece-ğibiryersayıyorlartiyatroyu.Busavaşakarşıçıkabilir,hayırdiyebilirmiyiz?Doğrusubendekatılırımtiyatroyuböylegörenlere, tiyatro içinböyle konuşanlara. Eğlenmenin zıt anlamlısınedir?Sıkılmak.İnsanlardadurupdurupsıkıl-makiçinmigidertiyatroya?Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) AçıklamaB) ÖrneklemeC) TartışmaD) Karşılaştırma
16. Bazı insanlar, daha iyi yaşamak, daha zen-ginolmak,dahagüçlüolmak,dahaiyibirevdeoturmak,dahaiyigiyinmekgibipekçokhedefkoymaktadır.Ancak“daha”larınsonubir türlügelmez.Bazılarınagöremutlulukhepdahafaz-lasınıeldeetmekhalinedönüşür.Yinedekendi-lerinimutluhissetmezler.OysamutlulukbazenbirazEpikürcedüşünmeyigerektirir.Epikür’egöregerçekhazvemutlulukaklauygunyaşamstiliniyakalamakolmalıdır.Açkalmamak,üşü-memek,susamamak: İşteZeus’ubilekıskan-dıracakmutluluk.Doğrueylemdoğrubilgiylegerçekleşir. İnsana huzursuzluk veren doğalolmayandüşüncelerinkarıştırılmasıdırmutluluk.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gilerinden yararlanılmıştır?
A) Örnekleme-ÖykülemeB) Tanımlama-BetimlemeC) Karşılaştırma-TanıkgöstermeD) Betimleme-Açıklama
17. Toplumsalbirvarlıkolandil,sözgibibireyseldeğildir.Birkişininkendineözgüdiliyoktur.İn-sanlartoplumsalolarakdilikendiduyguvedü-şüncelerinianlatmakiçinkullanır.Gerçektetekbirbireykendisözünüoluşturduğugibibirey-lerdenoluşmuşgrupdakendidilinioluşturur.Oluşturulanbusözdebireyyadagrubunkendidüşünceyapısınıvekimliğinibulabiliriz.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Karşılaştırmayapılmıştır.B) Açıklayıcıbiranlatımkullanılmıştır.C) Öznelifadeleresıkçabaşvurulmuştur.D) Sözcüklerilkanlamlarıylakullanılmıştır.
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
15
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
TEST • 3
1. Benbiliminsanıdiyorumamahalkın%90’ıbi-limadamıdiyor.Başarı,gayrettir.Şusözüduy-muşsunuzdur:“Hiçkimsebaşarımerdivenleriniellericebindeçıkmamıştır.”Busözetamamenkatılıyorum.Benşahsenhaberlerdeveyaga-zetelerdegördüğümüzTürkiyebirincilerininba-şarıyanasılulaştıklarınıveplanlarınıanlatırken“Bolbolgezip tozdum,elimehiç kitapalma-dım,sonhaftadabirazçalıştımoldu.”dedikle-rinerastlamadım.Hepdüzenliçalışmayıtavsiyeettiler.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden hangisi kullanılmamıştır?
A) SayısalverilerdenyararlanmaB) ÖrneklemeC)KarşılaştırmaD)Benzetme
2. KöprülüKanyonMillîParkıAntalyakentsınırlarıiçindeyeralır.BuradabulunanKöprüÇayı’nınoluşturduğuvadi14kilometreuzunluğuve100metreyiaşanduvaryüksekliğiyleülkemizinenbüyükkanyonlarındanbiridir.Bubölge1973yı-lındamillîparkınyukarıbölgesindeSelgeAntikKenti’ninkalıntılarıdabulunur.Buradaoryanti-ring,rafting,bisiklet,yabanihayatvekuşgöz-lemciliğigibietkinlikleryapılabilir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) Betimleme-ÖrneklemeB) Açıklama-KarşılaştırmaC) Sayısalverilerdenyararlanma-ÖykülemeD) Karşılaştırma-Benzetme
3. Gözlerigörmüyordu.Buonun,sokaklambala-rınınaltındayarıçıplakşarkısöylemesinien-gelleyemedi.Geçiminisağlamasıgerekiyorduçünkü.Akşamları işçıkışıonunyanınaoturur,müziğinidinler,paralarınısayardım.Soğukbirakşam, yerinde bulamadım onu, sonraki ak-şamlardaondanhiçhaberalamadım.Budu-rumbeniçokendişelendirdi.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) ÖykülemeB) BetimlemeC) KarşılaşmaD) Benzetme
4. Evinaşağısındakalandereninuğultusurüzgârınesişinegöreazalıpçoğalarakbizekadargeli-yor,çamlarınmırıltısınakarışıyordu.Baygınbirkekikveçamkokusuortalığıdoldurmuştu.Ha-cerkız,eliniyanınatatlıbirşekildeuzatarakyer-denkurubirkozalakaldı,parmaklarıylakırmayabaşladı.Bu metinde ayrıntıların seçiminde aşağıdaki duyuların hangisinden yararlanılmamıştır?
A) İşitmeB) GörmeC) DokunmaD) TatmaÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
16
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
5. Çeviriylebeslenmeyen,dünyakültürünekapa-lıbiredebiyat,sadecekendiolanaklarıylage-lişemezçünküfilizsürüpboyatamaz.Üstelikçeviriyi bir dildenbaşkabir dile yapılanbilgiaktarımınadaindirgeyemeyiz.Kuşkusuzdillerarasındagerçekleşenbiretkinliktirçeviri.Amabiryönüyledegeçmişeeskikültüredönüktür.Bu metnin anlatım biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) ÖykülemeB) TartışmaC) TanıkgöstermeD) Örnekleme
6. Ressam,birbaşyapıtyaratıpdolabınakilitlerveyayırtaratar.Fakatmimarkendisinecanıis-tediğizamanbiryapıyapamaz.Mimarlıkancakinşâedildiğizamanvarolur.Enönemlifarkya-rarcıetmenlerinçokluğunedeniylemimarlığınsosyal sanat oluşudur. Bu farklılığa bakarakmimaribireserdenduyulanhaz ilebirheykelkarşısındaduyulanhazarasındaçokbüyükbiruçurumolduğudüşünülemez.Öteyandanmi-mariestetiğinenbelirleyiciözelliklerininiçyapıveişlevçözümlemeleriolduğubilinmektedir.Mi-marlıktarihinebakıldığındaüsluplarıniçyapıya,süslemeyeyadaişleveönemvereneğilimlerlekarşımızaçıktığınıgörüyoruz.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmış-tır?
A) TanımlamaB) KarşılaştırmaC) ÖrneklemeD) Benzetme
7. Dünya’da kulağa hoş gelen dil İtalyanca veRumcadır,diyenlervar.Lâkintecrübeedenlerkabulederlerveşöylederler:“Dünyadakulağahoşgelenveanlamayanlarıbilekendinehayranbırakanbirdilvarsaodaİstanbul’davedevletinbüyükşehirlerindekonuşulanTürkçedir.”Yinesöylüyorum,dilimizgüzelbirdildir.Söylediğimizgibiyazıp,onugeliştirmeyeçalışırsakgüzelsa-nateserleriortayaçıkarırız.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi kullanılmıştır?
A) AçıklamaB) BetimlemeC) ÖykülemeD) Tartışma
8. Mekanikleşenyalnızcadevrelerdeğil,insandabunlarlabirliktedoğallığındanuzaklaşıyor.“Uy-garlık”kelimesininarkasınasığınangünümüzdünyası,kendieliylehazırladığıekolojikfelaket-lerdenkurtarmakiçinçırpınıyor;diğeryandandaaynıhızlayıkmaya,çevreyi tahripetmeyetamgazdevamediyor.Konuyla ilgiliMimKe-malÖke,“Koruyucuönlemleralmakiçinhenüzgeçdeğil,sürdürülebilirbirçevreistiyorsaksür-dülebilirbiraşkasahipolmalıyız.”demiştir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmamıştır?
A) ÖrneklerdenB) TanıklardanC) KarşıtlıklardanD) KarşılaştırmadanÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
17
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
9. Biryerlerdengeldimbukonuya.Birşeyler,iç-dışetkiler itelemişolmalıbenidostluküzerinedüşünmeye.Önemliolanşu, tekbirdostunuzbilevarsabilindeğerini.Küçükçıkarlar,amaç-lariçinonlarıbozukparagibiharcamayın.“Dün-yadadostyoktur,dostlarım.”demişgerçiAristousta.Amasiz“Dünyadadostvardır.”ilkesiniya-ratmayaçalışın.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gilerine başvurulmuştur?
A) Örnekleme-BenzetmeB) Tartışma-KarşılaştırmaC) Açıklama-TanıkgöstermeD) Benzetme-Tanımlama
10. AhmetHaşim’inyaşadığıgünlerebakacakolur-sanız,çoğuyazarınonungözünüboyamakiçinsırayagirdiğinigörürsünüz.OrhanSeyfi,onundüzyazılarınıgöklereçıkarıramaşiiriiçinteklafetmez.Haşim’indüzyazısınışiirdenüstüntut-makiçinYusufZiya,HalitFahri,NurettinArtambirbiriyleyarışır,CenapŞahabettinveHaşim’indüzyazılarını sevdiğini söyler amaondan ençoketkilenenYahyaKemalsonnoktayıkoyar:“Haşim,düzyazıyazsadahaiyiolur.”Busöz-lerHaşim’indüzyazıdakiustalığınıövmekiçinsöylenmemiştiroysaasılamaçHaşim’inozanyanınıngüçsüzoluşunuanlatmaktır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmamıştır?
A) TanıkgöstermeB) KarşılaştırmaC) ÖrneklemeD) Benzetme
11. Alanyakıyılarında,yumuşacıkkumlarlaoynar-kensepsertbirkemikbuldukmandayadaben-zeriyaratıktankalma.Denizbubacakkemiğiniönünekatmış;çakıl taşlarıylabirlikteyıkamış,akpakağartmıştı.Kemikellerimdesahicibirheykeldi.Hiçbirheykelde,bumüthişsadeliğibulamazdım.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Niteleyicisözcüklereyerverilmiştir.B) Karşıtkavramlarayerverilmiştir.C) Mecazlısöyleşiyeyerverilmiştir.D) Bitirilmemişcümleyeyerverilmiştir.
12. Bugününyazarlarıtoplumsalgörevüzerinetür-lütürlüsözlersöylüyorlar.Okurlarıdüşlerdün-yasınaalıpgötürmekdeedebiyatıntoplumdakigörevlerindenbirideğilmidir?Birgerçekiçin-deyaşıyoruz,duvarlarınıyıkıpaşamadığımızbirgerçekiçinde.Onundagüzelliklerivarelbetamapekalıştığımız içingöremiyoruz, tadamı-yoruzogerçekleri.İşteedebiyat,sanatbizeogüzelliklerisezdirentekyoldur.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) ÖykülemeB) BetimlemeC) TanımlamaD) TartışmaÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
18
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
13. Yaş ilecesaretarasında tersbirorantıoldu-ğunukendiyaşamımdanbiliyorum.Yirmiya-şımdayken,onmetrelik tramplendengözümükırpmadan atlardım. Otuzumda, trampleninmerdivenlerindentırmanıpaşağıyabaktığımdabaşımdöndü;gözümyemediğiiçinaşağıindim.Kırkyaşımdaisetırmanmayıdenemedimbile.Tepeyekadarçıkabilsemdegeridönecekce-saretibulamayıporadakalırdım.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) ÖykülemeB) BenzetmeC) TartışmaD) Karşılaştırma
14. Türkiye’depekfazlaörneğinerastlayamayaca-ğımızPakistanveHintedebiyatıeserlerindenoluşturulmuşbuderlemede14farklıöykücününeseriyeralıyor.Hepsininde20.yüzyılaaitöykü-lerinçevirisiolmalarıönemlibirayrıntı.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) SayısalverilerdenyararlanmaB) AçıklamaC) ÖrneklemeD) Karşılaştırma
15. Elimyüzümkanlar içindebahçekapısınıaçıptaşlığagirdiğimdeannemsalatayapıyordu.Hı-yırtılıbirbıçaksesi içindeyemyeşilbirsalata-lık kokusunun taşlığı doldurduğunu anladım.İçeriyeanneminyanınagirmedim.Kırıkcam-lıkapınınhemendibindekikesmetaşınüstüneçöktüm. Yüzüm gözüm yapışık kanla sıcak-tı,şişti,sancılıydı.Kaniçindeydimveaylardannisandı.Tekgözümlegörebildiğimbirakşamgüneşi,koyulaşmışleylaklarınötesindeyittiyi-tecekti.İnadınaağlamıyordum.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine başvurulmuştur?
A) Öyküleme-AçıklamaB) Betimleme-TanımlamaC) Öyküleme-BetimlemeD) Açıklama-Benzetme
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
19
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
TEST • 4
1. Kapıdangirincesağ taraftabiryük,onunbi-razötesindeyüksekbirkonsolvardı.Konso-lunüzerindebircamfanusunaltınakonulmuşeskibirsaat,sarıyaldızçerçevelibüyükçebirayna duruyordu.Karşıda perdeleri tamameninikpencerelerinönündehalıdöşelialçakbirsedirduruyordu.Sedirlekapıarasındaayakucukapıyadoğrubakanbiryatakveyatağınüze-rindedeyatağıtamamenörtenipekbiryorgangörünüyordu.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi ağır basmaktadır?
A) ÖyküleyicianlatımB) AçıklayıcıanlatımC) BetimleyicianlatımD) Tartışmacıanlatım
2. Treno istasyondabirdakikaduruyordu.Ge-lirkengecegeçmiştik;buseferikindidenepeysonraydı.Frenleringıcırtısıkesilmedenpence-reyiaçtım.İleridekivagonlardanbirineheybelivesepetlibirköylübindi.Onunhayatınıvegel-diğiyeribilmekisterdim.Birkaçkilometreileri-deki tepeninardındaolmalıydı.Bu,şuberbatyolunoradakayboluşundanbelli. Lokomitifinyanındaduran lacivertelbiselimemursubu-harları içinderüyadagibigörünüyordu. İstas-yondanebaşkabirinsannedebireşyavardı.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Okuyucuyuolayiçindeyaşatmakamacıylaçeşitliayrıntılarayerverilmiştir.
B) Öznelyargılarayerverilmiştir.C) Karşılaştırma ve benzetmeden yararlanıl-
mıştır.D) İnsanaaitbirözellikinsandışındakibirvar-
lığaaktarılmıştır.
3. Küçüksalonunbejrengindekalın,ağırperde-lipenceresindendışarısımuhteşem,parlakbirsuluboya levhasıgibigörünüyordu.Safmavibirgökyüzü...Çiçekliağaçlar...Uyurgibises-sizdurandeniz...Karşısahildemor,farkolun-mazsisleraltındadağlar,korular,beyazyalılar...Pencereninönündekişişmankoltuğagayetza-yıf,sarı,ihtiyarbirkadınoturmuştu.Bahara,ha-yatadargıngibiarkasınıdışarıyaçevirmişti.Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Niteleyicisözcüklereyerverilmiştir.B) Betimleyiciunsurlardanyararlanılmıştır.C) İşitmeduyusuyla ilgiliayrıntılarayerveril-
miştir.D) Eksiltilicümlelereyerverilmiştir.
4. Şiirdışındadestan,masal,fıkra,halkhikâyesitüründedegüzeleserlerverenTürkler,1860-1876’dansonra,Batı’dangelentiyatro,romantürlerindedeeserleroluşturmayaçalışmışlar-sadahenüzbudönemdeyetkinbirseviyeyeulaşamamışlardır.Fakatküçükhikâyetüründeyüzlercegüzelhikâyeyazmışlardır.BunlardanengüzelleridedilinarıhalegeldiğiCumhuriyetDönemi’ndeoluşturulmuştur.Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden söylenemez?
A) Açıklayıcıifadelereyerverilmiştir.B) Karşılaştırmayapılmıştır.C) Anlatılanlarınokuyucununzihnindecanlan-
dırılmasıamaçlanmıştır.D) Birdenfazlaniteleyicisözcüğeyerverilmiş-
tir.ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
20
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
5. Akşam,caddelerinkalabalıkzamanında,köşebaşınabirkadınlabirçocukgelirdi.Siyahbirçarşafabürünenkadınelleriyleçarşafınıyüzünekapatır,yalnızikisiyahgöz,sokağınyarıaydınlı-ğında,parıltısızönünebakardı.Çocukyanındaayaktadururkenoçömelir,küçükbirçuvaldanoyuncakçıkarırdı:Bubirdeğneğinucunatakıl-mışbirçifttahtatekerlekti.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) ÖrneklemeB) BenzetmeC) TanıkgöstermeD) Öyküleme
6. İnsanlarda gülme duygusu şiir duygusu ka-dar yaygındır. Küçük yaşlardan itibaren pekçokşeyegüleriz,güldürücüsözvehareketle-ri severiz.Bununlaberabergülmeduyusunuişleyerekkalıcısanateserihalinegetirmeyeça-lışanlarınsayısışairlerdenazdır.Bubelkigülmeduygusunuişlemeninzorluğundankaynaklanır.NasrettinHocafıkraları,Bektaşifıkraları,bazıatasözleri,AhmetHamdiTanpınar’ınSaatleriAyarlamaEnstitüsüeseribazımizahunsurla-rıtaşır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine başvurulmuştur?
A) KonuyuörneklerledesteklemeyeB) Tanımlaryaparakanlatılanlarıaçıkhalege-
tirmeyeC) DüşünceyikarşılaştırmalarlasomutlamayaD) Okuyucuyuolayiçindeyaşatmaya
7. OrhanKemal’in“Uyku”hikayesindeolduğugibiYaşarKemalde“SarıSıcak”hikâyesinde,çalış-makzorundakalanveyazorlaçalıştırılanbirço-cuğuelealıyor.YaşarKemal’inhikâyesindedeuyku,savaşveyorgunlukönemlibiryertutuyor.İkihikâyededeçocuklarınbedenyapılarıbakı-mındanzayıfolmaları,açkalmalarıveaşırısı-cakkarşısındabaygındüşmeleridikkatçekiyor.YalnızOrhanKemal’inhikâyesindemekânfab-rikaolduğuhalde“SarıSıcak”taköyvetarladır.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurmuştur?
A) Önesürdüğüdüşünceyitanıkgöstererekka-nıtlamaya
B) Karşılaştırmayaparakinandırıcılığıartırma-ya
C) Hikâyeetmedenyararlanarakmetnietkile-yiciyapmaya
D) Yorumcümlelerinikullanarakgörüşünüaçık-lamaya
8. İnternetinveelektronikkitabınyaygınlaşmasıy-lakâğıtkokularıylabildiğimizkitaportadankal-karmı?BusoruyabirkitabıinternetüzerindenyayımlananyazarStephenKingşucevabıve-rir:“İnternetbanaikişeyöğretti:Birincisi,okur-larhikâyeyisevdiler, ikincisiekrandaokumakçoğununhoşunagitmedi.”Kitaplarınbirağırlı-ğıvardır.Birkitabıelinizealmakhoşbirduyguverirvekitabıkokladığınızdatarihinkokusunuhissedersiniz.Bu metinde aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarının hangisinden yararlanılmıştır?
A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) KarşılaştırmaD) Tanımlama
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
21
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
9. 2005yılınınEylülayındaAmerika’daUlusalÇo-cukSağlığıveİnsanGelişimiEnstitüsüçevreninçocuklarveyetişkinlerüzerindekietkisiniince-leyenbiraraştırmayapar.Amerika’dabulunanbirçokçocuğunçevreselfaktörlerebağlıolaraksağlıkaraştırmalarınınyapılmasınıplanlar.Buçocuklar21yaşınageldiklerindeizlenerekas-tım,doğumkusurları, lösemi, diyabet, otizm,dikkateksikliğiveobezitegibisıkgörülenço-cuk hastalıklarının nedenlerinin bulunmasınıhedefler.Buaraştırmahastalıklarınnedenleri-nitespitedipçocuklarınsağlıklarınıgeliştirme-yiummaktadır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) TartışmaB) AçıklamaC) ÖykülemeD) Betimleme
10. “Başkalarınınhayatınımerakediyorsanız ro-manokuyunuz.”diyebirsözvardır.Gerçektendebiröğretmenin,evhanımının,bozacınınyanitanımadığımızherhangibirinsanınhayatınıöğ-renmekiçinromankuşkusuzkienönemliaraç-lardanbiridir.Yalnızcaromanlarmı?Hikâyelerdebizebilmediğimizhayatlarınkapısınıaçarel-bette.Üstelikbuhikâyelerçocuklar içinsevebaşkaülkelerdekiçocuklarınhayatınaışıktutu-yorsabundandahaheyecanvericineolabilir?Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) TanıkgöstermeB) ÖrneklemeC) TartışmaD) Açıklama
11. İnsanlarınsağlığıiçinentehlikelihastalıklardanbirideveremdir.Veremhastalığınahalkarasın-daincehastalık,tıpdilindetüberkülozdenir.Bu-laşıcıbirhastalıkolanveremmikrobunuRobertKochadlıbirAlmandoktorbulmuştur.Bune-denleveremmikrobunaKochBasilidedenir.Bumikropinsanınvücudunasolunumvesindi-rimyoluylagiriperkendönemdefarkedilmez-sevücudukısazamandazayıflatırhattaölümenedenolur.FakatzamanlatıpbilimiilerledikçebuhastalıktankorunmakiçinBCGadıverilenveremaşısıbulundu.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisine başvurulmuştur?
A) TartışmacıanlatımB) ÖyküleyicianlatımC) BetimleyicianlatımD) Açıklayıcıanlatım
12. Küçükkuşlarınkanatlarıdenizinmavi tonları-nayakışır.İstanbul’dabaharkokansemtlervar-dır.GünümüzdededokusunukoruyanFloryabu semtlerdenbiridir. Bir rivâyete göre semtadınıbölgedesık rastlanan “flürya”kuşların-danalmıştır.BurasıylailgilibirdiğerrivâyetiseKanuniSultanSüleymanDönemi’nedayanır.Arnavutluk’unFlorinakasabasındandevşirmeolarakgelenİskenderÇelebihızlayükselerekKanuni’ninbaşdefterdarıolur.TarihçilersemtcivarındabulunanİskenderÇelebiBahçesi’nindefterdarındoğupbüyüdüğükasabanınadıylaanıldığınıişareteder.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisinden yararlanılmıştır?
A) TartışmaB) AçıklamaC) BetimlemeD) Karşılaştırma
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
22
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
13. Bilmemfarkındamısınız?Bizbilmemekleövü-nennesilleryetiştiriyoruz.Dilinibilmeyen,tari-hinibilmeyen,geleneklerinegöreneklerineşaşıbakaninsanlarınımızgittikçeçoğalıyor.Bune-denböyle?Bukültürünmillethayatındakibüyüköneminikavrayamayışımızdankaynaklanıyor.Çevrekirlenmesiüzerindetitizlikledurulurkenkültürkirlenmesinenedensekayıtsızkalınıyor.Halbukibütünfelaketlerinbaşıkültürkirlenme-sidir.Bu metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi ağır basmaktadır?
A) BetimlemeB) AçıklamaC) TartışmaD) Öyküleme
14. İnsan,kelimelerledüşünür,kelimelerlekonuşur.İnsanvemillethayatındabazenbirkelimenin,bazenbircümleninanlatılmaztesirleriolur.Yu-nusEmrenegüzelvenedoğrusöylemiş:“Sözolakesesavaşısözolabitirebaşı/Sözolaağu-luaşıbalileyağedebirsöz.”Birtatlısözlekav-gayı,savaşıbitirenlerbiliriz.Birsözyüzündenonurunukaybedenlerdeçoktur.Bazenbirevetsözüyle dünyalar bizimoluyor, bazen bir tekhayırsözüdünyalarıbaşımızayıkabiliyor.Sözüseçmekbelkidesanatınenzoru.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurmuştur?
A) Önesürdüğüdüşünceyibaşkalarınınsözüy-ledesteklemeye
B) BenzetmeyoluylaanlatımıetkilikılmayaC) Anlatılanlarıokuyucununzihnindecanlan-
dırmayaD) Okuyucuyuolayiçindeyaşatmaya
15. TasavvufbirdenizseMevlanaveeserleride-nizdeki binlerce su damlasıdır.Mesnevi gibiMevlana’nındiğereserleridegündengünear-tandeğeriyleedebiyatımızınönemlikaynakla-rındanbirinioluşturur.Mevlana’nınherbireserianlaşılmakiçinsabırveemekister.Fakatbilme-yizkiMevlanabizokurlarınamutlakabiranah-tarverecekvezihnimizinkapılarınıbuanahtarbirbiraçacaktır.Ohaldeyapılacakişeserleridikkatliceokuyupoanahtarınhangikelimeol-duğunubulmaktır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmiştir?
A) Başkalarınındüşünceyidestekleyengörüş-lerine
B) BenzetmeiçerencümlelereC) BetimleyiciifadelereD) Örnekleyicisözcüklere
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
23
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
TEST • 5
1. İkikudretlihükümdar.İkisidedünyayahükme-decekgüçte,cesarette,dayanıklıkta.Birisavaşdehasıolarakanılan,dünyanıntekhâkimiolma-yayeminetmiş,önüneçıkacakherengeliaşma-yamecburolanEmirTimur,diğeriAnadolu’dayeşerenkocaçınarın,Osmanlı’nıngençpadi-şahı.Niğbolu fatihi,azmiyle,gözükaralığıylaHaçlılarakorkusalmış,Timur’abile“Oyiğidingöçtüğüaleminsultanlığındanneçıkar!”dedirt-mişSultanYıldırımBayezid.İşte“DevlerinSa-vaşı”yenilginin,onurlakaybetmenindestansıromanı.Bu metinde aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmıştır?
A) KarşılaştırmaB) BenzetmeC) ÖrneklemeD) Tanımlama
2. Kivibirkuştürüdür.Uçamayanbirkuştur.YeniZelanda’dayaşayanvebuülkeninsimgelerin-denolankivilerinbugünsoyutükenmetehlike-siylekarşıkarşıyadır.Beştanekivitürüolduğubilim insanları tarafından tespitedilmiştir.Birtavuktandahabüyükolmayankiviler,yuvarlaktombulbiryapıyasahipolupkısaboyunlukü-çükkafalıdır.Amagagalarıoldukçauzun,incevehafifçekıvrıkbiryapıyasahiptir.Vücutlarınıntersinekalınvegüçlübacaklarıvardır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) ÖrneklemeB) BenzetmeC) BetimlemeD) Açıklama
3. Okuldabaşarısızöğrenciler içinakla ilkgelenneden başarılı olmak için zekâlarının yeterliolupolmadığıdır.Oysa ilkokulunormalkoşul-lardabaşarılıbirşekildebitirmeyeyetenzekâ,ortaöğretimhattayükseköğretimiçinbileyeter-lidir.Okuldabaşarısızlıkzekâfaktöründençokzekâyaişlerlikkazandıramayanetkisizbireği-timdenkaynaklanmaktadır.Birbaşkadeyişlezekânınhammaddesineişlerlikkazandıracakolan çevre ile olan etkileşimlerdir.Öğrenilenyenikavramlarıyenidurumlarauygulayabilmekeğitimlegelişir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinin hangisinden yararlanılmıştır?
A) TartışmaB) AçıklamaC) BetimlemeD) Öyküleme
4. DanimarkaveAmerika’dayapılanbiraraştırma-daanneveergentutumlarıarasındabüyükbirbenzerlikolduğugözeçarpmıştır.Herikiülke-dedeergenlerleannelereyöneltilen,“Başarılıolmakvehayatta ilerleyebilmek içinnegere-kir?”sorusunabenzeryanıtlaralınmıştır.İkiülkearasındakifarklılıklaranne-çocukfarklılığındandahaönemlidir.AmerikalılarçokçalışmayıDa-nimarkalılar isehoşbirkişilikvebaşkalarıylailetişimhâlindeolmayeteneğinibaşarı içinönplandagörmüşledir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) ÖrneklemeB) TanıkgöstermeC) KarşılaştırmaD) Benzetme
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
24
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
5. KnutHamsun’unhayatıanaçizgileriylezorko-şullardangeçerekbaşarıyaulaşmışbirinsanınhayatı.Ömrününilkotuzyılısenelerceyazılsatükenmeyecekbirmalzemesağlamıştıona.VeHamsun,kendidestanıvesavaşlarıylabirlikteinsanlarındestanınıyazmakiçinbolbol fırsatbuldu.19Şubat1952’de93yaşındaöldü.Otuzuaşkıneseryazdısanatçı.BunlararasındaAçlık,Pan,Victoria,Sonbahar,YıldızlarınAltında,Hü-zünlüHavalar,SonMutluluk,DünyaNimetigibiedebiyattaönemliyertutanromanlarsayılabilir.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisine başvurmuştur?
A) ÖrneklerleanlatımıetkinkılmayaB) KarşılaştırmalaraC) BetimleyiciifadelereD) Birdurumueksiksizolarakanlatmaya
6. Geceninortasında...Parkayaklaştığındaherzamankolaycageçip içerigirmesinisağlayankapınınzincirevurulmuşolduğunugördü.Şaş-kınlıktankendieksenietrafındadönmeyebaş-ladı.Etrafıduvarlarlaçevrilibudünyadaneişivardı?Pesetmek...Onungibibiradamayakış-mayacağınısöyleyenbabasınıhatırladı.Zincirevurulmuşkapıyı tekrargözdengeçirdi.Parkınbaşkakapılarınındaolduğunuhatırladı.Vakitkaybetmedendiğerkapılarınaçıkolupolmadı-ğınıkontroletmekiçinişekoyuldu.Karşılaştığımanzarakarşısında“Düşgörüyorolmalıyım.”dedi.Anakapıyabaktı,karanlıktı,cesaretede-medi.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) ÖykülemeB) TanıkgöstermeC) ÖrneklemeD) Açıklama
7. Kışgünübirşehirdeinsanlarpalto,şapkagiyer;belkipaltolarınınrenkleri,şapkalarınınkurdele-leriilebirbirindenayrılabilirlergerekligörülürse.Buadamınnepaltosuneşapkasınedeayak-kabılarıvardı.Sırtındamorpamuklarıyeryer,parçaparçadökülenbirhırkası,belindeipi,aya-ğındayazlık tüygibipantolonuveyine iplerlebağlanmışçuvalı...Yüzüesmerrenkliydi.Sa-kalıuzamış,yirmibeşotuzyaşlarındagözükü-yordu.Yalnızgözlerindebüyük,korkak,acelebirşeylervardı.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) BetimlemeB) ÖykülemeC) TartışmaD) Açıklama
8. Çocuklariçindünyavedünyadakiherşeyyeni-dir,ilginçtir.Büyükleriçinsedurumhiçdeböyledeğildir;büyüklerinçoğuiçindünyasıradanbirşeydir.Filozoflarsadiğerbüyüklerdenfarklıdır.Birfilozofdünyayaalışmayıbirtürlübeceremez.Dünyaonuniçinsırlarladolu,gizemlibirşeydir.Filozoflarlaküçükçocuklarınenönemliortakyanlarıbudur,birfilozofömrüboyuncaduyarlıbirçocukolarakkalırdadiyebilirsinizsizbuna.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmıştır?
A) BetimlemeB) ÖrneklemeC) KarşılaştırmaD) TartışmaÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
25
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
9. Rıhtımınkenarındamehtaplıdenizegözlerinidikmişkediyigörmüştüm.Fakatkedidençokinsanlara baktığım için zayıf kedinin denizinmehtaplısularınabakarkennedüşündüğüyleilgilideğildim.Futbolcugençlerdenbirikediyeşutçekti.Kedinindenizedoğruuçtuğunugör-düm.Üçadımöteyedüşmesiylezıplamasıbiroldu.Hayretiçindedonakaldım.Kediayakları-mınucundaydı.Ayaklarımınucunadüşenkediilgilenilmeyecekbirmahlukmuydu?Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi ağır basmaktadır?
A) BetimlemeB) ÖykülemeC) TartışmaD) Açıklama
10. İnsanınokuduğuşeybenliğeişler.Hattainsanzekâsınaketvuranhertürlüengeliiyiseçilmişeserlerokumaklaortadankaldırabilir.Tıpkıvü-cuduntutulduğuhastalıklarınuygunetkinlikler-leiyiedilebildiğigibi.Meselatopoyunu,böbrekhastalarına;okatmak,akciğerlegöğüse;ağıryürüyüşler,mideye;atabinmekbaşağrılarınaiyigelir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünce-yi geliştirme yollarının hangisinden yarar-lanılmıştır?
A) ÖrneklemeB) KarşılaştırmaC) TanıkgöstermeD) Tanımlama
11. Öğrenimpekiştirilmişbiralıştırmasonucukişi-nindavranışsalyöndegösterdiğisabitbirde-ğişikliktir.Öğretim ise kişinin bir başarı eldeetmesineyardımcıolmak içinonabukonudaihtiyacıolanbilgiyisağlamakvebualandakiça-lışmalarınıyönlendirmektir.Dilancakgerçekbirkonuşmaortamındaanlamkazanır.Bunedenlebireylerherhangibirdurumyadakonuhakkın-dakonuşmavedinlemeisteğiduymalıdır.Bu metnin anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Karşılaştırmayayerverilmiştir.B) Birkoşulönesürülmüştür.C) Yinelemelereyerverilmiştir.D) Tanımlaryapılmıştır.
12. Okumabirbireyolarak insanoğlununkendinigerçekleştirmeadınayapabileceklerinihisset-tirenözelbireylemdir.Yazmanındaaynı tür-denbirözelliğininbulunmasıokumaeyleminidahadaönemlikılmaktadır.Çünkübirşairyadayazarçekmecesindesaklamakiçinyazdığınısöylesedeaslındasesiniduyurmakiçinyazar.Okuyucudahangiamaçlaolursaolsundinlen-mek,eğlenmekamacıyladakitababaşvurur.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakilerin hangisinden yararlanılmıştır?
A) ÖrneklemeB) KarşılaştırmaC) TanıkgöstermeD) AçıklamaÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
26
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
13. Gerçekşukiülkemizdeüniversitelerinveüni-versitelerdeki bilim adamlarımızın Batı üni-versitelerindekibilimadamlarındandahaağırkoşullarvesorumluluklarıbulunmaktadır.Bun-larınbaşındadaüniversitelerimizdeyeterikadardonanımvekaynağınbulunmayışı,kasabala-rınakadarsözdefakültelerinaçılışı,kalabalıksınıflargelir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünce-yi geliştirme yollarından hangisine başvu-rulmuştur?
A) KarşılaştırmaB) ÖrneklemeC) TanımlamaD) Benzetme
14. YolculuğumuzaTekirdağ’dahelikopterhangarı-nınbulunduğutoprakpisttenkalkarakbaşladıkvetümuçuşlarımızıhergünvideovefotoğraf-larlasosyalmedyadapaylaştık.Bazencanlıya-yınlardabirmartıgibiinsanlarauçmanınnasılbirzevkolduğunuanlatmayaçalıştık.Yolbo-yuncabirçokarkadaşedindik,kimibizeeviniaçtı,kimihayatını.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisine başvurulmamıştır?
A) GörmeduyusuylailgiliayrıntılaraB) OkuyucuyuolayiçindeyaşatandetaylaraC) BenzetmeileilgiliifadelereD) İnandırıcıolmakamacıylaörneklemelere
15. Ağaçtanağacaserilmişbeyazçamaşırlarbuka-dardurgun,güneşsiz,ıslakbirşekildeılıkhava-dahiçkurumayacaklar.Bukedi,tahtamasanınüstüneçıkmış,köpeğimedurmadanhomurda-nacakmı?Sandalyeninüstündekivişneçürüğürengindekidelikçoraplar...Asmanınyaprakla-rıdahayemyeşil.Bizimbahçedekikurudubile.DenizBozburun’adoğrubaşınıalmışgidiyor.Uzaklardagörünenkimbilirİstanbul’unneresi?Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisi ağır basmaktadır?
A) BetimlemeB) ÖykülemeC) AçıklamaD) Tartışma
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
27
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
TEST • 6
1. SamistalYaylası,PalovitveKavrunvadilerininarasındabulunuyor.Yayla,mimarisineuygunolarakkorunaneski taşevleriyleünlü.Bölge-dekienyüksekyaylalardanbiriolanSamistal,salşeklindekibüyüktaşkütlelerindenoluşanvegeçmişieskiyeuzananyöreselmimariözel-likleriyle dolu dikkat çekici bir yer. SamistalYaylası’nahemAyderüzerindenhemdePa-lovitüzerindenulaşabilirsiniz.ArabaileAyderyoluüzerindendahakısaulaşımsağlanabilir.Bu metinde aşağıdakilerden hangisine baş-vurulmamıştır?
A) OkuyucuyubilgilendiriciifadelereB) BenzetmeanlamıtaşıyanifadelereC) KarşılaştırmacümlelerineD) Anlamıgüçlendirmekamacıylaörnekleme-
lere
2. Dünyaçapında6-11yaşarasıokulagitmeyençocuksayısıhâlâ58milyongibiyüksekbirsevi-yedeolmaklaberaberbudurum2007senesin-denberiküçükdeolsabirilerlemegösteriyor.UNESCO’nun raporunagöregüncelsorunlardevamettikçeokulagitmeyençocuksayısının%43’ü,yani10milyonerkekve15milyonkızço-cuğuilkokuleğitimialamayacaklar.Raporayrı-ca2012’de63milyongencinokulagitmediğiniortayakoyuyor.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmıştır?
A) TanımlamaB) SayısalverilerdenyararlanmaC) TanıkgöstermeD) Benzetme
3. Sokakta,toplutaşımaaraçlarında,kafeveres-toranlarda...Kısacasısosyalhayatınheralanın-daakıllı telefonlarımızıelimizdendüşürmüyor;her fırsatta paylaşımda bulunuyoruz. Sosyalmedyayıgerçekten iletişimkurmak,haberdarolmakiçinmikullanıyoruzyoksaherbirimizsos-yalmedyanınesirinemidönüşüyoruz?Eğerbiresiredönüştüğümüzüdürüstçekendimizeitirafedebiliyorvepanikduygusunumaksimumdü-zeydeyaşıyorsakevetbubağımlılıktır.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) TartışmaB) AçıklamaC) BetimlemeD) Öyküleme
4. Otobüsebindiğimdebirkaçkişivardı.Çocukluaileninyanındakiçocuğunbakışlarındankaç-makiçinarkayaotursamdaçocukbircanavargörmüşgibigözlerinibendenayırmıyordu.İne-ceklerizamanayaklandıklarındabuseferbendayanamayıpçocuğabaktım.Banaelsallıyor-du.İlkdefabirçocuğunbanaelsalladığınıgör-müşolmanınsevinciyleyüreğimbirtuhafoldu.İyikidekaçırmışımotobüsüdedim,iyikide.Ma-sumbirsevinçti,huzurdolubirsevinçtibuvehepöylekalacaktı.Bu metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?
A) ÖykülemeB) TartışmaC) BetimlemeD) Açıklama
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
28
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
5. DünyadönüyorduherkesegörefakatMehmet’indünyasıbaşınayıkılmıştı.Tekbirkelimeetmi-yordu.Başıöneeğikhâldesessizsessizakıttı-ğıyaşlarhemenönündeçağlıyordu.Kimsebuseligöremiyor,kendiaralarındafısırfısırkonu-şuyorlardı.AcılıannevebabasıMehmet’eağ-lamasını,ağlayıprahatlamasınısöylüyorduamaMehmetderinbirsessizliğegömülmüştü.Meh-met,uzunbirsürekonuşmadı, tepkivermedi,sadecenefesaldıveverdi.Buhalinedayana-mayanannevebabasıevdeyalnızkalmamasıiçinoğullarınınyanınageldiler.Bu metnin anlatımında aşağıdaki anlatım bi-çimlerinden hangisi kullanılmıştır?
A) ÖykülemeB) TartışmaC) AçıklamaD) Benzetme
6. TorosDağları’nınetekleritaAkdeniz’denbaşlar.Kıyılarıdövenakköpüklerdensonradoruklaradoğruyavaşyavaşyükselir.Akdeniz’inüstündedaimatoptopakbulutlarsalınır.Kıyılardümdüz,cilalanmışgibidüzkilli topraklardır.Bukıyılarsaatlerceiçekadardenizkokar,tuzkokar.Tuzkeskindir.Düz,killi,cilalanmıştopraklardanson-raÇukurovabaşlar.Örülmüşçesinesıkçalılar,kamışlar,böğürtlenler,yabanasmaları,sazlarlakaplı,ucubucağıbelliolmayanalanlardırbun-lar.Karanlıkbirormandandahayabani...Bu metnin anlatımında aşağıdakilerin han-gisinden yararlanılmamıştır?
A) BetimlemeB) BenzetmeC) KarşılaştırmaD) Öyküleme
7. Sümerleregöretapınmak,almakiçinvermek-ti.Yapılantapınmalarasunulankurbanlarakar-şıtanrılardanhastalanmak,fakirdüşmemekveçokyaşamakgibidünyayaaitşeyler istenirdi.Sümerler,tanrılarıtamameninsanlarabenzet-mişlerdi.GöktanrısıAna,yertanrısıEnlilgibiinsanlardanfarklıolaraktanrılarınölmediğineinanmışlardı.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi kullanılmamıştır?
A) ÖrneklemeB) TanımlamaC) ÖykülemeD) Karşılaştırma
8. Çocuk kitapları çocukların kişilik gelişimindeönemlietkileriolanaraçlardır.İlkçocuklukdö-nemindenbaşlayanbuetkilerilköğretiminson-larına kadar sürer. Bu etkinin amaca uygunolarakgerçekleştirilmesindeenbelirleyicietkençocuklarınkişiliközelliklerineuygunetkinliklerinuygunkitaplarladesteklenmesivebütünleşti-rilmesidir.Bu metnin anlatımında aşağıdaki düşünce-yi geliştirme yollarından hangisine başvu-rulmuştur?
A) TanıkgöstermeB) BenzetmeC) ÖrneklemeD) KarşılaştırmaÖRNEKTİR
• MUBA YAYIN
LARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
29
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
9. TimaşTarih,2011yılındabaşlattığıGörselTa-rihkitaplığınakütüphanelerdeolmazsaolmazprestijlibirçalışmadahakatıyor:EfsaneKomu-tanlarveZaferleri.Büyükİskender,Hannibal,SelahaddinEyyubi,Napolyon,Atatürk,YavuzSultan Selim, Muhteşem Süleyman, CengizHanvedahapekçokisim.Hiçbirinevefasızlıkedilmiyor,dünyatarihininyüzüaşkınöndegelenkomutanıayrıbölümlerdeelealınıyor.Yazar, bu metinde aşağıdaki düşünceyi ge-liştirme yollarının hangisinden yararlanmış-tır?
A) TanıkgöstermeB) ÖrneklemeC) BenzetmeD) Karşılaştırma
10. Şiddet,gelişen teknolojiylebirlikte insanlarınyaşamındadahafazlayeralmaktaveçocuk-larkendiaileyaşantılarındaolmasadaşidde-tedahafazlatanıkolmaktadırlar.Bukoşullardaannevebabalarınçocuklarınışiddettentama-mıylakorumalarızorbirhâlalmıştır.Şiddet,ço-cukların yaşamlarında değişik koşullarda vefarklıderecelerdeortayaçıkabilir.Şiddetinço-cuklaraolanetkisidüşünüldüğündeçocuklarüzerindeenfazlaetkiyiaileiçişiddetinyarattığıbilinmektedir.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmiştir?
A) TanımcümlelerineB) OkuyucuyuolayiçindeyaşatmayaC) OkuyucudaizlenimbırakmayaD) Karşılaştırmaiçerenifadelere
11. Palandöken,uzunvedoğalkayakpistleriylegü-nümüzdeençoktercihedilenkayakmerkezle-rindenbiri.Palandöken’inpistleridünyanınenuzunvedikpistleriarasındayeralıyor.Yılınyediayıkarlarlakaplıolanmerkezdearalık-mayısaylarıarasıkayakiçinenidealdönem.Pistle-rin toplamuzunluğu28km,enuzunpisti ise12kilometreyekadarulaşıyor.Karkalınlığının2-3metreyibulduğuPalandöken,kayakçıla-rakolay,ortavezorderecelerlekaymaseçe-neğisunuyor.Yazar, bu metnin anlatımında aşağıdakiler-den hangisini kullanmamıştır?
A) SayısalverilerB) AçıklayıcıifadelerC) KarşılaştırmalarD) Öyküleyicianlatım
12. Göz açıp kapayıncaya kadar bahar indiÇukurova’nın düzüne. Toprak birdenbire birgüntanyerleri ışırkenyeşeriverdi.Selyatakla-rı,kayalıklarınaraları,çalılıklarındipleri,küçükdüzlükler,ekinler,çiçeklerleağzınakadardo-luverdi.Ilıkgüneşteincedenesenyellerdalgadalgakokulargetirdi.Ağaçlardatomurcuklar,çi-çeklerbütüngörkemleriylepatladı.Akbulutlarkabardı.GölgeleriovayıyalayarakAkdeniz’denmordağlarınüstüneçıktılar.Bu metinde aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır?
A) AçıklamaB) BetimlemeC) ÖykülemeD) Benzetme
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI
ANLATIM BİÇİMLERİ VE DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
30
MU
BA Y
AYIN
LARI
MU
BA Y
AYIN
LARI
13. Pekçokgençhayattaenönemlinoktanınhangimesleğiyaptığımızolduğunudüşünüyor.Oysadurumsanıldığınıntamtersine,hayattaönem-liolanhangiişiyaptığımızdandahaçokişimizinekadariyiyaptığımızdır.Yozgat’ınSorgunil-çesinebağlıbirköydeahırdanbozmabirsınıfta,topraktanbirevdeyaşayaraköğretmenlikya-panbirkişidebiliyorum;İstanbul’unenseçkinsemtlerindeyaşayan,geliriçokiyiolan,saygınisimleritanıyanöğretmenlerdetanıyorum.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisi ağır basmaktadır?
A) AçıklamaB) BetimlemeC) TartışmaD) Örnekleme
14. Paristrenişimdigeldi.Yolcular,eskigardançı-karaksokaklaradağılıyorlar.Yürürkençıkardık-larıseslerivekonuşmalarıduyuyorum.Birçokinsansontramvayıbekliyor.Pencereminaltın-dahavagazıfenerininetrafındaiçkarartıcı,kü-çükbirgrupoluşturmuşinsanlarvar.Tramvay10.45’tenöncegelmeyeceğiiçinbirsüredahaböylebeklemekzorundalar.Geceçalışantüc-carlar umarım bu gece gelmezler. Öyle çokuykumgeldiki iyibirgece tümolaylarıunut-turacak.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmemiştir?
A) NiteleyicisözcüklereB) OkuyucuyuolayiçindeyaşatmayaC) OkuyucununzihnindeizlenimuyandırmayaD) Parçadakidüşünceyidestekleyensözlere
15. Türkiye’deşimdiyekadarölçülenensoğukhavaeksi46,4dereceyle9Ocak1990’daVan’ınÇal-dıranilçesindeölçüldü.MeteorolojiGenelMü-dürlüğüverilerinegörebu,Türkiye’deşimdiyekadarölçülenendüşükhavasıcaklığıoldu.Enyüksekkarkalınlığı ise1954yılındaBitlis’te5m25cmolarakölçüldü.Bu metnin anlatımında aşağıdakilerden han-gisine yer verilmemiştir?
A) AçıklayıcıifadelereB) SayısalverilereC) KarşılaştırmacümlelerineD) Benzetmeiçerencümlelere
ÖRNEKTİR • M
UBA YAYINLARI