Mehmet ugur AYDIN tez 01.11.2007 - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/library/nadir_eserler_el_yazmalari/TEZLER_YOK_GOV_TR... · tarihin bir sayfasında gizli kalmışlıktan kurtulmuş

T.C.

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI

ESKİ TÜRK EDEBİYATI BİLİM DALI

KÂİMÎ DÎVÂNI TRANSKRİPSİYONLU METNİ VE TAHLİLİ

(YÜKSEK LİSANS TEZİ)

Mehmet Uğur AYDIN

Danışman

Yard. Doç. Dr. Sadettin EĞRİ

BURSA 2007

ii

T. C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı’nda U2003633 numaralı

Mehmet Uğur Aydın’nın hazırladığı “Kâimî Divanı Transkripsiyonlu Metni ve Tahlili” konulu Yüksek

Lisans Tezi/Çalışması ile ilgili tez savunma sınavı, ...../...../ 20.... günü ……… - ………..saatleri arasında

yapılmış, sorulan sorulara alınan cevaplar sonunda adayın tezinin/çalışmasının

……………………………..(başarılı/başarısız) olduğuna …………………………(oybirliği/oy çokluğu) ile karar

verilmiştir.

Üye (Tez Danışmanı ve Sınav Komisyonu Başkanı)

Akademik Unvanı, Adı Soyadı Üniversitesi

Üye Akademik Unvanı, Adı Soyadı

Üniversitesi

Üye

Akademik Unvanı, Adı Soyadı Üniversitesi


Üniversitesi


Üniversitesi

....../......./ 20.....

iii

ÖZET Yazar : Mehmet Uğur Aydın

Üniversite : Uludağ Üniversitesi

Anabilim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı

Bilim Dalı : Eski Türk Edebiyatı

Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi

Sayfa Sayısı : X + 567

Mezuniyet Tarihi :

Tez Danışmanı : Yard. Doç. Dr. Sadettin Eğri

KÂİMÎ DİVANI

Hazırlanmış olan bu tez çalışmasında, Kâimî Divanı’nın transkripsiyonlu metin

çevirisi ve metin incelemesinin yapılması amaçlanmaktadır. Asıl adı, Hasan Efendi olan şaire; Kâimî Baba, Kâimî Hasan, Hasan Bosnevî isimleri de verilmektedir. 1625 – 1690 yıllarında Bosna’da yaşamış olan Kâimî Hasan Efendi’nin önemli kabul edilen Divan ve Varidat isimli eserleri mevcuttur.

Yapılan çalışmada, Kâimî Divanı’nın Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi bölümü 2922 numarada kayıtlı nüshası ile yine Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar bölümü 2920 numarada kayıtlı nüshaları karşılaştırmalı olarak okunmuş, o şekli ile çalışmaya yansıtılmıştır. Kâimî Divanı’nın 60’tan fazla yazma nüshası olup, bunlar Saraybosna, Roma, Kahire, Viyana, Paris ve İstanbul Kütüphanelerindedir.

Tez çalışması, Kâimî Hasan Efendi’nin Hayatı ve Edebi Kişiliği, Divanın Transkripsiyonlu Metni ve Kâimî Divanı’nın Tahlili bölümlerinden oluşmaktadır. Kâimî Divanı’nda toplam 324 şiir bulunmaktadır. Bunların 274’ü aruz, 50’si ise hece vezni ile yazılmıştır. Şair, zamanının Bosna ve civarında sözü dinlenen önemli bir şahsiyettir. Şiirlerinde didaktik bir hava vardır. Divanda Hz. Muhammed ve Abdül Kadir Geylani’ye atfen birçok methiye mevcuttur. Ayrıca şiirlerinin önemli bir kısmı da münacat türündedir.

Anahtar Sözcükler

Kâimî Divanı Kâimî Hasan Efendi Saraybosna

iv

ABSTRACT

Yazar : Mehmet Uğur Aydın

Üniversite : Uludağ Üniversitesi

Anabilim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı

Bilim Dalı : Eski Türk Edebiyatı

Tezin Niteliği : Yüksek Lisans Tezi

Sayfa Sayısı : X + 567

Mezuniyet Tarihi : …. /…. / …….

Tez Danışmanı : Yard. Doç. Dr. Sadettin Eğri

KÂİMÎ DİVANI

In this thesis work, It is aimed to research the translation of Kâimî Divanı and its original version. Writer whose real name was Hasan Efendi was also called Kaimi Hasan and Hasan Bosnevi. He lived in Bosnia between 1625-1690 years. There are two important Works of Kâimî Hasan Efendi called Divan and Varidat.

In this work Suleyman library Esad Efendi chapter of Kâimî Divanı 2922 numbered copy and Yazma Bağışlar chapter 2920 numbered copy were compared by reading. There are more than 60 copies of Kâimî Divanı and they are in Sarajevo, Rome, Cairo, Vienna, Paris and istanbul libraries.

Thesis work consist of Kâimî Hasan Efendi s life and his literary, trancription copy and analysis of Kâimî Divanı. There are 224 poems in Kâimî Divanı. 274 poems of these were written by prosody. But 50 poems of these were written by syllabic meter. Poet was very important person in his time. He used didactic in his poems. He praised Hz. Muhammed and Abdul Kadiri Geylani in his works. Besides many of his poems were poems written in the form of a prayer to God.

Key Words

Kâimî Divanı Kâimî Hasan Efendi

Sarajevo

v

ÖNSÖZ

Divan edebiyatı, yedi yüz seneyi aşkın süren uzun ömrü ve yayılmış olduğu geniş coğrafya içinde, sayısı tam olarak tespit edilememiş çok sayıda değerli şairleri ve kıymetli eserleri kültür dünyamıza sunmuştur. Divan şiiri, bu şair ve kıymetli eserler ile kendini zirveye taşımış bir edebiyattır. Etkisi günümüze kadar devam etmiş olan divan edebiyatı, hiç şüphe yok ki; bundan sonraki dönemlerde de kendini kabul ettirip, birçok sanatkârı etkileyecek, onların eserlerinde de izlerini gösterecektir.

Şurası muhakkaktır ki; her sanatçı kendi yaşadığı dönemi, çevresini, toplumsal olayları ve yaratılışındaki özellikleri kendi sanat gücü ve bir yapıt ortaya çıkarma kabiliyeti çerçevesinde eserlerini örgüler. Divan edebiyatındaki sıkı kural ve kaideler, şairlerin birbirlerine benzemesine yol açmakla birlikte; her şairin sanat kabiliyeti ile birçok güzellikleri ve kıymetli eserleri edebiyat dünyasına sunmuştur. Böylelikle sıkı kurallar adeta sağlam bir hisarın vazgeçilmez köşe taşları olmuş, sonuçta da sağlam kaleleri andıran eserler meydana gelmiştir. Tabiidir ki, kıymetli eserlerin oluşması sanatçının sanat gücü ile doğru orantılıdır.

Edebiyatımızın yüz yıllarca devam eden bu güçlü geleneğine ait eserlerin bir kısmı, çağdaş insanımızın okuyabileceği hale getirilmiş durumda iken daha birçok eser ise üzerinde çalışılmayı beklemektedir. Yapılacak bilimsel çalışmalarla diğer eserlerde bilinir hale gelecektir. Böylelikle üzerinde bilimsel çalışmalar yapılmış eserlerin şairleri, kendilerini tarihin bir sayfasında gizli kalmışlıktan kurtulmuş olarak göreceklerdir. Her halde bu da bizler ve eğer yaşıyor olsalardı onlar için mutluluk vesilesi olacaktır.

Hazırlamış olduğumuz çalışmada, Kâimî Divanı’nın transkripsiyonlu metin çevirisi ve metin incelemesinin yapılmasını amaçladık. Kâimî Hasan Efendi 17. Yüzyıl şairlerindendir. Saraybosna’da yaşamış ve Bosna’ya yakın bir şehir olan İzvornik’te vefat etmiştir. Türbesi halen ziyarete açıktır.

Yapılan çalışmada, Kâimî Divanı’nın Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi bölümü 2922 numarada kayıtlı nüshası ile yine Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar bölümü 2920 numarada kayıtlı nüshaları karşılaştırmalı olarak okunmuş, o şekli ile çalışmaya yansıtılmıştır. Kâimî Divanı’nın 60’tan fazla yazma nüshası olup, bunlar Saraybosna, Roma, Kahire, Viyana, Paris ve İstanbul Kütüphanelerindedir.

Tez çalışmamız temelde üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Kâimî Hasan Efendi’nin hayatı, eserleri ve edebi kişiliği işlenmiştir.

İkinci bölümde, Kâimî Divanı’nın transkripsiyonlu metni bulunmaktadır. Kâimî Divanı’nda toplam 336 şiir vardır. Bunların 227’si aruz, 59’u ise hece vezni ile yazılmıştır. Şair, zamanının Bosna ve civarında sözü dinlenen önemli bir şahsiyettir. Şiirlerinde didaktik bir hava vardır. Divanda Hz. Muhammed ve Abdül Kadir Geylani’ye atfen birçok methiye mevcuttur. Ayrıca şiirlerinin önemli bir kısmı da münacat türündedir.

Üçüncü bölümde ise divanın tahlili yapılmıştır. Din ve Tasavvuf, Cemiyet ve Tabiat başlıkları ile inceleme sona erdirilmiştir.

Divan edebiyatı üzerinde bilimsel kıymete haiz bir çalışma yapmak beraberinde zorlukları da getirmektedir. Bu zorlukları aşıp çalışmayı tamamlamak ise mutluluk vericidir.

Bu çalışmanın yapıldığı süreç içinde, kendisinin yakın ilgi ve yardımlarını gördüğüm danışmanım, Yard. Doç. Dr. Sadettin EĞRİ’ye teşekkürlerimi sunuyorum.

BURSA 2007 Mehmet Uğur AYDIN

vi

İÇİNDEKİLER

Sayfa

TEZ ONAY SAYFASI....................................................................................................... II ÖZET............................................................................................................................ III ABSTRACT.................................................................................................................... IV ÖNSÖZ ........................................................................................................................ V İÇİNDEKİLER................................................................................................................ VI KISALTMALAR............................................................................................................... IX TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ TABLOSU....................................................................... X

BİRİNCİ BÖLÜM KÂİMÎ’NİN HAYATI VE EDEBİ KİŞİLİĞİ

I. Kâimî Hasan Efendi’nin Hayatı ve Eserleri................................................................ …. 2 II. Edebî Kişiliği……................................................................................................ …. 3

A. Dil ve Üslup ………………………………………………..……………………..………………….. …. 5 B. Vezin ve Kafiye ………………………………………………………...............…………..………..…. 7 C. Deyimler ve Atasözleri ……………………………………………………………...................... …. 10 D. Yazma Nüsha Örnekleri …………………………………………………………...................... …. 12

İKİNCİ BÖLÜM

KÂİMÎ DÎVÂNI’NIN TAHLİLİ I.DİN VE TASAVVUF ...................................................................................................... 14 A. Din ....................................................................................................................... 14

1. Allah ................................................................................................................ 14 2. Melekler............................................................................................................ 16 3. Ayetler ............................................................................................................. 16 4. Peygamberler ................................................................................................... 17

a. Hz. Muhammet ......................................................................................... 17 b. Hz. İsa ………............................................................................................. 18 c. Hz. Nuh .................................................................................................... 19 d. Hz. Yusuf ................................................................................................. 19 e. Hz. İbrahim .............................................................................................. 19 f. Hz. Şit, Hz. İdris, Hz. Lut, Hz. Salih, Hz. Şuayb, Hz. İsmail, Hz. İshak ..... .. 19

5. Din İle İlgili Mefhumlar ....................................................................................... 20 a. Kur’an ..................................................................................................... 20 b. Din İle İlgili Özel Günler ............................................................................. 20

(1). Ramazan ............................................................................................ 20 (2). Kadir ve Berat ..................................................................................... 20

6. İbadetle İlgili Mefhumlar .................................................................................... 21 a. Namaz ve Namazla İlgili Hususlar ............................................................... 21

(1). Namaz ................................................................................................ 21 (2). Mescid ................................................................................................ 21 (3). Secde ................................................................................................. 21

b. Oruç ......................................................................................................... 21 c. Zekat ve Hac ............................................................................................. 22 d. Tevbe ....................................................................................................... 22

7. Ahiretle İlgili Mefhumlar ..................................................................................... 22 a. Şefaat ....................................................................................................... 22 b. Cennet ...................................................................................................... 22 c. Kevser ...................................................................................................... 23 d. Gılman ..................................................................................................... 23

vii

8. Diğer İtikadi Mefhumlar ...................................................................................... 23 a. Cin, Şeytan ............................................................................................ 23 b. On Sekiz Bin Alem ...................................................................................... 23 c. Ölüm ........................................................................................................ 24 d. İnayet ...................................................................................................... 24

B. Tasavvuf ................................................................................................................ 24 1. Zikir, Fikir, Şükür................................................................................................ 24 2. Melamet ........................................................................................................... 25 3. Cezbe ............................................................................................................. 25 4. Şem-i Aşk ................................................................................................... 25 5. Celvet ............................................................................................................... 26 6. Uşşak ................................................................................................................ 26 7. Mürid ................................................................................................................ 26 8. Kerâmet ............................................................................................................ 26 9. Mâsivâ .............................................................................................................. 27 10. Kenz-i Mahfi .................................................................................................... 27 11. Üçler, Kırklar, Yediler ....................................................................................... 28 12. Seyr ............................................................................................................... 28 13. Vahdet ........................................................................................................... 28 14. Dede .............................................................................................................. 29 15. Meclis ............................................................................................................. 29 16. Salik ............................................................................................................... 29 17. Tevhid ............................................................................................................ 30 18. Derd Ehli, Ehl-i Dil, Ehl-i Nefis, Şevk Ehli, Ehl-i Aşk, Ehl-i Heva, Ehl-i Hal,

Ehl-i Vahdet, Ehl-i Kehf, Ehl-i Tuğyan ................................................................ 30 II.CEMİYET ................................................................................................................... 32 A. Şahıslar ................................................................................................................. 32

1. Tarihi Şahsiyetler .............................................................................................. 32 a. Nemrud ............................................................................................... 32 b. Lokman ................................................................................................ 32 c. Hasan, Hüseyin ................................................................................... 32 d. Hazret-i Hayder ................................................................................... 32 e. Edhem ................................................................................................. 33 f. Mansur ................................................................................................. 33 g. Eşrefoğlu .............................................................................................. 33 h. Veys ..................................................................................................... 34 i. Meryem ................................................................................................ 34 j. Dört Halife ............................................................................................ 34 k. İskender ............................................................................................... 35

2. Tarihi ve Efsanevi Şahsiyetler ............................................................................. 35 a. Rüstem-i Zal ......................................................................................... 35 b. Belkıs ................................................................................................ 35 c. Züleyha ............................................................................................... 35

3. Hikaye Kahramanları ......................................................................................... 36 a. Leylâ ile Mecnun ................................................................................... 36 b. Ferhad ile Şirin ...................................................................................... 36

B. Ülkeler ve Şehirler ................................................................................................. 37 1. Arabistan ......................................................................................................... 37 2. Bosna ........................................................................................................... 37 3. Hind ................................................................................................................ 37 4. Hıns-ı Hayber ................................................................................................... 38 5. Dımeşk (Şam) .................................................................................................. 38 6. Bağdat ............................................................................................................. 38 7. Mısır .......................................................................................................... 38 8. Belh … ............................................................................................................. 39

viii

9. İran ve Turan.................................................................................................... 39 10. Ka’be ............................................................................................................. 39

C. Nehirler, Denizler ve Dağlar .................................................................................... 39 1. Tur-i Sina ......................................................................................................... 39 2. Kâf Dağı .......................................................................................................... 40

III. TABİAT .................................................................................................................. 40 A. Kozmik Âlem ......................................................................................................... 40

1. Gökyüzü .......................................................................................................... 40 2. Güneş (Şems) .................................................................................................. 41

B. Hayvanlar ............................................................................................................. 41 1. Özel İsimli ve Efsanevi Hayvanlar ...................................................................... 41

a. Kıtmîr .................................................................................................... 41 b. Simurg-ı Anka ........................................................................................... 41 c. Düldül ...................................................................................................... 41 d. Ejder ........................................................................................................ 42

2. Tür Olarak İşlenen Hayvanlar ............................................................................ 42 a. Eşek Katır ................................................................................................ 42 b. Andelib .................................................................................................... 42

C. Bitkiler ................................................................................................................. 42 1. Gonca .......................................................................................................... 42 2. Gül ……............................................................................................................. 43 3. Reyhan ……....................................................................................................... 43

D. Giysi ..................................................................................................................... 43 1. Hırka, Tav, Rida ............................................................................................... 43 2. Don ................................................................................................................ 43

E. Madenler …........................................................................................................... 44 1. Sim ................................................................................................................ 44 2. Altın (Zer) ....................................................................................................... 44 3. Bakır................................................................................................................ 44

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KÂİMÎ DİVANI’NIN TRANSKRİPSİYONLU METNİ Transkripsiyonlu Metin .................................................................................................. 46 YAZMA NÜSHA ÖRNEKLERİ .......................................................................................... 560 KAYNAKLAR.................................................................................................................. 565 ÖZGEÇMİŞ.................................................................................................................... 567

ix

KISALTMALAR

Kısaltma Bibliyografik Bilgi

a.g.e. Adı Geçen Eser

a.g.m. Adı Geçen Makale

a.g.md. Adı Geçen Madde

Bkz. Bakınız

C. Cilt

düz. Düzenleyen

haz. Hazırlayan

İÜ Ktp. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi

TDEA Dergah Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi

DİA Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi

mad. Madde

nu. Numara

s. Sayfa

SK Süleymaniye Kütüphanesi

sy. Sayı

vr. Varak

x

TRANSKRİPSİYON İŞARETLERİ TABLOSU

ş ش a, À ( آ) ا

ã ص a, e ( أ) ا

ê, ø ض é ء

ù ط b ب

ô ظ p پ

è ع t ت

à غ å ث

f ف c ج

ú ق ç چ

k ك ó ح

ñ ك ò خ

l ل d د

m م õ ذ

n ن r ر

v (o, ö, u, ü, ÿ) و z ز

h (a, e) ه j ژ

y (ı, i, ì) ى s س

BİRİNCİ BÖLÜM

KÂİMÎ’NİN HAYATI VE

EDEBİ KİŞİLİĞİ

2

I. Kâimî Hasan Efendi’nin Hayatı ve Eserleri

Mahlası, Kâimî’dir. Asıl adı Hasan olan şair Kâimî Baba diye de anılır. Kâimî sözcüğü ayakta duran manasını ifade eder. Kâimî mahlasını kırk gün boyunca ayakta halvet halinde kaldığı için almıştır. Hayatıyla ilgili bazı menkıbelerde mahlasının Slavca “ka’imi” (bizim gibi) sözünden geldiği de belirtilmektedir.1 Kâimî hakkında en geniş bilgiyi sunan Safaî Tezkiresi’nde ise “Namı Hasan’dur. Bosna-saraydan zuhur itmişdür.” denilmektedir.

Kâimî Hasan Efendi’nin 1625-1635 yılları arasında Saraybosna’da doğduğu sanılmaktadır. 2

Kâimî Hasan Efendi, ilköğreniminden sonra Bosna’dan Sofya’ya gelmiş Halveti şeyhlerinden Müsluhuddin Efendi’den icazet almıştır. 3 Ardından İstanbul ve Konya’ya gitmiştir. 4 Daha sonra Sofya’da Silahdar Paşa zaviyesinde şeyh olmuştur. 5 Kâimî bu Kadiri tekkesinin bilinen ilk şeyhidir. Aynı zamanda kendi evinde 1667’de kurduğu bir halveti tekkesinin de şeyhliğini yapmıştır. 6 Sonraları İzvornik şehrine gelip ikamet etmiş ve 1690-91 yıllarında vefat etmiştir. 7

Kâimî Hasan Efendi üzerine doktora yapan Jansa Samic, birçok mahalli yazar ve menkıbenin Hasan Kâimî’den sevilen bir hatip ve 1682 Saraybosna’da vuku bulan halk ayaklanmasının önderi olarak bahsettiğini; ancak onun bu isyana katıldığını doğrulayan bir belgenin olmadığını ve muhtemelen şehrin ulmâsı ile anlaşmazlığa düştüğünden İzvornik’e sürgüne gönderildiğini ve orada vefat ettiğini bildirir.

Kâimî’nin türbesi bölgedeki önemli ziyaret yerlerinden biridir. 8

Kâimî’in en önemli eserleri Divan’ı ve Varidat isimli eseridir. 9 Aruz ve hece vezni ile yazılan Divan’ında toplam 224 şiir vardır. Bu şiir adeti tam nüsha olarak incelenen Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi kısmı 2922 numarala kayıtlı nüsha ile SK Yazma Bağışlar kısmı 2920 numarada kayıtlı nüshanın karşılaştırılmalı okumasından çıkarılmıştır.

Yapılan çalışmada Kâimî’nin SK Esad Efendi kısmı 2922 numarada kayıtlı nüshası temel alınmıştır. Bu yazmanın sonunda K âimî Hasan Efendi’ye ait olduğu düşünülen birtakım cifir hesaplarını gösteren tablolar bulunmaktadır. Bu tablolarda Esmaü’l Hüsna’dan bazı isimleri cifir hesapları gösterilmekte ve bu hesapların hangi durumlarda daha tesirli olduğu anlatılmaktadır. Dîvan’a ilave olunan bu kısmın müstensih tarafından ilave edilmiş

1 Samic, Jansa, DİA, C. 24, s. 215

2 Samic, A.g.e., s.215

3 Altuner, Nuran, Safai ve Tezkiresi İncelem – Tenkitli Metin – İndeks, Doktora Tezi, İstanbul 1989, s. 710-714


5 Altuner, A.g.e., s.710-714


7 Altuner, A.g.e., s.710-714



3

olabileceği ihtimali de mevcuttur. Bununla birlikte Kâimî Hasan Efendi’nin cifir ilminde mahir olduğunu Safaî Tezkiresi’nden öğrenmekteyiz. Safaî Kâimî için; ‘keramat-ı bahire ve makamat-ı kaşife ile meşhur ve ilm-i cifirde maharet ile mamur vesahib-i cezbe olmağla mürettep divanını rumuzat-ı cifriyye ile memlu’ ifadelerini kullanmıştır. Bu durumu da göz önüne alacak olursak divana ilave edilen kısmın Hasan Kâimî’ye ait olduğu kabul edilebilir.

Yukarda kayıt numaraları verilen yazmalar karşılaştırıldığında sadece bir adet şiirin Esad Efendi kısmı 2922 numaralı nüshada eksik olduğu görülmüş, bu şiir de Yazma Bağışlar 2920 numarada kayıtlı olan nüshadan tamamlanarak dip not olarak gösterilmiştir.

Divan-ı Kâimî’nin 60 tan fazla yazma nüshası olup Saraybosna, Roma, Kahire, Viyana, Paris ve İstanbul kütüphanelerindedir.10 İstanbul’da 5’i eksik nüsha olmak üzere 15 nüsha bulunmaktadır. “Bosnalı Hasan Kâimî ve Divanı’nın Manisa Nüshüsı” isimli bir makale yazan Kenan Erdoğan, Manisa’da da Kâimî Divanı’nın bir yazma nüshasının bulunduğunu bildirmektedir.11

Varidat isimli ikinci kitabı uzun kasideleri ihtiva etmektedir. 12 Bu eserin nüshaları Kasidat-ı Kâimî adını taşır.

M. İsen ve M. Teodosiyeviç’in makalesinde Kâimî’nin cifir ilmine dair farklı bir kitabı varmış gibi algılanmaktadır. Bununla birlikte mevcut divanın nüshalarının incelenmesinden sonra cifir ilmine ait bazı hesap tabloları ve açıklamaların yer aldığı görülmektedir.

II. Edebî Kişiliği

Kâimî Hasan Efendi, döneminde Saraybosna’da yaşamış önemli ilim erbabındandır. Çevresi tarafından dinlenen ve tavsiyeleri dikkate alınan bir kişiliğe sahiptir. Bunu divanındaki şiirlerde görmekteyiz.

Kâimî, halktan biri olmakla birlikte çeşitli eğitimler ve okumalar neticesinde ilim elde etmiş birisidir.

Divandaki 224 şiirden 274’ü aruz, 5’si hece ölçüsü ile yazılmıştır.

Kaimi, şiirlerinde didaktik bir hava estirmekte ve şiirlerini okuyanlara ve çevresindeki insanlara bir kısım tavsiyelerde bulunmaktadır.

Añladuñ mı èÀleme niçün getürdi seni Óaú

Kendiñe gel kendiñi bil saña senden ùoàru baú

Úüntü kenzüñ sırrı sensin añladuñsa nefsini

Aç vücÿduñ muãóafın Rabb’üñden al anda sebaú 2/1,2

Bu tavsiyeler bazen edep – edapla ilgili olurken;

10 İsen , Mustafa – Teodisiyeviç, Miryana, TDEA, C. 5, s. 108

11 http://hbektas.gazi.edu.tr/portal/html/modulis.php?name=News&file=article&sid=517

12 Samic, Jansa, DİA, C. 24, s. 215

4

Bazen meclislerinin usulü ile ilgilidir. Kaimi, ‘meclis’ sözcüğünü sık sık kullanmıştır. Aşık meclisleri şairin en çok vurgu yaptığı mekanlar olarak göze çarpmaktadır. Aşık sürekli olarak mecliste bulunmaktadır.

Úaçar gelemez meclis-i õikre

Bil kim ebedÀ ùamuda ùuran 16/5

Meclisinde bir temÀşÀdur tecellì açılur

Şevú ile vaódet şarÀbı mest olınca içilür

TÀ ki yetmiş biñ óicÀbdan içerüye geçilür

Sır içinde òÀnmÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ 60/7

Bazen aşıkların ve aşıklığın ne olduğu ile neler yapabileceklerini sıralayarak insanlara bunları salık vermektedir.

èÁşıúlar ãÀdıúlar gelüñ meydÀna

Uãÿli budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ

äaúınuñ uymañuz nefs ü şeyùÀna

Baú yolı budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ 160/1

èAşúa úul olub ùÀlib ara yüri insÀnı

İnsÀna irişdükde baú anda o SübóÀnì 173/6

Kâimî’nin, vefatından sonra da Boşnak Edebiyatı üzerinde etkili olduğu, XVIII. yüzyıl Boşnak şairlerinden Mehmed Meylî ve Şakir Mu‘îdîzâde’nin onun hakkında gazeller yazmasından ve Osman Aziz’in Ago Sariç adlı hikâyesiyle, çağdaş Boşnak şair Derviş Susiç’in Kaimija adlı eserinin kahramanı olarak şairi ele almasından anlaşılmaktadır. 13

Osmanlı Türkçesi ile yazdığı şiirlerinde dönemin siyasi olaylarına da değinmiştir.

Bosna’da birlik cÀn úıla dirlik

Redd ola körlik sırlar evinde

Bunda dişerlik cünd-i beşerlik

Refè-i eşerlik dirler evinde

13 A.g.e., s. 215

5

ÚÀéimì n’eyler óÀlini söyler

Her neye boylar alur evinde 27/21, 22, 23

Bunun yanında vahdet-i vücut nazariyesine de yer veren Kâimî’nin bazı beyitlerinde ilm-i cifir yolu ile gelecekten haber verdiğine inanılmıştır. 14

Şair, şiirlerine konu olarak aşk, tabiat, Hz. Peygamber, diğer peygamberler, arif meclisleri ve Abdül Kadir Geylani’yi seçmiştir. Şiirlerde samimi akıcı bir dil kullanılmıştır. Herhangi bir sanat gösterme kaygısı taşımadığı görülmektedir.

A. Dil ve Üslup

Kâimî’nin bütün şiirleri dikkate alındığında şiir dilinin dönemine göre sade ve anlaşılır oldağu görülmektedir. Süslü ve ağır bir şiir dilinden kaçınmış olan şair devrinin ve yaşadığı coğrafyanın dil özelliklerini şiirine yansıtmıştır. Yer yer halkın konuştuğu dili şiirlerine taşımıştır.

Iraú yaúın èaşú erine bir imiş

Kendülikden geçen gerçek er imiş

Úulaàuzsuz yola girmek èabeådür

Dïstı dïsta yetdüren rehber imiş 217/1,2

Şair, Saraybosna’da doğup büyümekle birlikti Anadolu’nun doğusunda kullanılan bazı halk tabirlerini şiirinde kullanmıştır.

Bir bahÀne Tañrı’sıdur luùfı bol

Cennete lÀyıú olur bu èÀãì úul

Raómet olur zaómet iken işbu yol

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú 58/2

Şairin dilinin halka çok yakın olması ile birlikte şiirlerinde Arapça ve Farsça terkipler de kullanmış. Bazen Arap ve Fars söyleyişlerine yer vermekle birlikte Kur’an ayetlerine de başvurmuştur.

Dirse göñül ùÀèate ola duèÀ müstecÀb

Baàlaya bil òidmete Óaú’dan ola fetó-i bÀb 166/1

14 A.g.e., s. 215

6

Çün festeúim buyurdı Óaú

Ehlinden işit al sebaú

Geç kendüden ulaş aña

Cümle işüñ envÀr olur 169-6

Kaimi aynı zamanda Müslüman olmayanları İslam’a davet eder. Şiirlerini bir davetçi gibi yazdığı anlaşılmaktadır. Sık sık çevresindeki kişileri imana davet ettiği görülmektedir. Bu davetin aynı zamanda Müslümanları gerçek imana davet olduğu da anlaşılabilir.

Gel gel ìmÀna düşme gümÀna

ŞÀh-ı zamÀna sen de dìvÀne 28/1

Ey èÀşıú-ı Óaú dìde

Gel meclis-i tevóìde

ŞÀdì gele àam gide

AllÀh diyelüm AllÀh 36/1

Kâimî’nin üslubunda tezatların kullanılmasının sıklığının dikkat çekici olduğu görülmektedir. Tezatları ustaca kullanan şair şiirleri bu tezatlar yardımı ile başka bir hava katmıştır.

Bu cümle istek dünyÀ vü uòrÀ

Óaú’dan alıúor ãuàrÀ vü kübrÀ 31/18

BÀùınla ôÀhir bir ol efendì

Hem Evvel ü Áòir hem özi kendi 31/23

Kâimî Hasan Efendi’nin hayatından yola çıkılarak onun bir tekke şairi olduğu da söylenebilir. Fakat bu ayırım kesin çizgilerle yapılamamaktadır. Aynı toplum içinde cereyan eden kültür ve sanat faaliyetlerinin birbirinden etkilenmesi, karşılıklı alış verişte bulunması gayet tabiidir.15 16. Ve 19. Yüzyıllardan günümüze kalan cönklerde, okuma-yazma bilen halk kesiminden kişilerin derledikleri defterlerde, özellikle 16. Yüzyılda Bâkî, Fuzûlî, Yahya Bey, Hayretî gibi ünlü divan şairlerinin şiirlerine rastlamamız, divan şiirinin sade ve yüksek aydın kesiminde okunmakla kalmadığını göstermektedir. Özellikle tasavvuf düşüncesini işleyen şiirlere bu defterlerde daha çok rastlanır.16 Bununla birlikte Kâimî Divanı bize onun şiirlerinin her iki kesimden de etkilendiğini göstermektedir.

15 Köprulü, Fuat, Türk Saz Şairleri, Ankara 1962, C. 1, s. 22-25

16 Çavuşoğlu, Mehmet, Divan Şiiri, Türk Dili (Türk Şiiri Özel Sayısı II), s. 415-417 (Temmuz-Eylül 1986), s.8

7

B. Vezin ve Kafiye Kâimî Hasan Efendi divanında toplam 324 şiir vardır. Şair, Divan şiiri geleneğine

uyarak şiirlerinde aruz veznini kullanmıştır. Fakat bununla birlikte bazı şiirlerinde hece veznini kullandığı görülmektedir. Aruz vezni kullandığı şiir sayısı 274, hece veznini kullandığı şiir sayısı ise 50’dir.

Divan şairlerinin vezin kullanımındaki tercihlerini, tevarüs ettikleri gelenek ve ritm anlayışı belirler.17 İslam uygarlığı içerisinde yer alan edebiyatların kullandıkları ortak vezin aruzdur. Aruz, ritmik bir vezin olup dizeyi meydana getiren kelimelerin hecelerindeki seslerin uzunluğu ve kısalığı esası üzerine kurulmuştur.18

Kâimî Divanı’ndaki şiirlerde 18 çeşit aruz kalıbı kullanılmıştır. Hece ölçüsü ile yazılmış şiirlerde ise 6 çeşit ölçü kullanılmıştır.

Kâimî Hasan Efendinin kullandığı aruz vezinleri şiir sayısına göre aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün 62

müstefèilün müstefèilün 57

müstefèilÀtün müstefèilÀtün 30

fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün 29

mefÀèìlün mefÀèìlün 23

mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün 16

mefèÿlü mefÀèìlün 17

mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün 10

müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün 9

müfteèilün fÀèilün 7

mefèÿlü mefÀèìlün mefèÿlü mefÀèìlün 4

müfteèilün müfteèilün 2

müfteèilün müfteèilün fÀèilün 2

feèilÀtün feèilÀtün feèilÀtün feèilün 2

müstefèilÀtün müstefèilÀtün müstefèilÀtün 1

müfteèilün fÀèilün müfteèilün fÀèilün 1

mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün 1

feèilÀtün mefÀèilün feèilün 1

17 Macit, Muhsin, Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, Ankara 1996, s. 83

18 Mengi, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, 2. Baskı, Ankara 1995, s. 22

8

Hece ölçüsünün kullanıldığı şiirlerin sayıları ise şu şekildedir.

7’li hece 25

11’li hece 10

14’lü hece 5

8’li hece 8

5’li hece 1

4’lü hece 1

Kafiye, en az iki dizenin sonunda tekrarlanan, yazılışları aynı, ama anlamları farklı olan ses benzerliğidir. Redif ise, mısra sonlarındaki yazılışları ve anlamları aynı olan ses benzerliğinin adıdır. Divan şiirindeki kafiye Arap, redif ise Fars kökenlidir.19 Redifli şiirler şairin bütün muhayyilesinin aksettiği şiirlerdir.20 Redif, Divan şairinin sevdiği bir kafiye tarzıdır. Kafiyenin bütünleyicisi ve zenginleştiricisidir. Redif, simetrik tekerrürü ile şiiri belirli bir kavram veya bir konu etrafında toplayan, bir atmosfer yaratan mihver olmuştur. Ustaca kullanıldığında şiiri bir atmosfer içine alır, onu bir dizi çağrışıma açar. Kafiyeyi redifle daha zengin ve cazip kılmak isteyen Divan şairi yeni ve gösterişli redifler bulmaya dikkat eder. Redifler çok defa Divan şiirinin, Türkçe’nin ifade imkanlarını, söyleyiş hususiyetlerini denediği ve ana dilde kendini bulduğu bir tarafıdır.21 Düşünce ve hayal, kafiye ve redifin mihveri etrafında kurulur; şair, duygu ve duyularının dünyasına bu iki unsurun imkânlarıyla girer.22 Şairlerin kullandıkları redifler yaşadıkları dönemle ilgili çeşitli olaylar hakkında bilgi edinmemize yardımcı olmaktadır.23Kâimî Divan’nda da söyleyiş güzelliğini ve ahengi sağlamak için çeşitli kafiye ve rediflerden yararlanılmıştır.

Bütün klasik edebiyatlarda olduğu gibi Divan şiirinde de şairler, dahil oldukları geleneğin estetik nizamına sıkı sıkıya bağlıdır. Bu bakımdan Divan şiirinde kafiye ve redif gibi unsurların kullanımı büyük ölçüde bu gelenek tarafından belirlenmiştir. 24

Kâimî Divanı’nda kafiye olarak genellikle tam ve zengin kafiye kullanıldığı görülmektedir.

Úanda iseñ Óaú senüñle úÀéim ü dÀéim ola

Birden artıú bulımazsın kendiñe gel gir yola

Evvel Áòir ÔÀhir ü BÀùın olan Óaú’dur úamu

Óadd ü óaãra èaúl ü naúle ãıàmayan ãaà u ãola 1/1,2

19 Pala, İskender, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997, s. 40

20 Çavuşoğlu, Mehmet, Necati Bey Divanı Tahlili, İstanbul 1971, s. 286

21 Akün, Ömer Faruk, ‘Divan Edebiyatı’, DİA, İstanbul 1994, C. 9, s.402

22 Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 4. Baskı, İstanbul, 1976

23 Kurnaz, Cemal, ‘Divan Şiirinde Belge Redifler’, Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara 1997, s.265-276

24 Macit, Muhsin, Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, Ankara 1996, s. 84

9

Bu ikilik perdesinde ey göñül úalma yüri

Küntü kenzüñ sırrın añla bulagör gerçek eri

Kendiñi vìrÀne andan anuñile gel beri

İşbu birlikde açıla saña èilm-i Óayderì 22/1,2

Cÿş ile úaynar baóre ùalıcı

èAşúile göynür oda yanıcı

Gel berü òaste çÀreñe iste

Yalvara dïsta eyle èilÀcı 23/1,2

Kâimî Divanı’nda görülen bir kafiye özelliği ise bazı şiirlerinde müzikal ahengi sağlamak için mısra başlarında ses benzerliklerinden yararlanmasıdır. Böylelikle farklı bir ahenk yakalamış olmaktadır.

Varlıàından õerre deñlü úalmasun

èAúl u fikrüñ seni oda ãalmasun

èÁşıú olan bir murÀdı almasın

èAşúile SübóÀn’a gel hÿ hÿ diyü 52/5

Divan şiirinde redif, sık kullanılan ve şiiri ahenk yönünden zenginleştiren ses unsurudur.25 Kâimî Divanı’ndaki bazı şiirlerde redifler iyice ön plana çıkmakta ve kendilerini göstermektedir.

RÀst gele ùÀlib mÀh-ı nevinde

Nefsine àÀlib olur evinde

Dünye ùuzaúdır menzil uzaúdır

Eyle yıraúdur otur evinde 27/1,2

25 Pala, İskender, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997, s. 40

10

Nefsüme ãordum duyar mı lÀ-mekÀnum úandadur

Didi óikmetden suéÀl it ol dükÀnum úandadur

èAúl ü rÿóuñ dïstlıàı èaşú-ı óaúìúì olıcak

Hìc úarÀrı yoúdurur kim dir yegÀnum úandadur 140/1,2

Kâimî Divanı’nda şiirlerin büyük bir kısmının redifli olduğu görülmektedir. Redifler kimi zaman ek, kimi zaman kelime, kimi zaman da kelime grubu şeklinde kullanılmıştır.

Şiirlerdeki kafiye ve rediflere bakıldığında sade bir söyleyişin esas alındığı görülmektedir.

C. Deyimler ve Atasözleri

Kâimî, divanında şiirlerini güzelleştirmek amacıyla insana zevk veren ve kulağa hoş gelecek şekilde halk deyimlerini, söyleyişlerini, atasözleri, veciz ifadeleri ve bazen de çeşitli ayet ve hadisleri ya aynen yada kısmen kullanmıştır. Bu ifadelerin büyük kısmının atasözü ve deyim olduğu anlaşılmakla birlikte, bir kısmının da zamanla yerleşip yerleşmediğinin belirlene bilmesi için o zaman şair ve yazarlarının incelenmeden karar vermenin zor olduğu anlaşılmaktadır.

Onun söyleyişinin halk diline yakın olması, bunun da ötesinde hitabının halka olması atasözü ve deyimleri sık kullanmasının normal karşılanması gerektirdiğini düşündürmektedir.

Kaimi’nin kullandığı bazı atasözü ve deyimler:

Afiyet bul- 87/7Allah yef’al ma yürid 114/4Alemi sat- 103/2Aybını örtmek 35/8Bahane tanrısı Bahr-i aşka dal- 42/7Başı açık yalın ayak ol- 170/1Bezm sür- 96/3Boyun ver- 106/6Can kulağınla tut- 41/5Cefa ver 101/8Cihanı sat- 38/2Cuşa gel- 51/2Derman et- 36/18Devran et- 53/4Dost rızasını gözle- 45/8Dost vaslına er- 42/6

11

Etek tut- 107/7Gark ol- 57/1Geceyi güne kat- 103/2Gönül beyt-i Rahmani 60/8

Göz uyar- 18/9Hayran ol- 54/5Hevese uy- 19/1İmana gel- 106/6İş becer- 80/7Kadrini bil- 35/7Kalb-i mümin beyt-i Yezdan didi Hak 45/4Kararsız ol- 151/9Kurban ol- 37/14Malum ol- 63/10Men ‘arefe nefsehu kad ‘arefe Rabbehu 166/12Mest ol- 51/3Meydana gel- 102/9Nazar et- 70/6, Nazar ir- 120/8Nazar kıl- 61/1Ne ekersen onu biç- 64/22Nefsini bilen rabbini bilir Nefsini yen- 101/10Nur saç- 80/8Rahmet et- 33/1Rahmete bat- 103/2Razı ol- 55/6Reşk et- 61/1Safi dil ol- 31/58Sema et- 119/1Sohbete gir- 96/4Su gibi ak- 31/13Şiytana uy- 98/9Taate dur- 50/2Tabi ol- 32/7Takdir et- 99/5

12

Talim et- 7/6Tenezzül et- 64/14Teskin bul- 36/17Vallahu Alem 61/3

Varlığı yokluğa sat- 42/5

Yel gibi yel- 30/11Yol göster- 9/2Yol tut- 108/3Yola gir- 32/9

D. Yazma Nüshaların Özellikleri:

1. Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Kısmı, 2922 Numarada Kayıtlı Yazma Nüsha:

a. Demirbaş Numarası :2922

b. Yazar :Kâimî Hasan el-Bosnevî

c. Nüsha Yazım Tarihi :?

d. Fiziksel Nitelik :160 Varak, 19 Satır, 130x190 mm

e. Cilt / Kopya :Mukavva Cilt

f. Şekil :El Yazısı - Rika

g. Ortam :Kâğıt

2. Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar Kısmı, 2920 Numarada Kayıtlı Yazma Nüsha:

a. Demirbaş Numarası :2920

b. Yazar :Kâimî Hasan Efendi

c. Nüsha Yazım Tarihi :1857

d. Fiziksel Nitelik :142 Varak, 21 Satır, 219x140 mm

e. Cilt / Kopya :Deri Cilt

f. Şekil :El Yazısı - Nestalik

g. Ortam :Kâğıt

İKİNCİ BÖLÜM

KÂİMÎ DÎVÂNI’NIN TAHLİLİ

14

I. DİN ve TASAVVUF A. Din 1. Allah

Kaimi Divanı’nda Allah’ı konu alan şiirler oldukça fazladır. Şiirlerin bir kısmı ‘münacaat’ nazım türünde yazılmıştır. Münacaat Allaha yalvarış yakarış demektir. Edebiyatta konusu Allah’a yakarış olan şiirler bu adla anılır. Münacaatta dini konular daha fazla ele alınır. En büyük güç ve kudret sahibi olan Allah’ın ululuğu karşısında çaresiz, zavallı ve küçük kullar olarak Allah’a yakarışta bulunan şairler, öncelikle kulun acizliği ve Allah’a muhta oluşundan bahsederler ve bu fikirlerini ayet ve hadisler iktibas ederek kuvvetlendirirler.26 Kaimi Hasan Efendi’nin şiirlerinde bu tür geniş bir yer almaktadır.

YÀ ilÀhì raómetüñ úullara ãac

áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc

Ey bi-óaúúı ãÀóib-i mièrÀc ü tÀc

áayrı bÀba olmayalum iòtiyÀc 121/1

İlÀhì õÀt-ı pÀküñ èizzetiçün

Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl

Saña ol Óaú óabìbüñ óürmetiçün

Bize èaşúuñ naãìb eyle kerem úıl 116/1

Kaimi Divanı’nda Allah isim ve sıfatları ile kelami görüşe uygun olarak düşünülür.

Değişik sebeplerden dolayı Kaimi’nin şiirlerine giren ‘Allah’ kimi zaman şiirin konusu, kimi zaman uyarı vesilesi ve kimi zamanda sıfatları ile karşımıza çıkmaktadır. Allah karşısında kulun acizliği, ona olan muhtaçlık, sıfatların kuşatıcılığı ve dua vesilesi olarak şiirlerde görülmektedir.

Úahr idüp ÚahhÀr’ile nefs ejderin

Fetó ider FettÀó’ile baòşìş derin

Mevhibe çün irişe bir bil birin


Hÿ di idüben iúrÀr

Óaú Óaú diyüben tekrÀr

26 Pala, İskender, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997, s. 109-110

15

Açıla saña esrÀr

Tevóìd idelüm èÀşıú 95/6

ÇÀresüz [bir] derde düşdi göñlimüz

YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå

èAşú geldi gitdi şaşdı èaúlımuz

YÀ àıyÀåe’l-müstaàìåìn el-àıyÀå 123/1

Kaimi şiirlerinde ‘Allah’ı felesefik bir yaklaşım ile işlemez. Daha çok günlük hayattaki şekli ile işlenir. Samimi bir yaklaşım görülmektedir. Kaimi çevresindeki insanlara Allah’ın ululuğunu anlatarak varlık ve birliğini işlemekte, samimi bir inancı telkin etmektedir.

Úalma àafletde göñül uyar gözüñ

äıdúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü

èÁrif-i Rabb ol yüri añla özüñ


èÁlem-i èulvìden indüñ esfele

Uàraduñ ùopraà ü ãu Àteş yile

Üç oàuldan geldüñ insÀna hele

èAşúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü 45/1-2

Göñülden eyleyüb iúrÀr

Õikir úıl ÒÀliú’ı her bÀr

Saña yüz göstere ol yÀr

Bu õevúile bu şevúile 106/3

Bazı şiirlerde Allah sözcüğü yerine Tanrı sözcüğünün kullanıldığı görülmektedir.

Çü ãınuú göñle naôar eyleye Tañrı ne içün

Ola èÀşıú bu melÀmet úaùarında úalıcı 195-8

16

2. Melekler Kaimi Divanı’nda meleklerden çok fazla bahsedilmemiştir. Bir yerde Rıdvan ve

hurilerden, diğer bir yerde cennette meleği andıran bir varlık olarak bilinen Gılman’dan söz etmektedir. Birkaç şiirde de İblis bahsi geçmektedir.

Abdü’l Kadir Geylani’nin yüceltildiği bir şiirde Rıdvan ve hurilerin bile ona biat ettiklerinden söz edilmişti.

Bìèatlisi RıêvÀn ü óÿr

MÀlik daòi hem nÀr ü nÿr

Óaúú’ile bulur çün mürÿr

ÜftÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ 82/8

Gılman bahsinin geçtiği yerde ise iman edenlerin cennete girecekleri ve burada da gılmanlar ile buluşacakları anlatılmaktadır.

ÌmÀn getüren nÿra irişür

Õevúile varur àılmÀna bugün 21/13

Kaimi Divanı’nda İblis bahsi birkaç yerde geçmektedir. İblis kötülüğün temsilcisi ve insanı kamil varlık olmaktan alı koyan bir varlık olarak karşımıza çıkmaktadır.

Nefsine uymaz iblìsi úoymaz

CÀn bile duymaz çün gele cÀnÀn 25-4

SÀliki Óaúú’a yürütdi

İblìs’i ùaşra sürütdi

Bir iken yine bir itdi

èAdedi èAbdü’l-úÀdir’üñ 110-6

Bil Àdem Óaúú’ile mevcÿd

Meleklere ola mescÿd

Óased úıldı iblìs merdÿd

Geliş aña gidiş andan 162-4

3. Ayetler Kaimi Divanı’nda geçen ayetlerin bulunduğu bölümler şunlardır:

TÀbièidür mihr ü mÀh

Õikri olmış çün penÀh

17

LÀ-ilÀhe illallÀh

SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ 55-2

Rabbi zidnì ÚÀéimì’de sözi kes

CÀna leõõetler baàışlar bu heves

Böyle bir èaşú-ı óaúìúì böyle ses

Pìrüm èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú 57-7

Şol kişi kim ola saèìd

DÀéim olur èaşúa mürìd

AllÀh yefèal mÀ yürìd

AèlÀ-yı èaşú dirler buña 114-4




Cümle işüñ envÀr olur 169-6

Kaimi Divanı’nda ayetlerle ilgili olarak karşımıza çıkan diğer bir husus sure isimlerinin bazı şiirlerde kullanılmış olamasıdır.

Bu ümmete ãÀóib-dìn

ÙÀ-hÀ ola hem YÀ-sìn

Hem himmet-i Muóyi’d-dìn

Óubbuñdan ü şevúuñdan 177-5

4. Peygamberler

a.Hz. Muhammet

İnsanlığa gönderilen son peygamberdir. İnsanların en kamili ve en mükemmelidir. Yaratılışın başlangıcı odur ve cihan onun güzelliğinin tecellisidir. Güzelliği, güvenilir olması, insanlara doğru yolu göstermesi divan şiirinde konu olarak işlenmiştir. Hz. Peygamber divan şiirinde gül ve inciye teşbih edilmektedir.27

Hz. Muhammet Kaimi’nin şiirlerinde çokça kullanılmıştır. Muhammet isminin yanında Ahmet, Mahmut ve Mustafa isimleri ile de karşımıza çıktığı görülmektedir.

27 Tolasa, Harun, Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara 1973, s.31

18

Senden Muóammed ümmeti her dem göreler ülfeti

Dïsta leùÀfet vuãlatı dÀéim görem yÀ RabbenÀ 66-2

Rehberimüz dü cihÀnda ol Muóammed MuãùafÀ

İşbu tevóìde gelenler buldılar õevú u ãafÀ

èÁşıú meşreb olan dönmez olursa biñ cefÀ

èAşú odına çünki düşdük yanalum hÿ hÿ diyü 81-2

èÁşıúÀne dem süregel ey aòì

Şevú-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur

Bir gelen cÀnı çekilür bir daòi

Şevú-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur 104-1

b. Hz. İsa Hz. İsa İsrailoğulları’nın son peygamberidir. 28Ortaya çıkışı bugün ki Ortadoğu’dur.

Kendisine İncil inmiştir. Hz. İsa’nın getirdiği din olan Hıristiyanlık kendisinden uzun yıllar sonra Roma İmparatorluğu tarafından kabul görmüş ve Avrupa’da yayılmıştır.

Kaimi’nin şiirlerinde en çok bahsi geçen peygamberlerdendir. Bunda Kaimi Hasan Efendi’nin Saraybosna’da Müslümanlığı ora halkına anlatma misyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Hz. İsa ortak payda olarak gündeme alınmaktadır.

Ayrıca daha çok mucizeleri ile ele alınmaktadır.

Böyle bir òulú-ı Muóammed böyle hem nesl-i óabìb

Böyle bir èÌsì-nefes mürde dile óÀõıú ùabìb

Şerè-i erbÀb-ı ùarìúat maèrifet ãÀóib-edìb

Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63-16

èÌsì’ye ölü dir gören

Dördinci göge irgüren

İåbÀt u nefyi bir gören

İúrÀr-ı õikrullÀh imiş 113-7

28 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995, s. 566

19

c. Hz. Nuh

Hz. Nuh tufan peygamberi olarak bilinmektedir. İnsanlığın ikinci babası diye adlandıranlar da vardır. Kavmini tufandan korumak için büyük bir gemi inşa etmiş ve yöre hayvanlarının tümünden birer çift gemiye almıştır.

Kendisine inananların gemiye binmelerine karşın oğlu kendisine inananlar arasında yer almamış ve gemiye binmemiştir.

Nÿó’a sefìne yapduran

KüffÀrı baóre úapduran

İdrìs’e eşyÀ ùapduran

EfkÀr-ı õikrullÀh imiş 113-3

d. Hz. Yusuf Hz. Yusuf İsrailoğulları peygamberlerinden Hz. Yakub’un oğludur. Güzelliği ile nam

salmıştır. Kardeşlerinin onu kıskanarak kuya atmaları daha sonra Mısır’da geçen günler. Babasının onun arkasından duyduğu üzüntü ve tekrar kavuşmaları halk arasında çokça bilinen peygamber kıssalarındandır.

Úul iken sulùÀn ider Yÿsufları

Øabùına Mıãr’ı virür tekbìr-i èaşú 117-9

e. Hz. İbrahim Peygamberlerin babası olarak bilinir. Hz. İsmail ve Hz. İsak’ın babasıdır. Kendi

iradesi ile tevhide veya Allah’ın varlığına ulaşması meşhurdur.

İbrÀhìm’e büt úırduran

Nemrÿd odından úurtaran

Dil Kaèbe’sin pÀk itdüren

EõkÀr-ı õikrullÀh imiş 113-4

f. Hz. Şit, Hz. İdris, Hz. Lut, Hz. Salih, Hz, Şuayb, Hz. İsmail, Hz. İshak Kaimi Divanı’nda daha birçok peygamberin ismi geçmektedir. Ya birlikte ya da ayrı

ayrı olarak işlenmiştir.

Şìt ile İdrìs ü Nÿó ü Lÿù ü äÀlió hem Şuèayb

Geldi İbrÀhìm ü İsmÀèìl ü İsóÀú ùutma reyb

Yÿsuf u Yaèúÿb ü MÿsÀ Meryem èÌsì ehl-i àayb

Evvel Àòirdür Muóammed Àline gel ùutma èayb

Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı geldi Muóyi’d-dìn’imüz

Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz 64-8

20

5. Din İle İlgili Mefhumlar a.Kur’an Allah tarafından Peygamber Efendimize gönderilen son ilahi kitap. 29

Bunları sevmek yaradan Óaúú’ı sevmekdür hemÀn

Óaúú’ile Óaú’dan Óaú’a bunlardurur ãÀóib-ìmÀn

İşbu ãoydan geliserdür mehdì-i ãÀóib-zamÀn

Óükm-i ÚuréÀn ùutmayanlar bulmaya andan emÀn


İkilik tozı silinsün açıla Àyìnimüz 64-17

b. Din İle İlgili Özel Günler (1) Ramazan Ramazan Ayı Müslümanların oruç ibadetlerini yaptıkları zaman dilimidir. Kaimi

Divanı’nda bu ve benzeri günlere ibadet yönü itibarıyla bakılır.

Ana südin emmedi

RamaøÀndur bu didi

Arzÿsına ivmedi

SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì 71-2

(2) Kadir ve Berat Arapça küdr ü kıymet ve şeref gecesi demektir. Salikin özel tecelliye nâil olduğu

geceye Leyletü’l Kadr denir. 30 Berat gecesi ise İslamiyet’te önemli ibadet gecelerindendir.

Elçilikle vardı Hind’e èizzet ü ikrÀmile

Gicesi Úadr ü BerÀt ü gündüzi bayrÀmile

PÀdişÀhı úarşu çıúdı èizzet ü ibrÀmile

Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63-4

29 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 383

30 A.g.e. s.400

21

6. İbadet ile İlgili Mefhumlar a.Namaz ve Namazla İgili Hususlar (1). Namaz Namaz, Müslümanların belli zaman veya durumlarda Kur’ân-ı Kerîm’de emredildiği

ve Peygamberimizin de tarif edip yaptığı şekilde Allah’a karşı yapmış oldukları ibadet. 31 Kaimi Divanı’nda namaz bir ibadet olarak ele alınmıştır. Şair hem kendi hem de

çevresindeki insanlara bunu tavsiye etmekte veya hatırlatmaktadır. Salike yol olarak ibadet yolu ve bunun içinde önemli bir yer tutan namaz gösterilmektedir.

Òavf ü recÀ ile niyÀz

Dut orucı úıl a namÀz

Bu görinen ger çoà u az

Eşmededür gitmededür 179-6

(2).Mescid

Bir ibadet olarak algılanır ve o şekli ile kullanılır. Ayrıca sevgilinin güzelliği içinde kullanıldığı görülmüştür.

Kaèbe vü mescidde óayvÀn duramaz

äÿret-i insÀn içündür ùayyibÀt 227-6

Mescid ü deyrÀn eyledi seyrÀn

ÚÀéimì óayrÀn yaúdı sirÀcı 23-9

(3). Secde Namaz içinde bulunan kulun yaratıcı önünde alnını yere koyduğu ve ona en yakın

olduğu an.

Çün dem irişdi Àdeme emr oldı secde ol deme

Ol dem yine di bu deme söyle maèa’l-ebrÀr hÿ 44-9 b. Oruç (Savm) Ramazan ayındın Müslümanların yaptığı ibadet. Kaimi Divanı’nda genellikle oruç ve

namaz birlikte kullanılmıştır.

äalÀt ü ãavm her sÀèat

Kime güçdür kime rÀóat

Emir ùutmak olur ùÀèat

æevÀb ammÀ budur ancaú 142-8


22

c. Zekat, Hac Bu iki mefhum da şiirlerde birer ibadet olarak geçmekte ve genellikle birlikte

kullanılmaktadır.

ŞehÀdetle zekÀt ü óac

EdÀ iden giyer bir tÀc

Óaú’uñ raómetine muótÀc

Ümem ola budur ancaú 142-9 d. Tevbe Arapça, dönme, pişmanlık ifade eden bir kelimedir. Günahtan pişmanlık duyarak

vazgeçmek. 32 Kaimi Divanı’nda tevbe bu tasavvufî manası ile kullanılmıştır. Şair sâliki Hakk’a dönmeye davet etmektedir.

Tevbeye gel dön Óaú’a

Bir bilüben bir baú a

Bunda iken bul bekÀ

Bu duracaú yir degil 93-3

7. Ahiretle İlgili Mefhumlar

a. Şefaat Suçun bağışlanması için aracı olma. En büyük şefaatçi Hz. Muhammed’dir. 33 Hz.

Muhammed kıyamet günü ümmetinin bağışlanması için şefaatçi olacaktır.

Óaú’uñ úurbı civÀrından

èİnÀyet yÀ ResÿlullÀh

Úamu müéminlere senden

ŞefÀèat yÀ ResÿlullÀh 131-1 b. Cennet Şair sâlike seslenirken onun masivayı terk etmesini, yani varlık alemini bırakmasını,

ondan vazgeçmesini tavsiye ediyor. Hatta bir adım daha ileri giderek aşkı ile ukbâda cennetten de vazgeçmesini salık veriyor.

DilÀ terk it bu dünyÀyı

Daòi cennetle èuúbÀyı

Úamu varlıú temennÀyı

HemÀn sevdÀ budur ancaú 142-1



23

c. Kevser Âb-ı Kevser cennette bulunan ve ancak cennetlik olanların içebilecekleri bir sudur.

Şair, salikin cennette girdikten sonra içeceği su olarak işlemiştir.

Raómet ãaçusın ãaçdılar

Cennet úapusın açdılar

Bu demde Kevåer içdiler

Bu gün mübÀrek cumèadur 144/7

d. Gılman Bir cennet varlığı olarak işlenmektedir. İman edenlerin cennette gılmanlar ile

buluşacağını anlatmaktadır.


Õevúile varur àılmÀna bugün 21/13

8. Diğer İtikadi Mefhumlar

a.Cin, Şeytan Cinler aleminin varlığı Kur’ân-ı Kerîm’deki ayetlerle sabittir. Hicr suresi 27. ayette

‘Nüfuz edici ateşten yaratıldığı’ bildirilmiştir. 34 Cin ve Şeytan bahsi şair tarafında asili hüviyetlerini haiz olarak işlenmektedir.

Cinn ü şeyÀùìn óabs olur

Bu dem geçince tebs olur

Min baèd artıú lebs olur

Gelen gelür iúrÀrile 148—2

b. On Sekiz Bin Âlem Bütün boyutları ile birlikte bütün kâinata on sekiz bin alem denmiştir. Kozmolojik

telakkiye göre bütün varlık âlemi on sekiz temele dayandırılmaktadır. 35

On sekiz biñ èÀlemüñ gözgüsi oldı ãÿretüñ

Yaòşı baú sulùÀn evidür aru dursun bu otaú 156—7


35 A.g.e., s. 495

24

c. Ölüm Ölümün ne zaman geleceği belli değildir. Bu sebeple her zaman hazırlıklı olunmalıdır.

Bununla birlikte ölüme her zaman hazırlıklı olan mertlere de ölüm yoktur. Çünkü onlar ebedi yaşarlar.

ÓayvÀnı boàazlatduñ olduñ ãıfat-ı merdÀn

MerdÀne ölüm olmaz mülk anlara bu meydÀn 173-19

d. İnayet İnayet Hakk’ın kullarına sıkıştıkları vakit yardımı demektir. Aynı zamanda Hz.

Muhammed’in şefaat vasıtası ile ümmetinin yardımına geleceği de itikadi bir inanıştır.




ŞefÀèat yÀ ResÿlullÀh 131-1

B. Tasavvuf 1. Zikir, Fikir, Şükür Zikir, Arapça unutmanın zıddı olan hatırlatmayı ifade eden bir kelimedir. Zikrin

hakikati, zikredilen (Allah)den başkasını unutmaktır. Fikir, Arapça düşünmek demektir. Kalbe bir üçüncü marifeti elde etmek üzere, iki marifeti kazandırmaktır. Şükür, yapılan iyiliği övme, nimetin değerini bilmektir. 36

Zikir, fikir ve şükür tasavvuf edebiyatında önemli bir yer tutmaktadır. Salik Allah’tan başka olan her şeyi bırakır. Bu mâsivadır. Yine sadece onu düşünür ve verdiği nimetleri için ona şükreder. Kaimî Divanı’nda bu üç sözcüğün genellikle birlikte kullanıldığı görülmektedir.

GÀh cehrile õikr iderüz

GÀh düşünüb fikr iderüz

Nièmetlere şükr iderüz

Sülÿk èAbdü’l-úÀdir’üñdür 62-4

GÀh õevúile õikr eylemek

GÀh şevúile fikr eylemek

Her nièmete şükr eylemek

Neye irer yÀ RabbenÀ 72-2

36 A.g.e., s. 728,216,615

25

2. Melâmet Arapça yerme manasına gelen melâmet, Kur’ân’daki açıklaması ile kınayanın

eleştirisinden korkmayarak vazifesine devam etmektir. 37 Kaimî şiirlerinde melameti aşığın bir üstünlük vasfı olarak görmüştür. Çünkü çevresi tarafından eleştirilen ve bu eleştirilere rağmen aşkını devam ettiren aşık makbuldür.

Düşenler èaşúına oldı miåÀlüñ

MelÀmetde geçürürler zamÀnı 137-6


Ola èÀşıú bu melÀmet úaùarında úalıcı 195-8

3. Cezbe Cezbe heyecana gelerek kendinden geçme ve Allah’ın kulunu kendine çekmesi

demektir. 38 Kaimî’nin şiirlerinde cezbe Allah korkusu veya sevgisi ile kendinden geçme

manasında kullanılmıştır. Cezbe aşık tarafından istenilen bir durumdur. Cezbe aynı zamanda Allah’a yakınlığın da bir göstergesidir.

Kimi Óay dir kimi Úayyÿm kimi Óaú

Ceõbe-i èaşúdur ki ditrer el ayaú

Özge óÀletdür bu sevdÀ içe baú

èÁlemi seyrÀn iderler hÿ diyü 53/2

Añlatdı biraz ãoñra geldükde bu meydÀna

Ceõbesinde gösterdi yaúınlıàı YezdÀn’a 107-2

4. Şem-i Aşk Şem’ meşâle manasına ilahi nuru temsil eder. Sûfinin kalbini yakan ilahi nurun

parıltısıdır. Genlikle pervane ile birlikte kullanılır. Pervane kelebeği mumun etrafında döner, buna uzun süre devam eder, sonunda alevin çekici gücü onu kendi içine çeker. 39 Aşığın durumu ateşin çevresinde dönen pervane gibidir. O aşkın yakıcı ateşine mübtela olmuştur. Bu aşk ilahi bir aşktır. Sonunda kendiside yanmaya tutulacaktır.

Hÿ şarÀbuñ úandı çün mestÀneler

Erre esmÀsın sürer dìvÀneler

37 A.g.e., s. 424



26

Şemè-i èaşúa yanmada pervÀneler

Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn 99-3

5. Celvet Allah’ın keşif ve fetihlerine, ayrıca müridin kalbine zuhur eden tecellile türünden olan

nimetlerine denir. 40 Kaimi halvetten celvete olan yolculuğu işlemiştir.

Göñül uyan idüb òalvet

Úılasın õikrile celvet

Bulasın dïstile vuãlat

Bu èaşúile bu şevúile 106-4

6. Uşşak Aşıklar. Kâimî Divanında aşık sözcüğünün çoğulu olan uşşâk sözcüğü çok yerde

kullanılmaktadır.

Getürür şevúe èuşşÀúı

Óaúìúat èaşúa müştÀúı

Dilerseñ ãoóbet-i bÀúì

Diyelüm hÿ döne döne 54-4

7. Mürid Dileyen, isteyen demektir. 41 Allah’a vuslatı arzu eden, bir başka deyişle, Allah’ın

ahlakıyla ahlaklanmak isteyen ve bu olgunluğun eğitimini verecek bir şeyhe (veya mürşide) bağlanan kişidir. 42

Kâimî Divanı’nda mürîd tam olarak tasavvufi bir terim olarak kullanılmıştır.

Çünki geldi yoúlıàile bir mürìd

Buldı devlet aña şefúat itdi şeyò 232/5

8. Kerâmet Peygamberde ortaya çıkan olağan üstü olaylara mûcize denirken; benzeri durum

velîler için söz konusu olunca, buna da keramet denir. 43

40 A.g.e., s. 121



43 A.g.e., s. 365

27

Allah’ın Hz. Adem’i yaratmasından sonra meleklerin ona secde etmesi aynı zamanda bir keramettir. Onun gibi de insana da Allah tarafından bazı kerametler verile bilir. Bunu görmemek gafilliktir, manasını ifade ediyor.

KerÀmet virdi çün YezdÀn senüñ cinsüñe ey àÀfil

Kime secde melÀéikler úılur şimdi gel iõèana 200/22

9. Mâsivâ Tasavvufta Allah’ın dışındaki her şey masivadır. Bu kelimenin bütün yaratılanları

içine alan bir sınırı vardır.44 Şairin ‘masiva’ sözcüğünü genel olarak çevresindeki insanlara ondan vazgeçmelerini salık verdiği görülmektedir.

Gice gündüz esmÀéullÀh sürelüm

CÀn gözile dïst dìdÀrın görelüm

MÀsivÀnuñ cümle terkin uralum

Gel gel èÀşıú bu èirfÀna ãıdúile 96/2

Bu mÀsivÀdan ol aru

TÀ kim diyeler gel berü

Maòlÿúa itmez ser-fürÿ

Tevóìde çekindi göñül 102/8

MÀsivÀdur cümleten iki cihÀnuñ fikreti

Óaú gözile göñlüñ içre bì-cihet SübóÀn’a baú 156/3

10. Kenz-i Mahfi: Gizli hazine demektir. Mutlak gaybda gizlenmiş bulunan hüviyet-i ehadiyye yerine

kullanılır. Bu, bilinmesi muhal olan gizlilerin gizlisidir. “Gizli bir hazine idim. Bilinmek istedim…” kudsî hadisi ile, bu hususa işaret vardır. 45

İbtidÀ ketm-i èademden [kim] netìce oldı cÿd

Rÿó-ı pÀk-i Aómedì oldı keåìr ol bir vücÿd

Kenz-i maòfì ôÀhir olub ãaçılınca luùf u cÿd

Ádemüñ alnında çıúdı aña emr oldı sücÿd


44 A.g.e. , s. 414

45 A.g.e., s. 364

28

Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz

Bunlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz 64/6

Altun gibi ãÀfì olan

Derde odur şÀfì olan

Her müflise kÀfì olan

Kenz-i òafì YezdÀn içün 149/8

11. Üçler, Kırklar, Yediler Evliya hiyerarşisinde yer alan guruplardır.46 Kaimi Hasan Efendi aynı zamanda bir

tasavvuf ehli olduğu için bu tabiri bazı şiirlerinde kullanmıştır.

RicÀlü’l-àayb didiler

SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì

Üçler úırúlar yediler

SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì 71/1

12. Seyr Arapça, yürümek, gezmek, gitmek demektir.47 Seyr tasavvuf ehlinin yani salikin

a’lâdan esfele ve esfelden a’lâya yaptığı kamil mümin olamaya doğru olan yolculuktur. Kâimî bunu çevresindeki insanlara bu yolculuğu tanıtmaktadır.

AèlÀdan esfel seyrine

İnüb rücÿè itmek niye

LÀ-büd gerek èaşú ehline

Bu sırrumuz yÀ RabbenÀ 77/5

İşbu uyòu içre èÀlem seyr idüb

Ùoàrı ùoàrı añladur taèbìr-i èaşú 117/4

13. Vahdet Arapça, birlik demektir. Gerçek manada bir olan Allah’a işaret eder.48 Vahdet Allah’ın

birliğine işaret ettiği gibi şiirlerde insanların bu temel inanışa gerçek manada inanmaları istenmiştir. Vahdet aynı zamanda Allah’ın kudretine bir sığınma vesilesi olarak algılanmıştır.

46 A.g.e., s. 674

47 A.g.e., s. 564

48 A.g.e., s. 681

29

Óaúú’ile bÀùıl farú idüb

Vaódet sarÀyına gidüb

DìvÀne aèmÀlin yedüb

SeyrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ 83/2

Vaódet güneşi ôÀhir baú nüh felegi bunda

Bir añla vü ãay ol bir úo ikiligi bunda 173/39

14. Dede

Anı seven cÀnları sevmek bize yeter bu dem

Ancaú ismin yÀd idelüm cÀn ü dilden ben dedem

YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı sırrullÀh 133/10

15. Meclis Toplantı anlamında bir kelimedir. Huzur ve hicran belirtileri ve vakitleri.49 Şairin

‘meclis’ sözcüğünü daha çok aşık meclisleri olarak kullandığı görülmektedir.

MeydÀna gelüb meclis içine

CÀnuñ atasın úurbÀna bu gün 5/4

16. Salik

Yüri fırãat demin fevt itme bunda gel eyÀ sÀlik

Mürìd-i merd-i Óaú olub düriş dÀéim èibÀdÀta 212/23

Yedi ùamu ile mÀlik

Yoluñda cümlesi sÀlik

Bilürken küllü şeyé hÀlik

Umar senden kerem şefúat 174/7

49 A.g.e., s. 418

30

17. Tevhid Arapça, birleştirmek demektir. Tasavvufta Allah’ın zatını, akılla tasavvur olunan, zihni

olarak hayal edilebilen her şeyden uzak tutmak.50

Ser-cümle budur anı

Tevóìdile seyrÀnı

Umar úamu yÀrÀnı

Óubbuñdan ü şevúuñdan 175/9

18. Derd Ehli, Ehl-i Dil, Ehl-i Nefis, Şevk Ehli, Ehl-i Aşk, Ehl-i Heva, Ehl-i Hal,

Ehl-i Vahdet, Ehl-i Kehf, Ehl-i Tuğyan

áÀfil mi olur tevóìde iren

Derd ehli olur merdÀnı gören 16/1

Meclisde gelüb ehl-i dil ile

Õikr eyle Óaú’ı kÀmiller ile

İnsÀna irüb ùoàrı yol ile

èAşúile bu gün tevóìde iriş 10/2

Yeter a göñül uyduñ hevese

MÀéil oluban ehl-i nefise 19/1

Tevóìdi sever èaşúa uyucı

Şevú ehli olur dünyÀ úovıcı 20/1

Şevú ehli imiş vuãlatda úalan

DÀéim äamed’i õikr eyleyici 20/8

èAşú ehli bir dem òalúa úarışmaz

èAúlı olaruñ aña irişmez 31/52

50 A.g.e., s. 659

31

áafletde görüb ehl-i hevÀyı sen de uyarsın

RüsvÀy olursun maàbÿn úalursın iñleyü derdÀ 31/3

Böyle çeker mÀh u sÀl

Òarca varur mülk ü mÀl

Olmaú içün ehl-i óÀl

Cÿşa gelür hÿ diyü 51/4

Şimdi erenler bu ãıfatda ekåeri ãaúlandılar

Úanda bir göñli úara var ãÿretÀ aúlandılar

Ehl-i vaódetdür diyü çoú kimseler óaúlandılar

Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ 63/11

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz

Bu baúır göñüllere iksìrimüz

Ehl-i Kehf’e vaãl ola Úıùmìr’imüz

Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam 67/6

Óamdü-lillÀh şevúa geldi şimdi Àn ü ìnimüz

èAşú odında yumuşaú ola bu dil-i sengìnimüz

Himmet-i merdÀn ile ãayúal ola Àyìnemüz

Ehl-i dil rÿşen ider erkÀnımuz Àyìnemüz


Bunlaruñ ayaú tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz 64/1

Kim benì Àdem mükerrem bunlaruñla oldı heb

Büt-perest Àteş-perest odı söyündi ãoldı heb

Dìn-i İslÀm’dur açıldı ehl-i ùuàyÀn buldı heb

Gitdi ôulmet nÿr-ı ìmÀn şarú u àarba ùoldı heb


Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz 64/16

32

II. CEMİYET

A.Şahıslar 1. Tarihi Şahsiyetler

a. Nemrud Urfa şehrinde Hz İbrahim’i yok etmek için büyük bir ateş yaktırarak onu mancınıklar

ile içine atmak isteyen zalim kraldır. Burada da Nemrud’un yaktırdığı büyük ateşten söz etmektedir.




EõkÀr-ı õikrullÀh imiş 113/4

b. Lokman Halk geleneğinde değişik kişilerle karşımıza çıkan tarihi bir şahsiyettir. Hakkında

Kur’an-ı Kerim’de bir sure vardır. (Sure no:31) 51 Kâimî Hasan Efendi Lokman Hekimin dertlere deva bulma yönünü işlemiştir.

Kimse bilmez ne hevÀdur herkes èÀcizdür begüm

Óikmet-i LoúmÀn bu derde itmedi bir dem tìmÀr 258/11

c. Hasan, Hüseyin Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin, Peygamber Efendimizin iki torunu ve aynı zamanda Hz.

Ali’nin çocuklarıdır. Şiirde de bu yönleri öne çıkarılmaktadır.

Hem Óüseynì vü Óasen’dür MurteøÀ ZehrÀ özi

Hem óasìb ü hem nesìb èayn-ı velÀyetdür sözi

Ulu devletdür dedem pÀyine süràil sen yüzi


d. Hazret-i Hayder Hayder (Haydar), aslan manasına gelmekte ve Hz. Ali için kullanılan bir sıfattır. Hz.

Ali genellikle sahabeler arasında ilim yönüyle önde olmuştur. Bu ilmini Celcelutiye isminde bir kitapla göstermiştir. Şairde şiirinde onun ilim yönünü öne çıkarmaktadır.


İşbu birlikde açıla saña èilm-i Óayderì 22/2


33

e. Edhem İbrahim Edhem diye şöhret bulmuştur. Babası Belh sultanlarındandır. Edebiyatta daha

çok dervişliği sultanlığa tercih edişi ve menkıbeleri ile ele alınır. Bir şehzade olduğu halde dünya nimetlerini fakr u fenaya vermesi ve inziva içinde, kanaat köşesinde kendini mesut hissetmesi dolayısıyla övülür. 52Kâimî Divanı’nda da İbrahim Edhem tavını ve tahtını terk etmesi yönüyle işlenmiştir.

EvliyÀnuñ ceõbesidür bu sülÿk

TÀc ü taòtdan geçer uàrayan mülÿk

Edhem gibi èaşúa düşer çoú bölük

Belò şehri ilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ 160/5

Bil ögren şÀh Edhem’den geçüb bu meyl-i dirhemden

Bu derde al bu merhemden óisÀbuñ úalmaz èuúbÀda 165/8

f. Mansur Hallacı Mansur, edebiyatta adı çokça anılan meşhur bir sûfîdir. Ene’l Hak, demesi ile

bilinir. Mansur inancı uğruna her şeye göğüs germe ve ölmenin sembolü olarak bilinir. 53 Kâimî Hasan Efendi de onun bu yönünü vurgulamakta ve aşıkların inançları ile meydana çıkışını vurgulamaktadır.

Manãÿr gibi meydÀna

Çıúdı nice èÀşıúlar

TÀ kim olalar maúbÿl

Dirler varalum èaşúa 115/3

Manãÿr olmış Àteş ol kendin yaúar

Õerre õerre kül olub adın ãaçar 197/7 g. Eşrefoğlu

Bunca yıllardur sürilür tÀ ilÀ yevme’l-óisÀb

Baú ne cÀnlar oldı irşÀd Eşrefoàlı gibi tÀb

Cümlesin yÀd eylesem olurdı bir úaç cild kitÀb

Şeyò èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú

Göresin anda velÀyet hem kerÀmet dutma daú 109/4

52 A.g.e., s. 122

53 A.g.e., s. 168

34

h. Veys Veysel Karenî, Peygamber Efendimiz zamanında yaşamış fakat onu görememiştir.

Annesinin sözüne o kadar bağlıdır ki, annesinin: ‘Onu bulamazsan geri dön.’ Sözü üzerine ziyaret ettiği Hz. Muhammed’i evde bulamayınca Yemen’e geri döner. Peygamber Efendimiz eve döndüğünde bu olaydan haberdar olur ve vasiyetiyle hırkasının Veysel Karenî’ye verilmesini ister. 54Şiirde de bu hırkadan bahisle hırkanın Veys’e sorulması istenmektedir.

äıdúı olan añladı Àl-i Muóammed n’idügin

Veys’e ãoràıl òırúa vü şÀl-i Muóammed n’idügin

Kim bilür yÀ úÀmet ü bÀl-i Muóammed n’idügin


Vaódet-i Óaú sırrı ôÀhir bundadur gel dutma daú 109/12

i. Meryem Hz. Meryem, Hz. İsa’nın annesidir. Şiirde birçok peygamber ile birlikte ismi

anılmaktadır.






Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz 64/8

j. Dört Halife Dört Halife, sırasıyla Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali’dir. Her bir

halifenin en önde ve kendileri ile özdeşleşmiş olan sıfatları ile kullanıldığı görülmektedir. Hz. Ebû Bekir’in sıfatı sıdk, Hz. Osman’ın vasfı haya, Hz. Ömer’in vasfı adalet ve Hz. Ali’nin en öndeki vasfı velayettir. Şiirde de bu vasıflar vurgulanmaktadır.

Nice yüz biñ èaşú eri var ümmeti peyàamberüñ

Daèvì úavmi her biri ãıdú-ı Bÿ Bekr’üm úandadur 139/5

èAdl-i èÖmer Óaøret-i èOåmÀn óayÀ óilmi gibi

Óayder-i KerrÀr velÀyet vaãl-ı pür-kerem úandadur 139/6

54 A.g.e., s. 410

35

k. İskender İskender-i Zülkarneyn olarak bilinir. Kur’an-ı Kerîm’de hayatı hakkında bilgi verilir.

(Kehf/83-99) 55

Bu èaşú İskender’e Àyìne oldı

Budur Óıør’a içüren Àb-ı óayvÀn 211/30 1.

2. Tarihi ve Efsanevi Şahsiyetler a. Rüstem-i Zâl İran’ın ünlü kahramanı. Adı Şehname’de övgü ile anılır. Rüstem-i Zâl, Rüstem-i

Dâstân onun lakaplarındandır. Eski şiirde kahramanlık, kuvvet ve yenilmezlik sembolü olarak özellikle kasidelerde anılır. Dâstân hile demektir. Bu nedenle Rüstem’in adı zülf, kaş, göz, gamze gibi öldürücü ve hilekar özelliklerle birlikte çok kullanılır. 56 Şiirde kuvvet yönüyle adı anılmıştır.

Úalbe sükÿn inzÀl ola

Úuvvetde Rüstem ÕÀl ola

Çün kim bu yüzden óÀl ola

MerdÀna gel merdÀna gel 150/4

b. Belkıs Hz. Süleyman’ın Allah’a imana davet ettiği Sebe melikesi. Belkıs daha sonra iman

etmiş ve Hz. Süleyman’ın hanımı olmuştur. Belkıs’ın tahtının göz açıp kapama süresinde Belkıs’ın sarayından Hz. Süleyman’ın karargahına getirilmesi meşhurdur.

Bu èaşú Belúìs’i rÀm eylemiş iken

Yile úaldurtduran taót-ı SüleymÀn 211/31

c. Züleyha Zeliha olarak da bilinir. Hz. Yusuf’un Firavun’un sarayında iken ona aşık olup, daha

sonra Hz. Yusuf’un yüz vermemesi sebebi ile onu bir hile düzenleyen kişidir. Hz. Yusuf’un sarayda bir odaya girdiğinde Zeliha’ın misafiri olan bayanların önlerindeki meyveler yerine parmaklarını kesmeleri meşhurdur. Burada da bu olaydan söz edilmekte Züleyha’nın parmağını aşkın kestiği bildirilmektedir.

ZüleyhÀ barmaàın bu èaşú kesübdür

Bu èaşúuñ úulı olur Mıãr’a sulùÀn 211/33

55 A.g.e., s. 212

56 A.g.e., s. 334

36

3. Hikâye Kahramanları a. Leylâ ile Mecnûn Leyla vü Mevnûn hikayesinin kahramanlarıdır. Hikaye bir Arap hikayesidir. İkisinin

de gerçek kişiler olduğu sanılmaktadır. Mecnûn’un asıl ismi Kays’tır. Leyla’ya olan aşkından dolayı mecnûn olmuştur. Mevnûn deli demektir. Mecnûn’un aşkı daha sonra ilahi aşka döner.

Kâimî Hasan Efendi şiirlerinde bu manaları ihtiva edecek şekilde kullanmaktadır.

Bu èaşú evvel ider Mecnÿn

Gehì şÀdì gehì maózÿn

Dil-i èÀşıú olur meftÿn

Sever èaşúile LeylÀ’yı 147/2

Ey ÚÀéimì bu èaşúa uy

Sırr-ı nihÀnı sen de duy

Heb varuñı yoúlıàa úoy

LeylÀ-yı èaşú dirler buña 114/7

VÀmıú èAõrÀ gözledi

Mecnÿn LeylÀ yüzledi

èÁşıú MevlÀ özledi

èAşú odına yanalum

Bu èirfÀnda dönelüm 80/6

b. Ferhad ile Şirin İran Edebiyatı mesnevi konuları arasında önemli yer tutan bir hikaye. Ferhad ile Şirin

divan edebiyatında da mesnevi konusu olarak işlenmiştir. 57 Halk arasında da oldukça yaygın şekilde bilinir. Ferhad’ın Şirin için dağları delmesi meşhurdur. Kâimî’nin şiirlerinde de bu yönü öne çıkarılarak işlenmiştir.

FerhÀd’a Şìrìn yüzinden ulaşub

Òoş úayalar kesdürür tedbìr-i èaşú 117/8

57 A.g.e., s. 139

37

B.Ülkeler ve Şehirler 1. Arabistan Arabistan sözcüğü Peygamber Efendimizin oradan ortaya çıkması vesilesi ile şiirlerde

ele alınmıştır. Oranın bir cezbesi olduğu bildiriliyor. Ana bu cezbenin sebebi Hz. Muhammed’in oradan zuhur etmesidir.

èArabistÀn ceõbesidür bu tamÀm

BosnasarÀyı’nda úaldı ve’s-selÀm

Himmeti var pìrimüzüñ ber-devÀm


2. Bosna Bosna, Kâimî Hasan Efendi’nin yaşadığı yerdir. Bosna ve Bosnasaray şeklinde

kullanılır. Genellikle yaşanılan yere atıf veya ora insanına atıf yapılarak kullanılmıştır.

äubó u aòşam cemè oluban dervìşÀn

Bosna şehrinde ola ùurfe nişÀn

Bu nişÀnile biline bì-nişÀn

Óaú velìler himmetinde hÿ dirüz 129/3

BosnasarÀy’a himmeti

Yitişdi seyr it óikmeti

Gel ÚÀéimì úıl òidmeti

Şevúile tevóìd idelüm 295/9

3. Hind Hindistan’da yaşayan insanları, Hind ahalisini anlatan bir kelimedir. Burada bazen

Hint milletini, bazen de Hindistan’ı anlatır şekilde kullanılmıştır.





Oldı heb ÌrÀn ü TÿrÀn Hind ü Sind ü ümmetüñ

Umaruz işbu diyÀr-ı Üngürÿs’dur óikmetüñ

Óükm-i feyyÀøile ola işbu fetóe himmetüñ

YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh 292/37

38

4. Hısn-ı Hayber Hayber Kalesi demektir. Hz. Ali’nin Hayber Kalisi’nin fethedilmesinde büyük

kahramanlıkları vardır. Bu halk arasında da meşhurdur. Burada Hayber Kalesi’nin feth edilmesi örnek olarak gösterilerek onun gibi nice yerlerinde fethedile bileceğini anlatmaktadır. Bu yeni fetih manevi bir fetihtir ve kahramanı askerler değil aşıklardır.

Her sözüñ bir tìà-ı ãamãÀm ola aèdÀ üstine

Himmetüñle fetó idesin nice Hıãn-ı Òayber’i 22/3

5. Dımeşk (Şam) Dımeşk, Şam şehrinin ismidir. Verd-i Dımaşk, Şam Gülü manasına kullanılmıştır.

Baúcada köşúi verd-i Dımaşú’ı

Bülbül-i èaşúı derdile var ol 24/8

Burada ise Dımaşk, Şam şehri olarak kullanılmıştır.

İçelüm şerbet-i èaşúı

Úoyalum Mıãr ü Dımaşú’ı

Gel ögren sen de bu meşúı

Diyelüm hÿ döne döne 54/6 6. Bağdad Irak’ın önemli şehirlerinden biridir. Şairin yaşadığı dönemde ilim, kültür ve sanat

merkezidir.

èÁriflerüñ ser-tÀcıdur

EcdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

èÁşıúlaruñ mièrÀcıdur

BaàdÀdì èAbdü’l-úÀdir’üñ 112/1

7. Mısır

Kâimî Hasan Efendi’nin şiirlerinde Mısır’ın yer alması Hz. Yusuf vesilesiyledir. Hz. Yusuf ve Züleyha’dan sözedilen yerlerde Mısır bahsinin geçmekte olduğu görülmektedir.


Øabùına Mıãr’ı virür tekbìr-i èaşú 117/9


Bu èaşúuñ úulı olur Mıãr’a sulùÀn 211/33

39

8. Belh




Belò şehri ilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ 160/5

9. İran ve Turan İran o zamanki Fars memleketidir. Turan ise İranlı’ların Türk’lerin yaşadığı yere

verdikleri addır. Şiir bir nâttır ve bahsi geçen memleketlerin Müslüman olduklarından söz etmektedir.




YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh 292/37

10. Ka’be Ka’be Müslümanların kıblesidir. Aynı zamanda hac farizasının yerine getirildiği

yerdir. Kutsallığı ön plandadır. Şiirde Ka’be’nin yolunun öğrenilmesini şair kendi nefsine tembihliyor. Bu dinin

kurallarına göre yaşama şeklinde anlaşılabilir.

ÚÀéimì ögren Kaèbe yolını

Òırúa[ñı] uydur bir kepenekden 26/17

Saña gel ÚÀéimì bu dem göñül Kaèbesini fetó it

Otur anda o dïstile emìn olub fuãÿãÀta 212/24

C. Nehirler, Denizler ve Dağlar 1. Tur-i Sina Tur-i Sina, Hz. Musa’ya tabletler halinde emirlerin geldiği dağdır. Kâimî Divanı’ında

genellikle Hz. Musa ile birlikte kullanılmıştır.

Biñ bir kelime söyler ne èaceb

Şol Ùÿr velì MÿsÀ’da bu gün 4/18

Şol vechi gören dünyede àayrısına dil virmedi

Òavf itmedi bir nesneden Ùÿr’ında MÿsÀ’dur yine 135/6

40

2. Kâf Dağı Dünyanın etrafını çevrelediğine ve aşılmasının imkansızlığına inanılan dağlar zinciri.

Yüksekliğin, uzalığın, ihtişamın ve kainatın sembolü olarak şiirlerde Anka ile birlikte anılır. 58 Ayrıca Kur’an-ı Kerim’de de Kâf Sûresi vardır. (Sûre No:50) Şiirde Kâf Dağı Simurg-ı Ankâ ile birlikte kullanılmış olduğu görülmektedir.

Eger Sìmürà-ı èAnúÀ’dan òaber almaú dilerseñ hem

Yedi kez úulle-i ÚÀf’a úanad urub uçandan ãor 224/2

III. TABİAT

A. Kozmik Âlem 1. Gökyüzü

Şiirlerde gök, felek ve çarh-ı gerdun şeklinde işlendiği görülmektedir. Felek sözcüğü ile kastedilen gökyüzüdür. Gök bilinen manası ile şiirlere girmiş ve o şekli ile kullanılmıştır. Yer gök, nüh felek, yedi gök tabirleri sıkça kullanılmıştır.

Getürmez yirler ü gökler èaceb bir yük çeker insÀn

Ne pekdür bu göñül yÀ Rab demür mi yoòsa mı ùuçdur 213/2

Ádem óaúìúì pÀyesi

Yir gök anuñ bir sÀyesi

Yoúlıú ola ser-mÀyesi

Nice irer bu èaúl-ı nÀs 219/6

Şöyle yansun èaşú odına bu [vü]cÿd

Nüh felekden dütün ü geçsün èalev 251/4

Yoàiken geldi vücÿda nüh felek mülk ü mekÀn

Devr ider èarşda melekler èaşúına Muóammed’üñ 313/2

èÁleme çünkim tecellì eyledi ÀåÀr-ı hÿ

Çarò-ı gerdÿn raúãa girdi eyledi iúrÀr-ı hÿ 319/1

58 A.g.e., s. 222

41

2.Güneş (Şems)

Ucı bulınmaz ùoàub ùolunmaz bir tuófe õerre

Güneş midür kim dÀéim øiyÀdur her úanda vara 31/26

Bu èaşúuñ õerresi bu göñle úonsa

ØiyÀsı şems olur çün õerre õÀtı 152/5

B. Hayvanlar 1. Özel İsimli ve Efsanevî Hayvanlar

a. Kıtmîr Ashab-ı Kehf’in köpeğinin adıdır. Derviş olmamakla birlikte dervişlerle birlikte

olmaktan hoşlanan insanlara da kıtmîr adı verilir. 59 Şiirde aşk kıtmîrinden sözedilmektedir.

Nefs-i (Àtiye) úılsa naôar ol pìr-i èaşú

Kehf-i dilde dem sürür Úıùmìr-i èaşú 117/1

b. Simurg-ı Anka

Kaf Dağı’nda yaşadığı varsayılan, tüyleri renkli, yüzü insana benzer, asla yere konmayıp daima yükseklerde uçan ve adı var kendi yok bir kuştur. Boynu uzun olduğu için ‘anka’ adıyla anılır. 60

Simürg-ı Ankâ, şiirde kendisini gizleyen sevgili veya bilge kişiye teşbih edilmiş. Ondan haber alabilmek içinse Kâf Dağına kanat vurup uçabilen kişiden sorulması gerektiği bildirilmektedir.


Yedi kez úulle-i ÚÀf’a úanad urub uçandan ãor 224/2

c. Düldül Düldül Hz. Muhammed’in atının ismidir. Şiirde Hz. Peygamber Efendimizin düldülün

süvarisi olduğu ve onun vezirinin, nazırının olmadığı söylenmektedir.

Gelübdür bunca peyàamber

Muóammed gibi bir server

SüvÀr-ı Düldül-i Óayder

Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú 223/4

59 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul 2004, s. 374


42

Bu èaşúdur muèciz-i Aómed úılıcı Õü’l-fiúÀr imiş

Yürüdi dest-i himmetle süvÀrı Düldül’i dirler 203/5

d. Ejder Ejder, büyük yılanlara verilen isimdir. Burada Hz. Musa’nın Firavun’un sihirbazları

ile yaptığı mücadelede asasının bir yılana dönüşerek sihirbazların ortaya koydukları maharetleri olan yılana benzer iplikleri yutmasına telmih vardır. Hz. Musa’nın asasının yılana dönüşmesi ejder olarak isimlendirilmiştir.

Mÿsìleyin elde èaãÀ

Ejder olub óaãmın baãa

Úuvvet viren òÀãü’l-òÀãa

EşèÀr-ı õikrullÀh imiş 113/6

2. Tür Olarak İşlenen Hayvanlar

a. Eşek, Katır Eşek ve katır gibi hayvanları aşktan anlamayacakları vurgulanmaktadır.

Her òar-ı dü-pÀ ne bilsün bunda bunlar n’idügin

Bÿ Cehil ne añlasun Aómed fünÿnlar n’idügin

Añlamaz eşşek úatır èaşú ü cünÿnlar n’idügin


b.Andelib Meşhur bülbülün güle olan aşkına bir atıf vardır.

Gülün başında andelibin öteceği vurgulanmaktadır.

Bu gülde èandelìb öter

Úamu iş bunda çoú biter

Olanlar èibreti yiter

Bu óÀlile úalur mısın 268/5

Tevekkül ÚÀéimì bir verd-i óamrÀ

Getürür èaşúa bunca èandelìbi 205/7

C. BİTKİLER 1. Gonca Bülbülün güle olan aşkının sürekle olarak devam etmekte ve onun bir gonca istediği

vurgulanmaktadır.

Bülbül dem-À-dem bir àonca ister

Dil baàçesinde bir àonca göster 31/26

43

Gönül bülbülünün bir an olsun gülden ayrı kalamayacağı anlatılıyor.

Bülbül-i dil gülden ayru olamazmış bir nefes

áonca el ãunma ãaúın òÀr ü òÀşÀke àam yime 182/7

2. Gül Hz. İsa’ya telmih var. İsi nefes, hayat veren demektir. Müridin mürşidine ulaşması ve

tevhid yoluna girmesi ile aşkın gülünün dürüldüğü anlatılmaktadır.

èÌsì-nefese irdük tevóìd yolına girdük

èAşúuñ gülini dirdük òÀrdan üşenür münkir 184/14

3. Reyhan Reyhanın tıp alanındaki faydalarının dillerde dolaştığı anlatılmaktadır.

Emr-i Óaúú’ile yetişdi himmeti bu illere

Verd-i óamrÀdur açıldı bir niçe bülbüllere

Ùìb-i reyóÀn ü taãavvuf èilmi geldi dillere


D. Giysi 1.Hırka, Tav, Rida

Óırúa vü tÀc ü ridÀ maènÀsıdur ãÿret degül

Sìret iste Óaú úatında ùÀlib-i şöhret degül

èAşúile maòlÿù olanlar erdurur èavret degül


2. Don Don burada kıyafetten ziyade insanın şekil ve sureti olarak ele alınmıştır. Allah’ın

insana bu şekil ve sureti vermesinden dolayı O’na şükür edilmektedir.

Bize insÀn donın virdüñ

Nice şükr idelüm yÀ Rab

Daòi tevóìde irgürdüñ

Nice şükr idelüm yÀ Rab 309/1

44

E. Madenler 1.Sim Kıymetli metalardan ayrılarak kutsal ticarete girişilmesi anlatılmaktadır. Burada

Kur’an-ı Kerim’in ‘Allah insanların mallarını ve canlarını karşılığında cenneti vermek üzere satın almıştır.’ ayetine telmih vardır. Masivayı terk etme vardır.

Terk it sìm ü hem zeri

Eyle úutlu bÀzÀrı

Saña itsün naôarı

SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ 55/5

2.Altın (Zer) Hz. Peygamber’in mucizeleri ile toprağı altına çevirebileceği anlatılmaktadır.

Pìr dutmaàa beg lÀzım

Ceddi çün Ebü’l-ÚÀsım

Ùopraàı ider zer sìm

Óubbuñdan ü şevúuñdan 177/4

3.Bakır

ÚÀéimì bì-çÀre dÀéim bunları özlerdi heb

Úanda ol ãÿretde görse anda sır gözlerdi heb

İşbu altunla baúırdan dilleri özlerdi heb

Úalb sikkeéi naôarla bile yaldızlardı heb


Anuñile buldı şöhret meclis ü Àyìnimüz 64/15

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KÂİMÎ DİVANI’NIN TRANSKRİPSİYONLU METNİ

46

2b

BİSMİ’LLÁHİ’R-RAÓMÁNİ’R-RAÓÌM

1.

fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün

Úanda iseñ Óaú senüñle úÀéim ü dÀéim ola

Birden artıú bulımazsın kendiñe gel gir yola

Evvel Áòir ÔÀhir ü BÀùın olan Óaú’dur úamu

Óadd ü óaãra èaúl ü naúle ãıàmayan ãaà u ãola

Şeş cihetden bì-nişÀn ü lÀ-mekÀn ol bì-zevÀl

Yoúdur artıú illÀ oldur úanda kim varlıú ola

Cümle mevcÿduñ vücÿdı hem Semìè ol hem Baãìr

Aña beñzer nesne yoú olmış olacaú ol ola

BÀùınuñ ıôhÀrıdur ôÀhir vücÿd-ı kÀéinÀt

İbtidÀ vü intihÀ gören görinen ol ola

Óaú gözile Óaúú’ı Óaú’da kim görürse ol bilür

LÀ-ilÀh illÀ hüve’l-óaúú birligile bir ola

Óaúú’ile Óaú’da gelüb kendi vücÿdın óaú bilen

Kendini ãÿret görüb çıúmaya ol egri yola

Ger çıúarsa ãÿrete ãÿret görür kendüzin[i]

Bil ki Óaú’dan øÀyiè oldı ãapdı ãaàdan ol ãola

47

Kendini úaçan unutsun Óaúú ola yine vücÿd

Kendi ôÀhir Óaú yirine Óaú nice ôÀhir ola

Herkese kendi vücÿdıdur günÀhı dir resÿl

Kendini var Óaúú’ı àÀyib eyleyen zuèmì ola

Nefy ü iåbÀt õikrinüñ teéåìri Óaú tevfìúile

Sünnet-i İbrÀhìm üzre süre girüb bu yola

Úurtula şirk-i òafìden hem celìden èÀşıúÀn

Óaúú’uñ artıú uyması maóv ola kendü Óaú ola

Çün èademden çıúdı Ádem baúdı èÀlem yüzine

Kendüzinden àayrı bir şeyé bulmadı úanda bula

èÁşıú oldı kendüzine baúmadı bu ãÿrete

Cenneti vü èizzeti baú ãatdı bir dÀne pula

ÇÀr èanÀãır kisvetiyle dürlü dürlü seyrine

Her cihetden bir ãıfatla kendüzin göre n’ola

Cümle èÀlemler ãorıla ÚÀéimì özin görüb

Atasından degdi mìrÀå kìsesi cevher ola

3a

2.


Añladuñ mı èÀleme niçün getürdi seni Óaú

Kendiñe gel kendiñi bil saña senden ùoàru baú

48

Úüntü kenzüñ sırrı sensin añladuñsa nefsini

Aç vücÿduñ muãóafın Rabb’üñden al anda sebaú

Üç óurÿf ü iki noúùa cümle èÀlem èilmidür

Göñline gir oúu anuñ noúùasını mÀ-ãadaú

BÀé-i bismillÀhda olan noúùa müémin úalbidür

Ádem ü èÀlem ÒudÀ aña didiler ùutma daú

Ádeme gel èÀlem oldur ol Eóad Aómed bile

Yoúdurur anuñ şerìki birdurur Óaú Tañrı Óaú

Gelmeyen kendüzine bir àayrı var eyler úıyÀs

Cümle anuñdur vücÿdı bu úımıldı bu yataú

İşbu artıúlıú úıyÀsı şeyé-i cins eyler ebed

Bir bilüb birlikde olsa yiri olmazdı yataú

Her şekil ãÿret vücÿdından alubdur varlıàı

Birde oldı õÀtına àayrı didretdi bunda Óaú

LÀ-ilÀh illÀ odur ya bundan artıú nic’olur

Bil bunı bì-çÀre saña gelmedin andan ulaú

Òalú didüñ èÀlem didüñ Tañrı didüñ sen ol bire

Birden artıú bir ùaraf yoú cümleye bir dut úulaú

Yoòsa bu artıúlıú od[ı] seni yaúar tÀ ebed

Neye geldüñ bunda vaódet şuèlesinden bir şafaú

49

Gelmedi ey ÚÀéimì bÀrì diseñ bir söz n’ola

Bu Muóammed güllerinden öñüñe gele ùabaú

3.


Yoluñuz erkÀnıñuz nedür ãorarsa sÀéilÀn

BÀzü’l-eşheb pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì

Ten úafesden úurtılacaú yir ararsa sÀéilÀn


ÙÀlib ü ãÀdıúlara yolı teéennì gösterür

On iki esmÀda bir bir Óaú tesellì gösterür

Bì-cihet Àòir nişÀnsuz òoş tecellì gösterür


Men èaref sırrın mürìde vÀsıùasuz añladur

Ùatdurur èaşúuñ meyinden bu şühÿda ùañladur

Baèdehu èilm-i ledünni ùuydurınca iñledür


Yek naôarda ùÀlib-i tevóìdi cemèe irgürür

Keşf olur èayn-ı baãìret seyri semèe irgürür

3b Dïst cemÀli óavlìsinde èayn-ı şemèe irgürür


ÙÀlibüñ eniyyetin óubb-ı ilÀhì maóv ider

èAfv iderler meróametle her ne deñlü sehv ider

Himmetiyle az zamÀnda anı sekr ü ãaóv ider


50

EvliyÀya yaúın ıraú birdurur úılma èinÀd

Tañrı’nuñ úudret elidür evliyÀ-yı dil-güşÀd

Himmetiyle nice èÀşıú bunda bulmışdur murÀd


ÚÀéimì miskìne himmet andan irer dem-be-dem

İşbu tevfìúı irÀdet gizlü derdümdür bu dem

Ulu devletler açıldı ãıdúile çalış dedem


Yalıñız bize degüldür şarú u àarba ùolıdur

İbtidÀda intihÀda úudreti Óaú elidür

Hem Óasen’le vü Óüseyn’i Óaú Muóammed elidür


4.

müstefèilÀtün müstefèilÀtün

Derd iste göñül dünyÀda bu gün

Óaste oluban üftÀde bu gün

Döşür úazanub ser-mÀye idin

LÀzım olanı èuúbÀda bu gün

Úullıú idüben ögrenmek içün

Teslìm olagör üstÀda bu gün

51

DìdÀrı yarın görse gerek ol

Kim oldı ise üftÀde bu gün

EbrÀr-ı ÒudÀ dÀéim çalışur

Mülk-i ebedì bulmada bu gün

Cevher çıúarub sulùÀna irer

Emrile ùalan deryÀda bu gün

Aàlar ebedì úahra düşer ol

Kim düşmez ise feryÀda bu gün

Aómed gibi ol MièrÀc’a vara

Her kim dürişe İsrÀ’da bu gün

Varlıú toòumın yire düşürür

Ol kim irişe efrÀda bu gün

4a

Alçaúda úıla her kim ki ùutar

Kendü ãuverin aèlÀda bu gün

Maúbÿl-i ÒudÀ aèlÀya irer

Özini dutan ednÀda bu gün

Óaúú’ile ebed bÀúì úalur ol

Ùanıyan anı eşyÀda bu gün

Õevú-ı ebedi cennetde bula

èÖmrin geçüren taúvÀda bu gün

52

Dÿzaòda úala bilmem ne úadar

Óìle úatılan fetvÀda bu gün

Nefsini bilen AllÀh’ı duyar

Nefsile olur àavàÀda bu gün

Gündüz giceler her úanda ola

Bir dem olamaz tenhÀda bu gün

áÀyib degül a anuñ gözine

Úaldı Óaúú’ile maènÀda bu gün

Biñ bir kelime söyler ne èaceb

Şol Ùÿr velì MÿsÀ’da bu gün

èİlm ü hüneri taóãìl idüben

Úaldı bir èaceb sevdÀda bu gün

Tecrìdlik idüb seyrÀna çıúar

Meyli oluban èayyÀra bu gün

Cemèan yine fevú ister ola kim

Aómed yetişe imdÀda bu gün

Gel ÚÀéimiyÀ óÀlüñ ãoralum

Nefsile misin bünyÀda bu gün

Òaãmuñ àalebe itdi ãaúın a

Telbisliàile şekvÀda bu gün

Yoúlıú ùaleb it varlıúdan olan

Başa ne gelür neznÀda bu gün

53

Müflis gerek a şÀh işiginde

Úudret elidür himyÀda bu gün

Maórem olamaz úapuya gelen

Baòşiş seçilür eşyÀda bu gün

Dükenmez ebed faøl u mededi

HemÀn buluna èibÀda bu gün

4b

5.


Geldüñ a göñül meydÀna bu gün

Tevóìde çalış merdÀne bu gün

èAşúuñ meyini çoú çoú içesin

Seni ãanalar mestÀne bu gün

Yanub dutuşa èaşú Àteşine

Kendiñ olasın pervÀne bu gün

MeydÀna gelüb meclis içine

CÀnuñ atasın úurbÀna bu gün

DeryÀya ùalub gevher alasın

DünyÀya deger dür-dÀne bu gün

54

Şevú u óareket ile şu úadar

EşyÀ geleler seyrÀna bu gün

Senden ötüri yedi felegi

Düzüb úurdılar dev[r]Àna bu gün

Óaú’ile ôuhÿr Àdem bulalı

Úahr oldı meger şeyùÀna bu gün

Her cümle melek emrinde durur

Devlet ãunulur insÀna bu gün

Gel ÚÀéimiyÀ tÀc-ı edebi

Saña ùaúalar èirfÀna bu gün

Derdine düşüb bìmÀr olagör

Derd ehli olan dermÀna bugün

6.


Saèy eyle dedem erlik budurur

Tevóìde gelüb hÿ hÿ diyelüm

DünyÀda èömür aúan ãudurur


Ábdest aluban farø u süneni

Getür yirine bekle dìnüñi

Vech-i äamed’e döndür yönüñi


55

Her úanda iseñ Óaúú’ile olub

Bir merd-i ÒudÀ kÀmili bulub

Eyle óareket èaşúile ùolub


Fikr ile görüb esmÀyı sürüb

Nefsini yarub üstÀda varub

4a äaçını burub Àrzÿyı urub


Nefsüñi ara id anı yara

YÀr cÀnı vara bul anı ãora

Nefyile úıra birlikde dura


Artıú degül a oldur úamusı

Elci vü ümem èÌsì vü Mÿsì

Bir bil úoyagör èÀr u nÀmÿsı


Cümle milele bir baú gözile

Şeklile keåìr ol bir özile

Aldanma ãaúın yalan sözile


Sensin arada bir de saña bil

Yoòsa odurur heb cümle bu il

Baú ne göresin benlik tozı sil


56

Gel ÚÀéimiyÀ terk eyle seni

TÀ kim göresin sen anı seni

Göñlüñde sil a benlik pasını


7.


Meclisde bu gün ùÀlib bulunub

Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelüm

Nefs ü hevese àÀlib bulunub


Şehr-i ramaøÀn cumèa günidür

Úadr’e iresin ãavmuñ ãoñıdur

Şimdi biçilen cennet ùonıdur


èÁşıúlarile gel oynaşalum

MeydÀna gelüb òoş úızışalum

Er ocaàıdur ya úaynaşalum


Bunda øaè[ì]fe raóm itse n’ola

Şevú u óareket ol deñlü ola

5b Herkes irişür ÀsÀnca yola


57

Bu ôaèfile bes açıla nefes

İnce ola ses boşdur çü úafes

DÀéim idesin tevóìde heves


BayrÀma degin taèlìm idesin

İórÀma girüb óacca gidesin

Anda varuban artıú n’idesin

Gel gel dönelüm hÿ hÿ diyelü

8.


Óaú’dan a göñül iste mededi

Tevóìdi úoma õikr it Eóad’i

Úarnuñ aç ise digil äamed’i

Tevóìdi úoma õikr it eóadi

Úurtul bu úafes bendin úıragör

Bu cÀn u tenüñ terkin uragör

Úullıúda olub ùañla duragör


DünyÀya baúub aldanma yüri

Ùuldur ãaúın a bu úoca úarı

ZindÀna úodı hey bunca eri


58

Kim buña gök aàlayu gider

Óaú dïstı èaceb ya bunda n’ider

èİbret alagör ey cÀn-ı peder


Gör bunca nebì ne işte idi

Nefs ü tenile ãavaşda idi

Düşmenleri heb teşvìşde ide


Áòir gelüben òatm-i rüsüli

ŞeyùÀnile nefs buldı keseli

İslÀm urunub ãadsa vüsüli


Farøile sünen ôÀhir olalı

MièrÀca varub vuãlat bulalı

6a Bu ùÀèati ol óÀøır úılalı

Tevóìdi úoma õikr it eóadi

Bu faúr u fenÀ hem renc ü èanÀ

Her kimde ola cennetde úona

Gel eyle dilÀ üstÀda åenÀ


Gör ÚÀéimiyÀ anuñ keremi

Çoúdurur dime kim bu cÀn ire mi

Kendi evidür bekler óaremi


59

9.


Gelseñ a göñül vaútile yola

Bìèatli olub AllÀh diyelüm

Varduñ nice bir bu saà u ãola


Elbette gerek her bir kişiye

Yol gösterici erkek dişiye

Uzaú sefere azıú taşıya


Bunca úoyunuñ çobanı gerek

İnsÀn olana úurbÀnı gerek

Görmek o meh-i tÀbÀnı gerek


Úalbüñ veledi ùoàsa èacabÀ

Olurdı bu gün miål-i üdebÀ

Gelgil a dedem olma òar dü-pÀ


Rızúuñ irişür ãubóile mesÀ

Óaú buyruàıdur mÀfi’n-nebeÀ

Aómed buyurur èÌsì vü MÿsÀ


60

Úurtulmaz ebed hic kimse belì

Ger olmaz ise AllÀh’ı dili

Bize irişe Óaú óubbı heli


Ùurma çalışa cÀnuñ güzeli

Bilinmek içün seni düzeli

6b Áyìne içün şÀh-ı ezelì


Úurtulmaz iseñ bunda a babam

Gitdüñ yanasın anda a babam

Var mı bu eåer cÀnda a babam


Úuş dÀne içün boylar ùuzaàı

Yaúında olan ãanur uzaàı

İnsÀnı Yehÿd ãandı buzaàı


Her bir ümemi azdurdı hevÀ

ÁyÀ n’idelüm bizi bu sivÀ

İşitmiyoruz her õerre güvÀ


Gel ÚÀéimiyÀ maóv it özüñi

Anuñla aña söyle sözini

Açub burada cÀnuñ gözüñi


61

10.


Ey ùÀlib-i Óaú aç cÀn gözini

èAşúile bu gün tevóìde iriş

Duyam dir iseñ kendü özüñi


Meclisde gelüb ehl-i dil ile

Õikr eyle Óaú’ı kÀmiller ile

İnsÀna irüb ùoàrı yol ile


Bìèat idüben bir gerçek ere

CÀn terkin urub baúma bu sere

CÀn gözi bu kez AllÀh’ı göre


Süflìde ãaúın úalma óaõer it

Erlikler idüb bunda hüner it

NÀmuñ burada bir gerçek er it


Görmek dileseñ dìdÀr-ı Óaúú’ı

ÙÀèatde olub esmÀéı oúı

7a Nefs ola saèìd olmaya şaúì


62

Baú nice yola yürüdi selef

Olduñsa eger ebrÀra òalef

Yoú yire èömür olmaya telef


Çün ÚÀéimì’ye geldi bu nidÀ

Óaú yolda canın eyledi fedÀ

Raóm ide diyü ol faøl-ı ÒudÀ


11.


Ey dil bu fenÀ ùÀlibi olma

Óaú Óaú diyüben èaşúile hÿ di

Cìfe[ye] baúma rÀàıbı olma


Gelgil bu ãuver úaydına düşme

İblìs ùuzaàı ãaydına düşme

Úalduñ ebedÀ kendine düşme


Hìc kimse murÀd aldı mı bunda

Bu zìnetile úaldı mı bunda

Her gül k’açılur ãoldı mı bunda


63

MièrÀc’a rüsül bunda varurlar

Yarın dinilen bunda görürler

MìzÀna èamel bunda ururlar


Óaú kendi sözin bunda oúutdı

áÀfil didiler kim ki unutdı

AsyÀb-ı felek bunda ögütdi


DìvÀnı anuñ bunda olınca

Heb isteyici bunda bulınca

Óubbın úoma tÀ sìne ùolınca


Böyle olıcaú hey ÚÀéimì hey

MeydÀna gelüb bul dÀéimi hey

7b Yatma uyuma sevmez nÀéimi hey


12.


áÀyetde göñül meydÀn açılur

èÁşıúlar ile AllÀh diyelüm

Bu şevúile göñül merdÀn açılur


64

MüştÀú olana bu ãìt ü ãadÀ

ÒˇÀnende olan gösterse edÀ

CÀn semèine bunda ire nidÀ

äÀdıúlar ile AllÀh diyelüm

Bir óÀle irer bunda gelen uş

Elbette úabir ol gitmeye boş

Ger òaste gele ol ãaàala òoş

ÓÀõıúlar ile AllÀh diyelüm

Bir pìr etegin ùutmaàa çalış

Bu ãohbete gel tevóìde alış

Cevher bulasın gel baóre ùalış

MÀlikler ile AllÀh diyelüm

DünyÀda nesin ne nÀmilesin

èİrfÀna ãora tÀ kim bilesin

Añlarsın özüñ YezdÀn’ilesin

ÙÀlibler ile AllÀh diyelüm

èİlm ü hünere meylüñ varise

Tevóìde úarış èaúluñ yÀrise

Bunda didiler her kim erise


Ádem hünerin bilmedi melek

Secde kimedir gösterdi felek

Óaú emri olur õÀtına dilek

äÀdıúlar ile AllÀh diyelüm

65

Bu èilm-i ledün èÀşıúlarına

MìrÀå gibidür ãÀdıúlarına

Óaú açdı meger lÀyıúlarına

èÁrifler ile AllÀh diyelüm

Hey ÚÀéimìyÀ bir úaùresine

CÀnlar mı doyar Àh õerresine

8a Maóv it özüñi bir ötresine


13.


Úardaş berü gel gitme yabana

Hÿ hÿ diyelüm tevóìd idelüm

Ey cÀn besdür uyàıl babaña

AllÀh diyelüm tevóìd idelüm

Sen bunda neye geldüñ a kişi

Añlayub anı işle o işi

Dïst eşigine úo cÀn u başı


Fikr eyle Óaúú’ı añla özüñi

KÀmil kişinüñ diñle sözüñi

èİbretle açub iki gözüñi

Óaú Óaú diyelüm tevóìd idelüm

66

Òalú itdi seni çünkim yaradan

Bir bil ü úaldur küfri aradan

Aómed felege vardı buradan

Óay Óay diyelüm tevóìd idelüm

Nefsini bilen YezdÀn’ı bilür

Óaú’da bir olub Óaúú’ile gelür

Ol kenz-i òafì naúdini alur

Úayyÿm diyelüm tevóìd idelüm

Otlaúda úoma nefsüñ ãıyagör

Úalbüñ pasını dÀéim yuyagör

SulùÀn úona mı anda duyagör


Fetó it yedi èuøvı bunda yüri

AèdÀya ola àÀlib seferi

Bul kendiñe sen bir rÀhberi


VÀhib hibesin eksük mi ider

Faøl u kereme minnet mi ider

VÀóid eóadi àayret mi ider


Gel ÚÀéimìyÀ yÀd it äamed’i

èAşúile bu gün dilden úoma di

8b Yabanda úalan gelsün du[r]ma di


67

Ser-mÀye budur ùÀlib olana

Uçmaú ne imiş Óaúú’ı bulana

Rehber budurur yoldan úalana


Her kimde ola èaşúuñ eåeri

Elbette olur Óaú’dan òaberi

Virürler elüñe seyf ü teberi

Hÿ hÿ diyelüm tevóìd idelüm

14.


Şevúuñ varise ùÀlib berü gel

MeydÀn içine hÿ hÿ diyelüm

Nefs ü hevese àÀlib berü gel

èİrfÀn içine hÿ hÿ diyelüm

Bulmaú dileyen MevlÀ’yı bu gün

Gelsün dilesün aàlayı bu gün

Seyritmek içün şehlÀyı bu gün


EsmÀ oúusun şol deñlü dedem

EşyÀ geleler seyrÀna bu dem

Teéåìrini gör bir daòi n’idem


68

Bunda öliler çünkim dirilür

èAúla mı ãıàar neler virilür

Ol dem göresin úaçan girilür


Erre çekilür èÀşıúlarile

äaddaú dinilür ãÀdıúlarile

Úarışmayalum ayıúlarile


Meclislerimüz mestÀne dolı

Óaúú’a belì di her ãaà u ãolı

Yüz göstereli ol úadr-i celì


MerdÀn-ı ÒudÀ meclis úuralı

CÀn gözi bu gün cÀnÀn göreli

9a DÀéim bunı dir bize bu deli


15.


DünyÀyı n’ider AllÀh’ı duyan

Kendüye gelür úalbini yuyan

áÀfil yürümez dÀéim görür ol

Bu òayme bezin kimdür ùoúuyan

69

Şekle girüben görüb görinen

Birdür ne ki var atlu vü yayan

Oldur bu vücÿd artıú mı ola

Levó ü úalem ü yazu oúuyan

Ortaú yoàimiş artıú yoàimiş

Böyle ùañadı nefsini ãıyan

Cemèi ne imiş farúı ne imiş

Bir bir duyar ol ÚuréÀn’a uyan

Teşbìhi bunuñ tenzìhi bunuñ

Duysa gerek ol cÀnına úıyan

Hey ÚÀéimìyÀ kendüye gelüb

áÀfil uyuma gel bunda uyan

Üşenme bu gün Óaúú’a belì di

AèdÀ gelicek ol rükne dayan

16.


áÀfil mi olur tevóìde iren

Derd ehli olur merdÀnı gören

CÀn gözin anuñ açdı yaradan

Vaãluñ odurur õevúini süren

èAşúa düşer ol bülbül gibi hem

Aómed gülini her demde diren

70

Meclisde úaçan Óaú õikri ola

Andan sevinür uçmaàa giren

Úaçar gelemez meclis-i õikre

Bil kim ebedÀ ùamuda ùuran

Óaú sözi úabÿl itmez ol kişi

Ten sevgüsini göñle geçüren

Hey ÚÀéimìyÀ èilm ü hüneri

Buldı kim ise èirfÀnı ãoran

9b

PervÀne gibi vÀãıl olur ol

Varlıú úanadın ol şemèe uran

17.


áÀfil yürümez tevóìde giren

ÕÀta irişür esmÀyı süren

Uyòu uyumaz rÀóat göremez

èAşúile bu gün elvÀna iren

Úaydın ãuverüñ elden úodı kim

CÀn gözin açub MevlÀ’yı gören

Óaúú’ı sevene maórem olagör

YezdÀn’a begüm sen daòi yören

71

Ádemüñ úalbi Óaú maózenidür

Sırrına irer özüni diren

VÀãıl oluban õevúın sürer ol

Maèşÿú yolına varını viren

Hey ÚÀéimìyÀ şöyle bilesin

Görmez øararı yoúlıúda duran

Gerçek ere var ùoàrı yola ir

Böyle buyurur bu yolı úuran

Nefsin bilene èÀrif didiler

AllÀh’ı duyar èirfÀnı ãoran

18.


Düşdi bu göñül dürlü hevese

Arzÿyı úovan döndi megese

MeydÀn içine mestÀne giren

Aldanur úalur her bì-èabese

Nefse ögüdüm budurur ancaú

Úuş dÀne içün girdi úafese

Úurtuldı o kim fÀrià yürüye

Maórem oluban rÿóü’l-úudüse

72

YÀ Rabbi bize luùf u keremüñ

Bir gün gele mi raómet yeli ese

Úutlu demine bu dìnde kim

İrüb binelüm èaşú feresine

Óaú sevgüsini göñül içine

Úoysun bu zamÀn her kim erise

10a

Tevóìde gelüb benlik kökini

Kazsun ne baúar kimler ne dise

Gel ÚÀéimìyÀ uyar gözüñi

Mihri göremez çünkim yarasa

19.


Yeter a göñül uyduñ hevese

MÀéil oluban ehl-i nefise

Óaú èaşúı ãanub meyl-i ãuveri

Uyma ãaúın a her bir èabese

äÿret degil a anı göresin

CÀn gözi gerek rÿóü’l-úudüse

Mürşid himemi ãÀdıú olana

Çünkim irişe arzÿyı kese

73

èAúlile aña kimse iremez

Çiçek degil a söyleñ megese

Bozmaú dilemez ùabèuñ yapusın

Ünsiyyet ider cinn ü úafese

MeydÀna gelüb tevóìd idemez

Òalúdan üşenür kimler ne dise

Bì-çÀre úalur besler bedeni

Binmek üşenür èaşúı ferese

Benlik alıúor yoldan kişiyi

Aãlın göremez miål-i yarasa

Òoşlıú dileyen ùabèın begenüb

Bir kimse yavuz sözin dilese

Ôulmetde úalur nÿra iremez

Varlıàı sever keåret-i celse

ÓÀøır görinür mevlÀ aña kim

Ten mülki òarÀb iden kimise

Yoúlıú iline baãar úademi

Kendin unudur her kim erise

Dir ÚÀéimì gel derde düşelüm

Derdile iren irdi o kese

74

20.


Tevóìdi sever èaşúa uyucı

Şevú ehli olur dünyÀ úovıcı

10b

DünyÀ sevene maórem olamaz

Meclis úuruban hÿ hÿ diyici

DìvÀne olub refè it úalemi

Sen de olasın Óaúú’ı duyıcı

CÀn içre bu gün cÀnÀnı bulur

Vaódet ãuyıla başın yuyıcı

Göñlinde begüm AllÀh’ı duyar

Ten zìnetini bunda úoyıcı

BürhÀnı bulub YezdÀn’a irer

AùlÀsı úoyub òırúa giyici

EmlÀki n’ider emvÀli n’ider

Nefsüñ hevesin dÀéim ãoyıcı

Şevú ehli imiş vuãlatda úalan

DÀéim äamed’i õikr eyleyici

Hey ÚÀéimìyÀ òÀmÿş olagör

Maúbÿl olamaz çoú söyleyici

75

21.


Geldüñ a göñül meydÀna bu gün

Tevóìde çalış merdÀne bu gün

èAşúuñ meyini çoú çoú içesin

Seni ãanalar mestÀne bu gün

èAúluñ úanadın Àteş-i èaşúa

Yandur nitekim pervÀne bu gün

Meclis görenüñ cÀnı çekile

Özüñ ãalasın bürhÀna bu gün

DeryÀya ùalub gevher alagör

Õì-úıymet ola dürdÀne bu gün

Şevú-ı óareket ile şavuúdur

EşyÀ geleler seyrÀna bu gün

Senden ötüri yedi felegi

Düzüb úurdılar devrÀna bu gün

Óaú’ile ôuhÿr olmasa Àdem

Úahr olmazidi şeyùÀna bu gün

Ser cümle melek secde ideler

Emr itdi ÒudÀ insÀna bu gün

76

Bu sır açılur ãanma güzelüm

Otlaúda gezen óayvÀna bu gün

11a

Derdine düşüb bìmÀr olagör

TÀ kim iresin dermÀna bu gün

Ôulmetde úalur dÿzaò yiridür

İnanmayanuñ ÚuréÀn’a bu gün


Õevúile varur àılmÀna bugün

Faúriledurur faòri rüsülüñ

Bu remz açılur èirfÀna bu gün

Yoúlıú ùaleb it hey ÚÀéimìyÀ

Sen de iresin iósÀna bu gün

Varlıúda bulan bulınmadı kim

èÁúil ola mı ìúÀna bu gün

Dirler ebedì maórÿm olur ol

İrişmez ise YezdÀn’a bu gün

22.


Bu ikilik perdesinde ey göñül úalma yüri

Küntü kenzüñ sırrın añla bulagör gerçek eri

77


İşbu birlikde açıla saña èilm-i Óayderì

Her sözüñ bir tìà-ı ãamãÀm ola aèdÀ üstine

Himmetüñle fetó idesin nice òıãn-ı Òayber’i

Nefsüñi yoú Óaúú’ı var bil Óaúú’a bir dimek budur

Cümle eşyÀ hÀlik oldur nÿr ile şeyde diri

Òılúiyyet ôÀhir tecellìsi yine bÀùın anuñ

Evveliyyet Àòiriyyet Óayy u Úayyÿm maôharı

Saña senden ol tecellì eylemişdür sensüzin

Sen degülsin sensüz ol sen gezme àÀfil serserì

Mümkinin aãlı ne yoúlıú varlıàın aãlı vücÿd

Aãlını bil faãlı úoàıl rehberi bul rehberi

Ol áanì’nüñ miåli yoúdur cümle oldur şübhesüz

äÿret-i vechinde cemèan kün-fekÀn’uñ defteri

Deftere baú oúuyagör andan artıú yoúdurur

Cümle eşyÀ gösterüb tafãìl idermiş ol biri

Nice yüz biñ yıllar oldı birden artıú derece

Gelmedi gelmez óisÀba baú bu sırr-ı enveri

èÁlem ü Àdem ÒudÀ’dur ism bir teålìåile

Gel bu insÀn ãÿretinde baú cemÀl-i dilberi

11b

78

İsm-i aèôam ismüñ oldı ÚÀéimì añla özüñ

Cümle esmÀ anuñ adı ekberi vü aãàarı

Küllü şeyéin hÀlik illÀ veche şol vech-i şeyi

Kim vücÿdı Óaú’dan imiş gösteren oldur biri

Bir ne artıú vü ne eksik ola bilür dÀéimÀ

Gösteren hem oynadan oldur bu çarò-ı çenberi

23.


Cÿş ile úaynar baóre ùalıcı

èAşúile göynür oda yanıcı

Gel berü òaste çÀreñe iste

Yalvara dïsta eyle èilÀcı

Derdüñ açarsın dosta göçersin

Zehrin içersin olmaya acı

Tevbe idersin ùoàrı gidersin

Nefsi yeñersin giydük[d]e tÀcı

ÓÀlüñi dirsin èaşúile irsin

Göñline girsin olduñ a óÀcı

Çün ola iúrÀr açıla esrÀr

Hem ola ebrÀr aña duèÀcı

79

Ùoàrı yola var seni bula var

Bunda bile var durma kirÀcı

Meskenüñ özle yoldaşı gözle

Yalvara sözle ehl-i bahÀcı

Mescid ü deyrÀn eyledi seyrÀn

ÚÀéimì óayrÀn yaúdı sirÀcı

24.


Gel berü ùÀlib èaşú ile yÀr ol

Yoúlıàile yol bul özge var ol

Varlıàı terk it ãıdúuñı berk it

Artıàı sür git ol bire yÀr ol

Aãluña baúa ãu gibi aúa

İrişe Óaúú’a şeyòe uyar ol

Baóre girişen úaèra irişen

Dosta görişen erde úarÀr ol

Mürşidi bulub kendiden olub

Yine dirilüb Óaúú’ile var ol

12a

Yolı seçersin köprü geçersin

Dosta göçersin èaşúa süvÀr ol

80

Göñüle girüb ùapuya durub

áayrıéı sürüb fetó-i diyÀr ol

Baúcada köşúi verd-i Dımaşú’ı

Bülbül-i èaşúı derdile var ol

ÚÀéimì Mecnÿn Leylì’ye meftÿn

Durmaya maózÿn èazm-i kenÀr ol

25.


Gel berü èÀşıú zevúe ulaşıú

Olàıl odaşıú dostile bir Àn

Özüñi òÀk it siñeñi çÀk it

Göñlüñi pÀk it kim gele sulùÀn

Çün gele sulùÀn durmaya óayvÀn

PÀk ola meydÀn oynaşa merdÀn

Nefsine uymaz iblìsi úoymaz

CÀn bile duymaz çün gele cÀnÀn

Úopdı dilekler döndi felekler

èArşı melekler götüre ol Àn

Bunca nebìler anca velìler

Bunda idiler vuãlata cÿyÀn

81

Nefsini bildi kendüye geldi

Tañrıéı buldı cÀnına úıyan

ÚÀéimì aãlı diñle bu faãlı

Olmaàa vaãlı bunda sen ol fÀn

26.


èAşú eri fÀrià nÀn u nemekden

Úarnı acıtdı bunca yemekden

Gel berü yeksÀn úıl işi ÀsÀn

Oldı çün insÀn yüce melekden

Ol gözi vehhÀc Óaú úodı bir tÀc

Eyledi mièrÀc èarş u felekden

Buàdayı ol dem ekdi melÀéik

Ne çıúar ÀyÀ işbu emekden

Geldi çün Ádem úırdı budaàın

Añla ne oldı yime dimekden

12b

Bildi ãuç itdi ùonları gitdi

Utanu úaldı düşdi döşekden

Çün yire indi düşdi firÀúa

Áh idüb aàlar óissin yürekden

82

äuçını bildi tevbeler itdi

Meróamet-i Óaú irdi dilekden

Buàdayı gör kim oldı àıdÀsı

Baú ne temÀşÀ çıúdı direkden

Anlar ekerdi aàac olurdı

Bilmediler bu çıúa selekden

Buàdayı Ádem aldı eline

Biçdi geçürdi çoú degenekden

Geldi nebìler ãanèatile kim

DÀne un oldı geçdi elekden

Etmek diyeni cümle nebìler

Yapdı geçürdi bunca kötekden

Yelden ü ãudan Àteşe geldi

Aómed’e nevbet degdi börekden

Óubbı odına bişdi çıúardı

Yapışub alàıl sen bu etekden

Şol yedi biñ yıl açlıú diyenden

Bulınan alsun tÀze nemekden

ÚÀéimì ögren Kaèbe yolını

Òırúa[ñı] uydur bir kepenekden

83

Kaèbe göñüldür bekle anı sen

Dostı göresin bil bu ge[di]kden

Bekle úapusın ırma gözüñi

Ögren a àÀfil bÀri çekikden

27.


RÀst gele ùÀlib mÀh-ı nevinde

Nefsine àÀlib olur evinde

Dünye ùuzaúdır menzil uzaúdır

Eyle yıraúdur otur evinde

Uyma çıúana düşme fiàÀna

Gitme yabana dur dur evinde

Böyle dir usta otura posta

Çaàıra dosta gelür evinde

13a

Óaú söze inan cÀnuña cÀnÀn

Sırrile YezdÀn çıúar evinde

Sen saña geldüñ özüñi bildüñ

Naúdini alduñ cevher evinde

Deñize girdüñ úaèrına irdüñ

Gevheri dirdüñ dur dur evinde

84

Göñül evidür özge úavìdür

Óaú úonaàıdur sırdur evinde

Özge edÀdur ãanma cüdÀdur

Ulu ÒudÀ’dur ãıàar evinde

Cümle felekler cinn ü melekler

NÀz ü dilekler olur evinde

Óÿrile àılmÀn küfrile ìmÀn

Baórile èummÀn úaynar evinde

èİbret ü seyrÀn mescid ü deyrÀn

BÀdile nìrÀn göynür evinde

Uçmaàa giren dostına iren

Rızúını viren virür evinde

Cümle bu düşler süñü süñüşler

İşlenen işler biter evinde

Eylese cürmi ıssısı úor mı

Gözleri kör mi görür evinde

Úanda otursa işi bitürse

Nesne yetürse bulur evinde

Dil úıla õikri èaşúile fikri

Nièmete şükri eyler evinde

85

Bunda gel èÀşıú cÀna odaşıú

RÀha ulaşıú dïstdur evinde

Raóm ide ol Óaú cÀnuña muùlaú

Bir bil ü bir baú söyler evinde

Remzile èÀşıú cisme ulaşıú

Baúdı odaşıú dìvler evinde

Bosna’da birlik cÀn úıla dirlik

Redd ola körlik sırlar evinde

Bunda dişerlik cünd-i beşerlik

Refè-i eşerlik dirler evinde

ÚÀéimì n’eyler óÀlini söyler

Her neye boylar alur evinde

13b

Baú eyü yatlu cildi ãaúatlu

Reşkile utlu úılu[r] evinde

Raóm ide YezdÀn cehdile merdÀn

Birlede meydÀn birdür evinde

Baúma yabana cildi çobana

Rÿh-ı revÀna server evinde

86

28.


Gel gel ìmÀna düşme gümÀna

ŞÀh-ı zamÀna sen de dìvÀne

Ùutdı vaùÀnı sen seni ùanı

Bil seni anı baúma yabana

CÀnile úÀéim sende o dÀéim

Olmadı nÀéim kim ki uyana

CÀn bile duymaz èaşúa çün uymaz

Artıàı úoymaz dilde lisÀna

Ádemi n’itdi esfele atdı

Firúate baùdı düşdi fiàÀna

Çün ãuçı bildi kendine geldi

Naúdini aldı irdi filÀna

Kim ki ùutuldı nÀra atıldı

Cinne úatıldı girdi nìrÀna

Geldi nebìler virdi òaberler

Didi velìler baúma ùÿfÀna

Yüri beúÀya ir bu liúÀya

Uyma şiúÀya düşme bu fÀna

87

Seni alıúor ùamulara úor

Añla yüri ãor dosta gidene

ÚÀéimì’ye yÀr didi saña var

Ara beni ara bula bu Àna

29.


Ey dil nice bir àamlar çekersin

FÀnì cihÀnı elden úoyagör

Çünkim sefer var öksüz göçersin

Aããı ziyÀndan úalbüñ yuyagör

Óaú bunda seni niye getürdi

AèlÀda iken süflìye sürdi

14a CÀnuñ bu yolda gör ne bitürdi

Bulam diriseñ kendin duyagör

BÀzÀra çıúduñ bellü beyÀndur

Aããı iden kim naúşı ãıyandur

CÀnına úoyub èaşúa uyandur

Bir bir [bu] yoluñ naúdin ãayagör

Kendüliginden bir kimse varmaz

Kendü yarasın bir òaste ãarmaz

Sen dilemezsen ol kimse úarmaz

Mürşid ùabìbe lÀzım uyagör

88

Derdiñe göre eyler devÀyı

Úaldıra cümle bu mÀsivÀyı

Úalbüñde èaşúı yapu yuvayı

áayr òayÀlin èaşúın yuyagör

Óaú õikri her dem rÿóa ãafÀdur

Kime ãunulsa Óaú’dan vefÀdur

Óaúú’uñ óabìbi çün MuãùafÀ’dur

CÀnum ãalavÀt dÀéim diyegör

Gel ÚÀéimì sen dosta òalìl ol

GÀhì melÀmet gÀhì melìl ol

ÓüccÀc-ı òÀãa dÀéim delìl ol

Dil Kaèbe’sinüñ putın ãıyagör

30.


Ey dil uyansañ açsañ gözüñi

AóvÀli görseñ bulub özüñi

Alduñ emÀnet yir gök götürmez

İmdi bu àaflet bir iş bitürmez

Yoú mı görürlik cÀnuñ gözinde

Yine düşündüñ bu yir yüzinde

Her dürlü naúşa aldanu úalduñ

AãlÀ dibi yoú deryÀya ùalduñ

89

AèlÀda iken ins ü melekde

N’itmek dilersin zìr-i felekde

Var mı maèÀnì bir baú sözüñe

İrer mi destüñ kendü özüñe

Alan viren kim senden saña bil

Cehl içre úalma ol èaşúa úÀbil

14b

Bu sende sen mi yoòsa ol ola

Bir dem teferrüc úıl saà ü ãola

Úatrede geldüñ gizlü nefesde

Bir dÀne içün úalduñ úafesde

Sen seni ãanduñ bir merd-i kÀmil

Óaú buyruàına olmayub èÀmil

Yel gibi yeldüñ benlikde úalduñ

Yedi caóìme kendüñi ãalduñ

Nefs Àteşini èaşú odı ãanduñ

Çün geldi èaúluñ şimdi utanduñ

TÀ gitmeyince senlikde benlik

Terk olmadın hem bu cÀn u tenlik

Hìc eglenemez bir nesne bunda

Úanda ola kim Àdemde ùonda

90

Dervìş dir iseñ ùÀèat èibÀdet

Farø ü sünendür bu resm ü èÀdet

èİlm ü maèÀrif èaşú u hevÀlar

Bu Àh ü derd ü óikmet devÀlar

Oruç namÀz ü evrÀd ü eõkÀr

Bütdurur ancaú heb àayrı efkÀr

Bu cümle istek dünyÀ vü uòrÀ

Óaú’dan alıúor ãuàrÀ vü kübrÀ

DÀnÀ vü nÀdÀn yoúdur fenÀda

äıàmaz bu èaúla düşme èinÀda

Müflis ü miskìn dervìşliginde

Õerre úadar yoú èÀlem öñinde

Dise birisi bende yoú benlik

Miskìnlik oldı pes anda benlik

Óaú’da yoà olan úalmadı kendi

Maóv oldı özi benlik dükendi

BÀùınla ôÀhir bir ol efendì

Hem Evvel ü Áòir hem özi kendi

èİbret naôarla baúsañ cihÀna

Gören görinen ancaú şehÀna

91

Bilmek bilinmek ãÿretde úaldı

Úaùre yoà oldı çün baóre ùaldı

Bu tÀc u òırúa nevè-i beşerde

Şeyòlik mürìdlik ancaú ùışarda

15a

Ne ÚÀéimì’dür ne ad ü şÀnı

Heb cümle Óaú’dur sebèü’l-meåÀnì

Bir fÀtióadur kendü yüzine

Ùutar úulaàı yine sözine

EşyÀ fenÀda görindi hÀlik

Ol Óayy ü Úayyÿm ortada MÀlik

31.


Ey dil èacebdür olduñ dìvÀne

Bilmez misin ki düşdüñ yamana

Baór-i ezelden ırıldı úaùreñ

ÒÀùırda mıdur şimdi o fıùrañ

ÕÀt idi evvel sırruñ nihÀna

ÁşikÀr olduñ geldüñ cihÀna

Ùoúuz atadan bu dört anaya

Gelüb anadan dürlü binÀya

92

Çün ùoúuz eflÀk bildüñ atadur

Hem çÀr èunãur daòi anadur

Hem üç oàuldan geldüñ vücÿda

İnsÀna bu dem varduñ sücÿda

äu yil ü ùopraú Àteşde bişdüñ

ÜstÀd elinde bu pÿteye düşdüñ

Maèden nebÀt ü óayvÀn ü Àdem

SeyrÀnuñ oldı bu demde bu dem

Bu yir yüzinde õikrüñ tamÀm it

GÀhì yatursın gÀhì úıyÀm it

Oldı meôÀhir dürlü èalÀmet

GÀh bende düşdüñ gÀhì selÀmet

Uàradı yoluñ maèden nebÀta

ÓayvÀna geldüñ dürlü ãıfÀta

Bir nice demler atub dutarsın

Bir dona dondan kendin atarsın

äu gibi aúduñ yel gibi yeldüñ

Bu üç oàuldan insÀna geldüñ

Úanda úomışsın eski vaùanı

Ne işe girdüñ kendüñi ùanı

93

Naúş-ı cihÀna aldanma ãaúın

Dön Óaúú’a àÀfil yitürme óaúın

15b

İşitdüñ Àdem ùoàrı yolimiş

Óaú òÀnesidür úalbi bol imiş

Çünkim irişdüñ Àdem donına

İmdi yüri kim bunuñ ãoñına

Sen nice yüz [biñ] yıllar segirtseñ

Yine budurur her úanda gitseñ

Kendini bulmaú ardınca olsañ

LÀyıú budur kim nefsini bilseñ

Nefsüñ bilince AllÀh’ı bildüñ

Göñül evinüñ pasını sildüñ

Sensin hemÀ[n] bil arada birde

Var ise èaúluñ ger şimdi serde

Sen seni yoú bil Óaúú’uñ úatında

Birdür oturan èaşúuñ atında

èAşú odı yaúsun küllì vücÿduñ

Özüñ özine ola sücÿduñ

Sen anı seni seni anı bil

Cümle şüéÿnda cÀn ü teni bil

94

Ol kim ezelde ne ise oldı

Úaç kerre güller bitdi vü ãoldı

Bülbül dem-À-dem bir àonca ister

Dil baàçesinde bir àonca göster

Bu gün sebebsüz èÀúıl delürmez

Dirler meåeldür geçen belürmez

Şimdi bu demdür olan işimüz

Olsun berÀber iç ü ùaşımuz

Ùıfl oldı seyrüñ mektebe varduñ

Bir aşdurur kim bişüb úotarduñ

Gördüñ oúurlar èilm-i lüàÀtı

Kimi vaôìfe kimi úuøÀtı

Ögrenülen kim èilm ü maèÀrif

DünyÀ òuãÿãı işbu meãÀrif

AãlÀ netìce bunda bulunmaz

Ol mihr-i vaódet ùoàub ùolunmaz

áaflet düninde heb úaldı bunlar

Ancaú ùuzaúdur işbu şüéÿnlar

Dimez birisi bu óÀl ne óÀldür

Aããı mıdur kim yoòsa vebÀldür

16a

95

Kimi müéeõõin kimi imÀmdur

áafletle geçer gider eyyÀmdur

Kürsìde kimi vaèô u maúÀli

Ezberlemişdür dürlü suéÀli

Kimi cüzé oúur alur vaôìfe

Bir özge sırdur lÀà u laùìfe

Bir iş Óaú’içün yoúdur arada

Her biri ãusuz úalmış úarada

Olmazsa aúca varmazdı aãlÀ

Nice ulaşur işböyle vaãla

Kendüyi dÀnÀ Àdem ãanurmış

KÀmil úatında ãoñ utanurmış

İki ayaúlu óayvÀna beñzer

Aómed úatında Bÿ Cehl’e beñzer

Yimek ü içmek şehvÀta mÀéil

İşbu ùabìèat perde vü óÀéil

Her cümle işde òalúa ùaparlar

Bir aúça içün yoldan ãaparlar

Bir meróamet yoú öz úardaşına

İçi úaranlıú baúar ùaşına

96

äÀfì riyÀdur úılduàı ùÀèat

Oruc namÀz[ı] sÀèat-be-sÀèat

DünyÀya ùalub şeyòì vü ãÿfì

Òalúdan çekerler her dürlü òavfı

Kem söz dimesün kimse özine

Aldanu úalur òalúuñ sözine

Óaú ùÀlib olan meõmÿm ü merdÿd

Òalúuñ úatında òorlıúla meşhÿd

Medóile èÀşıú añlamamışdur

Òalúuñ òuyınca hìc gelmemişdür

DünyÀya raàbet itmez olarla

Çün oldı maòlÿù yaòşı òÿlarla

èAúlınca ister bu òalú-ı èÀlem

Yol eri vara dünyÀda her dem

Ol nice olur mümkin ãıfatda

Õillet melÀmet bu iltifatda

èAşú ehli bir dem òalúa úarışmaz

èAúlı olaruñ aña irişmez

16b

Ehlini bulur her biri dÀéim

Bile oturur hem bile úÀéim

97

Hem birbirile óÀlince söyler

Münkir münÀfıú arada n’eyler

äÀfì-dil olan ister ãafÀyı

CÀnile özler çün MuãùafÀ’yı

Ümmet olanlar ol yolı ister

Óaú yolda bize bir cÀnı göster

Ol òÀk-i pÀye yüzler sürelüm

Müşkil olanı andan ãoralum

Elin dutuban tevbe idelüm

Òavf u recÀda úalub gidelüm

Yoúlıú şarÀbın içüb úanalum

Ser-mest oluban Óaúú’a dönelüm

DünyÀ vü èuúbÀ gitsün fikirden

äıdúı duyalum Ebÿ Bekir’den

èAdli èÖmer’den bunda duyalum

ŞeyùÀna nefse bir dem úıyalum

Hem cemè-i ÚuréÀn èOåmÀn’a varub

Yedi baùında ìúÀna varub

BÀb-ı èulÿmı ùarz-ı èAlì’den

èAşúı şarÀbın nÿş it velìden

98

Yanub yaúılub èaşúile bunda

Oddan necÀtı bulalum anda

èÁşıúlarile hÿ hÿ diyelüm

Mürşid sözine dÀéim uyalum

Mürşid óaúìúì èaşú-ı ÒudÀ’dur

Kim anı bilmez Óaú’dan cüdÀdur

èAşúile devrÀn ider felekler

EùrÀf-ı èarşı döner melekler

Nice çeker dil bunca emekler

Deñiz içinde bunca semekler

Úanda olası bilmez ne sırdur

Kendinüñ aãlı özi ne yirdür

Gökdeki maòlÿú yire baúarlar

Óayret odına kendin yaúarlar

17a

Yirdeki maòlÿú gökler yüzine

Gökde ola dir bilmez özi ne

èÁrif olanlar biri birinden

äorar ki ammÀ úopmaz yirinden

Áyìne olur biri birine

Duyar ki kendi özi yirine

99

Bildi vü gördi kendü özimiş

Söyler sözini kendü sözimiş

Benden yaña dir görindi MevlÀ

Mecnÿn’a kendü öz oldı LeylÀ

Bu cümle ãÿret kendü evidür

Ortaàı yoúdur özge úavìdür

Görindi eşyÀ ser-cümle hÀlik

áayrı degildür ortada mÀlik

äÿret yüzidür bu devr-i gerdÿn

Kimi óareket kimisi meskÿn

èAşúile cümle bunlar diridür

Kimisi ÀşkÀr kimi sırrìdür

Olmazsa bu èaşú cümle donardı

äu virmez ise yine yanardı

Gelme dise ger bu èaşú-ı MevlÀ

Bu cümle èÀlem olurdı lÀ-lÀ

LevlÀke levlÀk óaúúında geldi

Artıú kim anı medó idebildi

äallÿ èaleyhi cÀn u dilile

Ál ü aãóÀba gelgil yolile

100

ÙÀ-hÀ vü yÀ-sìn ÚuréÀn gelübdür

Ol õÀt-ı MevlÀ medóin úılubdur

Bir èÀşıúa kim ol ola delìl

Bir dem ola mı èÀlemde õelìl

Çün èaşúı ola èÀlemde varlıú

Úanda añula ya nÀr u zÀrlıú

Hey ÚÀéimì gel yeter sefÀhet

Noúùa urur çün ãÀóib-feãÀóat

Ol müõnibìne eyle şefÀèat

Tevbe evinde eyle úanÀèat

Yoúlıú iline gir yol bulasın

Bellüdurur kim menzil alasın

17b

Yoúlıúdan özge yoúdur òulÀãa

Budur netìce heb èÀm u òÀãa

31.

müstefèilÀtün müstefèilÀtün müstefèilÀtün

El-óamdülillÀh Óaú göñlümüzde çün oldı peydÀ

İşbu bÀzÀrı bunda görelüm úalmaya ferdÀ

Şimdi bu fırãat ger gitse elden ãoñra n’idersin

EfàÀn idersin hey nice biñ yıl vÀlih ü şeydÀ

101

áafletde görüb ehl-i hevÀyı sen de uyarsın

RüsvÀy olursun maàbÿn úalursın iñleyü derdÀ

ÒÀke yüz sür bÀb-ı sedÀduñ teslìm olub hem

Yoúlıú úoòusın anda duyasın ol òuşk ü terdÀ

Sen seni virüb anı alursın sen de bulursın

Her ne ki vardur göñülde ùoàar bir özge sevdÀ

İki cihÀnı ol dem ãatarsın bir tuófe èÀlem

Andan alursın pÀyÀnı yoúdur bir özge ãaórÀ

İmdi o ãaórÀ göñül evidür Óaú úonar anda

Yirlerle göge ãıàmayan AllÀh òïş ãıàdı aña

Ne ulu sırdur bu ulu dergÀh kim èaúla ãıàmaz

Hìc naúle ãıàmaz efkÀrı úoàıl olduñ hüveydÀ

Ol bì-nişÀnuñ dinmez nişÀnı ãÿretde yoúdur

Maóv oldı ãÿret çün oldı ôÀhir Rabb-i TeèÀlÀ

İsmi äamed’dür ùoàmaz ùoàurmaz gitmez ü gelmez

Eksilmez artmaz bir tuófe sırdur ÀşkÀr ü óÀlÀ

Kendüyi kendü ancaú görür kim bir kimse görmez

Bu sır gözile özin yitürüb meger ol ola

Manãÿr-ı ÒallÀc kendin yitürdi cümle ol oldı

Didi benüm Óaú kendü dilile àayrıda lÀ-lÀ

102

áayrı naôarla küfr imiş ancaú bellü beyÀndur

Ehle èayÀndur çün oldı oldur ol pìr-i dÀnÀ

Manãÿr didiler eksilmez artmaz àayriyyetini

Kesdi vü yaúdı ãıàmaz ikilik hem anda zìrÀ

äÿret degildir ol şimdi óÀlÀ bu cümle gözden

Gören görinen bu Àn ü ìnde ol bÿy-ı bÀlÀ

Bir kimse şeyòin ãÿret görürse añlamamışdur

Nefsini daòi bilmiş degüldür ol úanda úala

Ol şeyò-i mürşid ãÿret mi olur bu óìm içinde

Bir sırdur ol kim ol sırda sırdur õÀtile MevlÀ

18a

MevlÀ’yı gören MevlÀ olandur èaşú-ı óaúìúì

Gizlü mecÀzdan ne fehm olunsun kimler inana

Her úanda andan vardur eåer kim maóv oldı kendi

Gelmez òaber hìc andan cihÀna ãorma cihÀna

Nice ulular geldi vü geçdi her biri bellü

Bulub òazìne ùaşra çıúardı bÀzÀr oluna

äarrÀf olanlar cevher seçerler her úanda olsa

Balçıúda ùozda òorlıú içinde alçaúda ola

Òalúuñ úabÿli merdÿd-ı Óaú’dur yermek ögünmek

Bu òalúa ùapmaú nefs ü hevÀdur ãıàmaz bu yola

103

Maúbÿl-i Óaúú’ı bu òalú begenmez èaúlı irişmez

Kendi òuyınca ister ki olsun yol úaldı cÀna

Bir gizlü işdür çün iki sevgü bir yirde olmaz

MeydÀn birisi alsa gerekdür her úanàı ola

Bu èaşú erinüñ bir derdi vardur kendüsi bilmez

Óayretde úaldı bir baóre ùaldı yoúdur kenÀra

Ucı bulınmaz ùoàub ùolunmaz bir tuófe õerre

Güneş midür kim dÀéim øiyÀdur her úanda vara

ÓayvÀn melekden çıúdı felekden insÀn olanlar

èArşdan ötedür èuşşÀúa vuãlat ey yÀr-ı mÀ[rÀ]

İşbu dinilen úadr-i Muóammed àayrı degüldür

SÀyesi oldı ser-cümle yir gök gözüñ uyara

Cümle enbiyÀya hem evliyÀya çünkim imÀmdur

Óaúú’uñ nesidür añla ne imiş ol bÀ-safÀ-rÀ

Bu müõnibìne şÀfiè olısardur rÿz-ı cezÀ

Óaú destÿrınsuz bu daòi olmaz ãallÿ èaleyh-rÀ

Raómet olubdur èÀlemlere kim emr-i Óaú’ile

Vardur ümìdi bu ÚÀéimì’nüñ ola hemÀnÀ

Şefúat naôarla irişe andan Kevåer şarÀbı

Rÿz-ı úıyÀmda úandura elden ãusuz olana

104

32.

7’li hece

Óaúú’a vÀãıl itdürür


Úoyuncıúlar gütdürür


Nefy ü iåbÀt bundadur

Cümle ÀyÀt bundadur

èİlm ü àÀyÀt bundadur


İcÀzetle süresin

Nefsin görüb bilesin

ÕÀt-ı Óaúú’a iresin


18b

Meyl idesin õikrine

Ùurma getür fikrine

TÀ ki dilüñ ögrene


Sìne ùolu nÿr olur

Görmeyenler dÿr olur

Göñül uçmaú óÿr olur


105

Buldı Àdem çünki cÿd

Emr olundı bu sücÿd

Óaú’dan artıú yoú vücÿd


Taèlìm itdi MuãùafÀ

TÀbiè olub bul vefÀ

Buldı ümmet çoú ãafÀ


ÚÀéimì’nüñ maúãÿdı

CÀn içinde mevcÿdı

Cümle eşyÀ maèbÿdı


èAbdü’l-úÀdir sulùÀna

Yapış inan ÚuréÀn’a

İrişdürür YezdÀn’a


Çün yolına giresin

Orda esmÀ süresin

Óaúú’ı bunda göresin


106

33.

7’li hece

Õikr idelüm AllÀh’ı

Raómet ider vallÀhi

Ùoàrı yoldur billÀhi


Budur èayn-ı èibÀdet

Kime irse èinÀyet

Her dem idinsin èÀdet


Mülküñ ıssı birdurur

Şeş cihetde sırdurur

Seni aãla irdürür


İòlÀãile ãÀdıú ol

Óaú õikrine lÀyıú ol

CÀn u dilden èÀşıú ol


Seni senden alur ol

Úalmaz artıú saà u ãol

ÕÀhir oldur luùfı bol


107

Cümle óikmet bundadur

BÀúì devlet bundadur

èİzz ü şevket bundadur


Óamd ü minnet idegör

Nefse õillet idegör

Gerçek òiõmet idegör


ÚÀéimì’ye sözümüz

Áh uyansa gözümüz

Görebilsek özümüz


34.

7’li hece

Hey èÀşıúlar duruñuz

Óaú yolına yürüñüz

Dost dìdÀrın görüñüz


Dü cihÀnı ãatıñuz

MÀsivÀyı atıñuz

èAşú leõõetin datıñuz


108

CÀn u dilden õikr idüñ

Óaú varlıàın fikr idüñ

Her nièmete şükr idüñ


19a

Yüz dutuban YezdÀn’a

Gelüñ işbu meydÀna

Yüri depren merdÀne


èAşú odına yanagör

Óamr-ı Óaúú’ı úanagör

Kendüzüñi ùanagör


Behey àÀfil ölüm var

Úanı nÀmÿs úanı èÀr

Úaydını gör bunda var


Uyanagör ÚÀéimì

Úatı olduñ nÀéimì

èAşúı úoma dÀéimì


109

35.

7’li hece

Óaú’dan artıú yoú ilÀh


Cümlemüze ol penÀh


Ey dil bunda ãÀdıú ol

Bu òidmete lÀyıú ol

Gir yol içre èÀşıú ol


èÁbidlerüñ maèbÿdı

Cümle òalúuñ maúãÿdı

Dü cihÀnuñ mevcÿdı


ÕÀkirlerüñ õikridür

ŞÀkirlerüñ şükridür

èÁriflerüñ fikridür


Sırr-ı esmÀ bundadur

Şeş cihetle dündedür

Úanda dirseñ andadur


110

Müéminlerüñ ìmÀnı

Úaldur şekk ü gümÀnı

Cümle derdüñ dermÀnı


èÁrif olsun hem-demüñ

Úadrini bil bu demüñ

èİlm ü esmÀ Àdemüñ


Her kim dirse úurtılur

èAybı cümle örtilür

Eåer gelür ùartılur


ÚÀéimì dir èaşúile

Sürÿrdaki şevúile

VÀãıl olub õevúile


36.

mefèÿlü mefÀèìlün

Ey èÀşıú-ı Óaú dìde

Gel meclis-i tevóìde

ŞÀdì gele àam gide

AllÀh diyelüm AllÀh

111

Kim ögrene taúlìdi

Taóúìú ola teékìdi

Dilden úoma tevóìdi


Budur dile ol òaste

Niçün olasın beste

CÀna budurur reste


Gel zìnetile åevbe

Baúma idüben tevbe

Yalan dime gel ãavba


19b

Terk eyle úabÀyı gel

Giy òırúa èabÀyı gel

Alàıl bu cibÀyı gel


DünyÀya gelen úanı

Úurtar yüri bu cÀnı

Bul sen de o SübóÀn’ı


CÀn özler ise cÀnÀn

Mürşid sözine inan

Yüz göstere ol ÓannÀn


112

áaflet nice bir uyan

Gel gitme yola yayan

Bu menzile yoú pÀyÀn


Geldükde dile sevdÀ

CÀn cÀna ola şeydÀ

Gör kim ne ola peydÀ


Her ãubó u mesÀ yÀd it

Rÿóuñ ebedì şÀd it

Bu yolda ulu ad it


CÀhil kişi óayvÀndur

Óaúú’ı bulan insÀndur

èAşú ehli ulu kÀndur


Òalú itdi seni çün Óaú

Maúãÿdı budur muùlaú

Kendin bilüben gel baú


ÙÀèÀt ü èibÀdÀta

ÚuréÀn’ile ÀyÀta

İriş yüri ol õÀta


113

Çün Aómed’e ümmetsin

Hem úÀbil-i óikmetsin

Teklìf çü òiõmetsin


Cürmüñ çü keåìr oldı

èÖmrüñ de úaãìr oldı

Gel bunda òabìr oldı


Ger cürmi ide Àdem

èAfv ide şeh-i èÀlem

Õikrüñ çoàalat bu dem


Gel ÚÀéimiyÀ miskìn

Ur sen de bu cÀn terkin

TÀ kim bulasın teskìn


İúrÀr idegör merde

DermÀn idesin derde

èAúluñ var iken serde


37.


Úardaş berü gel durma


áayrı sözi añdurma

114


Hÿ dir bu úamu varlıú

Yoldur aña her darlıú

Erlik budur[ur] erlik


Óaú di demidür Óaú’da

Bu àÀfil-i muùlaúda

Anuñla anı baú da


Óay ol ebedì sen de

Úılma ãuvere bende

DÀéim olub efgende


20a

Úayyÿm ile dur dÀéim

Sensüz oluban úÀéim

Uyar gözüñ ey nÀéim


ÚahhÀr ile úahr eyle

Nefs leõõeti zehr eyle

Var faúrile faòr eyle


Fetó it silüben pasın

Nefsüñ yedi úalèasın

Úırub úamu rüsvÀsın


115

VÀhib neler eyler gör

Sır pÀsını úılar nÿr

Bu şevúile dÀéim sür


ÕÀtında Eóad’dür bir

Senden saña ùoàar sır

Gerçekdür o her kim dir


VÀóid bu úamu şeydür

Ger sÀz u eger neydür

El-óaú úamu bir Óay’dür


Çünkim äamed’i duyduñ

Senden saña sen uyduñ

Kendi yirine úoyduñ


Yoúdur arada àayrı

Kendi özi hem seyri

İsterseñ eger òayrı


İşbu ulu ãayvÀna

Yol olmadı óayvÀna

Gel ÚÀéimì dìvÀna


116

èÁşıúlarile oynaş

ÚurbÀn ola cÀn ü baş

Birlik odına úaynaş


Yer gök ùoludur andan

Her şey diridür andan

äanma berìdür andan


Yatma uãanub èÀşıú

Úala utanub èÀşıú

Dönüb uyanub èÀşıú


Meclis úurılub úazdı

Nefsüñ hevesin bozdı

Gel ÚÀéimì gel düzdi


38.

7’li hece

Hey èÀşıúlar duruñuz

Döne döne yürüñüz

Dost dìdÀrın görüñüz

AllÀh ü hÿ diyelüm

117

Bu cihÀnı ãatıñuz

MÀsivÀyı atıñuz

èAşú leõõetin ùatıñuz


CÀn ü dilden õikr idüñ

Óaú varlıàın fikr idüñ

Her nièmete şükr idüñ


Yüz dönüben YezdÀn’a

Gelüñ işbu meydÀna

Yüri depren merdÀne


èAşú odına yanagör

Òamr-ı Óaúú’ı úanagör

Kendüzüñi ùanagör


20b

Gel bu èaşúa düşüñüz

SÀlim olsun başıñuz

Tevóìd ola işiñüz


Behey àÀfil ölüm var

Úanı nÀmÿs úanı èÀr

Úaydıñı gör bunda var


118

Uyanagör ÚÀéimì

Úatı olduñ nÀéimì

èAşúı úoma dÀéimì


39.

müstefèilün müstefèilün

Gel ey göñül bu èaşúile

Hÿ diyelüm döne döne

Bu ãıdúile bu şevúile


èAşú odına yanmaú revÀ

Maóv ola cümle mÀsivÀ

Çünkim ola derde devÀ


İşbu ùarìú-ı ÚÀdirì

Her ölüyi eyler diri

Sür menzile úalma giri


Ser anı diller úapdılar

ÕÀt-ı ÒudÀ’ya ùapdılar

Tevóìde meclis yapdılar


119

Çarò üzre döner nüh felek

èArşı ùavÀf eyler melek

İnsÀna ùoàrıdur selek


Gelen giden èaşú bendesi

Yüz biñ úıyÀmet úandası

DÀéim çıúar ùurfandası


Úışdan çıúub gel yaza ùur

Úo bu niyÀzı nÀza ùur

èAşú ehli her dem tÀzedür


Ey ÚÀéimì èaşúdur işüñ

Yanmaúdadur içüñ ùaşuñ

Reşk eylemeye her úardaşuñ


40.


äÀdıúlaruz èÀşıúlaruz

YÀrÀna ulaşıúlaruz

Bir evde odaşıúlaruz

Hÿ hÿ dirüz devrÀn bizüm

120

Şevúile bu ãìt ü ãadÀ

CÀn semèine geldi nidÀ

Olsun ten ü cÀnlar fedÀ


ÒÀùırdadur úÀlÿ belì

Oldı èayÀn dostuñ ili

Açıldı çeşm-i cÀn velì


èAşú atına èÀşıú biner

CÀndur semÀè eyler döner

Feyø-i ÒudÀ úalbe iner



İrşÀd ider çoú münkiri

Ceddi nebìler serveri


äıdúile Óaúú’a dön dedem

Minnet úabÿl ola bu dem

Çeksin bu cürme ger nedem


21a

Şevú u semÀè vü vecd ü óÀl

Olduúda n’eyler úìl ü úÀl

èÁşıúlara cümle óelÀl


121

Şevúile esmÀ oúunur

Teéåìri úalbe doúunur

Münkir yapışmaz ãakınur


Òamr-ı Óaúú’ı nÿş eylerüz

İlhÀm olanı söylerüz

CÀn mest olubdur n’eylerüz


èArşdan yüce şemè-òÀnemüz

Şemèe yanar pervÀnemüz

Áteş ùoludur òÀnemüz


Refè-i óicÀb olsun diyü

CÀnÀnı cÀn bulsun diyü

BÀúì óayÀt irsün diyü


Çün ÚÀéimì gÀhì coşar

Baórìlerüñ èaúlı şaşar

Gevher alur cinn ü beşer


41.

fÀèilÀtün fÀèilÀtün fÀèilün

Ey suéÀl iden bu eksikli úulı

Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdirì

122

Úandan alduñ diyüben işbu yolı


Óaú’durur úullarını bünyÀd iden

Yoàiken var eyleyüb ÀbÀd iden

Şekl ü ãÿret baàlayuban ad iden


Birdür ol kim èÀlemi irşÀd iden

èAşúile her mürdeéi dil-şÀd iden

İşbu àamgìn göñlümüzi şÀd iden


Birisi úudret elinden feyø alur

VÀsıùa ile ol biri yola gelür

Úanda ise isteyen dostı bulur


Mürşid-i Óaú rehber-i Óaú’dur bize

CÀn úulaàın dutar iseñ Óaú söze

ÙÀlibi bulur anı úanda ise


Erre esmÀsın çeker èÀşıúları

Õikr ü fikr ü vird oúur ãÀdıúları

Her óicÀbdan geçürür lÀyıúları


21b

123

èAşúa düşen ùÀlibinüñ her biri

Yolına terk eylemiş cÀn ü seri

Her velìnüñ nÀzlısı vü rehberi


Müflis ü mücrim işigüñ beklemek

ÚÀéimì’ye farø olubdur bu dilek

ÔÀhir ü bÀùın bunı lÀzım dimek


42.

7’li hece

MÀsivÀyı terk idüñ

Gel dönelüm hÿ diyü

äıdúı dilde berk idüñ


Dïsta úapu açanlar

Kendülikden geçenler

Òamr-ı Óaúú’ı içenler


Vir cÀnuñı cÀnÀna

Gelüb işbu meydÀna

Şemè-i èaşúa pervÀne


124

FenÀ mülki n’idersin

Çünki úoyub gidersin

Gör ne seyrÀn idersin


Ögrenmeyüb ùoúlıàa

Baúma fÀnì çoúlıàa

äat varlıàı yoúlıàa


Çün yoúlıàa giresin

Dïst vaãlına iresin

CemÀlüñi göresin


Baór-i èaşúa ùalalum

Ol gevheri bulalum

Dürr-i yektÀ olalum


Göñül pasın yuyanlar

Dïst sırrını duyanlar

ÚÀéimì’ye uyanlar


43.

7’li hece

Ey bu bezme gelenler

Hÿ diyelüm èaşúile

125

Mest-i ebed olanlar


Seyr iderken èuşşÀúı

CÀnlar olur müştÀúı

Her derdlerüñ tiryÀúı


Gör bu elest demini

Sürer dünyÀ àamını

Unut cÀm-ı Cem’ini


Gelen işbu meydÀna

İrdi bezm-i sulùÀna

Uyma ãaúın şeyùÀna


èÁr u nÀmÿs terk ola

äıdúı dilde berk ola

Ùoàrı gelen bu yola


22a

Şöyle gezme serserì

Bul kendüñe rehberi

äÀdıúÀne gel beri


İşbu õevúden alanlar

ÚÀéimì’ye uyanlar

126

CÀn sırrını duyanlar


44.

müstefèilün müstefèilün müstefèilün müstefèilün

Buldı ôuhÿr esrÀr-ı hÿ ãaçıldı òoş envÀr-ı hÿ

Dilden gelür iúrÀr-ı hÿ eşyÀ oúur eõkÀr-ı hÿ

Yazıldı dünyÀ ser-te-ser dÀéim seóer yili eser

Úış anadan ùoàdı püser söyler nebÀt [ü] eşcÀr hÿ

ÒÀliú tecellì gösterür èabde tesellì gösterür

Veche tevellì gösterür beõl eyledi dìdÀr hÿ

Aç gözüñi eşyÀya baú mürşiddurur al bir sebaú

Ùolsun dile sevdÀ-yı Óaú ola úamu efkÀr hÿ

èÁrif olan èibretdedür èuşşÀú-ı Óaú óayretdedür

äÀdıúları àayretdedür çün òoşdurur ıôhÀr hÿ

DÀéim semÀè üzre felek òiõmetdedür cinn ü melek

İnsÀna irmekdür dilek hem bundadur eùvÀr-ı hÿ

Bu şeş cihetden ôann olan geh açılan gÀhì ãolan

Özine ùoàrı yol bulan göñlinde mevc-i ebóÀr hÿ

Bir dem imiş varlıú èadem bir dem getür ele dedem

Ol demdurur yine bu dem seyr it bu dem ezhÀr hÿ

127

Çün dem irişdi Àdeme emr oldı secde ol deme

Ol dem yine di bu deme söyle maèa’l-ebrÀr hÿ

Ey ÚÀéimì àÀfil mebÀş úıl nefsile dÀéim ãavaş

NÀ-ehle ãırruñ úılma fÀş yÀrüñ ola her-bÀr hÿ

45.


Úalma àafletde göñül uyar gözüñ


èÁrif-i Rabb ol yüri añla özüñ


èÁlem-i èulvìden indüñ esfele

Uàraduñ ùopraà ü ãu Àteş yile

Üç oàuldan geldüñ insÀna hele

èAşúile Óaúú’a dönelüm hÿ diyü

Aldanub úalma bu èÀlem naúşına

èİbret al taósìn oúu naúúÀşına

22b Baúma bu fÀnì èacÿze úaşına


Úalb-i müémin beyt-i YezdÀn didi Óaú

MuãùafÀ’nuñ vaãfını gel oúu baú

Mürşid-i kÀmilden ögren bir sebaú


128

Gel ölmeden öñdin öl baú ne direm

Dir iseñ ger õÀt-ı pÀkini görem

èAşúa yÀr ol bulasın luùf u kerem


Óaú sözini işiden Óaú semèidür

Cism-i èÀşıú bu çerÀàuñ şemèidür

Cümle esmÀ vü ãıfÀtuñ cemèidür


Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ erkÀnıdur

İşbu meclis ehl-i èaşúuñ kÀnıdur

Bu metÀè bÀzÀrınuñ dükkÀnıdur


áÀfil olma ÚÀéimì uyar gözüñ

Ben dime gerçek ere ùapşır özüñ

Dïst rıøÀsın gözleyüb söyle sözüñ


46.

mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün

Göñül gel õikr eyle ÒallÀú’ı ki lÀ-yezdÀne illÀ hÿ

Bilürsin oldurur bÀúì di lÀ-èirfÀne illÀ hÿ

Saña oldur iden raómet viresin nefsüñe zaómet

Bulasın èilmile óikmet di lÀ-ÓannÀne illÀ-hÿ

129

Ùutarsañ farøile sünnet ola her meskenüñ cennet

Geçer maúbÿle her minnet di lÀ-MennÀne illÀ-hÿ

İdinme úulların borcın úomaya noúùa ins ü cin

Yaramaz nefsüñe ancaú di lÀ-DeyyÀne illÀ-hÿ

NiyÀzile ùurub ùañla ãabÀódan öñ çıúub bañla

Óaúú ü bÀùıl nedür añla di lÀ-SübóÀne illÀ-hÿ

áanì AllÀh’a úıl taómìd òorÿsdan öñ oúu temcìd

Óüküm anuñ budur tevóìd di lÀ-sulùÀne illÀ hÿ

Uyan bu gicede àÀfil yarın deryÀya ol sÀóil

Özgedür her işe fÀèil ki lÀ-iósÀne illÀ-hÿ

23a

Úıyarsın bu ten ü cÀna girüb èaşúile meydÀna

İrişdüñ vaãl-ı cÀnÀna diyüb lÀ-cÀne illÀ-hÿ

Düşübdür ÚÀéimì derde yüzin ùutub dil-i mürde

KerÀmet gördi çün erde virüb lÀ-òÀne illÀ-hÿ

47.


èAşú odına yanmayan bilmez nedür esrÀr-ı hÿ

èAşú şarÀbın içmeyenler eylemez iúrÀr-ı hÿ

ÙÀlibÀ pìr-i muàandan bir úadeó nÿş eylegil

Meclisinde mest olub eyle yüri eõkÀr-ı hÿ

130

Gÿş-ı cÀna hÀtif-i àayb irişe her yañadan

ÓÀl dilile cümle eşyÀ eyleye tekrÀr-ı hÿ

Nefsüñ aóvÀline vÀúıf oluban dïstı ùuyar

Eyleyenler èaşú içinde dÀéimÀ efkÀr-ı hÿ

Kendüsüzlik şerbetin mürşid elinden nÿş iden

CÀn içinde ôÀhir olub bì-miåÀl ÀåÀr-ı hÿ

Úanda baúsa on sekiz biñ èÀlemüñ maúãÿdına

Cümle eşyÀ Óaúú’a dönmiş úalmamış aşkÀr-ı hÿ

Úaùreden èummÀna dek õerreden òÿrşìde dek

İçi ùaşı úalbimiş èayne’l-yaúìn eùvÀr-ı hÿ

Úanda baúsañ can göziyle oldurur bu şeş cihÀt

Andan artıú nesne yoú ser-cümlenüñ dìdÀrı hÿ

Her ne dil kim söylenür maòlÿú içinde şübhesüz

Görmesi işitmesi vü bÀùın u ÀşikÀrı hÿ

Kimi bilür kimi bilmez küfr ü ìmÀn ortada

èAşúile èayna èayÀndur èÀşıúa ıôhÀr-ı hÿ

Meclis-i tevóìde gel añla ne dildÀr işbu dil

Münkiri irşÀd ider bir demde çün bÀzÀr-ı hÿ

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür bÀà-ı Aómed’de bu gün

Başlarında her mürìdüñ gösteren ezhÀr-ı hÿ

131

ÚÀéimì eksikli mücrim yüzi úara úuldurur

Kehf-i dilde nefs-i Úıùmìr’üñ òalÀãı kÀr-ı hÿ

EvvelÀ bir dem òulÿã-ı úalbile yek-reng olub

Bülbül-i bì-çÀreye mesken ola gül-zÀr-ı hÿ

48.

7’li hece

èAşúa düşdi cÀn u ten

Dönmekdedür hÿ diyü

Maóv olınca sen ü ben


23b

ÇÀr èunãur nüh felek

Dìn ü millet her selek

Cinn ü insÀn her melek


Vaóş u ùayr ü mÿr u mÀr

Rabbisinden luùf umar

Cümle eşyÀ her ne var


ÔÀhir oldı çoú nişÀn

Úanda ola bì-nìşÀn

ÓayrÀn olub dervìşÀn


132

Çıúdı cÀnlar meydÀna

Yek-dil olup yek-dÀne

TÀ irince YezdÀn’a


Raóm ü şefúat sezerler

Cigerlerin ezerler

Bu birlikde gezerler


CÀn urındı özge tÀc

Aldı eùrÀfdan òarÀc

PervÀnelerdür sirÀc


BÀúì zevúe bir sebeb

Bu óareket bu ùaleb

Úor mı óayÀ ya edeb


Bunda olma nÀéimì

Bul naôarı dÀéimì

èAşúa düşüb ÚÀéimì


49.


Gel gör gözüm èuşşÀúı

Hÿ hÿ diyü n’eylerler

133

Ol cÀnile müştÀúı

Hÿ hÿ diyü n’eylerler

èAşú odına düşmişler

Yana yana pişmişler

PervÀneveş üşmişler

Dost şemèine göyerler

DeryÀları yüzerler

Dür-dÀneéi düzerler

Yek-dÀneéi sezerler

Bu cÿşile úaynarlar

Sırr-ı ezelì birdür

CÀndan içerü sırdur

Maóbÿb-ı ÒudÀ birdür

Aãla heves eylerler

Nefy ile bul iåbÀtı

AllÀh ola çün õÀtı

Hÿ ismiyle àÀyÀtı

Óaú Óaú diyü söylerler

Óayy di vü çek erre

Úayyÿm’ile çoú kerre

ÚahhÀr ile ir sırra

Nefse ôafer eylerler

Fetó it yedi aèøÀyı

VehhÀb üzre imøÀyı

134

Olmaya bu iş øÀyiè

Maórem kerem eylerler

VÀóid Eóad uş bunda

Baór-i äamed uş bunda

Mülk-i ebed uş bunda

Maóv-ı ãuver eylerler

Raómet bize dÀéimdür

CÀn içre çü úÀéimdür

Bu ÚÀéimì nÀéimdür

Bu èaşúile uyarlar

24a

50.

müfteèilün fÀèilün

CÀnum oàul gel berü

Hÿ diyelüm dönelüm

Ùañla durub gel örü


Ol ezelì èahd ile

ÙÀèate dur cehd ile

Muntaôır ol şehdile


Rabbi’müz ol Tañrı’dur

Dime ãaúın àayrıdur

DevrÀn anuñ devridür


135

Şevúile gel õikr idüb

Ululuàın fikr idüb

Nièmetine şükr idüb


Baòşìşi var bì-úıyÀs

Unudana didi nÀs

Áyineñi ùutma pas


Varlıàuñı úıl telef

Böyle çeker çün selef

Yol erine ol òalef


Meclise gel ùÀlib ol

Nefsüñe hem àÀlib ol

Bu ãuvere şevúle dol


Çarò-ı felek dönmede

Óaúú’a dilek dönmede

èArşda melek dönmede


áayrı ne var cümle Óaú

Benligini oda yaú

Aç gözüñi ãoñra baú


136

Gitse eger benligüñ

Ol ola heb senligüñ

CÀnile bu tenligüñ


Olma bu gün nÀéimì

Var olasın dÀéimì

Gel berü hey ÚÀéimì


51.


ÙÀlib olan bu yola

èAşúa olur mübtelÀ

Gelse aña bir belÀ

Cÿşa gelür hÿ diyü

Evvel olur bir cünÿn

Ortası da bir fünÿn

Áòiri ola sükÿn


Evveli ãan mey-perest

ÒÀùır-ı dilde şikest

Mest oluban dest-be-dest


137

Böyle çeker mÀh u sÀl

Òarca varur mülk ü mÀl

Olmaú içün ehl-i óÀl


Baèøı zamÀn çoú sürer

Baèøısı da tez irer

Birisine yoú øarar


GÀhì gelür èaşú göze

MÀéil olur òÿb yüze

Taósìn oúur kim düze


Evveli bu ortası

Ùañla ùoàar irtesi

Dürlü olur varùası


24b

äoñra fünÿn açılur

Üstine nÿr ãaçılur

İçerüye geçilür


Fenn ü èulÿm ögrenür

Cehline hem sögrenür

Çoú hevese ügrünür


138

Veznile dir heb sözi

Kim açılur cÀn gözi

Bilmek içün ol özi


Böyle iken bir sükÿn

èÁrıø olur hem bu gün

Defteri ola yekÿn


Cÿşa gelüb dÀéimì

Fenniledür nÀéimì

SÀkin olub ÚÀéimì


52.


Gel bu nefse uyma dïsta yÀr iseñ

èAşúile meydÀna gel hÿ hÿ diyü

Göñül içre Rabbüñi duyar iseñ

Şevúile èirfÀna gel hÿ hÿ diyü

èÁlem-i aèlÀ iken saña vaùan

Süflìye indürdi seni mülk-i ten

Çün duracaú yir degül dÀrü’l-mióen

äıdúile insÀna gel hÿ hÿ diyü

139

Küfri terk it kim selÀmet bulasın

CÀn içinde bir èalÀmet bulasın

Zìneti úoyub melÀmet bulasın

äıdúile ìmÀna gel hÿ hÿ diyü

Óaú’dan artıú kimse yoú bu ortada

Çün anuñla aña baúduñ ey dede

Vuãlat isterseñ iriş bir mürşide

èAşúile iósÀna gel hÿ hÿ diyü

èAşúile fÀnì bulan vuãlat bulur

Bì-nihÀye Óaúú’ile devlet bulur

Çünki miskìnlikde ol õillet bulur

èAşúile YezdÀn’a gel hÿ hÿ diyü

ÚÀéimì bì-çÀre bu derde devÀ

Oldurur kim terk ola bu mÀsivÀ

25a Gönlüñe tÀ ùolmaya aãlÀ hevÀ

Şevúile merdÀne gel hÿ hÿ diyü

53.


Bir bölük dìvÀneler ÀvÀreler

èAşúile cevlÀn iderler hÿ diyü

Açılubdur bir oñulmaz yÀreler

Derdine dermÀn iderler hÿ diyü

140

Kimi Óay dir kimi Úayyÿm kimi Óaú

Ceõbe-i èaşúdur ki ditrer el ayaú

Özge óÀletdür bu sevdÀ içe baú

èÁlemi seyrÀn iderler hÿ diyü

èAşúdurur kim ölileri óay ider

Yirde iken èarş u ferşi ùay ider

Kimisin dìdÀr ile ol pay ider

Melekleri ùayrÀn iderler hÿ diyü

Böyle düzmiş ÒÀliú-ı perverdigÀr

Dürlü èibret biri ola cÀna kÀr

Ùoàrı yoldur ùÀlibe bu yÀdigÀr

Şevúile devrÀn iderler hÿ diyü

èAşúa úuldur cümleten ins ü melek

DÀéimÀ dönmekdedür çarò-ı felek

èAşúile maúbÿl olur her bir dilek

Nefs dìvin insÀn iderler hÿ diyü

äu aúar yeller eser bu èaşúile

Ay u güneş yügrüşürler şevúile

AãfiyÀ vü atúıyÀ bir õevúile

Vuãlatı her Àn iderler hÿ diyü

èAşú eri her demde olur bì-úarÀr

Derdine dermÀnını durma arar

Anıñiçün zülf-i maèşÿúı ùarar

Özini óayrÀn iderler hÿ diyü

141

èAyn-ı Óaúú’ile baúarsın cümle bir

FÀèil-i muùlaúdurur her işde sır

Ádeme gel didiler sen daòi ir

Kendüzin sulùÀn iderler hÿ diyü

ÚÀéimì iúrÀra geldüñ ùoàru baú

Nÿr-ı Óaú’dur cümle eşyÀ sırr-ı Óaú

25b äanèatın çün gösterür her bir varaú

ÔÀhiri pinhÀn iderler hÿ diyü

Refè olınub bunda yetmiş biñ óicÀb

Cennet içre Óaú görürler bì-niúÀb

Birlik içre oldı çün bu fetó-i bÀb

Küfrini ìmÀn iderler hÿ diyü

54.

mefÀèìlün mefÀèìlün

Yetişdi himmet-i merdÀn

Diyelüm hÿ döne döne

èAceb meclis èaceb meydÀn


Göñüldür beyt-i RaómÀnì

Getür ãıdúile ìmÀnı

Duyınca dil bu mihmÀnı


142

Yüzin döndür bu fÀnìden

Òaber alub maèÀnìden

NişÀndur bì-nişÀnìden


Getürür şevúe èuşşÀúı

Óaúìúat èaşúa müştÀúı

Dilerseñ ãoóbet-i bÀúì


Bu èÀşıúlar ider seyrÀn

Kimi Kaèbe kimi deyrÀn

èAúl ıssılar buña óayrÀn


İçelüm şerbet-i èaşúı

Úoyalum Mıãr ü Dımaşú’ı

Gel ögren sen de bu meşúı


Ùarìú-ı ÚÀdirì dirler

Açılur bunda çok sırlar

Naôar úıla bize pìrler


Bu baóre ÚÀéimì dalan

O dürr-i gevheri alan

Bu èaşú içre olan nÀlÀn


143

55.

7’li hece

CÀnlar olmış müştÀúı

SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ

Esrikdurur èuşşÀúı


TÀbièidür mihr ü mÀh

Õikri olmış çün penÀh



AllÀh ü hÿ õikrini

DÀéim idüb fikrini

TÀ kim ide himmeti


Õikr iderseñ şevúile

Alışursın èaşúile

Óaúú’a iltür õevúile


Terk it sìm ü hem zeri

Eyle úutlu bÀzÀrı

Saña itsün naôarı


Baúa miskìn ÚÀéimì

CÀndan olma nÀéimì

144

RÀøı olsun dÀéimì


26a

56.

7’li hece

EvliyÀdur hem mìr


ÙÀliblere destgìr


Uyma gözüm àaflete

Uyan baú bu òaãlete

Seni irgürür vuãlata


Mürìdleri uçurur

Derbendleri geçürür

èAşú şarÀbın içürür


ÙÀliblere şefúati

Eyler dürlü ülfeti

äunar ebed devleti


Fikr eyleseñ irişür

Meclis içre görişür

Göñle cÀna úarışur


145

Başda güldür èalÀmet

TÀ úopınca úıyÀmet

Heb göstere kerÀmet


Bu ÚÀéimì gördügi

CÀna rÀóat irdügi

èAşú şarÀbın virdügi


57.


Baór-i èaşúa göñlümüz oldı àarìú

Buldı cennet èaşúile her bir ferìú

Yandı yandurdı bu sevdÀda óarìú

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú

Óaú rıøÀsında olasın şÀd-kÀm

Saña teéåìr eyler ey dil di müdÀm

LÀ-ilÀhe illallÀh ü ber-devÀm


Çünki AllÀh ismi dilde hÿ ola

İçi ùaşı úalbe lübbe Óaú dola

Óayy ü Úayyÿm ismi bil ebed úala


146

Úahr idüp ÚahhÀr’ile nefs ejderin

Fetó ider FettÀó’ile baòşìş derin

Mevhibe çün irişe bir bil birin


VÀóid ol keåretde úalma ùÀlibÀ

Çün äamed ôÀhir ola eşyÀ hebÀ

Saña sensüz görinen ol àÀlibÀ


26b

Yıl on iki mertebe bulıncadaú

Cennetü’l-esmÀ olursın dutma şek

Reşk iderler bu yola ins ü melek


Rabbi zidnì ÚÀéimì’de sözi kes

CÀna leõõetler baàışlar bu heves

Böyle bir èaşú-ı óaúìúì böyle ses

Pìrüm èAbdü’l-úÀdir’üñdür bu ùarìú

Bu ãırÀù-ı müstaúìme úıl heves

CÀnuña bend olmasun bu ten úafes

RÀóat olur úuş úafesden çıúsa pes


147

58.

11’li hece

Gelgil göñül çalışalum èaşúile

Yoúlıàile meclise gel şevúile

Bu meydÀnda oynaşalum õevúile


Bir bahÀne Tañrı’sıdur luùfı bol

Cennete lÀyıú olur bu èÀãì úul

Raómet olur zaómet iken işbu yol


Her kim gelüb bu meydÀna úarışur

Óaú ceõbesi cÀna vü tene irişür

Hÿ hÿ diyüb ol dïstile görişür


Bu ùarìúde çoú kerÀmet bulınur

Münkir olan bile irşÀd olınur

Bir naôara düşer göñli alınur


èArabistÀn ceõbesidür bu tamÀm

BosnasarÀyı’nda úaldı ve’s-selÀm

Himmeti var pìrimüzüñ ber-devÀm


ÚÀéimì’ye geldi çatdı himmeti

Şevú-ı Aómed birle eyler òidmeti

148

Úudret-i Óaú rÿzì úıldı óikmeti


27a

EvliyÀ ser-çeşmesi pìrüm dedem

Behcetü’l-esrÀr’ına baú dem-be-dem

Úaç erüñ boynına baãmışdur úadem


59.


Ger ãorarsañ biz ne yüzden kişiyüz

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ dervìşiyüz

èÁşıú u ãÀdıúlaruñ dil-rìşiyüz


Şerèile girdük ùarìúat bÀbına

Maèrifetle Àb-ı óayvÀn Àbına

Sırrile varub óaúìúat tÀbına


Faúrile faòr eylerüz Aómed bizüm

èÁlemi seyr iderüz günbed bizüm

Hem elif oúumışuz ebced bizüm


Yoúlıàa yol bulmışuz bu èaşúile

Benligi maóv itmişüzdür şevúile

Úapmışuz ol dïst rıøÀsın ãıdúile


149

Biz gedÀ-veş şÀha úurbÀn olmışuz

Emr-i Óaúú’a zìr-i fermÀn olmışuz

İçimüz nÿr ehl-i ìmÀn olmışuz


Nuùú-ı RabbÀnì’dür bu nuùkımuz

İsm-i aèôam nÿrı oldı õevúımuz

Anuñiçün böyle düşer şevúımuz


Nefesimüz ölüyi ióyÀ ider

Áyìnemüz ùÿùìyi gÿyÀ ider

Fikrimüz dil úaùresin deryÀ ider


Baórimüz dem coşdurur èÀşıúları

Mevcile àarúa virür ãÀdıúları

VÀãıl ider vuãlata lÀyıúları


27b

Ya èaceb mi ÚÀéimì bir şevú ola

Çünki geldi ãıdúile işbu yola

Her ãorana bu sözi dirseñ n’ola


Kendü nefsin bir köpek deñlü dimez

Benliginden tevbe iden àam yimez

Yarına bu günki işi hìc úomaz


150

60.


Fehm itmez perr ü bÀli bunda èaúl-ı úÀãıruñ

Vaãfını yazmaúda èÀciz fikreti her şÀèirüñ

èAşú içinde vaãl [içün] Àrzÿ-yı nefse úÀhirüñ

Ceõbesi dutmış cihÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

Òalúa-i tevóìde gel YezdÀn’a meylüñ varise

Ehl-i èaşúuñ göñline gir başda èaúluñ varise

Nÿr olur küllì vücÿduñ her ne deñlü nÀrise

Sırr-ı Aómed tercemÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

Meclisi pür-şevú ider her bir mürìdi vecdile

ÙÀlibüñ göñlini alur tuófe tuófe mecdile

Yoúlıàile úıl temÀşÀ mÀsivÀdan geç dile

Lì-maèallÀh sırrı ùanı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

èArş-ı aèlÀdan öte mièrÀca vardı çün resÿl

Erre esmÀsı çekilüb sürilür işbu uãÿl

Daòi gelmezden öñürdi buldı Óaúú’ile vuãÿl

èÁşıú olub anda cÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

Óaú óabìbi vÀúıf oldı bir ùarìú olsa gerek

Kendü evlÀdından olub úurb-ı Óaú bulsa gerek

TÀ úıyÀmet şarú u àarba ÚÀdirì ùolsa gerek

ŞÀnıdur Óaúú’uñ nişÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

Anuñiçün oldı menzil evliyÀ ser-çeşmesi

Ayaàı tozına irmez èaúl ü fikrüñ eşmesi

151

Münkirüñ ÀyÀ neden oldı òilÀfa düşmesi

BÀ-òuãÿã ulu dìvÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

Meclisinde bir temÀşÀdur tecellì açılur

Şevú ile vaódet şarÀbı mest olınca içilür

TÀ ki yetmiş biñ óicÀbdan içerüye geçilür

Sır içinde òÀnmÀnı Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

27a

KÀéimì eksiklü miskìn ãıdúile geldi yola

Yoúlıàile èaşú içinde tÀ ki Óaúú’a yol bula

Bir muvaóóid müémin olub úalbi beytullÀh ola

İrişe bu dem maèÀnì Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

61.


Reşk iderler bu yola dìv ü perì

CÀnlar özler derde düşüb rehberi

Bir naôar úıldı erenler serveri

ÒÀk-i pÀye heft-kişver çÀkeri

RÀh-ı Óaúú’a döndürür çoú èaskeri

Miålini görmedi çarò-ı çenberì

Ehl-i èaşúa eã-ãalÀ gelsün beri

Pìrimüzdür Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ

Rÿşen oldı yÀrile meydÀnımuz

CÀn içinde görinür YezdÀn’ımuz

Bir göñülden baúdı çün merdÀnımuz

Óaúú’ile birlikdedür ìmÀnımuz

152

Raóm ider derdimüze LoúmÀn’ımuz

Mürde-diller óay ider fermÀnımuz

èÁşıú u ãÀdıú olan gelsün beri


Rehberidür sÀlikÀnuñ uşta baú

CÀndan içerü görine saña Óaú

Bu ùarìú-ı ÚÀdirì’ye ùutma daú

Óaú budur vallÀhu aèlem mÀ-ãadaú

RÀst ansuz deprenür mi dil dudaú

Min ledün baórine dolsun göz úulaú

èÁşıú-ı ãÀdıú olan gelsün beri


Rÿ-be-rÿ hÿ diyü döner èÀşıúÀn

CÀéiz oldı raúãa geldi ãÀdıúÀn

Bunda èaşú-ı Óaúú’a olan [lÀ]yıúÀn

Òaste-diller gözlerinden dökdi úan

Rabbi zidnì dirdi ol èarşa çıúan

Mihre irdi õerreyi ulu baúan



28b

Rÿzì úıldı ÚÀéimì’ye èaşú-ı pÀk

Ceõbe içre úala şöyle derdnÀk

Bir gül içün ùaró olur òÀr u òaşÀk

Óasbeten-lillÀh ola èÀşıú helÀk

Rÿh ola bu cÀnile cüst ü çÀlÀk

Müstaúìm ola bu yüzden cism-i pÀk



153

Redd olan münkirleri irşÀd ider

CÀhili èÀlim idüb ÀbÀd ider

Bir ñaôar àamgìnleri dil-şÀd ider

ÓÀliyÀ ismin anuñ kim yÀd ider

Resm-i düşmen òˇÀr olub feryÀd ider

Mürşidile birligi muètÀd ider



62.

8’li hece

CÀnum söyle ãoranlara

Ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Şol úarşuda duranlara


Dervìşlerüz miskìnlerüz

BÀb-ı Óaú’da sÀkinlerüz

GÀh aàlaruz gÀh gülerüz

Sülÿk èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Bu èaşúile alışmışuz

Bu yollarda çalışmışuz

Ol dïstile bulışmışuz


GÀh cehrile õikr iderüz

GÀh düşünüb fikr iderüz

Nièmetlere şükr iderüz

Sülÿk èAbdü’l-úÀdir’üñdür

154

Dirligimüz èaşúiledür

Tevóìdimüz şevúiledür

Sülÿkimüz õevúiledür


Sırr-ı Aómed bunda imiş

CÀnÀnımuz cÀnda imiş

Bilmeyen yabanda imiş


Her bir uãÿl sürilübdür

Şarú u àarbda görilübdür

Óaú iõnile úurılubdur

Sülÿk ùarìú èAbdü’l-úÀdir’üñdür

ÚÀéimì’ye çün uyarsın

Kendüñde Óaúú’ı duyarsın

äÿret naúşını yuyarsın

Sìret èAbdü’l-úÀdir’üñdür

29a

63.


Ey göñül şÀd ol yüri bekle işigin bu derüñ

Elçi Muóyi’d-dìn budurur nesli èAbdü’l-úÀdir’üñ

Meskenetle göñlin alàıl böyle bir gerçek erüñ


155

SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ sırrı netìce bundadur

Ol nübüvvet òÀtemi seyr-i Óadìce bundadur

Aómedì MièrÀc’ı şimdi ãor ki nice bundadur


Hem Óüseynì vü Óasen’dür MurteøÀ ZehrÀ özi

Hem óasìb ü hem nesìb èayn-ı velÀyetdür sözi

Ulu devletdür dedem pÀyine süràil sen yüzi






Baóå ile [èilm] ü maèÀrif vecd ü óÀlin gördiler

Bunda úal diyü bizümle niçe hemyÀn virdiler

İètiúÀdı cümlenüñ var òayr duèÀya durdılar


Bu úıyÀfetle gezer irşÀd içün bu èÀlemi

Bir naôarda Àdem eyler nefs-i bed-òÿ ôÀlimi

Dest-i úudret böyle yazdı levóe úoyub úalemi


Her òar-ı dü-pÀ ne bilsün bunda bunlar n’idügin

Bÿ Cehil ne añlasun Aómed fünÿnlar n’idügin

Añlamaz eşşek úatır èaşú ü cünÿnlar n’idügin


156

Bosna’ya gelmezden evvel èÀlem-i seyrÀnile

Bu óaúìre úıbleden yaña gelüb nìrÀnile

äıdúile idüb niyÀzı bu dil-i óayrÀnile


Bize gösterdi muèayyen pìrümüñ esrÀrını

KÀmil insÀn ãÿretinde MuãùafÀ envÀrını

Gel bu yüzden seyr idersin Tañrı’nuñ ebrÀrını


Baèdehu şekl ü ãuverle oldı ôÀhir maènisi

ÚÀéimì’ye maèlÿm olub evvel Àòir maènisi

29b EvliyÀnuñ ehl-i küfri ola úÀhir maènisi


Şimdi erenler bu ãıfatda ekåeri ãaúlandılar

Úanda bir göñli úara var ãÿretÀ aúlandılar

Ehl-i vaódetdür diyü çoú kimseler óaúlandılar


Óırúa vü tÀc ü ridÀ maènÀsıdur ãÿret degül

Sìret iste Óaú úatında ùÀlib-i şöhret degül

èAşúile maòlÿù olanlar erdurur èavret degül


Óamdü-lillÀh çoú şükürler bizi ióyÀ eyledi

Úaùremüzi çekdi baóre èayn-ı deryÀ eyledi

Dürr ü gevher baòş olınsun ùolu himyÀ eyledi


157

èİllet ü millet ãıàışmaz èaşú içinde şübhesüz

Yek-naôar olan úalur bu şevú içinde şübhesüz

èÁrif-i billÀh olurlar õevú içinde şübhesüz


Bir bölük ÀvÀre vü bir pÀre dil teskìn idüb

Bunları úıldı ziyÀret özini miskìn idüb

Daòl iden münkirlerin òÀùırların àamgìn idüb


Böyle bir òulú-ı Muóammed böyle hem nesl-i óabìb

Böyle bir èÌsì-nefes mürde dile óÀõıú ùabìb

Şerè-i erbÀb-ı ùarìúat maèrifet ãÀóib-edìb


Sözleri ÚuréÀn ehÀdìå şeró ider bunca nuãÿã

Ùalsa èilmüñ baórine cevher ãaçub hem bÀ-òuãÿã

Añlayan var mı ki bunda her sözi ãan bir Fuãÿã


Ne èilimden añlanursa ortada ãÀóib çıúar

Òaøret-i Óayder gibi bir êarbile òaãmın yıúar

Her ne deñlü èÀrif olsa èilmile anı ãıúar


äÿret-i insÀnda geldi çünki Óayy-ı lÀyemÿt

İstièÀnet isteriseñ oúu vitirde úunÿt

İşbu şekle gelmez iblìs añladuñsa úıl sükÿt


30a

158

ŞÀhid ü meşhÿd bir oldı ùÀlib ü maùlÿb bir

Andan anuñla birikdi àÀlib ü maàlÿb bir

Göñline gir úıl temÀşÀ úÀlib ü maúlÿb bir


Küntü kenz esrÀrına irmek dilersen ãor anı

CÀn eliyle etegin ùut Óaúú’ile bir gör anı

Saña senden yegdurur bu nefse kim sürer anı


Óaúúına şol kim ãananlar òalú içinde òïr ola

Kimi aú başlı alaca dìnli yüzi mÿr ola

Óaúúına kimler ùamaè itse olara zÿr ola


Bunlara her kim ihÀnet eylese dìnsüzdurur

LÀ-cerem iki cihÀnda Óaú’da òod bìnsüzdurur

Bunları sevmez o kim erkÀn ü Àyìnsüzdurur


Bunları sevmek bize èayn-ı Óaú’ı sevmekdurur

Taúviyet virür ìmÀna pÀyine ivmekdurur

Özini úurtarmaú içün göñline girmekdurur


èÁlemüñ hem Àdemüñ bunlardurur úadrin bilen

EnbiyÀnuñ evliyÀnuñ èilmile ãadrın bilen

Her yeñi ay açılınca úandasa bedrin bilen


159

ÚÀéimì dìvÀnenüñ yanına geldi úahveye

Añsuzın getürdi anı şevú u sekr ü ãahveye

Eã-ãalÀ ùÀliblere bÀsın úomaya cilveye


Emr-i Óaúú’ile yetişdi himmeti bu illere

Verd-i óamrÀdur açıldı bir niçe bülbüllere

Ùìb-i reyóÀn ü taãavvuf èilmi geldi dillere


Bir niçe cÀn şübhe içre úalmışidi nÀgehÀn

Geldi añsuz ãoóbete Óaú söze ögretdi dehÀn

Gitdi şübhe Óaú’la óaúdur bu ÀşikÀr ü nihÀn


Neşvesi úaldı bu ilde tÀ ilÀ yevme’l-úıyÀm

Óaú yolında himmet iste ùÀlibÀ leyl ü eyyÀm

30b èAşúile şevúile geçsün èömrüñ olma ehl-i niyÀm


Òaøret-i SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ himmetleri

ÔÀhir ü bÀùın kerÀmet gösterür óikmetleri

Bir ayaúda çillelerde eyleyen óiõmetleri


Her bir evlÀdı anuñ bir mürşid-i kÀmildurur

Emr-i Óaúú’a şerè-i Aómed’de bular èÀmildurur

Yir ü gökden hem aàır yük getürür óÀmildurur


160

Bunlara virdi kerÀmet èÀlemi úÀéim dutan

Silsileyle tÀ úıyÀmet bunları dÀéim dutan

áÀfil olma uyarur seni yine nÀéim dutan


Bir nice àÀfilleri bulub uyardı èaşúile

Óaú yolın tevóìdile añlatdı [gelüb] şevúile

Óaú bilüb üstÀdını diñle sözini ãıdúile


èAşúile Óaú sevgüsin itdürdi bize tÀ ebed

Ortada àayrı ne vardur cümle ol Óayy ü Eóad

Çün Muóammed ãÿretidür bì-nişÀn iste meded


Óaúú’ile Óaú’da gelüb anuñla anı gösterüb

Andan aña var yüri ùan anı şÀnı gösterüb

Bu nişÀnile gelüb ol bì-nişÀnı gösterüb


Eã-ãalÀtü ve’s-selÀm èalÀ resÿl-i kibriyÀ

Áline aãóÀbına eyledi ãıdú-ı küll beyÀ61

ÚÀéimì Óaú’dur muóaúúaú bunda olmazmış riyÀ


61 Tüm kalbi duygularıyla

161

64.


Óamdü-lillÀh şevúa geldi şimdi Àn ü ìnimüz

èAşú odında yumuşaú ola bu dil-i sengìnimüz

Himmet-i merdÀn ile ãayúal ola Àyìnemüz

Ehl-i dil rÿşen ider erkÀnımuz Àyìnemüz


Bunlaruñ ayaú tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz

31a

Tañrı’nuñ èilletsüz olan luùfıdur kim bu ile

Öyle bir õÀt-ı şerìf Bosna diyÀrına gele

Ol resÿlullÀh güli teşrìfile güle güle

İltifÀt idüb úavuşa şevúile bu bülbüle



Òırúa vü tÀc ü ridÀ zünnÀrını kesmiş bu gün

Rÿó-ı rabbÀnì yeli tÀbı nişÀn esmiş bu gün

Dìv-i nefsi Óayderì-vÀr fennile baãmış bu gün

Dïst cemÀli óavlisinde iblìsi aãmış bu gün


Bunlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz

Andan aña elçidür ãÿretde peyàamber gibi

ÙÀlib-i Óaú olana añlayu baú rehber gibi

èİlm billÀh içre fenn-i èaşúile Óayder gibi

Faãã u naãã-ı her baóirden maàrib-i ekber gibi



162

HÀşimì aãlı bulardur Àdemüñ òÀãı bular

Óaú buyurdı on sekiz biñ èÀlemüñ òÀãı bular

ÙÀlibÀ bu Óaú yolına hem-demüñ òÀãı bular

Evvel Àòir òalú içinde her demüñ òÀãı bular


Anuñile buldı şöhret meclis ü Àyìnimüz

İbtidÀ ketm-i èademden [kim] netìce oldı cÿd

Rÿó-ı pÀk-i Aómedì oldı keåìr ol bir vücÿd

Kenz-i maòfì ôÀhir olub ãaçılınca luùf u cÿd

Ádemüñ alnında çıúdı aña emr oldı sücÿd


31b Bir naôarla açdı rÿşen eyledi Àyìnimüz


Nÿr-ı Aómed’le çü Àdem buldı èilm ü hem şeref

Andan ögrendi melekler adların ùaraf ùaraf

Bu sebebden buldı èizzet Àdemìde her selef

Bunca mürsel enbiyÀ oldı anlara yine òalef


Dutdı şevket anuñile meclis ü Àyìnimüz






Dü cihÀnda ayaàı tozıdurur tezyìnimüz

Evvel Àòir Óaú Muóammed’le olubdur ÀşikÀr

èÁlemi andan ötüri düzdi úıldı GirdigÀr

163

Cümle maòlÿúdan muúaddem Óaúú’ile bu dilfigÀr

èÁşıú u maèşÿú olub bu cümle òalúa úıldı kÀr


Anlaruñ ayaú tozıdur rifèat ü tezyìnimüz

Ol güneşden cümle õerrÀta yetişdi şevú-i nÿr

Úanda olsa bunlar olur òalú-ı èÀlem pür-sürÿr

Cìfeden artıú ne añlar dünyede ehl-i àurÿr

Bülbülüñ nÀlişlerinden úaràa olur bì-óuøÿr


İkilik tozı silinsün açıla Àyìnemüz

Şerèati her birinüñ cüzé imiş küllì budur

Anuñiçün nesò-i edyÀn eyledi belli budur

32a Cümlesin bildürdi ÚuréÀn õÀt-ı Óaú delli budur

Günde beş kez úıl iúÀmet belki ol elli budur



Küfrile èÀlem èademde úalmışidi şöyle bil

Óaúú’ı bilmeyüb úalurdı úarañuda cümle il

Nÿr-ı pÀk-i Aómed’ile rÿşen oldı Àb u gil

Ùoàrı baú sen bunlara [gel] dìdenüñ tozını sil



Şeyò èAbdü’l-úÀdir’e irince ol sırr-ı nebì

Anda açıldı yine hem maşrıú hem maàribi

Bunlara boş mı baúarsın cümle[si] sırr-ı ebì

Aç gözüñ ey ùÀlib-i esrÀr-ı Óaú olma àabì

164



Mürşid-i kÀmil bulardur tÀ ilÀ yevme’l-óisÀb

Baú tenezzül nice ider õerreye miål ÀfitÀb

Úaùresin deryÀya ãalàıl baór ola cümle óabÀb

Şems-i vaódet çün ùoàar ãaórÀda úalmaz hìc serÀb


Anlaruñ pÀyı tozıdur tÀcımuz tezyìnimüz

ÚÀéimì bì-çÀre dÀéim bunları özlerdi heb

Úanda ol ãÿretde görse anda sır gözlerdi heb

İşbu altunla baúırdan dilleri özlerdi heb

Úalb sikkeéi naôarla bile yaldızlardı heb



32b

Kim benì Àdem mükerrem bunlaruñla oldı heb

Büt-perest Àteş-perest odı söyündi ãoldı heb

Dìn-i İslÀm’dur açıldı ehl-i ùuàyÀn buldı heb

Gitdi ôulmet nÿr-ı ìmÀn şarú u àarba ùoldı heb



Bunları sevmek yaradan Óaúú’ı sevmekdür hemÀn

Óaúú’ile Óaú’dan Óaú’a bunlardurur ãÀóib-ìmÀn

İşbu ãoydan geliserdür mehdì-i ãÀóib-zamÀn

Óükm-i ÚuréÀn ùutmayanlar bulmaya andan emÀn


İkilik tozı silinsün açıla Àyìnimüz

165

Heyéet ü heybet şecÀèat èÀlì himmet bunda heb

Yek naôar derde devÀdur sırr-ı óikmet bunda heb

äıdú u iúrÀr u tevekkül aãl-ı vaódet bunda heb

Yoúlıàile gezmekile ola óürmet bunda heb


Anlaruñ bÀbı tozıdur rifèat ü tezyìnimüz

Maèden-i èilm-i ledündür şimdi Muóyi’d-dìn-i mÀ

Óayy ü Úayyÿm ü Eóad’dür óubb-ı Óaú-Àyìn-i mÀ

Didi Aómed Rabbi óaşr it zümre-i miskìn-i mÀ

Óaúú’ile dÀéim maóabbet üzre Àn ü ìn-i mÀ



èÁlemüñ ãaórÀsına gel baú bu oyuncaúları

Süri süri bekledür çobana úoyuncıúları

Nefsini úurbÀn içün egrile boyuncıúları

Bir úolaylıúla ururlar kendü doyuncıúları


Düşdi şevket anuñile şevket ü Àyìnimüz

33a

İsm-i Muóyi’d-dìn óaúúÀ söze gelse bÀ-òuãÿã

Her kelÀmı naãã-ı úÀùıè şeró olunur ãan Fuãÿã

Dilde ÚuréÀn ü eóÀdìå iråiledür bu òuãÿã

èAúl-ı kÀmiller bulamaz anda bir demde nuúÿã



Óıfôile ol deñlü úuvvet her neden ãorsañ bilür

ÒÀùırı boldur be-àÀyet bÀùını görseñ bilür

Bunca yıllardan ü ùonlardan çıúub dursañ bilür

166

Hem nefisle şekl içinde úanda kim ursañ bilür



Şekl-i insÀnda olan óayvÀnı bir òoşca seçer

Özge sırdur herkes anı añlamaz diyü geçer

Dïst elinden ol maóabbet şerbetin her dem içer

LÀ-cerem kim ne ekerse ol yine anı biçer


İkilik tozı silinsün açıla Àyìnemüz

Ol èinÀyet úapusından luùf irişdi çün dedem

èÁfiyetler úan maóabbet şerbetine dem-be-dem

Dem bu demdür yarın içün dem sürelüm dem bu dem

Kim bu demde naúdin aldı tÀ ebed görmez nedem


Anlaruñ pÀyi tozıdur rifèat ü tezyìnimüz

65.

11’li hece

Yüz sürüb türÀba geldük úapuña

YÀ pìrüm sulùÀnum himmet it bize

Óaúú’ı arayuban düşdük úapuña


33b

èAbdü’l-úÀdir sulùÀn dirler aduña

èÁlem úuldur òÀããaten ecdÀduña

äıddìú dirüz saña vü üstÀduña


167

Uãÿl [ü] erkÀnuñ ùoldı èÀleme

Ùarìúuña giren düşmez eleme

Meróamet ola mı dertlü óÀlüme


Bir bölük dìvÀne uãÿl sürerler

Eksüklikde ammÀ raómet sezerler

èAşúuñile seyyÀó olub gezerler


Gel yetiş bu derde eyle bir çÀre

èAşúile olmışuz şöyle ÀvÀre

Luùfuñile aàara bu yüzi úara


èAşúile şevúile tevóìd idelüm

Maóabbetüñ dilde teékìd idelüm

EbrÀruñ ùozını taúlìd idelüm


ÚÀéimì miskìnüñ söyler dilinden

èÁciz úalmış meded nefsüñ elinden

Iraú düşmeyelüm ùoàrı yolından


168

66.


Úullaruña irse n’ola senden kerem yÀ RabbenÀ

Eksilmese dÀéim ola senden kerem yÀ RabbenÀ

Senden Muóammed ümmeti her dem göreler ülfeti

Dïsta leùÀfet vuãlatı dÀéim görem yÀ RabbenÀ

Yeter çekildi firúatüñ èÀşıúlara vir vuãlatuñ

Gerekmez ise óasretüñ bÀà-ı İrem yÀ RabbenÀ

Seni seven èÀşıúları dìdÀruña lÀyıúları

Bir èaşúile ãÀdıúları pek severem yÀ RabbenÀ

Gerçi dilüm dir sözile vÀãıl olam mı özile

Baúmaàa işbu gözile heb úorúaram yÀ RabbenÀ

34a

Ser-mÀye-i varlıú hele bu èaşúile vardı yele

Emrüñ senüñ úandan gele saña varam yÀ RabbenÀ

Bu ÚÀéimì benlikdedür ol dïstıla şenlikdedür

Maóv-ı vücÿd erlikdedür ya n’iderem yÀ RabbenÀ

67.


Çoú günÀhum var úatuñdan utluyam

Tevbe yÀ Rabb tevbe yÀ Rabb ãuçluyam

Cürmümi èafv ideriseñ úutluyam

Tevbe istiàfÀr iderem ãuçluyam

169

Bencileyin èÀlem içre èÀãì úul

Var mıdur bu èarãada ey luùfı bol

Raómetüñ añub virür èiãyÀna yol


DÀéimÀ èiãyÀndayam yÀ RabbenÀ

Derd-i bì-dermÀndayam yÀ RabbenÀ

äıdúile ìmÀndayam yÀ RabbenÀ


Eylerise ger şefÀèat MuãùafÀ

Áòiretde sürerüz çoú çoú ãafÀ

Her belÀya úarşu ola biñ vefÀ


Ger yazuúluyam baàışla ey kerìm

Nefs ü şeyùÀn çün bize oldı úarìm

Ùaş göñüller ola èaşúuñla nerìm


ÚÀéimì miskìne pìrüñ èaşúına

Meróamet úıl bun deminde şaşúına

Dest-gìri sensin ey Óaú düşúine


Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz

Bu baúır göñüllere iksìrimüz

Ehl-i Kehf’e vaãl ola Úıùmìr’imüz


170

68.


Çoú çoú günÀh ecèaltenÀ

FaàfirlenÀ yÀ RabbenÀ

34b BisyÀr ãuç efèaltenÀ


ÒÀùır şikest itdügümüz

Yañlış yola gitdügümüz

Manùar gibi bitdügümüz


NÀ-maóreme baúduàumuz

Her ãu gibi aúduàumuz

El úapusın úaúduàumuz62


İfsÀdile efkÀrile

İtdügümüz eõkÀrile

áayriyyet ü ÀşkÀrile


áayra göñül virdügümüz

Çoú òÀùıra irdügümüz

İlüñ kelbin virdügümüz


62 Bu mısranın başından şiirin sonuna kadar olan kısım bu nüshada eksik olduğu için diğer nüshadan tamamlandı.

171

Uyub hevÀya èaşú ãanub

èAşúı biraz ãoñra ùalub

Geldük úapuya utanub


Bìhÿde hÀy ü hÿ diyüb

Faúruñ libÀsını giyüb

MeydÀna geldük baş úoyub


Deprenmedin dilile leb

Evvel bilürsin ey Çalab

Olsun rıøÀ üzre ùaleb


Ez-óürmet-i şÀh-ı èArab

Eyle bizi ehl-i edeb

İósÀnuña ola sebeb


Aldanmışuz bu èÀdete

èÖmrüm irerse àÀyete

Úanla (...) bidèate


Ey ÚÀéimì èiãyÀnile

Yüz yire sür ìmÀnile

Bunu diyüb efàÀnile


172

69.

7’li hece

Mürìdlerüñ her biri

İrşÀd ider münkiri

DÀéim budur hüneri


Bir mürìdi úomaz boş

èİlm ü esrÀr dola òïş

èAşú şerbetin eyle nÿş


Muóyi’d-dìnü’üñ duèÀsı

ÚÀéimì’nüñ edÀsı

Bundadurur rıøÀsı


Sırriledür bÀzÀrı

Çünki görmiş dìdÀrı

Úıldı bunda naôarı


173

70.

7’li hece

Sırrile dir gel beri


Tevóìde dir ey pìrì


Baú úademi èaynına

äaddaú diyüb oynına

Baãdı evliyÀ boynına


Her vechile baãdı heb

İrşÀd imiş úaãdı heb

Cümlesinüñ dostı heb


İsm-i aèôam ismidür

Faøl-ı Óaúú’uñ resmidür

Gerçek erler úısmıdur


ÚÀéimì ol delüsi

Himmet ider celìsi

Óaúú’uñ gerçek velìsi


Muóyi’d-dìn göñül dostı

Eline girdi desti

174

Naôar itdi bu postı


35a

71.

7’li hece

RicÀlü’l-àayb didiler


Üçler úırúlar yediler


Ana südin emmedi

RamaøÀndur bu didi

Arzÿsına ivmedi


äabì iken böylece

ÚuréÀn oúur o òoca

Bir ayaúda her gice


Yüz yigirmi gün gice

Ayaú üzre ùurınca

Geçdi ol èarşdan yüce


Boynın egdi evliyÀ

Ùañladı heb aãfiyÀ

VÀãıl oldı MevlÀ’ya


175

KerÀmetler açıldı

Şarúa àarba ãaçıldı

Cümle ile seçildi


Muóyi’d-dìn irdi sırra

Ceõbesi uãÿl erre

Yetişdi baór ü berre


Muóyi’d-dìn èÀlem gezdi

ÚÀéimì’de sır sezdi

èAşúile göñlin ezdi


Bu meclisde var óikmet

Gerekdür ãıdú u òiõmet

İder ùÀlibe himmet


72.


Bilsek èaceb seyrÀnımuz

Neye irer yÀ RabbenÀ

Bu şevúile devrÀnımuz


176

GÀh õevúile õikr eylemek

GÀh şevúile fikr eylemek

Her nièmete şükr eylemek


Geh çaàıra gÀhì sükÿn

Avaralıú hem gün bu gün

Nefse uyub bu sÀlikÿn


Geh şöhret ü tenhÀ daòi

Geh òalvete pinhÀn gehì

Yol bilmeyen şaşar rehi


Geh erre varı dem çeküb

Geh örü gÀhì diz çöküb

Döne döne gÀh biriküb


Nefsüñ hevÀsı mı ola

Sensin úulavuz bu yola

Şevúile göñüller dola


Bu sözleri yazduàumuz

Birden öte azduàumuz

Yañlış diyü úızduàumuz

35b Neye irer yÀ RabbenÀ

177

Bu sözde olsa çoú òaùÀ

Faøluñdan umaruz èaùÀ

Hey bir kerem yÀ õe’l-èaùÀ


Bu ÚÀéimì ÀvÀredür

N’eyler çü yüzi úaradur

áaraø daòi dìdÀradur


Sensin vücÿd-ı bì-zevÀl

Bu kendüligi bizden al

Senüñle neye ola úÀl


73.


Ey bì-zevÀl ü bì-miåÀl

Õikrüñle fikrüñ rÿzì úıl

Yol bulmaya rı cìm ü dÀl


TenhÀda fikrinde olam

ÁşkÀre õikrinde olam

Budur dilüñ mÀlÀ-kelÀm


Olmaya àÀfil öz vücÿd

Senden saña úıla sücÿd

178

Luùf u keremdür baór-i cÿd


Şevúum senüñ õikrüñ ola

Õevúum senüñ fikrüñ ola

DÀéim bu dil şükrüñ ola


DünyÀda bu leõõet ola

Düzüle her èuøvum yola

Úatuñda yÀ Rab her úula


Miskìn eli boş ÚÀéimì

Úılma àarìbi nÀéimì

Senden dilekdür dÀéimì


Sırr-ı óabìbüñ óaúúiçün

İsm-i ùabìbüñ óaúúiçün

36a Òalúa naãìbüñ óaúúiçün


74.


Minnet recÀyÀ rabbenÀ

FaàfirlenÀ õünÿbenÀ

İki derüñ üzre binÀ

Ve’sterlenÀ èuyÿbenÀ

179

Bu ümmet-i Muóammed’i

NÀr içre úoma sermedì

LÀyıú èibÀdet itmedi

Ve’kşeflenÀ kerrÿbenÀ

Maòlÿù olub nisyÀnile

Úalduú hemÀn èiãyÀnile

Yanduú meded biryÀnile

Ve’fteó lenÀ àuyÿbenÀ

Bu nefsimüz arzÿdadur

Bì-çÀre rÿó Àsÿdedür

Gerçi bu söz bìhÿdedür

Ve’rzaú lenÀ óubÿbenÀ

Luùf u keremdür ey ÒudÀ

Virse tesellì bir nidÀ

CÀn u tenüm ola fedÀ

Ve’nôur lenÀ cünÿbenÀ

Bu kiõb ü bu àıybet nice

Oldı hebÀ günler gice

İdüb tenezzül gÀhìce

AãdıúlenÀ küõÿbenÀ

Bu ÚÀéimì bì-çÀreye

Bir merhem olsa yÀreye

Ola şifÀ bìmÀreye

Elùaf lenÀ úulÿbenÀ

180

75.


Bu èömrimüz miål-i giyÀh

äolar biter olub tebÀh

ElùÀfuñı dutduñ penÀh

Eyle müyesser yÀ ilÀh

Bir õerrece èaşúuñ bize

Virgil gözüñ şevúın bize

TÀ kendüyi seni seze


İtdük saña yüz biñ günÀh

Eylemedük hìcbir gün Àh

Senden saña döndük penÀh


DÀéim idelüm õikrüñi

Úudretle olan fikrüñi

BaòşÀyişe çoú şükrüñi


ÓaúúÀ óabìbüñ óürmeti

Saña gereklü òidmeti

36b Dinsün bize yÀ ümmetì


Dil terk ide bu devleti

Ùuta erenler òaãleti

181

Aãla bulalum vuãlatı


Vir èÀşıú-ı dìvÀneye

Elin ãuna peymÀneye

CÀnlar ire cÀnÀneye


Maóv ide bu dil benligi

èAşúile bula senligi

Faúr içre dÀéim şenligi


VesvÀsile dil dolmasun

Bir verd-i óamrÀ ãolmasun

Nefs rÿóa àÀlib olmasun


İster tesellì ÚÀéimì

Olmaya yolda nÀéimì

èAşúuñla dola dÀéimì


76.


DeryÀ-yı cürme àarú olub

N’eyleyelüm yÀ RabbenÀ

Ne óaú ne bÀùıl farú olub


182

Yeñdi bizi nefs ü hevÀ

Her yolda olub pìşvÀ

Olmazsa ger derde devÀ


Úullıú içün èömrüm úaãìr

Tevbe úaçan cürmüm keåìr

Olmazsa luùfuñ dest-gìr


Gerçi óabìbüñ óürmeti

èAfv ola èÀãì ümmeti

ŞükrÀne yoúdur òiõmeti


DeryÀ-yı raómet bì-èaded

Senden yine ire meded

AllÀh RaómÀnü’ã-äamed


Úalduú taóayyürde èaceb

Luùf-ı ÒudÀ’dan bir sebeb

Úıla recÀ şÀh-ı èArab


Söz söylemek küllì òaùÀ

Ey bì-niyÀz ü õü’l-èaùÀ

VÀ firúatÀ vÀ óasretÀ


Benlik úadar yoúdur günÀh

Sensin yine bize penÀh

183

37a Yoú beñdeşüñ ey pÀdişÀh


Úudret senüñ úuvvet senüñ

Firúat senüñ úurbet senüñ

Bu ãunè ü bu óikmet senüñ


Kendüligi úul ÚÀéimì

Giderebilmez dÀéimì

áayrıdan olub ãÀéimì


77.


Senden dilerüz yÀ Baãìr

Aç gözümüz yÀ RabbenÀ

Her nesneñe ola òabìr

Bu özümüz yÀ RabbenÀ

áayb-i hüviyyet açıla

Müémin münÀfıú seçile

TÀ nüh felekden geçile

Her sözümüz yÀ RabbenÀ

Bu gün tedÀrik görüle

Cümle menÀzil dürüle

Bunda görinüb úurula

İmrÿzumuz yÀ RabbenÀ

184

Bilüb ne demdür bu demi

Añlayub aãl-ı Àdemi

Gözden geçürüb èÀlemi

Bu nÿrumuz yÀ RabbenÀ

AèlÀdan esfel seyrine

İnüb rücÿè itmek niye

LÀ-büd gerek èaşú ehline

Bu sırrumuz yÀ RabbenÀ

Bu enbiyÀ vü evliyÀ

Geldi vü irdi MevlÀ’ya

Kimdür fenÀdan el yuya

Vir sırrumuz yÀ RabbenÀ

Geldük teferrüc itmege

GülzÀra bülbül ötmege

Çün bitdi yol vir gitmege

BÀzÀrumuz yÀ RabbenÀ

Menzil gelince Àdeme

Andan irince bu deme

Demdür gelübdür dem deme

EfkÀrumuz yÀ RabbenÀ

Bu ÚÀéimì bì-çÀredür

Derdile dil pür-yÀredür

ÇÀresi vaãl-ı yÀredür

Nev-rÿ[z]umuz yÀ RabbenÀ

185

78.


ÙÀlibÀ gel èaşú atına binelüm hey hÀy

İçelüm èaşúuñ şarÀbın úanalum hey hÀy

äuãamış cÀnlara yine ãunalum hey hÀy

èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hey hÀy

37b Gel bu meydÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy

Mürşid-i kÀmil ãorarsañ èaşú-ı Óaú’dur hÀy

Bundan özgesi degildür mÀ-ãadaúdur hÀy

Gÿş iden Óaúú’uñ kelÀmın bu úulaúdur hÀy

èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÀy

Gel bu meydÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy

Bu deñize kim ki ùaldı çıúmayısar hÀy

Terk olınur işbu yolda cÀnile ser hÀy

Niteliksüz Óaú tecellì eyleyiser hÀy


Gel bu seyrÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy

İki èÀlemden ötedür menzilimüz hÀy

Bir ile teşbìh olınmaz bu ilimüz hÀy

Bì-nişÀndur èaúla ãıàmaya yolımuz hÀy


Gel bu cevlÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy

Gel bu èÀşıúlar içinde añla gör

Úaèr-ı deryÀ yetìmidür bulagör

186

EvliyÀlar alduàını alagör


Gel bu èummÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy

áavå-i Óaú pìrümüz Şeyò èAbdü’l-úÀdirì

Şevú u õevú ehli mürìdi her biri

Úarşu ùurmaz kÀfir-i nefs èaskeri


Gel bu èirfÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy

ÚÀéimì miskìn bu èaşúuñ yollarına

Ne saèÀdet ger döyerseñ yellerine

Luùf-ı Óaú çekse n’ola dost illerine


Gel bu aúrÀn içre ãÀdıú dönelüm hey hÀy

38a

79.


ÙÀlibÀ cÀn ü göñülden diyelüm hey hÀy

èAşú-ı cÀnÀna bu demde uyalum hey hÀy

CÀn içinde rütbemüzi duyalum hey hÀy

èAşú odına şevúile yanub dönelüm hey hÀy

Rehberimüz çün Muóammed MuãùafÀ

İşbu tevóìde gelen bulur ãafÀ

èÁşıúa leõõetlü gelür her cefÀ

Şevúumuz göñlümüz pasın yuyalum

187

Şevú u õevúile murÀdın bulagör hey hÀy

Meclis-i tevóìde gel kendin bulagör hÀy

èAşú-ı MevlÀ leõõet ü dadın bulagör hÀy

Gel bu meydÀn içre dönelüm hey hÀy

Gel bu èÀşıúlarla hÿ di cÀnile

TÀzelensün èaşúımuz meydÀnile

Bir olub birlik bulub cÀnÀnile

Ehl-i èirfÀn içre bunda dönelüm hey hÀy

Bu fenÀ aldar seni düşme helÀke hÀy

Ne cezÀdur añladuñ mı rÿh-ı pÀke hey hÀy

èAşúile uysañ olurdı derdnÀke hÀy

Şevúile gel hÿ diyelüm dönelüm hey hÀy

èAşú odına yanmayan bilmez ÒudÀ’sın hÀy

Úanda işide úulaàı ãÿr ãadÀsın hÀy

CÀn úulaàın aç işit Tañrı nidÀsın

èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hey hÀy

ÚÀéimì’ye Şeyò èAbdü’l-úÀdirì hÀy

Himmet itdi oldı pìr-perveri hÀy

Şevúile meydÀn içinde ol deri hÀy


80.

7’li hece

èAşú atına binelüm

Hÿ şerbetin úanalum

188

ÙÀliblere ãunalum


Bu meydÀnda dönelüm

İren sırr-ı nihÀna

Baúmaz iki cihÀna

SulùÀn ister bahÀne


38b Bu èirfÀnda dönelüm

Dost vaãlına irenler

EvrÀd esmÀ sürenler

Óaúú’ı óÀøır görenler


Bu ìmÀnda dönelüm

Göz görmemiş bir òÀne

èArşdan yüce mey-òÀne

CÀn çekildi ol òÀne



Bu èaşúa her kim düşer

Yetmiş biñ perde aşar

Derbendleri heb şaşar


Bu ãoóbetde dönelüm

VÀmıú èAõrÀ gözledi

Mecnÿn LeylÀ yüzledi

189

èÁşıú MevlÀ özledi


Bu èirfÀnda dönelüm

ÙÀlib iseñ sen eger

Bu ãoóbetde iş becer

Naôar ide gerçek er



Raóm ü şefúat seçildi

CÀna leõõet açıldı

Bu dem nÿrlar ãaçıldı



Bunda gerçek göñül úab

Cennet içre sarÀy yab

RezzÀú’ına ùoàrı ùab


Bu iòvÀnda dönelüm

Õikr iderseñ äamed’i

Óayy olasın ebedì

Bulam dirseñ mededi




İrşÀd ider münkiri

Úardaşcıàum gel beri

190



39a

Gel ÚÀéimì õevúile

Õikr it Óaúú’ı şevúile

Hÿ hÿ diyüb ãıdúile



81.


Gel semÀè it meclis içre dönelüm hÿ hÿ diyü

ÙÀlibÀ èaşúuñ odına yanalum hÿ hÿ diyü

Òamr-ı Óaúú’ı içe içe úanalum hÿ hÿ diyü

èAşú odına çünki düşdük yanalum hÿ hÿ diyü

Rehberimüz dü cihÀnda ol Muóammed MuãùafÀ

İşbu tevóìde gelenler buldılar õevú u ãafÀ

èÁşıú meşreb olan dönmez olursa biñ cefÀ

èAşú odına çünki düşdük yanalum hÿ hÿ diyü

Şevú u õevúuñ artar ey ùÀlib gelürseñ ãıdúile

Yoúlıàile var yüri sen saña irdüñ õevúile

Tende cÀnda úalmamışdur ãataşanlar èaşúile

èAşú odına ùurma èÀşıú yanalum hÿ hÿ diyü

Gel bu èÀşıúlarla õikr it yek-dil olub cÀnile

Òatm olam dirseñ ãoñında dìnile ìmÀnile

191

Bir olub birlik bulub bu úuşca cÀn cÀnÀnile


Bu fenÀya aldananlar oldılar ãoñra helÀk

Úurtulam dirseñ eger bu èaşúile ol derdnÀk

Vuãlata ire bu gün işbu bedende rÿh-ı pÀk


Müémin olmaz bil óaúìúat èaşú odına yanmayan

Sìreti óayvÀndurur kendü ÒudÀ’sın ùanımayan

Úaldı yolda òamr-ı Óaúú’ı mürşidinden úanmayan


èAşúile úurb-ı viãÀle irdi cümle evliyÀ

Ögrenüb taúlìdi Óaúú’a yol bulubdur atúiyÀ

Baór-i èaşú içre ùalub buldı cevÀhir aãfiyÀ


Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ her meclisi óaúúÀnìdür

Aç gözüñ bir dem naôar úıl şevú u õevú meydÀnıdur

Óaú hidÀyet eyledi feyøini baú SübóÀnì’dür


39b

Ya bu miskìn ÚÀéimì’ye bir naôar úılsa ne var

Çün erenler ãoóbetinde nuùúa gelür her dìvÀr

Gelsün alsun altı ney kim nefsüñ arzÿsın úovar


192

82.


Dutdı bu yir yüzin tamÀm

İrşÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

AútÀba olmışdur imÀm

Dil-şÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Ol baór-i vaódet dürridür

Aómed Muóammed sırrıdur

Ol ism-i aèôam kendidür

Bir adı èAbdü’l-úÀdir’üñ

SeyrÀn-gehi ùoúuz felek

ÓayrÀnıdur ins ü melek

Dürlü milel dürlü selek

MirãÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bu meclise her kim düşe

Óaú Óaú diyü gelür işe

Teéåìr ider ùaà u ùaşa

EvrÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

èÁciz úalursa bir kişi

Her dürlü ãarblansa işi

ÓÀøırdurur olma şaşı

İmdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Úanda çaàırsañ dÀd ider

Bendden seni ÀzÀd ider

Yoldaş olub imdÀd ider

EfrÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

193

èİlm-i ledünnì Òıør aña

Oúutdı yine ol aña

Böyle olur úalma ùaña

ÜstÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bìèatlisi RıêvÀn ü óÿr

MÀlik daòi hem nÀr ü nÿr

Óaúú’ile bulur çün mürÿr

ÜftÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Nesli netìce ehl-i dil

EsrÀrı Muóyi’d-dìn’de bil

Áyìne itmek Àb ü gil

MuètÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Şefúat kerem ôÀhir nihÀn

Söyler bunı cümle dehÀn

Gör ÚÀéimì faòr-i cihÀn


83.


ÙÀlib ãorarsañ bundadur

MeydÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

èÁşıú ararsañ bundadur

40a èİrfÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

194

Óaúú’ile bÀùıl farú idüb

Vaódet sarÀyına gidüb

DìvÀne aèmÀlin yedüb

SeyrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Ol èaşúile naèra uran

EvrÀdile esmÀ süren

Ol yÀrini bunda gören

MerdÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bunda görinmez bu nişÀn

Cümle olurlar bì-nişÀn

Bì-çÀre müflis dervìşÀn

SulùÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bunda olurlar óÀlile

AãlÀ degildür úÀlile

Olur mı mülk ü mÀlile

ErkÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Óaú’dur ümìd ü fikri Óaú

ÔÀhir büùÿn ü õikri Óaú

Cümle naèìme şükri Óaú

DevrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Añlatdı Muóyi’d-dìn bize

TÀ ÚÀéimì geldi söze

Uş naúl ider dÀéim size

SeyrÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

195

Artmaúdadur dÀéim ebed

Her kim dise Óaú’dur eóad

Óaúú’uñ vücÿdıdur meded

DìvÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Aómed Muóammed’dür resÿl

Devr-i úıyÀmet bu uãÿl

DergÀh-ı èizzetde úabÿl

ÌmÀnı èAbdü’l-úÀdir’üñ

84.


Açıldı bunda ùÀlibÀ

EsrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

ÓÀøır bu meclisde baba

EnvÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Gel èaşúile yapış dedem

Neler görürsin sen bu dem

Gözüñe gelür dem-be-dem

DìdÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

O leõõÀt pÀki n’idügin

NÀrı vü òÀki n’idügin

Göstere bÀki n’idügin

ÁåÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Geldi çü Muóyi’d-dìn baba

Ol neslile Àl-i èabÀ

196

Didi bu sır saña caba

Ol yÀri èAbdü’l-úÀdir’üñ

Birüñ netìce sırrıdur

Ol baór-i cÿduñ dürridür

Ceõbe uãÿli erredür

EbrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Sür ÚÀéimì Àb-destile

40b Õevú-i ebed ol dïstile

Olmaz yalıñuz postile

İúrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bu cÀn ü baş ü men bile

Cümle bıraú yoúlıú dile

Saña yeter bu derdile

EfkÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

85.


Gel meclise baú nicedür

ÁåÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Gerçekdür èarşdan yücedür

EnvÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Baú ne ulu dergÀh imiş

Ser-cümle ol her gÀh imiş

Añlar o kim ÀgÀh imiş

BÀzÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

197

Gelseñ inanub ãıdúile

Hÿ hÿ diyüb bir èaşúile

Óaú’dur èayÀn bil õevúile

İúrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bu vaódete yoúdur şerìk

Ol muútedir oldur melìk

Faøl-ı ÒudÀ’yı müşterìk

DìdÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Şevúile Muóyi’d-dìn bize

Oldı úulavuz bu ize

İrişdüre bÀúì yüze

DildÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

áafletden uyan ÚÀéimì

Bunda irişmez nÀéimì

Olsun senüñle dÀéimì

EsrÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Nÿr-ı Muóammed verdidür

Şevúile bülbül virdidür

Ser-tÀc-ı devlet derdidür

EzhÀrı èAbdü’l-úÀdir’üñ

86.

7’li hece

èÁşıú gözle himmeti


198

Şevú u õevúdur òiõmeti


èAşúile bu óareket

èÖmre virür bereket

EvrÀd eõkÀr süregit


Her nesneye Óaú muóìù

Sen senüñle saña git

İsmini her dem oúıt


Tevóìdi dilden úoma

Aòşamdan öñ gel du[r]ma

Himmetin uma uma

41a SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñ

Kim añlarsa nefsini

Birdür añlar Rabb’ini

Úomaz ebed óubbını


Cedd-i pÀki Óaú resÿl

ÔÀhir bÀùın ãaà u ãol

Óaú’da Óaú’dur her uãÿl


Muóyi’d-dìn evlÀd nesli

Bize gösterdi aãlı

199

On iki esmÀ faãlı


ÚÀéimì’nüñ úafesi

Boş olmasun kefesi

Budur oàlı nefesi


87.


Õikrüñ senüñ fikrüñ senüñ

Geldi dile yÀ RabbenÀ

Biz úılalum şükrüñ senüñ

Taómìdile yÀ RabbenÀ

Eyle dürüst ìmÀnımuz

Buyruú senüñ fermÀnımuz

Saña vara öz cÀnımuz

Tevóìdile yÀ RabbenÀ

Terk eyleyen dünyÀ işi

Yoluñda úor cÀn ü başı

Taóúìúe irer çoú kişi

Taúlìdile yÀ RabbenÀ

Tevóìd idenler ãaà ola

Cennetler aña baà ola

Dìdenle yüzi aà ola

Temcìdile yÀ RabbenÀ

200

Õikrüñle bulanlar ãafÀ

Yarın ebed görmez cefÀ

YÀ ümmetì dir MuãùafÀ

Teékìdile yÀ RabbenÀ

Bu ÚÀéimì n’eyler èaceb

Olmazsa faøluñdan sebeb

ZìrÀ sözi heb bì-edeb

Teéyìdile yÀ RabbenÀ

41b

Vardur ümìdi èÀúıbet

Raómetle bula èÀfiyet

Bir meróamet bir èÀliyet

Taèyìdile yÀ RabbenÀ

Úomaz senüñ luùfuñ eger

DeryÀ úadar cürmi meger

Bir úaùre raómetden deger

Taúyìdile yÀ RabbenÀ

88.


Getürdüñ bizi meydÀna

Şükür yÀ Rab şükür yÀ Rab

Úul itdüñ õÀt-ı YezdÀn’a


201

èAdemden eyleyüb iòrÀc

Muóammed gibi bir ser-tÀc

Bu yüzden göstere mièrÀc


Yedin úudret itdi [vü]cÿd

Yoàiken Ádem’i vücÿd



Bu èizzet bu leùÀfetler

Bu vildÀn ü úıyÀfetler

Ya rÿóÀnì øiyÀfetler


Yedi úubbe ùoúuz eflÀk

Musaòòar cümle bu emlÀk

Mükerrem Àdemì bì-bÀk


Senüñ óubbuñ bu rÿó-i pÀk

Şeref buldı anuñla òÀk

Bu iósÀna irer mi idrÀk


Senüñle ùutdı çoú ünsi

Òalìfe eyledüñ insi

Óased redd itdi iblìsi


42a

202

Eger Ádem günÀh itdi

Velì ãoñra çün Àh itdi

İdüb raóm anı èafv itdi


Umar bu ÚÀéimì bende

Yüzi úara pür-efgende

Raóm ü şefúat bula sende


Ümìd-vÀr cümle yÀrÀnı

Daòi tevóìde varanı

Giderler gÀhì úaranı


Bu faúrile àınÀmuzla

Atamuzla anamuzla

Bu rencile èanÀmuzla


89.


Bunda murÀd ehli dilÀ

Devlet bulur döne döne

Ol dilbere her mübtelÀ

Vuãlat bulur döne döne

Derd ehli iñler zÀr zÀr

Özler devÀ dutmaz úarÀr

LoúmÀn-ı vaút eyler tìmÀr

Óikmet bulur döne döne

203

èAşú söyledür eyvÀneler

Böyle úamu dìvÀneler

Yanar nite pervÀneler

Ülfet bulur döne döne

Bu dünyÀnuñ òarcın ãayan

Otlaúda úalmışdur yayan

ÓayvÀn gibi nefse uyan

áaflet bulur döne döne

Çün itmedi Àrzÿyı red

Uyur úalur ol tÀ ebed

Esfelde óablün min mesed

Nekbet bulur döne döne

42b

èAşúuñ óadìåin söyleyen

äıdúı dile berk eyleyen

Nefs Àrzÿsın terk eyleyen

Himmet bulur döne döne

Õikr-i Óaúú’ı iden müdÀm

Virmez øarar aña bu dÀm

ÙÀliblere budur edÀm

Úuvvet bulur döne döne

Ey ÚÀéimì gel sözi kes

Çün Óaúú’ile ola bu ses

Her kim úıla èaşúa heves

èİzzet bulur döne döne

204

90.


Kimde ise èaşú-ı ÒudÀ

Himmet diler döne döne

Òoşdur úulaàa her ãadÀ

Vuãlat bulur döne döne

Taóúìú olur taúlìdile

EsmÀ oúur temcìdile

Bu meclis-i tevóìdile

Ülfet diler döne döne

Teslìm olur gerçek ere

Eyler teveccüh bir yere

Derdüñ devÀsına ire

Óikmet diler döne döne

Her kim yetişdi bir ere

Óaúú’uñ cemÀlini göre

Baúmaz gözüm cÀn ü sere

Úudret diler döne döne

Er göñlü ùolu Óaú’durur

Óaú buyruàı ãadaúdurur

Çün fÀèil-i muùlaúdurur

Úuvvet diler döne döne

MüştÀú olan binmek BurÀú

Erden degil bir dem ıraú

205

Ùamu odıdur her firÀú

Raómet diler döne döne

43a

Bir pìr-perver olmaàa

Dïstile vuãlat bulmaàa

Feyø-i ilÀhì almaàa

Vüsèat diler döne döne

Bu ÚÀéimì èÀşıúlara

Dïst bezmine lÀyıúlara

İşbu yola ãÀdıúlara

Òidmet diler döne döne

91.

7’li hece

N’eyleyelüm dünyÀyı

Gel gel Óaúú’a dönelüm

İsteyelüm èulyÀyı


Bul vaùanuñ aãlını

Ol dïstile faãlını

Uãlanıgör uãlanı


Nefse uyub n’idersin

Ùamuya mı gidersin

Baú ne işi idersin


206

Uyan àÀfil uyòudan

Úurtul işbu úayàudan

Diñle óelÀl çalàudan


Bul ÒÀliú’dan dïstını

Al erenler destini

Úurtarasın postını


Çünki eri bulasın

Küllì teslìm olasın

Vuãlat içre úalasın


èAşú cürèasın içesin

ÓicÀblardan geçesin

Dïst iline uçasın


Ùopraú gibi ol yavaş

Cevher ola ùaà u ùaş

FedÀ ola cÀn ü baş


Senden iste sen seni

TÀ bilesin sen anı

Senden anı sen ùanı


207

Söz sañadur ÚÀéimì

Yolda olma nÀéimì

DÀéimì ol dÀéimì


92.


äalÀdur cümle iòvÀna

Ölüm óaúdur dönüñ Óaúú’a

Uyan emredle nisvÀna

Ecel vardur dönüñ Óaúú’a

Gel olma ey gözüm nÀéim

Gelenler gitmede dÀéim

Gicelerde oluñ úÀéim

43b Ecel vardur dönüñ Óaúú’a

Bu èömrümüz úatı azdur

Gerek úış ùut gerek yazdur

Bu ten hemÀn biten sÀzdur

Ecel vardur dönüñ Óaúú’a

Eger tÀze eger pìrdür

Gelür añsuz ölüm birdür

AmÀn virmez bu ne sırdur


Nefes tendedurur bir Àn

Ki úurtılmaz èaceb bir cÀn

Göçer úonar olan mihmÀn

Ölüm vardur dönüñ Óaúú’a

208

Bu iş ancaú degil ÀsÀn

Úaçan bulur kemÀl insÀn

TürÀbile diril yeksÀn


Çalış fırãat ele girmez

Kişi buña daòi irmez

Meded àaflet gözi görmez


Ecel bÀdı eser durmaz

Bozanı bir daòi úurmaz

ÚıyÀs itme seni urmaz


Bu itdügüñ yazılmaz mı

Bu düzdügüñ bozulmaz mı

Ya òod úabrüñ úazılmaz mı

Ölüm vardur idüñ tevbe

Nice bir olasın cimri

Dütün úahve içüb òamrı

Dutılmaz mı Óaú’uñ emri


Neden baàlanasın cìfe

Düşüb maècÿnile keyfe

İnansañ n’ola bu seyfe


44a Yemek içmek berì úayduñ

209

Oàul mülk ü büyük ãayduñ

Úoyayduñ heb inanayduñ


Gider vesvÀs ü inkÀrı

Oúu evrÀd ü eõkÀrı

Óaúú’a ùoàrı úıl efkÀrı


Muóammed ümmeti olduñ

Anı úoyub neye ùalduñ

Özüñi Àteşe ãalduñ


èİbÀdÀta olub úÀéim

Õikir úıl ÒÀliú’ı dÀéim

Gel olma ey gözüm nÀéim

Ölüm vardur idüñ tevbe

Bu sevgü her neye olur

ÚıyÀmetde anı bulur

NamÀz anuñ içün úılur


Nebìler evliyÀlar óaú

Òaber virdi bular muùlaú

Ùaraf varma bu yola baú


İdüñ èÀdet bu ÀyÀtı

Oúu nefyile iåbÀtı

210

Duyınca sırr-ı àÀyÀtı


Sülÿk-i ÚÀdirì güldür

Bu kez ÚÀéimì bülbüldür

Óadìå-i èaşúı dir úuldur


Enìs ol Óaúú’ile her dem

Diriseñ ãÀóib-i derdem

Didi Óaú çünki cevmerdem

Ecel óaúdur dönüñ Óaúú’a

44b

93.


ÓÀøır oluñ duruñuz

Bu duracaú yir degil

Úanda ola iliñüz


Yek naôar it cÀn-ı men

Nice ãolar her çemen

Olma ãaúın ehremen


Tevbeye gel dön Óaú’a

Bir bilüben bir baú a

Bunda iken bul bekÀ


211

Õikr-i Óaúú’ı ber-devÀm

Úanda süre bu èavÀm

Niceye dek bu hevÀm


Hey nice bir yatasın

Dìni buña ãatasın

Cìfesine batasın


Öñüñi ger diresin

Bu úaùara giresin

Gerçek ere iresin


èAşú eridür bu úaùar

Kim gire görmez òaùar

DÀéim anı Óaú dutar


äÀdıú olan bañladı

Münkir olan ùañladı

èÁrif olan añladı


ÚÀéimì’ye ÚÀdirì

Dir èaşúile ol diri

Dön vaùana gel beri


212

Tende iken biliñüz

Úanda ola iliñüz

Kendüñüze geliñüz63


45a

94.


Bu göñlümüñ bir sırrı var

èAşúa düşer döne döne

èAşú atına olmış süvÀr

Dïsta eşer döne döne

Bu èaşúile yir gök ùolu

İrşÀd olur her úayàulu

EdnÀ iken olur ulu

èAúdin şaşar döne döne

èAşú pÿtesin yandurdılar

DeryÀlara bandurdılar

Teşneleri úandurdılar

Diller coşar döne döne

Óaúú’uñ óabìbi MuãùafÀ

SulùÀn-ı èaşú ãÀóib-vefÀ

Andan bulurlar çoú ãafÀ

Cinn ü beşer döne döne

63 Eksik olan bu mısra diğer nüshadan yazıldı.

213

Hÿ hÿ diyüb bu ùÀlibÀn

SevdÀ-yı zülfe ãÀlibÀn

Nefs ü hevÀya àÀlibÀn

Ùaàlar aşar döne döne

Çigdür didiler ÚÀéimì

Òamdur bu yolda nÀéimì

Maúbÿl imiş çün dÀéimì

èAşúa düşer döne döne

95.


Gel meclise merdÀne

Tevóìd idelüm èÀşıú

Dön èaşúile YezdÀn’a


Gir şevúile meydÀna

TÀ iresin èirfÀna

Vir cÀnuñı cÀnÀna


Bul mürşidi dünyÀda

Saña gerek aèlÀda

Úalma bu gün ednÀda


45b

214

Bunda gelen èÀşıúlar

Bu õevúe ulaşıúlar

Birlikde odaşıúlar


Birdür o ki àayrı yoú

Yañlış sözi söyler çoú

Münkirlere ire oú


Hÿ di idüben iúrÀr

Óaú Óaú diyüben tekrÀr

Açıla saña esrÀr


Óayy ismiyle õikr eyle

Úayyÿmile fikr eyle

Bu nièmete şükr eyle


ÚahhÀrı úovma dilden

Sür düşmeni bu ilden

Vaódet çıúa her bilden


Ey ÚÀéimì dìvÀne

Uyma yine óayvÀna

Söyle sözi iòvÀna


215

96.

11’li hece

Bize ÚÀdirìler dirler ãorarsañ

Gel gel èÀşıú bu meydÀna ãıêkile

Óaúú’a giden ùoàrı yolı ararsañ

Gel gel èÀşıú bu seyrÀna ãıdúile

Gice gündüz esmÀéullÀh sürelüm

CÀn gözile dïst dìdÀrın görelüm

MÀsivÀnuñ cümle terkin uralum

Gel gel èÀşıú bu èirfÀna ãıdúile

Bì-nişÀnda Óaú cemÀlin görenler

BÀúì ãoóbetinüñ bezmüñ sürenler

Yoúlıàile varlıàına irenler

Gel gel èÀşıú bu ìmÀna ãıdúile

46a

Bülbül olub bir gülşene irelüm

Cennet baàçesinde güller direlüm

Muóammed’üñ ãoóbetine girelüm

Gel gel èÀşıú bu devrÀna ãıdúile

Kemer-beste olàıl bunda eriseñ

Aómed úatÀrına irem diriseñ

Ol vuãlatuñ àuããasını yir iseñ

Gel gel èÀşıú bu iósÀna ãıdúile

áaflet uyúusından uyan úarındaş

ŞeyùÀn ü nefsile her dem úıl ãavaş

216

Derdüñe muvÀfıú bulındı sırdaş

Gel gel èÀşıú bu meydÀna ãıdúile

Óaúú u bÀùıl seçmek ise murÀduñ

Şol ãırÀùı geçmek ise murÀduñ

èAşú şarÀbın içmek ise murÀduñ

Gel gel èÀşıú ol mestÀne ãıdúile

Óaú sözin gÿş eyle saña gerekdür

äÀfì nÿrdur kemÀl ehli ne şekdür

Secde iden dìv degüldür melekdür

Gel gel ãÀdıú bu cÀnÀna ãıdúile

Miskìn ÚÀéimì dir kendüye söyler

Bu leõõeti alan dünyÀyı n’eyler

Tevóìd meclisine èaşúile boylar

Gel gel èÀşıú bu cevlÀna ãıdúile

97.

11’li hece

áaflet uyòusından bìdÀr olanlar

Gelsünler ãıdúile işbu meydÀna

Bu fÀnì dünyÀdan bìõÀr olanlar

Úarışsun şevúile işbu meydÀna

İrişenler bunda bÀúì óayÀta

Aldanub úalmadı bu kÀéinÀta

DeryÀdan içenler úanmaz fırÀta

Gelüñ õevú idelüm işbu meydÀna

217

Şevú-i cÀnÀnile maóv it vücÿdı

Ol õÀt-ı bì-çÿna eyle sücÿdı

Seyr itmek dilerseñ ãaórÀ-yı cÿdı

Gel èÀşıú şevúile işbu meydÀna

46b

èÁleme ne içün geldi dir ise

Bir ile birlige gelsün bir ise

èAşú ile şevú ile gelsün er ise

Õikr ü tevóìdile işbu meydÀna

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ yolı erkÀnı

Aradan ùaró ider nefs ü şeyùÀnı

ÔÀhiren bÀùınen görür YezdÀn’ı

äıdúile gelenler işbu meydÀna

ÔÀhir gözlerile görsün ãıfÀtdan

BÀùın dìdeleri ol nÿr-ı õÀtdan

AèmÀ gitmeyesin bu kÀéinÀtdan

äıdúile gel aòì işbu meydÀna

Her ne èilme dilerseñ nÀéil olursın

Erenlerle yola úÀéil olursın

Baş ü cÀndan geçüb mÀéil olursın

èAşúile gelürseñ işbu meydÀna

ÚÀéimì gelüben söyler bu dilden

Yoòsa bu óareket gelmezdi elden

Aña iren irdi cümle bu ilden

èAşúile gel aòì işbu meydÀna

218

98.

7’li hece


İşbu meydÀn içinde

Õikr idelüm şevúile

Óaúú’ı meydÀn içinde

Gel bu yolda ãÀdıú ol

Bu sevdÀya lÀyıú ol

CÀn ü dilden èÀşıú ol

İşbu seyrÀn içinde

Bel baàlayan òiõmete

İrdi bÀúì devlete

VÀúıf olub óikmete

İşbu cevlÀn içinde

Her kim èAbdü’l-úÀdir’e

İúrÀr idüb dil vire

Sırr-ı Óaúú’a ol ire

47a İşbu devrÀn içinde

DevrÀn ider èÀşıúlar

SemÀèdadur ãÀdıúlar

Õevú u şevúa lÀyıúlar

èAşú-ı SübóÀn içinde

İbtidÀdan güç olur

Münkir olmaú ãuç olur

219

Úuzı iken úoç olur

Óayy-i MennÀn içinde

Yalın ayaú baş açıú

Vecde gelür bunda çoú

Pìr ü civÀn uşacıú

Raóm-i MennÀn içinde

èÁşıúlara dutma daú

Çün úaãdları oldı çaú

Neler vardur òïşça baú

Bunda èirfÀn içinde

Gel ÚÀéimì dìvÀne

Uyma nefs ü şeyùÀna

İriş bezm-i sulùÀna

Bu gün iòvÀn içinde

Gerçeklerüñ himmeti

İrdi seyr it óikmeti

CÀndan eyle òidmeti

äıdú u ìmÀn içinde

Gelüñ Óaúú’ı biliñüz

Kendüñüzde buluñuz

èAşúdan naãìb aluñuz


Görüñ èaşú-ı mecÀzı

Óaúìúatdür hem-rÀzı

220

İder nÀz ü niyÀzı

Devr-i zamÀn içinde

99.


äayúal urub úalbe õikrullÀh ile

Döne döne vecde gelür èÀşıúÀn

VÀãıl olub bir derÿnì Àhile

Meclis içre vecde gelür èÀşıúÀn

Òalúa-i õikre semÀèa úarışur

Ol cemÀl-i õÀt-ı pÀke irişür

Dïst gözile yine dïsta görişür


47b

Hÿ şarÀbuñ úandı çün mestÀneler

Erre esmÀsın sürer dìvÀneler



èArşın eùrÀfın ãanasın nüh felek

äaàa ãola devr ider bunca melek

Sırr-ı insÀna irişmekdür dilek


Ehl-i èaşúuñ ãoóbeti teéåìr ider

Yumşadur göñülleri taòmìr ider

Anı eyler her ne kim taúdìr ider

221


Firúate düşen kişi nÀ-şÀd olur

Ehl-i àam bunda gelürse şÀd olur

Münkir olanlar bile irşÀd olur

Meclis içre vecde gelür ãÀdıúÀn

áayret-i Óaú’dur óabìbüñ èaşúına

Andan irdi luùf-ı Óaú her düşkine

Yardım olan bir naôardur şaşúına

Meclis içre vecde gelür ãÀdıúÀn

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür himmeti

ÚÀéimì’ye ögreden bu óikmeti

Yoúlıàile eyle çoú òiõmeti

Meclis içre vecde gelür èÀşıúÀn

100.


Gel meclis-i merdÀna

Tevóìd idelüm cÀnum

At cÀnuñı meydÀna


DünyÀ hevesin terk it

äıdúın úuşaàın berk it

ŞeyùÀn çerisin sür git


222

Uyòudan uyar gözüñ

TÀ kim göresin özüñ

Ùoàrı ola her sözüñ


48a

Her kim ire tevóìde

Ol baúmadı taúlìde

BÀùında açar dìde


Õikr it äamed’i dÀéim

áayrıdan ola ãÀéim

BÀúìde ola úÀéim


Evvelde nebìlerdür

Min baèd velìlerdür

İstekde úavìlerdür


Her kim ki Óaúú’a irdi

Heb istekile buldı

ÚÀl ehli ùañaúaldı


Bu ÚÀéimì dìvÀne

Úıymaàa diler cÀna

ÙÀ irişe cÀnÀna


223

101.

7’li hece

Gel gel cÀnum èaşúa uy

ÒÀliú’uñı sen de duy

Varlıàuñı yoàa úoy

İşbu tevóìd içinde

Raómet-i Óaú dilerseñ

CÀnÀnuñı severseñ

BÀúì vaãla iverseñ


Bel baàlayub merdÀne

CÀnuñı at meydÀna

RecÀ eyle YezdÀn’a


Birligile dïsta baú

CÀn içinde al sebaú

RÀøì ola senden Óaú

48b İşbu tevóìd içinde

RevÀ budur èaşúile

CÀn maóv ola şevúile

Bul ÒÀliú’ı ãıdúile


224

RaómÀn ider èinÀyet

CÀnlar bulur velÀyet

Bu õevúile hidÀyet


Rabbüñi gel bunda gör

Cennet içre dÀéim ùur

Bu demdurur demler sür


Ben dime gel kendüñe

CefÀ virme cÀnuña

Recm eyle şeyùÀnuña


Bil bunda sen özüñi

CÀnuñ açsun gözüñi

Raúam eyle sözüñi


Her kim sevdi RaómÀn’ı

Yeñdi nefs ü şeyùÀnı

Bul ÚÀéimì sulùÀnı


102.


ÁvÀredür bir pÀredür

Tevóìde çekindi göñül

225

Gizlü degül aşkÀredür


Bunda n’ider ten õevúını

Ol kim bilür öz nefsini

Her dem-be-dem özler seni


Gözüm görür birdür vücÿd

ÕÀta ãıfÀt eyler sücÿd

èAşúile söyler yÀ Vedÿd

49a Dïst virdine düşdi göñül

Ùapmaz bu naúş ü ãÿrete

Ol kim ùalar bu sìrete

Aldanmadı bu èÀdete


èAşúdur bilen hem bildüren

Ölüleri diri gören

Bildi nice irdi iren


Bu dünyenüñ leõõÀtına

Aldanmadı şehvÀtına

DÀéim baúar miréÀtına


Dïstdan òaber olan kişi

Óaú õikridür dÀéim işi

226

Terk eyledi cÀn ü başı


Bu mÀsivÀdan ol aru

TÀ kim diyeler gel berü

Maòlÿúa itmez ser-fürÿ


MeydÀna geldi ÚÀéimì

Yol virdi aña ÚÀdirì

Menzil sürer dönmez geri


103.


İrdi erenler dïstına

Bu ãıdú u bu tevóìdile

LÀyıú olanlar postına


Dü èÀlemi ãatdı bular

Gice güne úatdı bular

Hep raómete batdı bular


49b

Árzÿ-yı nefsden geçdiler

Óaúú’ile bÀùıl seçdiler

Göñül úapusın açdılar


227

Ehl-i hevÀdan úaçdılar

Vaódet iline uçdılar

èAşúuñ şarÀbın içdiler


Óaúú’dandur her feyø ü cÿd

ÕÀta ãıfÀt eyler sücÿd

Vuãlat bulurlar bì-vücÿd

Bu èaşú u bu tevóìdile

Bu meclise gelen kişi

Cümle temiz olur işi

SulùÀn iderler dervìşi


Kim bunlara uyar olur

Sırr-ı Óaúú’ı duyar olur

BürhÀn-ı èaşúa yÀr olur


èÁşıú úaçan dïsta ire

CÀnÀnı kendüde göre

Hem tÀ ebed õevúın süre


Ey ÚÀéimì her dem düriş

MeydÀnda dostile göriş

Sırr-ı ÒudÀ’ya gel iriş

Bu şevú u bu tevóìdile

Terk eyleyüb cÀn ü seri

Sensüz aña bunda yüri

228

AllÀh ü Óayy ü ÚÀdir’i


104.


èÁşıúÀne dem süregel ey aòì


Bir gelen cÀnı çekilür bir daòi


40a


Hÿ çaàırur èaşúile dìvÀneler

èAşú şarÀbuñ úandı çün mestÀneler

Õevú-ı Aómed seyr-i èirfÀn bundadur

Ehl-i èaşúuñ ãoóbeti teéåìr ider

Anı eyler her ne kim taúdìr ider

Bu baúar göñüllere iksìr ider

Şevú-ı Aómed ùavr-ı insÀn bundadur

Pÿte-i èaşú içre ùÀlib úÀl olur

Ehl-i èirfÀn içre ãÀóib-óÀl olur

ÙÀlibi yoldan úoyan ihmÀl olur

Şevú-ı Aómed óÿr ü àılmÀn bundadur

Firúate düşen kişi nÀ-şÀd olur

Ehl-i àam bunda gelürse şÀd olur

Münkir olanlar bile irşÀd olur

Şevú-ı Aómed sırr-ı merdÀn bundadur

229

áayret-i Óaú’dur óabìbi èaşúına

Andan irdi bu naôar her düşúine

Õikr-i Óaú’dur yardım olan şaşúına

Şevú-ı Aómed nÿr-ı ìmÀn bundadur

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñdür himmeti

ÚÀéimì’ye ögreden bu óikmeti

Eyleye eksüklügile óidmeti

Şevú-ı Aómed sırr-ı SübóÀn bundadur

105.


Ey göñül ger ùÀlib-i YezdÀn iseñ

äıdúile bir kÀmil-i insÀna gel

Raómeti çoú rÀàıb-ı ÓannÀn iseñ

èAşúile bu ãoóbet-i èirfÀna gel

Şeş cihetle fevú u taht u ãaà u ãol

Saña senden görine ol luùfı bol

Emr-i Óaú’da saña budur ùoàrı yol

Şevúile bu meclis-i merdÀna gel

äorar iseñ enbiyÀ vü evliyÀ

Yolların üç nesne ùutdı aãfiyÀ

Õikr ü fikr ü hem muãÀóib aùkiyÀ

CÀn virüb bu meclis-i cÀnÀna gel

40b

230

Õikr ü ùÀèat evvel eyle bì-riyÀ

Fikrile irmek dilerseñ Tañrı’ya

Daòi esrÀra muãÀóib evliyÀ

äıdúile bu mÿcib-i iósÀna gel

Mülk-i ten Àbdestini idüb tamÀm

CÀn vuêÿsın ãoñra eyle ey hümÀm

èAşú eri ola saña bunda imÀm

äıdúile bu òidmet-i pìrÀna gel

Dü cihÀnuñ úaydı fikri mÀsivÀ

Bu fenÀda hem mecÀzdur hem hevÀ

Yoúlıú ister bunda çün ãÀóib-livÀ

äıdúile tevóìdile meydÀna gel

Bì-nişÀna mülóaú olur bì-nişÀn

VÀúıf olur işbu sırra dervìşÀn

Bì-tevaúúuf yoúlıàile alışan

äıdúile bu meclis-i ìmÀna gel

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì himmet ide

ÚÀéimì bì-çÀre tÀ kim yol gide

Kendülikden fÀnì olub maènìde

Şevúile bu meclis-i cÀnÀna gel

106.


Gel ey ùÀlib dön AllÀh’a

Bu èaşúile bu şevúile

İdüb úullıú şehenşÀha

Bu õevúile bu şevúile

231

Bu nefs odına yanma gel

Yüri Óaú di utanma gel

èİbÀdetden uãanma gel


Göñülden eyleyüb iúrÀr

Õikir úıl ÒÀliú’ı her bÀr

Saña yüz göstere ol yÀr


Göñül uyan idüb òalvet

Úılasın õikrile celvet

Bulasın dïstile vuãlat

51a Bu èaşúile bu şevúile

Belì di pìr-i merdÀne

Gelüb ãıdúile meydÀna

İrince õÀt-ı YezdÀn’a

Bu õevúile bu èaşúile

Eger geldüñse ìmÀna

Boyun vir işbu fermÀna

İrişe úaùre èummÀna


Begüm úalma ten ü cÀna

İrem dirseñ o cÀnÀna

Yetiş var kÀmil insÀna


232

SemÀè eyle döne döne

Gel uyma nefs-i melèÿna

Sücÿd it õÀt-ı bì-çÿna


Açılsun meclis-i tevóìd

Oúınsun cÀ-be-cÀ temcìd

Derÿnı idelüm taómìd


Ùarìú-ı ÚÀdirì böyle

Úurılmış õevúını eyle

Demidür ÚÀéimì söyle


Óaú èAbdü’l-úÀdir’üñ dostı

İcÀzet virdi bu postı

Yola úandura sermesti

Bu èaşúile bu õevúile

107.

mefèÿlü mefÀèìlün mefèÿlü mefÀèìlün

Óurrem yazalum nÀme ol şÀha yine andan

Bì-óadd selÀmile bu mÀ-óaøarı cÀndan

Her dürlü åenÀ ile bu nuùú-ı lisÀn andan

Óubb-ı ezelì senden geldi bu beyÀn andan

äÿretle varub n’itsek ayru m’ola cÀn andan

Söyleşmege dil mi var ãorarsa ger èirfÀndan

Böyle bizi maóv itdi evvel yaúın olmaúdan

233

äÿretle yaúın olsa cÀn ayrıla bu tenden

51b KÀmil naôarı keskin bu ìn ü bu Àn andan

Ayru ola mı bu cÀn ol bÿy-ı semenberden

İsmi ola Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberden

Nesl-i óaseb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberden

Bir kerre görişmekle yetişdi beden cÀna

Andan keleci itdi ôÀhirde òiùÀbÀne

RüéyÀda bizi yÀri görmek gerek iòvÀna

Böyle mi k’ola èahdüñ evlÀda vü pìrÀna

Keşf itdi kerÀmetle ãıàmaz úaba iõèÀna

Düşünmedi bu èaúlum ol gördügi seyrÀna

Añlatdı biraz ãoñra geldükde bu meydÀna

Ceõbesinde gösterdi yaúınlıàı YezdÀn’a

èAşúile naôarlarla úıldı bizi dìvÀne

Baú şimdi o õevúile döndük nice eyvÀna

Gör şevúile Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür

Ol neslile èAbdü’l-úÀdìr kÀmil-i rehberdür

Yetmiş yedidür şimdi tÀrìòile gelmişdür

İşbu ramaøÀnile bir èaşúile gelmişdür

Baú bunda temÀşÀyı ne şevúile gelmişdür

CÀmiède terÀvìóde bir şevúile gelmişdür

TenhÀca hemÀnÀ bir dervìşile gelmişdür

Miskìni alub bile dil-rìşile gelmişdür

áafletden uyarmaàa bizi bile gelmişdür

Óaú emri muóaúúaúdur Àb u gile gelmişdür

Ol èaşú-ı óaúìúìdür úonmaú dile gelmişdür

Bil sırr-ı nübüvvet kim cümle ile gelmişdür

Bu kim ola Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür

Himmet ide èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür

234

Óasretde nice demdür bu derdile yanarduñ

Hÿ hÿ diyü èaşúile raúãa girüb oynarduñ

Bilmem ki ne ocaúdur àam odına göyerdüñ

DünyÀ úazanı boldur her sÿyile úaynarduñ

52a Anuñ ãovuàı gÀhì alur bizi donarduñ

İşi olıcaú gÀhì bıñarile úanarduñ

Bir ãofra bulub bir dem nièmet diyü ãunarduñ

äoñı dükenür diyü andan yine dönerdüñ

YÀrÀn ü aóibbÀyı bu yollara úınarduñ

Mürşid geliser bize dÀéim bular añarduñ

NÀmı ola Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür

Nesli óaseb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür

Bu silsile mürşiddür şimdi úamu eşyÀya

Úurtara óarÀretden kim ãıàına bu sÀye

Gerekse idüb iúrÀr bir kerre bu araya

Himmetleri doúınur yoòsulile hem baya

Aómed nice göklerde barmaú saluban aya

Her kimde ki muèciz-vÀr óükm irişe bedr aya

İmdi ki ùarìúatde kim yol bula esmÀya

MÀnendi olur dÀéim èÌsì’ye vü MÿsÀ’ya

Devlet ebedì buldı kim dervìşe isrÀ[ya]

AóvÀlüñi gör bunda ãaúın úoma yüsrÀya

Bu mürşid-i kÀmildür evlÀd-ı peyamberdür

Nesl-i haãeb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür

áÀfil uyan a bunda uy mürşide dünyÀda

İúrÀr idüb uyarsañ şÀfiè olur èuúbÀda

Ger Óaúú’a irem dirseñ aldanma bu maènÀda

äÀnièi temÀşÀ úıl cÀn gözile eşyÀda

235

Óaú ismini yÀd eyle sırrile her esmÀda

Kendü bilüsin úoyub yapış yüri üstÀda

Óaú ãÿretidür bunlar ãaúın dime neznÀda

Neler göresin bunda üftÀde ol üftÀde

Teslìm olagör bunda bul anı bu taúvÀda

èAşú ehline ãor anı hìc arama fetvÀda

Ol ismile Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür

Gerçekdür ol èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür

52b

Gel gel etegin dutàıl elden úomayub anı

Bu nÀr-ı ıraúlıúdan úurtar yüri bu cÀnı

Óaúú’ı bulayın dirseñ bul kÀmil-i insÀnı

Nefs èilmini ezber úıl dÀéim ãorub èirfÀnı

èİrfÀna musaòòardur maèmÿr iden ebdÀnı

Bir bilür ü farú eyler bu küfrile ìmÀnı

Vir cÀnuñı ol dïsta sen anı seni ùanı

Úurtar seni senlikden olma tenile fÀnì

Óaúú’ile ùoludur er boş baúma bu merdÀnı

Mürşid ãuveri saña tÀ göstere YezdÀn’ı

ÓaúúÀ bu ki Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyemberdür

Ol neslile èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür

Ey ÚÀéimì bì-çÀre niçün düşesin zÀra

Var òÀke yüzin süràil iriş yüri dildÀra

Himmet ide luùfından derdüñe ola çÀre

Úalúa ikilik tozı aàara yüzi úara

KÀmil naôar öñinde seng-i siyeh aàara

äıdúile yapış àÀfil gezme ãaúın ÀvÀre

İnsÀna yetiş bunda baú cÀnile dìdÀra

Õerre güneşe irse àarú ola ol envÀra

Óaú di ãaúın üşenme Manãÿr gibi çıú dÀra

236

Yaú Àteşe èÿduñ sen dütün çıúa eùvÀra

Şevúile çü Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür

Ol neslile èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdü

èÁlemde ararsañ ger tevóìd eri bunlardur

èAşú içre bilürler heb ne dürlü oyunlardur

Her dürlü èulÿmile bil ehl-i fünÿnlardur

IãlÀóa gelür bunda anlar ki cünÿnlardur

Ceõbeyle ger ümmetde meşhÿr ü şüéÿnlardur

Seyr eyle mecÀlisde şevúile ne onlardur

Ten õevúını sürenler nÀr içre odunlardur

Óaúú’ile ebed úalan bunlardaki donlardur

Úayd-ı ãuveri ancaú bu gice vü günlerdür

èÁşıúlara dü èÀlem her demde dügünlerdür

53a Óaú pertevi Muóyi’d-dìn evlÀd-ı peyamberdür

Nesl-i óaseb èAbdü’l-úÀdir kÀmil-i rehberdür

108.


Gel bendesi ol bendesi

SulùÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Her dem çıúar turfandası

BustÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Her kim ùarìúuñ gözleye

Sırr-ı óaúìúat izleye

Anı caóìmden gizleye

ÓannÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

237

Her kim bu yolda ùutışur

Dïstile her dem yetişür

Úanda çaàırsañ baúışur

MennÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Geldükde Muóyi’d-dìn’imüz

Buldı şeref Àyìnimüz

èİlm ü hüner tezyìnimüz

èİrfÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Şevúa getürür dervìşi

ÓayrÀn úalur her bir kişi

Ditretdürür ùaà u ùaşı

VildÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Elin ùutar her kim düşer

RÀmdur aña cinn ü beşer

Böyle gelür böyle aşar

DevrÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Çün ÚÀéimì şevúı úapar

Meclisde çoú èÀşıú úopar

ŞÀhlar bile elin öper

MerdÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

238

109.


Şekl-i Aómed nÿr-ı YezdÀn ger dilerseñ mÀ-ãadaú

áÀfil olma kÀmil insÀn ãÿretidür ol şafaú

Görine èilme’l-yaúìn èaynı saña ol õÀt-ı Óaú


Ceõbesi ol ÚÀdirìler sırrıdur hìc dutma daú

53b

Òaøret-i şeyòüñ netìce oàlıdur nesl-i resÿl

Gizlüdür merdÀn-ı Óaú èÀlemde øıddur çün èuúÿl

Anuñiçün fenn-i èaşúa iremez her bir uãÿl


Ceõbesi sırr-ı óaúìúat andadur gel dutma daú

Cümle aãóÀbı resÿlüñ nice kim hÀdìdurur

Iútedeytüm ihtedeytüm didi ãan elidurur

Böyle èAbdü’l-úÀdir’üñ her demde evlÀdıdurur


Andadur sırr-ı velÀyet hem kerÀmet dutma daú

Bunca yıllardur sürilür tÀ ilÀ yevme’l-óisÀb

Baú ne cÀnlar oldı irşÀd Eşrefoàlı gibi tÀb

Cümlesin yÀd eylesem olurdı bir úaç cild kitÀb


Göresin anda velÀyet hem kerÀmet dutma daú

ÓÀéil olmaz ùÀlib ü ãÀdıúlara olur èayÀn

Kimi düşde kimi ôÀhir Óaúú’ı eylerler beyÀn

239

áÀfil olma Óaúú’a irdi bunlara şimdi uyan


Bundadur nÿr-ı kerÀmet Óaúú’a inan dutma daú

İsteriseñ dü cihÀnda saña òalú òayrÀn ola

Yir ü gögi ùayy idüb cennet saña seyrÀn ola

Hem daòi berden selÀmen cümle bu nìrÀn ola


Vaódet-i Óaú sırrı ôÀhir bundadur gel dutma daú

Her zamÀn ehl-i velÀyet ãaúludur her vechile

Ülfet itmez maèrifetle úanda úaldı cehlile

Arzÿlardan òÀlì olmış ùÀlib ister èahdile

Böyle èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú

Sırr-ı Aómed nÿr-ı YezdÀn bundadur gel dutma daú

Bunda èilm ü maèrifet şeyòliú mürìdlik gelemez

Ne riyÀøet ne hünermend bunda bir iş bulamaz

54a Bunda minnetler yaraşmaz dünyeye úıl alamaz


Pìrüñ irşÀdı bularla biledür gel dutma daú

Yoúlıàile kim gelürse naúdini aldı bu gün

CÀn ü başdan kim geçerse baóre anı ãaldı bu gün

Öñ ãoñın yÀd itmeyenler cevhere ùaldı bu gün



Cümle sevdÀdan boşanmış bir göñül ister bular

PÀk ider evvel sarÀyı pÀdişÀh ãoñra úonar

Bunca nièmet ol sarÀyda ôÀhir olur hem ãolar

240



äıdúı olan añladı Àl-i Muóammed n’idügin

Veys’e ãoràıl òırúa vü şÀl-i Muóammed n’idügin

Kim bilür yÀ úÀmet ü bÀl-i Muóammed n’idügin


Vaódet-i Óaú sırrı ôÀhir bundadur gel dutma daú

CÀhil ü nÀdÀn olanlar bilmez insÀn úadrini

Bÿ Cehil ne añlasun bu ehl-i ÚuréÀn úadrini

Münkirüñ inkÀrı artar görse èirfÀn úadrini

Nesl-i èAbdü’l-úÀdir oàlı elçi Muóyi’d-dìn’e baú

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ sırrı budur gel dutma daú

Bir èaceb èÀlem görindi meclise geldükde ol

ÒÀmuşÀn ü sÀkinÀn ü şöyle bir ãaórÀyı bul

Göñül içre ol ãırÀù-ı müstaúìm ol õÀta yol

Birlige hÀdì olan èaşúile Muóyi’d-dìn’e baú

áavå-i aèôam Şeyò èAbdü’l-úÀdir’e gel dutma daú

Evvel Àòir kim bulardan ötüri bu nüh felek

Vaóş ü ùayr ü hem semek çÀr-èanÀãırla melek

Ol netìce Óaúú’uñ èaynıdur Muóammed bu dilek

Ál-i èAbdü’l-úÀdirì’dür elçi Muóyi’d-dìn’ baú

54b HÀşimì-nesl Muóammed Àline gel dutma daú

EvvelÀ úıldı şefÀèat kim vücÿda geleler

Baèdehu ecsÀda gelüb kendüyi bir bileler

Úalmayub ãÿret yüzinde Óaúú’ile Óaú olalar

241

Úuùb-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ esrÀrı Muóyi’d-dìn’e baú

Vecó-i Óaú’dur èayn-ı Óaú’dur bunlara gel dutma daú

İbtidÀsı fÀnì ola intihÀsı bir beúÀ

Óaúú’ile Óaú’da gerek ifnÀ gerek ibúÀ çıúa

ÕÀt anuñdur vech anuñdur birdurur her bir liúÀ


Ol cemÀl-i õÀt-ı pÀke ùoàrı baú gel dutma daú

Andan ayru àayrı olmaz olmaya öñ ãoñ hemÀn

Cümle oldur andan artıú yoà olur bulmaz emÀn

Oldur ancaú andan özge ne mekÀn var ne zamÀn


Ol cemÀl-i õÀt-ı pÀke ùoàru baú gel dutma daú

äÿret-i insÀndan artuúda bulınmaz bu yaúìn

Bundan artıú olmaya olmaz diriseñ key ãaúın

Cümle ıraú hem ıraúlıú ol yaúınlıú hem yaúın


Nÿr-ı Óaúú’a gel yaúın ol nefsini bil dutma daú

Nefy ü iåbÀt ile var nefy-i vücÿd-ı àayr úıl

Sen seni her vechile bu cüzé-i külde seyr úıl

Ol cemÀlüñ ãÿretile òÀneñi gel deyr úıl


äÿret-i insÀna gelüb Rabb’üñe gel dutma daú

ÚÀéimì èaşúile söyle eã-ãalÀtü ve’s-selÀm

Áline aãóÀbına aóbÀbına mÀlÀ-kelÀm

Secde eyle õÀt-ı pÀke úaddüñi gel eyle lÀm

242


Sen saña gel sen seni bil saña senden dutma daú

55a

110.

8’li hece

Yetişür dervìşe dÀéim

Mededi èAbdü’l-úÀdir’üñ

Durur uş ortada úÀéim

èAmedi èAbdü’l-úÀdir’üñ

Buraya her ki úarışur

Şübhesüz õÀta irişür

Perdesüz dïsta görişür

Südedi èAbdü’l-úÀdir’üñ

Çünki ol meşreb-i ãÀfì

Ehl-i derde ola şÀfì

Dü cihÀnda bize kÀfì

Senedi èAbdü’l-úÀdir’üñ

Gelüben meclise cÀnÀ

Himemi var baña saña

Muóyi’d-dìn kÀmil ü dÀnÀ

Veledi èAbdü’l-úÀdir’üñ

Destini ÚÀéimì öpdi

Nice yıúıú dili yapdı

Bilece Tañrı’ya ùapdı

Ebedi èAbdü’l-úÀdir’üñ

243

SÀliki Óaúú’a yürütdi

İblìs’i ùaşra sürütdi

Bir iken yine bir itdi

èAdedi èAbdü’l-úÀdir’üñ

111.


DünyÀyı dutmış ser-te-ser


Nefsüñ hevÀsını keser

BünyÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Maôlÿm úaçan feryÀd ide

İsmini dilde yÀd ide

áamdan anı ÀzÀd ide

Bir adı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Tevóìde gelse bir nefes

áarú ola nÿra ten úafes

Óaú èaşúına eyler heves

EfrÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

55b

Her kim aña iúrÀr ide

Anı ùolu esrÀr ide

Bil şübhesüz ebrÀr ide

İmdÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

244

Gel ÚÀéimì óaú-bìn ile

ErkÀnile Àyìn ile

ÓaúúÀ ki Muóyi’d-dìn ile


äıdúile bÿs it elini

Sevàil Muóammed Àlini

Düzmiş sedÀduñ yolını


112.


èÁriflerüñ ser-tÀcıdur


èÁşıúlaruñ mièrÀcıdur

BaàdÀdì èAbdü’l-úÀdir’üñ

Ayaúda ùurub ol òoca

ÚuréÀn oúumaú gün gice

Seyr eylemek èarşdan yüce


áavvÀã-ı baór-i vaódeti

Ol úuùb-ı aúùÀb-ı òaøreti

Uãlandurur her nekbeti


245

Şevúlu ùolu her meclisi

ÌmÀna iltür telbìsi

Çün õÀt-ı Óaú’dur úıblesi

ÌcÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Şevúile Muóyi’d-dìn n’ider

Münkirleri irşÀd ider

Hem dïstları dil-şÀd ider

EvlÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Hem ÚÀéimì andan alur

Bu derdile dÀéim úalur

Her dem-be-dem aña gelür

Dil-şÀdı èAbdü’l-úÀdir’üñ

56a

113.


èÁşıúlaruñ oynatduran

ÁåÀr-ı õikrullÀh imiş

Dil baórini úaynatduran

EnvÀr-ı õikrullÀh imiş

Ádem ãafìnüñ yüzine

Ùapdura òalúı özine

Boy indürüb bir sözine

IôhÀr-ı õikrullÀh imiş

Nÿó’a sefìne yapduran

KüffÀrı baóre úapduran

246

İdrìs’e eşyÀ ùapduran

EfkÀr-ı õikrullÀh imiş




EõkÀr-ı õikrullÀh imiş

Yeller SüleymÀn taótını

Getüre Belúìs raòtını

Açan bu ùÀliè baòtını

EåmÀr-ı õikrullÀh imiş

Mÿsìleyin elde èaãÀ

Ejder olub óaãmın baãa

Úuvvet viren òÀãü’l-òÀãa

EşèÀr-ı õikrullÀh imiş

èÌsì’ye ölü dir gören

Dördinci göge irgüren

İåbÀt u nefyi bir gören

İúrÀr-ı õikrullÀh imiş

Óaú Aómed’e mièrÀc ü tÀc

Úayãerden aldurub òarÀc

Yaúdurdı úudretden sirÀc

EzhÀr-ı õikrullÀh imiş

äıdúile gelüb çÀr-yÀr

Úurtardı cÀnın kim o yÀr

247

Fetó olmada cümle diyÀr

İkåÀr-ı õikrullÀh imiş

56b

114.


Coşar deli göñül yine

SevdÀ-yı èaşú dirler buña

Gül-zÀra gel bülbül yine

áavàÀ-yı èaşú dirler buña

Úaynar ùaşar èuşşÀk-ı Óaú

Vaódetden oúurlar sebaú

Aç gözüñi bir òïşca baú

DeryÀ-yı èaşú dirler buña

ÒÀki naôar idince õÀt

EşyÀ úamu bulur óayÀt

Óaú görine her bir ãıfÀt

MevlÀ-yı èaşú dirler buña

Şol kişi kim ola saèìd

DÀéim olur èaşúa mürìd

AllÀh yefèal mÀ yürìd

AèlÀ-yı èaşú dirler buña

ÕÀkirlerüñ õikri budur

èÁriflerüñ fikri budur

ŞÀkirlerüñ şükri budur

MonlÀ-yı èaşú dirler buña

248

Bu èÀr u nÀmÿs èÀşıúuñ

èAynına gelmez ãÀdıúuñ

Ùutar sözini òÀõıúuñ

EdvÀ-yı èaşú dirler buña

Ey ÚÀéimì bu èaşúa uy

Sırr-ı nihÀnı sen de duy

Heb varuñı yoúlıàa úoy

LeylÀ-yı èaşú dirler buña

115.


áafletde göñül úalma

Gel gel uyalum èaşúa

Mecnÿn gibi dìvÀne

Maórem olalum èaşúa

Óaú Óaú diyelüm her-bÀr

Birlikde olub úÀéim

Uyòudan uyar gözüñ

SeyrÀn idelüm èaşúa

57a

Manãÿr gibi meydÀna

Çıúdı nice èÀşıúlar

TÀ kim olalar maúbÿl

Dirler varalum èaşúa

249

Õillet çeker èÀşıúlar

Bu dehr-i fenÀda çün

DünyÀ hevesi fÀnì

Terk it yunalum èaşúa

Ey ÚÀéimì terk eyle

Bu èÀrile nÀmÿsı

CÀndan bile fÀrià ol

Gel gel uyalum èaşúa

116.

mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün

İlÀhì õÀt-ı pÀküñ èizzetiçün


Saña ol Óaú óabìbüñ óürmetiçün


Òalìlüñ dïstlıàına óürmetine

GiriftÀr bileler kürbetine

Saña maèşÿú olanlar óürmetine


äafÀ-yı úalb olan ãÀfìler içün

ÚanÀèat gözleyen kÀfìler içün

äabırlu úullaruñ ãÿfìler içün


250

Nebì vü mürselìn içün ilÀhì

Úamu sÀliklerüñ sensin penÀhı

èUmÿmen èafv idüb cürm ü günÀhı


MurÀdı óÀãıl itdüñ enbiyÀya

Òazìne sırruñ açduñ evliyÀya

NiôÀmuñ óaúúıçün yoòsul u baya


Vücÿd-ı pÀk içün aãóÀb-ı ferdüñ

Şol özi òÀk içün èirfÀn-ı merdüñ

Bu sìne-çÀk içün èaşúile derdüñ


Óabìbüñ yolına ãÀdıúlar içün

ViãÀlüñ özleyen èÀşıúlar içün

57b Óaúìúat derdinüñ óÀõıúlariçün


Gice gündüz seni õÀkirler içün

Fikirler eyleyen çÀkerler içün

Güzel inèÀmuña şÀkirler içün


Bi-óaúúı her yetìmüñ gözi yaşı

Bi-óaúúı her àarìbüñ baàrı başı

Óaúiçün kim berÀber içi ùaşı


251

Bu dertlü ÚÀéimì’ye idüb elùÀf

Tecellì eyleyüb úalbe vir inãÀf

Ola şevúuñla sÀde sìnesi ãÀf


117.


Nefs-i (Àtiye) úılsa naôar ol pìr-i èaşú

Kehf-i dilde dem sürür Úıùmìr-i èaşú

İşbu çÀrsÿda ne deñlü úalb ise

Messi altun eyleye iksìr-i èaşú

CÀhili èÀlim ider oúutmadın

Òïş firÀvÀn söyledür bu şièri èaşú

İşbu uyòu içre èÀlem seyr idüb

Ùoàrı ùoàrı añladur taèbìr-i èaşú

İndürüb aùlas pelÀsa úoydurur

Taótlarından ayırur çoú mìri èaşú

Úuşadub zünnÀrı nÀúÿs çaldurur

Çoúların zühdin bozar bu mìr-i èaşú

èÁúılı mecnÿn iden bu Leylì’dür

Başda otlar bitdürür teéåìr-i èaşú

252

FerhÀd’a Şìrìn yüzinden ulaşub

Òoş úayalar kesdürür tedbìr-i èaşú


Øabùına Mıãr’ı virür tekbìr-i èaşú

Nice úavmi eyleyüb zìr ü zeber

Diledügin úurtarur taúdìr-i èaşú

ÚÀéimì òavf ü recÀdan olma dir

Cehlile olmayasın taóúìr-i èaşú

58a

118.

7’li hece

BÀúì devrÀn salùanat

Sürem dirseñ èÀşıú ol

Óaúú’ı èayÀn bì-èillet

Görem dirseñ èÀşıú ol

Ol ölümsüz dirlige

Gelüb işbu birlige

ÌmÀnile erlige

İrem dirseñ èÀşıú ol

Dutub Aómed óablini

Şaşurmayub úablini

Bì-niyÀzlıú ùablını

Uram dirseñ èÀşıú ol

253

Bulub dÀéim eóadi

Õikr idesin äamed’i

Cennet içre ebedì

Duram dirseñ èÀşıú ol

äalub baóre lengeri

Atub èirfÀn ùobları

Nefs ü hevÀ èaskerin

Úıram dirseñ èÀşıú ol

CÀndan idüb seferi

Bu ãaórÀda gel beri

èİlm-i ledün gevheri

Direm dirseñ èÀşıú ol

ÚÀéimì dir düşüni

Terk it cÀn u başuñı

Göñüldeki gÿşını

Buram dirseñ èÀşıú ol

119.


Aãluña dön ey dedem hÿ hÿ diyü meydÀna gel

İşbu meclisde semÀè it açıla seyrÀn-ı èaşú

Varlıàı úo mürşide vir şevúile YezdÀn’a gel

Böyle meclisde ãafÀ bul açıla óayrÀn-ı èaşú

254

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz sulùÀnımuz

Himmeti èÀlìdurur bu dertlere dermÀnımuz

MuãùafÀ’nuñ ceõbesidür uş bizüm bürhÀnımuz

Açılubdur meclis içre şevúile devrÀn-ı èaşú

58b

Yek nefes hey hÀ diyü vecde gelür dìvÀneler

Ol şarÀb-ı lÀyezÀli nÿş ider mestÀneler

ÙÀlibe göre ãunılur bì-sebÿ peymÀneler

Meclis içre ùabl ü nevbet sürmede sulùÀn-ı èaşú

èAşúile bì-hÿş olub ditrer vücÿd-ı èÀşıúÀn

Seyr idüb èirfÀn gözile óÀl idinür ãÀdıúÀn

Bu beşÀretde gözin nemnÀk iderler müşfiúÀn

äıdúile gelenlere dÀéim ider iósÀn-ı èaşú

Çarò urub dönmekde ola emrile bu nüh felek

Òidmet ider bu zemìn ü ÀsumÀn cinn ü melek

Vaóş ü ùayr ü mÿr u mÀr insÀna irmekdür melek

Ádeme secde buyurdı ol zamÀn ìúÀn-ı èaşú

ÚÀéimì miskìn olub yoúlıúda buldı bir sürÿr

Olmaya bu òalú-ı èÀlem nefsimüzden bì-óuøÿr

Gÿş-ı cÀna irdi Óaú’dan bir nidÀ çalındı ãÿr

Úondı dilde emrile bu kez èaceb mihmÀn-ı èaşú

120.

8’li hece

èÁşıúları sever ol Óaú

255

Gel göñül èaşúdan ayrılma

MÀsivÀdan kesil muùlaú


äÀdıúlarla ùurub otur

èÁşıúlarla işüñ bitür

ÙÀlibleri yola yetür


Erenlerle alış viriş

Görenlerle yola düriş

Varanlarla dosta iriş


Ehl-i àaraø úarışmasun

Yeñdür hemÀn güreşmesün

Bu meclisde dürişmesün


Pasuñ gider perdÀóile

ÁşinÀ ol ervÀóile

Ùayy idüben düş sÀóile

60a Gel göñül èaşúdan ayrılma

Bir óÀl idin bu dünyÀda

İresin sırr-ı maèÀda

MaúÀmuñ ola aèlÀda


Yol yürümek key hünerdür

MeydÀn alan şìr-i nerdür

256

èAbdü’l-úÀdir gerçek erdür


ÚÀéimì’ye erenlerden

Naôar irdi görenlerden

Yol erkÀnı úuranlardan


121.


YÀ ilÀhì raómetüñ úullara ãac


Ey bi-óaúúı ãÀóib-i mièrÀc ü tÀc


MÀsivÀdan göñlümüzi dÿr úıl

èAşúuñile sìnemüzi nÿr úıl

Nièmet-i àaybì ile maèmÿr úıl


Rÿzì úılàıl bir úanÀèat gÿşesin

Faøl ü cÿduñ raómetüñ endìşesin

äındur bu bir èÀr ü nÀmÿs şìşesin


İmtióÀna göre ãabrı viresin

Nièmete hem yine şükri viresin

Göñle fikr ü dilde õikri viresin


257

EnbiyÀlar yürüdi ùoàrı yolı

Ol yolile gidene dirler velì

İnanuban ãıdúile didük belì


Cümle maòlÿú èÀciz ü dermÀndedür

PÀdişÀhlar óükmiñe fermÀndedür

Seni bunda görmeyen kör mÀndedür


59b

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì himmet ide

Dervìş ü muótÀc ü miskìn yol gide

Andan ayru ÚÀéimì dertlü n’ide


Ehl-i dil yÀrÀnlara dir eã-ãalÀ

Óamd idüb şükrini artar dÀéimÀ

Pìrüñe üstÀduña eyle duèÀ


122.


Bir bilüb Óaúú’ı vü andan isteyen

İnşÀéallÀh àayra olmaz iótiyÀc

Bì-nişÀndur kÀrın andan isteyen

Dü cihÀnda àayra olmaz iótiyÀc

Göñlin Aómed úatÀrına baàlayan

èAşú odına sìnesini daàlayan

258

Derde düşüb gice gündüz aàlayan

Ehl-i èirfÀn àayra olmaz iótiyÀc

Ol òazìnesi dükenmez pÀdişÀh

Andan artıú çünki yoúdur bir ilÀh

İsteyen anı idüb her dem penÀh


áayra mótÀc olmayan miål-i Òalìl

NÀrı gülzÀr eyler aña ol Celìl

èÁúil iseñ bu yiter saña delìl


Cümle varlıúdan [àınÀ] buldı óabìb

Aña mièrÀc oldı anuñçün naãìb

Úapdı óikmet oldı her derde ùabìb

Ümmet olan àayra olmaz iótiyÀc

Varlıàuñdan ÚÀéimì fÀrià yüri

Kendüñe maórem idin gerçek eri

Yol içinde terk idüb cÀn u seri

ÙÀlib olan àayra olmaz iótiyÀc

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ çün òuùbesi

Oúunubdur evliyÀ ser-çeşmesi

Ol kime baúarsa úalmaz perdesi

Gördi rÿşen àayra olmaz iótiyÀc

60a

Şarú u àarbı ceõbesi ùutmış tamÀm

Zühdile èaşú ehline oldur imÀm

259

Mürşid-i Óaú rehberimüz ve’s-selÀm

èÁşıú olan àayra olmaz ihtiyÀc

123.


ÇÀresüz [bir] derde düşdi göñlimüz


èAşú geldi gitdi şaşdı èaúlımuz


İşbu derde derd olurmış çün devÀ

Bunu bilmez her kim ol derdi (úova)

äarf olınsun bu yola èaşú-ı verÀ


Õikr ü fikrüñ dÀéim olsun işimüz

Senden ayru olmaya teşvìşimüz

Dïstı sevmek ola her dem bìşimüz


Senüñile saña varan èaşúile

èÁleme ùoldı ãadÀsı şevúile

Ehl-i óÀle úavuşalum õevúile


Õerrece derdüñ yiter èÀşıúlara

èAşú içinde şevúile ãÀdıúlara

Úıl naôar bu esrik ü ayıúlara


260

Dilerüz ãabruñdan iósÀn yÀ äabÿr

Umageldük àayretüñi yÀ áayÿr

äuçımuz çoú saña maèlÿm yÀ áafÿr


Saña senden ãıàınur bì-çÀre úul

Çün úatuñda lÀl olur cümle èuúÿl

Eksügini ÚÀéimì’nün úıl úabÿl


124.

14’lü hece

Bir faúìr ü derdmend hem faúìr-i müstemend

Úılsañ anı behremend yÀ Kerìm yÀ Raóìm

60b

áamdan òalÀã eyleseñ fikrini òÀã eyleseñ

áayruñdan ola esen yÀ Kerìm yÀ Raóìm

Senden àayrı yoú penÀh èafv ola mı bu günÀh

Bir günÀha bir gün Àh yÀ Kerìm yÀ Raóìm

DÀéim èiãyÀn işlerüz hìc bilmezüz nişlerüz

Çün tevbeye başlaruz yÀ Kerìm yÀ Raóìm

Óaú óabìbüñ óürmeti hem úatında èizzeti

Naãìb eyle vuãlatı yÀ Kerìm yÀ Raóìm

261

EnbiyÀlar óaúúıçün Aómed ayı şaúúiçün

LÀyıú eyle sırr içün yÀ Kerìm yÀ Raóìm

Raómetinüñ úaùresi irişince bu nÀsı

Yarlıàanur cümlesi yÀ Kerìm yÀ Raóìm

Miskìnlikde ÚÀéimì senden diler dÀéimì

Úılma anı nÀéimì yÀ Kerìm yÀ Raóìm

125.


YÀ Rabb bu óÀlde n’iderüz

EstaàfirullÀh benlige

Senden úatı òavf iderüz


Bizden bizi alsañ n’ola

İrşÀd idüb ùoàrı yola

İósÀnuñ ire her úula


Benlik úarışur her söze

Nice irevüz ol öze

MuótÀclaruz úulaàuza


262

Úullar saña niçe ire

Ùaàılmış èaúlı kim vire

Benlik úaçan úalbe gire


ÕÀkirlerüz şÀkirlerüz

Gözde baãar yoú körlerüz

Teklìf ile çÀkerlerüz


Bu ùÀèat ü oruc namÀz

BìdÀr olan gözi yumaz

Gerçi göñül vaúti úomaz

61a EstaàfirullÀh benlige

èÁşıú geçinür çoú kişi

LÀkin temiz itmez işi

Terk idemez cÀn ü başı


Kimler çalışub irişe

Dün gün bu èaşúa dürişe

Dïsta vücÿdsuz görişe


Yoúlıú gibi ser-mÀye var

äıàmaz aña nÀmÿs ü èÀr

Bütdür úamu mülk ü ùavar


263

Oàul úız ü ceng ü cedel

ÔÀhir nihÀn ùÿl-ı emel

äoñ demde çün virür óalel


Ey ÚÀéimì n’olduñ èaceb

Her óÀlile bekle edeb

Çün raómete ola sebeb


126.

7’li hece

ÓamdülillÀh şevúile

Şükr iderler èÀşıúlar

Bu meclisde õevúile

Õikr iderler èÀşıúlar

Yüz dutuban óaørete

Binüb esb-i àayrete

Düşüb baór-i óayrete

Fikr iderler èÀşıúlar

Şemè-i èaşúa yanarlar

PervÀne-veş dönerler

Òamr-ı Óaúú’ı úanarlar

Şükr iderler èÀşıúlar

Nÿr Àyetdür yüzleri

èAúla ãıàmaz sözleri

264

Açılmışdur gözleri

61b Seyr iderler èÀşıúlar

Dönüb levó ü úalemi

Úaldurmışlar elemi

On sekiz biñ èÀlemi

Devr iderler èÀşıúlar

Raóm eyleye saña Óaú

CÀn göziyle ùoàru baú

Bed-nefsine vir sebaú

äor n’iderler èÀşıúlar

Bunda göñle gelesin

Cennet içre úalasın

Remzi sen de bulasın

Dur n’iderler èÀşıúlar

RecÀ eyle dïstuñı

CÀn gözede pïstuñı

Ber-ùaraf úıl hestüñi

Raóm iderler èÀşıúlar

ÚÀéimì’ye didi yÀr

Gir meydÀna itme èÀr

Aç gözüñi durma var

Gör n’iderler èÀşıúlar

265

127.


Bizden bize olan úarìb

Luùf it tesellì vir bize

Úalduú bu àurbetde àarìb


Óaú Óaú diyü õikr eylerüz

èAşúa düşüb fikr eylerüz

Nièmetlere şükr eylerüz


Göñlümüze úondı hevÀ

Nice nice bu mÀsivÀ

Bu dertlere irsün devÀ


62a Bu èaşúa gerçi düşmişüz

CÀnÀn ile alışmışuz

Reşk eyleyüb çalışmışuz


ÚuréÀn’durur bürhÀnımuz

Tefsìr ider èirfÀnımuz

æÀbit ola ìmÀnımuz


Dönmekde dÀéim nüh felek

Òiõmet ider cinn ü melek

266

İnsÀna irmekdür dilek


Biñ yıl geçübdür bì-gümÀn

Mehdì nişÀnıdur hemÀn

Ey mürşid-i devr-i zamÀn


Baór-i Óaúú’uñ dür-dÀnesi

CÀnÀ senüñ dil òÀnesi

Hey cÀnlaruñ cÀnÀnesi


Úul ÚÀéimì úanda gide

SulùÀnı nice terk ide

CÀn içre sevgüñ berk ide


128.

5’li hece

Hey cÀnum úardaş

ÓÀlüme óÀldaş

Olalum yoldaş

MeydÀna gelgil

Yolı güdelüm

Bunda n’idelüm

Tevóìd idelüm

èİrfÀna gelgil

267

Gel berü şaşúın

CÀnÀna duşúın

Úoma Óaú èaşúın

YezdÀn’a gelgil

62b

èAşúa uyanlar

CÀna úıyanlar

Óaúú’ı duyanlar

SübóÀn’a gelgil

CÀnum erenler

Dïstı görenler

Õevúa irenler

ÌúÀna gelgil

Òamrile eõkÀr

Sırrile efkÀr

Eyleme inkÀr

ÌmÀna gelgil

Eylegil iúrÀr

Hÿ diyü tekrÀr

Açıla esrÀr

SeyrÀna gelgil

Şeyò èAbdü’l-úÀdir

Gel gel Óaúú’a dir

Õevú-i beúÀ dir

ÓayrÀna gelgil

268

Gören èalÀmet

Buldı selÀmet

Temm-i kelÀm it

İõèÀna gelgil

Sırlar açılsun

Nÿrlar ãaçılsun

Kevåer içilsün

Tevóìde gelgil

Rifèat dilerseñ

CÀna úıyarsañ

Birlik bulursañ

Taómìde gelgil

BÀúì óayÀta

CÀn ire õÀta

Raóm it ãıfÀta

Teékìde gelgil

Varise derdüñ

İşi becerdüñ

Al bendi merdüñ

Taóúìúa gelgil

ÚÀéimì àÀfil

èAşúa ol mÀéil

Olalum nÀéil

ÓannÀn’a gelgil

63a

269

Yalvar ÒudÀ’yı

Diñle nidÀyı

Baú bu edÀyı

MennÀn’a gelgil

129.


Bunda meclis var rıøÀ-yı Óaúú’içün

Gerçek erler himmetinde hÿ dirüz

áayret-i Óaú mÀhı Aómed şaúúiçün

İmdi üçler himmetinde hÿ dirüz

Pirimüzden çünki himmet irişe

Õikr-i Óaúú’a ùÀlibimüz úarışa

Şevú-ı tevóìd içre dïstlar görişe

Ol ki úırúlar himmetinde hÿ dirüz

äubó u aòşam cemè oluban dervìşÀn

Bosna şehrinde ola ùurfe nişÀn

Bu nişÀnile biline bì-nişÀn

Óaú velìler himmetinde hÿ dirüz

Bu ùarìú-ı ÚÀdirì erkÀnile

Ùïb gibi baş oynada çevgÀnile

èAşú-ı SübóÀnì ola imkÀnile

Pìr-perver himmetinde hÿ dirüz

Pìrüm èAbdü’l-úÀdirì òaøretleri

Himmet idüb tÀcile kisvetleri

270

Her maúÀmda sürüle nevbetleri

Bu yediler himmetinde hÿ dirüz

Erre-i èaşú anda esmÀlar süre

Sìne ùolub göñül ü cÀna ire

CÀn içinde èayn-ı cÀnÀnı göre

Faúrı bekler himmetinde hÿ dirüz

İşbu miskìn ÚÀéimì’ye bir naôar

Ola Óaú’dan eyleye úutlu bÀzÀr

äanmasun münkir bular yoldan azar

Biz erenler himmetinde hÿ dirüz

130.


äıdúile gelüb ey yÀr

èAşúa idüben iúrÀr

Úalbüñde ùoàa envÀr

YÀ Rabbi digil her-bÀr

ÙÀlib yüri uãanma

Õikr it Óaúú’ı utanma

Bu nefs odına yanma


Senden anı sen iste

Senden olasın reste

ÓÀøır ùura meclisde


271

63b

Senden saña gel bir yol

ÔÀhir ola senden ol

Bu dil ola tenhÀ ol


Ayru degil adından

DÀéim úoma yÀdından

Duy leõõeti dadından


Leõõet ala can ü ten

Bir dem ola sen ol sen

Hem ol ola bu sen ben


Adın diyen ol olur

Ol kendüye yol olur

DeryÀ gibi bol olur


Nefyinde ùoàa iåbÀt

AllÀh görine bi’õõÀt

Hÿ ismi bilÀ-àÀyÀt


èAynı göresin ol Óaú

Óayy-ı ebedì muùlaú

Úayyÿm’ile dur òoş baú


272

ÚahhÀr olub aèdÀya

Gir bu dil-i şeydÀya

Düşdük ulu sevdÀya


Fetó it yedi esmÀyı

Óüccetde ur imøÀyı

Olmaya bu iş øÀyiè


VehhÀb Eóad ü VÀóid

Duymaz äamed’i zÀhid

Ey ÚÀéimì ol cÀhid


131.





ŞefÀèat yÀ ResÿlullÀh

Göñül pasını silsünler

GünÀhlarını bilsünler

Saña èaşúile gelsünler

BidÀyet yÀ ResÿlullÀh

273

Yüce Óaúú’uñ óabìbisin

Úamu derdüñ ùabìbisin

Úamumuzuñ edìbisin

İcÀbet yÀ ResÿlullÀh

Daòi balçıú iken Ádem

Nebì idüñ daòi ol dem

Didüñ ervÀóa ecdÀdem

ÓikÀyet yÀ ResÿlullÀh

Egerçi nefs-i emmÀre

Úomaz varmaàa ebrÀra

Saña senden bu bÀzÀra

64a ŞikÀyet yÀ ResÿlullÀh

Bu sevdÀdur bize tìmÀr

ŞifÀ özler úamu bìmÀr

Bu èÀãì meróamet umar

VelÀyet yÀ ResÿlullÀh

Dile àufrÀn bize Óaú’dan

Ôuhÿruñdan siper oúdan

Eger çoúdan ü ger yoúdan

HidÀyet yÀ ResÿlullÀh

Eger tevóìd ü õikrinde

Ve ger miúdÀr ü fikrinde

Ùolu úalb ola şükrinde

äadÀúat yÀ ResÿlullÀh

274

Bu fÀnìnüñ hevÀsından

Óaú’uñ bu mÀsivÀsından

Uçam bÀùıl yuvasından

LiyÀúat yÀ ResÿlullÀh

Gözümüz uyòuda n’eyler

ViãÀlinden çü dÿr eyler

NiyÀzın ÚÀéimì söyler

ÓimÀyet yÀ ResÿlullÀh

Ne óÀãıl ola dünyÀdan

Bu bÀùıl fÀnì simyÀdan

Degüldür aãl kìmyÀdan

FerÀàat yÀ ResÿlullÀh

132.


Seni senden diler èÀşıú

VefÀdur yÀ ResÿlallÀh

Yoluñda èÀciz ü ãÀdıú

äafÀdur yÀ ResÿlullÀh

Döne döne bu èaşúile

Hüve’l-Óaú diyü õevúile

Derÿn-ı derde şevúile

ŞifÀdur yÀ ResÿlullÀh

275

Dutanlar èaşúile ãaydı

Unudur nefsile keydi

Yanında dü cihÀn úaydı

64b HebÀdur yÀ ResÿlullÀh

Bulan senden tesellìler

Döne cÀnı tevellìler

Úulÿbında tecellìler

BinÀdur yÀ ResÿlullÀh

SirÀc-ı enbiyÀsın sen

BihÀc-ı evliyÀsın sen

Çü tÀc-ı aãfiyÀsın sen

èAùÀdur yÀ ResÿlullÀh

Müşerref úıl vücÿdile

SeòÀ vü luùf ü cÿdile

Gelenlere sücÿdile

RevÀdur yÀ ResÿlullÀh

VefÀ geldükde óaøretden

ÒalÀãlıúdur bu óasretden

Nice óikmetle èibretden

NidÀdur yÀ ResÿlullÀh

Şerìèatten ùarìúatdür

MaèÀrifde óaúìúatdür

Saña èaşúile diúúatdür

EdÀdur yÀ ResÿlullÀh

276

Yoluñda ÚÀéimì cÀnı

İde bu varlıàı fÀnì

Bula ol bezm-i SübóÀn’ı

RecÀdur yÀ ResÿlullÀh

133.


Ey göñül ger ùÀlib iseñ şevúına Muóammed’üñ

Gel bu meclisde dönelüm èaşúına Muóammed’üñ

YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre èarşillÀh

YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿre sırrillÀh

Gel uyalum Àline aãóÀbına Muóammed’üñ

Gel muóibb-i ãÀdıú ol aóbÀbına Muóammed’üñ


BÀ-òuãÿãÀ pìrimüz SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì

èAşúile yola getürür bunda nice münkiri


65a

Nÿş idince cÀm-ı èaşúı mürşidinden ãÀdıúÀn

Çaàırurlar meclis içre mest oluban èÀşıúÀn


Dil Muóammed nuùú-ı Àdem cÀn ÒudÀ’nuñ emridür

Sevgüsi èuşşÀúa anuñ cÀvidÀnì èömridür


277

Vird idenler ismin anuñ buldılar bÀúì óayÀt

CÀn virenler èaşú içinde görmedi bir dem memÀt


Rÿz-ı maóşer èÀãì ümmet yaúılıcak nÀrile

Defè ola Àteş úaçan kim çaàırurlar zÀrile


Çün şefìèü’l-müõnibìndür çaàıralum ismini

N’ola kim gözler açıla göre anuñ cismini


Eski ùon úor müémin olan yeñi giyer ÚÀéimì

İsm-i aèôam budurur kim anı õikr it dÀéimì


Anı seven cÀnları sevmek bize yeter bu dem

Ancaú ismin yÀd idelüm cÀn ü dilden ben dedem


134.


GirdÀb-ı àamdan úıl òalÀã ey pÀdişÀh-ı baór ü ber

Õevúile seyrÀn ideyin bu ne temÀşÀdur gider

Òïş getürem õevúı ele bu èÀlem fÀnì demin

èAşúa düşeyin bir zamÀn añmayayın mÀderidür

65b

278

Şÿrìde ola cism ü cÀn sevdÀ-yı èaşúìle hemÀn

N’eyler baña bu òÀnümÀn yÀòÿd bu èaúl idrÀk ü ser

èAşúa düşen dìvÀneler aàyÀr ü yÀri añmadı

Bu tuòfe ince yoldurur şaşmış gider cinn ü beşer

Özge ùuzaúdur bu cihÀn her kim baúarsa ùutılur

Bunuñ ùuzaàın çatlada aña didiler gerçek er

Senden meded ey pÀdişÀh faøluñdan özge yoú penÀh

áafletle her ãubó u mesÀ bu èömrimüz şöyle geçer

Gel èömrüñi çürütme sen ey ÚÀéimì nefse uyub

èAşú odı ãanub nice nefs odına yanar eåer

135.


SevdÀya düşdüñ ey göñül òalúa temÀşÀdur yine

èAşú baóridür cÿş eyledi bu tuófe àavàÀdur yine

YÀr arzÿsı bu cÀnuma àÀyetde teéåìr eyledi

FeryÀd ü Àh ü zÀrile cÀndan temennÀdur yine

Bülbül gibi efàÀn ider şol verd-i óamrÀ èaşúına

Bu mürà-ı dil dÀéim öter gülşende gÿyÀdur yine

Virdi óarÀret göñlüme añlar dem-À-dem Àh idüb

äıàmaz yire göge èaceb bu sırr-ı esmÀdur yine

279

66a

Bu medó ü õem añılmadı èÀşıú úatında õerrece

Fikrinde anuñ dem-be-dem çün vech-i zìbÀdur yine

Şol vechi gören dünyede àayrısına dil virmedi

Òavf itmedi bir nesneden Ùÿr’ında MÿsÀ’dur yine

Ten úaùresi çün ÚÀéimì deryÀya ãaldı èaşúile

CÀn ü dilinden söyleyen óikmetle deryÀdur yine

136.


Ey göñül sevdÀya düşdüñ mi yine

Áteş-i èaşúında bişdüñ mi yine

Heb belÀkeşler rümÿzın añlayub

Bu fenÀ ãaórÀda şaşduñ mı yine

Baş ü cÀn meydÀna úoyub èaşúile

Ol ulu dergÀha eşdüñ mi yine

LÀt ü èUzzÀ vü çelìpÀdan geçüb

Gizlüce zünnÀrı şaşduñ mı yine

Bì-òïd olub işbu õevú u şevúile

Ol fenÀ dÀrına üşdüñ mi yine

Úaèr-ı deryÀya ùalub bir semtile

Úaynayub èaşúile coşduñ mı yine

280

èÁşıú olub kendü kendü yüzine

ÚÀéimì sırrına úoşduñ mı yine

137.


DilÀ bÀúì degül çün mülk-i fÀnì

Óaú’ı añlariseñ terk it cihÀnı

Bu àafletden uyar cÀnın eriseñ

Eger seyrÀn idem dirseñ cinÀnı

Muóammed ümmeti olan uyumaz

Ùaleb úılur ôuhÿrında nihÀnı

Úoyub bu èÀr ü nÀmÿsı elinden

Düşüb èaşúa diler dÀéim filÀnı

Sen ü ben bu yola varımaz bir adım

Vücÿdsuz buldılar ol lÀ-mekÀnı

66b

Düşenler èaşúına oldı miåÀlüñ

MelÀmetde geçürürler zamÀnı

Bu derde ÚÀéimì miskìn düşeli

Ol iúrÀra úodı şekk ü gümÀnı

281

138.

7’li hece

Óaúú’a minnet çok şükür

İrdük sırr-ı cÀnÀna

Tevóìde gel sen de gör

Kimdür gelen ìmÀna

Bu deryÀya ùalagör

Dürr ü gevher alagör

Òazìnede úalagör

Maórem olub sulùÀna

Göñül sırrın bilenler

İòlÀãile gelenler

Ùoàrı òaber alanlar

Gelsün işbu meydÀna

Bu èaşúile coşalum

SaórÀları aşalum

Dost mülkine düşelüm

MÀéil olub seyrÀna

Görüb işbu seyrÀnı

èİbretile devrÀnı

Olub anuñ óayrÀnı

Gel kÀmil insÀna

Çün insÀna gelinür

Anda maúãÿd bulınur

282

Küllì murÀd alınur

İrüb ol bì-nişÀna

Kendülikden bì-nişÀn

Olub dosta bulışan

Her óÀlile çalışan

İrdi bezm-i YezdÀn’a

Behey àÀfil ÚÀéimì

Gel úaçurma bu demi

Ádemi bil Àdemi

Uyma ãaúın şeyùÀna

139.


Óayrete düşdüm ãorarum èaúl ü fikrüm úandadur

67a èAşúile mestem be-àÀyet lìk sekrüm úandadur

Her cihetden raómet-i RaómÀn irişdi bendeye

Virdügi nièmetlere ÀyÀ ki şükrüm úandadur

Meclis-i tevóìde gelüb eylerüm şevú u semÀè

Óaúú’a lÀyıú derd ü Àh ü sÿz-ı õikrüm úandadur

Gÿş-ı cÀna ircièì geldi oúudı ãoóbete

İçeyin ol dost elinden şìr-i bikrüm úandadur

Nice yüz biñ èaşú eri var ümmeti peyàamberüñ

Daèvì úavmi her biri ãıdú-ı Bÿ Bekr’üm úandadur

283

èAdl-i èÖmer Óaøret-i èOåmÀn óayÀ óilmi gibi

Óayder-i KerrÀr velÀyet vaãl-ı pür-kerem úandadur

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’e bil baàladuñ ey ÚÀéimì

Cümle şeyden fÀnì ol kim dime fikrüm úandadur

140.


Nefsüme ãordum duyar mı lÀ-mekÀnum úandadur

Didi óikmetden suéÀl it ol dükÀnum úandadur

èAúl ü rÿóuñ dïstlıàı èaşú-ı óaúìúì olıcak

Hìc úarÀrı yoúdurur kim dir yegÀnum úandadur

Göñle gelseñ beyt-i Óaú’dur ol daòi óayretdedür

67b Şöyle bir deryÀ olub dir baór-i kÀnum úandadur

Nüh felek bu çÀr-èanÀãır ay ü güneş yügrüşür

Kendüzinden bì-òaber diyüb sükkÀnum úandadur

Kendüñe gel ÚÀéimì ãaúın ùaàılma dört yaña

Yum gözüñ bì-dil olub baú ol dükÀnum úandadur

284

141.


Oldı bu göñlüm bì-úarÀr

SevdÀlara düşdi yine

Ol dilberüñ zülfin ùarar

áavàalara düşdi yine

Evvel bahÀruñ revnaúı

Gülgÿn güzeller yañaàı

Dile doúundı bucaàı

Yaralara düşdi yine

Döne döne bu cismimüz

Taãvìre geldi resmimüz

èÁşıú oúındı ismimüz

RaènÀlara düşdi yine

Bu ãÿret-i zìbÀ ile

Aùlas úodı dìbÀ ile

Cìm ü elif di bÀ ile

EsmÀlara düşdi yine

CÀnÀnı cÀn görem diyü

Ol ãoóbete irem diyü

Bu göñüle girem diyü

EşyÀlara düşdi yine

Ol õÀt-ı pÀk-i MuãùafÀ

Buldı ümem andan ãafÀ

285

CÀna ire bÿy-ı vefÀ

VefÀlara düşdi yine

Terk itmek ister àafleti

Dutub fürÿø ü sünneti

Gösterdi nefse heybeti

68a TaúvÀlara düşdi yine

Tevbe idüb diler emÀn

èAfv ide mi Óaú bir zamÀn

Bu nefs ü şeyùÀndan amÀn

ŞekvÀlara düşdi yine

Bu ÚÀéimì kapdı göñül

CÀnile oldı dïsta úul

RÀøì ola ol luùfı bol

ŞeydÀlara düşdi yine

142.


DilÀ terk it bu dünyÀyı

Daòi cennetle èuúbÀyı

Úamu varlıú temennÀyı

HemÀn sevdÀ budur ancaú

Gel e ey èÀşıú-ı şeydÀ

Düşürme özüñi úayda

İdin yoúlıú demin peydÀ

Gözi bìnÀ budur ancaú

286

Dime bunı hidÀyetsüz

Óaú emrüñsüz èinÀyetsüz

Bu dürr-i èaşú nihÀyetsüz

Begüm àavàÀ budur ancaú

FenÀyı kimseler almaz

Bu baóre cÀn u ten ùalmaz

İkilik ortada úalmaz

Olan peydÀ budur ancaú

èAceb ùoàru yaman sözdür

Vücÿdsuz bì-lisÀn sözdür

NişÀn ammÀ nişÀnsuzdur

Ulu aèlÀ budur ancaú

äavaşlar çoú bu àavàÀdur

Yiter başlar ne sevdÀdur

Ne dünyÀ vü ne èuúbÀdur

èAceb èuômÀ budur ancaú

èİlim ögren saña farødur

Ne mìrÀå ü ne òïd úarødur

Maóallinde hemÀn èarødur

68b Oúu òˇÀce budur ancaú

äalÀt ü ãavm her sÀèat

Kime güçdür kime rÀóat

Emir ùutmak olur ùÀèat

æevÀb ammÀ budur ancaú

287

ŞehÀdetle zekÀt ü óac

EdÀ iden giyer bir tÀc

Óaú’uñ raómetine muótÀc

Ümem ola budur ancaú

Kişide cÀn u ser vardur

Bulardan geçmege èÀrdur

Úamuyı terk iden erdür

Eyü raènÀ budur ancaú

Bu gün gör ÚÀéimì yarın

Yanuñda ùutma aàyÀrın

Bu dem úıl irte bÀzÀrın

HemÀn sevdÀ budur ancaú

143.


Erenlerden ola himmet

Göñül ãabr it zamÀnı var

MaèÀnìden ùoàa nièmet


Neler geldi neler geçdi

Kimi úondı kimi göçdi

Ecel cÀmın úamu içdi


288

Buyurduàın resÿl-i Óaú

Gerekdür sünneti ùutmaú

Bire geldüñ biri gör baú


Çü Óaúúuñdur bu cünbişler

Muúadderdür úamu işler

Utanmaz mı bu serkeşler


Ne yazdıysa başuñda ol

Oúu anı işüñde ol

Ne içde ne ùaşında ol

69a Göñül ãabr it zamÀnı var

ZamÀnında işüñ işle

èÖmürler geçdi heb düşle

N’idersin süñü süñüşle


FirÀúuñ vuãlatı vardur

Çü èÀşıú èaşúile yÀrdur

äabır gerçi büyük bÀrdur


Çıúar şol görinen düşler

Giyer tÀcı nice başlar

MurÀd alur gözi yaşlar


289

Düşün ey ÚÀéimì dosta

İcÀzetle otur posta

DevÀ bulur olan òasta


144.


Gel meclise õevú idelüm

Bu gün mübÀrek cumèadur

èUşşÀúile şevú idelüm


Tevóìd-i Óaú cÀna ãafÀ

EmmÀre nefse úıl cefÀ

Çün medó idübdür MuãùafÀ


èAşúuñ odına yanalum

MeydÀn içinde dönelüm

Vaódet şarÀbuñ úanalum


Vecde gelür ehl-i sÀlik

ÓayrÀn olur cinn ü melek

Maúbÿl olur her bir dilek


Òalúa olub õikr idelüm

AóvÀlimüz fikr idelüm

290

Ol ÒÀliú’a şükr idelüm

69b Bu gün mübÀrek cumèadur

Bu dem tecellì vaútidür

CÀna tesellì vaútidür

Reşk-i tevellì vaútidür


Raómet ãaçusın ãaçdılar

Cennet úapusın açdılar

Bu demde Kevåer içdiler


Pìrüm çü èAbdü’l-úÀdirì

Yola getürür münkiri

èAşúuñ varise gel beri


Bu ÚÀéimì bì-çÀredür

CÀnı çekildi yÀredür

Remzini ol dildÀre dir


Gelsün úamu yÀrÀnımuz

Òïş sürelüm devrÀnımuz

Dïst vaãlıdur seyrÀnımuz


291

145.


Nice uyursın ey göñül

Ùur yuúaru oldı ãabÀó

Yatmaú óarÀmdur dir resÿl


Gitdi mesÀ irdi güneş

Açıldı bu eùrÀf-ı şeş

Tertìbile úıl günde beş

Úalú ey göñül oldı ãabÀó

Diñle erenler sözini

Ábdest alub yu yüzüñi

PÀk eyle cümle özüñi

Aç gözüñi oldı ãabÀó

Rızúuñ viren MevlÀ’yı gör

Şükr it aña maènÀyı gör

Rabb’üñ odur aèlÀyı gör

70a Aç gözüñi oldı ãabÀó

Bu fÀnìye úılma naôar

Her bir feninden úıl güõer

Uàraú yiridür işbu der


Yolda ivişe bir kişi

Cümle hebÀ oldı işi

292

Diúúatle baú bu gerdişi


ÙÀèat işin úoma ãaúın

Unıtma ùuz etmek óaúın

TÀ olasın Óaúú’a yaúın


Bir dem baúarsañ dünyeye

Düşdüñ muóaúúaú cìfeye

Erken gelesin tevbeye


Ey ÚÀéimì sözüm saña

äaúın daàılma dört yaña

Teslìm olub andan aña


146.

müfteèilün müfteèilün

Saña dirüm õÀt-ı aru

Yatma seóer ùur yuúaru

TÀ gelesin sen de berü


ÙÀlib iseñ aç gözüñi

Añlayuban kendüzüñi

Diñle erenler sözini


293

Tevbe idüb Óaúú’a bu gün

ZÀrì úılub gice dögün

TÀ bulasın istedügüñ


Fırãatımuz elde iken

Gülde begüm úur[u] diken

Bülbül-i dil bÀàda iken

70b Yatma seóer ùur yuúaru

Gitdi mesÀ irdi ãabÀó

Sÿduñı gel úılma tebÀh

Miskìn olub giyüb èabÀ


Yalvaruban eyle niyÀz

Dutàıl oruc úıl a namÀz

Yolda seni yaya úomaz


Sen seni bil zÀt-ı beşer

Cümle bu yol saña eşer

Perdelerüñ bendi şaşar


Gitme anı seçmeyüben

Menzilüñe çatmayuban

Yimeyüben içmeyüben


294

Kendüñ ere eyle fedÀ

Aç gözüñ ey merd-i ÒudÀ

Gÿş-ı cÀna ire nidÀ


Uyòu baàın gel aòì şeş

Üstüñe çün ùoàdı güneş

Bu yola bul ùoàruca eş


Vaãlına ger ùÀlib iseñ

Nefsine hem àÀlib iseñ

Õikr-i Óaúú’a aç leb iseñ


èAşúile Óaú õikre düriş

Ulu ulu fikre düriş

Nièmetine şükre düriş


Yüri uãan yata yata

Gör ne çeker ana ata

ÚÀfileye sen de çat a


71a

Beş gün èömür neye yarar

Geldi ecel bitdi bÀzÀr

İki melek ùurma yazar


295

Var mı begüm bunda duran

Olmaya hem varı viren

Aç gözüñi sen de yören


èAşúile dön ÒÀliú’uña

Rızúı viren RÀziú’uña

Raómet ider lÀyıúına


Dünyeye aldansañ eger

Aàu olur cümle şeker

Uyanasın şimdi meger


MÀéil iseñ dostına ger

Etegini destine ger

LÀyıú iseñ postuña ger


Nefsüñe gel virme murÀd

Ya bulasın bir eyü ad

Óaú söze sen úılma èinÀd


Söz sañadur ÚÀéimiyÀ

Gel seni bil bunda duy a

Emr-i Óaúú’a dÀéim uya


296

147.


äafÀ vü õevúile èÀşıú

İdelüm õikr-i MevlÀ’yı

Bu ãıdú u şevúile èÀşıú

Göñül bulsun tecellÀyı

Bu èaşú evvel ider Mecnÿn

Gehì şÀdì gehì maózÿn

Dil-i èÀşıú olur meftÿn

Sever èaşúile LeylÀ’yı

71b

Fünÿndur evãatı anuñ

Duyar aãlın o cÀnuñ

Olur maúbÿli sulùÀnuñ

İder dürlü temennÀyı

Sükÿndur Àòiri añla

Bilenler uyumaz ùañla

Óuøÿr-ı èÀlìde bañla

Oúur ãıdúile esmÀyı

äu gibi alçaàa mÀéil

Olanlar her işe úÀyil

ÓicÀb olmaz aña óÀyil

KemÀhì görür eşyÀyı

Çü úaùre ire deryÀya

İdinür ulu sermÀye

297

Varise dilde [bu] mÀye

Bulur andan tesellÀyı

İdüb bu şevúile õikri

Birikdür dïstile fikri

áanì ol Óaúú’ile şükri

Bulub bu dem tesellÀyı

Úılub tevbe úamu cürme

Bu dem Óaúú’a ãıàın ùurma

Çekile gözüñe sürme

Göresin yüzi şehlÀyı

Bu demde ÚÀéimì meydÀn

Açubdur èaşúile merdÀn

Bu demdür vuãlat-ı YezdÀn

Görüb şimdi o ferdÀyı

148.


Buldı feraó diller èaceb

Bu şevú u bu esrÀrile

Geldi yine mÀh-ı receb

Ùoldı cihÀn envÀrile

Cinn ü şeyÀùìn óabs olur

Bu dem geçince tebs olur

Min baèd artıú lebs olur

Gelen gelür iúrÀrile

298

72a

Bir úalèadur çün yapılur

Nice nice dil úapılur

Óaúú’a riyÀsuz ùapılur

Yek-reng olub ebrÀrile

Di cìm ü bÀ işin becer

CÀnÀndan olma bì-òaber

Al elüñe tìà u teber

Söyleş yüri aàyÀrile

Burc-ı óaúìúatden güneş

Ùoàdı vü oldı saña eş

Senüñdurur eùrÀf-ı şeş

İriş bu nÿra nÀrile

Şevú u maóabbet bundadur

èİzzetle şevket bundadur

Ol bÀúì devlet bundadur

Hÿ hÿ diyüb eõkÀrile

èAşúile yandurduñ sirÀc

PervÀneler oldı tÀrÀc

LÀyıúdurur saña mièrÀc

Bu ãıdú u bu efkÀrile

Bu aydadur ùoàrı ùaleb

Oúur óabìbin ol celeb

Nuùúa cevÀba aça leb

Bu Àh ü sÿz ü zÀrile

299

Úıldı naôar çün MuãùafÀ

Bul ÚÀéimì sen de ãafÀ

DÀéim ide dïstuñ vefÀ

Óüsn ü edÀ güftÀrile

äulùÀn èAbdül’l-úÀdir’üñ

Yolında úoy cÀn ü serüñ

Himmet dile gerçek erüñ

Bu demde bu eşèÀrile

Daòi münÀsib dïstları

Çaàır bula sermestleri

Birlikde dura úaãdları

Bu tevbe istiàfÀrile

èAşú şerbetin iç hem içür

Dïstın yine dïsta geçür

Vaódet iline cÀn uçur

Meclisde ùoàrı yÀrile

72b

149.


YÀ Rab bu ãÿret mülkini

Geldük bu gün seyrÀn içün

Ol baór-i vaódet fülkini

Düzdük hemÀn èirfÀn içün

300

Fülküñ gerek seyrÀn úıla

Yedi deñiz devrÀn úıla

èÁúilleri óayrÀn úıla

CÀhilleri ùÿfÀn içün

Ol küntü kenz esrÀrını

Şekl ü ãuver envÀrını

Óubb ü ùaèn-ı eùvÀrını

Úılduñ hemÀn insÀn içün

İnsÀndan açıldı bu sır

Birdür bu mülkde Tañrı bir

Görmek dilerseñ bunda gir

O göñline ìmÀn içün

Senden saña oldur yoluñ

Bir mürşide virgil dilüñ

Óükmüñde ola her ilüñ

Nuùú olasın fermÀn ile

Bu benlik ü senlik úamu

Maóv olmaú ister ey èamÿ

Bundan ötüridür ùamu

Çün büyüdi biryÀn içün

Birden ne kim artıú ola

Anı yaúarlar evvelÀ

Andan úamu birlik bula

Çün pÀk ola sulùÀn içün

Altun gibi ãÀfì olan

Derde odur şÀfì olan

301

Her müflise kÀfì olan

Kenz-i òafì YezdÀn içün

Ey ÚÀéimì gelgil saña

Ùaàılma ãaúın her yaña

Úıl secdeéi benden baña

Òidmet budur sübóÀn içün

73a

150.


Ey yol ãoran Óaúú’a bu gün

İnsÀna gel insÀna gel

èAşúa yanub bulub sükÿn

èİrfÀna gel èirfÀna gel

Evvel gerek èÀşıú cünÿn

TÀ birlene ôÀhir büùÿn

Mevce gele baór-i fünÿn

èUmmÀna gel èummÀna gel

Fenn-i óaúÀyıú açıla

EnvÀr-ı vaódet ãaçıla

Sırr-ı sükÿna geçile

YezdÀn’a gel YezdÀn’a gel

Úalbe sükÿn inzÀl ola

Úuvvetde Rüstem ÕÀl ola

Çün kim bu yüzden óÀl ola

MerdÀna gel merdÀna gel

302

Böyle sekìnet çün ola

Mülküñde otur gel yola

BÀúì ebed seyrÀn úıla

MeydÀna gel meydÀna gel

Gel ÚÀéimì yola düriş

Senüñle sen sende göriş

EbrÀrile eyle bir iş

SeyrÀna gel seyrÀna gel

151.


Fırãat ele girmiş iken

Gel meclis-i tevóìde gel

Bu cÀn tene irmiş iken


Bende bu úuvvet variken

èAşúa göñül uyariken

Nÿrile od yanariken


Birden bire bir bir baúub

Bu mÀsivÀ rengin yaúub

äu gibi alçaàa aúub


73b

303

Õikr-i ÒudÀ úıl hey dedem

Döne döne her dem-be-dem

DìdÀr-ı yÀrì gör bu dem


MüştÀú olanlar yÀrine

Vaède úomazlar yarına

Baúma bu nÀmÿs èÀrına


Maèbÿda bunda úul olan

Bildi nedür maúãÿd olan

Oldur hemÀn mevcÿd olan


Nefy idesin òalúiyyeti

TÀ göresin óaúúiyyeti

Añlayasın ãıdúiyyeti


Úullıú iden ebdÀnile

Döne döne merdÀnile

Görişesin YezdÀn’ile


Dön dön Óaú’a ol bì-úarÀr

Dil bütlerin ol kim úırar

Evinde dïst eyler úarÀr


304

ÕÀtuñ nişÀnıdur ãıfat

Gerçeklere úıl iltifat

Benlik úafesin tiz ufat


èAşúile pìr-perver ol

Mülk içre şÀh-ı server ol

Azmışlara hem rehber ol


Ùaşra úalanlar gülmedi

Bir dem òalÀãlıú bulmadı

Tevóìde gelen olmadı


SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’e

Her kimse bunda dil vire

Maómÿd’ile Óaúú’a ire


Şekl-i Muóammed size boş

Himmet ider èuşşÀúa òïş

Dir ÚÀéimì miskìne uş


İrşÀd ider çoú münkiri

äÀdıú nice úalur giri

Ùÿùì iseñ al sükkeri


305

Çünkim naôar ãaldı bize

Bizden òaber olsun size

Erler úatılmış bu ize


Dìn serveri çün MuãùafÀ

Miskìnlere eyler vefÀ

äallÿ èaleyhi bul ãafÀ


İç bu maóabbet cÀmını

Firúatde úoma cÀnuñı

CÀnuñda bul cÀnÀnuñı


152.


Bitüb ãular bu dünyÀnuñ nebÀtı

Uzatma ey göñül yoúdur åebÀtı

Bunuñ Àb ü hevÀsından ıraà ol

Dilerseñ bulasın bÀúì óayÀtı

Ölümden evvel öldi müémin olan

Dirildi Óaúú’ile görmez memÀtı

FenÀ bul varlıàuñdan bunda ùÀlib

Ki sende ôÀhir ola Óaú ãıfÀtı

306

Bu èaşúuñ õerresi bu göñle úonsa

ØiyÀsı şems olur çün õerre õÀtı

Ezeldendür bu èaşú odı naãìbi

Úıàılcım gibi ãaçar vÀridÀtı

Tekellüfden berìdür èÀşıú olan

ÒalÀãlıúdur oúu işbu berÀtı

ÚıyÀmetde olan cümle suéÀli

Bu gün bunda geçer ol müşkilÀtı

74b

Dilerseñ kendüzüñi fehm idesin

Oúu mürşidden işbu muókemÀtı

Düni Úadr ü güni bayrÀm yir içer

Resÿlüñ nuùúı òˇÀnıdur ãumÀtı

Dilerseñ ùÀlibÀ vaãla irişmek

İren bÀùıl hevesden úıl ãalÀtı

Daòi Óaú virdügi şeyden az ü çoú

Varise varlıàından vir zekÀtı

Göñül beyt-i ÒudÀ’dur yedi úatdur

ÙavÀf it sen anı úıl iltifÀtı

Yedi èuøv üzre secde emr olındı

Çü müémin úalbinüñ var yedi úatı

307

Zemìn naùèında beydaú ferz oyna

Çıúub èaşú atı úomaz şÀha mÀtı

153.


Ne ùÀlibler dilÀ özler cihÀnı

Velì terk idemez işbu cihÀnı

èÖmürler hìc yire óayfÀ gider heb

DirìàÀ aldadı bizi bu fÀnì

Bu òalúuñ èÀdeti bizde variken

Nice görsün gözümüz ol filÀnı

äırÀù-ı müstaúìm üzre resÿlüñ

Fürÿø ü sünnet ü didügi fÀnı

Óaúìúì èÀlim ü dÀnÀ gerek kim

Şürÿùile bize göstere anı

NiôÀm üzre yerinde var òalìfe

Gerekdür cÀn gözi göre o cÀnı

Yapışub ãıdúile tebèiyyet ide

Anı Óaú bile vü gide gümÀnı

Òaber ãorub ala andan ne kim var

Görine úandadur eski vaùanı

308

Niye gelmiş bilüb işin bitüre

MekÀndan ùanıya ol lÀ-mekÀnı

Vücÿdından çıúa benlik hevÀsı

NişÀnsuz seyr ide ol bì-nişÀnı

Melekler bilmedügi èilmi bile

Vücÿdında göre cümle beyÀnı

75a

Velìler bildiler èilm-i ledünni

LisÀn-ı Òıør’ile ãor bì-lisÀnı

Óurÿfa ãavta ãıàmadı bu elùÀf

Bu èaşúa düş getür ãıdú u ìmÀnı

Göñülde àayra ãÿret úomaduñsa

Anı bulduñ bu ÀşikÀr nihÀnì

Ol olduñ sen o sen oldı gümÀnsuz

Oúuduñsa eger sebèü’l-meåÀnì

Çü èAbdü’l-úÀdir’i Óaúú’ile gördüñ

GümÀnsuz ÚÀéimì úıla fiàÀnı

154.


Göñül yoúlıú diler şimdi giderdi benligi n’eyler

Seni alub bu kez senden baú imdi senligi n’eyler

309

Senüñledür özi úÀéim alan viren çü sen dÀéim

Sen olduñ ôÀhir ü bÀùın bu cÀn ü tenligi n’eyler

Hem evvelde hem Àòirde ne eksilür ne òod artar

Çü sensin cümlenüñ aãlı bu eşyÀ òÀnligi n’eyler

Çü sensin òÀøır u nÀôır bu Àdemde ôuhÿr itdüñ

èAceb dìvÀnedür ãÿfì yarınki günligi n’eyler

Bu demde ÚÀéimì gördi senüñle dÀéimÀ seni

Meger senden úamu varlıú bu Àn ü ìnligi n’eyler

155.


Úardaş ne özenürsin

Sende bu hevÀ n’eyler

MiúdÀruñı bil àÀfil

Dervìşde úabÀ n’eyler

Geç böyle tehevvürden

Miskìn ola gör bunda

EfkÀr u taãavvurlar

75b Hey bunca sivÀ n’eyler

Şeyò olmaàa özlersin

Yoúlıàa tenezzül yoú

ŞeyùÀnile yoldaşdur

Bu nefse ãafÀ n’eyler

310

Posta oturub n’itdüñ

MeydÀnı hemÀn bozduñ

ÜstÀdı degülsin çün

Başında belÀ n’eyler

Çün yÀr olamaz kimse

N’itseñ yalıñuz artıú

EvrÀdile õikrüñ yoú

Bu tÀc u èabÀ n’eyler

DünyÀya ùamaè itdüñ

Dervìşlige uyar mı

Bu emr ü berÀtile

Yolsuz fuúarÀ n’eyler

DünyÀ köyüñi geldüñ

Dervìşlere úarışdu[ñ]

Postlar ãatılıú oldı

Artıú ãuleóÀ n’eyler

BÀrì büde el virme

DünyÀ eri olurdı

Bir bir yıúılub gitdi

Baú yüzi úara n’eyler

Evvelde vü Àòirde

Óasretde úalur bunlar

Ne òaste vü [ne] ãaàdur

Böyle fücerÀ n’eyler

311

Ehl-i dili uàratmaz

Úorúar yirine cÀhil

Kendü gibi ãanurmış

Baòl ü òuãamÀ n’eyler

Óaú ùÀlib olan cÀnlar

DünyÀya heves itmez

Úalbinde àınÀ vardur

Ùaşra ümenÀ n’eyler

76a

Ancaú gözi ucında

İş görmege lÀzımdur

Varlıúda vü yoúlıúda

Bir dir bu gedÀ n’eyler

Úanda otura üstÀd

Ol yir olamaz òÀlì

Maèmÿr ola her dürlü

Bunda èuúalÀ n’eyler

Oturduàı bir tekye

Ola dil-i èuşşÀúa

Meclis úurılub dÀéim

Õevúında cefÀ n’eyler

Óaú virdügi úudretden

Bir kimse anı almaz

Birdür viren ü alan

ŞÀh ü vüzerÀ n’eyler

312

Bu ÚÀéimì’ye vÀcib

Virdügine úÀnièdür

Seyr it büdelÀ n’eyler

Herkes yolını bilsün

Bunda àaraøum yoúdur

ÜstÀda musaòòardur

äanèatda riyÀ n’eyler

VallÀhi øarar yoúdur

Ol kim bile miúdÀrın

äabr eylese bir òaste

Aña óükemÀ n’eyler

ÜstÀdına òidmetler

Bellü kim ider bunda

Daèvìde yalan olmaz

Baóå-i èulemÀ n’eyler

èAşú ehli ola dervìş

CÀhil olımaz billÀh

èAşú bildüre her èilmi

èAşúda cühelÀ n’eyler

76b

156.


Ey göñül gel men èarefden oúu bunda bir sebaú

Nefsüñi bil añlayasın Rabb’üñi òïş mÀ-ãadaú

313

Sen seni küllì fenÀ úıl sende senlik úalmasun

Saña senden sensüzin ôÀhir ola cÀn içre Óaú

MÀsivÀdur cümleten iki cihÀnuñ fikreti

Óaú gözile göñlüñ içre bì-cihet SübóÀn’a baú

èArşa ferşe ãıàmadı insÀna ãıàdı ol äamed

Ne ulu deryÀ imiş bir úutlu dem úutlu şafaú

İşbu insÀn didügüm Aómed Muóammed sırrıdur

äÿretidür görinen cism içre inan dutma daú

Baş èarş ü boynı kürsì gögsidür yedi felek

Hem göbekden dize dek yir götüren anı ayaú

On sekiz biñ èÀlemüñ gözgüsi oldı ãÿretüñ

Yaòşı baú sulùÀn evidür aru dursun bu otaú

Bundan irdi çünki mièrÀca resÿl-i kibriyÀ

İndi ÚuréÀn Àyet Àyet ne yazudur ne varaú

Án içinde oldı ùoúsan biñ kelÀmullÀh tamÀm

Ger işitmek isteriseñ varlıàuñ èaşúına yaú

Bir úavì bürhÀn saña bu yolda ÚuréÀn-ı mübìn

77a Muècizetden bir daòi çün úıldı gögde mÀh şaú

Óaúú’ı Aómed ãÿretinden enbiyÀ vü evliyÀ

Gördiler añladılar kendüzidür maóbÿb-ı Óaú

áÀfil olma anı sensüz sen de iste ÚÀéimì

Göñlüñ içre ôÀhir ola nÿr-ı vÀóid yüzi aú

314

157.


èAşú bilinmek ser-mÀyesi

Vech-i cemÀlüñ seyridür

Mest ü óarÀbuñ mÀyesi

CÀm-ı Cem’üñ bir devridür

Ehl-i niyÀzuñ óikmeti

Farø u sünendür òidmeti

Umar anuñla raómeti

Óaúú’uñ resÿlüñ emridür

èİlm ehlinüñ úìl ile úÀl

Birbirine eyler suéÀl

Nefse tekebbürdür meéÀl

Bì-óÀl olan pek cimridür

èİrfÀnı taóãìl eylemek

Bellü göñülde n’eylemek

èAúlı taãavvuf söylemek

Dehrì veyÀòÿd cebrìdür

Ehl-i ùuruú õikr eylemek

Óaúú’ı göñül fikr eylemek

Var u nièam şükr eylemek

Geh müémin ü geh küfrìdür

Varlıàını itmek hebÀ

èUryÀn ü óayrÀn ü tebÀ

315

BÀúì naãìb aña cabÀ

Erlikde anuñ òayrıdur

äÿret donanmaú her neye

İúrÀr idüb bir nesneye

MÀéil olan bir bÿseye

77b Dil òÀnesinüñ deyridür

Ey ÚÀéimì di el-amÀn

Geçàil bu senlikden hemÀn

Añma ãoñın hìc bir zamÀn

Bu bir hünerdür eridür

158.


Bir ilÀhì ãoóbet olsun bu gice

ÒÀneler nÿrile ùolsun bu gice

Òalúa olub şevúile õikr idelüm

Ehl-i meclis èaşúa gelsün bu gice

Döne döne ceõbelensün èÀşıúÀn

Cümle èirfÀn naúdin alsun bu gice

Yarın oda istemeyen yanmaàa

Áteşe yansun yaúılsun bu gice

Bülbül-i dil àonca ister dirmege

TÀze bitdi eski ãolsun bu gice

316

Seyr idenler bile maórÿm úalmasun

İstedügin bunda bulsun bu gice

ÚÀéimì ùut çeşmeye dil destisin

Ol óayÀt Àbile ùolsun bu gice

159.


Göñül èaşúa olub mÀéil

Dile himmet behey àÀfil

Bu yolda olmaàıl cÀhil


Óaú’ı òÀøır görenlerden

Anuñ õikrin sürenlerden

Begüm gerçek irenlerden


Baúışı anlaruñ kìmyÀ

İder baúırları sìmyÀ

Dil-i mürde olur ióyÀ


Buyurdı bu sözi usta

TevÀøuèla buluş dosta

Oturam diriseñ posta


317

78a

äadaúte di düşüb èaşúa

İresin şevúile õevúe

Ere yeten yeter Óaúú’a


Gel iúrÀra çü nìgÿdur

MurÀd olan hemÀn budur

Erüñ göñli ùolu hÿdur


Çü ùÀlibsin ãıàın dïsta

Açılur anda her beste

Nefesden ãaàalur òaste


Ere úılma ãaúın inkÀr

CihÀnda olmaàıl bed-kÀr

Dürilsün Óaúú’ile efkÀr


Eger Kaèbe eger deyrÀn

Melek cinn ü beşer óayrÀn

Ere yir gökdurur seyrÀn


Zemìn ü bu ùoúuz fülki

Görür kendüde bu mülki

Ki dÀéimdür degil ilki


318

Óaú’a miskìn ola bir ev

Daòi her Àn içinde nev

Anı ey ÚÀéimì gel sev


160.

11’li hece

èÁşıúlar ãÀdıúlar gelüñ meydÀna

Uãÿli budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ

äaúınuñ uymañuz nefs ü şeyùÀna

Baú yolı budurur èAbdü’l-úÀdir’üñ

Muóyi’d-dìn Çelebì evlÀdı nesli

Bize gösterübdür ùarìú-ı aãlı

èİlm ü maèrifetde bÀbile faølı

Velìdür oàlıdur èAbdü’l-úÀdir’üñ

Óikmetle ãalınmış işbu diyÀra

İnkÀr iden atar kendüyi nÀra

78b áÀfil olma göñül gelgil iúrÀra

Himmeti èÀlìdür èAbdü’l-úÀdir’üñ

Ceõbe ile õikr ü meclis úurılur

Óaú iõnile evrÀd esmÀ sürilür

Bu şevúile dïst dìdÀrı görilür

İrşÀdı óÀlidür èAbdü’l-úÀdir’üñ

319




Belò şehri ilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ

èÁşıúlar bu yolda kendüden geçer

Ol maóabbet şerbetini çün içer

Yetmiş biñ óicÀbın úapusın açar

Óaú úudret elidür èAbdü’l-úÀdir’üñ

On iki esmÀdur uãÿli dirler

Yediden ziyÀde çıúamaz birler

Göñülden açılur bunda çoú sırlar

Taãavvuf dilidür èAbdü’l-úÀdir’üñ

ÙÀlib bu sevgüden úalbüñi ùoldur

DÀéim sulùÀn olur kim èaşúa úuldur

Mürìdler tÀcında sikkesi güldür

Bunlar bülbülidür èAbdü’l-úÀdir’üñ

Maóabbet leõõetin ÚÀéimì duydı

Dost sevdÀsın bu kez göñline úoydı

Erenler şÀhına bì-vücÿd uydı

Nefsi oàlıdur èAbdü’l-úÀdir’üñ

161.


DilÀ gelgil tefekkür úıl

Geliş úandan gidiş úanda

320

Bu dem aãluñ teõekkür úıl


Ezelde õÀt-ı muùlaúda

Olurduñ Óaúú’ile Óaú’da

Anı bil böyle olmaúda


Nesin ÀyÀ kimüñlesin

Ger añlarsañ anuñlasın

HemÀn sensüz senüñlesin

79a Geliş úandan gidiş úanda

Úamu eşyÀ vücÿduñ mı

Meşiyyet õÀt-ı cÿduñ mı

Saña senden sücÿduñ mı


Úoma bu nefy ü iåbÀtı

Bulub enfüsde ÀyÀtı

äıfÀtile duyub õÀtı


Bu yolda ol ki ùÀlibdür

Aña Óaú èaşúı àÀlibdür

O dïstile muãÀóibdür


Olanlar àayrıdan ãÀéim

Óaú’ile Óaú’dadur dÀéim

321

Vücÿdı cümlede úÀéim


Duyar mı ÚÀéimì aãlı

O dïstile olan faãlı

èAyÀn gösterse bir aãlı


162.


Òaber geldi bize cÀndan

Geliş aña gidiş andan

Cemìè mevcÿd bu sulùÀndan

Gidiş aña geliş andan

Açıldı èÀlem-i úudsì

Sürüb bu cinnile insi

Buluşa cinsile cinsi


èAdemden cümle mevcÿdı

Seçile nièmet ü cÿdı

Hem Àdem şekl-i mescÿdı


Bil Àdem Óaúú’ile mevcÿd


Óased úıldı iblìs merdÿd

79b Geliş aña gidiş andan

322

Nice biñ enbiyÀ geldi

Ümemdür aãfiyÀ geldi

Òalìl ü MÿsÀ’ya geldi

Geliş andan gidiş aña

Muóammed eşref-i maòlÿú

Anuñla òatm olub esbÿú

Bulışdı èÀşıú u maèşÿú

Geliş andan gidiş aña

èAdemden ibtidÀ èaynı

Birikdürdi çıúub yeyni

Elif ãay tÀ ilÀ àaynı


Özüñdür ÚÀéimì vÀóid

äıfÀtuñ õÀta bil sÀcid

Odur Maómÿd odur ÓÀmid

Gidiş aña geliş andan

163.


Gel ey leõõet alan bÿy-ı ÒudÀ’dan

Saña senden òaber al bu nidÀdan

Bu èaşúa bir heves úılsañ mecÀzì

İşidüb úıããa-i şÀh u gedÀdan

323

Çü Mecnÿn Leylì’nüñ yüzinden aldı

Niçün almaz kişi işbu edÀdan

Şunuñ ki õerrece var derdi yÀrüñ

Feraólanur úamu ãìt ü ãadÀdan

Yüri sensüz seni senden var iste

Göñüldür Óaú evi çıúma odadan

Ve ger yolı bulamaz iseñ özge

Ere yetiş yaúın olub cüdÀdan

Anuñçün ÚÀéimì õevúa irişdi

Ere irdi òaber aldı ÒudÀ’dan

Muóìù imiş içerüde ùışarda

HemÀn ansuz ne almaú var ne dadan

Anuñ birlügine ìmÀn getürüb

Olagör èaşú-ı Óaú’da eşhedÀdan

80a

164.


Göñül bir derde düşmişdür aña aãlÀ tìmÀr olmaz

Geh iñler gÀhì Àh eyler bunuñ gibi bìmÀr olmaz

Yalıñuz kendü óÀlile ùurur èuzlet bucaàında

áamuñdan özge yoldaş yoú bunuñ tek rÀz-dÀr olmaz

324

Güle úarşu bu dil bülbül gibi dÀéim fiàÀn eyler

Bulınmaz mı èaceb baúca bite gül anda òÀr olmaz

NiyÀz èÀşıú güzel nÀzı begüm yetmez mi dünyÀda

Anuñçün èÀleme meşhÿd dil-i èÀşıú úarÀr olmaz

Bu yolda yoúlıú isterler eåer úalmaya varlıúdan

FenÀ yolın varan cÀnda görindi anda èÀr olmaz

Bu zühd ü èilm ü taúvÀlar ya tÀc ü èizz ü seccÀde

Yedi iúlìm şehi bile bu ilde nÀmdÀr olmaz

Ne ôÀhirden ne bÀùından ne evvel Àòir ü óÀøır

Ne ùÀèat şevúın isterler yoà olmaú gibi kÀr olmaz

Dü èÀlem varlıàın virüb fedÀ olur nice cÀnlar

Úoyub cÀna baş oynarlar yine hìc iètibÀr olmaz

N’idersin ÚÀéimì àÀfil senüñ tek mücrim ü müflis

CihÀn içre bulınur mı bu odlarda yanar olmaz

80b

165.

mefÀèìlün mefÀèìlün mefÀèìlün faèÿlün

Göñül ister temÀşÀ-yı cemÀl-i yÀri dünyÀda

Velìdür èÀleme şÀyiè bu gündür dime ferdÀda

Nebìler heb bu gün irdi yarındur gerçi ol derdi

Girenler heb bu gün girdi cinÀna óüsn-i zìbÀda

325

Bu gün mièrÀc-ı Aómed’dür yarın úalsa ne zaómetdür

Bu gün ol tÀc-ı raómetdür duyarsañ nesl-i aèlÀda

Bu gün ol nevbetin sü[r]di bu gün gören yarın gördi

Bu gün úalb içre ol durdı bu gözgü olmaz aèmÀda

Uyan àÀfil bu uyòudan òalÀã ol cümle úayàudan

Ne bulduñ fÀnì çalàudan anı bul kendü esmÀda

Döşendüñ bir ulu isme anuñla iresin resme

Begüm gel Óaú söze küsme seni iste bu eşyÀda

Delìli buña Àdemdür hem ol Àdemdeki demdür

Ki ol dem yine bu demdür geçen senden ol üftÀde

Bil ögren şÀh Edhem’den geçüb bu meyl-i dirhemden

Bu derde al bu merhemden óisÀbuñ úalmaz èuúbÀda

Gelürseñ ÚÀéimì yola baúınma bu ãaà u ãola

Yarınki iş bugün ola otur kendüñde maènÀda

81a

166.

müfteèilün fÀèilün müfteèilün fÀèilün

Dirse göñül ùÀèate ola duèÀ müstecÀb

Baàlaya bil òidmete Óaú’dan ola fetó-i bÀb

èAşúile gir bu yola varlıàı ãatub bir pula

Sende seni gel bul a yoúlıú imiş çün ãavÀb

326

Maènìsini baú sözüñ bunda görüb bil özüñ

Uyanuban aç gözüñ münkirüñe vir cevÀb

Bunda gözet yolını añlayıgör óÀlüñi

Uçmaàa gir ãalını úazanuban çoú ãavÀb

Dünye geçer düş gibi cÀndur uçar úuş gibi

Úaldı úafes boş gibi nice döner bu serÀb

CÀn ü teni terk iden ãıdúı dile berk iden

Yol eridür yol giden gördi anı bì-óicÀb

áafletile çoú kişi añlayımaz bu düşi

Eylemedin bir işi yudar anı bu türÀb

Kim işide bunda ãor anda ider çoú óuøÿr

Uyòu úoyub ùanla ùur Kevåer ola işbu Àb

Men èarefe nefsehu úad èarefe rabbehu

Küllì fenÀ úaldı hÿ göñle gele bu òiùÀb

Bunda bilen nefsini añladı òïş Rabb’ini

81b Dilde dutar óubbını cismini ider kebÀb

ÚÀéimiyÀ durma hÀy yetdi yola her alay

Saña daòi geldi vÀy ùatlu acı bu şarÀb

Bülbül-i dil zÀrile gül açılur òÀrile

Úış gelicek úarile ãaúla yüri bir gülÀb

327

167.


Saña dirüm ey göñül

Gel sırını úılma fÀş

Virdüklerin úıl úabÿl

Mìvelere atma ùaş

Uyanuban baú düşi

äanma sehil bu işi

İsteriseñ baòşişi

Miskìnleyin ol yavaş

Ger ãÀóib-i pïst iseñ

CÀnÀnile dïst iseñ

Her ne úadar süst iseñ

Nefsüñile úıl ãavaş

èAşú odına yanasın

Kevåer içüb úanasın

Dünyeden uãanasın

Bir görine úuru yaş

Dürüşesin dìn içün

Eyle yaraú sin içün

İşbu Àn ü ìn içün

HevÀ ãaçın úıl tırÀş

ÚuréÀn oúu õikrile

ÙÀèate dur fikrile

328

Minnetile şükrile

Arturula her bir aş

èAşú-ı Óaú’a gelesin

ÚÀéimì’yi bulasın

Bunda fedÀ úılasın

82a Nefs ü göñül cÀn ü baş

168.


Göñül mÀéil geçinürdi birezcik ol semen-sÀya

BióamdillÀh hele şimdi ne yoúlıú var ne ser-mÀye

áam-ı dildÀr idi fikri ãafÀ rÀóat bulınmazdı

Maóabbet gele nÀşìden ãanub düşmişdi àavàÀya

ÚarÀr üzredurur artıú çekişmekden ferÀàatde

äafÀsı vardurur àÀyet çıúub tenhÀ vü ãaórÀya

Yalıñ yüzlülerüñ meyli kişi-rÀ uàradur derde

Úalub ÀvÀr ü ser-gerdÀn niçün düşsün bu sevdÀya

CefÀya iltifÀt itmiş åebÀtı yoúdurur çünkim

HemÀn vÀzgelmesi yegdür ãalınmayınca ferdÀya

BeúÀsuz şuàlı n’itsün kim cihÀnda èÀúil olanlar

Bunuñ gibi olan şeyéüñ çü úaãdı yoúdur aúãÀya

329

Eger bir pìr-i kÀmilden òaber alduñsa erlikden

Muóaúúaú ÚÀéimì bunda vuúÿf olduñ bu maènÀya

169.


ÁvÀre vü óayrÀn olan

Gelsün bizümle yÀr olur

BÀúì saèÀdet bula ol

Her kim bize uyar olur

Biz mÀsivÀya baúmazuz

FÀnì hevÀya aúmazuz

Ol dïsta yÀr Àh olalı

82b DünyÀ bize aàyÀr olur

Bu nÀm ü bed-nÀm èÀşıú

Ayru ider maèşÿúadan

Küllì heveslerden geçen

Ol ùÀlib-i dìdÀr olur

Her kim murÀdın istedi

Anuñ işi hìc bitmedi

áavàÀda úaldı ol kişi

äoñ ucı işi zÀr olur

èAşúuñ odına yanmayan

Bu gicede uyanmayan

Yarın caóìme girüben

Yanar yiri biryÀn olur

330




Cümle işüñ envÀr olur

èÁrif olan bu varlıàı

Óaú’dan nice ayru görür

FÀnì görürsin artuàı

Ol dem saña iúrÀr olur

MeydÀna giren şevúile

NÀdÀna boynın egmedi

Ol veche dutan yüzini

Düşmenlere úahhÀr olur

DìvÀne olmış ÚÀéimì

Òalú içre èırøı úalmadı

Derde düşüb gezer müdÀm

Dertler aña tìmÀr olur

170.


ÚarÀr itmez meger èuşşÀú

İrince sırr-ı dildÀra

Başı açıú yalın ayaú


331

Gözi her demde èibretde

Úalur efkÀr ü óayretde

Òïş aàlar derd ü óasretde

83a İrince sırr-ı dildÀra

Yimez içmez uyumazlar

Heves dünyÀya úalmazlar

SivÀya göñül ãalmazlar


CihÀnuñ medóile zemden

Elem çekmez eyü kemden

ŞikÀyet itmedi demden


Çekindi dïst ü düşmenden

Çıúub bu ism ü resminden

Girü dönmedi òaãmından


Göñül virenler ol yÀre

Naôar itmezler aàyÀra

Bu dertdür dertlere çÀre


Olar úalmadı èizzetde

Ne dünyÀ vü ne leõõetde

äafÀ bulur meõelletde


332

Òaber al ÚÀéimì cÀndan

äorub ãıdúile èirfÀndan

Dur imdi úaçma meydÀndan


171.

8’li hece

ErkÀnımuz sülÿkimüz

SulùÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Gerçek erler mülÿkimüz

MeydÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Meclis ùolu èÀşıúlarla

Bir evde odaşıúlarla

Sırdaş ol ulaşıúlarla

èİrfÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Bu èaşúile dertleşürüz

Òaãmımuzla uzlaşuruz

èİlm-i ledün söyleşürüz

83b İõèÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Bu meclise her kim gelür

Dïst vaãlına bir yol bulur

Ölmişiken diri olur

MihmÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Çoú òaste bunda ãaàalur

ÓavÀlesi heb daàılur

333

ErvÀó melek nÿr yaàılur

SeyrÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

Muóyi’d-dìn şÀhlar elcisi

Gerçek erenler bekcisi

Óasìb nesìb hem oúcısı

KemÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

RamaøÀndur ÚÀéimì’ye

Didi uyan nÀéimìye

Vir özüñi dÀéimìye

DevrÀn èAbdü’l-úÀdir’üñdür

172.

11’li hece

ErkÀn uãÿl úandan alduñ ãorarsın

Benüm pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì

Dïsta irenlerüñ yolın ararsañ

Benüm pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì

Ùarìúumda kime uãÿl virilür

CÀhil olmaz bu èilmile dizilür

Aómed baàçesine bile girilür

Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì

Mürìdümi bekleyici şöyleyem

Şarúda àarbda olsa anda bileyem

ÓÀøır bilsün beni görsün neyleyem

84a Didi pìrüm èAbdü’l-úÀdir GeylÀnì

334

FeryÀdına göz açınca irişem

Düşmenlerin yoà idüben görişem

Mürìdleri ÀzÀd idem dürüşem


Ùarìúuma giren düşmez miónete

Dü-cihÀnda irer ulu devlete

Cehennemlü ise úoyam cennete


Kendü vücÿdumı dïsta virmişem

Ol dïstile yine dïsta irmişem

Óükmüm Óaú óükmidür eve girmişem


Her kim kendüzini baña virürse

Óükm eylesün benden ne kim görürse

Óaú ile Óaú olur yolı yürürse


ÚÀéimì’ye didi sensüz gel baña

Seni senden göstereyüm ben saña

Beni seyr it benüm ile her yaña


Óaú’dan óükm eyledi yine Óaúú’ile

Ortaú olmaz fÀèil-i muùlaú ile

Seyr it anı õÀtına mülóaú ile


335

Bu müôÀhir bir vücÿduñ vechidür

Óayy ü BÀúì bu şühÿduñ vechidür

KÀmil insÀn õÀt-ı cÿduñ vechidür


173.


ÙÀlib vaùan-ı aãlì budur özüñi ùanı

Ger özüñi ùanursañ terk it bu ten ü cÀnı

CÀn u teni terk itdüñ bulduñ yine cÀnÀnı

CÀnÀn olıcaú sende ol maórem-i YezdÀnì

84b

YezdÀn’a irişdükde öz kendüden ol fÀnì

FÀnì çün ola Óaú’da Àn içre görür anı

Bu Àna virürlerse bilüñ mülk-i SüleymÀn’ı

Bir pul úadar olmaz ol kim bulsa bu ìmÀnı

èAşúile bu ìmÀna becid ola iósÀnı

İósÀna iren cÀnlar nice oldı nefsÀnì

èAşúa úul olub ùÀlib ara yüri insÀnı

İnsÀna irişdükde baú anda o SübóÀnì

Duy sırr-ı maèÀnìden ey dil yüri dünyÀda

Kim sırrı duyar bunda oldur göre èuúbÀda

336

Kendüñ úoma àafletle esfelde vü ednÀda

Dön Óaúú’a idüb tevbe úÀbil olub irşÀda

ÒÀùırda mıdur cÀnuñ dem sürdüài aèlÀda

MevlÀ’yı unutduñ mı meyl idesin evlÀda

Unutma ãaúın yine ol Rabb’üñe üftÀde

Úurtul úafes-i tenden òidmet idüb üstÀda

Ger şimdi irişmezseñ bu èaşúile esmÀda

Úalduñ ebeden miskìn süflìde vü tenhÀda

İşbu yola mürşid bul bir kÀmil-i insÀnı

Güç işleri gösterür saña begüm ÀsÀnì

85a

Úaùreñ yürüt ırmaúla yoluñ çıúa èummÀna

Bu baór-i taóayyürde fikrüñ ire RaómÀn’a

Òamr-ı Óaú’ı nÿş eyle ne dest ü ne peymÀne

Ser-mest-i ebed olduñ ir pìr-i óakìmÀne

Bir şevú u óanìn eyle dilde ola mihmÀna

Aósente diye bì-lafô ser içre bu ìmÀna

èAşú derdi èaceb dertdür derdi yine dermÀna

Her nesne óaúìúatde münúÀd ola fermÀna

ÌmÀn ü yaúınlıúdur geldi bu MüsülmÀn’a

Her olara maóremdür lÀ dir yoàa selmÀna

337

Mescÿd-ı melÀéikdür bil kÀmil-i insÀnı

Nefsüñ aña teslìm it ol yolına úurbÀnı

ÓayvÀnı boàazlatduñ olduñ ãıfat-ı merdÀn

MerdÀne ölüm olmaz mülk anlara bu meydÀn

Óayy-ı ebed oldılar bÀúì olara seyrÀn

èAúl ıssı buña irmez kendin bilimez óayrÀn

Bunuñ güli hìc ãolmaz dÀéim yeñi bu bustÀn

Bu nice çiçekdurur buña iremez destÀn

Heb varlıàı terk eyler kime gele bu mihmÀn

Terki bile terk eyle derde bulasın dermÀn

Maóbÿb-ı ÒudÀ anlar cÀn içre nedür cÀnÀn

Feyø-i ezelì úandan çaàladı bu ìn ü Àn

Görmek dileseñ Óaúú’ı baú kÀmil-i insÀnı

Dest-i ezelì ãunmış èilmile bu iósÀnı

85b

Bu meclis-i èAbdü’l-úÀdir’dür ki sedÀdile

äıdúile düşüb èaşúa gir yola bu adile

Unutma Muóyi’d-dìn esmÀsını yÀd eyle

EvrÀd ü uãÿlin sür her demde bu adile

338

Rÿóuñ bu ùuzaúlara úalmaya azÀd eyle

Düşmen úo ki aàlasun düşmenleri şÀd ile

Bu nefs ü hevÀyile şol deñlü èinÀd eyle

Òaãmuñ zebÿn olınca uç tevfìú úanad ile

Himmetle işüñ işle varuñı mezÀd eyle

äaç varlıàı meydÀna var yoúlıàı zÀd eyle

Gel gel bu ùarìúatde bul kÀmil-i insÀnı

Bir Óaú naôarı andan ide saña iósÀnı

Evvelde şerìèatde bu nehy ü bu fermÀndur

İslÀm’a gelüb sünnet farø-ı eóad ìmÀndur

Gerçek gelenüñ dÀéim her derdine dermÀndur

Şekk eylese ger bir kes dÀéim aña òusrÀndur

Bunda olıcak úÀéim aña iren iósÀndur

Bu emr-i maèÀrifde ãÀóib-naôar insÀndur

Bir merd-i ÒudÀ olur añlarsañ ulu kÀndur

Óaú’da Óaú’ile geldi õÀta ulu bürhÀndur

Bu cemèile farú içre èÀşıú ulu sulùÀndur

Óubb-ı ezelì ôÀhir bu ôannile SübóÀn’dur

339

èÁşıú bu ùarìúatde bul kÀmil-i insÀnı

Bir Óaú naôarı andan ide saña iósÀnı

86a

Ey ÚÀéimì fÀrià ol sen ben dimegi bunda

Cümle heves Àrzÿnuñ úaydın yimegi bunda

Óaú birligin unutma terk eyle şeki bunda

ÙÀèÀt ü èibÀdetde varlıú seleki bunda

Vaódet güneşi ôÀhir baú nüh felegi bunda

Bir añla vü ãay ol bir úo ikiligi bunda

Ôıl rÿó-ı iøÀfìye bil nefs-i segi bunda

Óayder gibi sen daòi úır div (köpegi) bunda

İnsÀna yetiş úoyub cinn ü melegi bunda

FÀnì oluban Óaú’da úo [zişt] ü nìki bunda

Bu sırra irem dirseñ bul kÀmil-i insÀnı

Anuñ naôarı saña inèÀm ide iósÀnı

174.


TaèÀlallÀh bu mevcÿdÀt

Umar senden kerem şefúat

Úamu meõmÿm ü maómÿdÀt


340

Eger nÀúıã eger kÀmil

Eger baùùÀl eger èÀmil

Gerek meşmÿl gerek şÀmil


Bu cümle millet ü èillet

Gerek cemè ü gerek úıllet

Çekenler faúrile õillet


Kime güçlik kime ÀsÀn

Bu yüzden cümlesi yeksÀn

Gerek cinn ü melek insÀn


Gerek cÀmiè eger fÀriú

Olanlar èÀdeti óÀriú

ÓarÀmì kesici sÀrıú


Eger vaóş ü ùuyÿr ü mÿr

Yaúın olsun gerekse dÿr

Gerek RıêvÀn ü cennet óÿr


86b

Yedi ùamu ile mÀlik

Yoluñda cümlesi sÀlik

Bilürken küllü şeyé hÀlik


341

Eger çÀbük eger kÀhil

Eger yaylaú eger sÀóil

Eger èÀlim eger cÀhil


Yehÿd ü Türk ü NaãrÀnì

äanurlar (daşra virÀnı)

Bilürken (...)


Ne deñlü ÚÀéimì kimse

CihÀnda èÀãì olursa

GünÀhlu böyle gelürse


175.


Zeyn olmada cümle il

Óubbuñdan ü şevúuñdan

Dirildi çü Àb ü gil


İnsÀna èaùÀ vü cÿd

Senden olalı mevcÿd

Ádem melege mescÿd


342

ÕÀta ùapalı Àdem

Recm oldı şaúì bì-dem

Azmaúda imiş bu dem


èAşúa bizi yÀr eyle

IødÀdı uyar eyle

Pÿtede èayÀr eyle


Bunlara vücÿd olmaz

Müflisde ki cÿd olmaz

áayra çü sücÿd olmaz


87a

Senüñle olan varlıú

Bu yÀr ile aàyÀrlıú

Rÿşen ola her darlıú


İsmüñ äamed ü dÀéim

Óayy-i Ebed ü úÀéim

Úul ÚÀéimì çün nÀéim


Uyarsañ anı bir dem

áafletledurur her dem

Buyruú gele çü merdem


343

Ser-cümle budur anı

Tevóìdile seyrÀnı

Umar úamu yÀrÀnı


176.


YÀ Rabbi èaùÀ olsa


èAşúile göñül dolsa


Bu meclise kim girdi

YÀ Rabbi ola vardı

Úurtuldı kime irdi


Úalmaz ikilik tozı

PÀk ola göñül yüzi

Çünkim ola her sözi


Her kim gele bu yola

Vesìle ebed ola

Bir õerrece çün bula


Evvelde şerìèatle

Evsaùda ùarìúatle

344

Min baèd óaúìúatle


Çün èilm-i maèÀrifde

èAdl ide teãÀrifde

Sırlar ùoàar èÀrifde


ÙÀlib olıcaú óaúbìn

Bunda açılur Àyìn

Himmet ide Muóyi’d-dìn


Dïst ÚÀéimì’ye geldi

Õevúìle naôar ãaldı

Miskìn fuúarÀ aldı


177.


Bu cümle dilek yÀ Rab


èAşúile selek yÀ Rab


Düzdi felegi èaşúuñ

Cinn ü melegi èaşúuñ

İnsÀn dilegi èaşúuñ


345

Meclis olıcaú ùaşúın

èÁrif süre dïst èaşúın

Mÿnis ola her şaşúın


87b

Pìr dutmaàa beg lÀzım

Ceddi çün Ebü’l-ÚÀsım

Ùopraàı ider zer sìm


Bu ümmete ãÀóib-dìn

ÙÀ-hÀ ola hem yÀ-sìn

Hem himmet-i Muóyi’d-dìn


Pìrüm naôarı kìmyÀ

EmvÀtı ider ióyÀ

èÌsì gibi hem gÿyÀ


Bu àarbile tÀ şarúa

Meclis úurula farúa

Baór-i eóadi àarúa


Kim nefy ide bu lÀ’yı

İåbÀt ider illÀ’yı

Ol bula teèÀlÀyı


346

Úutlu úadem ol dervìş

Òayr-ı ümem ol dervìş

äÀóib-himem ol dervìş


Nÿrile mücemmeldür

Maèrÿf-ı muèammeldür

İnsÀn-ı mükemmeldür


Ey ÚÀéimì Muóyi’d-dìn

Gösterdi saña Àyìn

Olma ãaúın a òïd-bìn

èAşúuñdan ü şevúuñdan

Çün Óaú naôarın ãaldı

Meclisde eåer úaldı

Kim gelse murÀd aldı

Õevúuñdan ü şevúuñdan

Her kim úarışur bunda

Dosta irişür bunda

Şeksüz görişür bunda


347

178.


Çaròuñ èaceb bir óÀli var

Birler gelür birler gider

Bir dem dükenmez mÀlı var


ÜstÀd-ı kül düzdi èaceb

Óikmetleri yazdı èaceb

Aómed’durur buña sebeb


Özge temÀşÀdur cihÀn

ÔÀhir ola kenz-i nihÀn

Óaú budurur söyler dehÀn


Seyr it gözüm èibretleri

Gör gider ãÿretleri

Vaódetleri keåretleri


88a

Bu naúşı düzen úandadur

Yoòsa mı naúş içindedür

Bilmez bilür óayretdedür


KÀr-òÀne úurılmış güzel

ÔÀhir budur bezm-i ezel

348

ÌmÀnına virme òalel


èAşú baóridür úaynar ùaşar

AúùÀrile mevci coşar

PeydÀ olur cinn ü beşer


Heb oldurur àayrı degül

MiréÀtıdur cüzéi [vü] kül

Fehm itdi bunı èaúl-ı kül


Kendin bilen insÀn olur

DüşvÀr işi ÀsÀn olur

Varı yoàı yeksÀn olur


Ey ÚÀéimì gel baú beri

Sür menzile úalma geri

Budur temÀşÀnuñ yiri


179.


İşbu fenÀ bÀúì degül

Eşmededür gitmededür

Durma ãaúın sen de çekil


349

Gitdi oàul gitdi úarıñ

Yolcı imiş cümle varuñ

Kimi bu gün kimi yarın


Yaradılan durmazimiş

èÁrif olan yormazimiş

LÀf ü güõÀf urmazimiş


Yüz biñi var bunda çürür

Ùoàrı yola biri varur

èAşúile ol gider erür

88b Eşmededür gitmededür

Devr-i felek böyle gelür

Kimi ãatar kimi alur

Cümle fenÀ vechi úalur


Òavf ü recÀ ile niyÀz

Dut orucı úıl a namÀz

Bu görinen ger çoà u az


èÁrif iseñ seyr idegör

Andan aña var gidegör

Yoúlıàile òayr idegör


350

Çürüyi ser-cümle bu ten

Dime ãaúın ben ben ü ben

Buña göñül baàlama sen


Eglenecek yir degül a

Aldanuban úalma dilÀ

äoñ ucı ser çekme belÀ


Òalúı bunuñ göre n’ider

áafletile durma gider

Iràad olub òidmet ider


èÁrif olan añlarimiş

CÀhil olan ùañlarimiş

Aàlayuban añlarimiş


ÚÀéimìyÀ el çekegör

Er toòumın var ekegör

èİbretile göz dikegör


180.


Ey göñül gezme yabanda ùalagör bu óayrete

Keåret-i nÀs içre vaódet gözle düşme keårete

351

ÚÀl ü úìli úo yüri gel èarbede úılma bu gün

Hìc baúma medó ü õemme er gibi düş àayrete

89a

Sögene eyle duèÀyı dögene ùut arúañı

Böyle buyurdı ùalanlar işbu baór-i èibrete

Sen eger insÀn iseñ şeyùÀna ülfet eyleme

Eski düşmen dïst olmaz böyledür düş fikrete

Ara bul bir yaòşı hem-dem dünyede ey ÚÀéimì

Elde iken fırãatuñ irmege çalış óaørete

181.

7’li hece

Gerçi mücrim ãÀdıúam

Derdüm vardur dïstlarum

Úul degülem fÀsıúam


Lìk raómet deryÀsı

Dilde úomaz hìc pası

èAfv olunur çün èÀãì


Kerìm AllÀh luùfı bol

Gösterübdür ùoàrı yol

Beni benden aldı ol


352

Ben bu mülki n’iderüm

Çün terkini iderüm

LÀubÀlì giderüm


AllÀh’uñdur luùf u cÿd

Andan artıú yoú vücÿd

Bize farødur bu sücÿd


İrişmişüm hem-deme

Geldi çatdı dem deme

äuç baàladı Àdeme


Baúdum irdüm içüme

İúrÀr itdüm ãuçuma

Bıçaú urdum úoçuma


Artıàı yoú birdür Óaú

Óaú gözile dïsta baú

Añlanılmaz bu sebaú

89b Derdüm vardur dïstlarum

Òaber virdi aãlımuz

Neye varur faãlımuz

Göñüldedür faãlımuz


353

Melek cinn ü hem beşer

Bu maóalde heb şaşar

Yoúlıú içre kim düşer


ÚÀéimì’yem piyÀde

èAşúa düşdüm dünyÀda

Yaúdum nem var ziyÀde


182.


Ey göñül eyle tevekkül õÀt-ı pÀke àam yime

Bir keremdür şefúat eyler derdnÀke àam yime

Raómet-i Óaú òÀã u èÀma irişür her ãubó ü şÀm

Óaúú’a dutub yüzüñi sür işbu òÀke àam yime

èAşúile AllÀh diyenler destgìrüñ olalar

Himmet iste yalvaruban sìne çÀke àam yime

Her ne deñlü ùaèn ider münkir münÀfıú zuèmile

Óaú diyenler düşmeye bir dem helÀke àam yime

Çünki vaódet baórine ùalub gezersin sen bu gün

Dirlik ü úuvvet irer andan simÀke àam yime

Bülbül-i dil gülden ayru olamazmış bir nefes

áonca el ãunma ãaúın òÀr ü òÀşÀke àam yime

354

Tañrı birdür artıú olmaz çün bilürsin ÚÀéimì

Anı iste anı bul düşme şirke àam yime

183.


İşbu ãınuú göñlimüzi kim yapar

Rabbìsine secde idüb ol ùapar

Meskenidür zìrÀ göñül Tañrı’nuñ

Göñle giren ãanma begüm yol ãapar

Varlıàile kimse Óaúú’ı bulmadı

Yoúlıàa gel bir göñüle gir apar

Dil aparan key er olur dünyede

Óükm-i ebed salùanatı ol úapar

90a

CÀna başa úalmayıcak bir kişi

Düşmenine àÀlib olub er úopar

Virài Óaúú’uñ saèy anuñ olıcaú

Úanda ãuna elbet anı ol çapar

ÚÀéimìyÀ gir bu yola èaşúile

ÒÀke yüzüñ sür duracaú ev apar

355

184.


Tevóìdile eõkÀra ùaèn itme ãaúın münkir

Bu söz çıúar ebrÀra boş görme ãaúın münkir

èÁşıúda úarÀr olmaz ãÀdıúda firÀr olmaz

Birlikde øarar olmaz ùaèn itme ãaúın münkir

Dervìş ü faúìr ùorlaú Óaú dïstlarıdur muùlaú

èUryÀn ten ü baş çıplaú taèn itme ãaúın münkir

Şevúile ider òidmet devrÀnları bir óikmet

Òalúa irişür himmet ùaèn itme ãaúın münkir

èUşşÀúa semÀèı Óaú farø eyledi ùoàrı baú

Óaúú’ı ne bilür aómaú ùaèn itme ãaúın münkir

Kim Tañrı’ya èÀşıúdur dönmek aña lÀyıúdur

EbrÀr sözi bayıúdur ùaèn itme ãaúın münkir

DeryÀ co[şu]ban úaynar üstinde óabÀb oynar

èAşú Àteşi çü göyner ùaèn itme ãaúın münkir

èAşú èÀşıúa fermÀndur dertler aña dermÀndur

Küfri bile ìmÀndur ùaèn itme ãaúın münkir

èÁşıú yolı bu yoldur göñli şevúıdur boldur

Óaúú anda ãıàar oldur ùaèn itme ãaúın münkir

356

90b

Õemden üşenür ãanma medóe yerinür añma

Yalan diyüb utanma bì-dìn oluban münkir

Añlar äamed’i bunlar oúur Eóad’i bunlar

Óaydür ebedì bunlar olur di gel e münkir

EfsÀne sözin unut èAbdü’l-úÀdir’e yüz ùut

áayr-i Óaúú’a dirler büt tevóìdi úoma münkir

Ey ÚÀéimì Óaú añla ùañla ùuruban ùañla

Vaútinde gelüb bañla ebsem otur a münkir

èÌsì-nefese irdük tevóìd yolına girdük

èAşúuñ gülini dirdük òÀrdan üşenür münkir

MeydÀna gelüb oyna deryÀ gibi gel úayna

Dür-dÀne içün ãoyna senden ãaúınur münkir

DìvÀneye kilk olmaz şevketle çü mülk olmaz

äoñra gelür ilk olmaz tevóìde gelür münkir

185


Benüm dimek begüm şeyùÀn işidür

Tekebbürlik bu insÀna yaraşmaz

Biri [iki] gören ãay kim şaşıdur

MüsülmÀn’um diyen cÀnda yaraşmaz

357

Tehì ãanma ùolu baú dervìşÀnı

NişÀndan añlayasın bì-nişÀnı

Geçüb biñ yıl budur mehd-i nişÀnı

Dura bu Õü’l-fiúÀr úında yaraşmaz

91a

Edeb ögreneler èÀúil olanlar

Göz açsun uyanub àÀfil olanlar

Yol erkÀn ne bilür cÀhil olanlar

Òar-ı dü-pÀ çü èirfÀnda yaraşmaz

Gel ögren evvelÀ èilm-i şerìèat

Aúub gele saña feyø-i ùarìúat

MaèÀrifle bu èaşúa eyle diúúat

Óaúìúat pìrlik oàlanda yaraşmaz

Ùolubdur ôulm ü fitne bu cihÀna

Ôuhÿr ider meger ol bir şehÀna

Ùutub ÚuréÀn ü seyfi bì-bahÀne

MeôÀhirdür çü pinhÀnda yaraşmaz

Gel e ey ÚÀéimì dìvÀn duralum

Yazılan alnumuza òaù görelüm

Budur ol àayret-i Óaú dem sürelüm

EmÀnet cÀnımuz tende yaraşmaz

186.

feèilÀtün feèilÀtün feèilÀtün feèilün

Bize ùaèn eyleyene Óaú’dan èinÀyet dilerüz

N’ola bu cürmümüze èafv-ı velÀyet dilerüz

358

Úamu maòlÿúına şefúat naôarın ãalmaàile

Bize èirfÀn ü zekÀvetde hidÀyet dilerüz

èAraãÀta gelicek şÀh-ı rüsül óürmetine

ÒuãamÀ úalmaya bizden ki şikÀyet dilerüz

Bize her kim ne iderse anı biz èafv iderüz

Yine bu ãuló ü ãalÀóa da hidÀyet dilerüz

Óaú erenler bölüginde bulınub úÀéim ola

Bu maóabbetle göñül úalsa be-àÀyet dilerüz

Úatı çoú cürm ü òaùÀ eylemişüz àafletile

Lìk ol Rabb-i Raóìm ide óimÀyet dilerüz

äuçumuz yirden ü gökden daòi çoú óaøretüñe

Yüce MevlÀ úulına göndere Àyet dilerüz

Úulına dìnimüzi kendü òazÀyinden edÀ

İdüben eyleye bu nefse kifÀyet dilerüz

Vire bu ÚÀéimì miskìne ÒudÀ-yı MüteèÀl

Nice kendüyi bula èilm ü óikÀyet dilerüz

91b

187.


Ey VÀóid ü Óayy ü Ebed úullarına eyle meded

Ey dÀéim ü õÀtuñ äamed bu úapudan eyleme red

359

Bir Tañrı’sın birlik óaúı vuãlatla ol dirlik óaúı

Bì-cÀn ü ten erlik óaúı çeşmimüzi eyleme bed

SulùÀn èAbdü’l-úÀdirì oldur dil ü cÀn rehberi

İrşÀd ider her bir eri ol nesl-i pÀk-i ced-be-ced

Anuñ yüzi ãuyı meger èÀãìlere luùfuñ eger

Bu mücrime irüb deger ey ÚÀdir ü ismüñ Eóad

Faøl-ı resÿl-i kibriyÀ dilde úoma şekk ü riyÀ

Úat bu faúìri süriye tÀ kim ola ehl-i seced

TÀ úomaya bu dergehi úalbimüzi úılma tehì

ÓÀøır göresin bir şehi vaãluñ ile bir şevú küned

Rÿzì úılasın èaşúını dilde çerÀà-ı şevúını

Her dem süre dil õevúını ez-óaúú ol nesl-i esed

Yol bulmasun şeyùÀn bize ùoldurmaya ùopraú göze

èÁşıúlaruñ raómet seze azdurmaya ol dìv-i bed

Tevóìd ü õikrüñ sürelüm n’ola rıøÀya irelüm

èAynen yaúìnen görelüm nefs úalèasın dutmaya sed

Raómet ide ÓannÀn’ımuz cÀn içre ol MennÀn’ımuz

Baàışlaya ìmÀnımuz olmaya óablün min mesed

92a

Bu ÚÀéimì miskìn n’ider her ne iderse dïst ider

Bìhÿde hem àÀfil gider irmez ise andan meded

360

188.


Gel gel göñül dïstdan yaña

Andan òaber geldi baña

Ol kim yaúın senden saña

Dïst sendedür baú sen baña

èÁlem úamu andan ùolu

Zìr ü zeber ãaà u ãolu

Bu şeş cihetde ey ulu


Her kim olur senden naôar

äanma gözüm yoldan azar

İdem diseñ úutlu bÀzÀr


Mürşid gerek èÀşıúlara

èAşú yolına ãÀdıúlara

Yoldur Óaú’a lÀyıúlara


Terk it yüri cÀn ü seri

Úo bu vücÿdı gel beri

İçüñ ùaşuñ bil ol berì


Kendüñden olub bì-vücÿd

Anuñla aña úıl sücÿd

361

Raómet ide luùf ıssı cÿd


Bu èaşúile bu derdile

Kendüñe rehber er dile

Gel yola kÀmil merdile


Ey ÚÀéimì èaşúdan cüdÀ

Úalmayana ÚÀdir ÒudÀ

Úulaàına virür nidÀ

Óaú sendedür baú sen baña

189.

8’li hece

Dïstdan òaber ãorarsañuz

Óaú õikrini dÀéim sürüñ

Ùoàrı yolı ararsañuz

92b ÚuréÀn óadìå ne dir görüñ

Evvel gerek èilm-i ebdÀn

Farødur ögren èilm-i edyÀn

Aúar ãudur èömür hemÀn

Yol yaraàuñ erken görüñ

Yapış bir merd-i kÀmile

Óaúìúat èilme èÀmile

Dürişüb ãubó u şÀm ile

Fevt eylemeñ vaúti duruñ

362

İrenlerüñ sözin dutuñ

MÀsivÀyı elden atuñ

İki cihÀn õevúın ãatuñ

Óaú rıøÀsın alub varuñ

Bu gün yarın úatlanılmaz

Teéòìr ile atlanılmaz

Yaàı çoúdur otlanılmaz

Menzil-gÀha tiz tiz irüñ

Demdür sürüñ elde iken

Fikr ü õikri dilde iken

İşbu úuvvet belde iken

Bu gün imiş dinen yaruñ

èÁşıúları görmez misin

Ùozlarına irmez misin

Hìc birine ãormaz mısın

Ol dïstile ne bÀzÀruñ

Yimez ü içmez uyumaz

İşini ferdÀya úomaz

Birden artıú bular dimez

Terkin urmış il ü şaruñ

ÚÀéimì derde düş yüri

DermÀn ide óikmet eri

TÀ ebed olasın diri

Bekle ìmÀnuñ iúrÀruñ

363

äıdúile eyle òidmeti

èAbdü’l-úÀdir’üñ himmeti

Göstere saña óikmeti

TÀ bÀda gitmesün kÀruñ

93a

190.


Muóìù-i küllü şeyé Óaú’dur bunı bilmeyen aómaúdur

Bu ortada o mülóaúdur uyar cÀn gözüñi èÀşıú

Arayub bulmaàa anı fedÀ úılub ten ü cÀnı

Her eşyÀda anı tanı budur saña olan lÀyıú

Yedi úat gök melekleri gezerseñ heb felekleri

Úamu òalúuñ dilekleri sırrullÀhdur eyÀ ãÀdıú

Yirüñ òalúı göge baúar canın èaşú odına yaúar

Eser yiller ãular aúar aña müştÀú olub bayıú

Bu sırra vaúıf olmaàa bu yolda behre almaàa

Erenler şÀhı bulmaàa çalış àafletden ol ayıú

Çü Mecnÿn vech-i LeylÀ’dan irişdi bu tecellÀdan

DilÀ sen de bu eşyÀdan ara derdüñe bir óÀõıú

Görindi çün bu gözlerden òaber alındı sözlerden

Özüñi duy bu özlerden sözine olasın nÀùıú

364

Dilüñde õikr olan oldur göñülde fikr olan oldur

Virenle hem alan oldur ãabì olma gel ol balıú

Óaú’uñ artıàı çün yoúdur iki görme biri baú dur

Şunuñ kim úulaàı ãaàdur olur birligine ùanıú

Cemìè èÀlem bu óayretde úamu èÀrif bu èibretde

Daòi èaşú ehli fikretde ãuyı bilmez nedür balıú

93b

Dilerseñ bulmaàa ÀsÀn delìlidür buña insÀn

Ayaú tozına düş yeksÀn saña yüz göstere ÒÀliú

Bu saèyile gice gündüz cefÀ çek ÚÀéimì dübdüz

Görinince o bir yılduz güneşe yol vire RÀôıú

191.


El-amÀn bu nefs-i bed-endìş elinden el-amÀn

Bu hevÀ aldar bizi yoldan úaluruz bì-gümÀn

Ger bu yüzden iş úalursa óÀlimüz àÀyet yaman

èÖmrimüz sÀèat-be-sÀèat geçmek üzre her zamÀn

Ol óabìbüñ óürmetiçün rÿzì úıl ãıdú u ìmÀn

Bizi bizden al getür virgil óaúìúat ceõbesin

Kendülikden maóv olalum vir irÀdet ceõbesin

Luù idüb úaldur göñülden işbu èÀdet ceõbesin

İbtidÀdan gösteresin Óaú şerìèat ceõbesin

Óaú óabìbüñ óürmetiçün úalmaya şekk ü gümÀn

365

Varalum bÀb-ı sülÿke eyleyelüm inúıyÀd

N’ola kim bu derde bend ismin çaàıralum èibÀd

äuçımuz bì-óadd ü àÀyet úalmadı aãlÀ èinÀd

èAşú-ı SübóÀnì irişüb göstere rÀh-ı sedÀd

Ol óabìbüñ óürmetiçün dem süreler müéminÀn

èAşú erinüñ himmetinde meylimüz YezdÀn ola

Her cihetde èaúl ü fikrüm ùÀlib-i merdÀn ola

Cÿş ola şevú u semÀèda her úaçan meydÀn ola

Vecd ü óÀlÀta irişüb rÿó-ı bì-ebdÀn ola

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’dür pìrimüz çün tercemÀn

ÚÀéimì bì-dil olubdur bì-sebÿ içer şarÀb

Ol şarÀbuñ mestliàinden varlıàı ola òarÀb

äıàmaya çün bunda bÀd ü Àteş ü Àb ü türÀb

İşbu sükker ùÿùìyedür ùatmaya bundan àurÀb

94a Óaú óabìbüñ óürmetiçün úalmaya şekk ü gümÀn

192.


YÀ ilÀhì birligüñ óaúúı bize bir fetó-i bÀb

Rÿzì úılàıl olına kim her duèÀmız müstecÀb

Aómed ü Maómÿd Muóammed óürmetinde şeyò ü şÀb

Raómetinden umageldi deñize gire óabÀb

Bu vücÿduñ èaşúuñile yanuban ola kebÀb

Rÿóa tÀbiè eyle cümle yañlışum ola ãavÀb

äun şarÀb-ı lÀ-yezÀli ola şöyle bir şarÀb

Nÿş idince úaùresin èÀşıú úıla varın òarÀb

366

Çünki birdür artıú olmaz bizde bu benlik nedür

Ya bu istekle teraúúì àuããa vü şenlik nedür

Fevú u taót u altı cÀnib úıããa vü enlik nedür

Bunca maòlÿúı yürüden cÀnile tenlik nedür

İri uvaú dürlü dürlü çirkin ü aósenlik nedür

Maèdeni bir cümle şeyéüñ ya bu düşmenlik nedür



Ceõbe-i èaşúuñla benlik maóv ola senlik úala

Bì-nişÀn deryÀsına bì-sen ü ben àavvÀã ola

Bir ile ol vaódete gelüb ãafì birlik ola

İşidegöre senüñle hem vara ãaà u ãola

Sen úulaàuzla senüñle varıla ùoàrı yola

Sensüzin olmaz müyesser bu ùarìú hìc bir úula



Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ yolın dilerken ÚÀéimì

Çeşmine sürme çekildi belki olmaz nÀéimì

áayr-i Óaú’dan baàlaya dil ola her dem ãÀéimì

èUlviye èazm eyleyüb terk eyleye behÀyimi

94b Sırrile esrÀra irüb serde sır ãaúlaya mı

Dïstile dïst oluban anuñla úala dÀéimì


Nÿş idince anı èÀşıú eyleye varın òarÀb

367

193.


Ey bì-naôìr ü bì-miåÀl bu benligi gel benden al

Bir pÀdişehsin bì-zevÀl úullaruña göster cemÀl

Yir gök senüñ emrindedür şehler senüñ óükmindedür

èAfvuñ diler úapuñdadur èÀcizdür eşyÀ bì-mecÀl

İósÀn umar cinn ü beşer luùf eylemek saña düşer

èAşúuñ ile çiler beşer ey õÀt-ı pÀk Õü’l-celÀl

Õikrüñ naãìb eyle bize fikrüñ óabìb eyle bize

Şükrüñ ùabìb eyle bize ey nièmeti bol pür-kemÀl

Ey ÚÀéimì úıl èuzleti tÀ kim bulasın vuãlatı

RÿóÀnì õevú u òaãleti ùÀèatde òarc it mÀh u sÀl

DünyÀ vü èuúbÀ varlıàı úoàıl yiter Óaú yarlıàı

ŞükrÀne bil bìdÀrlıàı n’eyler saña bu úìl ü úÀl

194.


Heves itmek ãunılmışdur bu sevdÀya dil-i pÀke

äu gibi her yaña aúar yüzin sürini bu òÀke

95a

ÒudÀ’nuñ ãanèata vÀlih olub evvel ebed böyle

Derÿnı Àh idüb her dem çıúar dütüni eflÀke

368

Bu òalúuñ medó ü õemminde degildür èÀşıú-ı ãÀdıú

MurÀdı bülbülüñ güldür baúar mı òÀr ü òÀşÀke

Gözüm irişme èuşşÀúa eger èaúlile yÀriseñ

Kim iflÀó olamaz aãlÀ doúunan sìne-i çÀke

Ere òor baúmaú olmazmış hüner vardur derÿnında

NaôargÀh-ı ÒudÀ’dur çün yüce baú göñli bì-bÀke

Görinür ôÀhiren òor ol velÀkin bÀùını nÿrdur

ÓaúÀretle naôar úılma gözüm her çeşm-i nemnÀke

RıøÀ-yı Óaúú’a teslìm ol eger varise ìmÀnuñ

Behey ey ÚÀéimì àÀfil gel uyma küfr ü işrÀke

195.

feèilÀtün feèilÀtün feèilÀtün feèilün

Berü gel saña dirüm kendüzin èÀşıú bilici

äanuban èaşú-ı óaúìúì bu hevÀya yelici

Mürşid-i kÀmile var ãor ne úadar zaómet ise

Göstere saña seni úalbe ire Óaú kelici

Eyle teslìm özüñi gÿşına úoyàıl sözüñi

Açuban cÀn gözini al ele esmÀ úılıcı

95b

Kesilür nefs ü hevÀ Àrzÿsı bu diúúatile

İrişe dürr-i yetìme bu deñize ùalıcı

369

Gice gündüz virilen ismi süresin bu gün

Saña senden görine ol seni bunda ãalıcı

Bitür erken işini úuşca cÀnuñ tende iken

Gelicek vaúti úomazmış girüye cÀn alıcı

Bilüben bilmeyüben itdügine nÀdim olub

Meróamet bula ÒudÀ’dan bunda tevbe úılıcı


Ola èÀşıú bu melÀmet úaùarında úalıcı

Bu sözi ÚÀéimiyÀ kendüzüñe di ili úo

Saña daòi diyeler óaú söze ãÀdıú olıcı

196.

müfteèilün müfteèilün fÀèilün

Göñlimüze úondı yine bir heves

èAşúa düşüb ùoldı ãadÀ bu úafes

Bülbül-i dil gülden umar bir ceres

Bellüdurur meyl olamaz bì-èabes

Geldi bize dïstımuzuñ úoòusı

Beñzer ola hìc yaramaz yoú hÿsı

Şevúileyem gitdi gözüm uyòusı

Áyetile úulaàuma geldi ses

96a

370

Ùobùoludur sìnemüz èaşú odile

Derde düşüb geçer èömri zÀrile

Bir olalum yÀrile aàyÀrile

Erlik olan budurur uş sözi kes

èAşúa dervìş gireriseñ bul beúÀ

Yol erine lÀzım imiş bir feres64

ÚÀéimìyÀ yÀre hemÀn düşme gel

Dimedin ol ãoóbetine üşme gel

Her sözine gözlerüñi buşma gel

Böyle imiş atalaruñ sözi pes

197.


Göñlimüzde var ezelden derd-i yÀr

Anuñiçün eylemez bunda úarÀr

Dü cihÀnuñ naúşına aldanmadı

Vech-i naúúÀşı meger durma arar

Vird idinmiş dem-be-dem esmÀsını

Kendüzinde çün müsemmÀsın arar

Çün müsemmÀdan isim ayru degül

İmdi oldur orta yirde il ü şar

64 Bu dörtlüğün ilk iki mısrası her iki nüshada da eksiktir.

371

Cümle mevcÿdile gören görinen

ÔÀhir ü bÀùın bu ol dÀr ü dìvÀr

Kendü ancaú kendüye èÀşıúdurur

Zülfe kendü kendüsi dÀra çıúar

Manãÿr olmış Àteş ol kendin yaúar

Õerre õerre kül olub adın ãaçar

Úanda olsa õerrece bu derd-i dïst

FÀrià olma yüz úıyÀmet ger úopar

Öldüginden ãoñra ùopraú olıcak

Úabrine var gör neler söyler àubÀr

èAşú ezelden ÚÀéimì hem tÀ ebed

Gizlü olmaz elbet olur ÀşikÀr

Kim ne ile gelse anuñla gider

Böylece düzmiş bunı PerverdigÀr

èAşúa düşen varlıàın maóv eyledi

CÀnı cÀnÀn yolına eyler niåÀr

Úaùre iken baór olur bu èaşúile

GÀh sÀkin yir gibi gÀhì coşar

96b

GÀh ùalar deryÀ-yı fikre bir zamÀn

Çıúarub cevherler atar der-kenÀr

372

èÁşıú iseñ dürr ü gevher alagör

Bu ile dönseñ birez gör kim ne var

İşbu cevherden birin alsañ eger

Hìc dükenmez yaşariseñ ãad-hezÀr

İşbu cevher didügim derd-i ÒudÀ

Úanàı göñülde ola Óaúú’a uyar

Óaú senüñle sen de anuñla olıcak

Cümleten senüñ ola her ne ki var

Óaú olınca dü-cihÀn óÀcet midür

èÁşıú anı bir pula virür ãatar

Ol pulı bile yanında dutamaz

Nefs baúariken varur kelbe atar

Nefsine virmez murÀdın Óaúú’içün

Nefsi bile bì-mecÀl aña uyar

Kim bu gün úulaú duta bu sözlere

ŞÀd ola itmeye yarın Àh u zÀr

Dem süre bÀúì ebed ol dïstile

VÀãıl ide anı aãla GirdigÀr

373

198.


Egerçi her ne var Óaú’dan èaùÀdur

Bire iki dimek küllì òaùÀdur

TaúÀøÀ eyledi bunca ãuverler

æübÿt ü ger èubÿr ü ger edÀdur

CemÀlüñ örtüsidür iki zülfin

Óaú’a artıú m’olur cümle ÒudÀ’dur

Òamìr-i ùìnet-i ecsÀd-ı Àdem

Demine irmeyen andan cüdÀdur

Delìl oldı yakınından èazÀzìl

Raóìm’e didi kim bu mÀsivÀdur

Zemìn ü ÀsmÀnı düzdi úoşdı

SemÀè oynar èaceb ãìt ü ãadÀdur

Şehìd-i èaşú olanlar vÀãıl oldı

äafÀ vü õevúile ãÀóib-bekÀdur

ØiyÀsıdur o nÿruñ vech-i insÀn

Ôuhÿr oldı şu kim ehl-i fenÀdur

97a

Ôuhÿrı perdedür õatına çünkim

èAyÀn olmaú katı müşkil-güşÀdur

374

áanì derd ü cihÀndan sır bilenler

FenÀfillÀh olan ehl-i vefÀdur

ÚıyÀmuñdan úıyÀmetler çü ôÀhir

Küfürdür artıú olmaú hem cefÀdur

LeùÀfetde bu nefsüñ adı Óaú’dur

Meger bu sözi bilen MuãùafÀ’dur

Nice kim úavì olur ismi òalúdur

Velìler añlasa bunı sezÀdur

HemÀn birdür ãaúın artıú dime gel

Yetişür ÚÀéimì derde devÀdur

199.


Ey elif-úad boyı ÙÿbÀ meh-liúÀ

Ey temÀşÀ-gÀh-ı èuşşÀú müntehÀ

Ey åevÀb ehline óulle giydüreñ

Cìm cemÀlüñ muãóafına yoú bahÀ

Ey óayÀt Àbın dil-i óÀøırlara

Óayder-i KerrÀr elinden meróabÀ

DÀl delÀlet eyledi FurúÀn-ı Óaú

ÕÀl õelìl oldı saña kim utlaya

375

Rı didi raómet ãaçıldı èÀleme

Zı saèÀdet geldi òatm-i enbiyÀ

Şükr ü minnet eyle Óaúú’a ùÀlibÀ

äÀdıúu’l-vaèdü’l-emìndür bu himÀ

ëÀd øiyÀ-yı ve’ê-êuóÀdur şÀnuña

ÙÀ vü hÀ er-raómÀn èale’l-arş istevÀ

Ôı vü ôulm ü fitneden dü èÀlemi

Úurtarursın Óaúú’a olub reh-nümÀ

èAyn-ı luùfuñdan naôar úıl mücrime

áalib oldı n’idelüm fısú u hevÀ

Faøl u cÿduñ raómeten lil-èÀlemìn

FÀyiø-i feyø-i ÒudÀ ãÀóib-livÀ

Ke kerem kÀnı şefìèü’l-müõnibìn

Luùf-ı Óaúú’a maôhar olduñ ey ãafÀ

Mìm muóìù-i küllü şeyésin AómedÀ

Nÿr-ı mìmüñ àarúıdur arø u semÀ

97b

VÀv VehhÀb ismini baòş eyledi

LÀ-ilÀh illÀ hüvellÀh ol ÒudÀ

YÀ Muóammed seni kimse görmedi

Gördi Veys ü ÇÀr-yÀr MurteøÀ

376

PÀdişÀh-ı her dü èÀlem Tañrı’sı

Cümle mülki eyledi teslìm saña

èAúlımuz buña irişmez sözi kes

Bunda óayrÀn evliyÀ ve aãfiyÀ

Óaú’dan artıú anı kim vaãf eyleye

ÒÀk-i pÀyidür anuñ èarşü’l-èalÀ

Cism-i pÀkinüñ eger bir õerresin

ÔÀhir itse yirde küfür úalmaya

Ùopraàına cÀn virür baş oynadur

Müéminìn ü aãfiyÀ vü atúiyÀ

ÚÀéimì’ye bu úadar devlet yeter

Kÿyuñ itlerine ola ÀşinÀ

200.


Eger èaşúile ùÀlibseñ dilÀ gel işbu meydÀna

İdesin õikr-i MevlÀ’yı iresin sırr-ı YezdÀn’a

Bulub kendüñe bir rehber óaúìúatden òabìr ola

Buyurduàı sözin gÿş it özüñ ùutàıl àarìbÀne

TemennÀ úıl erenlerden ayaúlara türÀb olub

Tesellì bulasın şimdi yüri depren levendÀne

377

æevÀba nÀéil olursın göñül yapmaàa saèy eyle

æaúìl olma bu meclisde eger irdüñse èirfÀna

CemÀlüñ gösterür ãanma ikilikde úalanlara

Caóìme lÀyıú anlardur özin beñzetdi óayvÀna

98a

ÒıyÀnet itme pek ãaúın ùuz etmek yidügüñ yirde

Óalìm olub saèÀdet bul eyü ãan cümle iòvÀna

Òabìr iseñ eger Óaú’dan ùoúınma kimseye gör geç

Òayır yoú evvel ü Àòir döşenme èavret oàlana

Delìl isteriseñ buña işitdüñ úavm-i Lÿù gibi

Daòi bunuñ gibi nice yoú olub girdi ùÿfÀna

Õelìl it nefs ü şeyùÀnı bula düşmendurur àÀyet

Õikir úıl Rabb’üñi her dem çün irdüñ semt-i ìmÀna

RevÀ mı Àdem oàlına Óaú’uñ luùfını unutmaú

RıøÀsuz yire èömrüñi telef itmek òabìåÀne

Zehirdür ãoñı ùatlunuñ utarmasun seni àÀfil

Zihì èÀşıú bu óikmetden duyub vara óakìmÀne

SelÀmet buldı şol kimse göñül virmez bu dünyÀya

SaèÀdet ehli anlardur yüzin döndüre SübóÀn’a

Şehìd ola bu èaşúile geçe bu cÀn u başından

ŞehÀdet ehli anlardur irişe sırr-ı insÀna

378

äabÿr olub belÀsına bu dÀrü’l-miónet evinde

äadÀúat üzre dirilüb irişe bezm-i òÀúÀna

ëalÀlet anlara oldı yile nefs ardına dÀéim

Øarar irer vücÿdına yolı bulmazsa sulùÀna

98b

Ùabìèatde úalanlardur cehennem ehli ümmetden

Ùamaè itse bu dünyÀya irişmez cÀn-ı cÀnÀna

Ôafer bulmaú gerek şimdi bu nefs-i kÀfire cÀnÀ

Ôuhÿr-ı devr-i mehdìdür gel inkÀr itme merdÀne

èAlÀmetde şaúì oldur bu tevóìdden naãìbi yoú

èİbÀdet başı oldur kim Óaú ola benlik o úana

áafÿr oldı úamu èiãyÀn velì benlik degil aãlÀ

áayÿr ol benligi úaldur úayırmaz àayrı èiãyÀna

FütÿóÀt irişe saña çü benlik maóv ola küllì

FenÀ-ender-fenÀ olub irişdüñ vaãl-ı ÓannÀn’a

ÚıyÀmetden òaber alàıl bu óaşr ü neşre bÀèiådür

ÚanÀèat gÿşesin dutsañ yüzüñ dutub o MennÀn’a

KerÀmet virdi çün YezdÀn senüñ cinsüñe ey àÀfil

Kime secde melÀéikler úılur şimdi gel iõèana

LeùÀfet var bu ãÿretde òalìfe oldıàı bellü

Laùìf ismüñ süren buldı ÒudÀ’yı gel bu seyrÀna

379

MelÀóat var yüzinde çün naôar úıl Àdem oàlına

MurÀdın bundan al çünkim úarışduñ işbu devrÀna

Nedür bunca tecellìler óaúìúat baú tesellì bul

Ne zìbÀ ãÿrete geldüñ bunı añla gel ìúÀna

99a

Vezìri yoú naôìri hem eóadla birdurur õÀtuñ

Vekìl olmaz buña birdür her eşyÀ aãlı bir dÀne

HüvallÀhü’ã-ãamed çünki bu ãÿret ıssısı MevlÀ

HevÀ ardınca gel gitme deli ol sen ya dìvÀne

Yazıúdur ÚÀéimì bu dem eger àafletle úalursañ

Yüri lÀf urma èÀlemde özüñ ùutàıl faúìrÀne

201.


Deli göñül elem çekme çün ol dilber firÀr eyler

Hele èaşúı anuñ dÀéim úonar dilde úarÀr eyler

Gelüb óÀlini ãormazsa bu derde çÀre itmezse

Yeter derdi odı her dem bu dertlüye tìmÀr eyler

Bu derdüñ çÀresi dertdür yine derd üzre bir dertdür

BióamdillÀh belÀkeşler bölüginde o yÀr eyler

Bu èaşú Manãÿr gibi anı ten ü cÀnında duràurdı

Çaàıram ol benem diyü bize zülfinde dÀr eyler

380

VefÀlar idüb aàyÀra cefÀyı gösterür yÀre

Bütün dünyÀ ile òïşdur dil-i èÀşıúdan èÀr eyler

FirÀúı Àteşi yaúdı içi ùaşı bu miskìnüñ

Toz olub õerreveş ditrer şu deñlü cÀna kÀr eyler

99b

Elinden ne gelür artıú hemÀn maóv ol bu şevú içre

Çü ùÀúat olmadı ãabra neler daòi bu nÀr eyler

Bu èaşúa úarşu durmadı ne Rüstem ÚahramÀn daòi

Nice taót ıssı sulùÀnı yaúuban tÀrumÀr eyler

Sözin mi var buña úarşu be àÀfil ÚÀéimì ebsem

Göñül mi cÀn mı var sende bu yolda Àh ü zÀr eyler

202.


CÀn úulaàın ey göñül aç sen saña bir òïşca baú

Şübhesüz çün beyt-i Óaú’sın sendedür ol õÀt-ı Óaú

Õerreñ içre nice yüz biñ ay ü güneş gizlüdür

On sekiz biñ èÀlem ancaú dÀne-i òaşòÀş ayaú

Bir èaceb deryÀ imişsin úatresidür kün-fekÀn

Nice yüz biñ èarş-ı aèlÀ úaùre içre bir bu Óaú

Úanda baúsañ vaãf olınmaz çünki yoú óadd ü kenÀr

èAúla naúle ãıàmamışdur işbu şÀhÀne otaú

381

ÚÀéimì maóv oldı gitdi fikr ü dÀniş bunda çün

Yoúlıàa gel èaşú odına mÀsivÀyı durma yaú

203.


Bu èÀlem òalúı èuşşÀúa dilÀ ekåer deli dirler

Ne àam çünkim bu maènìde maèÀrifde velì dirler

100a

Ùolu baú Óaúú’ile Óaúú’ı idinme perde bu òalúı

Elestü rabbiküm bezminde ol úÀlÿ belì dirler

Nice işler olur ôÀhir èaúıldan òÀric olmışdur

Eger muòliã eger münkir bu yüzde heykelì dirler

Varise õerrece èaşúuñ güneş bil anı ey dÀnÀ

Bütün dünyÀyı çün rÿşen idiser meşèali dirler

Bu èaşúdur muèciz-i Aómed úılıcı Õü’l-fiúÀr imiş

Yürüdi dest-i himmetle süvÀrı Düldül’i dirler

Kimi ãıdú u kimi èadl ü kimi ol cÀmiè-i ÚuréÀn

O şehr-i èilme úapudur şeh-i merdÀn èAlì dirler

Óüseynile Óasan èaşúuñ şehìdi oldılar óikmet

Nedür òayrü’n-nisÀnuñ hem zülÀli sevgili dirler

Meger bÀà-ı bihişt içre bu gülzÀr-ı maóabbetde

On iki àonca bitmişdür dikensüz al güli dirler

382

Dikenlik bitse ger gülde yaúın gelmege pek güçdür

Meger mehdì zamÀn içre ire göñül eli dirler

DirìàÀ gizlenüb úaldı velÀyet sırrı dünyÀda

Düşen èaşúa yimez pervÀ çü vardur medòali dirler

Şerìèatden ùarìúatden maèÀrifden óaúìúatden

Görinür işbu sözlerde görür úalb-i celì dirler

100b

İkilik yoú bu ortada úamu birdür gözin aç baú

Tecerrüddür gider süpür bu göñlün ãayúalı dirler

Mücerred olıcak bu dil olur miréÀt-ı YezdÀnì

Muóammed’dür dü èÀlemde bu òalúuñ ekmeli dirler

Göñül yüzin yire úoyub temennÀ úıl eyÀ èÀşıú

TevÀøuè iderek úaùre olur çün baóre ulaşıú

Çü dervìş müflis ü miskìn ide yoúlıú demin peydÀ

Ne maùbaòda diler göñli virürler ùobùolu úaşıú

Göñül taótında eşkÀli úomaya úaldura cümle

Gelüb sulùÀn úomaz kime layıú bu odaşıú

Velì ol úonar mı ãıàar óayvÀn ùamı ola

Ki óayvÀn uàraàı bellü yiri heb terse bulaşıú

İdinmez dïst óaúìúatle bu dünyÀda o èuúbÀda

Şu kim ey ÚÀéimì bunda arar bir àayrı oynaşıú

383

204.


ÒˇÀnende õÀkir olsa Óay

Òïş coşdurur èÀşıúları

Ehl-i hevÀyı hìce ãay

Coşdurmaya èÀşıúları

Ùuzsuz aşuñ yoú leõõeti

ÕÀkirsüz eşyÀ èizzeti

Anları sev bul devleti

Kim coşdura èÀşıúları

äusuz döner mi ÀsiyÀb

MiftÀósuz olmaz fetó-i bÀb

Úılsun duèÀ her şeyò ü şÀb

101a Kim coşdura èÀşıúları

Úıl bir naôar şevúile baú

Alduñsa bu èaşúdan sebaú

Bu gün ola maúbÿl-i Óaú


ÕÀkirlere úıl òidmeti

Pìrden bulasın himmeti

Şevú arturur baú hikmeti


384

Feyø-i resÿli ol úapar

ZìrÀ nice òÀùır yapar

äanma ki bunda yol ãapar


Ehl-i nefes gÿyÀsını

Baú şevúile ióyÀsını

DìvÀneler maóyÀsını


Taóúìú bu cennet sÀzıdur

èAşú ehlinüñ dem-sÀzıdur

äayda varan şehbÀzıdur


Bunları gel sev ÚÀéimì

Olma bu õevúuñ nÀéimi

Devlet bula ol dÀéimì


205.


Tevekkül ehlidür Óaúú’uñ óabìbi

Tevekkülde bulan buldı naãìbi

äabır úıl ey göñül bu imtióÀna

äabırdur çün úamu derdüñ ùabìbi

385

Bu àurbetde bu şiddetde ãabır úıl

Söndürürler görüb her dem àarìbi

Ve ger ãabruñ yoàise mürşid iste

Şol èaúl-ı kÀmil [ü] ãÀóib-edìbi

Aña teslìm olasın cÀn u dilden

Kim ögrede saña sırr-ı èacìbi

101b

Bu èaşú deryÀsına àavvÀã olasın

Ùolu cevher ne ucı var ne dibi

Tevekkül ÚÀéimì bir verd-i óamrÀ

Getürür èaşúa bunca èandelìbi

206.


èAşúa düşmiş çaròa döner nüh felek

èAşúile òidmetdedür her bir melek

Dem bu demdür ey göñül dur ùÀèate

èAşúile maúbÿl imiş her bir dilek

Saèy ile vÀãıl olurlar óaørete

ØÀyiè olmaz bunda çekdigüñ emek

Göñlüñe gel saña senden èaşúile

Ötesine lÀzım olmaz söylemek

386

Óaúú’ı Aómed gösterübdür yolile

Heb bilinmiş işleyesi er gerek

äoñra geldi bunca kümmel dünyeye

MuãùafÀ òaymesine gÿyÀ direk

Úanàısına yapışursañ ãıdúile

Vara Óaúú’a èaşúile budur selek

207.


DilÀ boş baúma dünyÀya ùolı nÿr-ı tecellÀdur

Görürlik varise gözde úamu eşyÀ tesellÀdur

Ùolu baú Óaúú’ile Óaúú’a idinme perde eşyÀyı

İçi ùaşı bu mevcÿdÀt ser-À-pÀ õÀt-ı MevlÀ’dur

MecÀzì èaşú óaúìúatdür ùanursañ ötesi Óaú’dur

Gör ol Mecnÿn-ı bì-pervÀ vücÿdı maóø-ı LeylÀ’dur

Úapılsa ger göñül bunda mecÀzì óüsn-i zìbÀya

Özidür gördügi èÀşıú àayr yoú vech-i aèlÀdur

102a

RiyÀ ile çü miórÀba ùaparsın Óaú diyü àÀfil

Düşünmek èaşú-ı pÀkile nigÀra belki evlÀdur

İçüñ ùaşuñ yanar zìrÀ úalursın bì-men ü bì-mÀ

Geçersin lÀ deñizinden ötesi baór-i illÀdur

387

äaúın ey ÚÀéimì èaşúdan cüdÀ düşme idin bir derd

O derd èayn-ı èibÀdetdür temennÀdur tevellÀdur

208.


Deli göñlüm bu dünyÀdan ferÀàatdür ãafÀ ancaú

MenÀl ü mülk-i sìmyÀdan elin çekmek revÀ ancaú

Göñül virme cüvÀnÀna ayaú baãar begüm nÀna

Çalış irmege cÀnÀna bular heb bì-vefÀ ancaú

Çıúar düşmen didügün yÀr eli irse saña úıyar

HevÀsına ùapar o yÀr murÀdı heb cefÀ ancaú

äu gibi her yaña aúma seni sevmeyene baúma

Ayaàına diken úaúma murÀduñ bir yola ancaú

Varise devletüñ serde yapış bir kÀmil-i merde

Vuúÿf ola úamu derde yeter andan şifÀ ancak

Otursun ÚÀéimì posta recÀ itsün seni dosta

DevÀ bulmaz mı her òasta óakìmüñ MuãùafÀ ancaú

102b

388

209.


Göñlimüze úonalı bu derd-i yÀr

Dürlü dürlü renklere kendin boyar

Nefs ü èaúl ü rÿóile emr-i ÒudÀ

Seyr içinde geh piyÀde geh süvÀr

GÀh şÀdì gÀh àamda işleri

Şöyle gezer serserì vü bì-úarÀr

GÀh nÀz ü geh niyÀz üzre müdÀm

èAşú eri zÀrì úılur leyl ü nehÀr

GÀh olur dìvler anı øabù idemez

GÀh şöyle øaèfa varur òaste-vÀr

GÀh olur èilm içre ol müşkil-güşÀ

ÔÀhir ü bÀùında söyler ne ki var

GÀh ol deñlü unudur bildügin

CÀhil ü ebter úalur miål-i ùavar

GÀh müémin gÀh kÀfir dirilür

GÀh kendin bilemez neye yarar

Geh tevÀøuè meskenetle yÀr olur

äu gibi alçaúlara dÀéim aúar

389

Baór-i èummÀna urınca ùaşlara

Ura ura kendü dìdÀrın arar

SÀkin olur ulaşıcaú baórine

Úaùreliú yoú deñiz oldı bì-kenÀr

GÀh õerre geh güneş gibi gezer

Bir hevesdür geh ùolundur geh ùoàar

Geh fiàÀnından úaçar òalú-ı cihÀn

İrte gice eylemede Àh ü zÀr

Geh dìger varur sükÿna bu ne óÀl

Kendüyi bilmez cihÀnda yoú mı var

Geh heves tevóìde dürlü ùÀèate

Döne döne dem sürer bì-bÀk ü bÀr

GÀh şeyùÀnì dirilür nefsile

Nefs-i emmÀre gibi yoldan azar

Geh peşìmÀn cümle itdügi işe

Tevbe idüb kÀmil-i insÀn arar

GÀh ıssı geh ãovuúdan ditreşür

İètidÀl üzre gehì ãan nev-bahÀr

Geh şehirler gÀh köyler seyr ider

Geh beyÀbÀna düşer kendin ãoyar

103a

390

GÀh müémin kÀfire eyler àazÀ

GÀh ceng ider gehì eyler firÀr

Geh muóanneå bir temerrüd oturur

İşleri bunuñ gibi çoú bì-şümÀr

Geh döner kÀfirlere yÀr da olur

Müémine renkler ider varın úapar

GÀh istiàfÀr ider bu ãuçlara

Döndüài dem Tañrı anı yarlıàar

GÀh ãÀdıú èaşúile Óaúú’ı arar

Bu hevesle mürşidüñ elin dutar

İşbu insÀn ùoàrı yoldur işidüb

Bende olur úoyuban nÀmÿs u èÀr

İòtiyÀrın aña ol dem ùabşırub

Kimseye ùoúınmaya andan øarÀr

Mürşidüñ emrine úaçan rÀm olur

Uyanub bu uyòudan ola bìdÀr

Ol şarÀb-ı lÀyezÀlì nÿş idüb

Úaldı şöyle dïstile mest ü òumÀr

Yedi yir gök cümle èÀlem mest ola

TÀ ebed bÀúì óayÀta tÀc-dÀr

391

Anı kendü kendüyi anı görür

Óaşr ü neşri göre kendüde úopar

Şeş cihet gölge imiş kendüzine

Bir tesellì bir tecellì il ü şar

Óarf ü ãavt ü bu ãfatlar úalmadı

SÀcid ü mescÿd birdür kim ãorar

Kendülikden ÚÀéimì fÀnì olub

CÀn añılmaz úanda cesed ya dìvÀr

Bir vücÿddur artıàı yoú bunda çün

Cümle hÀlik vechidurur ber-úarÀr

210.


Sen seni bilmek dilersen senden iste sen seni

Sende sensüz bulasın sen yine sensüz sen seni

103b

Bu vücÿda ôÀhir itdüñ bÀùın iken sen seni

Evvel Àòir sen imişsin sensüzin bil sen seni

Bì-nişÀn idüñ ezelde õÀt idüñ bir õÀtile

Şimdi eléÀn iledür sensüz göreydüñ sen seni

Artub eksülmez vücÿduñ gelmez ü gitmez daòi

Baór-i vaódet mevci ancaú bir óabÀb añla seni

392

Bu vücÿduñ artıàı yoú úulhüvallÀhu eóad

Kim äamed isminde sensüz bì-cihet bil sen seni

Ùoàmadı ùoàurmadı yoú beñdeşi Óaú’dur eóad

Andan ayru àayrı bilme birde bil sensüz seni

ÚÀéimì maóv oldı gitdi bir eåer yoú kendüden

Kendü söyler kendü diñler kendü bil sensüz seni

211.


EyÀ ùÀlib yeter saña bu iósÀn

Òalìfe-zÀdesin ãÿretde insÀn

Bu ãaórÀya çıúub aãluñ unutma

Úoma otlaàa gire nefs ü óayvÀn

Egerçi úul günehden úurtulamaz

Ki tevbe idene yaúın o àufrÀn

GünÀh idüb çün Àdem itdi tevbe

ÒudÀ èafv itdi vü redd oldı şeyùÀn

KelÀm-ı Óaú’durur tÿbÿ ilallÀh

Daòi lÀ-teúnaùÿ bir ulu bürhÀn

Çü şirkden àayrı her dürlü günÀhı

İdince úul anı èafv ide YezdÀn

393

104a

Bu ne luùf ü èinÀyetdür úulına

İde şefúat aña ÓannÀn ü MennÀn

Niçün àafletdesin bì-çÀre göñlüm

Uyar gözüñi àafletden gel ey cÀn

Òulÿãile diyüb estaàfirullÀh

Anuñ birligine berk eyle ìmÀn

Sebeb daòi saña mürşid gerekdür

Elin dutub idesin yola idmÀn

İcÀzet alasın õikr-i ÒudÀ’ya

Ùulÿè ide sürerken úalbe èirfÀn

Yol uzaúdur úulaàuzsuz varılmaz

ÓarÀmì çoú yoúış iniş bir orman

Varub gelmiş ola bir er bul iste

Bu derdüñe göre göstere dermÀn

Bu maúãÿda seni irgüre bu dem

Saña ôÀhir ola senden o SübóÀn

Nice biñ yıl yolı iki adımda

Uçurur ùÀlibi ol pìr-i meydÀn

Bir adım varlıàından ide fÀnì

İkinci vuãlat-ı bÀúì bul ìúÀn

394

Óaú’uñ sevgüsi dilde yir bulınca

èAyÀn olur olan cÀnında pinhÀn

Göñülden àayrınuñ naúşın çıúarur

Úabÿl itmez şerìki işbu mihmÀn

Çü èaşú zencìrine bend oldı batdı

Yavaşlanur úoyun gibi her arslan

Çü Kehf aãóÀbına uydı o Úıùmìr

İrişdi nÿr-ı õÀta oldı yeksÀn

Çü úaùre alçaàa meyl itdi aúdı

Düşüb deryÀya oldı baór-i èummÀn

Güneş nÿrına õerre düş olınca

HemÀn kendü olur ol mihr-i tÀbÀn

Bu èaşú èaúl u taãavvurdan berìdür

Úamu maòlÿúuñ èaúlı bunda óayrÀn

Nice zìrekleri mecnÿn iden bu

Bu LeylÀ itdürür seyr-i beyÀbÀn

Bu şìrìn kesdürür FerhÀd’a sengi

Sebeb cÀõÿ idüb öz nefse úıyan

104b

Budur terk itdüren çoú tÀc ü taòtı

Budur zühdi bozan zünnÀr úuşadan

Budur terk itdüren dört yüz mürìdi

395

Ùoñuz güdüb óaç öpdi şeyò-i äanèÀn

Gözi düş olıcaú kÀfir úızına

Çekindi göñli èaşúı sürdi fermÀn

Bu èaşúuñ oynına hìc kimse döymez

Úapusında úul oldı bunca sulùÀn

Bu èaşú İskender’e Àyìne oldı

Budur Óıør’a içüren Àb-ı óayvÀn

Bu èaşú Belúìs’i rÀm eylemiş iken

Yile úaldurtduran taót-ı SüleymÀn

Bu èaşú Yaèúÿb’ını gözsüz idendür

Úul idüb Yÿsuf’ı zindÀna ãalan


Bu èaşúuñ úulı olur Mıãr’a sulùÀn

212.


ÒudÀyÀ baór-i luùfından yiter bir úaùre èuãÀta

Yuya cürm [ü] günÀhı heb ola maórem úamu õÀta

Egerçi saèyile olur velì saèyi viren sensin

Úulı irşÀd iden dÀéim irişdürüb kemÀlÀta

396

Úamu aèmÀl ü cehd olan senüñ ceõbeñdurur ancaú

Bu èaúl ü naúla ãıàmadı yazılmadı kitÀbÀta

Óurÿf u ãavta ãıàmayan münezzeh çünki ãÿretden

Beşer vaãfı ãıfaùile gelür cüzéì rivÀyÀta

Egerçi geldi uş ÚuréÀn beyÀnı var tefÀsìrde

Netìce maènìsi anuñ úonulmadı óikÀyÀta

105a

Müfessirler muóaúúiúler birer úaùre bu deryÀdan

Alub şeró ü beyÀn itdi èaciz gördiler iåbÀta

Olanlar Óaú-perest bunda bu ôÀhir beglere ùapmaz

Ya dünyÀya ùapa Àdem yÀòÿd kim LÀt u èUzzÀt’a

Òuãÿãa şeyò ü yÀ dervìş ümìdin àayra ãarf itse

äanasın bir keşiş oldı teveccüh eyledi LÀt’a

Muóammed ümmeti bir dem èaõÀba müsteóaú olmaz

Meger şirk-i òafì ola baàışlanmış şefÀèÀta

Cemìèan òayr ü şerrinde úamu èÀlemler içinde

Óaú’uñ ortaàı yoúdur dir irişen sırr-ı àÀyÀta

VelÀkin òayrı Óaú’dan bil şürÿrı nefse úıl isnÀd

Edeb bekle úarındaşum ãaúın düşme celÀlÀta

Naôar al merd-i kÀmilden sülÿk-i Aómed’e yol bul

Vuúÿf ol sırr-ı esmÀya bulub maôhar hidÀyÀta

Yedi esmÀyı tekmìl it gel ögren pìr-i mürşidden

397

Bu nefs-i dÿna úahr olsun bu rÿó irsün fütÿóÀta

Vaùan aãlın duyar mısın hüviyyetden úaçan indüñ

Ezel õevúın çü terk itdüñ yol uàradı semÀvÀta

Ùoúuz eflÀki heb geçdüñ bu esfel derdine indüñ

Bu çÀr èunãur arasında meger düşdüñ cemÀdÀta

105b

Bu kez ãaórÀlara geldüñ gehì dÀne gehì ezhÀr

Çayırlarda çemenlerde meôÀhirde nebÀtÀta

MurÀduñ anda olmayub ki óayvÀna àıdÀ olduñ

Budur maúãÿd olan dirdüñ gelince bu ekÿlÀta

Gelüb óayvÀna dirildüñ bu ola maúãad-ı aúsÀ

Nice nefsÀnì leõõetler ãanur yol oldı èuômÀya

Meger böyle degil imiş bıçaú emr oldı óayvÀna

áıdÀ olsun bu insÀna irişe semt-i òayrÀta

Gelüb insÀna èaşúile duyarsañ aãluñı bu dem

èUrÿc itdüñ yine aãla yetişdüñ bì-nihÀyÀta

Ve ger bundan yine àÀfil dolunsañ irmeyüb dosta

Úalursın derk-i esfelde nice biñ yıl caóìmÀne

Úaçan ola yine gelmek bu zìbÀ ãÿrete hey hÀy

KenÀrın kimse bulmadı bu deryÀ-yı bidÀyÀta

398

Yüri fırãat demin fevt itme bunda gel eyÀ sÀlik

Mürìd-i merd-i Óaú olub düriş dÀéim èibÀdÀta

Saña gel ÚÀéimì bu dem göñül Kaèbesini fetó it

Otur anda o dïstile emìn olub fuãÿãÀta

106a

Bulub bu şevú-ı Aómed’den vücÿduñ küllì maóv olsun

Ol olsun alan ü viren bu deryÀ-yı óubÿbÀta

Gözinle görinen birdür bire artıú nice olsun

Göze ãıàdı úamu varlıú naôar úılma maúÀmÀta

Çü birden çıúdı bu eşyÀ yine bire ùolanmışdur

İçi taşı çün ol birdür saña gel ir bu àÀyÀta

213.


Bu derd ü bu meõelletden òalÀã olmaú úatı güçdür

HemÀn çekmekdurur çÀre yıàılmış eskiden ãuçdur

Getürmez yirler ü gökler èaceb bir yük çeker insÀn

Ne pekdür bu göñül yÀ Rab demür mi yoòsa mı ùuçdur

Buña ùÀúat getürilmez yine úuvvet senüñdür heb

Bu firúatden yine saña senüñ èaşúuñ ile uçdur

Ebed dirlik bulur èÀşıú úaçan teslìm olur yÀre

Ölüm boàazlanur zìrÀ kıyÀmetde siyeh úoçdur

399

Bu derde ÚÀéimì miskìn düşeli dÀéim ister kim

Bu fÀnìden beúÀsına anı faøluñ ile göçdür

214.


Dil úaùresi coşar dedem

Úaèra irer tÀ dem-be-dem

Ol dürr-i yektÀyı n’idem

èUmmÀn ôuhÿr eyler bu dem

106b

Döne döne hey hÀ olur

Baède’s-selÀm inhÀ olur

Úalbüñ úaçan tenhÀ olur

äulùÀn ôuhÿr eyler bu dem

Bu nefsile iåbÀtını

Çoú oúuàıl ÀyÀtını

TÀ bulasın àÀyÀtını

ÚuréÀn ôuhÿr eyler bu dem

Mevcÿdı Óaú’dur her ilüñ

Õikr eylesün dÀéim dilüñ

Naúş içre naúúÀşı bilüñ

SübóÀn ôuhÿr eyler bu dem

èÁşıú olan zülfin ùarar

Dïst vechine bir yol arar

400

Aããı mıdur yoòsa øarÀr

CÀnÀn ôuhÿr eyler bu dem

Çaròa girübdür nüh felek

Óayretdedür cinn ü melek

Óaúú’a irişmekdür dilek

İnsÀn ôuhÿr eyler bu dem

Ey ÚÀéimì õikr it Óaú’ı

TÀ kim saèìd ola şaúì

MaènÀ ile ÚuréÀn oúı

èİrfÀn ôuhÿr eyler bu dem

215.


Derde düşmiş gönlimüz dutmaz úarÀr

GÀh fikr ü geh sükÿn geh Àh ü zÀr

İşbu naúş ü ãÿrete aldanmadı

Naúş uran üstÀdını durma arar

Naúş içinde kendü gizlü añladı

Perde imiş aña bu dÀr ü dìvÀr

Geçmek ister içerüden içerü

Görine èayne’l-yaúìn bunda ne var

Gizlü gence yol bulınca sırrile

Yedi yirde úapuyı açar úapar

401

Bu yedi perde içinde noútada

Gizlü sırdur bì-nihÀye bì-şümÀr

107a

Bu göñüldür Àdemìde vardurur

Devlet anuñ kendüzini kim duyar

Naúş u ãÿretden geçüb gel sen saña

Sende ôÀhir görine ol bÀúì yÀr

Taót-gÀhından senüñ bu nüh felek

äÿretinden görinür bu nÿr ü nÀr

Saña sensin perde çünkim añladuñ

Bir diyenler bunda artıú mı umar

Şevú-ı Aómed lÀzım aãla irişe

Bÿ Cehil ne añlasun arzÿ úovar

ÚÀéimì bì-çÀre şevúa ir bu gün

Şevú içinde ôÀhir ola GirdigÀr

216.


Yiter uyuduñ ey göñül aç gözüñi şimden girü

NÀ-ehle açma ey fuøÿl sen rÀzuñı şimden girü

èAybuñ gözetme kimsenüñ heb gördügüñ èaynuñ senüñ

Ol ÒÀliú’a cÀn ü tenüñ dut yüzüñi şimden girü

402

Òalúdan kesil Óaúú’a ulaş nefsüñle úıl her dem ãavaş

Miskìnleyin olàıl yavaş bil özüñi şimden girü

Olma yalancı ãÀdıú ol bulmaú dilerseñ ùoàrı yol

Her ne didiyse ol resÿl ùut sözini şimden girü

Cehd it yapış bu ùÀèate aldanma ãaúın èÀdete

Artur düşün èibÀdete niyÀzuñı şimden girü

Yum gözüñi bu fÀnìden tÀ al òaber ol bÀúìden

Unuduban geç kendüden imrÿzını şimden girü

107b

Hey ÚÀéimì direm saña senden úaçub ulaş aña

áafletle baúma dört yaña aç gözüñi şimden girü

217.

11’li hece

Iraú yaúın èaşú erine bir imiş

Kendülikden geçen gerçek er imiş

Úulaàuzsuz yola girmek èabeådür

Dïstı dïsta yetdüren rehber imiş

ÙÀlibi úandura yola rehberi

Devlet anuñ gör ne úutlu ser imiş

Mürşidile cihÀn ser-pÀ ùoludur

ÙÀlib olmaú bir özge hüner imiş

403

Úaùreden èummÀna õerreden şemse

Varınca ùobùolu ol dilber imiş

Óaú úabÿl idenüñ degil münkirüñ

Görmeyenüñ anı gözi kör imiş

ÚÀéimì úapudan ãaúın ayrılma

Bu göñül úapusı ùoàrı der imiş

218.


Bir pÀdişÀhuñ mülkidür

Cümle zemìn ü ÀsumÀn

Hìc kes şerìk olmaz aña

Çünkim odur ôÀhir nihÀn

Bu gelmek ü gitmek úamu

AèrÀfile uçmaú ùamu

EşyÀyı baúsañ mÿ-be-mÿ

Ol birden artıú yoú èayÀn

Gelen oldur giden oldur

Cümle işi iden oldur

Anı bunı yiden oldur

Bu Àn ü ìn kevn ü mekÀn

Cümle mekÀnuñ meskeni

DeryÀ gemi hem yelkeni

404

Hem bÀ-nişÀn hem bì-nişÀn

107b Andan ùolu cümle cihÀn

Hem bÀ-zamÀn hem bì-zamÀn

Hem bì-mekÀn hem bÀ-mekÀn

Maèden odur hem kÀn mekÀn

Hem fÀrià ü hem ìn ü Àn

Bu naúşile naúúÀş odur

Hem göz bebek hem úaş odur

Bu serde sır hem fÀş odur

BÀzÀr ãatu viren alan

Cümle cihÀn maèdÿm ola

äanma vücÿd noúãÀn bula

Yüz biñ cihÀn artıú úıla

Artmaz ü eksilmez hemÀn

Ol õÀt-ı pÀküñ baóresi

Yüz biñ cihÀn bir úaùresi

Varı yoàı yeksÀn aña

Hey úudret ıssı müsteèÀn

Gören görinen özidür

Varlıú úamu bir sözidür

Óaúú’ı gören Óaú gözidür

Ol göze àarúdur kün-fekÀn

ÕÀkir odur meõkÿr odur

FermÀnile meémÿr odur

405

Bu èaşúile meşhÿr odur

CÀnÀn odur hem cÀna cÀn

Bu ÚÀéimì her demde òïş

Cismi vü cÀnı oldı gÿş

Raómet diler bir eli boş

İçi ùaşı çün ol filÀn

219.


Bu úuvvete bu úudrete

Nice irer bu èaúl-ı nÀs

Düşdi úamusı óayrete


Óikmetlerüñ òïş bì-èad[ed]

Buña irişmez çün süded

Ey bì-zevÀl senden meded

108b Nice irer bu èaúl-ı nÀs

Birdür vücÿduñ óÿn senüñ

O leõõÀt cÿduñ çün senüñ

Saña sücÿduñ çün senüñ


ÕÀtuñ eóad vÀóid ola

Yir gök ola vü hem dola

Kim var ki bir artıú bula


406

Bir salùanatdur dergehüñ

Óükm ü vücÿdı her şehüñ

èÁlem úamu ôıll ol mehüñ


Ádem óaúìúì pÀyesi

Yir gök anuñ bir sÀyesi

Yoúlıú ola ser-mÀyesi


Zülfin açarsa bir úılı

Manãÿr olub cümle úulı

Ber-dÀr ider her èÀúılı


Çünkim görindi Aómed’e

Ùayy itdi EflÀkì Dede

Òalúı çıúara hem yede


Cümle enbiyÀ uydı aña

Emrüñle hem şÀfiè saña

Nÿrı ùoúuna her yaña


YÀ Rab meger luùfuñ ola

Bu ÚÀéimì bir yol bula

Senden saña secde úıla


407

220.


Úudretleri heb bì-úıyÀs

Şaşmış gider bu cinn ü nÀs

Yedi felek bir úubbe ùÀs

109a Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs

Bu on sekiz biñ èÀlemüñ

Biñ kerre yüz biñ èÀlemüñ

Bu görinen bir èÀlemüñ

Bilmez n’ider bu cinn ü nÀs

Buña èaúıllar irmedi

ÓÀõıú fikirler girmedi

NÀúıl naúıllar irmedi

Gelüb gider bu cinn ü nÀs

Naúdüñ senüñ bu cüzé ü kül

Emrüñle yürür her şekil

Maòlÿúda bu şürb ü ekl


Geldi kelÀmuñ Àdeme

Emrüñ dutan irdi deme

Úoşuldı hem-dem hem-deme


Unutdılar úurbiyyetüñ

Ne añlasun terbiyyetüñ

408

Şarúın ile àarbiyyetüñ


Meger senüñ faøluñ ire

Andan geçüb saña ire

Kendin úoyub cÀna gire


YÀòÿd óabìb-i ferd-i Óaú

Himmet ide bir merd-i Óaú

Göñle úona ol derd-i Óaú


Yoòsa bu ãÿretde olan

Oldur ebed óabsde úalan

Bu birlige söyler yalan


Bulsa sekìnet ÚÀéimì

Senden senüñle dÀéimì

Olmazdı böyle nÀéimì


109b

221.


YÀ Rab bi-óaúúı MuãùafÀ

Şevúuñdan ayırma bizi

Hem çÀr-yÀr-ı bÀ-ãafÀ

Õevúuñdan ayırma bizi

409

DünyÀda õikrüñ sürelüm

áayruña terkin uralum

Senüñle seni görelüm


Tevóìdile eõkÀruñı

DÀéim idüb efkÀruñı

Cümle büùÿn eşkÀruñı


Ádem ãafìnüñ óaúúıçün

Cümle nebìnüñ óaúúıçün

İsm-i Muèìn’üñ óaúúıçün


Baór ü semekler óaúúıçün

äavm u emekler óaúúıçün

Faùr u yimekler óaúúıçün


èAşú u dilekler óaúúıçün

Arø u felekler óaúúıçün

İns ü melekler óaúúıçün


NìrÀn ü cennet óaúúıçün

SeyrÀn ü minnet óaúúıçün

Bu farø u sünnet óaúúıçün


410

EfrÀd ü aútÀbuñ óaúı

Birlikde aãóÀbuñ óaúı

Ser-cümle aóbÀbuñ óaúı


Ey raómeti sebúat óaúı

Maòlÿúa ol şefúat óaúı

Vuãlat içün firúat óaúı


Yoluñda cÀn viren óaúı

DìdÀruña iren óaúı

Senden seni gören óaúı

110a Õevúuñdan ayırma bizi

BÀ-óaúú-ı èAbdü’l-úÀdirì

Pìrüm çü èAbdü’l-úÀdirì

Ey ÚÀdirìler ÚÀdir’i


Dir ÚÀéimì miskìn tüyi

Terk ide mi yavuz òÿyı

Çoúdur ãuçı naúsa boyı65

èAşúuñdan ayırma bizi

Derd ü óanìn olan işi

Terk eyleyüb cÀn ü başı

65 Naúsa boyı (نقسه بويى) Boşnakça’dır. Úorúsun demektir.

411

Olmayalum bundanaşi66


Düşdük yalıñuz bir àarìb

Ey dertlere olan ùabìb

Ey èizzetüñ óaúúı óabìb


222.


YÀ Rab nic’ola óÀlimüz

Senden kerem irmezise

Hìcdür bizüm efèÀlimüz


Bu nefsimüz fikre düşer

Öte beri dÀéim eşer

ÓayrÀn olur cinn ü beşer


Úalmış ùabìèat bendine

DermÀnı yoú hìc kendine

Úatıldı aàu úandine


66 Bundanaşi Boşnakça’dır. Bì-hÿşlar demektir.

412

Benlik úomaz seni bile

Gerçi gelür bu söz dile

Úaldı bu şirk ü küfrile


Nefy-i vücÿdı istemez

Bu var ü cÿdı istemez

ÕÀta sücÿdı istemez

110b Senden kerem irmezise

Durma benüm dir muùlaúÀ

Olub óarìs bu otlaúa

Olmaz èayÀn bÀúì liúÀ


Birdür vücÿduñ gerçi dir

Şekl ü ãuver ortada bir

İki olursa bir ya bir


Ey Rabb-i èÀlem maşrıúìn

Çün cümle sensin cÀnibìn

Boynumuza aãıldı dìn


Bu ÚÀéimì miskìn èaceb

Bulmazdı bir şevúa sebeb

Çekse gerek dürlü taèab


413

223.


TeèÀlÀ şÀnühu AllÀh

Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú

Yoú ortaú birden illallÀh


Yaradansın bu eşyÀyı

Getürüb mevce deryÀyı

Düzen süflì vü èulyÀyı


Getürdüñ bunca ÀyÀtı

Bulamaz kimse àÀyÀtı

Nice bürhÀn ü iåbÀtı


Gelübdür bunca peyàamber

Muóammed gibi bir server

SüvÀr-ı Düldül-i Óayder


Getürdüñ óükm-i FurúÀn’ı

Ayırsun şekk ü ìmÀnı

Úoduñ yazuda èOåmÀn’ı

111a Vezìrüñ yoú naôìrüñ yoú

Görüñ ol şÀh-ı merdÀnı

Úılıçla açdı meydÀnı

414

Bilinsün óubb-ı YezdÀnì


O kim getürmedi ìmÀn

Úılıçdan bulmadı dermÀn

Bu yüzden eyledüñ fermÀn


Muùìè olan òarÀc virdi

Çü bunca muècize gördi

Yir ü gök bir bÀzÀr urdı


Cehennem cennet ü Kevåer

Ulaşdurur óabìb ekåer

Ulu dìvÀn ulu server


Bu dìvÀn özge dìvÀndur

Bu ãayvÀn özge ãayvÀndur

ÓayÀt-ı Àb-ı óayvÀndur


Ne ola ÚÀéimì miskìn

áarìblıúda ola àamgìn

Kerem faøluñ ide teskìn


415

224.


Gel ey ùÀlib èadem vaãfın bu dünyÀdan geçenden ãor

èUlÿmuñ şehrini daòi úapusını açandan ãor


Yedi kez úulle-i ÚÀf’a úanad urub uçandan ãor

111b

ÓayÀt-ı cÀvidÀn remzin óaúìúatle bilem dirseñ

Óıøır-veş Àb-ı óayvÀnı úarañlıúda içenden ãor

Nedür bu Kaèbe-i maènÀ ya mièrÀc ü tecellìler

Duyam dirseñ düşüb èaşúa bu esfelden çıúandan ãor

Nedür şol òavf-ı YezdÀnì muóaúúaú bilmek isterseñ

Yazuúlardan idüb tevbe èaõÀbından úaçandan ãor

Óaúìúat Aómed ü Maómÿd kim imiş işbu dehr içre

ÇihÀr-ı yÀr gibi sen de anı Veyse’l-Úaren’den ãor

Muóaúúaú ÚÀéimì àÀfil duyarsañ sırr-ı insÀnı

HidÀyet irişüb Óaú’dan o èulyÀya göçenden ãor

225.


Ey göñül òïş derde olduñ mübtelÀ

Ne getürür başuña işbu hevÀ

416

Zülf-i yÀre baàlayub úalma bu gün

Nefsüñ Àrzÿsıdurur bu mÀsivÀ

BÀrì yelten ol perì-rÿ yüzine

ŞÀyed andan irişe bÿy-ı vefÀ

èAşúına maórem olub sür õevúını

İsm-i pÀki ola anuñ MuãùafÀ

Gelse andan ger saña cevr ü sitem

äabr idegör derdine oldur devÀ

Bir gedÀ irmezse şÀhuñ pÀyine

İtlerile bÀrì itsün meróabÀ

Úanda ire ÚÀéimì ol yÀre kim

ÁşinÀya bÀrì olsun ÀşinÀ

112a

226.


Bÿy-ı cÀnÀn cÀna oldı fetó-i bÀb

Òamr-ı Óaúú’ı içene úalmaz óicÀb

İsteriseñ ùÀlibÀ ùoàrı yolı

KÀfir-i nefse àazÀ úıl bul åevÀb

İşbu çevgÀn ùob gibi baş oynadur

Başsuz alur menzili èÀşıú ãavÀb

417

èAşú içinde çünki varlıú sıàmadı

Meskenetle úapdı èizzet Bÿ TürÀb

Vaãl-ı maèşÿúa duèÀsı èÀşıúuñ

èAşúile olınca olur müstecÀb

YÀr işigin bekle èÀşıú bu gice

Kÿy-ı yÀre üşmeye dìv ü kilÀb

Yol bulubdur ÚÀéimì bu yoúlıàa

Ne suéÀl olur o ilde ne cevÀb

227.


èAşúdurur ùÀliblere Àb-ı óayÀt

Her kim içdi irmeye aña memÀt

Baúmadı dünyÀ-yı dÿna yol eri

Gördi anuñ ÀrÀyişi bì-åebÀt

Yüz biñ erden arta úalmış bir úarı

Úızlıàuñ bozdurmamışdur mühmelÀt

Buña göñül baàlayan müémin degül

Aómed’e ümmet olur mı úavm-i LÀt

äÿretÀ oruc ùutar úılar namÀz

Maènisi ekåer çıúar çirkin ãıfÀt

418

Kaèbe vü mescidde óayvÀn duramaz

äÿret-i insÀn içündür ùayyibÀt

Vech-i Óaúú’ı ÚÀéimì gel secde úıl

CÀn ü dilden di óabìbe eã-ãalÀt

228.


Ey göñül derd ehline Óaú’dur àıyÀå

Ol münezzeh èayn-ı muùlaúdur àıyÀå

112b

Dü cihÀna raómet-i Óaú muùlaúÀ

Ümmetine belki müştaúdur àıyÀå

Áline aãóÀbına yüz biñ selÀm

DïstÀne çün kim eşfaúdur àıyÀå

èÁrif-i nefs ol bilesin Rabb’üñi

èİlm ü èirfÀn içre esbaúdur àıyÀå

Tevbe idüb emr ü nehyi bilene

èAşúile òoş cÀna elyaúdur àıyÀå

äıdú u iòlÀã üzre sÀlik yürüse

èArş u ferşe aña mülóaúdur àıyÀå

Şevú u õevúı ÚÀéimì terk eyleme

Úudret-i Óaú ùoúuz eùbaúdur àıyÀå

419

229.

11’li hece

MeydÀnı bekleñüz gezmeñ derbeder

èAbdü’l-úÀdir pìrimüzdür gerçek er

Düşmeñüz teşvìşe hey cÀn-ı peder

èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er

Ùoàrı naôar gerek tÀc u sikkeye

Dervìş baãdurulmaz degme lekeye

Úor mı àayrìleri kendi tekkeye


Varise bizdedür naúãile úuãÿr

İşümüzden ola èÀlem bì-óuøÿr

äÀdıú olmaya mı bunda pür-sürÿr


Berk idenler iètiúÀdın dostına

áÀlib olmaya mı òaãmı üstine

áayrı ùarìú oturamaz postına


Úaldıruñ şübheyi bunda dìvÀne

İnsÀn olub dönmeyesiz óayvÀna

Himmeti yetişür çarò-ı keyvÀna


420

İètiúÀdı muókem olan dervìşe

Bun deminde tiz himmeti irişe

113a Vuãlat bulub ol dïstile görişe


Bu meclisde kim ki gerçek bitişür

Her işinde pìr himmeti yetişür

Òaãmı baúar ceõbe ile dutışur


Miskìn ÚÀéimì dir yapışub buldı

Bu baórde cevher úapışub buldı

CÀnile ayaàuñ öpişüb buldı


VÀsıùası oldı bunda şeyò emìr

CÀn gözine oldı óayÀl o kebìr

ÕÀt ü ãıfÀt efèÀl imiş Óaú’da pìr


230.


Dìn-i Aómed buldı èÀlemde revÀc

Aldı çünkim heft iúlìmden òarÀc

Dü cihÀnı terk idüb gel ümmet ol

Aómed’e virildi çün mièrÀc ü tÀc

421

Varını virmek yolında ne imiş

Kim meleklerden bile ol aldı bÀc

Gel berü ey vaãl-ı cÀnÀn òastesi

CÀnuñı beõl it ùabìbe bul èilÀc

Hem şehìd-i èaşú olub dök úanını

Vuãlatuña ola èÀlem iòtiyÀc

Uyma saúın nefsünüñ Àrzÿsına

Òamr-ı nÿrdan isteriseñ bazlamac

ÚÀéimì Óaú’dan dile ùoàrı yolı

Meskenetde yirine gelsün mizÀc

231.


Tevbe úılsañ bÀrì úıl miål-i naãÿó

TÀ kim ola Óaú’dan özüñe fütÿó

Nefsüñüñ Àrzÿların terk itmedin

Bitmez işüñ yaşariseñ èömr-i Nÿh

Küllì maóv olmaú gerek bu varlıàın

TÀ kim ola cümle cismüñ maóø-ı rÿó

113b

Mürşide var göstere bu yolları

Yalıñız müşkildurur bulmaú rüsÿó

422

Yol edebdür òÀric olmış iş degül

Bir murabbaè iste kim ehl-i şürÿó

ÒÀneñe óayvÀn götürme pÀk ùut

Yol erüñden gelmesün saña úudÿó

áuããalanma bir güler yüz dïsta baú

Kim diyeler nìk-òÿ vü ùabè-ı şÿó

Söz sañadur ÚÀéimì senden yine

Bekle şeh-mÀt ferzi oynat çatdı rÿó

232.


İş úolaydur çünki himmet itdi şeyò

Devlet anuñ kime óürmet itdi şeyò

CÀn gözi açıla aèlÀ seyrine

Diúúat idüb çünki himmet itdi şeyò

Dïst òayrın işide úulaúları

Óaú naôarla aña èizzet itdi şeyò

Maôhar ola èaşú içinde vuãlata

Baòş-i cÀnÀn cÀna ülfet itdi şeyò

423

Çünki geldi yoúlıàile bir mürìd

Buldı devlet aña şefúat itdi şeyò

Derde düşenlere tìmÀr eylesün

Ol mürìdi ehl-i óikmet itdi şeyò

Bir naôardur ÚÀéimì’ye ve’s-selÀm

Emr-i Óaú’dur aña himmet itdi şeyò

233.


Geldi ÚuréÀn úulhüvallÀhu eóad

İsm-i pÀküñ oldı AllÀhu’ã-ãamed

Ùoàmaduñ ùoàurmaduñ yoú beñdeşüñ

æÀbit oldı lemyekün küfüven eóad

Ey münezzeh õÀt-ı bì-vaãf-ı şüéÿn

Umaruz derdimize ire meded

Ol óabìbüñ óürmeti ey pÀdişÀh

Dìn-i aèdÀ ola óablün min mesed

Nefsimüz ôÀlim èaceb yeñdi bizi

Şefúat it ey luùf-ı bì-óadd ü èaded

114a

424

Faøl ü cÿduñ olıcaú ne àam bize

Senden özge yoúdurur bize sened

Bende-i èÀãì vü mücrim ÚÀéimì

Senden umar saña senüñle reşed

234.


Óaú resÿle ümmet olan oldı şÀd

Bulur èizzet çün Cebel oàlı MuèÀõ

Nefse uyub ehl-i ùuàyÀn olmaàıl

Óaúú’a ãıàın Bÿ Cehil’den bul nefÀõ

BÀúì devlet buldı ol kim dìnde

CÀn ü dilden eyledi dïstı melÀõ

Dïst èaşúı gibi leõõet yoúdurur

Gerçi var dünyÀda çoú dürlü leõÀõ

Andan artıú sevgü n’eyler èÀşıúa

áayra baúmaú óÀşe-lillÀh el-èiyÀõ

ÚÀéimì fÀnì cihÀnda şöyle bil

Óaú erenler yoúlıú itdi ittiòÀõ

Úanda olsa dïstile dÀéim olub

Her nefes èaşúile eyler iltiõÀõ

425

235.


Evvel Àòir birdurur Óaú yine bir

CÀn içinde kendüdür sırr içre sır

Kendülikden bil fenÀ kim bilesin

Ne dimekdür kim bu sözi neye dir

RÿzgÀruñ fitnesinden ol emìn

Yoúlıàile bir göñül úap aña gir

Ol göñülden göñlege gir dïsta baú

Ol ulu çün ola saña destgìr

TÀ ebed sulùÀn oúurlar adını

èAşú erine bunda olursañ esìr

TÀc ü taòtı úodılar azdur deyi

TÀ ki faúra úul ola şÀh u emìr

Bunca àaflet ÚÀéimì sende nedür

Yola varlıú dayanmaz yük aàır

114b

236.


Òidmete bel baàla ey dil itme nÀz

LÀyıú ola õÀt-ı Maómÿd’a İyÀz

426

Úul efendi òidmetinde şöyledür

Cümle varlıúdan geçüb eyler niyÀz

Ger fenÀda ger beúÀda cümlemüz

Anuñile aña úılmaúdur namÀz

Bu fenÀda ne ekerseñ oldurur

Biçmek aòir anbÀrumuz çÿb u sÀz

Dostdan artıú dilde nesne varise

Sevgüsi çıúarur anı çoú ü az

Cidd ü cehde çün ùayanmaz úalèalar

èAşú evinde nice úala çÿb u sÀz

Vaútüñ elde variken ey ÚÀéimì

Defterüñde aduñı müflìs yaz

237.


Gÿş-ı cÀna irdi hÿdan çünki ses

Gel berü sen Àdem ol olma feres

Óaú’durur bu ortada bir àayr yoú

Bu fenÀda úalmayısar hìc kes

Fırãat elde variken gel sen saña

Bul bu cÀdÿ fitnesinden destres

427

Dïsta ùabşır cÀnuñı úurtar seni

Göz yumub açıncadur ãay bir nefes

Çoú yaşaduñ ger yaşarsañ èömr-i Nÿó

Bir saèÀt bend itdi seni bu úafes

èÖmrini ãarf eyleme yoú yirlere

Dünye óìcdür hìcdurur iden heves

ÚÀéimì saèy eyle àÀfil gözüñ ac

Õikr-i Óaúú’ı úoma dilden sözi kes

238.


Sırr-ı SübóÀn maôhar-ı insÀn imiş

İşbu sırrı bilmeyen óayvÀn imiş

115a

Secde iden Ádem’e oldı melek

Óaúú’uñ emrin ùutmayan şeyùÀn imiş

äÿret-i Àdemde nÿr-ı Aómedì

Añlamayan Bÿ Cehil MervÀn imiş

Úudretinden düzdi naúúÀş ãÿreti

Naúş içinde sırrile YezdÀn imiş

NÀôır u manôÿr odur kim muttaãıl

Görinenle hem gören ÓannÀn imiş

428

Şeş cihetde muttaãıl hem münfaãıl

èÁşıú u maèşÿú hem bir cÀn imiş

CÀn içinde ÚÀéimì çün gizlüdür

Demdurur ol ìn içinde Àn imiş

239.


İşbu mülki eyledi seyrÀn òavÀã

Óikmetine fÀèilüñ òayrÀn òavÀã

Ùayy iderler yir ü gögi varmadın

Yaúın ıraú bir úapar yeksÀn òavÀã

Úanda dirseñ anda óÀøır oldılar

Çaròile yektÀ sürer devrÀn òavÀã

Bì-nişÀn deryÀsına àavvÀã olub

Çıúarurlar lüélüé-i mercÀn òavÀã

Òavf-ı dÿzaò sekiz uçmaú umusın

İtmediler maùleb-i àılmÀn òavÀã

Bunda fÀnì itdiler kendüzini

Óaúú’ile Óaúú oldılar insÀn òavÀã

ÚÀéimì’ye yek-naôar úıldı bular

Eylediler bendeé[i] sulùÀn òavÀã

429

240.


Ey göñül ãÀóib-livÀya eyle èarø

ÓÀlüñi ulu ÒudÀ’ya eyle èarø

Fikrüñe gelmeyeni gerçi bilür

Lìk yoldur reh-nümÀya eyle èarø

115b

Faúruñı ièlÀm idersin ãabrile

Ol dükenmez bir àınÀya eyle èarø

Firúatüñ derdin yazub eyle beyÀn

èAczile ãÀóib-vefÀya eyle èarø

Òaste-i bì-çÀrenüñ aóvÀlini

Ol kerem kÀnı şifÀya eyle èarø

Ümmetinüñ nefse zebÿn olduàın

Óaú óabìbi MuãùafÀ’ya eyle èarø

NÀ-MurÀd olduàını ey ÚÀéimì

Ol seòÀ kÀnı èalÀya eyle èarø

241.


Bu yazudur úudretinden bir nuúaù

Cümle èÀlem münderic bir özge òaù

430

Raómet-i RaómÀn ü ùÀ-hÀ sÿresi

Óaú yazusı ùoàrıdur degül àalaù

Sırr-ı mièrÀc-ı nübüvvet bundadur

Didi gördüm fì ãuver emred úaùaù

èİlm-i ôÀhir bu degüldür añlañuz

Ey birÀder kendüñi úılma saúaù

Büt-perest olmaz Muóammed ümmeti

Bunlaruñ óaúúınadur ümmet vasaù

Ùurna gibi bÀrì seyr it èÀlemi

Gül yanında øÀyiè olma miål-i baù

İmdi gerçek ÚÀéimì bir bil anı

Ùoàrı yoldur Óaúú’ile olàıl buàat67

242.


Ôıll-ı dÀéim õÀt-ı muùlaúdur Óafìô

ÔÀhirì vü bÀùınì Óaú’dur Óafìô

Ôahr-ı Àdemde iken õerrÀt-ı nÀs

TÀ ùoàınca sırr-ı muàlaúdur Óafìô

67 Buàaù, Boşnakça àanì maènÀsınadır.

431

Ôaór-ı aôher gibi óüsn ü ãÿreti

Raómet-i RaómÀn-ı eşfaúdur Óafìô

116a

Ôulm idüb nefsine yüklendi bu kez

èÁciz oldı baú meger Óaú’dur Óafìô

Ôann-ı èaúlile varımaz bir úadem

èİlm-i MevlÀ bunda esbaúdur Óafìô

ÔÀlim oldı ãÿretÀ eglendügüm

Maènìde bildürdi müştaúdur Óafìô

Ôarf içinde ÚÀéimì ol dostile

æÀbit olàıl anda elyaúdur Óafìô

243.


äanmañuz bu dünyeye idem ùamaè

N’eyledi atamuza ol dem ùamaè

Sürdi Óaú cennetden anı bu yire

Eyledi çün dÀneye Ádem ùamaè

Merd iseñ zen dünyeye virgil ùalÀú

Seni aldar eyleme bir dem ùamaè

Óaú irenler nuùúına dut gÿşuñı

İtmedi ol kim didi merdem ùamaè

432

èAskeri çoú olmaú isterseñ bu gün

MÀsivÀyı eyleme dedem ùamaè

Niceler rüsvÀy-ı èÀlem oldılar

Ne meõelletdür gözüm bu dem ùamaè

Úurtarurduñ postuñı ey ÚÀéimì

Yoluña mÀniè imiş n’idem ùamaè

244.


Açılalı ey ãanem sende bu çaà

Nicelerüñ baàrına urıldı ùaà

Òışmile her kime irse gözleri

Dehşetinden eriye cigerde yaà

SÀyeñi úılsun teferrüc gÀhìce

Úılma çeşm-i èÀşıúa bÀrì yasaà

Òasteyi öldürdi müjeñ oúları

Òastelendi úan dökerdi cümle ãaà

Ùÿùyadur sükker-i óüsnüñ senüñ

Cìfeden özge ne añlasun kelÀà

116b

Sekiz uçmaú yÀrsüz dÿzaòdurur

Dostile külóan bile ùaà üsti baà

433

Geç bu varlıúdan fenÀ bul ÚÀéimì

Bu ùoúuz úubbe ola saña otaà

245.


MÀsivÀdan ùut göñül evini ãÀf

Ùoàrı var yolı dime sözde òilÀf

Óırã ü baòl ü kibr ü kìni terk idüb

ÓÀãıl it úalbe àınÀ nefse kifÀf

Yum gözüñ baúma cihÀnuñ varına

Yüz Óaú’a ùut óÀãıl ola inkişÀf

Saèy idüb insÀn ola gör èaşúile

Bulınasın Óaúú’ile rÿz-ı muãÀf

Maórem-i Sìmürà-ı èAnúÀ ol bu gün

Çün vücÿduñ zübdesidür kÿh-ı ÚÀf

Bundadur ekin biçin sür tarlanı

ÓÀãıluñ ek úıl vücÿduñ (òÀr-ı gÀf)

Naúdüñ alàıl ÚÀéimì bunda hemÀn

Ne varise óÀøır eyle urma lÀf

434

246.


Bu göñül Óaú’dadur hem anda Óaú

CÀn gözüñi aç begüm gel ùoàrı baú

Resmüñi küllì fenÀ úıl ortada

Kimdür olan altı cÀnib mÀ-ãadaú

Birdür aduñ çün ãıfÀtuñ var daòi

Cismile ser çeşm ü yüz iki dudaú

Rikbe pÀy ü arúa gögis iki el

On iki burc yedi yılduz ùutma daú

Bundan añla õÀtuñı ãıfÀtile

CÀn-ı men ne èaynıdur ne àayrı Óaú

Raómeti bol pÀdişÀhdur ortada

Didügi ÚuréÀn’ı farødur oúumaú

Şaşma ùaşra ÚÀéimì endÀzeden

èİbretile baú cihÀna al sebaú

117a

247.


Bu göñülde mesken itdi èaşú-ı pÀk

CÀ-be-cÀ Àhum çıúar bir sÿznÀk

435

Reşk ider derdümüze ins ü melek

ZìrÀ kim nefs Àrzÿsın eyler helÀk

Rÿóa tÀbiè çünkim eyler cünbişi

CÀn ãafÀ bulur olınca özi òÀk

Bülbül-i dil düşdi özge baúcaya

TÀze gül dÀyim ki yoú òÀr ü òaşÀk

İşbu vaódet deñizinde òÀã u èÀm

Úaynaşur bilmez nedür miål-i simÀk

Sen saña gel gözüñ aç döşür (özüñ)

Er gibi depren yüri cüst ü çÀlÀk

èÁşıú olan ÚÀéimì bellüdurur

Gözi yaşlu baàrı başlu sìne-çÀk

248.


èAşúa düşmekdür göñül şimdi maóal

Tizce ir maúãÿduña olma kehel

Bu mecÀzìden irer gerçek yola

Zülfi sevdÀsı vecihdür mÀ-óaãal

CÀnib-i Óaúú’a dönüb sür menzili

Anı gör gec dimezüz gel bunda úal

436

Rabbi zidnì Àyetüñ durma oúı

Seni yolda úomaya dìv-i daàal

Dutma münkir sözlerine gÿşını

İt ürür kervÀn geçer dirler meåel

Óaú sevenlerden ayırma kendüñi

Ol muãÀóib òidmet it irince el

İşbu úıldan ÚÀéìmì çal er iseñ

Bundan ögren bu uãÿli úoma tel

249.


Dilde bu sevdÀyı şöyle berk idem

İnşÀéallÀh bu cihÀnı terk idem

117b

Geçdi yüz biñ yıl henÿz úuşlıú degül

İşbu bitmez işleri úoyub gidem

EnbiyÀ vü evliyÀ eglenmedi

Ümmet-i Aómed olam bunda n’idem

Üç oàuldan geldi insÀn ãÿreti

Dört ana ùoúuz baba úanda dedem

Nice yüz biñ Àdemì böyle gelüb

Úaóbe zenden çekdiler çoú çoú nedem

437

İbn-i vaút olub geçürme vaútüñi

MuãùafÀ mièrÀcını úıldı bu dem

Dem bu demdür ÚÀéimì gel kendüñe

Án içinde anı gözle dem-be-dem

250.


Baña bir siór itdi ol vech-i óasen

Òaste oldum yürüriken ãaà esen

Manãÿr oldum ol benüm dimekile

Boynuma zülfüñden özge yoú resen

èAşúa münkir atma ùaène ùaşını

Aómed èaşúıdur Bÿ Cehl èırúın kesen

Firúatinden egri baúma èÀşıúa

Yine Àòir barışur dirler küsen

Ádem etin yimegile doymaduñ

BÀrì vÀfirce köpek tersin ye sen

Bu fenÀda evliyÀ çün úalmadı

Bellü bil kim ne úaluram ben ne sen

Her kişinüñ ÚÀéimì ayaú tozı

Ol yüri èÀlem içinde merd iseñ

438

251.


Óaôô iderdüñ olsa bir nev-reste nev

Gel severseñ bülbülüm bir àonca sev

Kendim olub ãofrÀda nÀn ü nemek

LÀzım olmaz erzen ü yÿlÀf ü cev

Óaúú evidür sil süpüràil göñlini

PÀdişÀh úonmaz olıcaú ùolu ev

118a

Şöyle yansun èaşú odına bu [vü]cÿd

Nüh felekden dütün ü geçsün èalev

MuãùafÀ’nuñ ùut yolın Óaúú’a ãıàın

Aldamasun bunda seni nefs ü dev

Meyl idüb èaşú yolına sür menzili

Maórem olub kÀmil insÀna berü

Ebsem ol ey ÚÀéimì gel úıl sükÿt

Ehl-i dünyÀ ãoóbetinden sen mişev

252.


Çünki düşdüñ ey göñül bu àurbete

Aç gözüñi bir naôar úıl èibrete

439

Niye geldüñ işbu fÀnì dünyeye

äÀnièüñ ãunèuñ görüb düş fikrete

Seni bunda ol vaùandan getüren

Sendedür ol düşme ansuz firúate

Anı iste anı bul kendüñe gel

Hem recÀ úıl cÀn içinde óaørete

èAşúınuñ baórine ãal bu úaùreyi

TÀ düşesin òayr-ender-óayrete

El-amÀn ey õÀt-ı pÀk-i kibriyÀ

Nice ùÀúat ola bizde óasrete

Göñlini al ÚÀéimì’nüñ luùf idüb

Kendüyi bilmez düşübdür sekrete

253.


Faøl-ı Óaú’dur irgüren ùoàrı yola

TÀ bula maúãÿdı her bir mübtelÀ

Vaãl olınca enbiyÀ vü evliyÀ

Bu fenÀda çekdiler dürlü belÀ

Kendü nefsüñ bilmege èÀciz èuúÿl

PÀdişÀhuñ arayub úanda bula

440

Ol èinÀyetle meger úılsa naôar

CÀn içinde bir úapusı açıla

118b

Úalbine ide tecellì ol cemÀl

Şefúatinden nÿr-ı raómet ãaçıla

Feyø-i Óaú bu ceõbeye óÀkimdurur

äayúal urub eyleye úalbe cilÀ

Kendüñe gel ÚÀéimì bul kendüyi

Saña senden sensüzin vuãlat ola

254.


Varlıàuñı ey göñül sen hìce ãay

Óaú kerìmdür cümle iş ola úolay

Şöyle sÀkin ol yüri èÀlemde kim

Çıúmasun ùaşra lebüñden hÿy u hÀy

Óaú kelÀmuñ Óaú úulaúdur gÿş iden

Bu nefesde ùut vücÿduñ ãanki nÀy

Eyle bir iş dünyede işle bu gün

Yarın anda itmeye zÀrì vü vÀy

Yüri durma irişesin yoldaşa

Yol düzülmişdür gider bunca alay

441

Şemèini yaú kim gicede görine

Yol içinde çoú diken var cÀy ü nÀy

Yapma dünyÀ evini ey ÚÀéimì

Kim bulasın Àòiretde òoş sarÀy

255.


èÁşıú olan bunda úaydın gördi heb

Varlıàını cümle oda urdı heb

Ne ãıfat kim nefs ü rÿóuñ varidi

Seyf-i Óaúú’ile oları úırdı heb

èAşúa úarşu bir ùabìèat duramaz

Bu göñülden geldi ùaşra sürdi heb

Göñle girdi nÀgehÀn ol èaşú-ı hÿ

MÀsivÀ sevgüleri süpürdi heb

Óücrelerin göñlinüñ pÀk eyledi

Áb-ı tevóìd ãayúalı irgürdi heb

119a

Döşedüb yirlü yirin sulùÀn içün

Taót-gÀh-ı bì-nişÀnı úurdı heb

BÀúì duran ãoóbeti ey ÚÀéimì

èÁşıúÀn ü ãÀdıúÀndur gördi heb

442

256.


ÙÀlibÀ gördüñ mi dünyÀ úaydı hìc

Heb bilindi dostlıàı vü keydi hìc

Nice yüz biñ yıl segirtseñ dört yaña

Göz yumub açınca deñlü ãaydı hìc

Yidi içdi èömr-i Nÿó deñlü biri

Gitdi vardı ne yidi ne ùoydı hìc

Günde bir úaç dem ser-À-serler giyen

Gitdi fi’l-óÀl ne görür ne giydi hìc

Úanı bunca pÀdişÀh-ı şarú ü àarb

èAskerile seyri bir baú n’eydi hìc

Bitmeyüb hìc bir işi úalúar gider

Úandalıúdan bir eåer bulaydı hìc

Hey meded ey ÚÀéimì iş bu mıdur

Sendeki bu şenligüñ olaydı hìc

443

257.


Ey göñül bu fÀnìden yüri uãañ

Kendi hìcdür hìcdurur varı uãan

èİbret olmaz mı saña faãl-ı óazÀn

Kim görürsin bu fenÀ kÀrı uãañ

Bir murÀda vÀãıl olmış var mıdur

Olmaz işdür úo bu bed-kÀrı uãañ

Ol muúadder olanı sen yimedin

Çünki göçmezseñ hele bÀrì uãañ

Bir nefesce emrine rÀm ol Óaú’uñ

Gel unutma ol beúÀ dÀrı uãañ

Óaú’dan ayruàa göñül virmek èabeå

Çün ayırdur itmedin zÀrì uãañ

CÀn úulaàuñ ÚÀéimì diñle açub

Bunda añla nÿrile nÀrı uãañ

119b

444

258.


İşbu beglik mülk içinde kimseler itmez úarÀr

Heb gelenler gider ancaú kimsesüzler ber-úarÀr

CÀn gözile ger baúarsañ èÀleme hìc kimse yoú

Ten gözile baúduàında sulùanlar bì-şümÀr

Bu ne sırdur nice yüz biñ bunda èÀlem görinür

Gelmelerdür gitmelerdür dürlü dürlü ÀşikÀr

Ne gelür var ne gider var artıú eksük nesne yoú

ÚulhüvallÀhu eóaddür ancaú ol bir vird-i kÀr

Seyr ider dünden düne her dürlü naúş ü rengile

ÕÀtına miréÀt idinmiş perdesini perdedÀr

Küfr ü ìmÀn ehli bilmez èÀşıúuñ seyrÀnını

Óarfe ãavta zìrÀ ãıàmaz işbu baór-i bì-kenÀr

Kendü reéyinden geçenler buldılar bÀúì óayÀt

èAşú u şevúile yaúılmış virdin eyler derd-i yÀr

Õevúını ele getürüb sen de seyr it ey gözüm

Seyr imiş işbu temÀşÀ gördigüñ dÀr ü diyÀr

Geldi bunca enbiyÀ vü evliyÀ bu èÀleme

Gördügin dir her birisi èacz içinde luùf umar

445

Óayy ü BÀúì ol äamed’dür cümle fÀnì mÀsivÀ

Bir äamed’dür orta yirde gÿşıdur leyl ü nehÀr

120a

Kimse bilmez ne hevÀdur herkes èÀcizdür begüm

Óikmet-i LoúmÀn bu derde itmedi bir dem tìmÀr

ÚÀéimì bì-çÀre şimdi benligin terk idegör

Çün görenle görinen heb oldurur cümle bu kÀr

259.


Úurulmış özge bir dìvÀn

Bu dünyÀda begüm şimdi

Maóabbet üzredür iòvÀn

Bu sevdÀda begüm şimdi

Görişür ùÀlib ü maùlÿb

Kimi àÀlib kimi maàlÿb

Kimi kendin görür meslÿb

Bu fetvÀda begüm şimdi

Kimisi òïş oúur temcìd

áanì olan ider taómìd

Kimi èÀşıú sever tevóìd

Bu maènÀda begüm şimdi

Kimi vaódet maúÀmında

Kimi esb ü licÀmında

Kimi èÀrif kelÀmında

Heves bÀde begüm şimdi

446

Kimi mürşid kimi sÀlik

Kimi RıêvÀn kimi MÀlik

Úamu eşyÀ yine hÀlik

Bu èulyÀda begüm şimdi

Yir ü gök òalúile ùolmış

Kimi MevlÀ’sını bulmış

Kimi bilmez èaceb n’olmış

Baú üstÀda begüm şimdi

Kimi meclisde õikr eyler

Kimi èuômÀyı fikr eyler

Kimi èaúlını sekr eyler

Bu ióyÀda begüm şimdi

Kimi oúur kimi diñler

Kimi derde düşüb iñler

Kimi cÀhil kimi añlar

120b Bu ãaórÀda begüm şimdi

Kimi LeylÀ kimi Mecnÿn

Kimi şÀdì kimi maózÿn

Kimi fÀrià yürür meskÿn

Bu ãuàrÀda begüm şimdi

Görinür çoú bu ne sırdur

äayarsañ cümlesi birdür

Ùanıyan kendüzin erdür

Bu raènÀda begüm şimdi

447

Yolı biñ oldı bir maúãÿd

Úamu bütlere bir maèbÿd

Arada birdurur mevcÿd

Bu ortada begüm şimdi

Anı bul ÚÀéimì sen de

Anuñla ol aña bende

Döne döne ol efgende

Bu àavàÀda begüm şimdi

260.


Rÿşen oldı şevúıla meydÀnımuz

èAşúa geldi ùÀlib-i YezdÀn’ımuz

Ùoldı meclis hÿ çaàırur èÀşıúÀn

Himmet itdi pìrimüz merdÀnımuz

Baór-i diller úaynayub cÿş eyledi

Ùaşra atar dürr ü cevher kÀnımuz

Çün Muóammed MuãùafÀ’dur şÀh-ı dìn

Açdı andan sırrını SübóÀn’ımuz

ÇÀr-yÀr-i bÀ-ãafÀ himmetleri

äıdú u èadl ü èilm ü fetó ü cÀnımuz

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì’nüñ yolına

Beõl olınsun varımuz seyrÀnımuz

448

Úalb-i Àdem úuùb-ı ÀfÀúı nüfÿs

Feyø-i Óaú’dur baórimüz cÿyÀnımuz

Bir ãöyinmiş mÿm yaúıldı Rÿm’da

Her ùaraf virür øiyÀ şemè-òÀnımuz

Óaşre dek yanar didiler bu sirÀc

Çoú seyirler göstere devrÀnımuz

Ümmì gelse ãıdúile èÀlim olur

èÁlim-i rabbÀnìdür èirfÀnımuz

121a

Òasteler [gelse] ãaàalu bunda òïş

YÀ óakìmallÀh dise LoúmÀn’ımuz

İşbu tevóìd içre öli dirilür

Óayy ü Úayyÿm maôhar-ı ìmÀnımuz

äıdú u şevúuñ ÚÀéimì bu èaşúile

Sende ôÀhir sırrile insÀnımuz

Varlıàından çün fenÀ bulduñ bu gün

Õevúa irdüñ úalmadı efàÀnımuz

449

261.


Göñül bu fÀnì dünyÀdan

FerÀàat úıl ferÀàat úıl

Bu óırã ü meyl ü simyÀdan


İçüñ mühmel ùaşuñ zìbÀ

Tecemmül yaãdıú u dìbÀ

Bu cìfeden úılub ìbÀ


Gözüñ açub naôar eyle

Nicelerde úalur şöyle

CevÀbuñ varise söyle


Bu dünyÀ meylidür ser-pÀ

Seni óayvÀn ider dü-pÀ

Bu vìrÀnı yapa yapa


èÖmür ãarf idesin buña

Uzadub úolı bir yaña

Bular düşmendurur saña


Huøÿr-ı Óaú’da olduàuñ

Bilür misin ki n’olduàuñ

450

Kimüñdür işbu bulduàuñ


Varacaàuñ yiri fikr it

Bu mülküñ ıssısın õikr it

Úamu virdügine şükr it


121b

MüsÀfirsin gözüñ açàıl

Yoluña var bunı geçàil

Varıñı Óaú yola ãaçàıl


Úomaz úoparmaàa gül òÀr

Bu yolda çoú óarÀmì var

Uzaú menzil geçidler var


Bu fÀnìye niçün ùalduñ

Ne gördüñ ya nesin alduñ

Teferrüc-gÀha çün geldüñ


Gice yaúlaşdı menzil sür

Varise bu bÀzÀruñ gör

Alub ãatub yoluña dur


Niye geldüñ ya duyduñ mı

Yola yetene uyduñ mı

451

MetÀèı yüke úoyduñ mı


Görürsin ÚÀéimì bellü

Gelüb vardılar ol illü

Yürek dertlü gözi seyllü


Yarın degül bu demdür dem

Ôuhÿra geldi çün Àdem

İren irdi Óaú’a bu dem


262.


Óaú’a mÀéil olan cÀnlar

Bu fÀnìden uãanmaz mı

PelÀsa girdi sulùÀnlar

Bu àÀfiller utanmaz mı

Biri ol şÀh-ı Edhem’dür

Nice dertlüye merhemdür

Ayıran òalúı derhemdür

Ne bu àaflet uyanmaz mı

122a

FenÀ mülkini terk itdi

BeúÀyı dilde berk itdi

Vaùan aãlìsine gitdi

Bu óÀle kes inanmaz mı

452

Yalın ayaú úaba başı

Yanına uàramaz nÀşì

äunuldı cennetüñ aşı

Dutışub èaşúile yanmaz mı

Çü dïst oldı úamu òaãmı

Oúınur óaşre dek ismi

Bozılmaz tÀ ebed resmi

Çü èÀşıú ùayanamaz mı

Çü ser-pÀ mÀsivÀ gitdi

O dem ùÀlib Óaú’a yetdi

Úamu mevcÿdile bitdi

Biri hÿ tende ãanmaz mı

Bu dil fikri bir olmaúdur

Óaú’a beyt ü yir olmaúdur

Bu cÀn içre sır olmaúdur

Bu şerbet èaşúı úanmaz mı

Bu demde ÚÀéimì èaşúa

CemÀlinden döñüb meşúa

RevÀdur çıúuban köşúe

Anı kendüyi ãanmaz mı

453

263.


Uyan nefs-i bed-endìşe

Bu àafletden uyanmaz mı

Nedür düşmek bu teşvìşe

èAceb Óaú’dan utanmaz mı

Nice bir uyumaú yatmaú

Cehennem úaèrına batmaú

Yalan dünyÀ alub ãatmaú

Yarın Óaú’dan utanmaz mı

Naãìóatdür ùamaè-kÀra

Bu óırã ü baòl ü bed-kÀra

Ölüm gelmez mi efkÀra

Úabir içre uzanmaz mı

122b

Giceler geçdi uyòuda

Ya günler dürlü úayàuda

HevÀ À[r]zÿ vü çalàuda

ÓarÀm esbÀb yanmaz mı

èİbÀdetler ãatılur mı

Óaú’uñ emri ùutılur mı

Bala aàu úatılur mı

èÖmür ùaşı ufanmaz mı

Görür misin bu vesvÀsı

èİbÀdetden úaçan nÀsı

454

Ùolu içinde óannÀsı

Meded Óaúú’a inanmaz mı

Düşündüñ mi èaceb óÀle

Óaú’a ùapmaz ùapan mÀla

Gel uyma böyle iúbÀle

Caóìm odına yanmaz mı

Unutmışdur meger dostı

Anuñçün beklemez dostı

Paralandı meger dostı

Ya bu vaèdeye úanmaz mı

Uzanma ÚÀéimì ùaşra

İnan münkir nekir óaşre

ÚıyÀmetde óaşr ü neşre

Gelinür kişi yanmaz mı

264.


Bir úulına úılsa naôar

Bu şevúile sulùÀnımuz

Ol õevúile neler yazar

ÓayrÀn olur èirfÀnımuz

DeryÀ olur úaùre iken

GülzÀr iken cümle diken

Nÿra döner ol nÀr iken

İnsÀn olur óayvÀnımuz

455

Rÿşen olur eùrÀf-ı şeş

Her õerresi olur güneş

Ölmiş iken bu yÀr ü eş

Özler anı hÿbÀnımuz

123a

Óaú bezmine mestÀn olur

èÁlemlere destÀn olur

Cümle cihÀn bÿstÀn olur

Nièmet dolu meydÀnımuz

Olub bu meclis serveri

Ceõb ide heft-kişveri

Óikmet-i pìr-perverì

Derd ehline dermÀnımuz

äıóóat virür her òasteye

èAúdin açar her besteye

CÀn baòş ider dem-besteye

Şefúat úılur ÓannÀn’ımuz

Ùaà üsti aña bÀà ola

Düşmen dili pür-dÀà ola

Her işde yüzi aà ola

Demler süre iòvÀnımuz

Nefs èaskerin tÀlÀn ider

Benlikleri nÀlÀn ider

Şevúile cÀn cevlÀn ider

Dilde olub yezdÀnımuz

456

Aómed dili Àdem sözi

Óaú kendüdür cÀnı özi

Kendü gören kendü gözi

ÔÀhir èayÀn SübóÀn’ımuz

Mevcÿd bulındı Óaú ãıfat

Bì-lafô ü ãavt ü bì-cihet

Maùlÿb ü ùÀlib iltifat

Birlik úamu seyrÀnımuz

Ne ÚÀéimì ne ad ü ãan

Vechidür ancaú àayrı fÀn

Maóv oldı èaúl ü ten ü cÀn

Aãla döner devrÀnımuz

ÓayrÀn beşer cinn ü melek

Ne ùÀèat ü ne òïd dilek

Ne mürşid ü ne [òod] selek

Maóv oldı çün şeyùÀnımuz

123b

265.


Òalúa ùapmaz Óaú-perest olan kişi

Derd-i èaşúdur dÀéimÀ anuñ işi

Fikr ü õikri Àh ü sözi èaşú-ı yÀr

Mecnÿn’uñ LeylÀ’durur içi ùaşı

457

Meyl-i cennet hem cehennem úoròusın

Hìc añar mı terk iden cÀn ü başı

èAşú gözile èÀleme baúanlaruñ

Birdür el-óaú ger èayÀn ü ger düşi

Úaùresi deryÀya irdi èaşúile

Nÿr-ı Aómed oldı anuñ sırdaşı

èAşú eri úanda ise anı bilür

Unudur mı bunda úardaş úardaşı

Birdurur Óaú hem Muóammed’dür resÿl

Bunı bir gör cÀn-ı men olma şaşı

Bu şerìèat bu ùarìúat maèrifet

èAşú-ı Óaú’dur çün óaúìúat gerdişi

ÔÀhir ü bÀùında birdür bu vücÿd

Úalb-i müéminde imiş yoú beñdeşi

Cümle defterler yekÿn-ı õÀtıdur

èAşú erine úıbledür gözi úaşı

124a

EnbiyÀ vü evliyÀ bu sırrile

èAyn-ı Óaúú oldı temÀmet cünbişi

ÒÀk-i pÀ ol yol erine ÚÀéimì

Õerreliúden geç göresin güneşi

458

266.


Çoú şükürler ol àanì PerverdigÀr

Dürlü nièmet bize úıldı yÀdigÀr

Ehl-i tevóìde úarışduñ ãıdúile

Gösterürler düşi gördüñ ÀşikÀr

İşbu meclis èaşú u şevú ÀåÀrıdur

Yek naôar şefúatle úılmış GirdigÀr

Derd-i yÀrile bu derde çÀre úıl

Bir gün ola meróamet ide nigÀr

Eyleriken èaşúa úullıú nÀgehÀn

CÀn içinde bu derÿna oldı kÀr

ÙÀlibÀ ãıdúile gel bu ãanèata

TÀ ebed eyler àanì seni bu kÀr

ÚÀéimì dìvÀne èaşúa úul olub

ŞÀha lÀyıú úapdı bir özge şikÀr

124b

SÀóilinde buldı deryÀ gevherin

Úıymetini bilmedi hìc nÀbekÀr

ÙÀlib-i dünyÀ olanlar bì-naãìb

Ùÿùyadur úaràaya olmaz şikÀr

459

267.


Uyan hey gözlerüm uyan

Uyumaz ùÀlib-i YezdÀn

Ki àayret ıssına ùayan


Gel ey nefse uyan àÀfil

Yuúaru ùur uyan àÀfil

Gidemezsin yayan àÀfil

Uyumaz èÀşıú-ı SübóÀn

Òorÿslar ötmede dÀéim

Nice bir olasın nÀéim

Hele ol giceyi úÀéim


Bu dünyÀdur úamu fikrüñ

Nedür Àrzÿ nedür õikrüñ

Ya bunca nièmete şükrüñ


Gel oúı bir sebaú èaşúdan

Melekler yazalar meşúden

Úamu yoldaş yola yetdi


Nebìler müjdeler virdi

Uyanlar menzile irdi

460

CinÀna ãaà esen girdi


125a

Buña vÀriå görüñ kimdi

Velìlerdür begüm şimdi

Ara bul uyanub imdi


Seni ey ÚÀéimì àaflet

Bu yolda eyledi nekbet

Yaradan Óaúú’a úıl minnet


Erenlerden dile himmet

Úoma bu dìni der-õimmet

İşüñ bunda idüb temmet

Uyumaz ùÀlib-i RaómÀn

268.


EyÀ àÀfil bu dünyÀya

Niye geldüñ bilür misin

Niçün meylüñ yoú èuúbÀya

Bu óÀlile úalur mısın

Uzun ãanuları ãanduñ

Bu naúşa aldanub úalduñ

Ne ãalduñ ya nesin alduñ

Bu èibretden alur mısın

461

Bu mülküñ ãÀóibi Óaú’dur

Görürsin ortaàı yoúdur

Gelüb gidenleri çoúdur


Òaber virdi kitÀblardan

Aluñ èibret èitÀblardan

ØiyÀ-yı mÀh-tÀblardan


Bu gülde èandelìb öter

Úamu iş bunda çoú biter

Olanlar èibreti yiter


İdindüñ mülk ü evlÀdı

Seni azar òoş (evlÀdı)

Dönüb èaşú ile MevlÀ di


125b

Erenlerden alub èibret

Saña gelmez mi hìc àayret

Çü senden yeg ola èavret


Óaú emri MuãùafÀ vardur

Úamu derde şifÀ vardur

Uyan àÀfil vefÀ vardur


462

Olar dünyÀya baúmazdı

Görinen naúşa aúmazdı

Özin odlara yaúmazdı


ÓalÀl olsa óisÀbuñ var

ÓarÀm ise èaõÀbuñ var

Úabirde ne cevÀbuñ var


Bu àaflet nice bir aómaú

Giceler ãubóa dek yatmaú

Mürüvvet mi oda yanmaú


Görüñ ÚuréÀn neler söyler

Ölüm vardur nidÀ eyler

Döşek yoràan begüm n’eyler


Nice bir olasın gümrÀh

Düşüb derde didüñ mi Àh

Úanı evrÀd ü õikrullÀh


Bütün gün úahve vü dütün

Daòi efyÿn ü berş bütün

áıdÀsuz çatamaz ötüñ


463

Ùabìèat ôulmeti cÀnı

Baãar görmez o cÀnÀnı

RıøÀ-yı Óaú èaceb úanı


Yimek içmek giyinmekdür

Bunuñ ãonı ãoyınmaúdur

Caóìm içre göyinmekdür

126a Bu óÀlile úalur mısın

Oturmaúda vü yanmaúda

Daòi almaúda ãatmaúda

Biri birine çatmaúda


Cemìèan òÿy-ı vesvÀsdur

Ki zìrÀ göñlimüz pÀsdur

Gögüsde fikr-i òannÀsdur



269.


ElóamdülillÀh şevúımuz

Artmaúdadur cÀnÀnile

Bu èaşúa canlar düşeli

Yortmaúdadur meydÀnımuz

464

Gel hÿ diyelüm èaşúile

CevlÀn idelüm şevúile

Vecde gelelüm õevúile

Döne döne aúrÀnile

Her dem semÀè üzre felek

Árzÿ úılur cinn ü melek

Bu bezme irmekdür dilek

126b Ülfet ide insÀnile

EşyÀ úamu dir yÀ Vedÿd

Emr itdi ol ãÀóib-vücÿd

İnsÀnlar úılsunlar sücÿd

Bilişeler YezdÀn’ile

Her kim bula insÀna yol

Şeksüz irişdi Óaúú’a ol

Úalmaya anda ãaà u ãol

Zìr ü zeber seyrÀnile

Bu ÚÀéimì èaşúa düşer

Cinsile yine yol eşer

Reşk eyleye cinn ü beşer

Óaúú’a dönüb ìmÀnile

270.

müfteèilün müfteèilün fÀèilün

Evvel olur èaşú erine bir cünÿn

Vara vara göñle úonar çoú fünÿn

465

Fenn-i óaúÀyıúda olub ehl-i óÀl

ÓÀl-i deúÀyıúda úalur òïş-sükÿn

Ger eriseñ yüri çalış bunda sen

Ol yarına úalan işi gör bu gün

Kendüñe gel kendüñi bul bil özüñ

Sezdüri vir defterüñi úıl yekÿn

Küllì fenÀ vechi úalur çün liúÀ

Ùal deñize maóv ola bu senligün

äuló u ãalÀó eyle dilÀ òalúile

Yol budurur didi úamu kÀmilÿn

127a

Óaú sözini gÿş idüben úıl èamel

äoóbetine ide úabÿl èÀmilÿn

Dilde bu dem úalmaz imiş mÀsivÀ

Dirlik ola ölilere her sözün

Bu gören vü hem görinen bir ola

Ol bir ile bir olıcaú bu özün

Dïstlarına sırrın açar dïstÀn

NÀşìlere olmayısar bu şüéÿn

Salùanat baúiyedurur èÀşıúa

Anuñiçün bunda õelìl èÀşıúÿn

466

Árzÿları bunda úamu terk idüñ

Óaúú’a irer nefslerine àÀlibÿn

Nefsine úul òÀã ü èavÀm oldı heb

Tañrı’ya úul úanda ola bu oyun

İki cihÀn fikretidür yol uran

Úul ola mı àayr-i Óaúú’a sÀcidÿn

Oldı fenÀ Óaú’da beúÀ isteyen

Birde iki bulamadı ùÀlibÿn

Úaldı ebed nÀrı úabÿl eyledi

Uydı èazÀzìle úaçan óÀsidÿn

127b

Aldanub úaldı cihÀnuñ naúşına

Dutamadı istedügin óasirÿn

Münkir-i èaşú olsa biri dünyede

Defterine aldı anı zÀéilÿn

Uymaziseñ bÀrì inan ãıdúile

Böyle ider úardaş olan müslimÿn

ÚÀéimÀ èaşúa fedÀ úıl özüñi

Göricegiz ide ãafÀ müéminÿn

Şöyle dervìş Óaú yolına sen bu gün

Saña uyub vara yolı sÀlikÿn

467

Ceõbeye düş döne döne hÿ diyü

El öpeler heft-serÀ mÀlikÿn

Yol erine ùopraú idüb özüñi

Yoúlıàile Óaúú’a irer èÀbidÿn

271.


Ey dil úarÀruñ úalmadı

SevdÀya düşdüñ mi èaceb

Òalú içre èÀruñ úalmadı

áavàÀya düşdüñ mi èaceb

èÁşıú gerek rüsvÀy ola

İñildüsi hey hÀy ola

Sìne ãadÀsı nÀy ola

ŞeydÀya düşdüñ mi èaceb

128a

Bu Àhile zÀruñ senüñ

Terkin urur cÀn ü tenüñ

Kesdüñ ümìdin her yanuñ

FerdÀya düşdüñ mi èaceb

DeryÀ-yı fikre ùalduñ uş

Dürr ü cevÀhir alduñ uş

BÀzÀr-ı èaşúa ãalduñ uş

èUúbÀya düşdüñ mi èaceb

468

Varduñ sükÿta bir zamÀn

TenhÀ bulam diyü emÀn

Durub niyÀza bì-gümÀn

TaúvÀya düşdüñ mi èaceb

Yine semÀè döne döne

Úatıldı çoú gice güne

TÀ kim ùolu mürşid ãuna

äaóbÀya düşdüñ mi èaceb

DìvÀneler şöyle gezer

Ne küfr ü ne ìmÀn sezer

Ùabè-ı cisimden úıl güõer

èUlyÀya düşdüñ mi èaceb

Bu ÚÀéimì dìvÀnedür

CÀn sevdügi bir dÀnedür

RÀstì bunı YezdÀn’adur

Hey vÀya düşdüñ mi èaceb

272.


áaflet nice bir ey dil

Çeşmüñ açasın bu gün

Bu dÀr-ı fenÀdan bil

Añsuz göçesin bir gün

469

äu üzre binÀ itdüñ

Bir baú èacebÀ n’itdüñ

Añla nereye gitdüñ

Bundan göçesin bir gün

EbrÀra irişdüñ mi

Dïstile görişdüñ mi

èİrfÀna úarışduñ mı

Anı seçesin bir gün

128b

Ùatluca gelür evvel

Nefse tene bu mühmel

DünyÀ budurur esfel

Zehrin içesin bir ün

Aldanu úalur cÀhil

Düş seyrine bir àÀfil

Niçün olasın mÀéil

Çünkim úaçasın bir gün

Şol [kim] elile dikdüñ

Ùarla ùoòumın ekdüñ

Yaòşı vü yaman çekdüñ

Kendüñ biçesin bir gün

Gerçekde gümÀn yoúdur

Bu cümle olan Óaú’dur

Óükm ıssı o mülóaúdur

Úanda uçasın bir gün

Ey ÚÀéimì dünyÀda

470

Úalmaz zer ü simyÀda

Düşdi àam u feryÀda

Gördüñ nicesin bir gün

273.


Óayret alur èaúlumı

Nice bilem ben seni

Söyleyemem naúlini

Bulamazam ben beni

Bilinmezem ben miyem

Yoòsa cÀnum sen miyem

Bu cÀnile ten miyem

Úılsañ èayÀn èaynını

Gör bu ãuver bir úafes

Çıúagelür bu nefes

Bu ne edÀ ya ne ses

Çün bilemez kendini

FÀnì olub mÀsivÀ

Úaldı hemÀn berhevÀ

Ola mısın pìşvÀ

Bula seni aóseni

129a

Şevúileyem zevúile

Eglenürem èaşúile

Yolda duram ãıdúile

Dilde dutub sevgini

471

Derdüñile aàlarum

èAşúuña bil baàlarum

Irmaú olub çaàlarum

Özleyüben baórini

ÚÀéimì’ye geldi òïş

Nuùú-ı ÒudÀ úıldı gÿş

Nice ola göñli boş

Nÿş idicek úaùreni

274.


äÀdıú iseñ gel berü

Hÿ diyene dut úulaú

Gel aòi gel ilerü

Ögren e yola ayaú

Göñlüñi vir mürşide

Óaúú’a seni ilede

Söz sañadur ey dede

Aç gözüñi òoşca baú

Kim bu yola geliser

èAşúile gör n’olısar

Sìne güher ùolısar

Ola èayÀn sırr-ı Óaú

472

èAşúa düşen ey püser

Úıldı fedÀ cÀn ü ser

Árzÿları heb keser

Óaúú’ı añar dil dudaú

Òamr-ı Óaúú’ı nÿş iden

CÀnını bì-hÿş iden

èAúlını seròïş iden

äudan alur ol sebaú

Sìnesini úıla şeró

Olmaya tÀ dil teraó

Vuãlata bula feraó

èAşú erine ùutma daú

129b

Bir bilesin ÒÀliú’ı

Rızúı viren RÀziú’ı

Boş úomaz ol ãÀdıúı

Ùolu ola her bucaú

Úoma ãaúın bu demi

Kendüñe bul hem-demi

Ádemì ol Àdemì

Dïsta ola dil úonaú

ÚÀéimiyÀ derdile

ÇÀreñi úıl merdile

Ferd oluban ferdile

Aúda aúı oúumaú

473

ÓÀøır olub durasın

Yol yaraàın göresin

Peydaàını süresin

Ferz evine varacaú

275.


Hey nice bir yatasın

Dur yuúaru Óaúú’a baú

CÀnı tene ãatasın

Niceye dek uyumaú

Dünye içün ãatma dìn

Úardaşına dutma kìn

Úarañudur çünki sin

Şemèini gel bunda yaú

Yol yaraàuñ görelüm

Menziline irelüm

Kendimizü direlüm

Çünkim olur olacaú

Mürşide el virelüm

Aãlımuzı ãoralum

Aããı ziyÀn görelüm

Çün ãorısar bizi Óaú

Bunda bizi añduran

ÓÀlimüzi döndüren

474

Ùoàrı yola úanduran

Yine virür bir ulaú

130a

ÚÀéimiyÀ aç gözüñ

èAşúa düşüb bil özüñ

Ol eri sen bu sözüñ

Emr-i Óaúú’a dut úulaú

276.


İrdi bize úudret eli

Gösterüben ùoàrı yolı

Bülbül-i èaşú aldı güli

Çünki Óaú’a didi belì

èAşúiledür dirligimüz

äıdúiledür erligimüz

Şevúiledür birligimüz

Görineli dostuñ ili

Gitdi úamu benligimüz

Úalmadı düşmenligimüz

DÀéimÀdur şenligimüz

èAfv oluna èÀãì úulı

Kim irişe õevúımuza

MÀniè olub şevúımuza

Uàrayısar oúımuza

Öpse gerek Àb u gili

475

èÁşıú olan bizi bulur

äıdúı anuñ maórem olur

Münkir olan Óaú ne bilür

Farú idemez ãaà u ãolı

Úudretimüz õikriledür

Şevketimüz fikriledür

Nièmetimüz şükriledür

äundı bize úadr-i celì

Òamr-ı Óaú’ı nÿş iderüz

èÁúılı seròïş iderüz

Òaãmımuzı òïş iderüz

Virdi úılıç bize èAlì

èÁrifimüz añlamada

CÀhilimüz ùañlamada

èÁşıúımuz bañlamada

Pìrimizüñ ismi Velì

130b

ÚÀéimiyÀ dem sürelüm

Her ne gelür òoş görelüm

İkilige terk uralum

Úovmayalum ehl-i dili

Reşk ide il ùarzımuza

Can çekile arôÿmuza

Baúmayalum àarøumuza

Yoldaşımuz dolı deli

476

277.


Bir vÀúıf-ı esrÀrı maórem idin ey ùÀlib

Bu seyr ü sülÿk içre nefsine ola àÀlib

Sırruñ aña keşf eyle şevúında vü õevúında

èAşúile ÒudÀ õikrin tÀ kim duya bu úÀlib

Ehlile muóÀsibler şol deñlü ùalar fikre

Candan içerü maòfì cÀnÀnile leb-ber-leb

Óaúú’a nice meyl itsün dünyÀyı seven àÀfil

İnsÀna irer mi kim çün cìfeyedür ùÀlib

Manãÿr gibi berdÀr ol Óaúú’ı úoma Óaú söyle

Vechinde oúur Àyet zülfüñde olan ãÀlib

èÁşıú olıcaú bülbül òÀrdan üşenür ãanma

áonca úoparur gülden aña olıcaú maùleb

èAşúuñda olub ãÀdıú ey ÚÀéimì ol èÀrif

Açılmaya bìhÿde edeb gözede bu leb

131a

477

278.


Elif úaddüñ görüb èaúlın şaşurdı èÀşıúuñ ey cÀn

BelÀ vÀdìsine düşüb gezer Mecnÿn-veş óayrÀn

TemÀşÀ õevúını sürdi bilenler èaşú-ı cÀnÀnı

æevÀbum var günÀhum var diyenler úaldılar òüsrÀn

CemÀlüñ seyrine geldük senüñle baúaruz veche

ÓabìbÀ çün òayÀlüñdür bu çeşmümde olan her Àn

Òaber alduú dudaàuñdan aúan ãu Àb-ı óayvÀndur

DehÀnuñdan Óıøır içmiş úarañlıúda eyÀ insÀn

Õelìl oldı iden inkÀr senüñ ãunèuña ey dilber

Ruòuña eyleyen secde melÀéikdür degül şeyùÀn

ZiyÀn ıããı aña n’eyler bulınca seni bir ùÀlib

Senüñ õÀtuñda maóv olmış úamu ednÀ ile aèyÀn

ŞehÀdetden niçün úaçsun muóibbüñ muòliãüñ cÀnÀ

äıfÀtuñ çün vücÿdı yoú senüñ õÀtuñsuz ey sulùÀn

ëalÀlet aña irişdi seni ùanmadı bu mülkde

Ùamaè-kÀr oldı dünyÀya caóìme gitdi o óayvÀn

ÔalemnÀ rabbünÀ söyler o kim ferzend-i Àdemdür

èAlìm oldur ãudÿr içre ne fikr eylerse bu merdÀn

478

áafÿr Àyetüñi virdüñ tesellì úullara yÀ Rab

131b FenÀ olmaú gibi yoúdur óuøÿrında eyÀ YezdÀn

ÚanÀèat virici sensin sülÿk ehline her demde

KemÀli cümle maòlÿúuñ senüñdür çünkim ey SübóÀn

Leke’l-óamd cevher-i óÀlüñ çü sensin fÀèil-i muòtÀr

MenÀzil esfel ü aèlÀ ki maóv oldı èaúıl iõèÀn

Ne deñlü enbiyÀ geldi velìler daòi lÀ-yuóãÀ

Ve bì-yanùiú ve bì-yübãir deminde úaldı ser-gerdÀn

HelÀk olmaú muúarrerdür buyurduñ àayr-ı vechüñden

YÀ àÀfil ÚÀéimì sen ben dimekle olamaz seyrÀn

279.


Eóad Aómed’de gösterdi kemÀl-i sırr-ı SübóÀn’ı

BeyÀn úıl kefÀ geldi ãadÀsı dutdı meydÀnı

TamÀm oldı nübüvvet kim èayÀn oldı èademden Óaú

æenÀ eyler úamu õerrÀt meded ey faøl-ı RaómÀnì

CemÀlinden ıraà itme yoluña cÀn virenleri

ÓayÀt-ı cÀvidÀn bulsun o kim ide bu seyrÀnı

Òaùarlu yoldurur àayra göñül virmek bu dünyÀda

DelÀlet gösterür buña görüñ ÀyÀt-ı ÚuréÀn’ı

479

ZebÀna geldi göñülden bu sözler duyması gücdür

132a RaóìmÀ yine luùfuñdur viren idrÀk ü iõèÀnı

ZamÀn ìcÀdına Aómed sebeb olmış muúarrerdür

Ser-À-ser èÀlemi dutmış tecellì şevú u nÿrÀnì

Şehìd itmek revÀ görmiş yanan èaşúile èuşşÀúı

äafÀdan cism-i Manãÿr’ı kül aldı nice merdÀnı

Øarar gördi o kim anı óaúìúat bilmedi bunda

Ùahÿran şerbetin içmez dilÀ her ùabè-ı óayvÀnì

Ôalÿm olmaú cehildendür óıyÀnetdür emÀnetde

èAlì buyurduàı bellü budur ol nuùú-ı insÀnì

áarìb düşdüñ vaùandan kim ya andan nice àÀfilsin

FelÀketdür unutmaúlıú begüm bu aãl-ı ìmÀnı

Úatı göñlüm ki nerm olsa òaber alsa bu maènÀdan

GümÀnı úaldurub ide gice gündüz õikir anı

LeùÀfet vire dünyÀya ãadÀsı dola ÀfÀúa

MecÀzì èaşúı maóv idüb bula leõõÀt-ı rÿóÀnì

Nesìminden ki ol yÀrüñ muèaùùar ide kendüzin

VefÀlu dilberüñ õevúın süre bilüb bu iósÀnı

Hemìn oldur hemÀn oldur didiler ÚÀéimì duyduñ

Yazıú degül mi úalursañ bu óÀlde görmedin anı

132b

480

DeryÀ-yı dil cÿş eyledi andan òaberler söyledi

Ehl-i dili òïş eyledi baór-i vilÀyet vaútidür

280.


TÀrìò bi-külli àayb-i èÀm irişdi gördi òÀã u èÀm

Bitdi úamu işler tamÀm nÿr-ı hidÀyet vaútidür

äÀóib-zamÀn meydÀn úura gerçek erenlerdür dura

ÔÀlimleri cümle úıra seyf-i èinÀyet vaútidür

Yalancılar ya n’eylesün başa tedÀrik eylesün

Óaú ehli Óaú Óaú söylesün rÿz-ı úıyÀmet vaútidür

Taúlìd-i èilm ehli olan rızú u riyÀ üzre úalan

Heb sözleri oldı yalan özge nedÀmet vaútidür

İrdi nihÀyet bu zamÀn keõõÀblara olmaz emÀn

Úılıç urıla bì-gümÀn Àòir rivÀyet vaútidür

Úurdile úoyun yüriye ùopraú ısa ùaà eriye

Yanar deñizler süriye àayret nihÀyet vaútidür

DìvÀneler uyanısar şirk ü nifÀúlar gidiser

Bu demdür ol dem ey püser èayn-ı şehÀdet vaútidür

Úalúa meõÀhib cümlesi irince úudret cümlesi

Bir meõheb ancaú úalası zìrÀ saèÀdet vaútidür

481

Ol kim Muóammed’dür resÿl andandurur cümle uãÿl

133a Dirseñ Óaú’a bulam vuãÿl ùoàrı óikÀyet vaútidür

Sırr-ı ÒudÀ’dur ÀşikÀr esmÀé-i BÀrì úıl şümÀr

Úudret maúÀmı GirdigÀr ÚuréÀn ü Àyet vaútidür

Ey ÚÀéimì çoú söyleme çünkim irişdüñ bu deme

SeyrÀna gel hìc àam yime mehdì èalÀmet vaútidür

281.


Çün Óaúú’a geldük Óaúú’ile

Ey dil ãaúın düşme ıraú

Seyr it vücÿduñ mülkini

Cemèile farúa ùoàru baú

Óaú nefsine nefsüñ delìl

Sende netìce ol Celìl

Ol büt-şiken miål-i Òalìl

Nemrÿd-ı nefs tÀ ola şaú

Maòlÿúdan añla ÒÀliú’ı

Her õevúile bil RÀziú’ı

Maèşÿúa ãoruñ èÀşıúı

Bu yüzde ôÀhir õÀt-ı Óaú

èAyn-ı ezel åÀbitemüz

èAyn-ı ebed rÀbıùamuz

Bizden bize óükm-i ilÀh

Buyruú süre uş mÀ-ãadaú

482

Óaúú’uñ şüéÿn-ı õÀtıyuz

Ezel ebed miréÀtıyuz

ÁyÀtıyuz àÀyÀtıyuz

Bizden bizedür bu sebaú

Çün óükm olur bizden bize

Sırr-ı úader geldi söze

Maèlÿm bizüz èilmümüze

Bizden bize geldi dayaú

Gördi èayÀn Óaú ehlimüz

Taóúìú küfürdür cehlimüz

Buèd Àteşinden mehlimüz

133b Úuruldı meclisde otaú

Bilindi iş bir er gerek

İşletmege serder gerek

èAşúa óanìn ola yürek

Hem açıla bu göz úulaú

Bizden bizedür òayr ü şer

Kimi yürür kimi düşer

İki eve ùoldı beşer

Özge sarÀy özge úonaú

Ey ÚÀéimì Àyìnemüz

Açdı çü Muóyi’d-dìn’imüz

Yumşatdı dil-i sengimüz

Maènì oúur bu dil dudaú

483

Mevcÿd olan Óaú’dur dedem

Demdür sürelüm dem-be-dem

Artıú olan hÀlik èadem

Andan ùoludur her bucaú

282.

7’li hece

LÀ-mevcÿde illallÀh

EõkÀrı dervìşlerüñ

LÀ-maúãÿde illallÀh

EfkÀrı dervìşlerüñ

Úoyub dünyÀ varlıàın

Duta dïstuñ yarlıàın

Terk itmek aàyÀrlıàın

BÀzÀrı dervìşlerüñ

Yir gök ãÿret bulmadın

Daòi Àdem gelmedin

Óaú der-elest olmadın

İúrÀrı dervìşlerüñ

Düzilmedin kÀéinÀt

Oúunmadın beyyinÀt

Olmış idi èayn-i õÀt

DìdÀrı dervìşlerüñ

Vara yıldız mÀh-tÀb

EnbiyÀlar hem òiùÀb

484

èİlm ü óikmet dört kitÀb

134a EnvÀrı dervìşlerüñ

Şerìèat-i enbiyÀ

Ùarìúat-i evliyÀ

Óaúìúatdür kim duya

EsrÀrı dervìşlerüñ

ÚÀéimì ùut sözini

ÒÀk-i pÀ úıl yüzini

Göstereler özüni

EbrÀrı dervìşlerüñ

Maşrıú maàrib tekkesi

ÙÀliblerüñ Mekke’si

èAbdü’l-úÀdir sikkesi

EzhÀrı dervìşlerüñ

283.

8’li hece

èAşú ãayrusı olanlara

TìmÀr iden èaşúdur yine

İçsün èaşúuñ şerbetini

Dïstı duyan õevúdur yine

Açdurur bÀùın gözüni

Göre kendü kendüzini

Dosta döndüre yüzüni

Anı duyan şevúdur yine

485

Söyündürür nefs odunı

Bozar ùılısmuñ bendini

Yıúa bu benlik seddini

ÔÀhir andan Óaú’dur yine

Ol ùaş olmış dil seddine

Urur èaşúun külüngini

Áb-ı óayvÀnı aúıdur

Dirlige mülóaúdur yine

Óaú çü göñül úuflınuñ

MiftÀóını virür aña

Açar göñül kilìdini

Genc çıúaran ãıdúdur yine

Ùalan èaşúuñ deñizine

Òïş ãataşur cevherine

Dil gevherdür èÀşıúlara

134b äayyÀd iden şevúdur yine

Dïstı görüb devrÀn sürer

Dïstlarla görişüb güler

Dïst òaberin ùÀliblere

Dimege elyaúdur yine

Yavaş olur úulavuzı

Nedür bilür yoluñ izi

ÚÀfilenüñ ser-menzili

Ol ùoúuz eùbaúdur yine

486

Varur ol cÀnlar cÀnını

Ol iki cihÀn faòrini

ÚÀfile gösterür aña

Ol ile’l-óaúdur yine

Bunda irişen ÚÀéimì

Olmaz ebed ol nÀéimì

Óaúú’ile Óaú’dur dÀéimì

Sen bunda gel taúdìrine

Ùutàıl Muóammed yolını

Görklü güzel sünnetini

DÀéim oúu ãalavÀtını

Ol úapuyı úaúdur yine

Yoúlıàile bu varlıàa

èÁşıú olanlardur gelen

Ne úadar ãarmaşub úala

èAşú aña ùayaúdur yine

èAşú atına binmeyenler

èAşú yolını añmayanlar

Ne úadar zÀhid olursa

Ùamuda úaynaúdur yine

èÁşıú olan ãarmaşursa

Bu dünyÀya bulaşursa

İètibÀra dolaşursa

èAşúla yüzi aúdur yine

487

Göñülde èaşúuñ õerrece

Ger varise çekme elem

Söyündürse ãovuú dünyÀ

Dutuşursın çaúdur yine

135a

284.


èÁşıú berü gel meclis úonıldı

Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh68 dinildi

èAşúı şarÀbı kime ãunıldı

Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dinildi

Dil bÀàçesinde bülbül olanlar

ÒÀrdan üşenmez güle ãunanlar

Şÿrìde-óÀldür Óaú’da dönenler


SÀlik olanlar dÀéim õikirde

Derdile Àh ü sÿz ü fikirde

Óadsüz naèìme óamd ü şükürde


èÁşıúlar eyler cÿş u òurÿşı

Her úanda görse bul bì-òurÿşı

Elden bıraàub altun àurÿşı


68 Kalkın ve Allah için raksedin (dönün)

488

Bulmazsa şimdi hìc ãoñra bulmaz

Bunda biten gül bir demde ãolmaz

Vuãlat gibi çün bir õevú bulınmaz


Óaúú’uñ ôuhÿrı bu cümle emlÀk

Dönmekde dÀéim çarò üzre eflÀk

Ol kim resÿle Óaú didi levlÀk


Úul ÚÀéimì’ye ger dirse MevlÀ

Olur mı bundan bir devlet ola

DeryÀya ùalub bir cevher ola


Baú Ebü’l-òayr’ı Ebÿ Saèìd’i

Bulmış yaúìnen cümle baèìdi

Her kÀmil eyler bu iki èìdi


Úurtuldı anlar her bir telefden

Çıúmadı ùaşra óÀl-i selefden

Nìk-nÀm úaldı yine òalefden


135b

Óaúú’ile Óaú’da ôÀhir büùÿn ol

Òalúdan fenÀ bul Óaú’da yekÿn ol

Andan anuñla cümle şüéÿn ol


489

Òïş ÚÀdirìdür İsmÀèilìler

Óaú’da Óaúú’ile cümle velìler

èÁrifde n’eyler şirk-i celìler


Cemè oldı òˇÀn-ı meydÀn úuruldı

Bu óaşr ü neşre (ãoruduruldı)

SeyrÀn dükendi úaçan duruldı


285.

11’li hece

Gerçek erler ne òïş uãÿl úomışlar

Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dimişler

Tevóìd baàçesinde bitsün yimişler


Pìr-perver olan yolını gözler

èAşúile şevúile ol dïstı özler

Ne àam münkir dise bìhÿde sözler


èAşúile çarò uran yedi felegi

èArşuñ eùrÀfında dönen melegi

Añlayub ne imiş Óaúú’uñ dilegi


490

Sırrını dïstlara açar Õü’l-celÀl

Kimisin menè ider kimine óalÀl

Nice bir yatasın şöyle pür-melÀl


286.

11’li hece

Kümmel meşÀyiòdür dönen selefde

Óüccet oldı èÀşıúlara òalefde

Münkir iflÀó olmaz dÀéim telefde


136a

İstiòÀre sünnet imiş ümmete

Eyleyenler vÀúıf olur óikmete

Bir nesne ùayanmaz yüce himmete


Dïstı sevmek bize farødur ÚÀéimì

Õikrinde fikrinde olub dÀéimì

LÀyıú degil yolda olmaú nÀéimì


İnsÀn-ı kÀmilde himmet olınca

Óaúú’ile söyleşür kendü dilince

Kendü vücÿdında dïstı bulınca


èAşúile şevúile olan óareket

èÖmrine rızúına virür bereket

491

Tevóìdile şirketini süregit


287.


İnsÀna óayrÀn göklerle yirler

Úÿmÿ ve’rúasÿ lillÀh dirler

Gel eyle seyrÀn açıla sırlar


Her kimde vardur èaşú-ı ÒudÀ’dan

Bir õevú aparır işbu edÀdan

Şevú ehli vicdÀn alur ãadÀdan


FÀnì cihÀna şol bir gelenler

Óıør’uñ öñinde dersin alanlar

Göñlinde Óaúú’ı dÀéim bulanlar


BÀng-i resÿli ism-i celÀli

äıdúile gÿş it ãavt-ı belÀyı

Bunda óarÀmdan farú it óalÀli


Óaú dïstlarına şeyùÀn irişmez

Tevóìd içine gelmez úarışmaz

136b ÚÀdir degildür göz yoú görüşmez


492

Óaúú’ı görürdi ger görse dïstın

NÀr-ı caóìme yaúmazdı pïstın

äÿretde gerçi bÿs itdi destin


äÿretde úalma gel cÀna úardaş

CÀn içre olub cÀnÀna sırdaş

Gelgil olalum baór içre dürdaş


áÀéib erenler óÀøır erenler

Óaú gözin açub dïstı görenler

Öz õÀta ùapub ùoàrı duranlar


Gel ÚÀéimì gel Àdem olalum

Bu dem içinde bir dem olalum

Dïst vuãlatında hem-dem olalum


288.

11’li hece

èAceb midür Óaú Óaú dise pìrimüz

èAbdü’l-úÀdir sulùÀn ola pìrimüz

Úanda olsañ gösterile yirimüz


493

Tevóìd meydÀnına èÀşıú düşince

Baóre girüb dil úaùresi coşınca

Çü her seóer berzaòları aşınca


Çün irişür eli her bir düşmişe

Himmet itmeye mi ãÀdıú dervìşe

BÀ-òuãÿãÀ böyle düşkin şaşmışa


Ceddi Muóammed’dür raómet èÀleme

Olmayaydı yaz dimezdi úaleme

Muóibb-i muòliã nice düşer eleme


137a

Añlayub nefsini Rabb’in bilenler

Óayy-i lÀ-yemÿtdan dersin alanlar

èÁlem úopmaya mı eti ölenler


Bu tevóìde úarışanlar şübhesüz

Ten úafesden rÿóı çıúmaz tevbesüz

Göz yumub açmaya Óaú’dan hibesüz


Óaúìúat dönderür çarò-ı felegi

Ceõbesi úul itmiş cinn ü melegi

Şunda gelen bitmeye mi dilegi


494

Óaúú’uñ nÀzlı úulı çoúdur cihÀnda

Vücÿdı ùoludur ôÀhir nihÀnda

İsm-i aèôam esmÀsıdur dehÀnda


Ümìdimüz dÀéim faøl u raómete

RÀóat içün ãabr idelüm zaómete

Şükrimüz vardur bunca nièmete


Yoúlıàile eyleyelüm bir bÀzÀr

Gerçek erenlerden ire Óaú naôar

Bu tevóìde gelen ãanmañ yol azar


Miskìn ÚÀéimì’ye ãorsañ óikmeti

Bun deminde çoú yetişdi himmeti

Eksügi çoú idemiyor òidmeti


Cümle töhmet bu miskìnüñ ùÀèati

Ne hüneri vardur ne òod ùÀúati

ÒaùÀlarda geçer èömri sÀèati


289.

4’lü hece

Úum úum nÀéim

Gel ol úÀéim

495

Her dem ãÀéim

AllÀh dÀéim

137b

Bunda bayıú

Esrik ayıú

Dïsta lÀyıú

AllÀh dÀéim

ÚuréÀn nÀùıú

Bunda ãÀdıú

Gel di èÀşıú

AllÀh dÀéim

Gel gel uãlı

Úo bu faãlı

Gel bul aãlı

AllÀh dÀéim

Birdür mÀcid

Gel ol sÀcid

Olub vÀcid

AllÀh dÀéim

Úılduñ secde

Gel gel vecde

Senden geç de

AllÀh dÀéim

Dönsün merdÀn

Açsun meydÀn

Birdür YezdÀn

496

AllÀh dÀéim

Her kim virdi

ÕÀta irdi

Göñle girdi

AllÀh dÀéim

Giydi bir tÀc

Úıldı mièrÀc

Vechi vehhÀc

AllÀh dÀéim

Bozdu dirdi

Baú bu seyri

Yoúdur àayrı

AllÀh dÀéim

èAbdü’l-úÀdir

Durma hÀ di

Gerçek nÀdì

AllÀh dÀéim

Himmet úÀéim

Olmaz nÀéim

El-óaú ãÀéim

AllÀh dÀéim

ÚÀéimì buldı

Naúdini aldı

Kendüyi bildi

AllÀh dÀéim

497

Kim berü geldi

Anı o buldı

èÁleme ùoldı

AllÀh dÀéim

VÀóid eóaddür

Kendi äamed’dür

Óaú’dur ebeddür

AllÀh dÀéim

Nefy ü iåbÀt

Açdı miréÀt

Gördi bi’õ-õÀt

AllÀh dÀéim

Görüb fikr it

Óaúú’a şükr it

Her dem õikr it

AllÀh dÀéim

Terk it èÀrı

Bulduñ varı

Dildür dÀrı

AllÀh dÀéim

Gel müştÀúı

Baú èuşşÀúı

Dirler bÀúì

AllÀh dÀéim

Baú bu sevúa

498

Ùatlu õevka

Gel ir şevúa

AllÀh dÀéim

138a

290.


Óaúú’ileyüz Óaú’da geldük Óaú’dayuz

ÔÀhir ü bÀùın bizüz muùlaúdayuz

Fevú u taót ü kevn olan bu şeş cihÀt

Úaùremüzdür bÀlìn-i mülóaúdayuz

Evvel Àòir bizümile bizdeyüz

Vaódetile biz bu cemè ü farúdayuz

SÀkin olub bu görinen òalúile

Şöyle tekrÀrsuz çıúan eşfaúdayuz

Cümle esmÀ vü ãıfÀtuñ ÚÀéimì

Aãlile işbu ùoúuz etbaúdayuz

291.

11’li hece

Nice ùÀlib bu meclise úarışur

èAbdü’l-úÀdir diyü himmet itmez mi

Maóabbetle bir birile görişür

èAbdü’l-úÀdir bize himmet itmez mi

499

Kimi erre çeker kimi hÿ diyü

Kimi oturuban dilek ùañlayu

Her birinde var óÀlince bir úayu


İsmini işidüb èÀşıú olurlar

äıdúile gelenler Óaúú’ı bulurlar

Tevóìd meclisine her dem gelürler


Ehl-i dünyÀ olan çoàı uãanur

ÚıyÀs ider dünyÀlıàı yaãanur

Gerçek olan anı kendü heb ãanur


138b

Çoàısı himmetüñ óÀøır görmede

Her işde anuñla nefes urmada

ÙÀlibler bunı söyler durmada


İstièdÀdı deñlü her bir kişiye

Gerek erkek olsun gerek dişiye

Biri iki gören bile şaşıya


Óaúú’ile bir olub õÀt ü ãıfÀtda

èAşúile şevúile ol iltifÀtda

Gerek óayÀtile gerek vefÀtda


500

Miskìn ÚÀéimì dir Óaú Óaú görişdi

Bu meclise töhmetile úarışdı

Kerem kÀndan aña himmet irişdi


292.


áarú iken deryÀ-yı vaódetde felekler mihr [ü] mÀh

Kendü kendü birligine şÀhid idi ol ilÀh

Bunı diyüb kendüzine sırrile ol pÀdişÀh

YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh

Dürr-i bì-hemtÀ yaratdı kün diyüb ıôhÀr içün

Bì-óurÿf ü lafô ü ãavt ol ãÿret-i envÀr içün

Yek-naôar úıldı aña bu èÀlemi ÀşkÀr içün


Feyø-i aúdesden èamÀda úodı óubbile dilek

139a Mülk düzeldi èÀlem oldı çaròa girdi nüh felek

Vaóy-i Óaú’da didi ervÀó-ı beşer cinn ü melek


Eyledi øıyú-ı èademden hem şefÀèat bunlara

Úanàı neye lÀyıú ise irdi tevfìú cÀnlara

áayret-i Óaú ôÀhir oldı çün girildi ùonlara


501

Şol elest bi-rabbiküm vaútinde úıldıàı cevÀb

Anı ıôhÀr eyledi bunda èıúÀb u bÀ-åevÀb

Kimi ÀşkÀr kimi gizlü bu sözi dir bÀ-ãavÀb


Úoròuya ãÀlió düşince nite ola ôÀlimìn

Bunda özini úayıranlar anda olur sÀlimìn

BÀ-òuãÿãan ola şÀfiè raómeten-lil-èÀlemìn


Óubb-ı Óaúú’a lÀyıú olan hey èaceb ne òÀk ola

Çoú ãalavÀt oúuya hem ãÀóib-i levlÀk ola

Yolına baş oynayanlar ol zamÀn bì-bÀk ola


139b

Defè olur bunlarla dÀéim ümmete gelse úaøÀ

Bu óasebde bu nesebde ôÀhir ü bÀùın rıøÀ

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ ceddi resÿl-i murteøÀ


EnbiyÀ vü evliyÀ óaúdur vücÿd oldur hemÀn

On sekiz biñ èÀlem ile bu zemìn ü ÀsumÀn

İsm-i aèôam kendü ismi ÚÀéimì yoúdur gümÀn


BÀng oúunur günde beş kez tÀ úıyÀmet dem-be-dem

Dìn-i İslÀm ôÀhiren buldı iúÀmet dem-be-dem

Bütleri bÀùıl itdi işbu èalÀmet dem-be-dem


502

Sözüñ üzre söz bulınmaz ins ü cinn óayrÀndurur

Baãduàuñ yire göz irmez ne èaceb seyrÀndurur

Senden ayru cÀmiè uçmaú èÀşıúa deyrÀndurur


Óaúú’ile nÀùıú olub edyÀnı bÀùıl eyledüñ

Cümle maòlÿúı geçüb Óaúú’ile Óaú’da söyledüñ

Óaú’dan artıú kimse bilmez anda n’itdüñ n’eyledüñ

140a YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh

Óükm-i ÚuréÀn’ile ôÀhir şerèi ibrÀz itmegi

Ehl-i èaúlı nice mümkin sırra hem-rÀz itmegi

Kendüden geçmez ki bula keşf ile rÀz itmegi


èÁlim ü dÀnÀ alub yapdı şerìèat nüktesin

èÁşıú u ãÀdıúlar aldı bu ùarìúat nüktesin

Nedür ol kümmel ki buldı óaúìúat nüktesin


Fetó-i Mekkì yÀ Fuãÿã yÀ Maàrib-i Ekber gibi

Şeyò èAbdü’l-úÀdirì yÀ Mevlevì rehber gibi

èÁleme bir bir gelenler ãÀóib-i Úamber gibi


Òatm-i mürsel ôÀhirüñdür bÀùınuñ hem óÀliyÀ

ÁşikÀre èÀlem içre èilm-i óÀl-i evliyÀ

ÒÀtemüñ óükmi velì ãÀóib-zamÀndur mehdiyÀ


503

MuècizÀtuñ ÀşikÀre naôm ü ÚuréÀn şaúú-ı mÀh

Ne belÀé-i rÿ-siyÀhdur Bÿ Cehil ey pÀdişÀh

140b Buña şÀhid çÀr èunãur ùaş aàaç ãaórÀ giyÀh


Óamd-i ÓÀmid õÀt-i pÀk-i úulhüvallÀhu eóad

Óaøretüñdür Óaú meşhÿr ol ki AllÀhu’ã-ãamed

Ùoàmadı ùoàurmadı birdür vücÿdı tÀ ebed


ÕÀta lÀyıú óamd ü úullıú senden özge kim ide

EnbiyÀ vü evliyÀ çün èaczile gelüb gide

Úapu açan cümleye sensin ôuhÿr u maènìde


Mÿsa’ya nÿruñ şecerden kendin ıôhÀr eyledi

Áyet-i innì enellÀh gördi iúrÀr eyledi

Küfr-i zülfüñ bir úılı Manãÿr’ı berdÀr eyledi


Len-terÀnì êarbesin Mÿsì nebìye urdılar

Ümmetine rüéyeti beş vaútde her gün virdiler

Çoú mıdur çün taót-gÀhuñ èarş-ı aèlÀ úodılar


Ümmetüñ şol deñlü fetó ü nuãret ü şevket bula

141a Hìc virilmiş mi bu devlet èÀlem içre bir úula

Şevú u õevúuñ úÀbe úavseyn ötesinde yol bula


504

Dem ne demdür ola ùoúsan biñ kelÀmuñ õÀtile

Hem şerìèat hem óaúìúat maèrifet ÀyÀtile

İnse cinne geldüñ ıôhÀr eyledüñ iåbÀtile


Cümle cÀnlar senden oldı sen bu cÀnlarda nihÀn

Bir cihÀnda eglenürsin yoúdur bu cihÀn

Bir dilile söyleşürsin ãıàmaz anda bu lisÀn


Bir vesÀyiùsüz vürÿdı úopdurur dilde ilÀh

Bu celÀlile cemÀlüñ her biri ãay mihr ü mÀh

Úanda baúsañ èÀlem içre õerreler olmış güvÀh


İbtidÀdan ibtidÀdur baór-i vaódet vech-i õÀt

èAyna geldi ãÿretüñle görene cümle ãıfÀt

Şevúuñile õevúuñile ôÀhir oldı kÀéinÀt


141b

Olmayaydı olmazidi bu zemìn ü ÀsmÀn

Rÿó-ı aèôam sırr-ı õÀt ü eşref-i òalú-ı zamÀn

DÀéimÀ nÀzuñ geçer Tañrı úatında bì-gümÀn


èAşúuñile şevúa geldi ãunè-ı õÀt-ı kibriyÀ

Ádem’üñ alnında nÿruñ èÀleme virdi øiyÀ

Secde úıldılar melÀéik vÀy aña kim uymaya


505

MuècizÀtuñ bir baóirdür enbiyÀdur úaùresi

Sensin ancaú kÀéinÀtuñ intihÀ vü fıùresi

Hem kelÀmı nÀùık hem kÀàıd hem kitresi


èÁlem ü Àdem ÒudÀ aãlı vü faãlı şeş cihÀt

èÁşıú u maèşÿú u úahr u luùf ü iltifÀt

Senden açıldı bilindi õÀt ü efèÀl ü ãıfÀt


Küfr ü şirk içinde úalurdı òalú bilinmezdi èaceb

MeróabÀ geldüñ vücÿda olduñ aèyÀna sebeb

Dìn-i İslÀm’dur açıldı senden ey şÀh-ı èArab

142a YÀ Muóammed Aómed yÀ nÿr-ı èarşullÀh

Kaèbe’yi büt-òÀne bulduñ fetó idüb pÀk eyledüñ

Bir nefesle ehl-i şirküñ sìnesin çÀk eyledüñ

èIrú-ı Bÿ Cehl’[i] kesüb şeyùÀnı àamnÀk eyledüñ


On sekiz biñ èÀlemi úılduñ musaòòar ùapuña

İns ü cinnile melÀéik úullıú eyler bÀbuña

EnbiyÀ vü evliyÀ müştÀú olurlar úapuña


Mülküñ oldı èarş-ı aèlÀ nüh felek yedi zemìn

Gökdeki şol dört muúarreb biri Cibrìl-i emìn

Yirdeki ekmel vezìrüñ çÀr-yÀr-ı óÀkimìn


506

Yire geçdi çoú kilìsÀ doàduàuñ dem anadan

Nice yüz biñ èÀlem ıôhÀr eyledüñ yek dÀneden

Yegdurur bir sÀde mescid nice biñ büt-òÀneden


Her nebìye bir muèayyen mescid ola úullıàa

CÀnları müràı yetişmez bu dikensüz güllige

142b Senden ayru Óaúú’ile kimler ider bu yollıàa


Cümle mümkin secde-gÀh ola saña vü ümmete

Bir óakìm-óÀõıú iremez èaúlile bu óikmete

Senden ayru kim var ola úaãd ide bu himmete






Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ ãÀóib-ùarìúat bendesi

ÚÀéimì müflisdür el-óaú èÀşıúÀn efgendesi

EnbiyÀ vü evliyÀ Óaú yek-naôar ùurfendesi


Luùf-ı pÀküñdür irişdi bu otuz yıllıú oruc

Devr-i mehdìdür dem-À-dem èafv olınsa bunca ãuç

Óürmetüñ’çün ola ÀsÀn ümmetine cümle güc


507

Şol maóabbet óürmetiçün Óaúú’ile arandadur

143a Bu ùaraf aóvÀl baúsañ ümmetüñ nìrÀndadur

Nuãret-i Óaú her zamÀnda bir dil-i vìrÀndadur


Nefs ü şeyùÀn azdurubdur ümmetini ser-te-ser

Şerèini dutmazlar imiş úılıcı nice keser

Sen kerem-kÀndan umaruz meróamet yeli eser


Sensin ol òalú-ı èaôìm ey rÿó-ı aèôam MuãùafÀ

äÿret-i insÀnda şerèüñ óükm ider ÚÀf’dan Úaf’a

MuècizÀtuñ ùabè-ı èilmi çÀr-yÀr-ı bÀ-ãafÀ


İòtiyÀr-ı òÀdim-i şerèüñ olan server gerek

Nefsinüñ Àrzÿların øabù eylemiş bir er gerek

LÀyıú ola òidmetiñe böyle úutlu ser gerek


293.

11’li hece

èAceb degül bizde olsa çoú hüner


Çün eli yetişür her úanda ãunar


508

Gel bu yola sülÿk eyle ey püser

Bu meclisde raómet yeli çoú eser

Birlene Óaúú’ile ten ü cÀn ü ser

143b èAbdü’l-úÀdir gibi var mı gerçek er

Bu tevóìde ãÀdıú çünkim oturur

Cümle işin pìr himmeti bitürür

Muóammed’üñ ãoóbetine getürür


Münkirüñ naôarı Àb ü giledür

äÀdıúa òayÀli dÀéim biledür

Úanda isterise anı iledür


Gizlü degül èaşúa óarìú içinde

İsmi ùolmış cümle farìú içinde

Olmaya mı kendi ùarìú içinde


äor eriseñ şarú u àarbı gezmişi

Ùoàrı yola úoyar her bir azmışı

On dört úola bìèat virür dervìşi


Òalvetì’de olub şeyòi İsmÀèìl

On iki esmÀya bunda oldı nÀéil

Óaúú’ile arada úalmadı cÀéil


509

Raúãile izni var şimdi bu úolda

Egerçi itmiyor BaàdÀd ü çölde

Himmeti óÀøır uş ãaàile ãolda


Tevóìd meclisinde çaldurur sÀzı

Dïst dïsta açmaz mı dürlü rÀzı

Vaútinde nÀz vaútinde niyÀzı


Eksükli ÚÀéimì èaybile geldi

Baúmayub töhmete naôara aldı

Üstine himmetüñ her demde ãaldı


Göñülden mÀsivÀ gitsün üzülsün

İkilik yazusı cümle úazılsun

Óaúú’a bir diyenler bunda yazılsun


144a

äıdúile kim dura anda ùapuya

İstièdÀd bulısar işbu yapuya

MuótÀc itdürmezler àayrı úapuya


294.


MevlÀ’sına irişdürür

Şevúile tevóìd èÀşıúı

510

Ol dïstile görişdürür

Õevúile tevóìd èÀşıúı

Sevdi anı Tañrı resÿl

Úanda ise ehl-i uãÿl

Eyler hemÀn ãÀóib-vuãÿl

èAşúile tevóìd èÀşıúı

Gündüz gice olur òoca

Çün irişür ol bir uca

Seyr itdürür èarşdan yüce


DermÀn umar cümle èavÀm

èÁlemde bulur eyü nÀm

Meşhÿr ider beyne’l-kirÀm


Heb mÀsivÀ gözden gider

Óaú birdurur artıú n’ider

Óaúú’ile Óaúú’ı óakk ider


Mülk ü mekÀnı ùayy ider

Her bir faúìri bay ider

Ölmiş dili çün óayy ider


Eyler naôar miréÀtına

VÀúıf olur ÀyÀtına

511

VÀãıl ider öz õÀtına


Cennet úapusın açdurur

Nÿrile raómet ãaçdurur

FÀnì hevÀdan geçdürür


144b

Dïsta göñüller úapdurur

Cennetde köşkler yapdurur

Bì-şübhe õÀta ùapdurur


Kevåer şarÀbı içürür

Bunda ãırÀùı geçürür

MièrÀca her Àn uçurur


Er nuùúını keskin ider

AmmÀ yine teskìn ider

Çün ÚÀéimì miskìn ider

Şevúìle tevóìd èÀşıúı

295.


Óaú dïstları gelsün berü

Şevúile tevóìd idelüm

Şirkden göñül olsun aru

èAşúile tevóìd idelüm

512

Aómed Muóammed’dür resÿl

Andandurur cümle uãÿl

Her kim diler bula vuãÿl

äıdúile tevóìd idelüm

Bu nefyile iåbÀtile

ÁyÀtile àÀyÀtile

YektÀ olınca õÀtile


Budur kitÀb-ı evliyÀ

Óaúdur òiùÀb-ı enbiyÀ

Budur ùarìú-ı aãfiyÀ


Terk eyleyüb mìzÀcını

Alàıl erenler tÀcını

Gel gör bu gün mièrÀcını


Duymaú dilerseñ men èaref

Kendüye gel baúma ùaraf

Bul tÀ ebed èizz ü şeref


145a

Óaú’da vücÿduñ fÀnì úıl

Sen seni anı ùanı úıl

Óubbü’l-vaùan cÀnÀnı úıl


513


MeydÀn ü meclis serverüñ

Himmet naôar gerçek erüñ


BosnasarÀy’a himmeti

Yitişdi seyr it óikmeti

Gel ÚÀéimì úıl òidmeti


Gel cÀmiè-i İlyÀs Beg’e

èÁşıúları seyr itmege

Óaúú’ile özin bitmege


IsúÀt idüben lÀsını

ëarben oúu illÀsını

Kendüde bul MevlÀ’sını


296.


Geldük o leùÀfetden

Ülfet dilerüz yÀ Rab

Çıúmaú bu keåÀfetden

Nuãret dilerüz yÀ Rab

514

Emrüñle vücÿduñla

Biñ luùfile cÿduñla

ÕÀta bu sücÿduñla

Vuãlat dilerüz yÀ Rab

Senden saña úaçmaàa

Úufl-ı dil[i] açmaàa

PervÀne-veş uçmaàa

Vaódet dilerüz yÀ Rab

Bir õerrece èaşúuñla

CÀnlar yana şevúuñla

DÀéim ola õevúuñla

èİãmet dilerüz yÀ Rab

145b

Úoma bizi õikrüñsüz

İnèÀmına şükrüñsüz

Dil olmaya fikrüñsüz

Raómet dilerüz yÀ Rab

Tevóìde gelen yÀrÀn

Şevúuñla idüb devrÀn

Sensin olara àufrÀn

Úudret dilerüz yÀ Rab

Çün ÚÀéimì bìhÿde

Sözi didi maèhÿda

İrgür anı meşhÿda

Úuvvet dilerüz yÀ Rab

515

297.


Buyurmışdur àanì SübóÀn

Gelüñ tevóìde èÀşıúlar

HidÀyet eyleye YezdÀn


Çün irdi himmet-i merdÀn

Açıldı bir güzel meydÀn

Sevinsün óÿrì vü vildÀn


Oluñ bu èaşúile úÀéim

Düşüb dïst derdine dÀéim

Dil ola àayrıdan ãÀéim


Erenler eyleye himmet

İderseñ ãıdúile òidmet

Ùoàa senden èilim óikmet


Göñüller şevúile dolsun

Yaúına õevúile gelsün

Nicedür kendüyi bulsun


Emìn olan bu esrÀra

Hìc ülfet itmez aàyÀra

516

Durub ãıdúile iúrÀra

146a Gelüñ tevóìde èÀşıúlar

Maóall-i CÀmiè-i İlyÀs

Gözedür Óıør’ile İlyÀs

MurÀd alur nice ecnÀs


Görübdür ÚÀéimì dïstı

MaúÀmı nÿrdan èarş üsti

Naôar úıldı çü bu postı


Hem èAbdü’l-úÀdir’üñ nÀmı

Úul eyler òÀã ile èÀmı

Severseñ dìn-i İslÀm’ı


298.


Dïst derdine düşenlere

Nefy ü iåbÀt dermÀn imiş

èAşú odına yananlara

El dutuban YezdÀn imiş

Bu meclise gelenlerüñ

Õikre meşàÿl olanlaruñ

Dostı gerçek sevenlerüñ

517

Yardımcısı SübóÀn imiş

Her kim gelüb bize uyar

Kendüzinde dostı duyar

èAşú rengine anı boyar

Pìrüm ÚÀdir SulùÀn imiş

èAşú şarÀbuñ içenlere

Ten ü cÀndan geçenlere

Ùabìèatdan úaçanlara

Şefúat iden ÓannÀn imiş

Bu meydÀna úonanlara

Bu ãofrÀya ãunanlara

Hÿ hÿ diyü dönenlere

Yardım iden MennÀn imiş

146b

Bel baàlayub èibÀdete

Döşenenler riyÀøete

Ùayananlar èinÀyete

Cennet içre óandÀn imiş

Miskìn ÚÀéimì’nüñ seri

Secde idüb öper yiri

èAşúile olmaàa diri

Dïstdan aña fermÀn imiş

Gerçek erenlerüñ ùarzı

Beklemek sünneti farøı

Budurur óÀceti èarøı

DìdÀrile ìmÀn imiş

518

299.


Bu meclise her kim gelür

YÀ Rabbi iósÀnuñ umar

èAşúa düşüb mecõÿb olur


MevlÀ’m diyüb cevlÀn ider

Varlıúları tÀlÀn ider

èAúl ü bilü nÀlÀn ider


Hey hÀ diyü birler yürür

ÓayrÀn olub şöyle durur

Kendin oda birler urur


Kimi oturub fikr ider

Cehrile kimi õikr ider

İnèÀma kimi şükr ider


Kimi úudÿm almış ele

Kim şevúle baúar zile

äÀdıú olan güle güle


Döne döne devrÀnile

Vecde gelür seyrÀnile

519

Her gürÿh-ı aúrÀnile

147a YÀ Rabbi iósÀnuñ umar

Miskìn ü mücrim ÚÀéimì

Yolında olmış nÀéimì

Uyandurasın dÀéimì


Cümle Muóammed ümmeti

Hem èAbd-i úÀdir himmeti

äıdúile idi òidmeti


Úoşdurasın bir òidmete

Anuñla ire óikmete

Tevfìú ola bu himmete


300.


Bir úaùreden ola vücÿd

YÀ Rabbi iósÀnuñ senüñ

Senden saña eyler sücÿd


Göz gördügi èibret úamu

Yir gök cihÀn uçmaú ùamu

EşyÀ vü varlıú mÿ-be-mÿ

520


Dilde dinülen mÀsivÀ

Cinn ü beşer nefs ü hevÀ

Şehr ü úurÀ kevn ü úuvÀ


Bu şeş cihet ôÀhir büùÿn

Bir nuùúile bu kün yekÿn

(...) bir kÀf ü nÿn


Ser-cümle şeyé hem úaùresi

Baór-i vücÿduñ úaùresi

Üstün ile esre ötürüsi


Bir noúùadan peydÀ ola

Bunca şüéÿn şeydÀ ola

Kenz-i òafì sevdÀ ola


147b

Senden saña ser-cümle dÀd

Sensin vücÿdile bu ad

Yoúlıúdan ola izdiyÀd


Bu ÚÀéimì’nüñ úılduàı

Tevóìd-i baóre ùalduàı

Dürr ü cevÀhir alduàı


521

LoúmÀn-ı vaútüñ óikmeti

Her bir úuluñ bir òidmeti

Şeyò èAbdü’l-úÀdir himmeti


301.


áÀyetde günehkÀruz

YÀ Rabbi meded senden

Derdile ùalebkÀruz yÀ

Rabbi meded senden

Õikrüñ variken dilde

èAşúuñ dola göñülde

Úoma bizi esfelde


Dirgür bizi õikrüñle

İósÀnuña şükrüñle

Göñül dola fikrüñle


Bu meclisi yapdurduñ

Úullaruñı ùapdurduñ

Göñülleri úapdurduñ


522

Döne döne èaşúile

Hey hÀy diyü õevúile

İúrÀrile ãıdúile


èAşúuñ ne èaceb nÀzı

İşletmede her sÀzı

148a Añlamaàa bu rÀzı


VÀãıl oluban Óaúú’a

CÀnlar yetişür õevúa

Dönmekle gelür şevúa


Bu ÚÀéimì bu meydÀn

èAşúile döne merdÀn

Sensin úamuya dermÀn


302.


YÀ Rab güneh deryÀsına

áarú olmışuz senden meded

Õikrüñ göñüller pasına

Dem bulmışuz senden meded

AàyÀrı ãıdú-ı yÀr ola

ÓayfÀ ãoñında mÀr ola

523

Bì-çÀre èafv umar ola

Senden kerem senden meded

Úul kim efendisin úoyub

Nefsüñ hevÀsına uyub

Aàlar yine ãuçın duyub


ÙÀlib arar bunca úapu

Dïstı ãanub her bir yapu

TÀ kim ola õÀta ùapu


Emrüñdurur söyletdüren

äunèuñdurur işletdüren

İlden ile iletdüren



Ehl-i sülÿküñ rehberi

Ceddi nebìler serveri


Úul ÚÀéimì bì-fÀéide

Sırruñladur bu úÀèide

O himmeti bir mÀéide

148b Senden kerem senden meded

Meclisde õikrüñ oúınur

Luùf u keremler doúınur

524

Nice òaùÀdan ãaúınur


303.


Urur terküñ úamu òÀr ü òÀşÀküñ

ViãÀlin özleyen ol õÀt-ı pÀküñ

Yolına cÀn virür her derd-nÀküñ


äabÀó aòşam degül dÀéim gerekdür

Gicelerde kişi úÀéim gerekdür

ÒudÀ’dan àayrıdan ãÀéim gerekdür


Duta mürşid sözin uya işine

Anuñ èaşúı hevÀsına düşine

Yolında úalmaya cÀn ü başına


Dili fÀnì olan õikrinde anuñ

èAúıl bì-hÿş ola fikrinde anuñ

Úamu aèøÀ ola şükrinde anuñ


Şu deñlü mest ola tevóìd içinde

Müéeååir ol ola işi gücinde

Vücÿd anı bile sırruñ ucında


525

Vücÿdın seyr ide yaşda úarada

Diye bir õerre yoú àayrı arada

Gerek aèlÀ gerek taóte’å-åerÀda


CemÀlinde celÀlinde zerÀyir

Anı göre úamu semè ü baãÀyir

Ùaş ola yaãduàı döşek úara yir


Didi ÚÀéimì’ye Şeyò èAbdü’l-úÀdir

Dilerseñ açıla cÀnında bir sır

Muóibb olub erenler göñline gir


149a

304.

8’li hece

èAşúile derde düşenler

Derdine dermÀn istemez

Ol dïstile sevişenler

Óÿrile àılmÀn istemez

Dïst cemÀlin seçenlerdür

Kendülikden geçenlerdür

FenÀ ãuyın içenlerdür

Òıør’ile óayvÀn istemez

526

èAynile èayna baúanlar

Ol şemèa özin yaúanlar

Vaódet baórine aúanlar

Bir daòi èummÀn istemez

Nefsine úahr eyleyenler

Úaùreyi baór eyleyenler

Faúrile faòr eyleyenler

Mülk-i SüleymÀn istemez

Vaódeti seyrÀn idenler

èAúlını óayrÀn idenler

Göñlini vìrÀn idenler

äÿreti bì-cÀn istemez

èAşúile devrÀn idenler

Raúãa girüb hÀ dönenler

Çaròile çaròı uranlar

Emrile fermÀn istemez

èAşú buyruàı aña yiter

èAşúile cümle iş biter

èAşú bülbüli dÀéim öter

áayrı gülistÀn istemez

Úadem züldür dönmek óarÀm

Münkir dirse neèam babam

èÁşıúlara èaşúdur imÀm

Meõheb-i nuèmÀn istemez

527

ÚÀéimì’ye dir ol úÀéim

Şevúile di AllÀh dÀéim

Yolında olmayan nÀéim

Bister ü yoràan istemez

Ùarìúat-i èAbdü’l-úÀdir

Gerçi şimdi oldı nÀdir

Rÿm’a naôar ehli hÀ dir

Teévìl-i vicdÀn istemez

149b

305.


Cemèiyyet-i tevóìde

Gel gel dönelüm èÀşıú

Bu nièmet-i èuúbÀda

Gel el ãunalum èÀşıú

Göñül açılur bunda

Köpri geçilür bunda

Kevåer içilür bunda


Şevúile ãafÀ ile

Õevúile vefÀ ile

èAşúile semÀ ile


528

Meclis bu ãadÀ ile

Zeyn ola nidÀ ile

ÕÀkirler edÀ ile


Cemè olmada ãÀdıúlar

Vecde gelür èÀşıúlar

Ol dïsta ulaşıúlar


Dil bülbüli destÀnı

Zeyn itdi gülistÀnı

Seyr it ùolu bustÀnı

Güldür ãunalum èÀşıú

èAşú derdine düşmişler

Bir araya üşmişler

Ol dïsta ulaşmışlar


Bu ÚÀéimì görişdi

Kendüzine irişdi

Çün meclise úarışdı

Biz de dönelüm èÀşıú

529

306.


èAşúile vìrÀn olan maèmÿr olur ol dïstile

Şöhreti terk eyleyen meşhÿr olur ol dïstile

150a

Úìl ü úÀli terk idüb Óaú õikrine meşàÿl olan

Açılur úalbi gözi pür-nÿr olur ol dïstile

Meclis-i tevóìde óÀøır bulunan ãÀdıúlara

Müjdeler aña yarın maóşÿr olur ol dïstile

DÀéim anı õikr idenler òÀkile yeksÀn iken

TÀ ebed ismi anuñ meõkÿr olur ol dïstile

Şükr idenler dem-be-dem inèÀmına ol úÀdirüñ

Dü cihÀnda şübhesüz meşkÿr olur ol dïstile

Her düşene yardım iden meróamet idüb bu gün

Úanda olsa kendüsi manãÿr olur ol dïstile

Úahr iderse her øaèìfe nefsini ulu dutub

Şöyle bilsün ol daòi maúhÿr olur ol dïstile

Òayr ü şerr her ne ider kendüyedür şübhesüz

Cebr iderse èÀúıbet mecbÿr olur ol dïstile

ÚÀéimì’ye Şeyò èAbdü’l-úÀdirì himmet naôar

Eyleyeli dÀéimÀ mesrÿr olur ol dïstile

530

307.

7’li hece

Biñ biñ şükür Tañrı’ya


Ùapmayalum àayrıya


150b

Ol dost meclis yapdurdı

Çoú göñüller úapdurdı

Kendüzine ùapdurdı


èAşú şarÀbı içilür

Nÿr-ı raómet saçılur

BÀb-ı cennet açılur


Úaçan meydÀn úurılur

Dïst dìdÀrı görilür

Bezm-i sulùÀn sürilür


Şemè-i èaşúa ãunarlar

Raúãa girüb dönerler

PervÀne-veş yanarlar


531

Berr ü bÀli yanmada

Òamr-ı Óaúú’ı úanmada

Hÿ hÿ diyü dönmede


èAbdü’l-úÀdir baú nice

Úademi èarşdan yüce

İltür seni ol òoca


èÁşıúlara didi ol

CÀn içinde dïsta yol

Müémin göñül Óaúú’a yol

Oldı tevóìd içinde

ÚÀéimì òïş didi Óaú

Sendedurur sende baú

MÀsivÀyı oda yaú


308.


Bi-óamdillÀh ãafÀmuz var


Muóammed MuãùafÀ’muz var

151a Bu èaşúile bu şevúile

532

GünehkÀr ümmeti olduñ

Şerìèat emrile geldüñ

Ùarìúat erlerin bulduñ


Óaúìúat úoòusın alduú

O vaódet baórine ùalduú

BahÀsuz bir güher bulduú


Diyüb bu nefy [ü] iåbÀtı

Suúÿù oldı iøÀfÀtı

Ki tÀ nefs añlaya õÀtı


Göñül çeşmüñ açub gel gör

Õikir õÀkir olur meõkÿr

Nièam şÀkir şükür meşkÿr


Ten ü cÀndan geç ey ùÀlib

Gice gündüz olub tÀéib

Olınca nefsine àÀlib


Çün èAbdü’l-úÀdir’üñ adı

İder dïst münkiri yÀdı

Yürütdi èayna irşÀdı


533

Õikir meclis açılmışdur

ŞarÀb-ı èaşú içilmişdür

Yüce èarşdan geçilmişdür


Ezel veche ùapılmışdur

Ne vìrÀnlar yapılmışdur

SelÀùìnler úapılmışdur


BeşÀret ÚÀéimì gördi

O dïst bir tekye yapdurdı

Hem aèyÀna el öpdürdi


151b

Şol İlyÀs CÀmièi úurbı

Gezerken şarúile àarbı

Sürer tevóìdini êarbı


309.


Bize insÀn donın virdüñ


Daòi tevóìde irgürdüñ


534

Yaturken şöyle nÀ-peydÀ

èAdemde àarú olub esmÀ

Çıúarduñ ãÿrete zìbÀ


Vücÿdı buldı maòlÿúÀt

Yir ü gök ùoldılar úat úat

Ola hem bu muøÀf ısúÀù


Óabìbüñ anda nÀùıúdı

Anuñla enbiyÀ çıúdı

Küfür úalèasını yıúdı


Maóabbet baóri cÿş itdi

Ne kÀmiller òurÿş itdi

ŞarÀb-ı èaşúı nÿş itdi


Úamu müéminler inandı

FenÀ dünyÀdan uãandı

MünÀfıú münkir utandı


Bilindi Óaú Muóammed’den

Uyan úurtuldı zaómetden

Bizi úılduñ bu ümmetden


535

Bu dertlü ÚÀéimì n’eyler

Derÿnında niyÀz eyler

Görüb inèÀmını söyler


152a

Hem èAbdü’l-kÀdirì himmet

İdüb virdüñ dile óikmet

Úılavuz cÀnile òidmet


310.

11’li hece

èİnÀyet hidÀyet Óaú’dan dilerüz

Şevúile õevúile tevóìd idelüm

Derde düşüb bu hevÀda yelerüz


DünyÀda õikrini naãìb it bize

Derdini bu yolda ùabìb it bize

ÙÀèatüñ dem-be-dem óabìb it bize


Dilimüz şol deñlü bunda zikr ide

èAúıl mest oluban kendüden gide

CemÀlüñ görmege açıla dìde


536

Göñüller fikrile dem-be-dem coşa

Teéåìri ùoúuna ùaàile ùaşa

Münkirler úarşuda durmaya şaşa


Úudretüñ fikr idüb óayrÀn olalum

Sır içinde ùalub seyrÀn olalum

Kendülikden geçüb berrÀn olalum


Şükr iden nièmete bu dil senüñdür

áayrı yoú arada bu il senüñdür

Emr ü Àmir bu úìl ü úÀl senüñdür


Kün dimekden óÀãıl olur her vücÿd

Keåìfüñ laùìfe úılduàı sücÿd

Özüñ seòÀ özüñ luùf özüñ cÿd


152b

DÀéim olub dÀéim eyle ÚÀéimì

Nefse uyub olmaya tÀ nÀéimì

Sende seni senüñile dÀéimì


Himmet ide Şeyò èAbdü’l-úÀdirì

Şarú u àarba yürüdüb irşÀdları

Görinince èayn-ı Óaú’da her biri

Õevúile şevúile tevóìd idelüm

537

311.


ElóamdülillÀh õikrimüz úalbe virür nÿr u øiyÀ

Óaúú’ile Óaú’da fikrimüz dilde úomaz aãlÀ riyÀ

Óaú cehrile õÀkirlerüñ nièmetlere şÀkirlerüñ

İçin ùaşın pÀk eyleyüb Àyìne-veş virür cilÀ

AllÀh ü AllÀh úılsa yÀd Rabbi’ne idüb iètimÀd

Duyar nedür dìne èimÀd açıla sırr-ı enbiyÀ

Hÿ hÿ dise leyl ü nehÀr dil baàçesi virür bahÀr

Seyre gelür dÀr ü diyÀr óayretde úalur aãfiyÀ

Manãÿr gibi ùabèı naãÿó bunda bulur çoú çoú fütÿó

Eyler tecellì èayn-ı rÿó mürşid gerek bunda ola

ÙÀlib yüri Óaú Óaú diyü kendüzine muùlaú diyü

Úayyÿm’a var mülóaú diyü görine õÀt-ı kibriyÀ

Artıú úomaz úahhÀr var yÀr bunda cismi cÀnı var

153a Fetó it künÿzı ÀşikÀr èayn ola dürri bì-bahÀ

VehhÀb Eóad VÀóid äamed ùoàmaz ùoàurmaz tÀ ebed

Ol lemyekün küfüven eóad bì-evvel ü bì-intihÀ

Gel CÀmiè-i İlyÀs Beg’e èaşúile tevóìd itmege

Dïst illerine gitmege cÀnlar bulur õevú u ãafÀ

538

MonlÀé-i Rÿm muòtÀrımuz sevgü úodı SettÀr’ımuz

Andan aña güftÀrımuz dìdÀr-ı Óaú’dur meróabÀ

Geldi irişdi şevúile aldı murÀdın ãıdúile

Vaãla ulaşsın õevúile budur duèÀcıdan duèÀ

Kimde Muóammed şevúı var Óaúú’ile Óaú’da õevúı var

Çünkim Bÿ Bekr’üñ ãıdúı var luùf u kerem itmiş ÒudÀ

312.

8’li hece

Biz bilmezüz nedür ãavaş

Bizde yalan yoúdur úardaş

Miskìnlerüñ óÀli yavaş


Göñüldedür sır dimişler

Gerçek ere ir dimişler

Tañrı’mıza bir dimişler


Çün Tañrı’ya bir dimişüz

Sır içinde sır dimişüz

Dïstumuza ir dimişüz


539

Geldük Óaúú’uñ birligine

Şükür dÀéim dirligine

Münkirlerüñ körligine

153b Bizde yalan yoúdur úardaş

Òalel gelmez postumuza

Toz úonamaz üstümüze

İnanmışuz dostumuza


Óaú’dan artıú bulamazuz

áayra ùapu úılamazuz

Yoàa şÀhid olamazuz


äabr iderüz belÀlara

äafÀ dirüz cefÀlara

èAhdümüz var vefÀlara


Issı ãovuú çekmiş olduú

Medó ü zemden geçmiş olduú

Eyü yatlu seçmiş olduú


Kimi begdür kimi imÀm

Yalancılıú işi tamÀm

LÀyıú mıdur bize bu nÀm


540

Biz fÀrià ü ÀzÀd iken

Yolda úorlar bunca diken

Ayırtlasun beller büken


Ol bì-çÀre monlÀ n’itsün

Kendü çeker bunlar itsün

Olan oldı giden gitsün


İki cihÀn mülki bize

Geldi úoduú (bilgi?) bize

Çün dïst didi kilki bize


RÀstlıúdadur dìdÀr-ı Óaú

Aç gözüñi gel ùoàrı baú

ÚÀéimì’den al bir sebaú


154a

èAşú baórine ùalan gelsün

Bir bahÀsuz cevher alsun

Münkir olan baúaúalsun


Úatılıúdan Óaú ÀsÀna

ÓayvÀn olma gel insÀna

Şükr iderüz bu iósÀna


541

313.


Úuvvet-i feyø-i ezeldür èaşúına Muóammed’üñ

Cÿşa geldi èÀlem oldı şevúına Muóammed’üñ

Yoàiken geldi vücÿda nüh felek mülk ü mekÀn

Devr ider èarşda melekler èaşúına Muóammed’üñ

Yedi úat yir ùamu uçmaú ins ü cinn vaóş ü ùuyÿr

Úaynadı baór ü semekler şevúına Muóammed’üñ

Áb ü Àteş yil ü ùopraúdan ùoàar bunca ãuver

Çarò urub döner felekler èaşúına Muóammed’üñ

Evvel ü Àòir hem oldur ôÀhir ü bÀùın daòi

Andan aña dir dilekler şevúına Muóammed’üñ

Kendü óüsnüñ seyr içün úıldı bunı õÀt-ı ezel

Bunca bì-àam ü selekler èaşúına Muóammed’üñ

Farø olubdur ÚÀéimì di eã-ãalÀtü ve’s-selÀm

Açılur sancaú bölükler şevúına Muóammed’üñ

314.


Mülk-i tende şimdi mihmÀn olmışam

GÀh cÀn ü gÀh bì-cÀn olmışam

542

Úandalıàum tanımazum şübhesüz

NÀs içinde şöyle yeksÀn olmışam

ÕÀtile esmÀ ãıfÀt efèÀlümi

Bilmek içün şekl-i insÀn olmışam

Sìretüm naúdi úadìm olmaàile

äÿretümle ben de fermÀn olmışam

155b

Şerè-i Aómed içre Müslim dirilüb

Meõhebümde İbn-i NuèmÀn olmışam

Emr-i ôÀhir üzre varub bir úadem

ÓÀl içinde fehm ü iõèÀn olmışam

Luùf ü iósÀn eyleyüb temkìn úadìm

Maèrifetle nuùú u ìmÀn olmışam

Nefsüm añlamaúla Rabb’üm añlayub

Yol içinde ãıdú u ìmÀn olmışam

Bu ùarìúat erlerile söyleşüb

ÙÀlibi uş pìr-i GeylÀn olmışam

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ himmetleri

Yetişüb şeh-bÀz-ı şÀhÀn olmışam

EnbiyÀ vü evliyÀ Óaú fehm idüb

Yoúlıàile òÀk-i merdÀn olmışam

543

Bu ıraúlıúdan yaúına yol bulub

Kendüzümden maóv olub fÀn olmışam

Bu fenÀ èilme’l-yaúìn imiş meger

Bildüm ancaú mülk-i SübóÀn olmışam

İricek èayne’l-yaúìne çünki óÀl

Óaúú’ile Óaú’da meger cÀn olmışam

Görinür bundan bu kenz-i Óaúú

Kendü kendü kendüme kÀn olmışam

İkilik aàyÀr olub bu õerre èaceb

Geh èayÀn ü gÀhì pinhÀn olmışam

Kendülik kendüdurur artıú hebÀ

Ùaàıdub artıàı borşan olmışam

İsm-i ôÀhir olduàı bu èÀlemi

Añlayınca şöyle óayrÀn olmışam

äÿret-i insÀnda Óaúú u òalúile

ÔÀhir olub gör ne seyrÀn olmışam

Óaú disek gerçekdurur bu ãÿrete

BÀùın ile òalúa RaómÀn olmışam

Òalú disek gerçek olur yine bu söz

Bu ùabìèatde kemÀkÀn olmışam

544

GÀh olur kim benden özge nesne yoú

GÀh keåretle çü ùuàyÀn olmışam

155a

315.


Ey dil uãanma çünkim úarışduñ

Ál-i resÿle geldüñ irişdüñ

Şeyòüñ emìri bulduñ görişdüñ

Úoduñ hevÀyı şimdi duruşduñ

MeydÀnda çaú çaú nice buruşduñ

Himmetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

Şeyòüñ emìrüñ İsmÀèilì’dür

Bì-şübhe bulduñ gizlü velìdür

äÿretde úalma úalbi celìdür

Cemèi Muóammed sırrı èAlì’dür

Uş bunda şÀhid úÀlÿ belìdür

Óikmetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

CÀnuñ çıúalı ketm-i èademden

Bu dem tecellì gerçek o demden

Artıú dem olmaz daòi bu demden

Var mı işiden bunı dedemden

Bunda ced var õÀt-ı úıdemden

Vuãlatla óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

545

İşbu ùarìúa boş mı baúarsın

Buèd Àteşine özin yaúarsın

Kendüye dervìş nÀmın ùaúarsın

áayruñ evini niçün úaúarsın

Áteş gerekse bunda çaúarsın

Meclisle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

Naúdüñ varise alduñ bu yolda

Ne fevú u taót ü ne ãaà u ãolda

Sikkesi yoúlıú ola bu yolda

Geçdi geçenler cÀnum bu çulda

Budur didügüñ BaàdÀd ü çölde

Kisvetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

Çün ÚÀéimì’nüñ gözin uyardı

Şeyòi emìre zìrÀ uyardı

Kendüde Óaúú’ı bulub duyardı

Anı alurdı kendin úoyardı

Anı giyerdi ùonın ãoyardı

Nuãretle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

Bunı dimişdür şekden arunan

Ser-cümle Óaú’dur gören görünen

155b BìgÀneliúdür nÀra sürünen

ÒÀric edebden bunda yerünen

Kendü donına kendü bürünen

èİzzetle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

Keşf itdi sırrın ãÀdıú olana

Söyler sözini yine alana

Andan naãìb yoú bunda úalana

546

Aldanma àÀfil işbu yalana

İrem dirseñ ãoràıl bulana

äÿretle óÀøır Şeyò èAbdü’l-úÀdir

316.


Şübhe mi var hey efendi birdurur iúrÀrımuz

Ortada birdür tecellì yoúdurur tekrÀrımuz

Vech-i Óaúú’ı bu vücÿhile görüb şÀhidlerüz

Ne àam olsun olıcak Àl-i resÿl ebrÀrımuz

Tañrı üzre bir daòi Óaú olmaàa úÀbil degül

äuretinde ôÀhir olduúda ola inkÀrımuz

TÀ ezelden böyle geldük böyle bitdük dÀéimÀ

Tañrı’dan artıú degüldür yÀrimüz aàyÀrımuz

GÀh celÀl ü gÀh cemÀl olsa ne var Óaú ehline

Úahra evvel ãoñra luùfa maôhar ola kÀrımuz

Feyø-i aúdesden úopan óubb-ı óaúìúat bizdedür

Cümle şeyde hem seven hem sevdüren dildÀrımuz

156a

Seni senden aldı buldı sende sen ol ÚÀéimì

ÚÀéim oldur dÀéim oldur àayrı yoúdur yÀrimüz

547

Şeyòini ãÿret gören göz Tañrı’sın görmez ebed

Óaú gözi olmaú gerekdür görüne zünnÀrımuz

Şeyéi görmez vech-i şeyéi seyr ider èÀrif olan

Cümle şeyde Óaú vücÿhıdur bizüm nüôôÀrımuz

Şeyéiyyet hÀlikdür illÀ vechehu dÀéimdurur

Anuñiçün yoúlıú oldı cümleten bÀzÀrımuz

Şeyò èAbdü’l-úÀdir’üñ sırrı senüñ ùabèındadur

Hey emìrüm èafv ola mı bu bizüm ÀzÀrımuz

Söyleden dìvÀneyi sizsüz óaúìúatde yine

Söz sizüñdür iş sizüñdür her ne kim bÀzÀrımuz

Her firÀúuñ ãoñı vuãlatdur dimiş Óaú nuùúıdur

Umaruz biz mücrimi ide úabÿl aòyÀrımuz

317.


Gel saña senden efendi úurtul ol efkÀrdan

Saña sendendür tecellì gizlü vü ÀşkÀrdan

Bu vücÿduñ artıàı yoú kendüdür kendüde heb

ÔÀhir olan müémine münkirlere inkÀrdan

156b

Cemè-i Aómed cemè-i ıødÀdile bildi Rabb’i

Birden artıú gelmedi gelmez daòi bu kÀrdan

548

Ger celÀl ü ger cemÀl içre ne deñlü õerre var

Şevú-ı Aómed õevú-ı Aómed kÀr ola bì-kÀrdan

BÀùını Óaú ôÀhiri òalú añlayub bu cemè ü farú

äıdú içinde maóv ola şirk-i òafì eõkÀrdan

Õerre deñlü óubb-ı Óaú dilde varise àam degül

Cümle dünyÀ küblerin nÿş eylese iskÀrdan

Óaúú’a artıú ortaú itmek sÀlike zaómet olur

Çünkim oldur ôÀhir olan úorúma bu mekkÀrdan

Andan anuñla ãıàınmaú èÀdeti ãÀdıúlaruñ

RÀøì olmaúdur úulına ne gele óünkÀrdan

ÚÀéimì óubb-ı óaúìúat bì-àaraødur dÀéimÀ

Beñzemez bir leõõete çün ùatludur sekkÀrdan

On sekiz biñ èÀlemüñ düzilmesine bu sebeb

Çekdügi Àdem nedür şol iblìs-i bed-kÀrdan

318.


DerbÀnıyuz biz bu derüñ

ÒÀk-i rehi gerçek erüñ

Yoúlıàla kül ola yirüñ

MeydÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

157a

549

èAşúdur úamu muètÀdımuz

Şeyòüm emìr evtÀdımuz

èİlm-i ledün üstÀdımuz

MerdÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Ben sen diyü şirk itmişüz

Bunda gelüb terk itmişüz

Andan eli berk itmişüz

İrşÀd-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Kün’de bu kez olduú yekÿn

Ol olmış iz üste bu gün

Uş bundadur istedügin

èİrfÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Nÿş itmişüz mÀé-i ùahÿr

Uş biz bize olduú ôuhÿr

Yir gök ùoludur işbu nÿr

SeyrÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bizden bize görinmiş iz

Tevóìd ile urunmış iz

Her ùonlara bürünmiş iz

SulùÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Óaú’da óaúìúat óaú bizüz

Çün fÀèil-i muùlaú bizüz

ÔÀhir büùÿn el-óaú bizüz

ÓayrÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

550

BÀùıl görünmez óaú göze

Bu göz gerek ãıdú göze

Gözle gözüñ aç baú göze

İõèÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Bu hÀy ü hÿ ãìt ü ãadÀ

Çünkim degül andan cüdÀ

ÚÀéimdurur her dem ÒudÀ

YezdÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Çün ÚÀéimì olduñ yaúın

Bunda ıraúlıúdan ãaúın

Gördüñ tecellìsi Óaú’uñ

CevlÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Gösterdiler saña yolı

Yoúdur anuñ ãaà u ãolı

Ne ber-ùaraf ola bili

157b AèyÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Óaú’dur özi Óaú’dur sözi

Çünkim úapanmamış gözi

EşyÀ vücÿdıdur yüzi

CÀnÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

Şeyòüñ ola ismi èAlì

Yüce görür úalbi celì

äÿret degül õÀt-ı velì

DerbÀn-ı èAbdü’l-úÀdir’üñ

551

319.


èÁleme çünkim tecellì eyledi ÀåÀr-ı hÿ

Çarò-ı gerdÿn raúãa girdi eyledi iúrÀr-ı hÿ

Cümle õerrÀt-ı cihÀn seyri cemÀlile celÀl

NÀùıú u ãÀmit olanda görinen envÀr-ı hÿ

Úaùreden èummÀna dek hem õerreden òÿrşìde dek

İçi ùaşı úaplamış ser-cümle bu eùvÀr-ı hÿ

Şeş cihetde bulmadılar hÿdan artıú ola şeyé

Cümle oldur didiler bir àayrı yoú ebrÀr-ı hÿ

Kendü kendüden münezzeh àayrı içre vÀóid ol

Aña beñzer nesne olmaz çün semìè ebãÀr-ı hÿ

İsm-i ôÀhir èÀlem oldur bÀùın ol yine buña

Evvel Àòir ne ki varsa görinen ikåÀr-ı hÿ

Her baãìret ehli gördi cümle şeyé ü şeyde ol

Cümle bu iúrÀr ü küfr ü kÀfirüñ ikfÀr-ı hÿ

Baór-i vaódet mevce gelmiş görine eşyÀda ol

áayretinden àayrı olmış bu vücÿd estÀr-ı hÿ

Bu temÀşÀ dostlarından àayra mestÿr olalı

Nitekim òurşìde óuffÀş ideler inkÀr-ı hÿ

552

Gözsüze gel baú diseñ úanda varur añlayaraú

Benlik örtmiş gözini aña görinmez var hÿ

Gel bu birlikde bir ol sen ben arada olmasun

Naúdile bÀzÀr olunsın budurur bÀzÀr-ı hÿ

Naúdi yoúlıúda buluñ ôÀhir büùÿn añlandı kim

Varlıàuñ irmez eli çün odurur aàyÀr-ı hÿ

Óaú’da artıú çü bulınmaz bunda hìcdür varlıú uş

Hìc içinde hìcde hìcdür lÀ-cerem efkÀr-ı hÿ

158a

Gel bu yüzde ÚÀéimì eyle teveccüh yüziñe

DÀéim oldur úÀéim oldur kendüdür dìdÀr-ı hÿ

Terk-i dünyÀ terk-i èuúbÀ terk-i hestì terk-i terk

Bu maúÀmda ÀşikÀrdur herkese esrÀr-ı hÿ

Yoòsa sen ben ara yirde variken añlatmadı

Eyleyen bunlardurur her dem-be-dem ikfÀr-ı hÿ

320.

feèilÀtün mefÀèilün feèilün

ÁsitÀn-ı bülend-eyvÀna

Yaènì dergÀh-ı úuùb-ı GeylÀn’a

CÀnı èarø itdügümde úurbÀna

Didi minnet mi var biñ cÀna

Resm iken cÀn fedÀsı cÀnÀna

Sen de beõl eyledükde merdÀna

553

Yaènì úorsañ bu cÀnı meydÀna

Saña dir sÀlikÀn ferzÀne

èÁúıl olduñ henÿz dìvÀne

Añladuñ úadr-i àavå-i GeylÀn’ı

Óaú úabÿl eylesün o úurbÀnı

Merd olan merdüm aldı meydÀnı

Beõl iden ÀsitÀnda cÀnı

Aúıdan yaènì bir avuç úanı

èAbd iken dehrüñ oldı sulùÀnı

Farú idüb dìv ile SüleymÀn’ı

İtdi berbÀd taót-ı eyvÀnı

Virdi cÀnı vü içürdi cÀnÀna

Tekye-gÀhında sen mürìd misin

Bende-i beyèi men yezìd69 misin

Óabeşì èabd-i zer-òarìd misin

Ne Yezìd ü ne BÀyezìd misin

èÁşıú-ı ãÀdıú-ı ferìd misin

EşúıyÀdan mısın saèìd misin

Merd-i meydÀn mı nÀ-bedìd misin

Köhne dervìş mi cedìd misin

Nice bir bu füsÿn ü efsÀne

Gel e sen de úo ortaya başı

Bir çanaúdan bizümle yi aşı

Oynadu geh nice bir gözi úaşı

Zen-i dehrüñ olursın oynaşı

Dehre virmek göñül neden nÀşì

69 Açık arttırmada satılan köle

554

Aldadur dehr nice úallÀşı

Diyeyüm saña sırr-ı nÀ-fÀşı

Tekyenüñ yegdür eşigi ùaşı

äad hezÀrÀn laèl-i rümmÀne

Terk eyle nÀmile èÀrı

Bıraà a cübbe ile destÀrı

Úoy a bu ùumùurÀú-ı güftÀrı

Gider e şìve ile reftÀrı

Úaldur óırãı at şu murdÀrı

Farı ey seng-dil biraz farı

Esle esle vaãiyyetüm bÀrì

Diñle diñle kelÀm-ı MuòtÀr’ı

Bende ol úuùb-ı deşt-i GeylÀn’a

158b

321.


Ádeme gel Àdem oàlı Àdemi bilgil èayÀn

äÿretinde Àdemüñ baú èalleme’l-esmÀ beyÀn

äÿrete úalma yine gel cÀna añla õÀtını

Vechehu bÀúìdür ancaú şeyé-i ãÿret cümle fÀn

Fe’d-òulì dir fì èibÀdì ve’d-òulì dir cenneti

Nefsini yar içerü gir açıla bÀb-ı cinÀn

èÁrif añlar nefsini çün cennetidür Tañrı’nuñ

İşidüb Óaúú’uñ nidÀsın cennete girür hemÀn

555

Úurtılub nefs buyruàından dÀòil olur úalbine

Anda bir nÿrÀnì ãÿret ôÀhir olur bì-gümÀn

äÿret-i úalbi yine şaú ola ãÀfì rÿó olur

Rÿóa baúub ol daòi ôulmetdurur bilgil hemÀn

Rÿóile bunda dirilür nÿrü’l-esmÀ vü ãıfÀt

Rÿóiyet şaúú ola bunda óayy ola sırr-ı nihÀn

Kendüliksüz úala artıú sır fenÀfillÀh olub

Aúmadın baór-i ezelden bir güherdür bì-nişÀn

Úalmaya bunda bile sÀlik beúÀbillÀh olur

Vaódetile keåret olub Óaú vücÿdı lÀ-mekÀn

Óaúú’ile Óaú’da vücÿdı Óaúú’ile mevcÿd ola

Óaú gözile Óaúú’ı Óaú’da hem müşÀhid hem emÀn

Cemè ü farúda Óaúú’ı òalúda òalúı Óaú’da seyr ider

Evvel Àòir ôÀhir ü bÀùın eóaddür cÀvidÀn

GÀh baór ü gÀh mevc ü geh èayÀn ü geh nihÀn

Óaú’durur Óaú úuldurur úul dÀéim ol cÀn ü cihÀn

ÚÀéimì úÀéimliài tÀ kim bulınca aradı

ÚÀéim imiş kendüzinde oldurur bu künfekÀn

556

322.


ÓÀl ehline ol óÀldaş

AllÀh diyelüm úardaş

èAşú içre olub yoldaş

Hÿ hÿ diyelüm úardaş

Geldükde bu meydÀna

Vir göñlini merdÀna

Vaãl olduñ o YezdÀn’a

Óaú Óaú diyelüm úardaş

Budur saña ùoàrı yol

Sensüz anı sende bul

TÀ sen ola sensüz ol

159a Óay Óay diyelüm úardaş

YezdÀn’ını õikr eyle

ÚÀéimliài fikr eyle

Nièmetlere şükr eyle


İnsÀna iriş bunda

EbrÀra úarış bunda

Dostile göriş bunda


Hem èÀbid ü hem maèbÿd

Oldur bu úamu mevcÿd

557

Ser-cümle odur maúãÿd


Nefsüñ yüri èÀrif ol

Senden saña gel bir yol

Sensüz nice sensin ol


Sensin ÚÀéimì aãlı

Aãlile gören faãlı

Uãlı olagör uãlı


323.

7’li hece

Dünyelikden berìdür

AllÀh diyen dervìşler

Maòlÿúuñ serveridür

Óaú Óaú diyen dervìşler

Terk iderler taót ü tÀc

Alurlar bÀc ü òarÀc

Úudretden yaúar sirÀc


Geçüb ùoúuz felegi

Úodı cümle melegi

Dost vaãlıdur dilegi


558

Õikr ü fikri èaşú-ı Óaú

Dilde cÀnda ãıdú-ı Óaú

Demleridür şevú-ı Óaú

159b AllÀh diyen dervìşler

ÚuréÀn óadìå delìlidür

Cennetüñ bülbülidür

äanki Aómed gülidür


Vaãl-ı Óaú’dur ùayaàı

Úanda úosa ayaàı

Ádem olur bayaàı


ÚÀéimì’ye geldiler

Sür peydaàı didiler

ŞÀha bende úodılar


324.


Ey luùf[ı] çoú ey bì-nişÀn

Sensin yine cümle nişÀn

Senden àanìdür dervìşÀn

Çoú çoú şükür yÀ RabbenÀ

İnèÀmuña iósÀnuña

559

Özge seòÀ vü luùf u cÿd

ÒÀke ola emred vücÿd

K’aña melek ide sücÿd



EşyÀya bir maèbÿd ola

Münkir olan merdÿd ola

Müémin úamu mesèÿd ola



Bu èabd-i ÚÀdir èaşúıdur

ÕÀt u óaúìúat õevúıdur

Aómed Muóammed şevúıdur


160a İnèÀmuña iósÀnuña

Òïş ÚÀéimì gör bu demi

Bulduñ óaúìúat hem-demi

èAşúuñ virelden Àdemi



560

YA

ZMA

NÜ

SHA

ÖR

NEK

LERİ

561

562

563

564

565

KAYNAKLAR

Ahdî, Gülşen-i Şu'arâ, İÜ Ktp. TY. Nu:2604 Ak, Coşkun, Bağdatlı Ruhî Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanı'ndan Seçmeler, Balıkesir 1989 Akün, Ömer Faruk, ‘Divan Edebiyatı’, DİA, İstanbul 1994, C. 9 Altuner, Nuran, Safai ve Tezkiresi İncelem – Tenkitli Metin – İndeks, Doktora Tezi, İstanbul 1989Âşık Çelebi, Meşa'irü'ş-Şu'arâ, İÜ Ktp. TY. Nu:4201 Bilginer, M. Sadettin, Mısrî Niyâzî Divanı şerhi, İstanbul 1982 Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2004 Çavuşoğlu, Mehmed, Divan Şiiri, Türk Dili (Türk Şiiri Özel Sayısı II), 415-417 (Temmuz-Eylül), Ankara 1986 _________________, Divan Şiiri, Türk Dili (Türk Şiiri Özel Sayısı II), s. 415-417 (Temmuz-Eylül 1986), s.8 _________________, Necati Bey Divanı Tahlili, İstanbul 1971 Develioğlu, Ferit, Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 15. Baskı, Ankara 1998 Eraydın, Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1990 Fâizî, Zübdetü'l - Eş'ar, İÜ Ktp. Nu:3289 Gölpınarlı, Abdülbaki, Tasavvuftan Günümüze Deyimler ve Atasözleri, İstanbul 1977 __________________, Yunus Emre ve Tasavvuf, İstanbul 1992 Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş - Şuara, Haz. İbrahim Kutluk, Ankara 1981 İpekten, Haluk - Mustafa İsen, Basılı Divanlar Kataloğu, Ankara 1997 İpekten, Haluk, Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul 1994 İpekten, Haluk, -Mustafa İsen - Recep Toparlı - Naci Okçu - Turgut Karabey, Tezkirelere GöreDivan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara 1988 İsen, Mustafa – Teodisiyeviç, Miryana, TDEA, C. 5, s. 108 İsen, Mustafa, 'Divan Edebiyatında Mahlasdaş Şairler', Ötelerden Bir Ses, Ankara 1997 Kaplan, Mehmet, Şiir Tahlilleri 1, Dergah Yayınları, İstanbul 1998 Kara, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul 1992 Karahan, Abdülküdir, Türk Kültürü ve Edebiyatı, İstanbul 1992 Kâtib Çelebi, Keşf El-Zunun, haz. Şerafettin Yaltkaya - Kilisli Rifat Bilge, İstanbul 1971 Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş-Şuara I-II, haz. İbrahim Kutluk, Ankara 1978 Kocakaplan, İsa, Açıklamalı Edebî Sanatlar, İstanbul 1992 Köprulü, Fuat, Türk Saz Şairleri, Ankara 1962, C. 1, s. 22-25 ___________, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1980 ___________, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1984 Kurnaz, Cemal, ‘Divan Şiirinde Belge Redifler’, Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara 1997 Latîfî Tezkiresi, haz. Mustafa İsen, Ankara 1990 Latîfî, Tezkire-i Latîfî, İÜ Ktp. TY. Nu:2511 Levend, A. Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi I, Ankara 1984 Macit, Muhsin, Divan Şiirinde Ahenk Unsurları, Ankara 1996 Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, C. 4, İstanbul 1890 Mengi, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, 2. Baskı, Ankara 1995

566

Onan, Necmettin Halil, İzahlı Divan Şiiri Antolojisi, İstanbul 1991 Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ankara 1995 ____________, Divan Edebiyatı, İstanbul 1997 ____________, Şi'r-i Kadîm Şiir Şerhleri, İstanbul 1997 Riyazî, Riyazi'ş-Şu'arâ, İÜ Ktp. TY Nu: 6199 Sami, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul 1989 Samic, Jansa, DİA, C. 24, s. 215 Sehi Bey, Heşt Bihişt, İÜ Ktp. TY Nu:3732 Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 4. Baskı, İstanbul, 1976 Tarlan, Ali Nihat, Fuzûlî Divanı Şerhi, Ankara 1998 Tolasa, Harun, Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara 1973, s.31 Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1995 Yeni Tarama Sözlüğü, düz. Dilçin, Cem, Ankara 1983 Yılmaz, Mehmet, Edebiyatımızda İslâmî Kaynaklı Sözler, İstanbul 1992

567

ÖZGEÇMİŞ

Doğum Yeri ve Yılı : Hınıs - 1977

Öğr.Gördüğü Kurumlar : Başlama Yılı Bitirme Yılı Kurum Adı

Lise : 1991 1994 Hınıs Lisesi

Lisans : 1995 2000 Uludağ Üniversitesi

Yüksek Lisans : 2001

Doktora :

Medeni Durum : Evli

Bildiği Yabancı Diller ve Düzeyi:

:İngilizce - Orta

Çalıştığı Kurum (lar) : Başlama ve Ayrılma Tarihleri Çalışılan Kurumun Adı

1. 2000 2001 Ö. İlkbahar İÖO

2. 2001 2005 Ö. Safvet İÖO

3. 2005 2007 Ö. Yaşar Cimilli İÖO

4. 2007 Ö. Çamlıca Coşkun İÖO

Yurtdışı Görevleri :

Kullandığı Burslar : Başbakanlık Bursu

Aldığı Ödüller :

Üye Olduğu Bilimsel ve Mesleki Topluluklar :

Editör veya Yayın Kurulu Üyelikleri :

Yurt İçi ve Yurt Dışında katıldığı Projeler :

Katıldığı Yurt İçi ve Yurt Dışı Bilimsel Toplantılar:

Yayımlanan Çalışmalar :

Diğer :

14.09.2007

Mehmet Uğur AYDIN

Documents

Mehmet ugur AYDIN tez 01.11.2007 - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/library/nadir_eserler_el_yazmalari/TEZLER_YOK_GOV_TR... · tarihin bir sayfasında gizli kalmışlıktan kurtulmuş