• Podgorica • godina VI • broj 35 • novembar 2006. •viti VI • numri 35 • nëntor 2006. 1

Mešihat IZ u Crnoj Gori doniorezoluciju o tumačenju islama

Na proširenoj sjednici Mešihata, održanoj 22. 11.2006. godine u Podgorici, donešena je Rezolucijakoja je proslijeđena svim imamima na području Me-šihata.

- Zaključujući da bi neke pojave mogle imati štetuza duhovno jedinstvo muslimana, na šta nas upozo-ravaju i posljednji događaji u Novom Pazaru, napadina vjerske službenike, ranjavanja, ponižavanja i sl.,što je naišlo na oštru osudu javnosti, te prihvatanjeRezolucije Rijaseta Islamske zajednice BiH i Me-šihata IZ-e Sandžaka, koja je proslijeđena svim ima-mima na području BiH i Sandžaka, a u kontekstu isteMešihat je odlučio da se tim povodom oglasi i dostavisvoju Rezoluciju. S tim u vezi, Mešihat je formiraoKomisiju koja će pratiti primjenu Rezolucije na na-šem području i njeno sprovođenje u džamijama – stojiu dopisu koji je Mešihat dostavio svim imamima u Cr-noj Gori i pozvao ih da Rezoluciju pročitaju na hutbiu petak 1.12.2006. godine.

Nastavak na strani 2.

“Ti idi pravim putem, kao što ti je naređeno, i nek tako postupe i vjernici koji su uz tebe,

i obijesni ne budite, jer On dobro vidi ono što radite”

Kur’an

Ummet u Kur'anu i ummet danasI Mi smo tako vas učinili zajednicom središnjom da biste bili svjedociprotiv svijeta ostalog, i da Poslanik bude protiv vas svjedok

(Al-Baqare, 143).

Današnja pozicija muslimanskog ummeta u svijetu ne podudara se saizrečenim kur'ansko-sunnetskim određenjima pojma ili konceptaummeta. Posljedice takvoga stanja su, dakako, poražavajuće, što je iprirodna konzekvenca napuštanja koncepta ummeta u savremenojpolitičkoj praksi muslimana u svijetu.

Kao muslimani tu ideju mi ne možemo prihvatiti, štaviše, ona je suštin-ski neprihvatljiva za muslimane kao jedan ummet, ummetMuhammeda, s.a.w.s.

Simpoziumi përkujtimor për rahmetli Hfz.BakallinNë Ulqin, më25.11.2006., në sallën eBibliotekës së qytetit umbajt Simpoziumi përkuj-timor për rahmetli H. Hfz.Shyqyri ef. Bakallin, ishkryetar të Kryesisë së BInë Mal të Zi.

str. 3-5

EELLIIFF novembar 2006.islamske novinegazetë islame 2DRUGA STRANA

Redakcijski kolegijum – urednici: Jusuf Đoković, Bajro Agović, Omer Kajoshaj, Džemo Redžematović Stručni konsultant: Idris Demirović Lektori: Zuvdija Hodžić, Brunilda Brasha "ELIF" izlazi na bosanskom i albanskom jezikuAdresa: "Elif", Gojka Radonjića 42, P.Fah 54, 81000 Podgorica · Tel/fax: 381 81 623 813, fax: 381 81 623 812 · E-mail: redakcijaelif@cg.yuUplata: Žiro račun za Crnu Goru 55100-672-8-383 Mešihat Islamske zajednice,za inostranstvo: Field 56A: COBADEFF Commerzbank AG Frankfurt, Field 57A: /400876894701 EUR PDBPYU2P Podgorička banka ad Podgorica, Field 59: /22498080-02039257 MESIHAT ISLAMSKE ZAJEDNICE CRNE GORE PODGORICA SERBIA AND MONTENEGRO; sa naznakom "Za Elif"Uvjerenjem Ministarstva Kulture br. 05-2079/2, «Elif» je oslobođen plaćanja poreza na dodatnu vrijednost Štampa: NJP "Pobjeda" · Rukopisi i fotografije se ne vraćaju (21854042)

Izdavač: Mešihat Islamske zajednice uRepublici Crnoj GoriGlavni i odgovorni urednik: Muharem DEMIROVIĆ

Neka je hvala Allahu, dž.š.,Koji daje da svijet bude ispunjensvakim dobrom, Koji nas je na touputio, jer da nas Allah nije tomenaputio, ne bismo bili upućeni.Neka je najiskreniji salavat iselam na onog kojeg je Allah,dz.š., poslao kao milost svjetovi-ma, i kao dokaz ljudima, uzoritinaš učitelj - Muhammed, istino-ljubivi i pouzdani. I neka je sa-lavat i selam na njegovu časnuporodicu, njegove časne i povjer-ljive ashabe; i neka je salavat i se-lam na sve koji su ih slijedili doDana dužnoga.

IIAllahovom milošću musli-

mani Crne Gore i šire su primiliislam u petnaestom vijeku poMiladu i od tada do danas nji-hovi potomci vjerno čuvaju ihrabro nose taj emanet. Skoroće šest vjekova otkako su semuslimani u Crnoj Gori upoz-nali sa šehadetom - Nema bogaosim Allaha i Muhammed jeAllahov poslanik.

Onoliko koliko su bili vezaniza Osmansku carevinu, toliko sunaši muslimani ostali vjerni Isl-amskoj zajednici nakon što suostavljeni da sami čuvaju vjeru injeguju kulturu u kojoj je prepoz-natljivo načelo univerzlane vjereu Jednog Boga i u kojoj je prisut-na svijest o ummetu.

Muslimani su, dakle, univer-zalni ummet zato što je islamuniverzalna vjera utemeljana nadva osnovna principa:

PPrrvvoo,, Allah, dž.š., je prvi i za-dnji za sve što postoji. Samo jeBog, koji nije rodio i nije rođen, ikojem ništa i niko nije ravan, vri-jedan poštovanja i obožavanja.Samo je On sudija. Svi se nakraju Bogu, dž.š., vraćamo.

DDrruuggoo,, islam se temelji nauniverzalnom moralnom impera-tivu: "pozivaj na dobro i odvraćajod zla." A to znači: vjeruj isk-reno, govori istinito, radi poštenoi ponašaj se moralno. Nemoj vje-

rovati lažno, nemoj govoriti neis-tinito, nemoj raditi nepošteno inemoj živjeti nemoralno.

Tokom duge i burne povi-jesti ummet je bio izloženvelikim potresima zbog napadaizvana, ali i zbog slabosti iznu-tra. Ne zanemarujući silu van-jskih napada, danas je mnogoopasnija "sila" koja ummet potre-sa iznutra. Ta sila je opasna zatošto bezočno kida korijene na ko-jima raste i razvija se univerzal-ni ummet. Nema drugog putada se ta sila zaustavi, već da seummet sjeti ove hazreti Omero-ve mudrosti:

- Bili smo niko i ništa, pa nasje Allah islamom uzdigao. I zatokad god smo tražili uzdignuće mi-mo islama, Allah bi nas vratio ta-mo gdje smo bili - niko i ništa(Rivajet: Ibn Ebi Subejbe).

Tome treba dodati i zapa-žanje Enes ibn Malika, koji jerekao: - Nema napretka za um-met osim da shvati da ono što jebilo dobro na početku, dobro je ina kraju, a to su Allahova knjigai Alejhisselamov sunnet. To značida za nas nema drugog puta, većda se svi držimo za jedno - Alla-hovo uže - da se ne udaljavamo je-dni od drugih, da se ne razjedi-njujemo, da se ne razbijamo...(Kur´an, Al Imran:103)

IIIIKao najstarija priznata Isla-

mska zajednica na Balkanu, Alla-hovom milošću, muslimani u Cr-noj Gori su prihvatili institucijuislama u devetnaestom vijeku ina taj način sačuvali univerzalnuvjeru u Jednog Bog i ostali vjerniprincipu univerzalnog ummeta.Zato je Islamska zajednica darBožiji kojeg se ne smije nijekati,niti ga se smije obeščašćivati. Koto ne razumije, ne može suditi onašim muslimanima; ko to nepoštuje, nema pravo ničem našemuslimane učiti - ni vjeri kojuoni znaju, ni vjernosti ummetukoju oni čvrsto drže.

IIIIIIZZaappaažžaajjuuććii na neprimjerenu

agresivnost pojedinaca i grupa utumačenju islama, kao i fizičkih iverbalnih napada na pojedinimmjestima;

SSlluuššaajjuuććii neumjesne ocjene oIslamkoj zajednici od ljudi kojinemaju puno životno iskustvoislama u Crnoj Gori;

OOssjjeeććaajjuuććii opasnost od sraču-nate podjele i razdora među na-šim muslimanima, Mešihat IZ-eu Crnoj Gori, u prisustvu članovaMešihata i glavnih imama, nasvojoj redovnoj sjednici, održanoju srijedu, 22. novembra, 2006.godine, na temelju Rezolucije iAdende Rijaseta IZ-e u Bosni iHercegovini, donosi sljedeću

RR EE ZZ OO LL UU CC II JJ UU1. Mešihat IZ-e je već duže

vrijeme suočen sa pojavomneprimjerenog tumačenja islamaod nekih pojedinaca i grupa kojeuznemiravaju muslimane i odpostojećeg dobra koje se ogleda ujedinstvu kelime-i tevhida itevhid-i kelime, podstiče se fitne-luk, (smutnja) koji vodi razdoru iraskolu među muslimanima.

2. Mešihat IZ-e je odlučan unamjeri da zastiti orginalnostvjekovne tradicije IZ-e koja sepokazala životnom u svim prili-kama kroz koje su prolazili našimuslimani zadnjih vjekova, pose-

bno u kriznim trenucima za nji-hov opstanak kakvi su bili suko-bi u našem okruženju deve-desetih godina. Stoga, MešihatIZ-e poziva imame, hatibe i mua-llime da u svom radu u džamiji,mektebu, i na bilo kojem dru-gom javnom mjestu, budu doslje-dnji u tumačenju instituciona-lnog učenja islama na temeljimaKur´ana, Sunneta i našeg tradic-ionalnog iskustva, Hanefijskogmezheba.

3. Mešihat IZ-e poziva sva ud-ruženja i sve organizacije sa isla-mkim predznakom u Crnoj Gorida predstave Mešihatu IZ-e svojeprograme rada koji imaju veze saislamom i muslimanima kako bise ti programi uskladili sa opštimnačelima rada i djelovanja i timepomoglo da slika o islamu i mus-limanima bude adekvatna i da sezna ko je za što odgovoran.

4. Mešihat IZ-e osuđuje sva-ku vrstu klevete i etiketiranja bi-lo koga u IZ-i, posebno na osno-vu mezhebske ili ideološke pre-drasude. IZ-a je jedinstvena u sv-om doktrinarnom i institucional-nom učenju islama i odbija bilokakve podjele po mezhebima.Mešihat IZ-e poziva muslimane uCrnoj Gori da ne nasijedaju kriv-im i zlonamjernim informacija-ma, već da imaju povjerenje u or-gane i institucije IZ-e.

5. Mešihat IZ-e osuđuje izjave

u kojima se omalovažava IZ-a uCrnoj Gori i vrijeđa ulema koja jevjekovima na ovim prostorimačuvala i u najtežim vremenimasačuvala islam. To nije samo pro-tivno duhu islamskog morala,već je i protiv mira i sigurnostinaših muslimana. Islamska zaje-dnica u CG nema namjeru doka-zivati svoju pravovjernost nik-o-me osim Bogu dž.š., a ponajman-je onima koji su gluhi da čuju islijepi da vide da je IZ-a i njezinaulema simbol časti i ponosa um-meta.

6. Mešihat IZ-e nalaze imami-ma, hatibima, muallimima, mud-errisima u IZ-i da se na vrijeme ipravilno informišu o stavovimaMešihata IZ-e o bitnim pitanjimaza duhovno jedinstvo muslima-na, te da te stavove dosljednoprovode u praksi. Mešihat IZ-ejoš jednom ponavlja da oni kojina bilo koji način unose nemir udžamije pod izgovorom provode-nja "prave vjere" nijesu dobron-amjerni ljudi. Sve džamije su vla-sništvo IZ-e i niko ne može nistaraditi u džamiji bez znanja i nad-zora organa IZ-e.

7. Mešihat IZ-e je isuvišeuložio napora u očuvanju časti iugleda naših muslimana u najte-žim vremenima da bi dozvolio dato sada neko narušava zbog nago-vora ljudi koji nemaju ni znanja,ni osjećanja za sudbinu islama imuslimana u našoj zemlji.

8. Islamska zajednica u CrnojGori je uvijek bila značajan fak-tor stabilnosti u Crnoj Gori, i stoga ničim neće dopustiti da se tonaruši.

9. Ovu Rezoluciju će čitatihatibi na džumi-namazu u svimdžamijama, te strogo se pridrža-vati njezinog slova i duha kao ofi-cijelnog stava IZ-e.

10. Allahu Svemogući, osnažinas na putu pozivanja na dobro iodrvraćanja od zla! Amin!

U Podgorici, 22.11.2006.Reis, Rifat Fejzić

Rezolucija Mešihata IZ u Crnoj Gori o tumačenju islama

SSaa ssjjeeddnniiccee MMeeššiihhaattaa

Ka ummetizaciji muslimanskog ummeta U tekstu se najprije ispituje

leksi ko-semanti ko zna enje rije iummet, potom, navode kontekstualne situacije ili ''zna enjska lica'' rije iummet u Kur'anu. Isti e se, da prema semanti arima Kur'ana, rijeummet u Kur'anu ima devet razli itih konte-kstualnih zna enja. Nakon

tuma enjskom ispitivanju i zna enjskom odre enju kur'anske sintagme ummeten weseten u 143.

kao svojevrsni motto ovoga teksta. Tuma enjsko ispitivanje spome-nute sintagme ura eno je na temelju razli itih komentara Kur'ana (tefsira) iz klasi nog i savremenog doba. Zatim, govori se o ummetu kao poli-ti koj zajednici muslimana. Temeljni zaklju ak ovoga odjeljka

posljedice za-mjene transnaci-on-alnog koncepta ummeta u politi kom ure enju musli-manskog svijeta u koncept naci-onalnih muslimanskih

dominantan na po-liti koj sceni Svijeta islama. Na kraju, nakon

ummeta na temelju prethodnih razma-tranja i analiza, autor poziva savre-mene muslimanske mislioce i

me umuslimanku raspravu o ideju ummetizacije musli-mankog ummeta,

ummeta, prema autoru, name e se

politi ko pitanje muslimanske savre-menosti i budu nosti te je, stoga,

ummetizaciji muslimanskog ummeta na svim nivoima.

I Mi smo tako vas u inili

svjedoci protiv svijeta ostalog, i da Poslanik bude protiv vas svjedok (El-Baqare, 143).

ummetun

Rije ummetun u Kur'anu spomenuta je na pedeset i jednom

mjestu u formi jednine i na trinaest

umemun).1Prema semanti arima Kur'ana

(ehlu'l-me'aanii), ova rije u Kur'anu ima devet razli itih kontekstualnih

zna

primjere kontekstualnih zna enja

rije i ummetun u Kur'anu, zakratko u se osvrnuti na njezino temeljno

(leksi ko) zna enje. Jezikoslovac Ibn

Qutejbe (umro 276. H./889.) veli da

je temeljno zna enje ove rije i

''vrsta/grupa ljudi'' (sinf mine'n-naas)ili ''zajednica'' ( ).

Tako er, prema ovom jezikoslovcu,

nekada rije ummetun zna i''vrijeme'', ''doba'' (hiin), ili, pak,

avati ''vo u'' (imam),odn. ''u ena ovjek u vjerskim

pitanjima'' (rebbani). Rije ummetun,napominje dalje Ibn Qutejbe, kat-

kada je sinonim rije i ed-din (vjera). Jedan drugi poznati jezikoslovac, Ibn

Faris (u. 208. H./823.), navodi da

rije ummetun u osnovi zna i ''ljud-ski stas'' (el-qaametu), argumentu-ju i to stihom: We inne mu'awijete'l-

alu'l-umem. Prema Ibn Farisu, ummetun avati i ''veliku blagodat, nimet'' (el-kethiretu en-ni'meh).2

iti leksi ko-

semanti ku vezu izme u rije i

ummetun i rije i ummun (majka). Zapravo, kako nam jezikoslovci

i imam, umm i ummetun dijele zajedni ki korijen glagola emmeme ( ). Za osnovu ili temelj bilo ega ili bilo koje stvari

ummetun (we aslu : ummetun). Ova leksi ko-

semanti ka veza izme u rije i

ummetun i ummun nosi i simboli kuvezu u kojoj razaznajemo ideju da se

prema ummetu (zajednici vjernika

okupljenih u vjeri u jednog Boga

onako kako se odnosimo i prema

ro enoj majci. Nadalje, iz odnosa

ovih rije i ummetun i ummun izvire

ummeta osje

sigurnim isto onako kako nam taj

osje aj daruje toplo maj insko krilo.

ummetun

Kako je ve istaknuto, prema

semanti arima Kur'ana, rije

ummetun u Kur'anu ima devet razli itih kontekstualnih zna enja.

Poznati semanti ar Kur'ana iz petoga

stolje

Husejn b. Muhammed ed-Damegani,

u svom izvnarednom djelu pod

naslovom

navodi

slijede a zna enja rije i ummetun:

1) ummet kao skupina ljudi ('usbeh): npr. u ajetima:

(El-Baqare,

128), tj. 'usbeten, (... i potomstvo

skupina...);

(El-Baqare, 134), tj.

'usbetun, (Ta skupina je bila i nestala...);

(Alu 'Imran, 113), tj. 'usbetun, (Nisu svi isti Sljedbenici Knjige. Ima ih

jedna skupina ispravnih koji itaju

Allahove ajete...);

(El-E'araf, 159), tj. 'usbetun,(U narodu Musaovu ima skupina

koja na istinu napu uje i prema njoj

sude.);

2) ummet kao zajednica ljudi okupljenih u istoj vjeri (el-milleh),

(El-Baqare,

213), tj. milleten, (Svi ljudi su sa injavali jednu vjeruju u

zajednicu...)

(El-

Mu'minun, 52, El-Enbija', 92), tj.

milletukum milleten wahideten, (Ova

zajednica vjernika...)

(El-En'am,

108), tj. li kulli ehli milletin, (Tako smo svakoj zajednici lijepima

postupke njihove predstavljali.);

(Ez-

Zukhruf, 33), tj. milleten wahideten,(A da ne e svi ljudi postati jedna

zajednica vjernika...);

3) ummet kao odre en broj godina (siniine ma'duudeh):

(Hud, 8), tj. siniine ma'duudeh, (Ako im Mi kaznu za nekoliko godina

odgodimo...);

(Jusuf, 45), tj. sinin,(...sjeti se poslije nekoliko godina..,);

4) ummet kao narod (qawmun):

(En-Nahl,

92), tj. en jekuune qawmun ekthere

min qawminnarod mnogobrojniji od drugog.);

tj. we li kulli qawmin, (Svakom narodu propisali smo vjerozakon...);

5) ummet kao predvodnik, imam koji se slijedi (imaam):

(En-Nahl, 120)

(imam), pokoran...);

6) ummet ki i drugi narodi (el-umemu'l-khaalije mine'l-kuffaari we gajrihim):

(Junus, 47), tj. el-umeme'l-khalije, (Svaki narod u

(Fatir, 24),

tj. el-umeme'l-khaalije, (...a nije

dolazio opominjatelj.);

7) ummet kao ummet Muhammeda, a.s., tj. muslimani

(ummetu muhammedin):

(Alu

'Imran, 110), tj. el-muslimin, (Vi ste najbolji muslimani koji su se ikada

pojavili..);

(El-Beqare,

143), tj. ummeten adlen -nas, (I tako smo od vas stvorili pravednu zajednicu me

8) ummet kao posebni nevjerni kinarodi (el-kuffaar khaassah):

el-kufaar, (I tako smo te posali nevjerni kom narodu

prije kojeg su bili i nestali drugi

nevjerni

9) ummet kao stvorenja

(El-

En'am, 38), tj. khalqan mithlukum,(... i sve ptice koje na krilima svojim

lete stvorenja su poput vas...).3

U enjak Er-Ragib Isfehani (u.

503. H./1109.) u svome Rje niku kur'anske leksike (mufredaat elfaazi'l-Qur'an) dodaje da rije ummetun u 22. ajetu sure Ez-Zukhruf: i

vjera (diin4

ummetun wesetunwesatun

wesetun

wesetan'adlen( ::

:

::

:}{(

Tefsiru'l-Qur'ani'l-'azimwesetun

wesetun

wesatunes-

salatu'l-wusta

:

:

6

e wesetun

wesetun

( {:

Mizanu

wesetun

te'adul

a

EELLIIFF novembar 2006.islamske novinegazetë islame 4UMMET

izvan ostalih ljudi'' (innehumummetun wahidetun min duni'n-nas).9 Tako je, dakle, AllahovPoslanik Muhammed, s.a.w.s., definirao zajednicu muslimanavjernika.

Iz historije islama poznato nam jeda su do pada Bagdada 1258. g., kao

centralnom ure enju konceptaummeta. Pad Bagdada ozna io jekraj centralizovane muslimanskevlasti. U ovom ure enju koncept

je primarnu poziciju. Ujedinjuju i

su: zajedni ko vjerovanje u jednoga

Naravno, i unutar ovoga ure enjapostojale su zna ajne razlike. Nakon pada Bagdada, veliki imperijalni i

u srednjem vijeku, pokazuju znake

imaju izvanjsku formu. U smirajXVIII stolje a, Otomanska imperijakontrolirala je veliki dio Balkanskogpoluotoka, ve i dio mediteranskogprimorja Afrike i sve arapske zemljeu isto

najve a politia Safavidska imperija vladaPerzijom. Izvan ovoga jasno odre

U centralnoj Aziji dugo su postojalikanati, koji su se protezali od isto neEvrope do Kine. U jugoisto nojAziji pojavljuju se novi sultanati kaoposljedica utjecaja muslimanskihu itelja i trgovaca. U zapadnoj Africi

rezultat temeljnih promjena u

vjekovnim imperijama.10

Tokom kolonijalne ere, ovajtransnacionalni koncept ummetazamijenjen je drugim operatvnimsistemom koji je, po svomeporijeklu, karakteristi

nacionalizam koji narasta do ideje

nstva, ome

ova dva koncepta; ona je, zapravo,

lizma temelji se na kulturnim ilingvistidu, ovaj koncept je doveo dorazli itih politi

jezika, kulture i geografskih granica.Ove zemlje su od svojih gra ana

Rusa definirana je kao lojalnostRusiji, a za Nijemce, lojalnostNjema koj. S druge strane, islam ne

ljudskoga roda na temelju kulture ijezika. Pojava nacionalizma umuslimanskom svijetu, tokomkolonijalnog perioda, proizvela je,prvi put u historiji muslimanskogsvijeta, ideju koja je podijelilaummet po nacionalnoj i regionalnoj

danas pate. Ona je prozvela veliki

vjernika, dijele11

ummetizaciji

i donekoliko zna ajnih zaklju aka.

enjepojma ummmet i leksika analiza kur'anskih rije i ummet i

wesetun ukazuju nam na slijede eodlike muslimanskog ummeta:

a)

dnica;muslimanski ummet je

ujedinjen u vjerovanju u jednog ikim

c)

metode i najjasniji pravac;d)

u svijetu;e) muslimanski ummet jeste

ummet pravde i pravednosti umekao i prema drugim ummetima;

f) muslimanski ummet jeste

g) muslimanski ummet jezajednica sredine u svakom pogledu;

h) muslimanski ummet

duhovnim vrijednostima;i) lanovi muslimanskog

ummeta prema ummetu imajumaj inski osje aj;

j) ummet zna i sigurnost zasvakog lana ummeta.

muslimanskog ummeta u svijetu nepodudara se sa izresunnetskim odre enjima pojma ili

e,

savremenoj politimana u svijetu. Danas postoji nemali

zapadnja kih orijentalisti kihkrugova, jednako tako i od stranesekulariziranih muslimana, koji ideju

kimrtvom''. Kao muslimani tu ideju mi

mane kao jedan ummet, ummet

mislioci muslimanskog ummeta

lirati vjerski, politi ki i svaki drugikoncept ummeta u savremenom

re i da ideja ummeta nije politi ki

miliona muslimana u razli itimdijelovima svijeta. Za u uju e je dase danas o ideji ummeta puno negovori, ak ni me u krugovimauleme. A upravo je muslimanska

etiummetizaciju

lne identitete muslimanima; oni i

cionalni koncept ummeta natkriljujesvaki nacionalni identitet i sve

nim Stvoriteljem, Koji je rekao:

ku

e se

politi ko pitanje muslimanskenosti. Zato je

govoriti o ummetizacijiskog ummeta na svim nivoima.

Na kraju, prisjetimo se rije iAllahovog Poslanika, s.a.w.a., koji je

u ostalog, rekao:

jednoga Boga i jednoga pretka: svivi potje ete od Adema i Adem je odgline stvoren. Najdostojniji Boga jeonaj meboji. Ni jedan Arap bolji nije od ne-Arapa, osim po vjeri svojoj (Ejju-he'n-naas, inne rabbekum wahidunwe inne ebaakum waahidun. Kullu-kum li adem we ademu min turaab.Ekremekum 'indellahi etqaakum. We

fadlun illa bi't-taqwaa).12

Fusnote

1 Al-

al-karim1996, 99.2

Nuzha al-'ayun al-nawazir fi 'ilm al-

kitabillah al-'aziz

5

Al-Nukat wa al-'uyuun,

hasenunsahihun

izdanja).6 ,

7 Tafsir al-Nasafi

79.8

Al-Mizan fi tafsir

9

Medinske povelje u izvorniku iprijevodu u: Enes Kari (priredio),Ljudska prava u kontekstu islamsko-zapadne d

10

Esposito (ed.), Muslims and the West,

Understanding, Washington, 2001,

11

12 nav. dj.,(priredio), nav. dj.,

Mr. Almir Fati

EELLIIFFnovembar 2006. islamske novinegazetë islame5 UMMET

EELLIIFF novembar 2006.islamske novinegazetë islame 6ISLAM I DRUŠTVO

Veo žene u islamu u uporedbi sa velom žene u judeo-kršćanskoj tradicijiNa Zapadu, vjerovatno najvećimsimbolom tlačenja i ropstvamuslimanske žene smatrajunošenje vela, koji se kod nas, u narodu,naziva hidžab ili mahrama. Upravo tuse može postaviti retoričko pitanje:„Da li je tačno da u judeo-kršćanskojtradiciji nema ničega sličnog velu umuslimanskoj tradiciji?“

U svojoj knjizi „Jevrejska žena urabinskoj literaturi“, rabin dr. Me-nachem M. Brayer (profesor tumačen-ja Biblije na Yeshiva univerzitetu), go-vori o toj temi. Bio je običaj, prema dr.Brayeru, da žena Jevrejka izlazi međuljude glave pokrivene velom, koja je,katkad, pokrivena čak i po licu, ostavl-jajući samo jedno oko slobodno. Onnavodi neke od slavnih drevnih rabinakoji kažu: „To ne priliči ženama Iz-raelovim da šetaju okolo glava otkrive-nih“, kao i „Proklet bio čovjek kojidozvoli da kosa njegove žene bude viđ-ena… žena koja pokazuje svoju kosuda izgleda ljepše, donosi siromaštvo.“

Rabinski zakon zabranjuje reciti-ranje, blagosiljanje ili molitvu u pri-sustvu gologlave udate žene jer seotkrivanje ženske kose smatra nekomvrstom nagosti.

Dr Brayer također spominje da„Ukoliko jevrejska žena za vrijemeTannaitic perioda ne pokrije svoju ko-su, to se smatra ugrožavanjem njeneskromnosti. Ukoliko je njena kosa otk-rivena, ona može biti kažnjena sačetiri stotine zuzima za ovaj prekršaj.“Doktor Brayer također objašnjava daveo jevrejske žene nije uvijek podra-zumijevao znak skromnosti. Ponekad,veo simbolizira znak razlikovanja iluksuza, prije nego li skromnosti. Veomože da personificira i dignitet i supe-riornost žena plemkinja. On takođerpredstavlja žensku nepristupačnost,njenu odanost i pripadnost njenomemužu. U Starom zavjetu jasno stoji daje otkrivanje ženske glave velika sra-mota i to je razlog zbog kojeg svešte-nik treba da razotkrije osumnjičenupreljubnicu i osudi njeno teško iskuš-enje. (5:16-18)

Veo je označavao žensko samopoš-tovanje i socijalni status. Žene iz nižihklasa su obično nosile veo kako bi od-avale utisak pripadnosti višemdruštvenom sloju. Činjenica da je veobio znak plemenitosti bila je razlogzbog kojeg prostitutkama u staroj jevr-ejskoj zajednici nije bilo dozvoljavanoda pokrivaju svoju kosu. Prostitutkesu, ipak, često nosile specijalnemahrame u pokušaju da izgledaju štorespektabilnije. Jevrejske žene uEuropi nastavile su da nose veo sve do

19. stoljeća, kada su se neki njihoviobičaji promijenili u okruženju euro-pske sekularne kulture. Vanjski pritis-ci europskog načina života u 19. stol-jeću prisilili su mnoge od njih da skinusvoje velove i hodaju gologlave. Nekejevrejske žene otkrile su da im čakveoma odgovara da tradicionalni veozamijene perikom, kao drugim vidompokrivanja njihove kose. Danas mnogepobožne Jevrejke ne pokrivaju svojukosu izuzev kada ulaze u sinagogu.Neke od njih, kao one koje pripadajusekti Hasida, još uvijek nose perike.

Šta je sa kršćanskom tradicijom?Dobro je poznato da su katoličke redo-vnice pokrivale svoju kosu skoro dvijehiljade godina, ali to nije sve. Sveti Pa-vle u Novom zavjetu daje veoma inter-esantan stav o velu: „Ali htio bih daznate: svakome je muškarcu glavaKrist, glava ženi muž, a glava KristuBog. Svaki muž koji se moli ili pro-rokuje pokrivene glave sramoti glavusvoju. Svaka pak žena koja se moli iliprorokuje gologlava sramoti glavusvoju. Ta to je isto kao da je obrijana.Jer ako se žena ne pokriva, neka sešiša; ako li je pak ružno ženi šišati seili brijati, neka se pokrije. A muž nemora pokrivati glave, ta slika je i slavaBožja; a žena je slava muževa. Jer nijemuž od žene, nego žena od muža. Inije stvoren muž radi žene, nego ženaradi muža. Zato žena treba da ima"vlast" na glavi poradi anđela.“ (IKorinćani 11:3-10)

Sveti Petar obrazlaže uputu dažena nosi veo time što veo predstavljaznak autoriteta muškarca, koji predst-avlja ugled i slavu Božiju, preko ženekoja je stvorena od muškarca.

Sveti Tertulian, u svojoj poznatojraspravi „Zastiranje djevica“ piše:„Mlada ženo, nosi svoj veo na ulici, paćeš ga nositi i u crkvi, nosit ćeš ga me-đu strancima, ali i među svojom bra-ćom…“

Među kanonskim zakonima dana-šnje katoličke crkve postoji i zakon ko-ji zahtijeva od žena da pokrivaju svojeglave u crkvi. Neke kršćanske sekte,kao što su Amiši i Menoniti, do dana-šnjeg su dana zadržale pravilo pokri-vanja žena. Razlog pokrivanja žena,prema njihovim crkvenim vođama, jeu tome što: „pokrivanje glave je znakpotčinjenosti muškarcu i Bogu.“, štoje zapravo isto obrazloženje koje dajesveti Pavle u Novom zavjetu.

Na osnovu primjera koje smonaveli, očigledno je da islam nije tajkoji je prvi uveo pokrivanje glava, aliislam svakako odobrava tu obavezu.Qur'an preporučuje svakom vjerniku i

vjernici da imaju toliko duga pokrivalaza glavu kako bi ona pokrila i njihovvrat, pa i njihove prsi: „Reci vjernicimaneka obore poglede svoje i neka vodebrigu o stidnim mjestima svojim… I recivjernicama neka obore svoje poglede ineka vode brigu o stidnim mjestima svo-jim; i neka ne dozvole da se od ukrasanjihovih vidi išta osim onoga što je ion-ako spoljašnje, i neka velove svojespuste na prsa svoja…“ (Q 24:30,31).

Qur'an je sasvim precizan u tomeda je veo suštinski bitan za skromno-st, ali se postavlja pitanje: „Zašto jeskromnost bitna?“ I tu je Qur'anveoma precizan: „O poslaniče, reci že-nama svojim i kćerkama svojim, i že-nama vjernika svojih neka spuste ha-ljine svoje niza se. Tako će se, dalekood kuće, najlakše prepoznati pa nećenapastvovane biti.“ (33:59)

U tome je poruka, skromnost (čed-nost) je propisana da zaštiti ženu odnapastvovanja, skromnost je zaštita.

Prema tome, glavna svrha vela uislamu je zaštita. Islamski veo, za raz-liku od vela u kršćanskoj tradiciji, nijesimbol muškog autoriteta nad ženomniti je simbol ženske potčinjenosti mu-škarcu. Islamski veo, za razliku odvela u judaističkoj tradiciji, nije znakbogatstva i potrebe za izdvajanjemudatih žena plemenita roda. Islamskiveo je samo znak skromnosti sglavnom namjenom da zaštiti ženu,svaku ženu koja ga nosi. Islamska filo-zofija je, uz to, pristaša tvrdnje da jebolje biti siguran i preventivan negokasnije žaliti.

Qur'an do te mjere brine o zaštitiženskog tijela i ženske reputacije, daodređuje da čovjek koji se usudi lažnooptužiti ženu za blud, bude najstrožekažnjen: „One koji okrive poštene že-ne, a ne dokažu to s četiri svjedoka, saosamdeset udaraca biča izbičujte i

nikada više svjedočenje njihovo ne pri-majte; to su nečasni ljudi.“ (24:4).

Uporedimo ovu strogu qur'anskuodredbu sa ekstremno blagim kažnja-vanjem za silovanje koja se navodi uBibliji: „Ako se dogodi da muškaracsretne djevicu kojoj nije obećao da ćeje oženiti i siluje je, a zatim to bude ot-kriveno, on će platiti djevojčinom ocu50 šekela u srebru. On zatim mora ož-eniti djevojku kao kaznu što je izvršionasilje nad njom.“ (Deut.22:28:30).

U ovom slučaju se može postavitijedno jednostavno pitanje, ko je stva-rno kažnjen, čovjek koji samo plaćakaznu za silovanje ili djevojka koja jenatjerana da se uda za čovjeka koji juje silovao i koja je osuđena da s njimživi do kraja svoga života. Drugo pita-nje koje također treba postaviti jeste,šta više štiti ženu, qur'anski stavovi ilibiblijski labavi stavovi?

Pojedini ljudi, posebno na Zapadu,pokušavaju ismijati argumente smjer-nosti (skromnosti) kao način ženskezaštite. Njihov je argument da je na-jbolja zaštita za ženu povećanje eduk-acije, civiliziranog ponašanja, kao i sa-mokontrole. Mi ćemo na to reči:„Lijepo, ali nedovoljno!“

1. Ako je civiliziranost dovoljnazaštita, zašto se onda žena u SjevernojAmerici ne usuđuje sama proći mrač-nom ulicom – čak ni preći sama pra-znim parking prostorom?

2. Ako je edukacija jedino rješenje,zašto onda, recimo, visokorespekti-rani univerziteti imaju 'bezbjednosnuslužbu' zaduženu da patrolira stu-dentskim kampusima.

3. Ako je samokontrola odgovor,zašto nas onda svaki dan mediji izvješ-tavaju o slučajevima seksualnog uzne-miravanja na radnom mjestu. Primjeritakvih optužbi za seksualno uznemira-vanje u posljednjih nekoliko godinauključuju slučajeve mornaričkih ofici-ra, univerzitetskih profesora, senato-ra, sudija najvećih pravosudnih org-ana, pa i predsjednika SjedinjenihAmeričkih Država!

Nisam mogao vjerovati mojimočima kada sam pročitao naredne stat-istike objavljene u brošuri Dekanataženskog ureda Queens univerziteta:

• U Kanadi, jedna žena je seksual-no zlostavljana svakih šest minuta;

• Jedna od tri žene u Kanadi bitće seksualno zlostavljane u nekomperiodu svoga života;

• Jedna od četiri žene je u opas-nosti od silovanja ili pokušaja silovan-ja u toku njenog životnog vijeka;

• Jedna od osam žena bit će sek-

EELLIIFFnovembar 2006. islamske novinegazetë islame7 PORODICAsualno zlostavljane dok pohađajukoledž ili univerzitet;

• Istraživanje je utvrdilo da je 60%kanadskih mladića univerzitetskedobi izjavilo da će izvršiti seksualnonapastovanje u slučaju da su sigurnida neće biti prijavljeni ili otkriveni.

Nešto je temeljno pogrešno unašem društvu. Zbog toga je neophod-no napraviti radikalne promjene u na-šoj kulturi i u stilu socijalnog života.Kultura skromnosti i umjerenostinasušno nam je potrebna, skromnostiu odijevanju, u govoru, kao i u načinuponašanja, kako muškaraca, tako ižena. U suprotnom, strašne statistikebit će, iz dana u dan, sve strašnije, aceh ovakvoga stanja platit će, nažalost,ponajprije i ponajviše žene. Zbog togadruštva, poput francuskog, koje istjer-uje mlade žene iz škola zbog njihoveskromnosti u odijevanju, na kraju pra-ve štetu sama sebi. Velika je ironijasavremenog svijeta da se nošenje veladuboko poštuje kao simbol svetosti uslučaju kada ga nose katoličke redov-nice u svrhu pokazivanja autoritetamuškarca, dok je nošenje vela musli-manske žene u cilju zaštite vlastitogtijela i vlastite ženstvenosti, izvrgnutopodsmijehu i osudi kao simbol repre-sije nad ženom.

Na islam treba gledati kao na re-ligiju koja je donijela ogromno po-boljšanje statusa žene u društvu, kaona religiju koja ženama garantira mno-ga prava koja moderni svijet prepozna-je tek u ovome stoljeću. Islam još imaveoma mnogo toga što može ponuditisavremenoj ženi: dostojanstvo, poštova-nje i zaštitu u svim segmentima i svimstadijima njenog života od rođenja pado smrti. Napokon, islam ženi pomažeda dodatno prepozna i izbalansira sred-stva za ispunjenje svih njenihduhovnih, intelektualnih, psihičkih iemocionalnih potreba. Zato nije nikak-vo iznenađenje da danas ima sve višeprelazaka na islam žena u zapadnimzemljama, a da ih najviše ima uEngleskoj. Prema nekim statistikama,u Sjedinjenim Državama žene prelazena islam u odnosu 4 : 1 u korist žena.

Islam ima tako mnogo da ponudinašem društvu koje je u velikoj potre-bi za moralnim savjetovanjem i rukov-ođenjem. U tom smislu ambasadorHerman Eilts, u svome svjedočenjupred komisijom Inostranih poslova Pr-edstavničkog doma Kongresa Ujednin-jenih Nacija, održanog 24. juna 1985.godine, rekao je: „Svjetska musliman-ska zajednica koja danas živi u našemsusjedstvu broji više od milijarduljudi. To je jednan impresivan poda-tak. Ali, ono što je za mene isto tolikoimpresivno jeste da je islam danasnajbrže rastuća monoteistička religija.To je nešto s čim mi moramo računati.Nečega veoma ispravnog ima u isla-mu. Nečega što je primamljivo dobro-me broju ljudi.“ DDrr BBaajjrraamm MMuulliicc,

New York

Ebu Ejjub el-Ensari, r.a., prenosida je jedan beduin zaustavio Posla-nika, a.s., dok je ovaj putovao i upitaoga:

„Reci mi šta će me približiti raju iudaljiti od pakla?“ Poslanik, a.s., muodgovori: „Obožavaj Allaha i ne prip-isuj mu druga, redovno obavljaj nam-az (molitvu) daji zekat (porez) i održa-vaj rodbinske veze.“

Kada proučavamo sunnet/hadis(djela i riječi Muhammeda, a.s.) veomaje važno znati povod zbog čega je iz-rečen i osobu kojoj je upućen. Ponek-ad je Poslanik, a.s., više naglašavaoodređeni aspekt jer je bio važan, iliviše relevantniji, samoj osobi. Posla-nik, a.s., ne samo da je svoje drugove,ashabe, znao veoma dobro, već je ve-oma dobro znao način života koji se ži-vio u djelovima Arabije, znajući prven-stveno razlike između nomadskog igrađanskog načina života, i kako terazlike utieču na njihova stanovišta.Nadalje, Poslanik, a.s., je vrlo dobroznao kako će pojedini ljudi reagirati uodređenim situacijama. To nije iznen-ađujuće jer je Poslanik, a.s., još oddana kada je primo prvu revelaciju(Objavu), vodio mnogo računa o ljudi-ma i njihovim karakterima.

Katkad, Poslanik, a.s., je nagla-šavao određeni aspekt islama u tojmjeri da čovjek pomisli da je on na-jvažniji od svih aspekata. Zato nalazi-mo da jedan isti aspekt biva reducirani da u nekoj drugoj situaciji zauzimasekundarnu važnost. Zadatak učenja-ka je da pomire te razlike kako ne bibilo mjesta kontradikciji u islamskomučenju. To nije teško postići osobikoja je obučena prikladnom vrstomznanja. Zapravo, to je postignuto, najedan veličanstven način, od straneučenjaka koji su se posvetili proučava-nju sunneta, crpeći iz raznih hadisaveoma važna pravila koja svaki musli-man mora znati.

Kada primijetimo da se određeniaspekt u islamu naglašava od stranePoslanika, a.s., u nekoliko prilika ipod raznim okolnostima, onda tajaspekt dobija na važnosti. Njegovofrekventno ponavljanje od strane Posl-anika, a.s., ukazuje na njegovu uni-verzalnu primjenu i visoku poziciju nalisti islamskih vrijednosti i navika.

Jedan od aspekata koji se često po-navljao od strane Poslanika, a.s., je po-treba održavanja rodbinskih veza.Važno je znati šta se misli pod održav-anjem i uspostavljanjem rodbinskihveza u islamskom kontekstu. Rodbina

jedne osobe je kolektivno nazvana uarapskom rraahhiimm. Jezički ova riječ zna-či „materica“. Kada se ova riječ upo-trebljava da ukaže na nečiju rodbinu,onda ona uključuje njegovu cijelu rod-binu, bez obzira je li bliža ili dalja,koja nasljeđuje ili ona koja ne nas-lje-đuje, uključujući i ženinu rodbinu skojima se može stupiti u brak. Dru-gim riječima, ona se odnosi na njego-vu porodicu u najširem smislu te rije-či. Korijen iz koje je ova arapska riječ(rahim) derivirana označava milost isažaljenje. U hadisu kojeg bilježe Ah-med, Hakim i Buhari u svojoj knjiziEl-Adabu-l-mufred kojeg prenosiAbdurrahman ibn Avf od Poslanika,a.s., se kaže:

„Allah je rekao: “Ja sam Er-Rahm-an (Milostivi) i Ja sam stvorio srodstvo(rahim) čiji je naziv izvedenica iz Mo-ga imena. Onoga ko ih bude održavao,Ja ću ga blagosloviti, a onog ko ih bu-de prekidao Ja ću Svoju milost od nje-ga rastaviti.“

Ovaj hadis-kudsi naglašava aspektodržavanja rodbinskih veza apelujućina samilost i ljubaznost među rodbi-nom. Veliki broj hadisa govori o rodbi-nskim vezama i akcentira potrebuodržavanja rodbinskih veza putem lije-pog odnosa, pomoći i brige. Islam segnuša same pomisli na raspravu međurodbinom, i naveliko cijeni i poštujeone koji na prvo mjesto stavljaju pravosvojih rođaka a sve u cilju održavanjadobrih veza sa njima.

Čovjek koji je u ovom hadisu pitaoPoslanika, a.s., je imao jasan cilj. On jehtio da izbjegne Allahovu kaznu naSudnjem danu čineći dobra djela u

svom životu. Za njega, kao za sveiskrene vjernike, paklena vatra jestvarnost. Ona očekuje svakog ko seizloži Allahovom nezadovoljstvu. Ne-ma većeg uspjeha u ovom životu od sp-asenja od paklene Vatre. U Kur'anu,Allah, dž.š., kaže:

„Svako živo biće će smrt okusiti! Isamo na Sudnjem danu dobićete u po-tpunosti plaće vaše, i ko bude od vatreudaljen i u Džennet uveden - taj jepostigao šta je želio; a život na ovomesvijetu je samo varljivo naslađivan-je“(Alu Imran: 185).

Zato, sve što će muslimana učinitibližim tom trijumfu, ima veliku važn-ost. Pitanje nomada upućeno Poslan-iku, a.s., nam otkriva da je on u potpu-nosti razumio stvarnost nagrade i ka-zne na Sudnjem danu. On je htio znatišta će ga približiti raju a šta udaljiti odpakla.

Poslanikov, a.s., odgovor je veomabitan. On prvo ukazuje na najvažnijeislamsko vjerovanje, doslovno, na jed-noću Allaha, dž.š. Nikakvi partneriMu se ne mogu pripisati. Zato jeodmah u hadisu naglašena ta činjeni-ca:

„Obožavaj Allaha ne pripisujućiMu nikoga.“

Nakon toga Poslanik, a.s., je na-glasio nomadu da mora redovno obav-ljati namaz i dijeliti zekat. Te dvije du-žnosti su skoro uvijek zajedno spome-nute u Kur'anu i Sunnetu. Za musli-mana, navođenje ove dvije osnovnedužnosti, u ovom kontekstu, nisu izn-enađujuće. One, i vjerovanje u Allaho-vu jednoću su prva tri stuba, od posto-jećih pet, na kojima je izgrađenaislamska vjera.

Međutim, ono što je iznenađujućeje to što Poslanik, a.s., nije spomenuodruge dvije glavne dužnosti, post umjesecu Ramazanu i hodočašće uMekki. Umjesto toga on je naveo du-žnost održavanja rodbinskih veza. Nekiučenjaci kažu da je ovaj aspekt isla-mskih dužnosti bio veoma značajan zasamog beduina. To je zaista bila izr-azita stvarnost u arapskom društvu ukojem su se vodili ratovi zbog beznača-jnih povoda protiv plemena svojih rođa-ka. Značaj hadisa je što se on možeprimijeniti u svim društvima i kod svihljudi. Kao što smo vidjeli, on stavljaodržavanje rodbinskih veza na isti nivosa glavnim dužnostima islama.

AAddiill SSaallaahhiiS engleskog,

Džemo Redžematović

Vrijednost održavanjaporodičnih veza

EELLIIFF novembar 2006.islamske novinegazetë islame 8ZIJARETIDelegacija iz svih odbora Islamske zajednice u RCG, posjetila je više značajnih mjesta i institucija Islamske zajednice u BiH

Nezaboravni susreti- Nastavak iz

prethodnog broja -

U periodu od 21. do 24. 08.2006. godine, višečlana delegaci-ja u organizaciji Mešihata Isla-mske zajednice u RCG posjetila jePotočare, Srebrenicu, Tuzlu,Olovo, Sarajevo, Visoko, Jabla-nicu, Mostar, Počitelj, Stolac iTrebinje. U prethodna dva brojaElifa objavljena su dva dijela re-portaže sa obilaska gradova Bo-sne i Hercegovine. U ovom brojuobjavljujemo preostali dio repor-taže.

TTRREEBBIINNJJEE

Trebinje je smješteno uz oba-lu rijeke Trebišnjice. Osmanlijesu ovaj grad osvojili 1466. go-dine. Trebinje je utvrđeno u prvetri decenije XVIII vijeka za vri-jeme kapetana Osman-paše Res-ulbegovića. On je 1698. godinesagradio prvi stari grad (ićhisar) ,1721. novi grad i Hendek a 1828ograđen je bedem oko grada i do-vedena voda iz Trebišnjice predglavnim ulazom. Ovdje su Osma-nlije u toku viševjekovne upravepodigli više značajnih objekata:džamije, mektebe, medresu, sa-hat-kulu, ruždiju, tabije i kule, ka-ravan-saraj, mostove, hamam.

Prva džamija u Trebinju sa-građena je u Policama, nedalekood obale Trebišnjice , na mjestugdje je sada park, pored hotelaLeotar. Ne zna se kada je po-dignuta, kao ni čija je zadužbina.Mjesto na kome je bila locirana,zvalo se ''menčetina'', iskrivljenood riječi''mesdžidina''. Sagrađenaje u drugoj polovini XVII vijeka, abila je kratkog vijeka. Zapalili su

je uskoci iz Dalmacije koji su podkomandom Stojana Jankovića iIlije Smiljanića često napadali naTrebinje i okolinu. Oni su plja-čkali i ubijali muslimansko sta-novništvo, a mlađe odvodili i pro-davali kao robove u Napulju,Firenci, Đenovi i drugim mjesti-ma. Poznati mostarski istori-ograf, Hifzija Hasandedić, o tra-gediji ove džamije je zapisao: ''Je-dne godine na Bajram ujutrouskoci su navalili na džamiju uPolicama i dok su muslimani unjoj klanjali sviju ih pobili i pre-klane bacili u Trebišnjicu.

Njihove leševe izbacila je Tre-bišnjica, niže na nekoliko mjesta:na Šehitima, Oglavcima i ispodGomiljana. Na ovim mjestima sei sada nalaze njihovi grobovi inekoliko nišana bez natpisa. Ta-da je i zapaljena džamija u Poli-cama koja nikada više nije ob-novljena. Pred njom se je nalazi-lo groblje (mezari) s više nišana,koji su prije 1930. godine s ovogmjesta nestali. Tada je u Trebinjuostalo mnogo djece nezbrinute.Trebinjska ulema je tada uvelaobičaj da se prilikom svakog Ba-jrama prikupljaju sredstva zapomoć djeci čiji su očevi poklanina Bajram u džamiji u Policama.Ovo je vremenom preraslo u je-dan čisto dječiji bajramski običajza koje su su djeca danima ra-dovala, pripremala i uvježbavalaglasno učenje kasida . Poslijeklanjanja bajram-namaza muškabi djeca formirala manje grupe ipošla od džamije trčeći od kućedo kuće, jer su morali prvi dando noći obići sve muslimanskeporodice ne samo u Trebinju ne-go i susjednim selima. Kad bi dje-

ca ušla u dvorište prve kuće,onda bi jedan između njih koji jeimao najljepši glas, glasno pro-učio Euzu, Bismilu Kasidu aostali su ga pratili sa amin. Kućnidomaćini su sa ostalim članovi-ma svojih porodica dočekivalidjecu kod kuće saslušali bi udvorištu njihovo učenje a zatimih novcem darivali. Ovaj običajkoje je uvela trebinjska ulemaimao je i socijalnu stranu ''.

U Trebinju dolazimo oko iki-ndijskog vremena. Kapije hare-ma džamije su zatvorene. Imam,Husein ef. Hodžić je službeno uGackom, ostavlja svoje obaveze ižurno dolazi. Uspostavljamo ve-zu i moli nas da ga sačekamo.No, pod nekim emocijama nesi-gurnosti zbog uvreda pojedinihprolaznika, dolazimo u restoran''MG''na ručak. Ubrzo imamHusein efendija nas poziva da senađemo u džamiji. Odlazimo ugrupi, i ikindiju mamaz smo kla-njali u džamiju Osman-pašeResulbegovića (Pašina džamija).Nakon klanjanja ikindije namazaimam Husein efendija Hodžić jeizrazio izvinjenje što nije ranijeznao za ovu posjetu da nas doče-ka domaćinski, i da je zbog neod-

ložnih poslova bio u Gackom. Onse zahvalio na našoj posjeti, ko-jom je prilikom istakao da je ovoujedno i njemu velika podrškakada nas vidi u tolikom broju.Rekao je: „Ja ću iskoristiti vašeprisustvo i upoznati vas sa stan-jem razvoja vjerskog života naovom području. Pri tom neznam odakle da počnem jer togaima dosta da se kaže, kao i to, neznam koliko ćete mi vremenadati da vam predočim naše stan-je u Trebinju i okolini. Akouporedimo prilike iz vremenakada sam došao i sada, zaista pos-toji objektivna nada za opti-mizam. I ja sam u tome zaistaoptimista. Neke stvari ne idukako sam čovjek želi, ali moramoshvatiti da se svijest mijenja, ra-zum polako dolazi, lakše sekomunicira, sarađuje, slobodnijekreće i radi. Posla imamo sa iz-gradnom džamija, povraćajemoduzete imovine Islamskoj zajed-nici, održavanjem mezara...Medžlis imamo, ali članovi, ilivećina njih nije ovdje. To miotežava rad na realizaciji mojihprojekata, a njih je mnogo. Zna-te, kada ste sami kolike su tuodgovornosti i zadaci. Imao sam

kolegu koji je ovdje postavljen odRijaseta Islamske zajednice uBiH. Vidio je prilike u kojima jaradim i za koje se borim. Ni dvamjeseca nije izdržao. Pozivam inekog od vas ili koga bi mi vi pre-poručili da radi u Trebinju. Imaobi nadprosječan republički stan-dard života. Ostao bih vam zahv-alan, a meni pomogli i olakšali. UTrebinju i okolini su u toku ovognesretnog rata sve džamije poru-šene. Ovu smo obnovili i svečanootvorili prošle 2005. godine. Bilaje vaša delegacija na njenom otv-orenju što im se i sada zahvalju-jem. Sagradili smo i otvorili zg-radu Medžlisa Islamske zajed-nice, a radimo na pripremi još je-dne porušene džamije u Tre-binju i njegovoj okolini, i tako po-lako ostvarujemo naše želje zaobnovom a najveća nam je željada se što više Trebinjaca vrati usvoj grad, na svoje ognjište“, ka-zao je imam Husein efendija Ho-džić, koji se još jednom zahvaliona posjeti što mu pričinajavaveliko zadovoljstvo. U ime delega-cije, na upućenim riječima dobr-odošlice, vremenu kojeg je izdvo-jio za nas, zahvalio se Bajro Ago-vić.

Husein ef. Hodžić je u poslje-ratnom periodu službovao kaoimam u SR Njemačkoj. U među-vremenu Rijaset Islamske za-jednice BiH je raspisao oglas zaimama u Trebinju. Pošto se nakonkursu nije niko javio, Huseinefendija je odlučio da napustiimamsku službu u SR Njema-čkoj i da se prihvata imama uTrebinju. I pored velikih proble-ma koje je imao u ovom gradu,neprijatnosti koje je doživljavao,izazovima koje je imao, ostao ječvrst u svojoj odluci i naumu dase u ime Allaha bori za ostvari-vanje postavljenih zadataka nadoprinosu razvoja vjere islama uovim krajevima, izgradnji vjer-skih objekata i povratku prog-nanih. Zaista je to jedinstvenprimjer koji treba da bude poukaza mnoge druge naše vjerske slu-žbenike-imame.

Trodnevnu posjetu Islam-skim zajednicama i institucijamau BiH završili smo 24. avgusta.

(KRAJ)BBaajjrroo AAggoovviićć

DDžžaammiijjaa OOssmmaann--ppaaššee RReessuullbbeeggoovviiććaa uu TTrreebbiinnjjuu

EELLIIFFnovembar 2006. islamske novinegazetë islame9 AKTUELNO

Papske strategije oživljavanja hrišćanstva

Krajem septembra, papaBenedikt XVI, održao je govorna svom starom UniverzitetuRegensburgu, u Njemačkoj. Utom govoru on je izrekao ikratak dio u kojem je citiraojednog vizantijskog cara izXIV vijeka, koji je načinio ne-prijateljsku analizu islama.Ovaj kratak dio bio je veomanegativno primljen u islam-skom svijetu i doveo je dobuna i mnogobrojnih osuda.Papa se branio, do sada većčetiri puta, ali samo zato što jeizazvao toliko konsternacije.Ukratko, rekao je da je procje-na islama bila fundamentalnopogrešna.

Poslije ove diplomatske ne-umješnosti, svjetski analitičarisu raspravljali o tome kako jeneko toliko inteligentan, kaošto je papa, mogao da napravitakvu "grešku". Možda to i nijebila greška već promišljaj.

Razmotrimo prirodu rimo-katoličke crkve, koja egzistiraskoro 2000 godina. To je crk-va koja vjeruje da služi istini –istini o Bogu i nezaobilaznojulogi crkve u nastojanjima vje-re u Boga. Crkva smatra da jenjena uloga da evangelizuječitav svijet u cilju stvaranja sv-ijeta u kojem sve osobe, bez iz-uzetaka, praktikuju rimoka-

toličku vjeru. Razmotrimo sad njenu ist-

oriju i institucije. U početku,u pogledu broja sljedbenika,to je bila crkva u širenju. Širi-la se polako, prvenstveno uEvropi i djelovima Bliskogistoka, u periodu od oko hil-jadu godina. U 11. vijeku suo-čila se sa prvom brojno znača-jnom šizmom, raskolom sa Ist-očno-pravoslavnom crkvom.Rezultat raskola je suženjedjelokruga rimokatoličke crk-ve, uglavnom u zapadnoj i ce-ntralnoj Evropi. U 16. vijeku ucrkvi je započeta Protestants-ka reformacija, koja je dovelado gubitka sljedbenika uvećem dijelu sjeverne Evrope.Od 18. vijeka na dalje primjet-no je smanjenje broja katolikakoji praktikuju vjeru, usljed ,kako je tvrdila, „tumora“ sek-ularizma i od slobodne misli uEvropi.

U periodu poslije 1945. br-oj katolika praktikanata u pa-nevropskom svijetu dramati-čno je opadao zbog sekularnihvrijednosti. Ne samo da sesmanjivao broj katolika u ze-mljama u kojima je većina po-pulacije bila nominalno ka-tolička - Italija, Španija, Fra-ncuska, Belgija, Austrija, Irs-ka, Kvebek - već je i pristupa-

nje sveštenstvu takođe dra-matično opadalo. U manjojmjeri u široko katoličkoj Lati-nskoj Americi gdje je, među-tim, crkva počela da gubi ukorist evangelističkog protes-tantizma. Međutim, na global-nom jugu, crkveno članstvo sei dalje širi zbog kombinacijetamošnje više stope natalitetai manjih izazova sekularizma.Zbog toga, crkva više nije prijesvega evropska. Ima više čla-nova na globalnom jugu.

Problem crkve nije ugubitku u korist drugih religi-ja. Katolici se nijesu preobra-tili u islam, judaizam ili budi-zam. Niti su se muslimani, Je-vreji i budisti preobratili u ka-tolicizam. Crkveni organiza-cioni problemi duboko suunutar hrišćanskog svijeta.Pitanje crkve poslije 1945.bilo je kako reagovati na ovoiznenadno i masivno mjenjan-je pravca vjetra. Postoje tri ra-zličite papske strategije za po-novno ojačavanje položajakatoličke crkve - strategija Jo-vana XXIII, Jovana Pavla II iBenedikta XVI.

Jovan XXIII pozivao je naaggiornamento crkve, štoznači "učiniti crkvu savreme-nom". Ekumenski koncil, kojije sazvao, Vatikan II, napravio

je mnoge promjene u praksicrkve; fleksibilnije viđenjespasenja izvan crkve, liturgijamanje zasnovana na upotrebilatinskog jezika, veća ulogabiskupskog kolegijuma... Izg-leda da su ove promjene prijesvega ciljale na susret implicit-nih i eksplicitnih kritika kato-lika u evropskom svijetu, kojisu željeli da crkva bude više uskladu sa savremenim zapad-nim vrijednostima. Vatikan IIdesio se istovremeno sa poras-tom tzv. teologije oslobođenjaunutar crkve, posebno u Lati-nskoj Americi. Njegov cilj, iz-gleda, bio je da pobije viđenjepo kojem je crkva pristalicaultrakonzervativnih stavova.

Bilo je mnogo kritika unu-tar same crkve da su te re-forme "otišle predaleko". Jo-van Pavle II ponovo je istakaotradicionalne katoličke vrijed-nosti o seksualnosti, ulozi že-ne u crkvi i subordinaciji bis-k-upa papi. Napao je teologijuoslobođenja i zamijenio jebiskupe reformiste u pane-vropskom svijetu tradicional-istima. Njegova strategija zaobnovu izgleda da je imala ufokusu potencijal crkve na glo-balnom jugu. Iz tog razlogastavio je neuobičajen naglasakna ulazak u dijalog s drugimreligijama. Izgleda da je mislioda će rezultat biti veći uspjehcrkve u neevropskim regijama.

Benedikt XVI, očigledno,ima treću viziju. On se slaže sJovanom Pavlom II da ćeaggiornamento obezbijediti

obuzdavanje. Ali se ne slažeda budućnost crkve zavisi odmeđureligijskog dijaloga. Nje-gova strategija fokusirana jena ponovno osvajanje tradici-onalne baze crkve - na njeneevropske korijene. Govor kojije održao u Regensburgu usuštini je napad na evropskisekularizam, kao što je i hitanpoziv za obnavljanje sveopštekatoličke doktrine i prakse uEvropi.

Ovo se slaže s njegovomprethodnom kritikom mog-ućeg ulaska Turske u Ev-ropsku uniju i njegovim neus-pjelim insistiranjem da pred-loženi ustav Evropske unijeuključi eksplicitnu referencuo centralnoj ulozi hrišćanstvau Evropi. U takvoj perspek-tivi, upotreba antiislamskogcitata vizantijskog cara savr-šeno se slaže. Ona se moževidjeti kao način konsolido-vanja Evrope protiv neprijatel-ja i, samim tim, kao ohrabri-vanje svih Evropljana da ista-knu svoje hrišćanske korijene.Izgleda da je želio da rizikujeislamski bijes da bi konsoli-dovao evropsku bazu.

Tri strategije - aggiorna-mento, dalje širenje na global-nom jugu posredstvom ekum-enizma i konsolidovanje evro-pske baze na tradicionalnimkatoličkim osnovama. Koja ćeod njih, i hoće li bilo koja, bitiplodonosna u vijeku koji jepočeo? IImmaannuueell VVoolleerrssttiinn

Preveo:Muharem Demirović

Govor koji je papa održao u Regensburgu u suštini je napad na evropski sekularizam,kao što je i hitan poziv za obnavljanje sveopšte katoličke doktrine i prakse u Evropi. Utakvoj perspektivi, upotreba antiislamskog citata vizantijskog cara savršeno se slaže.Ona se može vidjeti kao način konsolidovanja Evrope protiv neprijatelja i, samim tim,kao ohrabrivanje svih Evropljana da istaknu svoje hrišćanske korjene. Izgleda da ježelio da rizikuje islamski bijes da bi konsolidovao evropsku bazu

Papa Benedikt XVI tokom svojeprve posjete jednoj većinski musliman-skoj zemlji pozvao je na solidarnostizmeđu religija. Njegov dolazak uTursku smatrao se kontroverznim zb-og papinih komentara o islamu, kojisu izazvali gnjev muslimana, ali i zbogpolitičkih ciljeva Turske, koja želi dauđe u EU, a sadašnji papa se svojevre-meno tome javno protivio.

Papa je pozivom na solidarnost

religija danas nastojao da ublaži gnjevmuslimana zbog njegovih izjava, kao ida premosti jaz između rimokatolika ipravoslavnih hrišćana.

Papa je prvo došao u administra-tivnu prijestonicu Ankaru, gdje ga jedočekao premijer Redžep TajipErdoan. Tokom simboličkog 20-min-utnog susreta na aerodromu premijer,Erdoan zatražio je od pape podršku zaprijem Turske u EU.

U razgovoru sa Erdoanom, papaBenedikt je naglasio da Turska pred-stavlja "most" između religija i pozvaona solidarnost između kultura. "Zaistasam želio da dođem u Tursku, zato štoje Turska postala most... između religi-ja", rekao je Benedikt turskom pre-mijeru. Papa je dodao da je Turskademokratska islamska država i da ježelio da je posjeti zato što voli njenukulturu.

PPRROOTTEESSTTII U Turskoj je, dva dana uoči posjete,

25.000 ljudi protestovalo zbog papineposjete Turskoj jer su mnogi muslimani

revoltirani septembarskim govoromBenedikta XVI. Prema novinskim izv-ještajima, oko 3.000 policajaca ima za-datak da čuva papu u Turskoj. Policijase priprema i za papin dolazak uIstanbul, gdje će papa provesti najvećidio četvorodnevne posjete Turskoj.

Benedikt XVI treći je papa koji jekročio na tlo Turske. Prije njega to suučinili Pavle VI 1967 . i Jovan PavleDrugi 1979. Međutim, posjeta sadašn-jeg pape je najsloženija do sada jer suodnosi muslimana i Zapada najzateg-nutiji u posljednjih nekoliko decenija.

(B92, 28. 11)

Papa u posjeti Turskoj Vijest

nëntor 2006. 10

Në Muzeun e Shkencësdhe Industrisë nëManchester të Anglisë,është hapur një ekspozitë memoton Ekspozita e 1001 shpik-jeve: Zbulojmë trashëgiminë mus-limane në Botën tonë. Kjo ekspo-zitë, e cila është hapur në marsdhe do të jetë e hapur deri nështator të këtij viti, ka për qëllimngritjen e vetëdijes së njerëzverreth kontributit të myslimanëvedrejt qytetërimit modern. Kjoekspozitë, e vizituar nga një nu-mri jashtëzakonisht i madh viz-itorësh, si qytetarë, nxënës shko-lle, studentë e akademikë, vazh-don të jetë në qendër të vëmend-jes edhe për media të shumtabotërore. Paul Valley, ka renditur20 shpikjet më me ndikim, dukeidentifikuar kështu edhe gjenitëqë qëndrojnë prapa tyre.

1. Tregohet se një arab meemrin HHaalliidd po ruante dhitë e tijnë rajonin e Kaffas në EtiopinëJugore, kur papritur vëren se ka-fshët e tij qenë bërë më energj-ike pasi kishin hëngër disa llojkokrrash. Më pas ai zien kokrratpër të përgatitur kështu kafen eparë. Nga shënimet e para rrethkësaj pije mësojmë se ajo ekspor-tohej prej Etiopisë në Jemen kukonsumohej nga sufistët të cilitkishin nevojë që të rrinin zgjuargjatë natës për tu lutur nëpër ra-ste të caktuara. Ka fundi i shek-ullit XV kafeja mbërrin në Mekedhe Turqi prej nga bën rrugëndrejt Venedikut më 1645. NëAngli do të sillej më 1650 nganjë Turk i quajtur Pasqua Roseei cili hap kafenenë e parë në Lo-mbard Street të Londrës. Kahwaarabe u bë kahve turke pastajcaffé italiane dhe në fund coffeeangleze.

2. Grekët e vjetër mendoninse ne mund të shohim vetëm atë-herë kur rrezet e diellit ndeshenme sytë tonë. Njeriu i parë i cilirealizoi se drita në fakt depërtonnë sy, në vend se të reflektohetnga syri, qe matematikani, astro-nomi, dhe fizikani mysliman ishekullit të X, IIbbnn HHaaiitthheemm.. Aishpiku aparatin e parë fotografikkur vërejti se si drita depërtonpërmes një vrime në kanatin edritares. Duke e bazuar në faktinse sa më e vogël vrima, aq më emirë fotografia, ai punon për të

sjellë aparatin e parë të njohur siCamera Obscura (nga fjala arabekamara që do të thotë dhomë eerrët apo private). Ai gjithashtunjihet si njeriu i parë i cili trans-feroi fizikën prej një aktiviteti fi-lozofikë në atë eksperimental.

3. Një lloj shahu ishte luajturnë Indinë e lashtë, por loja të ci-lën ne e njohim sot vjen nga Pe-rsia. Prej atje ishte përhapur dre-jt perëndimit në Evropë – për tusjellë në Spanjë në shekullin e Xnga Mursët – dhe drejt lindjesderi në Japoni.

4. Një poet, astronom, muzi-kant, dhe inxhinier mysliman iquajtur AAbbbbaass iibbnn FFiirrnnaass, një mi-jë vjet para vëllezërve Rajt kishtebërë përpjekje të pa reshtura përtë konstruktuar një makinë flu-turuese. Më 852 ai kërcen ngaminarja e Xhamisë së Madhe tëKordobës duke përdorur njëpelerinë të lëshuar të kapur nëkrahë të drunjtë. Shpreson tërrëshqas lehtas si zog, por nuk iadel dot. Megjithatë pelerina iangadalëson rënien, duke krijuarkështu atë që mendohet të jetëparashuta e parë, kurse vet mbe-tet me ca plagë të vogla. Më 875,në moshën 70 vjeçare, pasi ki-shte përsosur një makinë, memëndafsh dhe puplave të shqipo-njës ai provon përsëri, kësaj ra-dhe duke kërcyer nga maja e njëbjeshke. Fluturon në lartësi du-ke qëndruar në ajër për dhjetëminuta por përplaset gjatë zbrit-jes - duke konkluduar, saktësisht,se shkak i përplasjes qe mosvë-nia e një bishti makinës së tij qëta ngadalësonte zbritjen. Sot ae-roporti ndërkombëtar i Bagdaditsi dhe një krater në Hënë janë tëemëruar sipas tij.

5. Larja dhe pastrimi janëobligime fetare për myslimanët,arsye kjo që si duket i shtyri atatë përsosin recetën për sapunintë cilin edhe sot e përdorim. Ed-he egjiptianët e lashtë posedoninnjë lloj sapuni, sikurse që kishinedhe romakët të cilët e përdorinmë shumë si pomadë. Por qenëarabët ata që kombinuan lëngune bimëve me hidroksid sodiumidhe elemente tjera aromatike siçështë vaji i trumzës. Një nga ti-paret neveritëse të Kryqtarëve,që diktohej nga hunda e arabëve,

ishte fakti se ata nuk pastrohe-shin. Shamponi në Angli ështësjellë nga një mysliman i cili më1759 kishte hapur një banjë meavull në bregdetin e Grighton-itpër tu emëruar më vonë mje-shtër i shamponit në oborrin embretërit George IV dhe Willia-mi IV.

6. Distilimi, metoda e ndar-jes së lëngjeve nga mbeturinatgjatë zierjes, është zbuluar rrethvitit 800 nga shkencëtari më ishquar i Islamit, XXhhaabbiirr iibbnnHHaajjjjaann,, i cili transformoi alkim-inë në kimi, duke shpikur gjit-hashtu edhe shumë nga aparatetdhe metodat bazë akoma në për-dorim sot si – lëngëzimin, krista-lizimin, distilimin, pastrimin,oksidimin, tretjen dhe filtrimin.Përveç kësaj, ai gjithashtu kishezbuluar edhe acidin sulfurik dhenitrik, dhe me anë të shpikjes sëaparatit distilues, ai kishte arrit-ur t’i jep botës ujë trëndafili sidhe parfume tjera me përbërjealkooli (megjithatë konsumimi ityre është i ndaluar sipas Isla-mit). Ibn Hajjan vuri në dukjeeksperimentimin sistematik dheishe themeluese i kimisë mod-erne.

7. Një nga shpikjet më të rë-ndësishme mekanike në histor-inë e njerëzimit, aparati për tëngritur ujin nga poshtë lart,është fryt i punës së një inxhi-nieri të zgjuar myslimanë i quaj-tur eell--XXhhaazzaarrii. Libri i tij i vitit1206 Libri i njohurisë mbi apa-ratet e holla mekanike, tregon seai gjithashtu kishte shpikur apopërpunuar përdorimin e valvu-lave dhe pistonave, sajoi disa ngaorët e para mekanike që lëvizninme ujë dhe peshë dhe ishte ba-bai i robotëve. Në mesin e 50shpikjeve tjera të tija, është edhebrava me kod.

8. Qepja nën astar do tëthotë lidhja e dy shtresave të pël-hurës me një shtresë izoluese nëmes. Nuk është e qartë nëseishte zbuluar në botën myslima-ne apo ishte importuar atje ngaIndia dhe Kina. Por është e sig-urt se në Perëndim kishte ard-hur përmes Kryqtarëve. Ata epanë atë që përdorej nga luftë-tarët Saraçin, të cilët bartnin kë-misha të qepura e të ngjyrosura

të mbushura me kashtë në vendtë parzmoreve. Këto këmishashërbenin edhe si mbrojtëse,madje më efektive krahasuar meparzmoret e metalta e të rënda tëKryqtarëve.

9. Harku i mprehtë, karak-teristikë e katedraleve Gotike tëEvropës ishte një shpikje e ma-rrë nga arkitektura Islame. Ishteshumë më i fortë se sa harku irrumbullakët i përdorur ngaRomakët dhe Normanët, gjë qëlejonte ndërtimin e ndërtesavemë të mëdha, më të larta, mëkomplekse dhe më grandioze.Huazime tjera nga gjenitë mysli-manë përfshinë edhe kubet ehullizuara, dritaret në stil trën-dafili dhe teknikat për ndërtim-in e kubeve. Kështjellat evropi-ane gjithashtu ishin një përshtat-je e atyre të Botës Islame- me tëçara si shigjetë, mur mbrojtës mefrëngji, fortifikatë dhe parapet.Arkitekti i kështjellës së Henri tëV-të ishte mysliman.

10. Dizajni i shumë instru-mente moderne kirurgjike ështëi njëjtë me ato të sajuara në she-kullin e X nga një kirurg mysli-man i quajtur eell--ZZaahhrraawwii. Ska-lpetat e tij, sharra për eshtra, pi-ncetat, gërshërët e vogla për ope-rimin e syve dhe shumë nga 200instrumentet të cilat ai i kishtesajuar, sot janë të njohura për ki-rurgun modern. Ai ishte që zbu-loi se fijet që përdorën për qepjetë brendshme treten vetvetiu(zbulim ky që vërtetoi kur maj-muni i tij kishte ngrënë telat elahutës së tij). Në shekullin eXIII, një mjek tjetër mysliman iquajtur Ibn Nafis, përshkroiqarkullimin e gjakut, 300 vjetpara se William Harvey ta zbulo-nte këtë. Mjekët myslimanë gjit-hashtu shpikën mjete anestezikenga përzierjet e opiumit dhealkoolit si dhe zhvilluan gjilpëramë zgavra për të thithur perdene syve, një teknik kjo edhe sot nëpërdorim.

11. Mulliri me erë ishte shpi-kur më 634 për një kalif Persiandhe ishte përdorur për të bluardrithë dhe tërheq ujë për vaditje.Në shkretëtirat e gjera të Ara-bisë, kur përrenjtë sezonal tha-heshin, i vetmi burim i energjisëmbetej era që frynte me muaj

nga një drejtim. Mullinjtë kishingjashtë apo dymbëdhjetë fleta tëveshura me pëlhurë apo gjethepalme. Kjo ishte 500 vjet për-para se mulliri i parë me erë tëdukej në Evropë.

12. Metoda e vaksinimit nukështë shpikur nga Jenner dhePasteur por ishte sajuar në botënMyslimane dhe ishte sjellë nëEvropë nga Turqia nga bashkësh-ortja e ambasadorit Anglez nëStamboll më 1724. Fëmijët nëTurqi ishin vaksinuar për të lu-ftuar linë të paktën 50 vjet parase Perëndimi ta zbulonte atë.

13. Stilografi ishte shpikurpër Sulltanin e Egjiptit më 953,pasi kishte kërkuar një stilolaps icili nuk do t’ia njolloste duartapo rrobat. Ky stilograf ruantengjyrën në një rezervuar, dhe si-kurse stilolapsat modern, kalo-nte ngjyrën në maje me një aksi-on kombinues të gravitetit dhekapilarit.

14. Sistemi i numërimit i cilipërdoret anekënd botës për ngaorigjina me sa duket është ngaIndia por stili i shifrave është Ar-ab dhe për herë të parë u duk nëbotim në veprat e matematika-nëve si EEll--KKaawwaarriizzmmii dhe El-Ki-ndi rreth vitit 825. Algjebraështë quajtur për nder të librit tëEl-Hawarizmit, Al-jabr wa-al-Mu-qabilah, shumë nga përmbajtja esë cilës akoma është në përdo-rim. Veprat e dijetarëve Mysli-manë të matematikës u importu-an në Evropë 300 vjet me vonënga matematikanit italian Fibo-nacci. Algoritmet si dhe teoria etrigonometrisë vijnë nga botamyslimane. Zbulimet e E-Kinditrreth zbërthimit të frekuencave,bënë gjithë kodet e botës antiketë shpjegueshme, duke krijuarkështu bazat e kriptologjisë mod-erne.

15. AAllii iibbnn NNaaffii, i njohur menofkën Zirjab (Zogu i zi) erdhinga Iraku në Kordobë në sheku-llin e nëntë duke sjellë me vetekonceptin e ushqimit me trepjata - supë, pastaj peshk apomish dhe në fund frute dhe arrë.Ai po ashtu paraqiti gotat e kri-stalta (të cilat ishin shpikur paseksperimenteve me gurë tëkristaltë nga Abbas Ibn Firnas –

Historia, shkenca dhe qytetërim Islam:

Si e ndryshuan botënshpikësit muslimanë

1111 nëntor 2006. EELLIIFFislamske novinegazetë islameIBADET

““KKaa ddiissaa nnjjeerrëëzz qqëë tthhoonnëë::““ZZoottii yynnëë nnaa jjeepp TTii nneevvee nnëë kkëëttëëbboottëë!!”” ppëërr ttëë nnuukk kkaa aassggjjëë nnëë bboo--ttëënn ttjjeettëërr.. EE,, kkaa pprreejj ttyyrree qqëëtthhoonnëë:: ““ ZZoottii yynnëë nnaa jjeepp ttëë mmiirraannëë kkëëttëë jjeettëë,, ttëë mmiirraa eeddhhee nnëë bboo--ttëënn ttjjeettëërr,, ddhhee nnaa rruuaajj pprreejj ddëë--nniimmiitt ttëë zzjjaarrrriitt!!””.. TTëë ttiillllëëtt ee kkaannëësshhppëërrbblliimmiinn nnggaa aajjoo qqëë ee ffiittuuaann..AAllllaahhuu ëësshhttëë ii sshhppeejjttëë nnëë llllooggaa--rrii..”” (Al-Bakare 2: 200 - 202)

“Lutja (duaja) është esencae adhurimit (Ibadetit).” (Tirmi-dhi, Hadithi 3293)

Lutja është komunikimi meZotin. Çdokush që beson në Zo-tin lutet gjithashtu. Por “si”dhe “për çfarë” lutet e gjithakjo varet nga konceptimi i Zotitdhe botëkuptimi i jetës. Paga-nët e Arabisë faleshin sikursetha ajeti i mësipërm. Sipas njëanalize të publikuar në Newsw-eek, shumica e amerikanëve lu-ten, dhe shumë nga ata përditë.Luten për shëndet, siguri, da-shuri, dhe për lehtësim të “tëgjithë listës së vuajtjeve, fatke-qësive njerëzore”. Por, udhëzi-mi për në rrugën e drejtë, mbr-ojtja nga ferri (xhehenemi), dhesuksesi për në Botën tjetër nukpërmenden.

E çfarë është më intriguese,gjuha e predikimit perëndimorpër lutjen. Në letërsinë perëndi-more Zoti përshkruhet si njënjeri i vjetër i urtë, i zgjuar qëndodhet në qiell dhe lutjet pa-raqiten sikur kërkesa për zgjid-hje të problemeve dhe është“detyrë e Tij për t’i zgjidhurato”. Sipas një votimi të bërë nëNewsweek “ 85% të amerikanë-ve thonë që e pranojnë dështi-min e Zotit në plotësimin e lut-jeve të tyre. ” Dështimi i Zotit?!Ata bashkëbisedojnë: “ A ështëZoti i padrejtë apo vetëm pa-raqitet në atë mënyrë?” Të tje-rët, sikurse edhe Karl Sagan, icili vdiq duke i qëndruar besnikmosbesimit të tij pati thënë: “Aduhet dikush që të ja përkujtojëZotit kur dikush është i së-murë?”

Kjo gjë është në nivel disashkallë më të ulët se sa paganëte Arabisë. Këtu është në pyetjearroganca e arritjeve në shke-ncë dhe teknologji. Në fakt nënjë rast shëruesit kristian u bas-hkuan me shkencëtarët për tëprovuar një “eksperiment” rre-th përcaktimit të Lutjes. Në Qe-ndrën e Kurimit Artrit nëFlorida, një grup pacientësh iudrejtuan “lutjet për shërim”nga profesionalistë të ushtruar

nga Ministria Shëruese Kristia-ne (CHM), kurse grupit tjetër iudhanë trajtimi mjekësorë. Njëvit më vonë, një njoftim ngaCHM deklaroi sukses duke pra-nuar që studimi ishte i diskutu-eshëm. Por, megjithatë i dhaCHM-s mundësinë në treg përvideo dhe kualifikim të profe-sionalistëve të cilët mund tëshëronin me lutje! Dikush men-don të ankohet, qahet për arro-gancën e shkencëtarit i cili pomundohet të studiojë “sjelljen eZotit”, apo të qesh me tregtarinqë mundohet të shes “lutje shë-ruese” në atë botëkuptim.

Për një besimtarë kjo ështëblasfemi (sharje e Zotit) i rangutmë të lartë. Lutja nuk është njëkërkesë më edukatë për të drej-ta. Zoti na e dha ne jetën dheçdo gjë që ne posedojmë pa pa-sur asnjë të drejtë mbi të. Ështëprojekti, dizajnimi i Tij dhe kanjë qëllim. Gjendja jonë, të shë-ndosh apo të sëmurë, pasuriadhe varfëria jonë, gëzimet dhehidhërimet tona, suksesi jonë idukshëm dhe dështimet, arrit-jet dhe humbjet tona – të gjithakëto janë vetëm një sprovë.

““AAii ëësshhttëë qqëë kkrriijjooii vvddeekkjjeennddhhee jjeettëënn,, ppëërr ttjjuu pprroovvuuaarr ssee cciilliipprreejj jjuusshh ëësshhttëë mmëë vveeppëërrmmiirrëë.. AAiiëësshhttëë nnggaaddhhëënnjjyyeessii,, mmëëkkaatt--ffaallëëssii..”” (Al Mulk, 67:2)

Suksesi apo humbja për-fundimtare e jona – në BotënTjetër - do të varet vetëm se sivepruam në rrethanat e ndrysh-me që Ai vendosi për ne. A kër-kuam ndihmën e Tij kur kish-im nevojë për ndihmë apoishim shumë arrogant për takërkuar atë? A e pranuam vull-netin e Tij kur gjërat nuk shku-an ashtu siç deshëm? A tregu-am mirënjohje për të mirat e Tijapo ishim krenar nga arritjettona? Dhe në të gjitha rrethanat

a i ndoqëm urdhrat e Tij apoishim të preokupuar të merako-sur, me kërkesat tona?

I lutemi Atij sepse vetëm Aimund të japë. Ai nuk i jep llog-ari askujt, nuk është i përgjegjs-hëm i asnjë autoriteti dhe çdo-kush është i përgjegjshëm tekAi. Ai ka fuqi mbi çdo gjë dheaskush nuk mund ta mposhtAtë. Dituria e Tij është e pa-fund dhe e jona jashtëzakonishte vogël në krahasim me të Atij.Ai është Zoti; ne jemi robërit eTij. Ai mund të na i plotësojëlutjet tona; apo të na shpërblejëpër to në Botën Tjetër; apo Aimund të na jap diçka më tëmirë nga ajo që kërkuam. Nësecilin rast, personi që lutet nukhumbet kurrë, sepse lutja ështënënshtrimi, bindja, përulja mëe lartë ndaj Tij. “Profeti Muha-med a.s. ishte më i mirë i njer-ëzimit sepse ai ishte më i mirënë nënshtrimin e tij ndaj Alla-hut,” thotë Manzoor Naumani.“Çdokush që i studion lutjet etij nuk mund të mbetet pa umagjepsur nga mirëkuptimiperfekt që reflektojnë ato kun-drejt marrëdhënieve tona meKrijuesin.”

Një nga ditët më të mërzitu-ra të jetës së tij ishte në qershor610 në vizitën e tij në Taif. Pa-ganët e Taifit jo vetëm që uqeshën dhe u tallën me thirrjennë besimin në një të vetminZot, por dërguan gjithashtu çap-kënët e tyre për ta gjuajtur atëme gurë derisa të mbathurat etij u mbushën me gjak. I dësh-përuar Profeti a.s. iu drejtuaAllahut xh.sh.: “O Allah, drejtTeje ankohem, shfaq pakëna-qësi ndaj dobësisë time, paaftës-inë time, dhe përulësinë timepërpara njerëzve. O më i Mëshi-rshmi i mëshiruesit, Ti je Zoti itë dobëtit. Dhe Ti je Zoti im. Në

duart e kujt do të më besoshmua? Në disa të huaj të cilët dotë më keqtrajtojnë mua? Apo tekndonjë armik i cili më dominonmua? Nëse nuk je zemëruar memua atëherë nuk shqetësohempor ndihma Jote mbështetëse dotë ishte më e lehtë për mua. Unëmbështetem në dritën e Mira-timit Tënd ku të gjitha errësiratndriçohen dhe gjërat e kësajbote dhe të tjetrës janë me dre-jtësi të përgatitura, nëse unë bë-hem shkak i zemërimit dhe hid-hërimit Tënd. Ty dhe vetëm Tytë takon e drejta e faljes dhendëshkimit derisa të arrihet Kë-naqësia Jote. Nuk ka fuqi dheas forcë përveçse përmes Teje.”(Sirat ibn Hisham, Vol. 2, f. 33)Fjalë prekëse!

Trembëdhjetë vjet më vonësituata kishte ndryshuar tërë-sisht. E gjithë Arabia ishte nëndominimin e Islamit. Pagani-zmi ishte zhdukur i gjithi. NëHaxhin e Lamtumirës rreth124,000 shoqërues ishin mble-dhur të kryenin Haxhin meProfetin a.s.. Dhe atje në rraf-shinat, fushat e Arafatit, kjoishte lutja e tij: “ O Allah! Ti mëdëgjon mua dhe më sheh muadhe din gjithçka që kam thënëdhe që kam fshehur. Asgjë ngagjërat e mija nuk janë të fshehu-ra nga Ti. Jam një njeri në shqe-tësim, një njeri në nevojë, njëlypës, një njeri i frikësuar. I rrë-fej të metat e mija. Të përgjëro-hem Ty kokulur si një njeri nënevojë. Të lutem Ty si një njeri iulur mëkatar. Të kërkoj Ty si-kurse një person në mundim qa-fa e së cilës përulet përpara Te-je; i cili qan përpara Teje; të ciliti gjithi trupi dridhet përpara Te-je. O Zot! Mos më lerë të dësh-përuar në lutjen time, dhe bëhumë i Mëshirshmi dhe më i Butindaj meje. O më i miri i atyre tëcilët kërkojnë! O më i miri i aty-re që japin!” Fjalë prekëse.

Si në kohët më të mira ash-tu edhe në kohët më të vështi-ra, Profeti Muhamed a.s. ishte injëjti shërbëtor i Allahut. Lutjete tij mbeten një mrekulli e gjal-lë që thërrasin të gjithë njerëzitpa paragjykime të reflektojnëmbi burimin e atij niveli të ve-tëdijes së Allahut xh.sh..

Për këtë Umet, lutjet e tij ja-në një nga dhuratat më të më-dha shpirtërore. Sa fatkeqësipër ata pasues që ngelin të paditur për këto lutje.

Nga KKhhaalliidd BBaaiigg Shqipëroi Brunilda Brasha

shih nr. 4 )

16. Qilimat konsideroheshinsi pjesë e Parajsës nga Mysli-manët e mesjetës, duke iu falën-deruar metodave të avancuaratë endjes që kishin, ngjyrave, se-nsit për dizajn si dhe arabeskavetë cilat ishin bazë e artit Islam.Për krahasim, dyshemetë e Evro-pës ishin prej dheu deri sa qili-mat Arabe e Persian u paraqiten.

17. Çeku modern vjen ngafjala arabe saqq, një përbetim ishkruar për ta paguar mallinkur ai të jetë shpërndarë, për t’iushmangur kështu bartjes së par-ave nëpër terrene të rrezikshme.Në shekullin e IX, një biznes-men mysliman ka mundur të kt-hej në para në Kinë një çek tëlëshuar në Bagdad.

18. Në shekullin e IX, përshumë shkencëtar myslimanëforma sferike e tokës ishte një evërtetë e pa diskutueshme. Ar-gument për këtë, thotë IIbbnn HHaa--zzmm, ‘është se Dielli gjithnjë ështënë pozitë vertikale nga ciladopikë të Tokës’. Kjo ishte 500 vjetpara se Galileo të realizonte kë-të. Kalkulimet e astronomëvemyslimanë ishin aq të përpiktasa që në shek. IX ata llogaritninse perimetri i Tokës është40,253 km – më pak se 200 kmtë pa saktë. Shkencëtari El-Idris,më 1139 i pat ofruar globin ebotës oborrit të Mbretit Roger tëSicilisë.

19. Megjithëse kinezët ki-shin shpikur barutin salpetër tëcilin e përdornin për fishekzjar-rë, ishin arabët ata që e për-punuan atë, ku bashkë me nitratkaliumi, e përdornin për nevojaushtarake. Pajisjet ndezëse tëmyslimanëve i patën futur tmer-rin Kryqtarëve. Në shekullin eXV ata veç kishin shpikur njëraketë, të cilën e quajtën ‘vezëvetë lëvizëse dhe djegëse’, dhenjë torpedo – një lloj bombe menjë shtizë në majë e cila ngulejnë anijen e armikut për tëeksploduar më pas.

20. Evropa mesjetare kishtekuzhinë dhe kopsht me bar-ishte, por ishin arabët ata të cilëtzhvilluan idenë e kopshtit si njëvend të bukurisë dhe meditimit.Kopshtet e bukura mbretërorepër herë të parë në Evropë uhapën në Spanjën e mysli-manëve të shek. IX. Ndër lulet tëcilat e kanë origjinën në kop-shtet e myslimanëve është edhekarafili dhe tulipani.

JJeettoonn MMeehhmmeettii

Qëllimi i Lutjes

EELLIIFF islamske novinegazetë islame 12VËSHTRIM nëntor 2006.

Në çdo etapë të formë-simit të fesë së vërtet,e cila nis me Ademina.s. (Adamin) si njeriu dhepejgamberi i parë dhe vazh-don më tej, përmbajtja është enjëjtë. Ndryshime duken ve-tëm në konkluzionet shoqëro-re në përputhje me zhvillimete jetës njerëzore.

Sipas kësaj, përmbajtja einstitucionit si produkt i njof-timit hyjnorë nga Ademi a.s. egjerë te pejgamberi i kohës sëfundit dhe e quajtur “fe” ësh-të gjithmonë po ajo dhe emri ikësaj përmbajtje është “Isl-am”.

Kështu Muhamedi a.s. kahënë: “Të gjithë profetët janëmes tyre vëllezër prej të njëjtitbaba dhe feja e tyre ështënjë!”. (Buhariu)

Nisur nga kjo, Islami nuk ipërket posaçërisht dhe vetëmpërmbajtjes së Kur’anit ashtusiç pandehet përgjithësisht. Tëgjitha fetë qiellore, me formëne tyre para korrigjimeve njerë-zore, janë e njëjta gjë, dome-thënë, Islam. Kur’ani e pë-rshkruan këtë të vërtetë: ““FFeejjaaee pprraannuueesshhmmee ttee AAllll--llllaahhuu ëësshhttëëIIssllaammii””. (Ali Imran 19)

Po të thellohemi pak dhetë studiojmë do të vërejmë se;si në Kur’an po ashtu edhe nëBibël, do të gjejmë kushtet qëpërmban feja Islame, të cilatjanë: Dëshmia (shehadeti); Fa-lja e Namazit, Dhënia e Zeqa-tit, Agjërimi i Ramazanit dheVizita e shtëpisë së shenjtë -Qabes.

Le të shohim në vijimrreth këtyre pesë kushteve tëIslamit:

11.. DDëësshhmmiiaa ((SShheehhaaddeettii))

Shehadeti do të thotë tëdëshmosh, të pohosh ekzisti-min e Allahut Një dhe adhu-rimin vetëm Atij dhe të vërtet-uarit se Muhamedi është robdhe i dërguar i Tij. Kjo dësh-mi është kështu:

“Nuk ka të adhuruar tjetërpërveç Allahut Një dhe se metë vërtet Muhamedi është robdhe i dërguar i Tij”.

Zoti në Kur’an thotë: ““TThh--uuaajj:: AAii,, AAllll--llllaahhuu ëësshhttëë NNjjëë!!””((IIhhllaass 11)) ““OO iitthhttaarrëë ttëë lliibbrriitt

((TTeevvrraatt ee IInnxxhhiill)),, eejjaannii ((ttëë bbaass--hhkkoohheemmii)) ttee nnjjëë ffjjaallëë qqëë ëësshhttëë eennjjëëjjttëë ((ee ddrreejjttëë)) mmeess nneesshh ddhheemmeess jjuusshh:: ttëë mmooss aaddhhuurroojjmmëë,,ppooss AAllll--llllaahhuutt,, ttëë mmooss iiaa bbëëjjmmëëAAttiijj aassnnjjëë sseenndd sshhookk,, ttëë mmoosskkoonnssiiddeerroojjmmëë nnjjëërrii -- ttjjeettrriinnzzoottëërr ppooss AAllll--llllaahhuutt!!”” (Ali Imr-an 64) ““ËËsshhttëë ee vvëërrtteettëë ssee AAllll--llllaahhuu nnuukk ffaallëë ((mmëëkkaattiinn)) tt’’iibbëëhheett AAttiijj sshhookk,, ppooss kkëëttiijj ((mmëë--kkaattii)),, ttëë ttjjeerraatt ii ffaallëë aattiijj qqëë ddëë--sshhiirroonn.. AAii qqëë ii ppëërrsshhkkrruuaannsshhookk AAllll--llllaahhuutt,, aaii kkaa hhuummbbuurrddhhee bbëërrëë nnjjëë llaarrggiimm ttëë mmaaddhh((pprreejj ttëë vvëërrtteettëëss))””.. (Nisa 116)

Një ngjashmëri me sheha-detin është paraqitur në Bi-bël, ku tregohet për besimin epastër në një Zot, citoj: “Dë-gjo, Izrael, Zoti, Perëndia ynë,është një i vetëm”. (Ligji i Për-tërirë 6:4) “Dhe Jezusi u për-gjigj: ''Urdhërimi i parë i të gji-thëve është: "Dëgjo, o Izrael:Zoti, Perëndia ynë, është i ve-tmi Zot". (Marku 12:29) “Dhekjo është jeta e përjetshme, tëtë njohin ty, të vetmin Perënditë vërtetë, dhe Jezu Krishtin qëti ke dërguar”. (Gjoni 17:3)

Këtu tregohet qartë Një-shmëria në Allahun xh.sh.,dhe Jezusi është i dërguar prejTij, ashtu siç është dërguar ed-he Muhamedi pas Jezusit,ashtu edhe bibla tregon qartëshenjat e ardhjes së Muhame-dit, ku në të cilën do të flasimnjëherë tjetër rreth Muha-medit në Bibël.

22.. NNaammaazzii

Namazi është edukim shp-irtërorë, lutje e krijesës ndajKrijuesit, falënderim ndajAllahut xh.sh. duke i kryerobligimet ndaj Tij. Pastrimnga mëkatet, është rruga engadhënjimit dhe shpëtimit,pastrim shpirtërorë nga anom-alit e ndyta. Namazi është shë-rim zemërorë dhe ilaç shpi-rtërorë, këto i vërteton Allahunë Kur’anin Famëlartë ku tho-të: ““ËËsshhttëë ee ssiigguurrtt ssee kkaannëësshhppëëttuuaarr bbeessiimmttaarrëëtt:: aattaa ttëëcciillëëtt jjaannëë ttëë ppëërruulluurr ddhhee jjaannëëttëë kkuujjddeesssshhëëmm ggjjaattëë ffaalljjeess ssëënnaammaazziitt””.. (Muminun 1-2)““DDhhee ffaallee nnaammaazziinn nnëë ddyy sskkaa--jjeett ee ddiittëëss,, ee eeddhhee nnëë oorrëëtt ee aaffëë--rrttaa ((mmee ddiittëënn)) ttëë nnaattëëss.. SS’’kkaaddyysshhiimm ssee vveepprraa ee mmiirraa ii sshhllyyee--jjnnëë aattoo ttëë kkëëqqiiaatt.. KKjjoo ëësshhttëë nnjjëë

kkëësshhiillllëë ppëërr aattaa qqëë pprraannoojjnnëëkkëësshhiillllaatt””. (Hud 114)

Mënyrën e të falurit e ha-sim edhe në disa vende në bi-bël, duke pasur parasysh se-pse këtë lutje e kanë praktik-uar edhe profetët tjerë. Le tëbëjmë një krahasim në mes dyteksteve Biblës dhe Kur’anit.

a) Abdesi:

Abdes do të thotë larja edisa pjesëve të trupit të caktu-ara me qëllim të falurit namazose të lexuarit Kur’an, etj..Allahu në Kur’an thotë: ““OO jjuuqqëë bbeessuuaatt!! KKuurr ddoonnii ttëë nnggrriitteenniippëërr ttëë ffaalluurr nnaammaazziinn,, llaanniiffyyttyyrraatt ttuuaajjaa ddhhee dduuaarrtt ttuuaajjaaddeerrii nnëë bbëërrrryyllaa;; ffëërrkkoonnii kkookkaattttuuaajjaa,, ee kkëëmmbbëëtt llaannii ddeerrii nnëë ddyyzzooggjjttëë.. NNëëssee jjeennii xxhhuunnuubbëë,,aattëëhheerrëë ppaassttrroohhuunnii ((llaahhuunnii))!!””(EL-Maide 6)

Edhe në Bibël tregohet separa se të hynin në tempull,altar, vend adhurimi, njerëzit ipastronin disa pjesë të trupit,apo u pastronin në tërësi. Ed-he pse të krishterët modernnuk e praktikojnë këtë, këtokanë qenë obligim edhe tekprofetët e tjerë. Pali edhe pseka bë ndryshime në prediki-min e Jezusit, por prapë seprapë e ka praktiku abdesinme besim dhe respekt. Citojnga bibla ku thotë për këtogjëra: “Pastaj vuri legenin mi-dis çadrës së mbledhjes dhealtarit dhe e mbushi me ujëpër t'u larë. Dhe me këtë ujë,Moisiu, Aaroni dhe bijtë e tijlanë duart dhe këmbët; kurhynin në çadrën e mbledhjesdhe kur i afroheshin altarit,ata laheshin, ashtu si e kishteurdhëruar Zoti Moisiun”.(Exodi 40:30-32) “Atëherë Palii mori me vete ata burra dhe,të nesërmen, pasi u pastruabashkë me ta, hyri në tempulldhe deklaroi plotësimin e di-tëve të pastrimit, dhe kur do tëparaqitej oferta për secilin ngaata”. (Veprat 21:26)

b) Thirrja për lutje:

Kur’ani thotë: ““OO jjuu qqëë bbee--ssuuaatt,, kkuurr bbëëhheett tthhiirrrrjjaa ppëërr nnaa--mmaazz,, ddiittëënn ee zzhhuummaassëë,, eeccnniisshhppeejjtt ppëërr aattyy kkuu ppëërrmmeennddeettAAllll--llllaahhuu ((ddëëggjjoojjeennii hhuuttbbeenn,, ffaa--llnnii nnaammaazziinn)),, ee lliinnii sshhiittbblleerrjj--

eenn,, kkjjoo ëësshhttëë mmëë ee ddoobbiisshhmmeeppëërr jjuu nnëëssee jjeennii qqëë ee ddiinnii””..(Xhuma 9)

Bibla thotë: “Zoti i foliakoma Moisiut, duke i thënë"Bëj dy bori prej argjendi; dot'i bësh me argjend të rrahur;do t'i përdorësh për të thirrurasamblenë dhe për të lëvizurfushimet”. (Numrat 10:1-2)

c) Për të hyrë në vend ad-hurim duhet të zbathemi

Një ndër kushtet që duhettë bëjmë para se të falemi, nëvendin e adhurimit apo nëxhami, së pari duhet të zbath-emi sepse është një urdhërhyjnorë të cilët e praktikojnëbesimtarët, sepse kemi urdhërnga i Madhi Zot, që të zbathe-mi, sepse për këtë është urd-hëruar edhe Musaja a.s. siçtregohet në Kur’an po ashtuedhe në Bibël.

Kur’ani thotë: ““EE kkuurrsshhkkooii ttee AAii ((zzjjaarrrrii)),, uu tthhiirrrr:: OOMMuussaa!! VVëërrtteett UUnnëë jjaamm ZZoottii yytt,,hhiiqq aattëë qqëë kkee mmbbaatthhuurr ((ooppiinn--ggaatt ee nnaalllleett)),, ssee jjee nnëë lluuggiinnëënn eesshheennjjttëë TTuuvvaa””. (Ta Ha 11-12)

Bibla thotë: “Perëndiatha: "Mos u afro këtu: hiq san-dalet nga këmbët, sepse vendinë të cilin ndodhesh është ve-nd i shenjtë". (Exodi 3:5) “Atë-herë Perëndia i tha: "Hiqi san-dalet nga këmbët e tua, sepsevendi ku ti po qëndron ështëtokë e shenjtë”. (Veprat 7:33)

Po ashtu tregohet, ështëdëshmi edhe në bibël, përveçveprimeve të namazit tek mus-limanët meshkuj, por edhepër femra tregohet mënyra eadhurimit, sidomos dukembuluar kokën: “Edhe çdo gr-ua, që lutet ose profetizon ko-këzbuluar, turpëron kryet esaj, sepse është njëlloj sikur tëishte e rruar. Sepse në qoftë segruaja nuk mbulohet, le t'iapresin flokët; por në qoftë sepër gruan është turp të qetheta të rruhet, le të mbulojë kry-et”. “Gjykoni ndër veten tuaj.A i ka hije gruas t'i lutet Pe-rëndisë pa u mbuluar?”. (1Korintasve 11:5,6,13)

c) Kibla:

Vendi kah i cili kthehemime rastin e hyrjes në namaz

është kibla. Përpara njerëzitkur fillonin të luteshin drejto-heshin nga Jerusalemi, por nëkohën e Muhamedit a.s.. Alla-hu xh.sh. urdhëron që të kthe-hemi nga shtëpia e shenjtëQabja e cila gjendet në Meke.Allahu xh.sh. në Kur’an thotë:““NNee sshhuummëë hheerrëë ppoo sshhoohhiimm kktt--hhiimmiinn ee ffyyttyyrrëëss ttëënnddee kkaahh qqiieell--llii,, ee NNee ggjjiitthhqqyysshh ddoo ttëë ddrreejjttoo--jjmmëë ttyy nnëë ddrreejjttiimm ttëë nnjjëë kkiibblleejjee((QQaabbjjaa)) qqëë ttii ee ddoo aattëë.. PPrraakktthheehhuu aannëëss ssëë xxhhaammiissëë ssëë sshhee--nnjjttëë ((QQaabbeess)),, ddhhee kkuuddoo qqëë ttëëjjeennii ((oo bbeessiimmttaarrëë)) kktthheehhuunniikkaahh aajjoo aannëë.. EE aattyyrree qqëë uu ëësshh--ttëë ddhhuurruuaarr lliibbrrii,, aattaa ee ddiinnëë ssiigg--uurriisshhtt ssee kkjjoo ((kktthheessëë)) ëësshhttëë eevvëërrtteettëë nnggaa ZZoottii ii ttyyrree.. EE AAllll--llllaa--hhuutt nnuukk mmuunndd tt’’ii ffsshhiihheett aajjoo qqëëvveepprroojjnnëë aattaa””.. (Bekare 144)

Bibla thotë: “Kur Dani-eli..., hyri në shtëpinë e vet.Pastaj në dhomën e tij të sipë-rme, me dritaret e saj të hapu-ra në drejtim të Jeruzalemit,tri herë në ditë gjunjëzohej, lu-tej dhe falënderonte Perëndinëe tij, siç e bënte zakonisht mëpare”. (Danieli 6:10)

d) Adhurimi:

Si Kur’ani ashtu edhe Biblatregojnë se duhet ta adhurojmëvetëm Allahun, ti mos i bëjmëshok Atij. Të mos adhurojmëdikë tjetër në vend të Tij.Kur’ani thotë: ““ËËsshhttëë ee vvëërrtteettëëssee AAllll--llllaahhuu nnuukk ffaallëë ((mmëëkkaattiinn))tt’’ii bbëëhheett AAttiijj sshhookk,, ppooss kkëëttiijj((mmëëkkaattii)),, ttëë ttjjeerraatt ii ffaallëë aattiijj qqëëddëësshhiirroonn.. AAii qqëë ii ppëërrsshhkkrruuaannsshhookk AAllll--llllaahhuutt,, aaii kkaa hhuummbbuurrddhhee bbëërrëë nnjjëë llaarrggiimm ttëë mmaaddhh((pprreejj ttëë vvëërrtteettëëss))””. (Nisa 116)

Bibla thotë: “Unë jamZoti, Perëndia yt, që të nxoringa vendi i Egjiptit, nga shtë-pia e skllavërisë. Nuk do tëkesh perëndi të tjerë para me-je. Nuk do të bësh skulpturëose shëmbëlltyrë të asnjë gjëjeqë ndodhet aty në qiejt ose kë-tu poshtë në tokë ose në ujëratnën tokë. Nuk do të përkuleshpara tyre dhe as do t'i shër-besh, sepse unë, Zoti, Perëndiayt, jam një Perëndi xheloz qëdënon padrejtësinë...”. (Exodi20:2-5)

e) Besimi i vërtetë:

Kur’ani thotë: “BBëënnëë kkuuffrr

Kushtet e Islamit në Kur’an dhe Bibël

EELLIIFFislamske novinegazetë islame13 NE NË KOHËnëntor 2006.

Habitem se si gjithnjë e më shumë poshtohet mllefi i muslimanëve ndaj jobesimtarëve apo besimtarëve shumete dobët kur ata po shajnë dhe fyejnë Islamindhe muslimanët. Habitem me naivitetin emuslimanëve që e demonstrojnë me këtë. Eçka mund të pritet nga të padrejtit përveç pa-drejtësisë, nga mashtruesit gënjeshtra ngaarrogantët fyerje dhe nga pabesimtarët mo-him. Moria e habive të mia përfshiu edhe Pa-pën. Nuk u habita me fjalët e tij rreth Islamit,por u hab