Mekanik Tesisatlarda Lejionella Hastalıgı

8/14/2019 Mekanik Tesisatlarda Lejionella Hastalg

1/13

1/9/2009

[YaplardaOtomasyonveEnerjiYntemleri]

MEKANKTESSATLARDA

LEJIONELLAHASTALII

YILDIZTEKNKNVERSTES YAPI LETMES ANABLMDALITEZSZYKSEKLSANSPROGRAMI

HAZIRLAYAN: N.MH.URA SEVGEN


2/13

MEKANK TESSATLARDA LEJIONELLA HASTALII

1. GR

Lejyoner hastal Legonella bakterisi tarafndan oluturulan ve lme yol aabilen

ciddi bir zatrree hastal biimidir. Legonella bakterisi suda yaar ve oalr. En yaygnbulama yolu binalardaki shhi tesisat ve klima tesisatdr. zellikle oteller , hastaneler , imerkezleri ve fabrikalar gibi byk , kompleks sistemlerde karlalr.Lejyoner hastalnnoluabilmesi iin Legonella bakterisi ile kirlenmi suyun aerosol halinde solunmas gerekir.Bylece mikrop ciere ulaarak hastal oluturabilir.

Hastaln oluabilmesi iin gerekli zincirin en nemli halkas , yani oalmas,yaylmas ve geici mekanik tesisatta meydana gelmektedir. Buna gre hastalklamcadelenin esas alan bina tesisat olmaktadr. Bu aama iyi mhendislik tasarm , iyi

bakm ve iletme ile nlenebilir. Hastaln bulaabilmesi iin mutlaka bakteri ile kirlenmisuyun plverize hale gelmesi, bu mikroplu aerosollerin solunmas gerekmektedir. Solunabilen

aerosolde su tanecik byklkleri 1-5 mikron ap aralndadr. Buna gre hastalklamcadele iin ;

Tesisatta Legonella bakterisinin reyebilecei uygun ortam yaratmamak gereklidir. Plverize su oluturulmamal ve bu aerosol dorudan veya hava ile insanlara

ulamamaldr. reyebilen bakteriler ise dezenfeksiyon ile yok edilmelidir.

1. Solunabilen aerosolde (plverize haldeki su ile hava karmnda) su tanecik byklkleri1 ila 5 mikron ap aralndadr. Tanecik ap kldke tehlike riski artar. nk 5mikron ve altndaki su zerrecikleri Akcierin en derin noktalarna kadar geebilir ve

bunlar tekrar kolayca dar atlamaz. te yandan kk tanecikler hava akmlar ile okuzak mesafelere tanabilir.

2. Lejyoner hastalnn oluabilmesi iin Legonella bakterisi ile kirlenmi suyun aerosolhalinde solunmas gerekir. Bylece mikrop akciere ulaarak hastal oluturabilir.

3. Hastalk riski solunan mikrop says ile orantldr. Solunan aerosol ne kadar youn birbiimde legonella ile kirlenmise ve bu aerosol ne kadar youn ise, ayn oranda hastalayakalanma riski vardr.

4. Bir dier nemli risk faktr ise , temas sresidir. Du yaparken temas sresi dakikalarmertebesindedir. Halbuki bir terapi havuzunda veya jakuzide bu sre daha uzundur.rnein bir soutma kulesinden kaynaklanarak kirlenmi bir binada ise her gn 8-10 saat

temas sresi sz konusudur. Hastanelerde veya evlerde kar

la

lan baz

zel durumlardaise srekli temas mmkndr.5. zetle lejyoner hastal riski havadaki legonella says, solunum hz ve solunum

sresiyle artmaktadr.

Legonellann 40n zerinde eidi bulunmakla birlikte en tehlikelisi ve bizimamzdan nemli olan lejyoner hastaln oluturan legonella cinsidir. Normal baklolan salkl insanlarn legonella bakterisinden etkilenme olasl ok azdr. Kurbanlargenellikle , yal, hasta, baklk sistemi zayf olan ve ar sigara bamls olan kiilerdir.

Hastaln bulaabilmesi iin mutlaka Legonella bakterisi ile kirlenmi suyun

plverize hale gelmesi, bu mikroplu aerosollerin solunmas gerekmektedir.


3/13

Buna gre bu hastalkla mcadele iin

Tesisatta lejyonella bakterisinin reyebilecei uygun ortam yaratmamak gereklidir. Plverize su oluturulmamal ve bu aerosol dorudan veya hava ile insanlara

ulamamaldr.

reyebilen bakteriler ise dezenfeksiyon ile yok edilmelidir.Bu hastalkla ilgili istatistikler fazla salkl deildir. rnein ngilterede ylda

yaklak 1000 kii legonella yznden hastaneye yatmaktadr. Ama bu say ok daha fazlaolabilir. ou zaman hastalk zatrree olarak kaydedilmektedir. Trkiyede de lejyonerhastalna rastlanmaktadr. Ancak say konusunda elde salkl bir veri bulunmamaktadr.

zetle ;

Legonella bir bakteridir. Suda veya nemli bir ortamda yaamn srdrr. Suyun 5-8,5 PH deerleri yaam iin uygun deerlerdir. 6,9PH lejyonella ann yaam

iin en uygun ortam oluturur. 5-68oC scaklk aral yaam iin snr deerlerdir. 25-45oC hzl oalma scaklk araldr. 37oC su scaklnda 2 saatte 2 kat oalr.48 saat sonunda saysal olarak patlama

yaparak tehtid edici boyutlara ular. Plverize su iinde solunum yolu ile akcierden alnr. Hastaln alma riski i solunan mikrop says ile orantldr. Bakteri plverize su ile temas sresinin fazla olmas risk faktrn arttrr. Solunum ile alndktan 2-10 gn kuluka dneminden sonra oalarak enfeksiyon

yapar. Belirtileri ; kuru ksrk, solunum sknts, halsizlik, bitkinlik, ba ars, kas

kaslmalar, yksek ate vb. nsandan insana getiine dair bir bulgu yoktur. Trkiyede risk ,ngiltereden fazla , Antalyada da daha fazladr.(scaklk

bakmndan) En etkili savama yntemi , bakterinin oalmasnn ve yaylmasnn nlenmesidir.(

Hastaln insana gemesini nlemek iin) Hastala yakalananlarda lm oran %15-20 mertebesindedir

Bireylerin Etkilenmesi

Birok insan legonella bakterisi alm ve baklk sistemleri sayesinde hastalayakalanmam olabilir. Normal bakl olan insanlarn legonella bakterisinden etkilenmeolasl ok azdr.

Lejyoner hastalndan etkilenmeyi kolaylatran faktrlerden bazlarunlardr;

ocuklarn bu hastalktan ok az etkilendii grlmtr. Artan yala birlikte risk artar. Erkekler kadnlara gre 3 kat daha fazla etkilenmeye yatkndr. Solunumla ilgili olan mevcut hastalklar Akcierleri lejyonerlie yatkn klar. Kanser, eker ve eitli bbrek hastalklaryla alkolizm gibi vcut yapsn etkileyenhastallar riski arttrr.


4/13

Sigara imek, zelliklede ar sigara tketimi gibi akcier fonksiyonlarn bozanfaaliyetler riski arttrr.

Baklk sistemini etkileyen ila kullanm riski arttrr. Baklk sistemi zayf olan insanlarn bu hastala yakalanma olasl daha fazladr.

Tesisatta Legonella Potansiyeli Olan Yerler

Buna gre tesisatta legonella remesine uygun olan ve lejyoner hastalnn kmasnaneden olabilecek sistem ve elemanlar aada saylmtr. Bu sistem ve elemanlardankaynakland belirlenen lejyoner hastal vakalar mevcuttur.

Legonellann bymesi iin,

a) Scaklk20 C in altndaki scaklklarda reme miktar nemsizdir. remeye en uygun scaklkaral 25-45C aras olup, maksimum reme scakl ise 37C olarak saptanmtr.37C

scaklkta ve uygun ortamda takriben2 saat iinde bakteri says iki katna kar.48 saatiinde de saysal olarak patlama yaparak tehdit edici boyutlara ular.

Legonella bakterisinin;o 46C scaklkta remesi durur.o 50C scaklkta birka saat yaayabilir.o 60C scaklkta mr dakikalarla sayldr.o 70C scaklkta yaam ans sfra yakndr.

b) Suyun PH deeri 6,9 reme iin en uygun deerdir.c) Ortamdaki Demir oksit byme ve oalmay hzlandrr.d) Hijyen

Kirler ve birikintiler kuluka iin uygun ortam oluturur. Legonella iin en uygun byme ortamlar soutma kuleleri , dular, terapi havuzlar ve jakuzilerdir. Buralardabiyosidal artlandrma yapmak gerei vardr. Kullanma suyu ve sprngler gibi servisler iseancak scak yaz mevsiminde byme iin uygun scaklk koullarna ulaabilirler.

Legonella bakterileri remesi iin potansiyel ortamlar;

Soutma kuleleri

Buharlamal

kondenserler Dular Terapi Havuzlar Nemlendiriciler (zellikle evaporatif tip) Ss havuz ve emeleri, fskiyeler Kullanma suyu ve spreyler( zellikle yaz aylarnda) Sprngler sistemleri (yangn sndrme sistemleri- yaz aylarnda) Bina dnda bulunan su depolar (metal,plastik vb.) gne ile sndklar iin

potansiyel ortam olutururlar. Soutma kuleleri ve buharlamal kondenserlerden kaynaklanan aerosollerin uzun sre

tanabildii ve hastala neden olduklar bilinmektedir.

Du balklar ve musluklarda solunabilen aerosoller oluturmaktadr ve buradankaynaklanan hastalklar tanmlanmtr.


5/13

Istlm havuzlar ,terapi havuzlar, hareketlendirilmi banyo kvetleri de bilinenhastalk kaynaklarndandr.

Evaporatif tip nemlendiriciler ciddi risk kayna oluturabilir.2- KULLANMA SUYU SSTEMLER

En iyi korunan ime suyu kaynaklarnda bile kk miktarlarda mikrobiyolojik hayatformlar bulunabilir.Bu bakterilerebeke ile evlere tanr. Ancak en iyi ehirebekesinde bu

bakterilerin says ok azdr ve zararl yzeyde deildir. Ancak bina tesisatnda uygun koullaryaratlrsa , bu bakteriler hzla oalr ve adeta saysal olarak patlama yaparak hayat tehlikeyeyol aabilir. Su tanklar, kullanlmayan boru sistemi paralar, su filtreleri ve du balklar

bakteri ve virslerin oalma yerleridir.

Legonella bymesi iin en uygun scaklk aral 20-45C arasdr ve bu scaklklargenellikle domestik su sistemlerinde sz konusu scaklklardr.Hatal tasarm, kt bakm veiletme Legonella gelimesi ve oalmas iin en uygun artlar yaratabilir. zellikle suyun

durgun kalmasna veya eperlerde biofilm olumasna imkan tannyorsa ,bu potansiyel dahafazla olacaktr. rnein eer su lksa ve kullanm kesintili ise ,su depolarnda ve borularndalegonella reyebilir.

Evlerdeki su tesisatnn legonella potansiyeli ve lejyoner hastal ile ilikisikonusunda ngilterede bir aratrma yaplmtr. Bu aratrmann sonularna gre; Sigaraienler bu hastala daha yatkn (veya daha az direnli bulunmutur). Boylerin 60C vestnde set edilmesi halinde aratrma kapsamndaki evlerin 20/32 sinde (%62,5) hibirlegonella bakterisine rastlanmamtr.

Scak su cihazlarnda (boyler) legonella bulunduunda , scak su musluklarnnounda legonella bulunmutur. Cihazda legonella yokken musluklarda ok az da olsarastlanmtr. Evlerde en byk risk faktr kapaksz su depolar bulundurma halindegeerlidir. Kirli grnl su ieren depolar veya yzeyleri kirli grnen depolar daha fazlarisk tamaktadr. Eer souk su sisteminde legonella varsa , kullanma scak suyu sistemindedaha fazla risk olumaktadr. Ancak su scakl ok nemli bir parametredir.

2.1 Legonella Dezenfeksiyonu

Legonella yeteri kadar oksijen ieren , dk tuz oranl ,kelen maddeler ierensular tercih eder. Boflm ve protozoa nemli bir rol oynuyor gzkmektedir.Su tanklarnn

zellikle ak

ve hareket olmayan blgeleri ok iyi reme alanlar

oluturmaktad

r.Borutesisatlarndaki lastik paralar (kauuk) ,ahap malzeme, baz plastik cinsleri ve belirli demirinko alamlar organizmalarn gelimesini tevik etmektedir.Bakr antibakteriyal birmetaldir ve byme koullarna negatif etkisi vardr. Fakat tek bana bakr borular legonelladezenfeksiyonu iin yeterli deildir.

Legonella ya kar eitli dezenfeksiyon yntemleri gelitirilmitir.

Istma ve ykama (heat & flush) Klorlama Ozon lama Youn ultravole ile muamele etmek Anot oksidasyonu


6/13

Bu yntemler arasnda stma ve ykama yntemi en fizibil nlem olarak grlmtr.

a) En iyi koruyucu nlem periyodik olarak sistemi ok yksek scaklktaki su iletemizlemektir.Legonella nfusunun %90 60Cde 25 dakikada lmektedir. 70C de 10dakika iinde %90 lmektedir. Bu bir yok etme prosesidir. Bu bakterileri ldrmek

mmkn deildir. nlemlerin tekrar gelime ve oalmay nlemek zere devamettirilmesi gerekmektedir.b) Anot oksidasyonu sektrde greceli olarak yeni bir nlemdir.1998 ylnda Almanyada

yok etme ve koruma nlemi olarak kabul edilmitir.c) Klor bymeyi yavalatr,ancak legonellann klora kar direnci fazladr.

Dezenfeksiyon iin yksek klor younluu gereklidir.d) Scaklk aral dnda bakterinin gelimesini tevik eden koullar tam

bilinmemektedir.Scakln 25-45C arasnda olmas byk bir risk faktrdre) zellikle kelti olan ,boflm olan ve durgun su bulunan boylerler byk risk tar.

Legonellann maxmum reme scakl 37C dr.f) Yaplan bir almada Legonella ile kirlenmi su tesisatnn klorla dezenfeksiyonu

zerinde durulmutur. ki klorlama standard uygulanmtr.Her ikisine balarken desistem temizlenmekte , grlen btn kirler ve birikintiler temizlenmekte ve sistemtemiz su ile durulanmaktadr. BS6700 e gre tanmlanan klorlama yntemi dahaetkilidir.Fakat her iki yntemde tamamen gvenli deildir. Her iki yntemde ilkazda legonellann konsantrasyonunu drmekle birlikte, srekli bir etki sz konusudeildir.Sistem tekrar kirlenebilmektedir.

g) Sistemin dezenfeksiyonu da iyi bakm ve iletme olmad srece gvenilir bir ilemdeildir.

2.2 neriler

Yksek riskli yerlerde souk su 20C altnda depolanmal ve datlmaldr. Scak su 60C zerinde depolanmal ve sirklasyon dn 51C altna dmemelidir. Halanmay engellemek iin musluklarda termostatik kartrma vanalar kullanlmas

nerilir. Termik dezenfeksiyon iin periyodik olarak (haftada 1) scaklk en az 66C ye

karlmaldr.Haftada bir gece yars boyler su scakln 1 saat sre ile 75C deerineykseltecek programlama yapabilen kazan-boyler sistemi kullanlmaldr.

Kullanma scak suyu sirklasyonu son kullanm yerlerinin tamamna ulamyorsa, suaktlarak en az 5 dakika ykama yaplmaldr.Bu ilemin gece yars yaplmasinsanlarn en az olduu ve kullanm yokken yaplmas tavsiye edilmektedir.

Eer sistemde plastik boru kullan

lm

ise , bu borular

n deforme olamamas

na dikkatedilmelidir. Plastik borular hijyen ,ar uzama vb. sorunlara neden olabileceindendikkatli olunmaldr.

Su depolar s kapanan kapakl olmaldr.Mmkn olduunca temiz bir yerde veyerden ykseltilmi olmaldr.

Su depolar ve boylerler en az ylda bir kez temizlenmelidir. Miks batarya kullanlmaktan kanlmaldr.Bu bataryalarda scak souk su birbirine

karmakta ve scak su souk su hattna kaabilmektedir. Miks batarya kullanldndadaire girilerindeki kullanma scak ve souk su Brahmanlarna ek valf monteedilmelidir.

Kesintili almadan mmkn olduunca kanlmal ve tesisatta suyun hareketsizkald yerler bulunmamaldr. Boyler tesisatlarnda iinde suyun hareketli tutularak srekli deitii genlemedepolar kullanlmaldr.


7/13

Hidrofor tesisatlarnda da iinde suyun hareketli kald kapal genleme depolarkullanlmaldr.

Boyler deposunun tamamen boaltlabilme ve temizlenme imkanolmaldr.Boylerlerde stc serpantin mmkn olduu kadar alt seviyede bulunmal ,

bylece suyun yeterince hareketi salanmaldr.

Boyler i yzeyleri kir tutmayan ve temizlenebilen bir malzemeyle kapl olmaldr.Enmkemmel olan cam kapl boylerlerdir. Boru tesisatnda almayan l ular bulunmamaldr. Youmann nlenmesi korozyon riskini azaltr,boru mrn uzatr. Hem souk su

hem de scak su borular izole edilmelidir.Ayrca s kayb da azalr. Duvar iinden geen scak ve souk su borular arasnda yaklak 30cm mesafe

braklarak bu borulardan birbirine s geii engellenmelidir. Yedek pompalar srekli atl braklmamal, belirli bir program ierisinde (haftada 1)

srayla dnml altrlmaldr. Yksek riskli yerlerde ayda bir du balklar kartlarak, klor zeltisinde dezenfekte

edilmesi nerilmektedir.

Tamiratlardan sonra su yeniden verilirken sistem tamamen ykanmaldr. Tatil dnlerinde uzun sre kullanlmayan tesisatta su bir mddet aktlarak ykama

yaplmaldr. Bahe sulama hortumlarnn iinde ,sulamadan sonra su braklmamaldr. Dardaki tanklar direkt gne nlarna kar korunmal ve reflektif boya ile

boyanmaldr. Bodrumdaki tanklarn iyi havalandrlan bir blgede olmasna dikkatedilmelidir. Su depolarnn toprak altnda veya bodrum katta yaplmas, ierisininhavuz seramii ile derz kaplanmas tavsiye edilir. Przsz ve hijyenik tip kaplamamalzemesi temizlii de kolaylatrr

ki birleik tank varsa ; boru sisteminin simetrik olmasna ve ayn orandadolup,boalmasna dikkat edilmelidir.Tanklardan birinin daha az almas ve durgunkalmas en tehlikeli durumlardan biridir.

Byk depolarda su birka gn mertebesinde kalabiliyor ise, zel olarak klorlamayaplmasnda yarar vardr. Depoda su kendi iinde en az 1-2 kez sirkle edilmelidir.

Kullanma suyu ile yangn suyunun ayr depoda depolanmas uygulamas terkedilmelidir.Depo iindeki durgun yangn suyu hastaln remesi iin uygun ortamoluturur. Kullanma suyu ve yangn iin ortak su deposu seilir, su seviyesi yangniin braklmas gereken seviyeye inince otomatik seviye alarm devreye girer.

Suyun uzun sreli bekleme ve bayatlama durumlarnda ve duraan scak sudevrelerinde bakteriye kar uygun biyolojik yok edicilerin kullanlmas tavsiye edilir.

Kirli ve tozlu ortamlarda iletmede saylan nlemler daha sk olmaldr.2.3- Gnele Su Istma Sistemlerindeki Legonella Riski

Gneli kullanma scak suyu stma sistemleri legonella iin ok yksek kirlenmeriski olan sistemlerdir.Yln byk ksmnda scaklklar 30-45C arasnda kalmaktadr. Suyunkullanm srasnda sonradan 60C ye kadar stlmas , bakterileri ldrmeyecektir.nkyksek scaklkta kalma stc boylerlerde dakikalar srer. Gnele su stma sistemlerinegiren suyun doru ve hijyenikartlarda depolanmas ve pompalanmas halinde gne kaynaklsistemler kullanlabilir.Enerji politikalar da bu kullanm tevik etmektedir. Hollanda,Almanya gibi pek ok bat lkesinde scak su retiminde gneten yararlanma ok yaygndrve giderek artmas beklenmektedir.


8/13

3- Scak Sulu Istma Sistemleri

Scak su devrelerinde stc radyatrlerde buhar ve kondens devrelerinde legonella riskiyoktur.(scaklk yksek & kapal devre )

4- Soutma Kuleleri ve Buharlamal Kondenserler

Soutma kulelerini kapal devreli ve ak devreli olarak ikiye ayrmak mmkndr.

Kapal Devre Soutma Kuleleri

Kapal devre soutma kulelerinde ,soutulmak istenen proses akkan hava iledorudan temasta deildir.Borularn iindedir.Boru dnda borular slatan ve hava iletemasta olan sekonder devre suyu ,ak devreli soutma kulelerine gre daha az miktardadr.Sekonder devrede d borulama genellikle yoktur. Su tamamen cihaz iinde sirkle eder.

Ak Devre Soutma Kuleleri

Soutma suyu tavalardan der ve fskiye eklinde pskrtlr.Dorudan bu suyunzerinden geen hava buharlamayla sourken ,bir ksm suyu aerosol eklinde srkler.Herne kadar su tutucu perdelerde srklenen suyun bir ksm tutulsa da genellikle 5mikronaltndaki su zerrecikleri srklenerek etrafa yaylr.Damla tutucu olmadan srklenen su,resirkle eden suyun %1 i kadardr.Kaliteli tip soutma kulelerinde damla tutucularla bu oran%0,1 oranna indirilir. Bu yzden damla tutucular kulelerin en nemli elemanlarndan biridir.Soutma kulelerinde legonella bakterisinin oalaca yer su haznesi olmaktadr.Suhaznesinde tipik su scakl 29C ile 35C arasndadr.Ancak alma stratejisi ,d scaklk vesistem s ykne bal olarak scaklklar 21C altna inebilir veya 49C zerine kabilir.zellikle durma srasnda ve yaz aylarnda soutma kulelerinde legonella oalmas iin okuygun scaklk deerlerine ulaabilir. Bu haznede biriken yabanc maddeler , tortu ve s geiyzeylerindeki kirler ve birikintiler kuluka iin uygun ortam yaratr. Su soutma kulelerikaynakl ok sayda lejyoner hastal belirlenmitir. Soutma kulelerinde legonella ilemcadelede anahtar tavsiye sistemin temiz tutulmas ve biyolojik olarak artlandrmayaplmasdr.Bu konuda su artlandrma uzmanna danlmas ve onun gzetiminde bir

program uygulanmas ok nemlidir.

Soutma kulelerinin ve buharlamal evaparatrlerin yerletirmesinde aadakikonulara dikkat edilmelidir.

Klima santrallerinin taze hava ak menfezlerden ve alabilen pencereden mmknolduu kadar uzaa yerletirilmelidir.

Soutma kulesinin klima santralnn d hava emi azlarndan ve pencerelerden,lokanta cafe vb. insanlarn youn olduu yerlerden 10m den fazla uzak olmas, hakimrzgar ynnde soutma kulesinin daha ileri noktaya montaj ve soutma kulesidrenajnn hava kesicili drenaja balanmas gerekir.Soutma kulesinden havahareketlerine bal olarak 3km uzaa kadar legonella bakterilerinin tanabildiiunutulmamal ve kulenin bakm ,temizlik ve dezenfeksiyon ilemleri zenleyaplmaldr.

Mutfak egzoz fanlar, bacalar gibi organik madde kaynaklarnn yanna ve yaknnayerletirilmemelidir. Hakim rzgar yn dikkate alnmal, dardaki halka ak alanlarn rzgar ynndenne yerletirilmemelidir.


9/13

Soutma kulesi yerleimi restoran , otel odalar vb. yaam mahallerine yaknplanlanmamaldr.

Soutma kulelerinde kullanlan malzeme przl olmayan ,kolay temizlenebiliryzeyli olmaldr.

Metalik olmayan bileenler rnein contalar mikrobiyolojik bymeye uygunolmaldr. Ahap gibi baz doal malzemeler bu adan sakncaldr ve konstrksiyondakullanlmas tavsiye edilmez.

Cihazn genel tasarmnda duraan su blgelerinden kanlmal elemanlara kolayulam, temizleme ,numune alma ve drenaj imkan tannmaldr.

Komponentler kolayca karlabilmelidir. Soutma kuleleri sistemi temiz tutulmal ve iyi bakm yaplmaldr. Gzle muayene

ederek kir, organik madde ,birikinti veya kelti olmamasna dikkat edilmelidir. Hazne zaman zaman temizlenmelidir. Mekanik filitrasyon tavsiye edilir. Tortu ayrc cihazlar bakteriyle mcadelede nemli katkya sahiptir. Damla tutucular belirli aralklarla temizlenmeli ve eskiyenler deitirilmelidir. Ayn zamanda bir su artlandrma uzman tarafndan yrtlecek kimyasal

artlandrma gerekecektir. Su artlandrma bakteri oalmasn nleyecek katklarierdii gibi; kirelenmeyi,korozyonu ve kelmeyi nleyici maddeleri de ierir.

Soutma kulelerinin durdurulmas ve altrlmas hastalk asndan en kritikilemlerden biridir.

gnden uzun sreli durulamalarda drenaj pratik deilse ; bu durumda sistemintamamen drene edilmesi en uygun yoldur.

Drene edilmi sistem yeniden altrlrken nce pislikler temizlenir, sistem su iledoldurulur ve bakteri ldrc ile n arlandrma yaplr. Fanlar bundan sonraaltrl

Soutma kulelerinin ve buharlamal evaparatrlerin konstriksiyonunda ve iletimindeise aadaki konulara dikkat edilmelidir

Damla tutucular btn alma koullarnda minimum srklenmeye imkan verecekekilde dizayn edilmelidir.

Su datm ,su mnmum lde plverize olacakekilde yaplmaldr. Enjektr prensibi ile alan soutma kulelerinin su yksek basnl plverize edildii

iin dezavantaj, kule iinde dolgu malzemesi olmadndan temizlik kolaylasndan da avantaj vardr.

Tepsiler temiz olmaldr. Havuz direkt gneklarndan korunmaldr.

Taze su besleme h

zlar

ve su hacmi kule zerinde iaretlenmelidir. Su toplama ukuru amuru ayracak biimde tasarlanmal ve drenaj uygun apl boruile en alttan geirilmelidir.

Btn drenajlarda havalklar ve szgeler bulunmaldr. Su artlandrma program btn ynleri ile dnlmeli ve su kalitesi srekli olarak

kaydedilmelidir. Yedek pompalar normal almada izole edilmeli ve zaman zaman ykanmaldr. Filtre dzenlemesi su artlandrma ile koordineli bir biimde gerekletirilmelidir. letim ve bakm reticinin ngrd biimde srdrlmelidir.


10/13

4.1 Soutma Kulelerinde Operasyon ve Bakm

Sistemi operasyona alacak olan eleman soutma kuleleriyle ilgili olarak eitim grmolmal ve de bu tarz sistemi altrmaya yatkn olmaldr. Sistem iletimi srasnda meydanakacak kritik deerler kaydedilmelidir. Prosedrler normal kontrol parametrelerini ve

snrlarn belirlemelidir.

alanlar normal artlar dnda alma durumlarndan haberdar olmaldr ve sukalitesi zerinde belli aralklarla testler yaplmaldr. Bu kontrollerin arasndaki sre bir aygememelidir. Hastane gibi bakterilere duyarl ortamlarda bu sre daha ksa olmaldr. Budurumda kullanlan mikrobiyolojik slaytlar faydal olsa da bunlar sadece kulenin bakmkalitesiyle ilgili bilgi verir ve su iindeki legonella bakterisiyle dorudan alakas yoktur. Suiindeki znm madde miktarndaki deiimin suyun elektrik iletkenliinin deiimineetkisi nedeniyle iletkenlik lm de bir yol olarak kullanlabilir.

4.2- Bakm

Basit fakat ayrntlaryla yazlm bir bakm artnamesi bu tesisatlar iin oknemlidir. Bu artnamelerde bakm aralklar ,kontrol prosedrleri ve temizliin hangiyntemlerle yaplaca aka belirtilmelidir.

reticinin istedii standart bakm dnda sistemin genel almas da incelenmelidir.Otomatik kontrol nitesinin tm ksmlar test edilmelidir. Kondaktivite kontrol cihaz eermonte edilmise kalibre edilmelidir. Bu cihaz su iinde znm madde miktarnndeiimini belirlemesinden dolay ok nemlidir.

Pskrtme sistemi ve su datm sistemi kontrolnde grsel bakm yaplabilir.Buekilde malzemenin iyi durumda olup olmad ve ktye gidip gitmedii kontrol edilebilir.Bu srklenme nleyiciler iinde aynekilde nemlidir.

Lejyoner hastal salgn genelde kulelerin uzun sre almamasndan sonra devreyealnmasyla ortaya kar. Btn soutma kuleleri senede en az bir kere tamamentemizlenmelidir. Bu sre hastaneler iin DHS standartlarna gre senede iki keredir.Sistemde yaplan kontroln periyoduna olaan kontrollerin sonucuna gre karar verilmelidir.

Eer sistem sadece yaz mevsiminde kullanlyorsa kuleyi sistem devre d kald ilkanda temizlemek en dorusudur.Sistemi yazn devreye almadan nce de dezenfekte edipkontrol etmek gereklidir.

Suyu, sistemin temizlenmesinden nce temizlii yapacak kiileri korumak amacyla 5ppm eklinde klorlama yapmak gerekir. Klorlama ilemi iki basamak halindeyaplamaldr.lk basamak sistemi suyundaki serbest klor miktarn belirlemektir.Klor organik

bileiklerle ok abuk reaksiyona girdiinden dolay muhtemelen teorik olarak hesaplananmiktardan fazlas gerekecektir. kinci olarak ta klorun veriminin ph7nin zerindeki deerlerdehzla dt unutulmamaldr. Klordan en yksek verimi alabilmek iin ph deerini 7ninzerine karmayan maksimum dozaj vermek gerekir.

Burada aklanan prosedrler , bakm iyi yaplm ve iyi alan bir kule salar.Hastane gibi hastalanmaya yatkn insanlarn bulunduu yerlerde kulelerin ekonomik mrnn

sonunda deitirilmesi srasnda gerekli nlem verilmeli ,ses ve titreim problemleri gznne alnmaldr.


11/13

4.3 Acil Dezenfeksiyon Prosedr

Eer mmknse soutma kulesi zerindeki s yk kaldrlmaldr. Soutma ekipmanlaryla ilgili fanlar kapatlmaldr. Sistem durdurulmal ve tamamlama suyu vanalar ak ve alr olmaldr. Temizleme prosedr sona erene kadar binann hava emi menfezleri kapatlmaldr. Resirkle su pompalarnn altrlmasna devam edilmelidir. 25-50 ppm serbest halojen kalmasn salamak iin yeterli biosid eklenmelidir. Yeterli miktarda kpk nleyici yada biodesperan eklenmelidir. 24 saat boyunca 10 ppmlik serbest halojen kalmas salanmal ve bu 10 ppm in

korunmas iin daha fazla biosid ortama eklenmelidir. Sistem ph llmeli yksek ph larda halojen dezenfeksiyon hz yavalad iin

ortama asit ilave edilebilir ya da devir azaltlabilir.Bylece ph, klor bazl biosidler iin8in yada brom bazl biosidler iin 8,5un altnda tutulabilir.

Sistemin drenaj kanalizasyona yaplmaldr.Eer drenaj izin alnarak bir yzey suyunayaplacaksa , dehalojenizasyona ihtiya duyulacaktr.

Sistemi tekrar doldurun ve basamaklar tekrar edin. Sisteme ikinci bir drenajdan sonra tekrar su besleyin.

Nemlendiriciler

Ykamal nemlendiriciler, atomizrl nemlendiriciler ve buharl nemlendiriciler ortamhavasnn veya klima santralindeki artlandrlm havann nemlendirilmesinde kullanlr.Ykamal nemlendiriciler gnmzde hijyen nedeniyle artk terk edilmektedir.Bu amala dahaok suyun resirkle edilmedii ve sadece gerekli nem ihtiyac kadar suyun sis biimindehavaya verildii nemlendiriciler kullanlmaktadr.

Atomizrlerde ve ykamal nemlendiricilerde su scakl ya termometre scaklndaolup, genellikle 25C in altndadr.Sis eklinde atomizrl nemlendiricilerde cihaz knda suzerresi bulunmaz btn su buharlar.

Atomizrl nemlendiricilerde resirkle su kullanlmamaldr.Nemlendirici kullanlanklima tesisatnda zellikle hava kanallarnn temizliine dikkat edilmelidir.

Hava kanallarnda youma olabilir.Bununla ilikili nlem alnmaldr.yi s yaltmyaplmaldr.

Hava kanallar temizlenebilecekekilde planlanmal ve yaplmaldr. Hava kanallar belirli periyotlarla temizlenmelidir. Klima santrallerinin filtreleri kaliteli yaplmal ve periyodik bakm yaplmaldr.

Bu cihazlar

n yerletirilmesinde ,bacalardan mutfak egzozlar

ndan ve dier organikkirletici kaynaklardan uzakta yerleim yapmaya dikkat edilmelidir.

6. Klima Santralleri ve Fancoiller

Bu cihazlar lejyoner hastal kayna olarak grlmemektedir. Ancak bu cihazlarnbakmlarnn yaplmas ve iyi iletilmesi esastr. ncelikle bu cihazlardaki youmatavalarnn eimleri drenaj ynnde olmal ve drenaj alt noktadan yaplmaldr.Tavalarda su

birikmemelidir.Hastane gibi hassas binalarda drenaj hatlarnda cam gzetleyiciler konulabilir.Klima santrallerinde sulu nemlendiriciler yerine, buharl nemlendiriciler kullanlmas tercihedilmelidir. Nemlendirici olarak ,su hacmi olmayan direkt havaya sis biiminde nemlendirme

yapan nemlendirici tipleri alternatif olabilse de ,buharl nemlendiriciler riski sfra indii iintercih edilmelidir. Cihaz filtrelerinin bakm gereine gre yaplmaldr.


12/13

Mekanik Tesisatlarda Lejyoner Hastalna Kar Yaplacaklar Listesi


13/13

Ykamal Nemlendirici

Evaporatif Soutucular

Ak Devreli Soutma Kulesi Sistemi

Documents

Mekanik Tesisatlarda Lejionella Hastalıgı