Yıldırımdan Korunma Tesisatlarında Yıldırımdan Korunma Tesisatlarında

Topraklamanın ÖnemiTopraklamanın Önemi

Sunum Akışı

-Yıldırım Oluşumu

-Yıldırım Verileri

-Yıldırımdan Korunma Tarihçesi

-Yıldırımdan Korunma Yöntemleri

-Yıldırımdan Korunmada Topraklama

Yıldırım Oluşumu

Yıldırım atmosferde oluşan bir elektriksel yük boşalmasıdır.

Yalıtılmış haldeki havanın zıt yüklerin birbirlerini nötrleyebileceği iletken bir yol açılması ile oluşur.

Yıldırım Oluşumu

Yıldırım bulutunun oluşumunda üç aşama söz konusudur:

-Gençlik

-Olgunluk

-Yaşlılık

Yıldırım Oluşumu

Yıldırım bulutlarında elektrik yüklerinin nasıl oluştuğu henüz net bir şekilde bilinmemektedir.

Tarih boyunca bu konuda çeşitli teorilerle bulutların yüklenmesi açıklanmaya çalışılmıştır.

YERDEN BULUTA BULUTTAN YERE

Yıldırım Verileri

-Yıldırım aynı yere birden çok kez etki edebilir.

-Yıldırım akımı iletimi yaklaşık 50.000 km/saniye hızla oluşmaktadır.

-Yıldırım kaynaklı hasarlar yıllık ortalama 20 milyar Amerikan Dolarıdır.

-Dünya üzerinde aynı anda yaklaşık 2000 elektriksel fırtına oluşur.

Yıldırımdan Korunma Tarihçesi

-Bilimsel anlamda yıldırım ile ilgili ilk tanımlamalar 17.yy.da başlamıştır.

- 18.yy.da Fizikçi Jalbert, yıldırım olayı ile sivri uçların ilgisinidile getirmiştir.

-Ayni yıllarda Romans, yıldırım olayının elektriksel bir olay olduğunu söyleyerek, yıldırımda elektrikten bahsetmiştir.

Yıldırımdan Korunma Tarihçesi

Yıldırımın bir elektriksel deşarj olduğunu ispatlamak için Benjamin Franklin 1752 yılında uçurtma deneyini gerçekleştirmiştir.

Yüklü bulutlardaki statik elektriğin bir kısmı uçurtmanın ıslak ipliğinden aşağı inip ucuna bağlı olan anahtarda kıvılcımlar oluşturmuştur.

Yıldırımdan Korunma Tarihçesi

İlk paratoner 1561 yılında yıldırımın düşmesi sonucu kısmen tahrip olan St.Paul katedraline 1769'da uygulandı.

1782 yılında Amerika'nın Philedelphiakentinde 400'den fazla konut paratoner kullanmaktaydı.

Yıldırımdan Korunma Yöntemleri

1.Pasif Sistemler

Franklin Çubuğu

Gergi Teli Metodu

Kafes Sistemi

2.Aktif Sistemler

Radyoaktif Paratoner

ESE Elektrostatik Paratoner

ESE Piezzoelektrik Paratoner

Yıldırımdan Korunma Yöntemleri

- Yakalama Ucu - Çatı İhata İletkeni- İniş İletkeni- Test Klemensi - Topraklama Ring İletkeni - Kuşaklama İletkeni- Derin Topraklayıcı

Yıldırımdan Korunma Yöntemleri

Radyoaktif Paratoner Başlıkları

Yıldırımdan Korunma Yöntemleri

ESE Tesla Aktif

Paratoner

ESE Forend Aktif

Paratoner

Aktif Paratoner Başlıkları

Yıldırımdan Korunmada Topraklama

-Yıldırım akımının (yüksek frekanslı davranış) toprağa dağıtılması söz konusu olduğunda, muhtemel tehlikeli aşırı gerilimleri en aza indirmede, toprak sonlandırma sisteminin biçimi ve boyutları önemli kriterlerdir. *TS EN 62305-3 / 5.4.1

-Korunma altında alınan hacmin içinde tehlikeli yüksek akım risklerini azaltmak için, yüksek akımın toprağa boşalmasını çabuklaştırmak amacıyla, toprak bağlantı sisteminin şekline ve ayni zamanda direnç derecesine dikkat etmek ayni zamanda çok mühim bir noktayı teşkil eder.**NFC 17-102 / 4.1

Yıldırımdan Korunmada Topraklama

Yıldırım üzerine düştüğü korunmasız bir binadatoprağa erişmek için en düşük empedanslı yolubulacaktır ve bu da genellikle kablolar veya suborularıdır.

Yıldırımdan Korunmada Topraklama

Yan Atlamalar; akım indirme iletkeni boyunca ilerlerken iletken üzerindebir yerde yüksek empedans (özdirenç), ve yakınındaki metalyüzeyde de daha düşük empedansa rastlaması durumunda oluşur.

Yıldırımdan Korunmada Topraklama

Yıldırımdan korunma sistemi topraklaması, binanın anatopraklamasına ve diğer tüm topraklama sistemlerinebağlı olmalı ve potansiyel fark ortadan kaldırılmalıdır.

Yıldırımdan Korunmada Topraklama

Adım Gerilimi: Bir insanın ortalama adım mesafesindeki olası gerilim farkı

Temas Gerilimi: Bir insanın elektrik yüklü bir noktayı tuttuğu veya yaslandığı nokta ile, akımın o insanı terkettiği nokta arasındaki olası gerilim farkı.

Yıldırımdan Korunmada Topraklama

Detaylı bir yıldırımdan korunma sistemi muayenesi şusebeplerden dolayı gerçekleştirilmelidir;

- Korozyon kontrolü.- Bağlama gerektiren yeni bir yapısal ekleme olupolmadığı kontrolü.- Gevşemiş veya kırılmış bağlantıların kontrolü.- Kayıp veya eksik malzeme kontrolü.

AMPER ELEKTRİK İNŞAAT VE SANAYİ A.Ş.

2011

www.amper.com.tr

Özlem KAPUCU

ELEKTRİK MÜHENDİSİ

ozlem@amper.com.tr