Metaal Magazine 2 - 2013

M A G A Z I N E

In dit nummer:

Evenwicht tussen fl exibel en productief

Spoedorders reden van bestaan Laserlassen

van verzinkt staal Automatische uitwisseling

datastromen MetaalExpo 2013: beurs en

kennisevenement Wat denkt de branche over

toename vakbeurzen Kleine series winstgevend

verspanen Veilig en gezond werken Waarde

toevoegen met horizontaal Automatisch

lassen bij seriegrootte één Lokale productie

biedt voordelen MTMS toont transformatie

maakindustrie

J a a r g a n g 5 1 | 2 - 2 0 1 3

D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l

w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l

metaal

01_Cover.indd 1 13-02-13 08:46

De kunst van de verspaning

BewerkingscentraHEDELIUS MASCHINENFABRIK GMBHSANDSTRASSE 11 • 49716 MEPPENGERMANYTELEFON ++49 (0) 59 31 / 98 19-0TELEFAX ++49 (0) 59 31 / 98 19-10E-MAIL: [email protected]: www.hedelius.de

Een uitmuntend kenmerk van de RS 805 K is het concept van de universele verplaatsingskolom met een drie- en een vijfas-sig werkgebied. De aanzet van de spindel evenwijdig met de as garandeert de allerhoogste nauwkeurigheid in alle bewer-kingssituaties. De hoge stijfheid en de korte krachtflux zorgen voor optimale verspaningsprestaties en robuustheid van de machine. De watergekoelde directe koppelaandrijvingen po-

De RS 805 is er!Verplaatsingskolommen in halfportaalconstructie en hoofdspindels met een aandrijfkoppel tot 277 Nm.

Schuifstangelevator-spaantransporteur op rollen voor gemakkelijk reinigen.

Vaste machinetafel voor werkstukken tot 1000 kg zwaar.

Eenheid met draaien zwenktafel voor werkstukken tot Ø 675 mm.

Zeer moderne CNC-sturingen Heidenhain iTNC 530 of Sinumerik 840D SL met grafische programmeerondersteuning.

Meelopend gereedschapsmagazijn met 30 of 56 plaatsen voor korte intervaltijden tussen verspaningen.

sitioneren uw werkstuk met hoge snelheid in het werkgebied, en dat zonder slijtage – de klok rond. De combinatie van uni-versaliteit, snelheid en precisie vormen een nieuwe norm in de 5-assige freesbewerking. Het beste maakt u vandaag nog een afspraak voor een individuele demonstratie.Technische gegevens en prijzen vindt u onder www.hedelius.de op het internet.

We verheugen ons op uw bezoek.

ProMaS BV - Professional Machine SupportVoltaweg 18 • 5993 SE Maasbree

Tel. 077-3270889 Fax 077-3270890 [email protected] • www.promascnc.nl

HEDELIUS faBrIEkSVErTEgENwoorDIgINg:

optionele scheidingswand van het werkgebied voor pendelbedrijf met vermindering van de opstel- en neventijden met tot 30%.

hd-anz-aktuelle-motive-1.indd 24 08.02.13 13:16

j a a r g a n g 5 1 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 2 - 2 0 1 3 3

Onze tweets op Twitter zijn een handige,

eigentijdse manier om het nieuws in de metaal-

branche te volgen. Twitter is een internetdienst

waarbij gebruikers korte berichtjes publiceren.

Op http://twitter.com/Metaalmagazine krijgt u een in-

druk van onze berichtgeving. Meld u ook aan voor Twit-

ter en ‘follow’ Metaal Magazine om steeds snel op de

hoogte te zijn van het metaalnieuws. Dus twitter met

ons mee vanaf uw pc of mobiele telefoon.

Voorpagina:Op de huisshow van DMG/Mori

Seiki die onlangs in Pfronten (D)

werd gehouden, was een bijzon-

dere machine in aanbouw. Een

DMU 600 P met een lengte van

41 m met drie koppelbare werk-

tafels van elk 5.000 mm bij 2.800

mm. Bijzonder is de gereedschapsarena waarin een

robot alle beschikbare gereedschappen in de machine

plaatst (foto op de cover). Er is plaats voor 222 gereed-

schappen tot een diameter van 400 mm, een maximale

lengte van 900 mm en een gewicht van maximaal 80 kg.

Daarnaast beschikt de machine over een automatisch

freeskopwisselsysteem. (foto: Paul Quaedvlieg).

nieuws4 Chemisch zonder slijtage

5 Centerpunt

6 Belang RapidPro groeit

bedrijvigheid12 Evenwicht tussen flexibel en productief

Naast technisch kunnen en vakmanschap, draait

het bij Machinefabriek gebrs. Frencken vooral

om flexibiliteit en korte omsteltijden.

toeleveren14 Klanten altijd uit de brand helpen

Voor de fijnmechanisch specialist Toolmakers

dienen de ‘gewone’ orders met normale lever-

tijden vooral als opvulling van de rustige mo-

menten tussen de spoedklussen

verbinden16 Laserlassen van verzinkt staal

Bij het lassen van verzinkt staal zal de zinklaag

ruim voordat het staal gaat smelten verdampen.

metaalbewerken20 Automatische uitwisseling van datastromen

TruTops FAB zorgt ervoor dat de plaatbewer-

kingsmachines van Trumpf rechtstreeks kunnen

communiceren met het ERP-pakket van een be-

drijf, en omgekeerd. Dat betekent minder

handmatige administratie rond een order en

een snellere nesting

beurs22 MetaalExpo 2013: beurs en kennisevenement

De MetaalExpo is een beurs die nog niet eens in

de kinderschoenen staat, maar nu al als ver-

nieuwend kan worden bestempeld. De Metaal-

Expo wil een kleine, maar vooral fijne beurs zijn

beurs24 Aanbod Nederlandse vakbeurzen neemt toe

Volgende maand kunnen we MetaalExpo in com-

binatie met het Nationaal Metaal Congres bezoe-

ken. Mooie initiatieven. Maar wordt het niet te-

veel van het goede? Vijf meningen uit de branche

verzameld aan de hand van een drietal stellingen

gereedschappen26 Onbemand verspanen? Denk aan je gereed-

schap!

Om kleine series winstgevend te kunnen verspa-

nen – hét thema van het Nationaal Metaal Con-

gres - moet je welhaast onbemand werken. Dat

vraagt meer dan enkel een robot aan de ma-

chine plaatsen

metaalbewerken28 “Nóg alerter op veilig en gezond”

De arbeidsinspecteur bracht een onverwacht

bezoek aan Unilux. Hij noteerde een flinke lijst

met verbeterpunten. Unilux had goede contac-

ten met de Arbodienst en besloot deze in te

schakelen om te helpen bij de verbeteringen

metaalbewerken30 Waarde toevoegen met horizontaal

Toeleverancier Machinefabriek v.d. Elsen heeft

geïnvesteerd in een derde horizontale bewer-

kingscentrum. Met deze machine gaat V.d.

Elsen verder met het toevoegen van waarde

ten behoeve van uitbesteders

metaalbewerken32 Automatisch lassen bij seriegrootte één

Met een lasoplossing van Valk Welding lukt het

ThyssenKrupp Accessibility om trapliften met

een seriegrootte één volautomatisch te lassen.

Uitgangspunt zijn digitale foto’s van het trap-

portaal van de trapliftgebruiker

metaalbewerken34 Lokale productie biedt voordelen

DMG/Mori Seiki hield onlangs de jaarlijkse huis-

show. In totaal komt DMG/Mori Seiki dit jaar

met 27 noviteiten, waarvan er zestien op de

EMO getoond gaan worden. In Pfronten wer-

den zes nieuwe machines getoond

beurs36 MTMS toont transformatie maakindustrie

De bezoekers van de nieuwe Belgische indu-

striebeurs Materials Transformation & Machi-

ning Show (MTMS) worden direct geconfron-

teerd met de toekomst als ze via de Additive &

New Manufacturing Technologies Zone de

beurs binnenstappen

productnieuws38 Kwalitatief fijnsnijden

40 Lastijd besparen

inhoud

(Advertentie)

Volg Metaal Magazine op Twitter

M A G A Z I N E

In dit nummer:

Evenwicht tussen fl exibel en productief

Spoedorders reden van bestaan Laserlassen

van verzinkt staal Automatische uitwisseling

datastromen MetaalExpo 2013: beurs en

kennisevenement Wat denkt de branche over

toename vakbeurzen Kleine series winstgevend

verspanen Veilig en gezond werken Waarde

toevoegen met horizontaal Automatisch

lassen bij seriegrootte één Lokale productie

biedt voordelen MTMS toont transformatie

maakindustrie

J a a r g a n g 5 1 | 2 - 2 0 1 3

D é k e n n i s b r o n v o o r d e m e t a a l


metaal

01_Cover.indd 1 13-02-13 08:46

3x op uw deurmat voor maar 25 euro !

Mail uw gegevens naar [email protected]

februari

03_Inhoud.indd 3 13-02-13 09:17

j a a r g a n g 5 1 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 2 - 2 0 1 3 54 j a a r g a n g 5 1 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 2 - 2 0 1 3

Vorig najaar tijdens de AMB 2012 in Stuttgart (D) zette de Duitse machinebouwer Emag het

bewerkingsprocedé PECM (elektrochemisch precisiebewerken) in de schijnwerper. Een mooie techniek

om uit ‘moeilijke materialen’ zonder gereedschapslijtage complexe werkstukken te vervaardigen.

DOOR: REINOLD TOMBERG

ECM (Electrochemical Machining) wordt in de

literatuur ook wel aangeduid als ‘reverse elec-

troplating’. Oftewel: elektrochemisch bewerken

is eigenlijk een omgekeerd galvaniseerproces.

Door middel van elektrolyse wordt dus het ma-

teriaal verwijderd. De P in de hier bovenge-

noemde afkorting staat voor ‘precisie’, niet te

verwarren met ‘pulsed ECM’. Het pulsen slaat op

de vrij programmeerbare stroombron die inge-

zet wordt bij het elektrochemisch bewerken. In

pulsbedrijf, tot 100 kHz, kunnen stromen gaan

tot 30.000 A. Bij niet-pulsen zien we stromen tot

20.000 A bij een spanningsniveau van 30 V – 60

V (gelijkstroom). Bij elektrochemisch bewerken

is het werkstuk de anode (positief) en het ge-

reedschap (met de verlangde vorm) is de ka-

thode (negatief). Als elektrolyt wordt natrium-

nitraat NaN03 of natriumchloride NaCl ingezet.

Het materiaal dat verwijderd wordt is een me-

taalhydroxide dat uit het elektrolyt wordt gefil-

terd. Het verschil tussen PECM en ECM is dat de

spleet waardoor het elektrolyt spoelt veel enger

is en dat door een mechanisch opgewekte tril-

ling het elektrolyt in de spoelspleet pulseert. De

spoeldruk heeft een ordegrootte van 10 bar en

een typische spoelspleet bij elektrochemisch be-

werken heeft een afmeting van 0,05 mm tot 0,3

mm. Belangrijke parameters bij een ECM-proces

zijn spanning en stroom en van het elektrolyt

temperatuur, geleidbaarheid, reinheid en pH.

Hét grote voordeel van elektrochemisch bewer-

ken is het ontbreken van gereedschapslijtage.

Er is geen contact tussen gereedschap - met de

verlangde vorm - en het werkstuk waarin de

vorm 1:1 ‘afgespiegeld’ wordt. Met het elektro-

chemisch bewerken zijn oppervlakteruwheden

te behalen van 0,3 micrometer Rz. Een ander

voordeel van elektrochemisch bewerken is dat

het een ‘zachte’ metaalbewerking is: dat wil

zeggen dat er geen krachten uitgeoefend wor-

den op het werkstuk (afgezien van de spoel-

druk) en dat het proces geen warmte toevoert

aan het werkstuk. Zeker bij het maken van fijne

structuren kan dit voordelen bieden.

Emag heeft intussen ervaringen met het elek-

trochemisch bewerken van blisk en turbowie-

len. Afmetingen kunnen gaan tot 1.000 mm.

Elektrochemisch is interessant omdat in toene-

mende mate ‘moeilijke’ legeringen worden in-

gezet, die moeilijker te verspanen zijn. In ons

land wordt Emag vertegenwoordigd door

Oude Reimer uit Hilversum.

Chemisch zonder slijtage

Werkruimte van een Emag PT 400 die ingezet wordt voor het elektrochemisch bewerken van inspuitkamers. Er

worden dertig kamers tegelijkertijd bewerkt (foto’s: Emag)

Een kijkje in een Emag PO 900 BF die een blisk

bewerkt voor een aerospace-toepassing

N I E U W S

Hogesnelheids-3D-printerNanoscribe, een spin-off van het Karlsruhe Insti-

tute of Technology (KIT), heeft bij de internati-

onale fotonicavakbeurs Photonics West in San

Francisco (USA), snelle 3D-printers voor de

micro- en nanostructurering gepresenteerd.

Kleine driedimensionale objecten, vaak niet

groter dan de breedte van een haar, kunnen in

korte tijd en in hoge resolutie geprint worden.

De vorm van een inspuitkamer van een

verbrandingsmotor met een doorlaat van 4 mm

04-06,09-11_Nieuws.indd 4 13-02-13 08:59



het een ‘zachte’ metaalbewerking is: dat wil

zeggen dat er geen krachten uitgeoefend wor-

den op het werkstuk (afgezien van de spoel-

druk) en dat het proces geen warmte toevoert

aan het werkstuk. Zeker bij het maken van fijne

structuren kan dit voordelen bieden.

Emag heeft intussen ervaringen met het elek-

trochemisch bewerken van blisk en turbowie-

len. Afmetingen kunnen gaan tot 1.000 mm.

Elektrochemisch is interessant omdat in toene-

mende mate ‘moeilijke’ legeringen worden in-

gezet, die moeilijker te verspanen zijn. In ons

land wordt Emag vertegenwoordigd door

Oude Reimer uit Hilversum.

Chemisch zonder slijtage

Een kijkje in een Emag PO 900 BF die een blisk

bewerkt voor een aerospace-toepassing

c E N T E R p U N T

‘Er is sprake van verzadiging’. ‘Een beetje beursmoe’. ‘Ge-

noeg beurzen in Nederland’. ‘Geen ruimte voor drie eve-

nementen’. ‘Niet automatisch nog maar een vakbeurs

erbij’. Dit zijn reacties die Metaal Magazine kreeg op de

stelling dat er in ons land voldoende ruimte is voor een

derde manifestatie voor de metaalbranche. Elders in dit

nummer in een artikel ter gelegenheid van de nieuwe

beurs MetaalExpo meer reacties vanuit de branche. Mijn

eigen mening? Er zijn teveel vakbeurzen. Teveel gelet op

de informatiebehoefte en de beschikbare tijd van de doel-

groep. De metaalbewerkers hebben niet zoveel tijd meer

om al die manifestaties te bezoeken. Het is bovendien te-

veel gelet op de financiële mogelijkheden van de exposan-

ten die al die festijnen moeten bekostigen. In het verleden

was een beursbezoek, zelfs meerdaags, gemakkelijker in

te plannen voor de metaalbedrijven. En bovendien waren

de marges van machine- en gereedschapleveranciers

hoger. Dus kon je lekker uitpakken op beurzen.

Er komt naar mijn mening een beursstrijd in ons land. Jam-

mer, want de kans dat dat gevecht en die versnippering

alleen maar verliezers oplevert is groot. Het belang van de

metaalbranche is een goede, grote manifestatie elke twee

of drie jaar waar stevig uitgepakt wordt met live-demon-

straties én met kennisoverdracht. Kijk je naar volgend jaar

dan wordt het écht ‘komisch’. Tegelijkertijd, dus in de-

zelfde week, een Techni-Show en een Metav. De Neder-

landse metaalbewerker zal écht niet beide beurzen gaan

bezoeken. En de buitenlandse machinefabrieken transpor-

teren écht niet grote machines naar zowel Utrecht als Düs-

seldorf. De beschikbare beursmachine gaat van de ene

beurs naar de volgende. Dat lukt in het voorjaar van 2014

niet meer. De vraag is nu hoe de keuze van beursbezoekers

en –exposanten zal gaan uitvallen. Daarbij kunnen de keu-

zes die gemaakt worden elkaar versterken. En dan kan een

beurs snel het schrobputje ingaan. Denk bijvoorbeeld aan

de EMO in Parijs, die had een sterke positie, is ook een

mooie stad om te bezoeken, maar is nu helemaal ‘Weg

vom Fenster’.

‘Beetje beursmoe’ Reinold Tomberg

[email protected]

Erns

t D

irks

en F

otog

rafi

e

Printen in micrometerbereik:

de tijd benodigd om dit

miniatuurruimteschip te printen

zonder kwaliteitsverlies is minder

dan een minuut (foto: Nanoscribe)

Draagbaar 3D-meetsysteemDe BMW autofabriek in München (D) heeft het draagbare 3D-meetsysteem HandyProbe van Creaform

uitgebreid met ondermeer de Metrascan coördinatenmeetmachine 3D-scanner. Met de technologie

van Creaform is het mogelijk om losse onderdelen, carrosseriedelen en complete voertuigen direct op

te meten en te controleren zonder het voertuig op te krikken of te beveiligen. Met de scanner is het

mogelijk om eenvoudig en dynamisch te meten zonder verlies van nauwkeurigheid. In vergelijking

met 3D-scanners op meetarmen is dit systeem flexibel, wat leidt tot tijden kostenbesparingen in de

meetapparatuur en uiteindelijk tot een hogere productiviteit (foto: Creaform)

Hogesnelheids-3D-printerNanoscribe, een spin-off van het Karlsruhe Insti-

tute of Technology (KIT), heeft bij de internati-

onale fotonicavakbeurs Photonics West in San

Francisco (USA), snelle 3D-printers voor de

micro- en nanostructurering gepresenteerd.

Kleine driedimensionale objecten, vaak niet

groter dan de breedte van een haar, kunnen in

korte tijd en in hoge resolutie geprint worden.

Dit wordt mogelijk gemaakt door laserlithogra-

fie. In de opto-elektronica wordt gewerkt om

conventionele elektronica te vervangen door

krachtige optische circuits. Voor dit doel wor-

den met Nanoscribe printers polymeer optische

golfgeleiders gedrukt die het mogelijk maken

datatransferrates van meer dan vijf terabits per

seconde te realiseren.

De vorm van een inspuitkamer van een

verbrandingsmotor met een doorlaat van 4 mm

04-06,09-11_Nieuws.indd 5 13-02-13 08:59

6 j a a r g a n g 5 1 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 2 - 2 0 1 3

Op dinsdag 26 en woensdag 27 februari wordt de

derde editie van RapidPro gehouden in het NH

Conference Centre Koningshof te Veldhoven. Op

RapidPro worden eigentijdse ontwikkelingen

getoond van productietechnieken als: additive

manufacturing, rapid prototyping, vacuümvormen,

gieten en CNC-frezen.

Van belang is dat een begrip als rapid prototy-

ping niet een eenduidig begrip is. Wikipedia

stelt dat rapid prototyping een verzamelbegrip

is voor het snel vervaardigen van fysieke proto-

typen. Dat was tien jaar geleden wellicht correct,

maar intussen zijn de ‘rapid’-technieken uitge-

groeid tot ‘direct-to-manufacture’-procedés.

Kenmerkend is dat vanuit de aansturing vanuit

een CAD-systeem het gewenste deel opgroeit.

Op Wikipedia vinden we ook een opsomming

van een aantal procedés: stereolithografie (SLA)

(met behulp van een laser wordt een vloeistof

gepolymeriseerd), FDM (fused deposition mode-

ling, het laagsgewijs opbouwen), LOM (lamina-

ted object modeling, opbouwen met behulp van

doorsneden van papier of kunststof) en SLS (la-

sersinteren van metaal- of kunststofpoeder).

Kenmerkend is dus het laagje voor laagje op-

groeien (vandaar additive manufacturing).

Op dit ogenblik wordt ook zeer veel gesproken

over 3D-printing. We gaan de komende jaren

een revolutie meemaken op het gebied van 3D-

printing. Vanuit de consument zal een enorme

push ontstaan richting leveranciers om goed-

kope en goed toegankelijke apparatuur te leve-

ren voor 3D-printing. Daarbij de kanttekening

dat 3D-printing eigenlijk ook een containerbe-

grip is van de bovengenoemde ‘rapid’-technie-

ken waarbij momenteel, zeker in de consumen-

tenhoek, FDM favoriet is (zie ook het artikel

over 3D-printing in de vorige Metaal Magazine).

Maar het mooie van rapid prototyping is dat er

voortdurend ontwikkelingen zijn. Zo presen-

teerde Formatec bijvoorbeeld eind vorig jaar

tijdens een seminar in Goirle een nieuwe ont-

wikkeling: het 3D-printen van keramisch mate-

riaal. Formatec ontwikkelde een printer waar-

bij keramisch materiaal, vermengd met een

fotopolymeer, laagje voor laagje belicht wordt

waarop een uitharding volgt. Het grote voor-

deel hiervan is de hoge resolutie waarmee kan

worden geprint.

Een ander voorbeeld: LayerWise toonde eind

vorig jaar hoe complexe metalen producten ge-

maakt kunnen worden met behulp van SLM

(selectief lasersmelten). De componenten wor-

den gecreëerd van metalen en legeringen als

roestvaststaal, hardbaar staal, titanium, alumi-

nium of Inconel. Het additief produceren is

hiermee een alternatieve technologie voor tra-

ditionele metaalbewerking en metaal(spuit)

gieten. Het is mogelijk om complexe metalen

prototypes in één stap te produceren, inclusief

uitsparingen, ribben, holtes en interne details

als contourvolgende koelkanalen.

Belang RapidPro groeit

DOOR: REINOLD TOMBERGN I E U W S

3D-printen van 3 m lang titaan aerospace-deelNog een overtuigend voorbeeld van de

mogelijkheden van additieve produc-

tietechniek: in China wordt momenteel

voor een aerospace-toepassing 3D-prin-

ting van titaan ingezet voor 3 m lange

vleugeldelen. En niet als prototype: op

twitter heet het dat het nieuwe Comac

C919 passagiersvliegtuig er in 2016 mee

gaat vliegen.

Producten opgegroeid op een Aureus machine zoals tijdens de RapidPro 2012 geëxposeerd door CNC Consult.

De producten ontstaan door fotopolymerisatie (foto: Reinold Tomberg)

Met lasersinteren zijn producten mogelijk met

een hoge fijnheid. Deze foto is geschoten op een

EuroMold (foto: Demat)

04-06,09-11_Nieuws.indd 6 13-02-13 09:00

MACH4METAL METALWORKINGMACHINERY

Wanted Heavy Machinery

www.mach4metal.com Wanted you surplus machinesTel. 0031 (0)316-247123 Fax. 0031 (0)316 - 247956 [email protected]

darley ehp 200 T

CNC Kantbank 19974.300 / 200, Delem DA 65

axisCrowning, Wila clamping,tool pakket, Laser safe

pbr T 500 / 6000 mm

pbr daaibaNK 1983Cap. 1.050 x 6.000 mm, doorlaat 150,

digitaal. Bril, voedingen 3 richtingen, 25 Hp vermogen. Draaiend te zien, uit voorraad!

darley ehp 4300/300 T

CNC KaNTbaNK 20084.300 / 300, Delem DA 6 axis

Crowning, Wila clamping, Lomg stroke 450, Laser safe

opspaNplaaT T Gleuf

14 x 4.000 x 1.700 4 x 4.000 x 1.875 2 x 4.000 x 2.000 2 x 3.000 x 1.500

davi 4 rolwals 8 mm

CNC plaTeNwals 2000Cap. 3.000 x Ø 8 / 6 mm,Siemens NC, Top rol 195

Power 7 kW, hardened rolls!

Ki heuNG KNC u 800

CNC bedfreeZer 1999X/Y/Z 1.900/800/850, iso 50, spil oriëntatie, 426PB, 18 kW,

3.000 Rpm, 20 x tools.

vdf boehriNGer due

CoN. draaibaNK 1987Cap. 560 x 1.000 1983Cap. 560 x 4.000 1989Cap. 520 x 2.000 1992

CNC berThieZ Ø 7000

Caroussel draaibaNK 2001 Tafel Ø 2.250 / Swing Ø 7.000

Height 3.000, 60 ton load, Num1060, 125 Rpm/ 4 Mtr.

CNC sChiess froriep

CNC 7 asseN ram 2007X/Y/Z/W 18.500/4.500/900/

950, spil Ø 180 ram 400 x 350, iTNC 530, draai tafel !

Tos su 150 CNC

CNC draaibaNK 1998Cap. 1.520 x 5.000, 4 klauw1200, 1.000 rpm, fagor 8055brillen, houders, mot. tegen

GemiNis CNC Ø 1.050

CNC ”oil CouNTry” 1993Cap. 1.050 x 1.500, 40 Hp

Doorlaat 170, sauter 4 pos. 3 / 4 klauw / brillen, spanentr.

waldriCh 7 as porTal

porTaal frees 2004X/Y/Z/W 12.000/8.700/4.000

5.300 Siemend 840D, spil 540 100 kW, koppen, 400 Ton !

DEUTSCHE GRÜNDLICHKEIT!LIMAS CNC-MACHINERY DE NEDERLANDSE IMPORTEUR VAN:

LIMAS CNC-Machinery | Heldenseweg 27 | 6086 PD Neer | T +31(0)475-510159 | F +31(0)475-510460 | E [email protected]

Vanuit onze vestiging in het Limburgse Neer staat een team van specialisten voor u klaar om u snelle en adequate

ondersteuning te bieden en zodoende uw productiviteit te waarborgen. Ons motto spreekt dan ook boekdelen:

Alleen door uw succes kunnen ook wij succesvol zijn!

Meer informatie? Neem dan eens vrijblijvend contact op of kijk op onze website: www.limas-techniek.nl

DMT-KERN CD 1000 matec-40 HVU SPINNER MVC1000

Kijk ook op onze website voor onze actuele voorraad

nieuwe en gebruikte machines

www.limas-techniek.nl

Welke innovaties geven uwbedrijf een boost?

Op de HANNOVER MESSE profiteert u van 11 toonaangevende beurzen die u een compleet overzicht geven van de wereldmarkt.

Ontdek de nieuwste en meest geavanceerde technologieën die waarde kunnen toevoegen in de gehele industriële keten.

Verschaf u inzicht in de kernsectoren industriële automatisering en IT, energie- en milieutechnieken, aandrijftechniek, industriële toelevering, productietechnologieën en diensten, en onderzoek en ontwikkeling.

Bezoek ‘s werelds meest toonaangevende technologie-event. Meer informatie vindt u op hannovermesse.com

ENGINEERSUCCESSNew technologies New solutions New networks Zet in uw agenda:

8–12 April 2013

Hannover Consultancy B.V. · Tel. +31 18 4 69 30 50 [email protected]

NEW TECHNOLOGY FIRST8–12 April 2013 · Hannover · Germany

NL_NL_HM_B_DACH_191_130_0000.indd 1 05.02.13 16:08


Prof. Dr. Lothar

Kroll (r) van de

TU Chemnitz met

zijn medewerkers

Lars Ulke-Winter

en Holger

Seidlitz bij de

lichtgewicht

koppeling

(foto: TU

Chemnitz/Mario

Steinebach)

Stuiterend waterafstotendOnderzoekers van de Universiteit van Michigan (USA) hebben een hydrofobe coating ontwikkeld die

ervoor zorgt dat vrijwel alle vloeistoffen van het behandelde oppervlak stuiteren. De coating creëert

een oppervlaktestructuur die uit minstens 95 procent lucht bestaat. Dit betekent dat vloeistof die in

contact komt met de coating nauwelijks een vast oppervlak aanraakt. De coating bestaat uit nanodeeltjes

koolstof, fluor, silicium en zuurstof. De coating kan toegepast worden voor vlekbestendige kleding,

wrijvingreducerende verf voor scheepsrompen, ademende kleding die bescherming biedt tegen

schadelijke chemicaliën en voor touchscreens om deze te vrijwaren van vlekken van vingerafdrukken

Itsme Industrial Automation uit Raamsdonksveer en Kenteq uit

Hilversum gaan samenwerken om bedrijven te helpen aan goed

technisch opgeleid personeel. Beide partijen verwachten met

een gebundelde aanpak hun kennis van technisch vakmanschap

te kunnen verspreiden en verankeren binnen de Nederlandse

industriële sector.

www.kenteq.nl

www.itsme.eu

Metaalbewerkingsmachinefabriek Takamaz

heeft voor de Benelux TMMT High Tech (GB

Group) uit Eindhoven als agent aangesteld.

www.tmmt-high-tech.com

Andrews Adhesives uit Ter Aar (ZH) is met ingang van 2013 de

exclusieve importeur en distributeur van Pratley lijm- en kitsoor-

ten voor Nederland, België en Luxemburg.

www.pratley.eu

RADiFlow en BESD Benelux hebben een overeenkomst gete-

kend voor de distributie van de RADiFlow netwerk producten.

RADiFlow is een Israëlische fabrikant van geavanceerde indu-

striële netwerk switches met meerdere RJ45 en RS232 poorten

maar ook met glasvezel, WiFi en GSM/UMTS interfaces.

www.besd.nl

KMWE uit Eindhoven is naast ISO 9001:2010 en AS9100 rev C nu

ook ISO 13485 gecertificeerd. KMWE heeft zich voor ISO 13485

gecertificeerd om zo conform een internationale kwaliteitsstan-

daard voor de medische- en diagnostische markt te werken.

www.kmwe.com

Schielab laboratorium uit Breda gaat verder onder de naam

Element Materials Technology. Element heeft laboratoria ver-

spreid over Europa en de VS.

www.element.com

Op 18 december overhandigden Steve Wyatt and Kris Huyck

van ABB het certificaat van Authorized Value Provider aan tech-

nisch directeur Brand van ’t Hof van

AWL. Authorized Value Providers

van ABB ontvangen volop onder-

steuning bij technische, sales- en

marketinggerelateerde vragen.

www.abb.nl/robotics

VOM, de Belgische vereniging voor oppervlaktetechnieken van

materialen, heeft aan Limeparts uit Genk het eerste kwaliteits-

label Qualisteelcoat uitgereikt. Qualisteelcoat is een kwaliteits-

label om staal met een verfsysteem te beschermen.

www.vom.be

Kenteq heeft een app ontwikkeld, die snel antwoord geeft op

vragen als: hoeveel mbo’ers volgen een bbl-opleiding installa-

tietechniek? Hoeveel erkende leerbedrijven zijn er in Noord-

Holland? Met Techniek in Cijfers kunt u zelf tabellen of grafie-

ken samenstellen met cijfers over het beroepsonderwijs in de

metaal-, elektro- en installatietechniek.

www.kenteq.nl

k o r t

Lichtgewicht spoorkoppelingHet laboratorium van de studierichting werk-

tuigbouwkunde aan de TU in Chemnitz (D)

heeft een lichtgewicht koppeling ontwikkeld

voor het slepen en rangeren van treinen. Veel

treinstellen zijn uitgerust met een Scharfen-

berg-koppeling. Hoewel het werkingsprincipe

van de klauwen altijd hetzelfde is, zijn er ver-

schillende versies voor verschillende types van

treinen die niet compatibel zijn met elkaar. Om

een koppeling mogelijk te maken, worden zo-

genaamde overgangskoppelingen gebruikt. Ze

dienen als adapters en zijn vooral nodig tijdens

rangeren en slepen en hebben een massa van

ongeveer 42 kg. De nieuwe koppeling is ge-

maakt van een met koolstofvezelversterkte

kunststof (CFRP) en heeft een massa van onge-

veer 19 kg. De koppeling is ontworpen om het

spoorpersoneel te ontlasten.

04-06,09-11_Nieuws.indd 9 13-02-13 09:00


KoolstofvezelantenneHoofdaannemer Astrium uit Friedrichshafen

(D) is er met wetenschappers van Fraunhofer-

Institut für Schicht- und Oberflächentechnik

IST uit Braunschweig in geslaagd om golfpij-

pen (rechthoekige buizen voor transport van

hoogfrequente, elektromagnetische energie)

te maken van koolstofvezel die galvanisch be-

kleed zijn met een dun laagje koper. Naast

Lichte, stroomgeleidende vezelNa jaren intensief samenwerken is het de on-

derzoekers van de Rice University uit Houston

(USA) en van Teijin Aramid uit Arnhem gelukt

om een praktische textielvezel te spinnen met

koolstofnanobuisjes. Door het oplossen van

koolstofnanobuisjes in chloorsulfonzuur en nat-

spinnen ontstaat de vezel die licht, sterk en

flexibel is. Dit proces wordt ook gebruikt voor

de productie van Twaron. De elektrische geleid-

baarheid komt in de buurt van koper en de

thermische geleidbaarheid is hoog. De vezel is

geschikt voor hoogspanningskabels, lichtge-

wicht elektronica voor lucht- en ruimtevaart en

voor de koeling van elektronica.

Links: Deze lamp met een massa van 46 g hangt aan twee vezels met daarin koolstofnanovezels van 24

micrometer dikte. Rechts: Om een hoogwaardig textiele draad (vezel) met koolstofnanobuisjes te spinnen,

moeten de nanobuisjes perfect langs de as van de vezel gestapeld en georiënteerd zijn (foto’s: Teijin Aramid)

Zelftest werkschoen

Werkschoenfabrikant Steel Blue wil ‘voetgezondheid op de werkvloer’ onder de aandacht brengen en heeft

als eerste activiteit hiervoor een ‘zelf-doe-test’ voor het beoordelen van veiligheidsschoenen gemaakt.

Met deze zelf-doe-test kan iedereen zijn of haar huidige veiligheidsschoenen onderzoeken en nieuwe

schoenen beter beoordelen. “Onze zelf-doe-test stelt iedereen in staat om op een onderbouwde manier

werkschoenen te kiezen die het beste bij hem of haar passen”, aldus Steel Blue-importeur Flavio de Haas.

Naast zorgvuldig passen, komt ook de natuurlijke afwikkeling van de schoen en de torsie aan de orde. De

handzame zelf-doe-test voor werkschoenen (zie afbeelding) is gratis te bestellen via www.steelblue.nl

26 en 27 februari 2013rapidPro 2013

Veldhovenwww.rapidpro.nl

26 febr t/m 1 maart 2013Demoweek Ede – Veenendaal

Ede – Veenendaalwww.demoweek.nl

5 t/m 7 maart 2013MetaalExpo 2013

Den Boschwww.metaalexpo.nl

6 maart 2013Automatiseren in de Agro en Food

Bleiswijkwww.mikrocentrum.nl/evenementen

6 t/m 9 maart 2013open huis Chiron

Tuttlingen (D)www.chiron.de

7 t/m 8 maart 2013Neue konzepte Werkzeugmaschinen

Berlijn (D)www.berliner-runde.info

12 maart 2013Automotive goes PLM 2013

Essen (D)www.plmxpert.nl/automotive-goes-plm

18 t/m 22 maart 2013Münchener kolloquium

München (D)www.muenchener-kolloquium.de

20 t/m 22 maart 2013MtMS 2013

Brussel (B)www.mtms.eu/nl

26 t/m 28 maart 2013 on & offshore

Gorinchem www.evenementenhal.nl

8 t/m 12 april 2013Hannover Messe 2013

Hannover (D)www.hannovermesse.de

A g E N D A

Metaalmanifestaties

10 j a a r g a n g 5 1 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l 2 - 2 0 1 3

Zie ook de meer uitgebreide

agenda op de site van Metaal Magazine:

www.metaalmagazine.nl

04-06,09-11_Nieuws.indd 10 13-02-13 09:00


Startup Leapfrog uit Al-

phen aan de Rijn heeft

zijn duizendste 3D-

printer verkocht. Het

door drie studenten

van de TU Delft opge-

richte bedrijf bestaat

pas sinds maart 2012 en

maakt betaalbare 3D-

printers met een groot

printoppervlak. Hun

laatste creatie Xeed is standaard uitgerust met twee extruder-

koppen, waardoor er in twee kleuren of met een oplosbaar

steunmateriaal geprint kan worden.

www.lpfrg.com

Valk Welding

uit Alblasser-

dam heeft

twee Panaso-

nic plasmasnij-

robots gele-

verd aan de

Poolse onder-

neming Fazos

die zijn uitge-

rust met een plasmatoorts en een Kjellberg plasma-unit. Hier-

mee is het mogelijk om automatisch laskanten af te schuinen bij

complex gesneden plaatdelen.

www.valkwelding.nl

SST Staalsnijtechniek uit Dordrecht heeft de opdracht voor de

levering en implementatie van Microsoft Dynamics NAV2013

door Logic Vision uit Hardinxveld-Giessendam getekend. De

voornaamste reden om over te stappen op Dynamics NAV2013

is de optimalisatie van de bedrijfsprocessen.

www.logicvision.nl

In de werk-

plaats van het

Udense bedrijf

RVS Non Ferro

staat sinds de-

cember een

Darley EHP 320

kantbank met

een lengte van

6 m. De combi-

natie snijden

en te kunnen

kanten over een lengte van 6 m is ideaal voor grotere projecten

op het gebied van waterbehandeling en voor de voedingsmid-

delenindustrie.

www.rvsnonferro.nl

Eurotech Aluminium Castings uit Venlo heeft een Yxlon MU

2000-D XL röntgeninstallatie in bedrijf genomen. Met een

meetbereik van 800 mm bij 1.500 mm is het eenvoudig de kwa-

liteit van het gietwerk te controleren.

M A r k t i M P u L S

KoolstofvezelantenneHoofdaannemer Astrium uit Friedrichshafen

(D) is er met wetenschappers van Fraunhofer-

Institut für Schicht- und Oberflächentechnik

IST uit Braunschweig in geslaagd om golfpij-

pen (rechthoekige buizen voor transport van

hoogfrequente, elektromagnetische energie)

te maken van koolstofvezel die galvanisch be-

kleed zijn met een dun laagje koper. Naast

gewichtsbesparing zijn de koolstofvezelgolf-

pijpen mechanisch erg sterk en opgewassen

tegen grote temperatuurwisselingen. De golf-

pijpen zijn gemaakt voor een 12 meter lange

antenne voor de Europese ruimtevaartorgani-

satie ESA om Arctisch ijs, hoogwater, oliever-

vuiling, bosbranden en vluchtelingenstromen

te monitoren.

Lichte, stroomgeleidende vezelflexibel is. Dit proces wordt ook gebruikt voor

de productie van Twaron. De elektrische geleid-

baarheid komt in de buurt van koper en de

thermische geleidbaarheid is hoog. De vezel is

geschikt voor hoogspanningskabels, lichtge-

wicht elektronica voor lucht- en ruimtevaart en

voor de koeling van elektronica.

Een kleine

zeshonderd met

koper beklede

koolstofvezel-

golfpijpen (zie inzet)

samengebouwd

voor het radar/

antennesysteem

Sentinel 1a in de

proefruimte van

de firma Astrium

(foto: Astrium, inzet:

Fraunhofer)

Links: Deze lamp met een massa van 46 g hangt aan twee vezels met daarin koolstofnanovezels van 24

micrometer dikte. Rechts: Om een hoogwaardig textiele draad (vezel) met koolstofnanobuisjes te spinnen,

moeten de nanobuisjes perfect langs de as van de vezel gestapeld en georiënteerd zijn (foto’s: Teijin Aramid)

Lasergesneden sculpturen

Geïnspireerd door gotische en islamitische architectuur creëert kunstenaar Eric Standley met papier ‘glas-

in-lood’-achtige sculpturen. Deze sculpturen bestaan uit meerdere lagen gekleurd papier die uitgesneden

zijn met een snijlaser. De lasersnede is 0,25 mm breed en dat is dunner dan de dikte van het gebruikte

papier dat varieert van 0,3 mm tot 0,48 mm. Hierdoor ontstaan er geen verkleuringen aan het papier

(foto: Eric Standley)

04-06,09-11_Nieuws.indd 11 13-02-13 09:00


Als toeleverancier van componenten in de categorie ‘high mix, low volume’ draait

het bij Machinefabriek gebrs. Frencken in Eindhoven, naast technisch kunnen en

vakmanschap, vooral om flexibiliteit en korte omsteltijden. Op dat gebied komen de

twee nieuwe H4000 horizontale bewerkingscentra van Heller in combinatie met een

palletmagazijn van Cellro volop tot hun recht.

DOOR: JAN OONK

“Niet de snelheid van produceren, maar de

snelheid van omschakelen”, daarin zit volgens

productieleider Geert Sevriens en salesmanager

Patrick Verhoeven de grote winst van de

nieuwe productiecel. Dankzij de 408 gereed-

schapposities in het matrixmagazijn van de

Heller-machines en de 35 palletplaatsen in het

Cellro-magazijn (500 mm x 630 mm) kan Frenc-

ken op elk moment direct reageren op vragen

vanuit de markt en kunnen zo kort mogelijke

levertijden worden gerealiseerd. Een palletwis-

seling kost daarbij niet meer dan 13 s, bij een

gereedschapwisseling bedraagt de spaan-tot-

spaantijd 3 s.

Hoewel de spiluren op zich niet zaligmakend

zijn voor Frencken staan de vierassige H4000

bewerkingscentra van Heller op dat punt toch

alleszins hun mannetje. “Het zijn robuuste pro-

ductiemachines, die ook een hoge stabiliteit en

nauwkeurigheid kunnen bieden”, aldus Se-

vriens. Daarbij is bewust gekozen voor een ho-

rizontale uitvoering, vanwege de genoemde

stabiliteit, maar ook vanwege de betere spa-

nenval. Met name bij onbemande productie

verlaagt dat de risico’s op het afbreken van het

productieproces.

Om ook op het punt van dynamiek het onder-

ste uit de kan te halen is bij Frencken gekozen

voor de SpeedCutting variant van de H4000. In

deze uitvoering beschikken de machines over

een toerental van 16.000 min-1, ijlgangen van

90 m/min en een acceleratie van 10 m/s2 (1g).

Sevriens spreekt wat dat betreft van een ‘mooi

evenwicht tussen flexibiliteit en productiviteit’.

De machines hebben verder een vermogen van

40 kW en een bewerkingsbereik van 800 mm x

800 mm x 800 mm. Het is de eerste combinatie

van dit nieuwe machinetype in het programma

van Heller (in ons land vertegenwoordigd door

Oude Reimer in Hilversum) met een magazijn

en laadrobot van Cellro.

De productiecel wordt aangestuurd door soft-

ware van Soflex, een Duitse specialist op het

gebied van systeemautomatisering. Volgens

Sevriens biedt deze software dankzij de modu-

laire opzet de meeste flexibiliteit qua afstem-

ming op de specifieke eisen van Frencken. De

besturing van de cel is gekoppeld aan het ERP-

systeem en alle procesparameters worden op-

geslagen in verband met tracking-and-tracing.

AerospaceAls toeleverancier ligt de kracht van Frencken

met name op het gebied van complexe compo-

nenten en assemblages, het fijnmechanische

werk bij uitstek met een hoog afwerkingsni-

veau qua reinheid en oppervlaktekwaliteit.

“Daar zit onze knowhow en daar kunnen we

onze toegevoegde waarde laten zien”, aldus

Verhoeven. De afzetmarkt wordt voor 80 pro-

cent gevormd door producten voor medische

apparatuur, meetinstrumenten en vacuümsy-

Evenwicht tussen flexibel en productief

Een van de twee nieuwe H4000 horizontale bewerkingscentra van Heller bij Frencken, met rechts het palletmagazijn van Cellro (foto’s: Marian Oosterink)

12-13_Frencken.indd 12 12-02-13 09:47


B E D R I J V I G H E I D

vanuit de markt en kunnen zo kort mogelijke

levertijden worden gerealiseerd. Een palletwis-

seling kost daarbij niet meer dan 13 s, bij een

gereedschapwisseling bedraagt de spaan-tot-

spaantijd 3 s.

Hoewel de spiluren op zich niet zaligmakend

zijn voor Frencken staan de vierassige H4000

bewerkingscentra van Heller op dat punt toch

alleszins hun mannetje. “Het zijn robuuste pro-

ductiemachines, die ook een hoge stabiliteit en

nauwkeurigheid kunnen bieden”, aldus Se-

vriens. Daarbij is bewust gekozen voor een ho-

rizontale uitvoering, vanwege de genoemde

stabiliteit, maar ook vanwege de betere spa-

nenval. Met name bij onbemande productie

verlaagt dat de risico’s op het afbreken van het

productieproces.

Om ook op het punt van dynamiek het onder-

ste uit de kan te halen is bij Frencken gekozen

voor de SpeedCutting variant van de H4000. In

deze uitvoering beschikken de machines over

een toerental van 16.000 min-1, ijlgangen van

90 m/min en een acceleratie van 10 m/s2 (1g).

Sevriens spreekt wat dat betreft van een ‘mooi

evenwicht tussen flexibiliteit en productiviteit’.

De machines hebben verder een vermogen van

40 kW en een bewerkingsbereik van 800 mm x

800 mm x 800 mm. Het is de eerste combinatie

van dit nieuwe machinetype in het programma

van Heller (in ons land vertegenwoordigd door

Oude Reimer in Hilversum) met een magazijn

en laadrobot van Cellro.

De productiecel wordt aangestuurd door soft-

ware van Soflex, een Duitse specialist op het

gebied van systeemautomatisering. Volgens

Sevriens biedt deze software dankzij de modu-

laire opzet de meeste flexibiliteit qua afstem-

ming op de specifieke eisen van Frencken. De

besturing van de cel is gekoppeld aan het ERP-

systeem en alle procesparameters worden op-

geslagen in verband met tracking-and-tracing.

AerospaceAls toeleverancier ligt de kracht van Frencken

met name op het gebied van complexe compo-

nenten en assemblages, het fijnmechanische

werk bij uitstek met een hoog afwerkingsni-

veau qua reinheid en oppervlaktekwaliteit.

“Daar zit onze knowhow en daar kunnen we

onze toegevoegde waarde laten zien”, aldus

Verhoeven. De afzetmarkt wordt voor 80 pro-

cent gevormd door producten voor medische

apparatuur, meetinstrumenten en vacuümsy-

stemen voor automatiseringsprocessen en semi-

conductortoepassingen. Inmiddels is een traject

in gang gezet om ook de positie binnen de ae-

rospace te versterken. Het bedrijf beschikt over

het binnen die sector noodzakelijke AS

9100-certificaat, waarbij niet alleen de kwaliteit

van de producten maar ook de beheersing van

de processen gewaarborgd worden.

Gezien haar positie in het topsegment van de

toelevermarkt zoekt Frencken met name naar

vormen van vergaande samenwerking met een

beperkt aantal strategische klanten, zoals Ver-

hoeven aangeeft. “Klanten waar de toege-

voegde waarde die het bedrijf kan bieden ook

daadwerkelijk wordt gewaardeerd.” In het kader

van de ‘ontzorging’ van de klant zijn in een aan-

tal gevallen complete productieprocessen over-

genomen, tot en met de mechanische assem-

blage. Als sterk punt van Frencken noemt Ver-

hoeven daarbij de combinatie van verspanen en

plaatwerk, zodat ‘de meest intelligente combina-

ties en oplossingen’ kunnen worden geboden.

De freesafdeling telt naast de nieuwe Hellers

nog een aantal bewerkingsmachines van di-

verse merken (Fehlmann, Heller, Hermle,

Matec, Mikron). Die diversiteit heeft volgens

Sevriens te maken met het feit dat de keuze

voor een machine volledig wordt afgestemd

op het type bewerking, zodat telkens het

maximum aan productiviteit en kwaliteit uit

het vuur wordt gesleept. Net als bij de machi-

nes van Heller wordt daarbij ook gekeken hoe

de machineleverancier is ingericht op het ge-

bied van de serviceverlening. “We zoeken

partners die in geval van een calamiteit snel

kunnen reageren.” <<<

Machinefabriek gebrs. FrenckenSamen met de zusterbedrijven Frencken Engineering, Frencken Mechatronics en Optiwa (de

laatste in Reuver, met als specialisatie draaibewerkingen) maakt Machinefabriek gebrs. Frenc-

ken deel uit van Frencken Europe. Frencken Engineering en Frencken Mechatronics tekenen

daarbij voor respectievelijk het ontwerp en de realisatie van complete mechatronische mo-

dules. Op zijn beurt is Frencken Europe weer onderdeel van de Frencken Group, met vestigin-

gen in Azië en de VS. Wereldwijd telt de Frencken Group dertienhonderd medewerkers, bij

Machinefabriek gebrs. Frencken werken 65 mensen.

Snelheid van omschakelenEvenwicht tussen flexibel en productief

Een van de twee nieuwe H4000 horizontale bewerkingscentra van Heller bij Frencken, met rechts het palletmagazijn van Cellro (foto’s: Marian Oosterink)

Productieleider Geert Sevriens: “Niet in de snelheid van produceren, maar in de snelheid van omschakelen zit

voor ons de grote winst”

12-13_Frencken.indd 13 12-02-13 09:48


Waar de gemiddelde metaalbewerker gruwt van spoedorders omdat ze zijn reguliere productie

verstoren, daar vormen ze voor Toolmakers in hoge mate de reden van bestaan. Voor de

fijnmechanisch specialist in Rosmalen dienen de ‘gewone’ orders met normale levertijden vooral

als opvulling van de rustige momenten tussen de spoedklussen.

DOOR: JAN OONK

“Wij zijn een echte spoedfabriek”, om met di-

recteur Cuno Hanegraaf te spreken. “Wij weten

aan het begin van de dag niet waarmee we zul-

len eindigen.” Het lijkt een onrustige tak van

sport, waar altijd sprake is van tijdsdruk, maar

voor Toolmakers is het de manier om zich te on-

derscheiden in de markt. “Omdat ik klanten op

elk moment snel uit de brand kan helpen ben ik

minder gevoelig voor economische schommelin-

gen en kan ik als toeleverancier van bescheiden

omvang toch in de eerste lijn acteren.”

En er moeten vrijwel dagelijks klanten uit de

brand worden geholpen. Bijvoorbeeld als er

een aantal onderdelen blijkt te ontbreken van

een assemblage, vanwege afkeur of door een

foutje in de planning, waardoor een productie-

lijn dreigt stil te vallen. Of wanneer een instal-

latie of een productiemachine het begeeft en

er snel reserveonderdelen nodig zijn. Het kan

ook zijn dat Toolmakers in zo’n geval wordt in-

geschakeld om de gederfde productie van on-

derdelen in te halen, omdat de hedendaagse

24/7-productie daar nog maar weinig ruimte

voor biedt.

Zodra Hanegraaf en zijn mensen een idee heb-

ben om wat voor soort product het gaat wordt

het benodigde materiaal opgehaald en kan de

productie beginnen. Ook als het zaterdag-

avond is of zondag. “Als de productie bij een

klant stilvalt zetten wij alles op alles om hem zo

snel mogelijk te helpen.”

Tienkamper“Het is wel een spel dat je wel moet beheer-

sen”, merkt Hanegraaf op. “Je kunt dat alleen

realiseren als je op alle fronten snel kunt hande-

len.” De eerste voorwaarde is wat dat betreft

een breed scala aan bewerkingsmogelijkheden.

Toolmakers heeft met een machinepark dat

naast draaien en frezen ook zinkvonken, draad-

vonken en vlak- en profielslijpen omvat, de no-

dige flexibiliteit in huis. “We zijn de tienkamper

binnen de maakindustrie”, om Hanegraaf te

citeren. “We hebben dus vrijwel altijd de moge-

lijkheid om een opdracht direct en volledig in

eigen huis uit te voeren.”

Dat laatste is van belang, want als bepaalde be-

werkingen nog weer moeten worden uitbe-

steed gaat het voordeel van de korte levertij-

den al snel verloren. Zover Hanegraaf al eens

bewerkingen uitbesteedt maakt hij gebruik van

een netwerk van gespecialiseerde eenmansbe-

drijven. “Waar de directeur ook machinist is en

waar ik eventueel ook op een zaterdagavond

nog wat kan laten maken. Ik moet altijd snel

kunnen acteren.”

Altijd openEen andere voorwaarde vormt het vakmanschap

en de flexibiliteit van de mensen achter dit ma-

chinepark. “De medewerkers moeten daarin

mee kunnen en mee willen. Als er ’s avonds bij

een klant een machine aan puin gaat heb ik

behoefte aan mensen die meedenken hoe we

dat het best en het snelst op kunnen lossen.

Dan heb ik niets aan iemand die denkt ‘dat

komt morgen wel’.”

Van essentieel belang voor Hanegraaf is daarbij

dat alle tien operators bij Toolmakers (de

meeste op mbo-niveau, een enkeling hbo)

breed inzetbaar zijn. “Zonder uitzondering

kunnen ze meerdere bewerkingen uitvoeren

en de bijbehorende machines ook zelf kunnen

programmeren. Als het moet kan één man het

hele product door de werkplaats jagen.”

Om bij calamiteiten en spoedklussen in te kun-

nen springen is Toolmakers standaard zes

dagen in de week in bedrijf. Ook tijdens de

vakantieperiode en tussen kerst en oud en

nieuw gaan de deuren niet volledig dicht. Als

het nodig is wordt er desnoods ook een zon-

dag of een feestdag opgeofferd om een klant

ter wille te zijn. “We zijn in feite altijd open en

??

Klanten altijd uit de brand helpen

Altijd snel acteren

Het nieuwe Mikron HPM 450 U bewerkingscentrum bij Toolmakers past bij uitstek in de filosofie van ‘snel werken en snel

handelen’ (foto: Jan Oonk)

Directeur Cuno Hanegraaf : “We zijn de tienkamper binnen de maakindustrie. We hebben vrijwel altijd de

mogelijkheid om een opdracht direct en volledig in eigen huis uit te voeren” (foto: Jan Oonk)

14-15_Toolmakers.indd 14 13-02-13 09:01


T O E L E V E R E N

drijven. “Waar de directeur ook machinist is en

waar ik eventueel ook op een zaterdagavond

nog wat kan laten maken. Ik moet altijd snel

kunnen acteren.”

Altijd openEen andere voorwaarde vormt het vakmanschap

en de flexibiliteit van de mensen achter dit ma-

chinepark. “De medewerkers moeten daarin

mee kunnen en mee willen. Als er ’s avonds bij

een klant een machine aan puin gaat heb ik

behoefte aan mensen die meedenken hoe we

dat het best en het snelst op kunnen lossen.

Dan heb ik niets aan iemand die denkt ‘dat

komt morgen wel’.”

Van essentieel belang voor Hanegraaf is daarbij

dat alle tien operators bij Toolmakers (de

meeste op mbo-niveau, een enkeling hbo)

breed inzetbaar zijn. “Zonder uitzondering

kunnen ze meerdere bewerkingen uitvoeren

en de bijbehorende machines ook zelf kunnen

programmeren. Als het moet kan één man het

hele product door de werkplaats jagen.”

Om bij calamiteiten en spoedklussen in te kun-

nen springen is Toolmakers standaard zes

dagen in de week in bedrijf. Ook tijdens de

vakantieperiode en tussen kerst en oud en

nieuw gaan de deuren niet volledig dicht. Als

het nodig is wordt er desnoods ook een zon-

dag of een feestdag opgeofferd om een klant

ter wille te zijn. “We zijn in feite altijd open en

onze klanten weten dat.”

Een goede communicatie noemt Hanegraaf in

dit traject belangrijk, zowel naar de klant als de

medewerkers. “De klant moet weten waar hij

aan toe is en wat hij kan verwachten. Ook de

eigen mensen moeten een situatie kunnen be-

grijpen en overzien.”

Soort cowboysEen consequentie van een breed machinepark

is wel dat ook over een breed front geïnves-

teerd moet worden. Want ook voor een bedrijf

als Toolmakers geldt dat het machinepark up-

to-date moet zijn, uit oogpunt van zowel kwa-

liteit als prijs. In een tijd dat banken niet erg

scheutig zijn met financiële ondersteuning is

dat ‘een gevoelig onderwerp.’ Toch is Hane-

graaf erin geslaagd om het afgelopen halfjaar

achtereenvolgens een snelle CUT 300 draad-

vonkmachine van GF AgieCharmilles en een

HPM 450 U simultaan vijfassig bewerkingscen-

trum van Mikron aan te schaffen. Volgens Ha-

negraaf past een dergelijke vijfassige machine

bij uitstek in zijn filosofie van ‘snel werken en

snel handelen’.

In tegenstelling tot elders binnen de metaalin-

dustrie is een zo hoog mogelijke graad van

automatisering bij een bedrijf als Toolmakers

niet aan de orde. Dus geen robots, geen pal-

letmagazijnen en geen 24/7-productie. “Dan

zou ik in de fuik lopen van grote orders en de

prijsdruk die daar speelt. Wij zijn meer een

soort cowboys die jagen op alles wat beweegt,

onze kracht ligt juist in zo kort mogelijke le-

vertijden.” <<<

Klanten altijd uit de brand helpen

Producten met een uitdagingDe breedte van het machinepark dankt Toolmakers aan

zijn historie als gereedschapmaker. De afgelopen tien jaar

is de focus echter verschoven naar het fijnmechanische

werk in bredere zin (ook assemblages), met het brede scala

aan bewerkingsmogelijkheden als sterk punt. Het nieuwe

HPM 450 U bewerkingscentrum heeft een bewerkingsbe-

reik van 400 mm x 400 mm x 400 mm en dat geeft on-

geveer het maximale productformaat aan, het accent ligt

echter op wat Hanegraaf noemt ‘de kleine friemeldeeltjes’

in allerhande materialen en in bescheiden seriegroottes.

Bindende factor bij de producten is dat er een hoge com-

plexiteit en nauwkeurigheid om de hoek komt kijken

(“er moet een uitdaging inzitten”) en dat er sprake is van

een combinatie van bewerkingen. Een mooi voorbeeld

daarvan is een onderdeel voor een machine waarmee

glasvezel wordt geproduceerd (met behulp van een re-

sonatorgolf), waarvan de kern met behulp van draadvon-

ken is gerealiseerd en de buitencontouren zijn gefreesd.

De afzetmarkt is zeer divers en strekt zich uit van de semi-

conductor-, voedingsmiddelen- en verpakkingsindustrie

tot de automotive en de bouw.Altijd snel acteren Directeur Cuno Hanegraaf : “We zijn de tienkamper binnen de maakindustrie. We hebben vrijwel altijd de

mogelijkheid om een opdracht direct en volledig in eigen huis uit te voeren” (foto: Jan Oonk)

Verende delen zoals die bij Toolmakers worden vervaardigd uit

staalsoort 1.2083 ESR, met een hardheid van 52 Hrc. De hoge

glansgraad wordt bereikt via elektrolytisch polijsten (foto: Toolmakers)

14-15_Toolmakers.indd 15 13-02-13 09:01


In de sectie Verbindingstechnologie van de afdeling Technische Materiaalwetenschappen

van de TU Delft is veel onderzoek verricht naar het laserlassen van overlapverbindingen

in verzinkt staal. Dit onderzoek is gedaan in samenwerking met het Materiaal Innovatie

Instituut M2i. Bij het lassen van verzinkt staal zal de zinklaag ruim voordat het staal gaat

smelten verdampen. Zinkdamp is ongezond en een goede afzuiging van de lasrook is

een eerste vereiste. De vorming van de zinkdamp kan bij overlapverbindingen

poreusheid in de las en slechte lasverbindingen veroorzaken.

DOOR: Y PAN, M2i DELFT; i .M. RiCHARDSON, TU DELFT; T. LUiJENDiJK, TU DELFT

Onder atmosferische omstandigheden zal zink

bij een temperatuur van 906°C verdampen. Dat

is aanzienlijk lager dan de smelttemperatuur van

het staal van circa 1.530°C. Het laserlassen van

overlapnaadverbindingen van de in de automo-

bielindustrie veelvuldig toegepaste dubbelzijdig

verzinkte plaat geeft door het vroegtijdig ver-

dampen van de zinklaag de nodige problemen.

De zinkdamp, die ontstaat tussen de te lassen

platen, zorgt voor een drukopbouw voordat het

staal gesmolten is. De ontstane druk heeft tot

gevolg dat de las uit de plaat wordt geblazen op

het moment dat het staal smelt. Bij lasprocessen

waarbij met hoge voortloopsnelheid (lassnel-

heid) wordt gewerkt, zal niet alle zinkdamp kun-

nen ontsnappen en veroorzaakt deze poreus-

heid in de las. Deze problemen probeert men in

het algemeen te voorkomen door een gedefini-

eerde spleet (0,1 mm) tussen de platen te hand-

haven. Dat is echter allesbehalve gemakkelijk in

een industriële omgeving en kost veel tijd en

geld. Om die redenen verdient het werken zon-

der spleet de voorkeur. Andere mogelijkheden

om poreusheid te voorkomen zijn het lassen met

een gepulste laserbundel, het langer vloeibaar

houden van het smeltbad zodat de zinkdamp

kan ontsnappen door met een verlengde laser-

bundel te werken, met een dubbele spot te wer-

ken of door twee lasers te gebruiken. Ook wordt

wel gebruikgemaakt van koper- of aluminium-

folie tussen de staalplaten om een deel van de

zinkdamp via een legeringsreactie met het alu-

minium of het koper te binden.

Procesvenster laserlassen In een eerste onderzoek door de sectie Verbin-

dingstechnologie in samenwerking met de voor-

loper (NIMR) van het Materiaal Innovatie Insti-

tuut M2i is al aangetoond dat het mogelijk is om

met behulp van de laser overlapverbindingen

zonder spleet (vooropening) te vervaardigen [1].

De door Pieters vervaardigde lassen zijn gemaakt

met de continu Nd:YAG laser van de TU Delft met

een vermogen van 3,0 kW. De gebruikte opstel-

ling wordt weergegeven in figuur 1.

De lengte van de lasverbinding bedroeg bij

deze proeven 200 mm. De dikte van de tweezij-

dig verzinkte plaat was gelijk aan 0,75 mm en

de zinklaagdikte was gelijk aan 50 micron. Hoe-

wel in de literatuur veelvuldig wordt gerappor-

teerd over de beschreven problemen bij over-

lapnaden van tweezijdig verzinkte plaat, wer-

den in dit onderzoek uitstekende resultaten

verkregen. De lassen hadden een blank uiterlijk

en er waren weinig tot geen spatten te zien. In

dwarsdoorsneden (loodrecht op de lasrichting)

werd geen porositeit en geen ondersnijding

waargenomen en de zinklaag vloeide zelfs

tegen de las aan. Die bevochtiging door het

zink moet zijn opgetreden na de stolling van de

las. Het opgestelde procesvenster, zie figuur 2,

laat zien dat het om een vrij robuust lasproces

VerantwoordingHet onderzoek naar de lasbaarheid van

tweezijdig verzinkt staalplaat is een on-

derdeel van het strategische onderzoeks-

programma van het Materiaal Innovatie

Instituut M2i dat in Delft is gevestigd.

Laserlassen van verzinkt staal

Figuur 1. Zijaanzicht van de inklemming zoals

die gebruikt is voor het lassen van de overlap-

verbindingen in verzinkt staal

Bij het laserlassen

van verzinkt staal

kunnen diverse

problemen

optreden (foto:

Laser Applicatie

Centrum)

gaat. Laservermogen en voortloopsnelheid

kunnen binnen ruime grenzen gevarieerd wor-

den voor het verkrijgen van goede lasverbin-

dingen. Het procesvenster is bepaald voor de

meest gebruikte lens (brandpuntafstand 150

mm). Uit verdere oriënterende proeven is ge-

bleken dat met een lens met een brandpuntsaf-

stand van 200 mm eveneens lassen te maken

zijn met dezelfde kwaliteit. Ook met dikkere

plaat (1,5 mm) bleek het mogelijk te zijn het

aanvloeien van de zinklaag te realiseren. Het

laserlassen van overlapnaden zonder spleet van

tweezijdig verzinkte plaat van geringe dikte

bleek dus mogelijk te zijn. Zowel goede lassen

met een volledige doorlassing, als lassen met

een gedeeltelijke doorlassing waren mogelijk.

Dunnere zinklagenHet laserlassen van tweezijdig verzinkte plaat

met een zinklaagdikte van 50 micron bleek bin-

nen een ruim procesvenster mogelijk. Deze on-

derzoeksresultaten staan in contrast met een

aantal publicaties uit de literatuur. In een

vervolg(promotie)onderzoek is gezocht naar

een verklaring voor de goede lasresultaten. De

dikte van de zinklaag is daarbij gevarieerd en

ook is gewerkt aan een industriële opschaling

door de laslengte van 200 mm naar 1.200 mm

te vergroten.

Onderzoek is verricht aan de stabiliteit van de

keyhole (sleutelgat), die ontstaat bij het laserlas-

sen voor overlapverbindingen van verzinkt staal

met verschillende zinklaagdiktes en ook is daarbij

de plaatdikte gevarieerd. De resultaten van dit

promotieonderzoek zijn verwoord in een vijftal

publicaties, waarin getracht is de stabiliteit van de

keyhole voor verschillende zinklaagdiktes te ver-

klaren en in een model te vatten [2 t/m 6]. Op de

theoretische verklaring van de onderzoeksresulta-

ten zal in deze publicatie nauwelijks aandacht

worden besteed. Wel zal uitgebreid ingegaan

worden op de verkregen onderzoeksresultaten.

Figuur 2. Procesvenster voor het maken van laserlassen

in overlapconfiguratie van tweezijdig verzinkte plaat

(R. Pieters NIMR en I.M. Richardson TUD [1])

16-18_Lassen.indd 16 13-02-13 09:20


V E R B I N D E N

In de sectie Verbindingstechnologie van de afdeling Technische Materiaalwetenschappen

van de TU Delft is veel onderzoek verricht naar het laserlassen van overlapverbindingen

in verzinkt staal. Dit onderzoek is gedaan in samenwerking met het Materiaal Innovatie

Instituut M2i. Bij het lassen van verzinkt staal zal de zinklaag ruim voordat het staal gaat

smelten verdampen. Zinkdamp is ongezond en een goede afzuiging van de lasrook is

een eerste vereiste. De vorming van de zinkdamp kan bij overlapverbindingen

poreusheid in de las en slechte lasverbindingen veroorzaken.

de zinklaagdikte was gelijk aan 50 micron. Hoe-

wel in de literatuur veelvuldig wordt gerappor-

teerd over de beschreven problemen bij over-

lapnaden van tweezijdig verzinkte plaat, wer-

den in dit onderzoek uitstekende resultaten

verkregen. De lassen hadden een blank uiterlijk

en er waren weinig tot geen spatten te zien. In

dwarsdoorsneden (loodrecht op de lasrichting)

werd geen porositeit en geen ondersnijding

waargenomen en de zinklaag vloeide zelfs

tegen de las aan. Die bevochtiging door het

zink moet zijn opgetreden na de stolling van de

las. Het opgestelde procesvenster, zie figuur 2,

laat zien dat het om een vrij robuust lasproces

Laserlassen van verzinkt staal

Figuur 1. Zijaanzicht van de inklemming zoals

die gebruikt is voor het lassen van de overlap-

verbindingen in verzinkt staal

Figuur 3. Schematische

voorstelling van de inklemming

van de te lassen staalplaten

>>>

Figuur 4. Laserlassen van thermisch verzinkt staalplaat met een luchtspleet voor de inklemming van 16 mm

(zie figuur 3).


(zie figuur 3).


(zie figuur 3).

gaat. Laservermogen en voortloopsnelheid

kunnen binnen ruime grenzen gevarieerd wor-

den voor het verkrijgen van goede lasverbin-

dingen. Het procesvenster is bepaald voor de

meest gebruikte lens (brandpuntafstand 150

mm). Uit verdere oriënterende proeven is ge-

bleken dat met een lens met een brandpuntsaf-

stand van 200 mm eveneens lassen te maken

zijn met dezelfde kwaliteit. Ook met dikkere

plaat (1,5 mm) bleek het mogelijk te zijn het

aanvloeien van de zinklaag te realiseren. Het

laserlassen van overlapnaden zonder spleet van

tweezijdig verzinkte plaat van geringe dikte

bleek dus mogelijk te zijn. Zowel goede lassen

met een volledige doorlassing, als lassen met

een gedeeltelijke doorlassing waren mogelijk.

Dunnere zinklagenHet laserlassen van tweezijdig verzinkte plaat

met een zinklaagdikte van 50 micron bleek bin-

nen een ruim procesvenster mogelijk. Deze on-

derzoeksresultaten staan in contrast met een

aantal publicaties uit de literatuur. In een

vervolg(promotie)onderzoek is gezocht naar

een verklaring voor de goede lasresultaten. De

dikte van de zinklaag is daarbij gevarieerd en

ook is gewerkt aan een industriële opschaling

door de laslengte van 200 mm naar 1.200 mm

te vergroten.

Onderzoek is verricht aan de stabiliteit van de

keyhole (sleutelgat), die ontstaat bij het laserlas-

sen voor overlapverbindingen van verzinkt staal

met verschillende zinklaagdiktes en ook is daarbij

de plaatdikte gevarieerd. De resultaten van dit

promotieonderzoek zijn verwoord in een vijftal

publicaties, waarin getracht is de stabiliteit van de

keyhole voor verschillende zinklaagdiktes te ver-

klaren en in een model te vatten [2 t/m 6]. Op de

theoretische verklaring van de onderzoeksresulta-

ten zal in deze publicatie nauwelijks aandacht

worden besteed. Wel zal uitgebreid ingegaan

worden op de verkregen onderzoeksresultaten.

invloed van de inklemmingDe manier waarop de te lassen platen worden

geklemd is van belang voor de beperking van

de krimpvervormingen tijdens het lassen. Ook

zal de warmteafvoer voor een deel bepaald

worden door de massa en plaatsing van de in-

klemming. In figuur 3 is de inklemming van de

te lassen platen weergegeven.

De platen hadden een lengte van 250 mm en

een breedte van 100 mm. Om de overlapverbin-

ding goed te kunnen klemmen is voor deze con-

figuratie gekozen. De lengte van de lasverbin-

ding was gelijk aan 200 mm, de plaatdikte 0,7

mm en de laagdikte van de thermisch verzinkte

platen was gelijk aan circa 40 micron (60 g/m3).

De luchtspleet tussen de oplegplaten varieerde

van 4 tot 16 mm. Daarnaast is de temperatuur

van de oplegplaten gemeten voor de verschil-

lende luchtspleten. In figuur 4 t/m 6 worden de

resultaten getoond van de lasverbindingen.

Bij een spleetlengte van 16 mm komen de

meeste lasfouten, porositeit en blaasgaten aan

de bovenkant van de plaat voor, terwijl bij een 4

mm spleetbreedte de lasdefecten aan de onder-

kant van de lasverbinding meer voorkomen dan

aan de bovenkant. Uit deze resultaten komt dui-

delijk naar voren dat de wijze van inklemming

en ondersteuning van de te lassen platen een

grote invloed heeft op het lasresultaat. De

meeste zinkdamp wordt via de keyhole afge-

voerd en de verschillen tussen de diverse afme-

tingen van de luchtspleten kunnen verklaard

worden uit de stabiliteit van de achterkant van

de keyhole en het ontstaan van een dwarsspleet

Figuur 2. Procesvenster voor het maken van laserlassen

in overlapconfiguratie van tweezijdig verzinkte plaat

(R. Pieters NIMR en I.M. Richardson TUD [1])

1 - Inklemming

2 - Verzinkte platen

3 - Instelstaven luchtspleet

4 - Klemtafel

Klemkracht

Luchtspleet

16-18_Lassen.indd 17 13-02-13 09:20


tussen beide platen bij een grotere luchtspleet.

De stabiliteit van de keyhole wordt beïnvloed

door het warmtetransport via plaat en oplegpla-

ten. Bij een kleine luchtspleet zullen de platen

meer warmte onttrekken aan de lasverbinding

waardoor verstoringen in de ontwikkeling van

de zinkdamp niet meer geheeld kunnen worden

door de nog aanwezige vloeibare zink. De beste

resultaten, met name aan de onderkant van de

lasverbinding, worden dus verkregen als de

warmteafvoer via de oplegplaten wordt beperkt

en de las enigszins vrij kan vervormen.

invloed van de zinklaagdikteDe zinklaagdikte bij het elektrolytisch galvanise-

ren van staalplaat is aanzienlijk geringer dan de

zinklaagdikte bij het thermisch verzinken. Bij het

elektrolytisch verzinken zal een bijna zuivere zink-

laag op het staal worden neergeslagen. Bij het

thermisch verzinken ontstaan, afhankelijk van de

chemische samenstelling van het staal, over een

bepaalde dikte zink-ijzerverbindingen. De samen-

stelling van de zinklaag is dus voor beide verzink-

processen verschillend. De vraag rijst of het ver-

schil uitmaakt hoe de zinklaag is aangebracht.

Bij het lassen van thermisch verzinkte staalplaat

is gebleken dat een dikkere zinklaag betere las-

resultaten geeft dan een dunnere zinklaag. Dit

lijkt vreemd omdat bij een dunne zinklaag min-

der zinkdamp wordt gevormd dan bij een dikke

laag. Om de invloed van de dikte van de zink-

laag en de invloed van het verzinkproces te on-

derzoeken zijn experimenten uitgevoerd bij

twee verschillende voortloopsnelheden: 25

mm/s en 45 mm/s (1,5 m/min en 2,7 m/min) voor

verschillende zinklaagdiktes. De oorspronke-

lijke zinklaagdikte van 20 micron voor beide

processen is gereduceerd door onderdompeling

van de proefplaten in een verdunde oplossing

van zoutzuur over een bepaalde tijdsperiode.

Voor het thermisch verzinkte staal worden bij

de lagere voortloopsnelheid de beste lasresulta-

ten verkregen bij de grootste zinklaagdikte. In

figuur 7 is de relatieve lengte van de gezonde

las uitgezet als functie van de zinklaagdikte

voor de twee toegepaste voortloopsnelheden.

Bij een zinklaagdikte van 7 mm wordt met name

aan de onderkant van de las de nodige lasfouten

geconstateerd. Bij de hogere voortloopsnelheid

is het verschil tussen beide zinklagen geringer.

Opvallend is dat voor het elektrolytisch ver-

zinkte staal geen goede lasresultaten worden

verkregen bij zowel kleine als bij grotere zink-

laagdikte voor beide toegepaste voortloopsnel-

heden, zie figuur 8. De chemische samenstelling

van de zinklaag is dus van belang voor het krij-

gen van een goed lasresultaat. Thermisch ver-

zinkt staal bevat ook enig aluminium en de

zinklaag van elektrolytisch verzinkt staal heeft

een hoger koolstofgehalte. Voor een verklaring

van de effecten van de chemische samenstelling

van de zinklaag is verder onderzoek nodig.

SamenvattingGeheel tegen de verwachting in kunnen bij het

laserlassen van tweezijdig verzinkt staalplaat zon-

der vooropening goede lasverbindingen gereali-

seerd worden. Voor thermisch verzinkt staal wor-

den vooral bij lagere voortloopsnelheden uitste-

kende lasresultaten verkregen bij grotere zink-

laagdikte. Ook bij hogere voortloopsnelheden

worden bij grotere zinklaagdikte betere resulta-

ten verkregen dan bij dunnere lagen, maar het

verschil in laskwaliteit is dan aanzienlijk geringer.

Bij geringe dikte ontstaan meer lasfouten in de

vorm van porositeit en blow holes als gevolg van

het verdampen van het zink. In elektrolytisch ver-

zinkt staal is bij overlapverbindingen zowel bij

hoge als bij lage voortloopsnelheid en bij geringe

en grotere zinklaagdikte geen goede lasverbin-

ding te realiseren. De chemische samenstelling

van de zinklaag speelt daarbij een rol. <<<

Literatuuropgave1. R. Pieters. Laserlassen overlapnaden van verzinkte

staalplaat. Lastechniek 4, 2003 blz. 19-21.

2. Y. Pan and I. M. Richardson, Study of laser welding of

zinc coated steel sheets in overlap configuration, Pro-

ceedings 11th NOLAMP, Lappeenranta, Finland, 2007,

332-339.

3. Y. Pan and I. M. Richardson, Study of Laser Lap Joining

of Zinc Coated Sheet Steel Without a Pre-set Gap, Proc.

27th ICALEO, USA, 2008, 595-602.

4. Y. Pan and I. M. Richardson, Effect of Zinc Coating

Thickness in Gap-free Laser Welding of Galvanized

Sheet Steel, Proceedings 3rd PICALO, Beijing, China,

2008, 185-190.

5. Y. Pan and I. M. Richardson, The influence of zinc va-

pour on the melt pool in laser lap joining of zinc coa-

ted sheet steel, Welding in the world, 2009, 53 (special

issue), 323-328.

6. Y. Pan and I. M. Richardson, Keyhole behaviour during

Laser Welding of Zinc Coated Steel, Journal of Physics

D: Applied physics, 2011, Vol. 44, 045502.

Figuur 7. Invloed van de dikte van de zinklaag voor

een tweetal voortloopsnelheden a) 25 mm/s, b) 45

mm/s. In de figuur is een aantal lassen opgenomen.

De laagdikte is aangepast door onderdompeling van

de plaat in verdund zoutzuur (ets-tijd)

Figuur 8. Bovenaanzicht en onderaanzicht van de laserlassen gemaakt in elektrolytisch verzinkt staalplaat met

verschillende zinklaagdiktes en voor twee verschillende voortloopsnelheden

16-18_Lassen.indd 18 13-02-13 09:20

053-4836536 [email protected] www.limis.nlLimis BVplanningssoftware voor productiebedrijven

MetaalExpo06.G310

Complexeproductieplanning?Planningssoftware Limis Plannervoor grip, inzicht en margeverbetering.

Topresultaten voor GrindTec-exposanten*

De exposanten van GrindTec 2012waren wederom zeer succesvol: 81% waardeerde zijn beursresultaat met "zeer goed" en "goed" en 15%met "voldoende".

Europa's brancheforum nr. 1

Informatie +

deelnamedocumenten

www.grindtec.deInternationale vakbeurs voor slijptechniek19 - 22 maart 2014Messe Augsburg • Duitsland

Organisator: AFAG Messen und Ausstellungen GmbH • Am Messezentrum 586159 Augsburg • Tel. +49 (0)821 - 5 89 82 - 390 • e-mail: [email protected]

*Messe- und Congressberatung Dirr, Hamburg

GrindTec

ANZ_GT14_Metaalmagazine_94X130_Layout 1 29.01.13 11:36 Seite 1 OIL & GAS

w w w.un i s i g n .n lYour partner in productivity


TruTops FAB zorgt ervoor dat de plaatbewerkingsmachines van Trumpf rechtstreeks kunnen

communiceren met het ERP-pakket van een bedrijf, en omgekeerd. Dat betekent onder meer

minder handmatige administratie rond een order en een snellere nesting, terwijl op elk moment

de actuele status van de order in beeld kan worden gebracht.

DOOR: JAN OONK

Onder het motto ‘één live demonstratie zegt

meer dan honderd folders’ had Trumpf eind ja-

nuari haar clientèle uitgenodigd bij Meyn in

Oostzaan om de mogelijkheden van het TruTops

FAB softwarepakket in de praktijk te aanschou-

wen. Meyn, mondiale marktleider op het ge-

bied van pluimveeslachtmachines, is in het voor-

jaar van 2012 verhuisd naar een nieuw pand in

Oostzaan en van die overstap is gebruik ge-

maakt om het hele productieproces nog eens

onder de loep te nemen en te stroomlijnen. Een

‘lean organisation’ moest het worden, met een

optimale planning en doorstroming. “Meer pro-

ducten door de tent, minder tussenvoorraden,

kortere doorlooptijden en minder fouten”,

zoals business analist John Deken het samenvat.

Wat betreft het lasersnijden heeft dat geleid

tot de aanschaf van een nieuwe 5 kW Trulaser

3030 van het type L20 met Liftmaster, in combi-

natie met een bestaand TKL-platenmagazijn

van Stopa. Uitgerust met het TruTops FAB soft-

warepakket van Trumpf om de machine recht-

streeks te kunnen laten communiceren met het

ERP-systeem bij Meyn (Baan IV van Infor in dit

geval), zodat de handmatige verwerking van

gegevens in dit traject tot een minimum kan

worden gereduceerd.

DatastromenDe TruTops FAB software, inmiddels een aantal

jaren op de markt, is door Trumpf speciaal ont-

wikkeld om een directe koppeling te genereren

tussen de machine en zijn besturingssoftware

enerzijds en de overkoepelende ERP-software

anderzijds. Kort samengevat zorgt FAB ervoor

dat een automatische uitwisseling van de data-

stromen tussen het overkoepelende ERP-sy-

steem en de TruTops nesting- en besturingssoft-

ware van Trumpf mogelijk wordt. In het geval

van Meyn speelt het verhaal zich af rond de

nieuwe Trulaser 3030 lasersnijmachine, maar het

werkt ook bij de andere plaatbewerkingsmachi-

nes van Trumpf.

Zodra een nieuwe productieorder wordt aan-

gemaakt in de ERP-software worden de eventu-

ele snijorders daarin automatisch doorgezon-

den naar FAB. In de module Quick Job, die zich

richt op het beheren en sturen van productie-

opdrachten, worden alle opdrachten met bijbe-

horende artikelnummers, materiaaldikte en

materiaalsoort verzameld, inclusief alle rele-

vante gegevens die daarbij om de hoek komen

kijken. Het complete FAB-pakket telt zes modu-

les: Quick Job, Production, Storage, Purchasing,

Customer en Calculation.

Individuele behoefteOmdat de producten in het geval van de laser-

snijder nog moeten worden ‘ingenest’ worden

de orders door FAB per periode gebundeld naar

materiaalsoort en –dikte. In dit traject bestaat er

voor de operator overigens nog de mogelijkheid

om, op basis van zijn ervaring en vakmanschap,

de nesting handmatig te verfijnen of eventueel

producten bij te voegen. Nadat de nesting heeft

plaatsgevonden en de ‘technologie is toege-

voegd’ (ofwel de snijparameters voor een pro-

duct) wordt de order via FAB vrijgegeven voor

productie. “In dit hele traject werken FAB, het

nestingprogramma en de besturingssoftware in

feite dus als één softwarepakket”, zoals Jeroen

Stevens aangeeft, TruTops adviseur bij Trumpf.

Vanaf het moment dat een order is vrijgegeven

staat deze in feite op de besturing van de laser-

snijmachine en de ERP-software krijgt vanuit

FAB het signaal dat er aan de order wordt ge-

werkt. Per gesneden plaat wordt door FAB ver-

volgens het aantal gerede producten terugge-

meld aan ERP, zodat op elk moment de actuele

stand van zaken rond de betreffende orders in

beeld is. Zodra alle platen zijn verwerkt wordt

een order gereed gemeld, inclusief alle gege-

vens die relevant zijn voor een beoordeling van

product en proces, zoals aantallen, snijtijden en

materiaalverbruik. Mocht er iets mis zijn ge-

gaan met een of meerdere platen dan wordt

dit als een nieuwe order in ERP ingeboekt en

weer doorgezonden naar FAB.

Het voorraadbeheer en de bestelling van de pla-

ten vindt bij Meyn overigens rechtstreeks plaats

vanuit het ERP-systeem, terwijl het materiaalver-

bruik niet apart wordt geregistreerd. “Bij ons

Balans tussen snijden en rapenBij Meyn is de lasersnijmachine onge-

veer 14 uur per dag operationeel, waar-

van alleen tijdens de dagdienst bemand.

Het vergt daarom enig denkwerk om

een zodanige mix van plaatdiktes te be-

reiken waarbij de snijtijden van de ma-

chine zo goed mogelijk zijn afgestemd

op de raaptijd van de operators. Tijdens

de onbemande nachtelijke uren worden

vooral plaatdiktes tussen 4 mm en 6 mm

gesneden. “Plaatdiktes die technisch ge-

zien weinig problemen geven en waar-

van de aantallen niet zodanig groot zijn

dat de nachttafels in het Stopa-magazijn

overvoerd raken”, zoals Deken aangeeft.

Tijdens de eerste uren van de bemande

dagdienst worden dan de dikkere platen

gesneden, zodat de operators de gele-

genheid hebben om de nachtproductie te

‘rapen’, waarna de rest van de dagdienst

wordt gevuld met de grote aantallen

dunne producten.

Automatische uitwisseling van datastromen

De Trulaser 3030 bij Meyn, waarbij gebruik wordt gemaakt van TruTops FAB voor de communicatie met het

ERP-systeem. Met minder mankracht 25 procent meer productie (foto’s: Marian Oosterink)

20-21_Trumpf.indd 20 12-02-13 09:49


M E T A A L B E W E R K E N

plaatsgevonden en de ‘technologie is toege-

voegd’ (ofwel de snijparameters voor een pro-

duct) wordt de order via FAB vrijgegeven voor

productie. “In dit hele traject werken FAB, het

nestingprogramma en de besturingssoftware in

feite dus als één softwarepakket”, zoals Jeroen

Stevens aangeeft, TruTops adviseur bij Trumpf.

Vanaf het moment dat een order is vrijgegeven

staat deze in feite op de besturing van de laser-

snijmachine en de ERP-software krijgt vanuit

FAB het signaal dat er aan de order wordt ge-

werkt. Per gesneden plaat wordt door FAB ver-

volgens het aantal gerede producten terugge-

meld aan ERP, zodat op elk moment de actuele

stand van zaken rond de betreffende orders in

beeld is. Zodra alle platen zijn verwerkt wordt

een order gereed gemeld, inclusief alle gege-

vens die relevant zijn voor een beoordeling van

product en proces, zoals aantallen, snijtijden en

materiaalverbruik. Mocht er iets mis zijn ge-

gaan met een of meerdere platen dan wordt

dit als een nieuwe order in ERP ingeboekt en

weer doorgezonden naar FAB.

Het voorraadbeheer en de bestelling van de pla-

ten vindt bij Meyn overigens rechtstreeks plaats

vanuit het ERP-systeem, terwijl het materiaalver-

bruik niet apart wordt geregistreerd. “Bij ons

worden alle platen volledig volgenest, zodat er

in feite geen restmateriaal is en er ook geen ad-

ministratie van restplaten nodig is”, aldus de

toelichting van Deken. Voor de gemiddelde toe-

leverancier zal dat heel anders liggen, maar

daarvoor biedt FAB alle ruimte. “De mogelijkhe-

den van het pakket zijn volledig af te stemmen

op de individuele behoefte van een onderne-

ming”, wordt door Stevens onderstreept.

Real-timeBij Meyn zijn inmiddels zo’n zestigduizend or-

ders verwerkt op de Trulaser 3030. “Dankzij de

hogere snelheid van de machine en het stroom-

lijnen van de processen rond de machine met

behulp van TruTops FAB zijn we erin geslaagd

het merendeel van het voorheen noodgedwon-

gen uitbestede werk weer in eigen huis te

halen”, zo noemde Deken een van de resulta-

ten. Het betekent dat de productie van het la-

sersnijden in feite met zo’n 20 tot 25 procent is

opgevoerd. Ondanks deze hogere productie is

Meyn erin geslaagd om de nesttijd te halveren,

omdat de operator niet meer handmatig alle

orders voor een bepaalde plaatdikte hoeft te

selecteren. In het geval van Meyn betekent dit

dat een complete werkkracht is uitgespaard.

Waar in het verleden veel transacties nog weer

handmatig moesten worden uitgevoerd, daar

vindt dat nu allemaal automatisch plaats. Dat

betekent minder administratief papierwerk op

de productievloer, waardoor er minder kans is

op fouten en verlies van data. Een belangrijk

aspect voor Deken is ook dat het lasersnijproces

real-time in ERP is te volgen, terwijl het in het

verleden vaak diverse dagen kostte voordat het

overzicht rond een bepaald product compleet

was. Er kan zo nodig sneller worden ingegre-

pen en bijgestuurd. <<<

Balans tussen snijden en rapenBij Meyn is de lasersnijmachine onge-

veer 14 uur per dag operationeel, waar-

van alleen tijdens de dagdienst bemand.

Het vergt daarom enig denkwerk om

een zodanige mix van plaatdiktes te be-

reiken waarbij de snijtijden van de ma-

chine zo goed mogelijk zijn afgestemd

op de raaptijd van de operators. Tijdens

de onbemande nachtelijke uren worden

vooral plaatdiktes tussen 4 mm en 6 mm

gesneden. “Plaatdiktes die technisch ge-

zien weinig problemen geven en waar-

van de aantallen niet zodanig groot zijn

dat de nachttafels in het Stopa-magazijn

overvoerd raken”, zoals Deken aangeeft.

Tijdens de eerste uren van de bemande

dagdienst worden dan de dikkere platen

gesneden, zodat de operators de gele-

genheid hebben om de nachtproductie te

‘rapen’, waarna de rest van de dagdienst

wordt gevuld met de grote aantallen

dunne producten.

Snijproces real-time in ERP volgen

Automatische uitwisseling van datastromen

De Trulaser 3030 bij Meyn, waarbij gebruik wordt gemaakt van TruTops FAB voor de communicatie met het

ERP-systeem. Met minder mankracht 25 procent meer productie (foto’s: Marian Oosterink)

Door gebruik te maken van TruTops FAB is de tijd benodigd voor het nesten gehalveerd

TruTops FAB zorgt voor een automatische uitwisseling

van de datastromen tussen het overkoepelende ERP-

systeem en de besturingssoftware voor de diverse

plaatbewerkingsmachines van Trumpf (afbeelding:

Trumpf)

20-21_Trumpf.indd 21 12-02-13 09:49


Wie beurs zegt, praat tegenwoordig

over verandering. Niets is immers

wisselvalliger dan het beurspubliek.

Een succesvolle beurs is te danken aan

de inspanningen van de exposanten;

een slechte beurs komt altijd op het

conto van de beursorganisator te

staan. Soms blijft het echter niet bij

verandering, maar ziet een geheel

nieuwe beurs het licht. Regelmatig

doen zich dergelijke ‘geboortes’ niet

voor, maar de metaalwereld gaat het

de volgende maand met de

MetaalExpo toch beleven.

DOOR: MARTIN FRANKE, BETA PR & MEDIA

De MetaalExpo is een beurs die nog niet eens in

de kinderschoenen staat, maar nu al als ver-

nieuwend kan worden bestempeld. Achter de

schermen is er dan ook fors gesleuteld en ge-

werkt aan een concept dat verder rijkt dan veel

bestaande kleinschalige beurzen. Want dat is

precies wat de MetaalExpo wil zijn: een kleine,

maar vooral fijne beurs.

AchtergrondDe MetaalExpo kan natuurlijk niet los worden

gezien van andere Nederlandse beurzen in de

metaalindustrie. In de even jaren is dat de

Techni-Show die eigenlijk gezien kan worden

als de grote broer van de MetaalExpo. Achter

beide beurzen schuilen dan ook dezelfde orga-

nisatoren: VNU Exhibitions Europe en de bran-

cheverenigingen Federatie Productie Technolo-

gie (FPT) en de Vimag, waarin de Nederlandse

importeurs van machines en gereedschappen

zijn vertegenwoordigd. Maar de MetaalExpo is

ook onlosmakelijk verbonden met andere, klei-

nere en vaak regionale metaalbeurzen, waar

VNU nu een alternatief voor biedt. De Metaal-

Expo is weliswaar ook regionaal: met de Bra-

banthallen als ‘standplaats’ bevindt de beurs

zich volgens de organisatoren in het hart van

de Nederlandse industrie. Door de combinatie

met het Nationaal Metaal Congres heeft de

MetaalExpo echter toch een landelijke allure.

De combinatie maakt tegelijkertijd duidelijk

wat de organisatoren bij de start voor ogen

stond: een evenement opzetten waar kennis-

overdracht centraal staat.

Kracht van de combinatieDe MetaalExpo is daarbij de netwerkcompo-

nent: een beurs waar het accent ligt op het con-

tact met vakgenoten uit de metaalsector. En

dan met name in de jaren dat de Techni-Show

Opvallende bezoekerswervingBij welke beurs je ook kijkt, steeds weer blijkt het een grote uitdaging om zowel kwalitatief

als kwantitatief de juiste bezoekers te trekken. De mogelijkheden hiervoor worden door de

combinatie met het Nationaal Metaal Congres dit keer verruimd. En daar wordt ook vernieu-

wend gebruik van gemaakt. Recent startte een opmerkelijke actie waarbij bekende namen

uit de productie-industrie en van OEM’ers werden ingezet voor de werving van bezoekers. Via

video’s stellen vertegenwoordigers van Marel Stork Poultry Processing, Smits Machinefabriek,

Optimum draadvonktechniek, Lely Holding, GPI Tenks & Process Solutions en DAF Trucks pran-

gende vragen waar de bezoeker tijdens de beurs en het congres een antwoord op kan krijgen.

Kleine series producten maken met moeilijke vormen van exotische grondstoffen is een van de uitdagingen

voor de metaalbranche voor de komende jaren. Hier een lasergesinterd werkstuk gezien op de stand van Citim

tijdens de EuroMold 2012 (foto: Reinold Tomberg)

MetaalExpo 2013:

beurs en kennisevenement

Data en openingstijdenMetaalExpo 2013 wordt gehouden van

5 t/m 7 maart 2013 in de Brabanthal-

len in Den Bosch: dinsdag 5 maart 2013

10.00 tot 18.00 uur, woensdag 6 maart

2013 10.00 tot 20.30 uur en donderdag 7

maart 2013 10.00 tot 18.00 uur

(www.metaalexpo.nl).

22-23_Metaalexpo 1.indd 22 12-02-13 09:50


B E U R S

Wie beurs zegt, praat tegenwoordig

over verandering. Niets is immers

wisselvalliger dan het beurspubliek.

Een succesvolle beurs is te danken aan

de inspanningen van de exposanten;

een slechte beurs komt altijd op het

conto van de beursorganisator te

staan. Soms blijft het echter niet bij

verandering, maar ziet een geheel

nieuwe beurs het licht. Regelmatig

doen zich dergelijke ‘geboortes’ niet

voor, maar de metaalwereld gaat het

de volgende maand met de

MetaalExpo toch beleven.

Techni-Show die eigenlijk gezien kan worden

als de grote broer van de MetaalExpo. Achter

beide beurzen schuilen dan ook dezelfde orga-

nisatoren: VNU Exhibitions Europe en de bran-

cheverenigingen Federatie Productie Technolo-

gie (FPT) en de Vimag, waarin de Nederlandse

importeurs van machines en gereedschappen

zijn vertegenwoordigd. Maar de MetaalExpo is

ook onlosmakelijk verbonden met andere, klei-

nere en vaak regionale metaalbeurzen, waar

VNU nu een alternatief voor biedt. De Metaal-

Expo is weliswaar ook regionaal: met de Bra-

banthallen als ‘standplaats’ bevindt de beurs

zich volgens de organisatoren in het hart van

de Nederlandse industrie. Door de combinatie

met het Nationaal Metaal Congres heeft de

MetaalExpo echter toch een landelijke allure.

De combinatie maakt tegelijkertijd duidelijk

wat de organisatoren bij de start voor ogen

stond: een evenement opzetten waar kennis-

overdracht centraal staat.

Kracht van de combinatieDe MetaalExpo is daarbij de netwerkcompo-

nent: een beurs waar het accent ligt op het con-

tact met vakgenoten uit de metaalsector. En

dan met name in de jaren dat de Techni-Show

niet plaatsvindt. Dat de organisatoren daarmee

de juiste snaar hebben geraakt, blijkt wel uit

het grote aantal exposanten. Zo’n 150 deelne-

mers vertegenwoordigen op de beurs een nog

groter aantal merken. Dat is -zeker voor een

eerste keer- een bijzonder goed resultaat.

Leveranciers en fabrikanten uit de wereld van

verspaning, plaatbewerking en automatisering

zijn daarbij gelijkmatig aanwezig: naast machi-

nes voor verspanende en niet-verspanende be-

werkingen zijn op de beurs ook leveranciers

van gereedschappen, meet- en beproevings-

technieken alsmede perslucht-, vacuüm- en fil-

tertechniek vertegenwoordigd. Daarnaast

geeft een sterke vertegenwoordiging op het

gebied van automatisering acte de présence:

3D-printen, CAD, CAM, alle aspecten komen

daarbij aan de orde. En met leveranciers van

werkplaatstechniek, verbindingstechnieken en

oppervlaktebehandeling heeft de MetaalExpo

inderdaad de uitstraling van een ‘kleine Techni-

Show’. En alhoewel de MetaalExpo geen ‘ma-

chinetentoonstelling’ wordt, gebruikt een flink

aantal exposanten de beurs toch als het mo-

ment om nieuwe producten, diensten en con-

cepten te presenteren, variërend van innova-

tieve keramische coatings tot lichtgewicht too-

lingsystemen en compacte meetmachines.

De kracht van het concept zit in de combinatie

met het Nationaal Metaal Congres (NMC): ken-

nis opdoen in de congreszaal en vervolgens op

de beursvloer de praktijk aanschouwen en be-

spreken met leveranciers. En voor de echte

techniek-smulpaap zijn er naast de lezingen

van het NMC ook nog eens verdiepingssessies

én commercieel getinte lezingen. <<<

Kleine seriesDe focus van het Nationaal Metaal Congres is gericht op kleine series die vanuit verschillende disciplines en rol-

len worden belicht. Ongetwijfeld zal dit ook het exposantenaanbod op de MetaalExpo beïnvloeden. De keuze

voor het thema werd ingegeven door de steeds kleiner wordende series in de metaalindustrie. Een ontwikke-

ling die bedrijven noodzaakt tot meer flexibiliteit. De vraag is alleen hoe die flexibiliteit kan worden bereikt

en welke eisen dat aan de eigen organisatie stelt. Dergelijke vragen kunnen het best worden beantwoord

door sprekers die in de praktijk hebben bewezen over een antwoord te beschikken. Kennis, pioniersgeest,

een bijzondere visie of ‘lessons learnt’ kunnen daar de reden voor zijn.

Opvallende bezoekerswervingBij welke beurs je ook kijkt, steeds weer blijkt het een grote uitdaging om zowel kwalitatief

als kwantitatief de juiste bezoekers te trekken. De mogelijkheden hiervoor worden door de

combinatie met het Nationaal Metaal Congres dit keer verruimd. En daar wordt ook vernieu-

wend gebruik van gemaakt. Recent startte een opmerkelijke actie waarbij bekende namen

uit de productie-industrie en van OEM’ers werden ingezet voor de werving van bezoekers. Via

video’s stellen vertegenwoordigers van Marel Stork Poultry Processing, Smits Machinefabriek,

Optimum draadvonktechniek, Lely Holding, GPI Tenks & Process Solutions en DAF Trucks pran-

gende vragen waar de bezoeker tijdens de beurs en het congres een antwoord op kan krijgen.

NieuwtjesNieuws van exposanten op de MetaalExpo:

- 4C Consultants uit Emmen presenteert de Artec betaal-

bare 3D-scanner.

- Nieuw bij Boere uit Waddinxveen is de breedbandslijp-

machine Sandrite M.

- Carl Zeiss uit Sliedrecht introduceert de Zeiss Micura: een

compacte en betaalbare meetmachine.

- Destacto uit Uithoorn komt met een ‘light weight too-

ling system’ naar de beurs in Den Bosch.

- Faro Benelux uit Eindhoven introduceert de Prime meet-

arm en de nieuwe ‘Vantage Laser Tracker’.

- Henkel uit Nieuwegein presenteert een innovatieve,

keramische coating die bestand is tegen temperaturen

tot 1.200°C.

- Hurco presenteert in Den Bosch de nieuwe look van de

machines.

- Igus uit Soesterberg vraagt aandacht voor een pro-

gramma openklapbare, gesloten kabelrupsen.

- Limis uit Enschede laat zien hoe het plannen op de com-

binatie van man- en machinecapaciteit goed mogelijk is.

- Metall uit Zandvoort gaat tijdens de beurs in op zwenk-

buigen versus afkanten van staalplaat.

- Nord-Lock Benelux uit Groningen toont oplossingen

voor boutborgingsproblemen, en

- Pimpel Benelux uit Ede vraagt aandacht voor de nieuwe

vennootschap Pimpel Benelux waarin alle Esprit en Win-

Tool activiteiten vanuit Greenock CAD Service in onder-

gebracht zijn.Alternatief VNU voor regionale metaalbeurzen

MetaalExpo 2013:

beurs en kennisevenement

Data en openingstijdenMetaalExpo 2013 wordt gehouden van

5 t/m 7 maart 2013 in de Brabanthal-

len in Den Bosch: dinsdag 5 maart 2013

10.00 tot 18.00 uur, woensdag 6 maart

2013 10.00 tot 20.30 uur en donderdag 7

maart 2013 10.00 tot 18.00 uur

(www.metaalexpo.nl).

22-23_Metaalexpo 1.indd 23 12-02-13 09:50


Met metaalvakbeurzen is het net als met -vaktijdschriften: er zijn er teveel, je hoopt dat de markt

zeker in de huidige tijd een sanerende werking zal uitoefenen, maar tot je verwondering zie je het

aanbod toenemen. Volgende maand kunnen we in Den Bosch de nieuwe manifestaties

MetaalExpo in combinatie met het Nationaal Metaal Congres bezoeken. Mooie initiatieven. Maar

wat denkt de branche hierover? Vijf meningen uit de branche verzameld aan de hand van een

drietal stellingen.


Internationaal gezien is het niet zo moeilijk:

EMO is dé verspaningsbeurs en de EuroBlech

biedt alles op het gebied van plaat. Zelfs uit we-

reldwijd perspectief zijn dit waarheden. Twee

aantrekkelijke beurzen op een paar uurtjes rij-

den vanaf de Nederlandse grens. Op nationaal

niveau is het beeld anders. Bij onze Oostburen

vechten de Metav en de AMB elkaar de tent uit

en in ons land zie je ook een verbreding van het

aanbod. Wat zijn hierover de meningen?

Stelling 1• Naast de Techni-Show en de Metavaks is er in

ons land voldoende ruimte voor een derde

manifestatie voor de metaalbranche.

Hans Blomen (Limas): “Ik betwijfel of deze stel-

ling juist is. Naar mijn mening is er sprake van

een verzadiging wat beurzen betreft. Ik consta-

teer dan ook een teruglopende belangstelling.

Je ziet dit ondermeer terug in de bezoekersaan-

tallen. Er zal waarschijnlijk een verdringing

plaats gaan vinden.”

Danny van Rij (Oude Reimer) spreekt in dit ver-

band over “een beetje beursmoe.” Er moeten

volgens hem nu duidelijke keuzes gemaakt

worden op het gebied van doelstelling, doel-

groep, kosten en insteek van het desbetref-

fende evenement. “Naast het kostenplaatje is

het tijdsbeslag, die voor een goede deelname

aan welk evenement dan ook noodzakelijk is,

een dwingende reden om keuzes te maken.”

Marcel Groener (Norma) is heel duidelijk: “Ik

vind dat er in Nederland genoeg beurzen zijn.”

Hij pleit voor een betere spreiding ten opzichte

van de Duitse beurzen. “Als bezoeker zou je dan

meer tijd vrij kunnen maken. Meer beurzen be-

tekent meer kosten voor exposanten, je consta-

teert nu al soms uitgeklede stands, omdat er

verschillende exposanten de kosten in de hand

willen houden.” Daarnaast ziet Groener een

toename van het aantal huisshows van machi-

nebouwers of leveranciers waar je op bezoek

kunt gaan.

Ger van der Endt (Trumpf): “Naar mijn mening is

er geen ruimte voor drie evenementen in Neder-

land. Zowel gezien vanuit de bezoekerszijde als

van de exposantenzijde uit. Ook omdat er naast

deze evenementen ook nog evenementen zijn

als open huizen en buitenlandse beurzen. Tevens

vinden er diverse seminars plaats. In de huidige

recessietijd verwacht ik geen grote interesse van

de bezoekers. Waarschijnlijk komen er bezoe-

kers uit de regio, maar landelijk?”

Rene Hazenberg (Amada): “Ik ben van mening

dat we met name naar de kwaliteit en het ni-

veau van onze markt en onze klant moeten

kijken. Dat wil dus niet automatisch zeggen dat

er nog maar een vakbeurs bij moet komen.

Keuzes maken, daar gaat het om. Daar waar

het doorsnee metaalbedrijf op een steeds

hoger level moet acteren is het van groot be-

lang dat ook het beursniveau omhoog gaat.

Hiermee kunnen we ons breed en onderschei-

dend manifesteren, wat de concurrentiepositie

ten goede komt.”

Stelling 2• Als de ruimte er is, is het van belang dat de

Techni-Show een hardware-beurs wordt (ma-

chines en gereedschappen in actie), de Meta-

vak een netwerkbeurs (bijpraten onder genot

van hapje en drankje) en de MetaalExpo in

combinatie met het Nationaal Metaal Congres

zijn dan evenementen voor kennisoverdracht.

Van der Endt: “Techni-Show is inderdaad dé

hardware-beurs. Metavak en MetaalExpo wor-

den elkaars concurrent. Nu al wordt er bij de

MetaalExpo gesproken om één machine mee te

nemen. Voor dit jaar nog wel met een geringe

stroomaansluiting, maar zo is de Metavak ooit

ook begonnen.”

Groener: “Die ruimte is er niet, de stelling is op

zich wel goed.”

Blomen en Van Rij zijn het eens met deze stel-

ling. Van Rij vult aan: “Voor Oude Reimer zie ik

meer nut bij de zogeheten hardware-beurzen

en de evenementen voor kennisoverdracht.”

Hazenberg: “De Techni-Show blijft nu eenmaal

de meest belangrijke machinebeurs voor de Ne-

derlandse industrie en dat zal de komende

jaren ook nog wel zo blijven. De vraag rijst of

met de opkomst van sociale media, internet en

de huisbeurzen van machineleveranciers een

aparte netwerkbeurs nog interessant is. Zelf

ben ik zoals gezegd van mening dat we naar de

Machine-hardware met demonstraties - hier op de EMO Hannover 2011 - in combinatie met kennisoverdracht lijken het op beurzen te gaan winnen van het belang van

netwerken. De sterke opkomst van social media zou een verklaring kunnen zijn (foto: Reinold Tomberg)

Aanbod Nederlandse vakbeurzen neemt toe

kwaliteit moeten kijken en ik denk dat een

hoogwaardige beurs naast de Techni-Show,

goed gecombineerd kan worden met het net-

werken en kennisoverdracht. De oudere beurs-

concepten voldoen in mijn ogen niet meer aan

de vraag van de markt.”

Stelling 3• Het thema ‘winstgevend kleine series maken’

van het Nationaal Metaal Congres is momen-

teel inderdaad dé rode draad bij de meeste

metaalbedrijven.

Hazenberg: “Helemaal mee eens! Gezien de ver-

anderende markt in West Europa en met name

in Nederland, blijkt het zo te zijn dat de serie-

groottes alleen maar kleiner worden. Bedrijven

moeten zich dus gaan afvragen, hoe men met

deze verandering moet omgaan en of men nog

competitieve machines heeft. Naast het machi-

nepark is software van groot belang en moet er

naar diverse competenties die voor de winstge-

vendheid nodig zijn, worden gekeken.”“Een beetje beursmoe”

24-25_Metaalexpo2.indd 24 12-02-13 09:51


B E U R S

er nog maar een vakbeurs bij moet komen.

Keuzes maken, daar gaat het om. Daar waar

het doorsnee metaalbedrijf op een steeds

hoger level moet acteren is het van groot be-

lang dat ook het beursniveau omhoog gaat.

Hiermee kunnen we ons breed en onderschei-

dend manifesteren, wat de concurrentiepositie

ten goede komt.”

Stelling 2• Als de ruimte er is, is het van belang dat de

Techni-Show een hardware-beurs wordt (ma-

chines en gereedschappen in actie), de Meta-

vak een netwerkbeurs (bijpraten onder genot

van hapje en drankje) en de MetaalExpo in

combinatie met het Nationaal Metaal Congres

zijn dan evenementen voor kennisoverdracht.

Van der Endt: “Techni-Show is inderdaad dé

hardware-beurs. Metavak en MetaalExpo wor-

den elkaars concurrent. Nu al wordt er bij de

MetaalExpo gesproken om één machine mee te

nemen. Voor dit jaar nog wel met een geringe

stroomaansluiting, maar zo is de Metavak ooit

ook begonnen.”

Groener: “Die ruimte is er niet, de stelling is op

zich wel goed.”

Blomen en Van Rij zijn het eens met deze stel-

ling. Van Rij vult aan: “Voor Oude Reimer zie ik

meer nut bij de zogeheten hardware-beurzen

en de evenementen voor kennisoverdracht.”

Hazenberg: “De Techni-Show blijft nu eenmaal

de meest belangrijke machinebeurs voor de Ne-

derlandse industrie en dat zal de komende

jaren ook nog wel zo blijven. De vraag rijst of

met de opkomst van sociale media, internet en

de huisbeurzen van machineleveranciers een

aparte netwerkbeurs nog interessant is. Zelf

ben ik zoals gezegd van mening dat we naar de

Machine-hardware met demonstraties - hier op de EMO Hannover 2011 - in combinatie met kennisoverdracht lijken het op beurzen te gaan winnen van het belang van

netwerken. De sterke opkomst van social media zou een verklaring kunnen zijn (foto: Reinold Tomberg)

Aanbod Nederlandse vakbeurzen neemt toe

kwaliteit moeten kijken en ik denk dat een

hoogwaardige beurs naast de Techni-Show,

goed gecombineerd kan worden met het net-

werken en kennisoverdracht. De oudere beurs-

concepten voldoen in mijn ogen niet meer aan

de vraag van de markt.”

Stelling 3• Het thema ‘winstgevend kleine series maken’

van het Nationaal Metaal Congres is momen-

teel inderdaad dé rode draad bij de meeste

metaalbedrijven.

Hazenberg: “Helemaal mee eens! Gezien de ver-

anderende markt in West Europa en met name

in Nederland, blijkt het zo te zijn dat de serie-

groottes alleen maar kleiner worden. Bedrijven

moeten zich dus gaan afvragen, hoe men met

deze verandering moet omgaan en of men nog

competitieve machines heeft. Naast het machi-

nepark is software van groot belang en moet er

naar diverse competenties die voor de winstge-

vendheid nodig zijn, worden gekeken.”

Groener: “Ja. De markt is steeds dynamischer en

onvoorspelbaar geworden. Door de dynami-

scher markt worden de voorraadrisico’s verder

omlaag gebracht en de klant vraagt een kor-

tere doorlooptijd voor de gevraagde opdrach-

ten. Daarnaast neemt de macht van de klant

toe, omdat de klant wil hebben dat je aantoont

hoe je de gevraagde levering op tijd realiseert.”

Blomen: “Je ziet inderdaad een groot interesse

voor automatisering van bestaande productie-

middelen. Dit gaat naar mijn mening momen-

teel ten koste van investeringen in uitbreiding

van het bestaande areaal en productiecapaci-

teit. Dit zou erop kunnen duiden dat de stelling

juist is. Vervangingsinvesteringen laat ik hierin

even buiten beschouwing.”

Van der Endt: “De tijd van grote series ligt al

langere tijd achter ons. Het is momenteel niet

de meest actuele vraag. Op dit moment is veel

actueler hoe je processen zo in te richten dat je

voldoet aan de normen die grote uitbesteders

aan de toeleveranciers stellen of gaan stellen.

Daar zijn de eisen op het gebied van constante

kwaliteit, procesbeheersing, innovatieve pro-

ductontwikkelingsvoorstellen in relatie tot

kostprijsdaling een veel groter thema. Winstge-

vend kleine series maken is te eenzijdig gericht

op flexibiliteit van de machine en programme-

ring. Grote uitbesteders verwachten meer van

hun toeleveranciers.”

Van Rij: “Dit is één van de rode draden bij de

metaalbedrijven. Hangt eigenlijk samen met

het bekende thema efficiënt verspanen. Ook

merken we dat veel bedrijven zeer geïnteres-

seerd zijn in het verhogen van kwaliteit op het

gebied van het verspanen. Denk daarbij aan:

hogere oppervlaktekwaliteiten, hogere nauw-

keurigheden, efficiënter spannen en derge-

lijke. Nederland staat bekend om zijn hoge

technologische kennis en de wil is er om deze

voor de nabije toekomst nog verder op te vij-

zelen. Juist om op het hoge niveau te blijven

of te komen.” <<<“Een beetje beursmoe”

24-25_Metaalexpo2.indd 25 12-02-13 09:51


Om kleine series winstgevend te kunnen verspanen

– begin volgende maand hét thema van het

Nationaal Metaal Congres in Den Bosch - moet je

welhaast onbemand werken. Dat vraagt meer dan

enkel een robot aan de machine plaatsen.

Gereedschapkeuze, voorinstellen, controle en zelfs

parameterinstellingen zijn bij onbemand verspanen

heel anders dan wanneer je aan de machine staat.

Door: FrANC CoENEN

Proceszekerheid. Betrouwbaarheid. Dat wil je

als de machine ’s nachts verspaant, terwijl nie-

mand erbij is. Dat kan tot heel andere gereed-

schapkeuzes leiden voor de onbemande uren

dan voor overdag. In een extreem geval zelfs

het verruilen van een hardmetalen frees voor

een snelstalen, als dat de betrouwbaarheid van

het proces ten goede komt, vindt Jan Leliveld

van Sandvik Coromant. “Het is het verhaal van

de zwakste schakel. Als bijvoorbeeld twee van

de tien gereedschappen niet goed lopen, bepa-

len die twee de betrouwbaarheid van je proces

en de uiteindelijke cyclustijd.”

Bedrijven trappen wel eens in de valkuil van de

bewerkingstijd. Bij wisselende producten moet

dat niet het uitgangspunt zijn. Een goed voor-

beeld is gaten maken. Boren is in veel gevallen

sneller dan frezen. Toch kan in een onbemand

proces juist het frezen van gaten aantrekkelij-

ker zijn, ondanks de langere bewerkingstijd.

Immers: frezen geeft een betere spaanbeheer-

sing en met één frees kun je meerdere diame-

ters maken. En minder gereedschappen - stan-

daardisatie - telt bij het manarm verspanen.

Stabiliteit is een ander aspect. Sandvik Coro-

mant heeft recent het iLock programma verder

uitgebreid. Dit spansysteem wordt ondermeer

toegepast bij volhardmetaalfrezen voor het

verspanen van zogenaamde ISO S materialen,

bijvoorbeeld titanium. Bij volhardmetaalfrezen

zijn de axiale krachten op het gereedschap

hoog. Daardoor bestaat de kans dat de vinger-

frees uit de houder komt. Daarom slijpt Sandvik

spiraalvormige groeven in de schacht van de

frees. Samen met de stiften in de houder voor-

komt dit dat de frees los raakt, terwijl de rond-

loopnauwkeurigheid van de gereedschaphou-

der met krimppassing behouden blijft. “Het

gereedschap zit stabieler in de houder, waar-

door de betrouwbaarheid hoger wordt, stand-

tijden toenemen en we een hogere oppervlak-

tekwaliteit kunnen frezen”, legt Leliveld uit.

Trochiodaal frezenWim Hendriks van Magistor verruilt de hardme-

talen frezen niet, maar kiest voor andere snijpa-

rameters. Traditioneel wordt sleuffrezen veelal

geprogrammeerd met ap en ae van 1D. “Dat is

een zware belasting voor de frees en werkt

breuk in de hand.” Daarom adviseert hij trochi-

odaal f-rezen (schillend frezen met ap tot 2D en

ae 0,2D tot 0,3D). Van MA Ford levert Magistor

hiervoor vijfsnijders met een gepolijst snijvlak

en ongelijk verdeelde tanden. De verspanings-

krachten liggen nu beduidend lager, waardoor

de verspaningscondities verhoogd kunnen wor-

den. “Het gehele proces wordt beter beheers-

baar door de gecontroleerde spaanafvoer.”

Draad roltappen of…Hoe vaak moet er schroefdraad worden ge-

tapt? Onbemand draadtappen kan spannend

zijn. Spanen die zich als een kluwen rond de tap

draaien, kunnen het onbemand proces danig

verstoren, zegt Hans van Steenis van Dormer

Tools. Zowel Magistor als Dormer Tools brengen

daarom steeds meer het draadrollen - of roltap-

pen - onder de aandacht. Voor onbemand ver-

spanen is dit een goed gereedschap omdat er

geen spanen worden gemaakt. Roltappen is

doorgaans sneller dan schroefdraad snijden en

de oppervlaktekwaliteit van de flanken van de

draad is beter. De standtijd is langer dan van

een draadsnijdende tap. Een voorwaarde is wel

dat het materiaal voldoende rek heeft en koud

vervormbaar is. En het moet toegestaan zijn

voor de toepassing. Roltappen is namelijk een

vervormingsproces. Hoewel de schroefdraad

sterker is dan wanneer deze gewoon getapt

wordt, wil de luchtvaart er bijvoorbeeld niet

altijd van weten omdat de structuur van het

materiaal niet in alle gevallen vervormd mag

worden. “Bij nieuwe producten kun je er bij de

engineering rekening mee houden”, meent

Van Steenis. Een andere toepassing waarbij

draadrollen niet altijd is toegestaan, is de voe-

dingsmiddelenindustrie. In het topje van de

flank kunnen insluitingen ontstaan. Dormer

Tools lanceert binnenkort een nieuwe lijn rol-

tappen. Deze hebben een andere geometrie

van de drukvlakken. Dat heeft als belangrijk

voordeel dat je minder vermogen nodig hebt

om de draad te vormen. En dat biedt weer per-

spectief om proceszeker onbemand te werken

op machines met lagere spindelvermogens.

…schroefdraad frezenIs het materiaal ongeschikt of verbiedt de toe-

passing roltappen, dan is draadfrezen het alter-

natief, zegt Hendriks van Magistor. Dat levert

hiervoor onder andere de draad(wervel)frezen

van Vardex en DC, verkrijgbaar vanaf 0,6 mm

diameter. Het voordeel is dat je kleine spanen

maakt, die het proces niet verstoren. Dikwijls

hikken bedrijven aan tegen de hoge kosten van

dergelijke gereedschappen, merkt Hendriks. De

kosten van een draadfrees liggen hoger dan die

van een machinetap. “Maar de standtijd is be-

duidend langer. Bovenal neemt de betrouw-

Verhaal van de zwakste schakel

Dormer Tools brengt een nieuw programma roltappen met een

gewijzigde geometrie van de drukpunten, waardoor je met lagere

spilvermogens draad kunt rollen in plaats van snijden (foto: Dormer)

Onbemand verspanen? Denk aan je gereedschap!

26-27_Metaalexpositie.indd 26 12-02-13 09:52


G E R E E D S C H A P P E N

verstoren, zegt Hans van Steenis van Dormer

Tools. Zowel Magistor als Dormer Tools brengen

daarom steeds meer het draadrollen - of roltap-

pen - onder de aandacht. Voor onbemand ver-

spanen is dit een goed gereedschap omdat er

geen spanen worden gemaakt. Roltappen is

doorgaans sneller dan schroefdraad snijden en

de oppervlaktekwaliteit van de flanken van de

draad is beter. De standtijd is langer dan van

een draadsnijdende tap. Een voorwaarde is wel

dat het materiaal voldoende rek heeft en koud

vervormbaar is. En het moet toegestaan zijn

voor de toepassing. Roltappen is namelijk een

vervormingsproces. Hoewel de schroefdraad

sterker is dan wanneer deze gewoon getapt

wordt, wil de luchtvaart er bijvoorbeeld niet

altijd van weten omdat de structuur van het

materiaal niet in alle gevallen vervormd mag

worden. “Bij nieuwe producten kun je er bij de

engineering rekening mee houden”, meent

Van Steenis. Een andere toepassing waarbij

draadrollen niet altijd is toegestaan, is de voe-

dingsmiddelenindustrie. In het topje van de

flank kunnen insluitingen ontstaan. Dormer

Tools lanceert binnenkort een nieuwe lijn rol-

tappen. Deze hebben een andere geometrie

van de drukvlakken. Dat heeft als belangrijk

voordeel dat je minder vermogen nodig hebt

om de draad te vormen. En dat biedt weer per-

spectief om proceszeker onbemand te werken

op machines met lagere spindelvermogens.

…schroefdraad frezenIs het materiaal ongeschikt of verbiedt de toe-

passing roltappen, dan is draadfrezen het alter-

natief, zegt Hendriks van Magistor. Dat levert

hiervoor onder andere de draad(wervel)frezen

van Vardex en DC, verkrijgbaar vanaf 0,6 mm

diameter. Het voordeel is dat je kleine spanen

maakt, die het proces niet verstoren. Dikwijls

hikken bedrijven aan tegen de hoge kosten van

dergelijke gereedschappen, merkt Hendriks. De

kosten van een draadfrees liggen hoger dan die

van een machinetap. “Maar de standtijd is be-

duidend langer. Bovenal neemt de betrouw-

baarheid van het proces toe.” Deze draadfrees

werkt in alle materialen. Recent heeft DC een

speciale spaanbreker tap voor materialen met

een rekpercentage tot 25 procent geïntrodu-

ceerd. Deze spaanbreker tap zorgt door de ge-

slepen spaanbreker dat de spanen zich niet om

het gereedschap kunnen krullen. Tot 4D diep

tappen is gegarandeerd, mits inwendige koe-

ling op de machine aanwezig is (10 bar tot 15

bar). <<<

Chip in gereedschapAls de machines ’s nachts frezen zonder dat er

iemand naast staat, moet je blindelings kunnen

vertrouwen op het gereedschap. De gereedschap-

bewaking luistert veel kritischer, zegt Martin Blok-

land, de Zoller-specialist bij Laagland. “Je bent er

immers niet bij als het gereedschap in de spil gaat.”

Hij ziet dat steeds meer bedrijven die investeren

in geavanceerde automatiseringsconcepten, zoals

een Fastems cel, overstappen op voorinstelappa-

ratuur in combinatie met een chiplezer en -schrij-

ver. De chip zorgt ervoor dat ongeacht in welke

pot van het magazijn het gereedschap geplaatst

wordt, de machine altijd de correcte data heeft.

Immers, alle gereedschapdata inclusief de offset-

waarden worden automatisch gelezen en aan de

machine doorgegeven zodra het gereedschap in

de spil wordt geplaatst. De nieuwste Zoller-syste-

men communiceren zelfs voortdurend met de machinebesturing om onder meer standtijdgegevens uit te

lezen. Je kunt bijvoorbeeld elk uur alle gereedschappen scannen. Het systeem geeft dan een visueel signaal

als het (zuster)gereedschap vervangen moet worden. Blokland: “Je ziet dat de software steeds meer contro-

letaken overneemt en de machine aangestuurd wordt vanuit het gereedschapmagazijn.” Een ander aspect is

de gereedschapcontrole in de machine. Een frees kan afbreken. Dat kun je eenvoudig bepalen met lasersyste-

men. “Als je echter onbemand hoge nauwkeurigheden wilt halen, ontkom je niet aan het voorinstellen van

het gereedschap”, meent Blokland. Die werkwijze is misschien minder efficiënt, maar de nauwkeurigheid is

hoger. Bovendien zie je voordat het gereedschap de machine op gaat of het goed is of niet. “En dan heb je

nog geen machinestilstand.” Precies dat wil je voorkomen.

Magistor levert deze draadfrezen van Vartex (foto:

Magistor)

De software van Zoller neemt hierbij steeds meer functies van

de gereedschapbewaking over. En dankzij het chip lees- en

schrijfsysteem kunnen gereedschappen niet meer fout in het

magazijn worden geplaatst (foto: Laagland)

Onbemand verspanen? Denk aan je gereedschap!

Sandvik Coromant breidt het iLock

gereedschapspansysteem steeds

verder uit (foto: Sandvik)

26-27_Metaalexpositie.indd 27 12-02-13 09:52


Eind 2011 bracht arbeidsinspecteur Ehsan

Kermani een onverwacht inspectiebezoek

aan Unilux in Boxtel. Hij noteerde een

flinke lijst met verbeterpunten. Kermani:

“Maar bij de hercontrole bleken al die

punten in orde.”

DOOR: CHARLOTTE NUGTER

Dat zul je altijd zien”, vertelt directieassistente

Ellis Smulders van Unilux. “We kregen bezoek

van de heer Kermani toen ik met vakantie

was.” Productiemanager Frank van Drunen:

“Ja, en ik was op dat moment net buiten de

deur. Ik ben onmiddellijk in mijn auto gespron-

gen.” Het was het onverwachte begin van een

intensief verbetertraject van enkele maanden.

Ehsan Kermani licht toe: “We voeren inspecties

bijna altijd onaangekondigd uit. Het gaat er

ons niet om bedrijven te ‘betrappen’, maar we

willen graag de dagelijkse praktijk zien.”

Tijdens de inspectie constateerde de inspecteur

verschillende overtredingen op de Arbowet.

Het ging om het ontbreken van beveiliging op

machines. Ook ontbrak de Risico Inventarisatie

& Evaluatie (RI&E) en het bijbehorende plan

van aanpak. Unilux had goede contacten met

de Arbodienst en besloot deze in te schakelen

om te helpen bij de verbeteringen. Smulders:

“De inspecteur had ons drie maanden de tijd

gegeven om alle actiepunten uit te voeren.

Samen met de Arbodienst zijn we door het be-

drijf gelopen en hebben we de actielijst uit de

handhavingsbrief doorgenomen. Ook zijn we

aan de slag gegaan met het ontwikkelen van

onze RI&E. Het was best spannend of we het

gingen halen, maar gelukkig is het - met een

paar weken – uiteindelijk gelukt.”

Neus op feiten“We schrokken natuurlijk van al die punten”,

vertelt Van Drunen. “Vooral van de actiepunten

die je eigenlijk wel kent. Per machine moesten

we bekijken wat de beste oplossing was. Een

kap op een boormachine heb je geregeld met

één telefoontje naar de fabrikant. Maar zeker

bij bewegende machines is er niet altijd een

pasklare oplossing. De stempels hebben we bij-

voorbeeld zelf beveiligd met gaasmatten.”

Daadkracht is één; commitment is weer een

ander verhaal. Kermani: “Maar dat geldt niet

voor Unilux. Ze gingen hard aan het werk. Ook

met opmerkingen die ik maakte buiten de in-

spectie om.” De inspecteur gaf bijvoorbeeld

mondeling enkele voorbeelden hoe Unilux het

geluid van de zagerij kan verminderen. Kermani:

“De zagerij en montageafdeling staan met el-

kaar in verbinding. Verklein de doorloop of

plaats een deur. En door het plaatsen van kunst-

stof lamellen bij de invoer- en uitvoeropeningen

van de zaagmachines kon het geluid ook wor-

den gereduceerd. Bij de hercontrole bleek dat

Unilux deze suggesties had overgenomen.”

Veel werkVan Drunen: “We zijn nu nóg alerter. We heb-

ben onlangs een nieuwe machine gekocht in

Italië. Daar hebben we direct door de fabrikant

een bescherming op laten zetten. Dat was duur,

maar we vinden het belangrijk dat onze werk-

Gerârd Roovers bij de zaagmachine. Door het plaatsen van kunststof lamellen is het geluid sterk verminderd.

Gehoorbescherming blijft echter noodzakelijk (foto’s: Marc Blommaert)

Inspecteren belangrijkAnja van Vlerken is landelijk projectleider

voor de sector Metaal van de Inspectie

SZW: “Uit onze inspecties blijkt dat veel

metaalbedrijven nog niet veilig genoeg

werken. De afgelopen tien jaar ontving

72 procent van de geïnspecteerde be-

drijven een boete of een waarschuwing.

Ook het aantal overtredingen per bedrijf

is vaak hoger dan in andere sectoren. In-

specteren blijft dus belangrijk.”

Hulpmiddelen“Bedrijven hoeven echt niet zelf het wiel

uit te vinden”, benadrukt arbeidsinspecteur

Ehsan Kermani. “De sector en de inspectie

hebben allebei instrumenten en hulpmid-

delen ontwikkeld.” Drie voorbeelden:

- 5xbeter.nl: Op deze website vindt u

veel hulpmiddelen: de kosteloze verbe-

tercoaches, de branche RI&E en verschil-

lende checklijsten;

- zelfinspectie.nl: Website waar een be-

drijf zelf kan controleren op arbeidsri-

sico’s, zoals gevaarlijke stoffen of het

voorkomen van ongevallen; en

- arboportaal.nl: Dit portaal van het mi-

nisterie van SZW is een startpunt. Doel

is om werkgevers, werknemers en pre-

ventiemedewerkers te informeren of

door te verwijzen.

“ Nóg alerter op veilig en gezond”

Unilux heeft de stempelmachines zelf beveiligd met

metalen gaasmatten

Arbeidsinspecteur Ehsan Kermani (links),

productiemanager Frank van Drunen en

directieassistente Ellis Smulders >

Deze boormachine heeft een geschakelde bediening;

hij werkt niet als de kap omhoog staat

28-29_Unillux.indd 28 13-02-13 09:16



bij bewegende machines is er niet altijd een

pasklare oplossing. De stempels hebben we bij-

voorbeeld zelf beveiligd met gaasmatten.”

Daadkracht is één; commitment is weer een

ander verhaal. Kermani: “Maar dat geldt niet

voor Unilux. Ze gingen hard aan het werk. Ook

met opmerkingen die ik maakte buiten de in-

spectie om.” De inspecteur gaf bijvoorbeeld

mondeling enkele voorbeelden hoe Unilux het

geluid van de zagerij kan verminderen. Kermani:

“De zagerij en montageafdeling staan met el-

kaar in verbinding. Verklein de doorloop of

plaats een deur. En door het plaatsen van kunst-

stof lamellen bij de invoer- en uitvoeropeningen

van de zaagmachines kon het geluid ook wor-

den gereduceerd. Bij de hercontrole bleek dat

Unilux deze suggesties had overgenomen.”

Veel werkVan Drunen: “We zijn nu nóg alerter. We heb-

ben onlangs een nieuwe machine gekocht in

Italië. Daar hebben we direct door de fabrikant

een bescherming op laten zetten. Dat was duur,

maar we vinden het belangrijk dat onze werk-

nemers er niet per ongeluk met hun vingers in

kunnen komen.” Kermani vult aan: “Het gaat

om alertheid, maar ook om mentaliteit. De

hoogste baas maakt vaak het verschil.” Smul-

ders knikt: “Ja, je moet wel van je leidingge-

vende de ruimte krijgen om er tijd en energie in

te steken.”

De producten van Unilux worden vooral be-

steld in het voorjaar en de zomer. In die drukke

periode worden de vijftig vaste krachten van

Unilux bijgestaan door seizoenskrachten. Sinds

verleden jaar zijn dat ook Poolse werknemers.

Smulders: “We hebben een speciaal informa-

tiepakket gemaakt voor onze Poolse werkne-

mers. Met daarin onder meer informatie over

onze producten, onze huisregels, plattegron-

den van het bedrijf en het evacuatieplan. We

hebben deze informatie ook in het Pools laten

vertalen. Daar heeft het uitzendbureau bij ge-

holpen. En dat werkt goed: vanaf de eerste

dag is alles duidelijk.”

Smulders: “Wat we graag nog willen oppak-

ken, is het aanbrengen van lijnen om het voet-

gangersgebied in de productiehal te marke-

ren. Dat is dan het gebied waar je zonder vei-

ligheidsschoenen mag lopen.” Heeft Unilux

tot slot nog een tip voor andere metaalbedrij-

ven? “Ja”, zegt Van Drunen. “Ga eens kijken

bij een ander bedrijf. Na het inspectiebezoek

zijn Ellis en ik bij een bedrijf in de buurt - ITB

Precisietechniek - gaan kijken. Door zo’n rond-

leiding kom je weer op nieuwe ideeën. Hun

productieruimte zag er heel overzichtelijk uit.

Zij hadden bijvoorbeeld een duidelijk afwij-

kende kar voor afgekeurde producten. Onze

karren zijn donkerblauw; één daarvan heb ik

rood laten spuiten. Zo zien we precies welke

producten de fabriek niet mogen verlaten. Het

is maar een klein voorbeeld, maar het werkt in

de praktijk heel goed.” <<<

Gerârd Roovers bij de zaagmachine. Door het plaatsen van kunststof lamellen is het geluid sterk verminderd.

Gehoorbescherming blijft echter noodzakelijk (foto’s: Marc Blommaert)

Inspecteren belangrijkAnja van Vlerken is landelijk projectleider

voor de sector Metaal van de Inspectie

SZW: “Uit onze inspecties blijkt dat veel

metaalbedrijven nog niet veilig genoeg

werken. De afgelopen tien jaar ontving

72 procent van de geïnspecteerde be-

drijven een boete of een waarschuwing.

Ook het aantal overtredingen per bedrijf

is vaak hoger dan in andere sectoren. In-

specteren blijft dus belangrijk.”

UniluxHet Brabantse Unilux is gespecialiseerd in

insectenwering (hordeuren en horramen)

voor de professionele markt. Een ander

product is ‘Topspin’: zonwering voor licht-

straten, grote glasfaçades en -kappen.

Nieuw is ‘Nanotecfilm’, een schakelbare

raamfolie die met een druk op de knop

verandert van transparant naar ondoor-

zichtig. Unilux beschikt over een eigen

productiehal in Boxtel van ruim 10.000 m2.

Hulpmiddelen“Bedrijven hoeven echt niet zelf het wiel

uit te vinden”, benadrukt arbeidsinspecteur

Ehsan Kermani. “De sector en de inspectie

hebben allebei instrumenten en hulpmid-

delen ontwikkeld.” Drie voorbeelden:

- 5xbeter.nl: Op deze website vindt u

veel hulpmiddelen: de kosteloze verbe-

tercoaches, de branche RI&E en verschil-

lende checklijsten;

- zelfinspectie.nl: Website waar een be-

drijf zelf kan controleren op arbeidsri-

sico’s, zoals gevaarlijke stoffen of het

voorkomen van ongevallen; en

- arboportaal.nl: Dit portaal van het mi-

nisterie van SZW is een startpunt. Doel

is om werkgevers, werknemers en pre-

ventiemedewerkers te informeren of

door te verwijzen.

“Hoogste baas maakt het verschil”

“ Nóg alerter op veilig en gezond”

Door het verkleinen van de doorgang heeft de

montageafdeling minder last van de zagerij. Frank van

Drunen: “We gaan automatische deuren plaatsen”

Unilux heeft de stempelmachines zelf beveiligd met

metalen gaasmatten

Arbeidsinspecteur Ehsan Kermani (links),

productiemanager Frank van Drunen en

directieassistente Ellis Smulders >

28-29_Unillux.indd 29 13-02-13 09:16


Toeleverancier Machinefabriek v.d.

Elsen heeft geïnvesteerd in een derde

horizontale bewerkingscentrum. Met

deze machine gaat V.d. Elsen verder

met het toevoegen van waarde ten

behoeve van uitbesteders.


Zelfs als je in het achterhoofd houdt dat Neder-

land in vergelijking met bijvoorbeeld Duitsland

geen automotive-land is, tref je in ons land het

horizontale bewerkingscentrum toch opvallend

weinig aan. Op een of andere manier hebben

Nederlandse metaalbewerkers weinig trek om

te investeren in HMC’s (horizontal machining

centers). Des te opvallender is het dat toeleve-

rancier Machinefabriek v.d. Elsen in Bergeijk op

een machinepark van zeventien machines,

waaronder ook een aantal draaicentra, maar

liefst drie horizontale bewerkingscentra in ge-

bruik heeft. En let wel: V.d. Elsen is geen

OEM’er, maar een 100 procent toeleverancier

voor verspanende bewerkingen. De nieuwste

horizontale machine is een Hyundai Wia KH

63G die in augustus vorig jaar binnen één week

na de bestelling vanuit de voorraad van Hyun-

dai in Hamburg (D) geleverd is - inclusief de in-

gebruikname - door Dymato uit Veenendaal.

Het bedrijf heeft al langer twee horizontale

Mori Seiki bewerkingscentra in gebruik.

De beide directeuren Ron Luijten en Jos Kox van

de machinefabriek karakteriseren hun aanwinst

als een “degelijke machine.” Het machinecon-

cept met een T-bed en de Z-as in de bewegende

machinekolom is uiteraard een bekend machine-

concept, dus op zich niets schokkends, en het is

ook geen machine met superhoge ijlgangen.

Maar Luijten en Kox roemen de stabiliteit van de

blokgeleidingen die zwaardere verspaningen

mogelijk maken. Verder kan de machine werk-

stukmassa’s opnemen tot 1.000 kg én de machine

heeft veel ruimte om opgespannen werkstukken

in de machine te roteren over de vierde as. Luij-

ten: “In vergelijking met drieassige machines

krijg je met een horizontale machine in elk geval

een extra as.” Voor de KH 63G van V.d. Elsen be-

tekent dit werkstukken opgespannen op de pal-

let van 630 mm een ruimte hebben met een

draaidiameter van 1.120 mm om te roteren over

de vierde machine-as. Vanzelfsprekend is het ma-

chinebereik van de nieuwe Hyundai met een X =

905 mm, Z = 760 mm en Y = 825 mm hierop afge-

stemd. Dus ook ruime afmetingen in vergelijking

met de palletgrootte. Bij het werkstuk op de foto

bij het artikel wordt ondermeer gebruikgemaakt

van de ruimte die de machine biedt: het werk-

stuk is groter dan de pallet en toch is de handling

in de machine geen enkel probleem. Vanzelf-

sprekend bouw je met een dergelijk machinecon-

cept wat minder ruimtebesparend.

Meereisende verspaningen Machinefabriek v.d. Elsen richt zich op de verspa-

nende bewerkingen draaien en frezen. De

nieuwe Hyundai wordt overdag zo veel mogelijk

ingezet voor meereisende verspaningen zoals

het bewerken van gietwerk en voor wat de men-

sen van V.d. Elsen omschrijven als ‘protowerk’. In

de avonduren gaat de machine aan de slag met

seriewerk. Luijten en Kox zien het simpele ver-

spaningswerk langzamerhand verdwijnen. “Wat

overblijft zijn zaken waar meer moeite voor ge-

daan moet worden.” Beide heren hebben beslo-

ten om zich met hun bedrijf minder te richten op

hapsnap-toeleverwerk, maar zich meer te oriën-

teren richting uitbestedende kleine en middel-

grote OEM’ers en deze dan een totaalpakket

aan te bieden. Ze zoeken dus duidelijk de eerste

lijn op. Voor de researchafdeling van een grote

OEM’er bijvoorbeeld wordt momenteel veel pro-

towerk uitgevoerd. In vergelijking met het serie-

werk vergt protowerk meer indirecte uren, maar

het is een goede manier voor een toeleverancier

om waarde toe te voegen. Het bieden van logis-

tieke oplossingen is een andere manier van V.d.

Elsen om zich te onderscheiden van andere, klei-

nere toeleveranciers. Het bedrijf heeft inmiddels

ervaringen met het ‘tweebakjes-systeem’ (two

bin) en met KanBan.

Het TwoBin-proces is een eenvoudig logistiek

beheersysteem. Veel consumenten passen het

onbewust toe: als het pak koffie in de kelderkast

aangebroken wordt, komt meteen een pak kof-

fie op het bestellijstje. Op deze manier is V.d.

Elsen voorraadhoudend voor enkele uitbeste-

ders. In Bergeijk is steeds binnen een raamcon-

Rondom verspanend bewerken

Deze gelaste plaatstalen samenstelling wordt nabewerkt op het nieuwe horizontale bewerkingscentrum Hyundai Wia KH 63G.

Dit deel van 700 mm bij 700 mm opgebouwd van plaatstaal uit 5 mm dik wordt vlak op de machine opgespannen. De mensen van

Machinefabriek v.d. Elsen omschrijven dit werkstuk als ideaal voor een horizontale machine. De samenstelling kan rondom verspanend

bewerkt worden. Dankzij de rotatie om de vierde as kunnen de vlakken van de dikkere strippen op een paar honderdste millimeters goed

evenwijdig nabewerkt worden en liggen de gaten in deze vlakken met dezelfde nauwkeurigheid precies in lijn. Om het kromtrekken van

de vlakken na het frezen te voorkomen wordt de samenstelling vooraf spanningsarm gegloeid (foto: Reinold Tomberg)

Waarde toevoegen met horizontaal

De Hyundai Wia KH 63G op de werkvloer bij V.d. Elsen. Het is een machine met een maximaal spiltoerental

van 4.500 min-1. Het piekkoppel is 1.270 Nm (900 Nm continubedrijf) en een piekvermogen van 26 kW (18,5 kW

continu) (foto: Reinold Tomberg)

30-31_Eisen.indd 30 13-02-13 09:14



Toeleverancier Machinefabriek v.d.

Elsen heeft geïnvesteerd in een derde

horizontale bewerkingscentrum. Met

deze machine gaat V.d. Elsen verder

met het toevoegen van waarde ten

behoeve van uitbesteders.

als een “degelijke machine.” Het machinecon-

cept met een T-bed en de Z-as in de bewegende

machinekolom is uiteraard een bekend machine-

concept, dus op zich niets schokkends, en het is

ook geen machine met superhoge ijlgangen.

Maar Luijten en Kox roemen de stabiliteit van de

blokgeleidingen die zwaardere verspaningen

mogelijk maken. Verder kan de machine werk-

stukmassa’s opnemen tot 1.000 kg én de machine

heeft veel ruimte om opgespannen werkstukken

in de machine te roteren over de vierde as. Luij-

ten: “In vergelijking met drieassige machines

krijg je met een horizontale machine in elk geval

een extra as.” Voor de KH 63G van V.d. Elsen be-

tekent dit werkstukken opgespannen op de pal-

let van 630 mm een ruimte hebben met een

draaidiameter van 1.120 mm om te roteren over

de vierde machine-as. Vanzelfsprekend is het ma-

chinebereik van de nieuwe Hyundai met een X =

905 mm, Z = 760 mm en Y = 825 mm hierop afge-

stemd. Dus ook ruime afmetingen in vergelijking

met de palletgrootte. Bij het werkstuk op de foto

bij het artikel wordt ondermeer gebruikgemaakt

van de ruimte die de machine biedt: het werk-

stuk is groter dan de pallet en toch is de handling

in de machine geen enkel probleem. Vanzelf-

sprekend bouw je met een dergelijk machinecon-

cept wat minder ruimtebesparend.

Meereisende verspaningen Machinefabriek v.d. Elsen richt zich op de verspa-

nende bewerkingen draaien en frezen. De

nieuwe Hyundai wordt overdag zo veel mogelijk

ingezet voor meereisende verspaningen zoals

het bewerken van gietwerk en voor wat de men-

sen van V.d. Elsen omschrijven als ‘protowerk’. In

de avonduren gaat de machine aan de slag met

seriewerk. Luijten en Kox zien het simpele ver-

spaningswerk langzamerhand verdwijnen. “Wat

overblijft zijn zaken waar meer moeite voor ge-

daan moet worden.” Beide heren hebben beslo-

ten om zich met hun bedrijf minder te richten op

hapsnap-toeleverwerk, maar zich meer te oriën-

teren richting uitbestedende kleine en middel-

grote OEM’ers en deze dan een totaalpakket

aan te bieden. Ze zoeken dus duidelijk de eerste

lijn op. Voor de researchafdeling van een grote

OEM’er bijvoorbeeld wordt momenteel veel pro-

towerk uitgevoerd. In vergelijking met het serie-

werk vergt protowerk meer indirecte uren, maar

het is een goede manier voor een toeleverancier

om waarde toe te voegen. Het bieden van logis-

tieke oplossingen is een andere manier van V.d.

Elsen om zich te onderscheiden van andere, klei-

nere toeleveranciers. Het bedrijf heeft inmiddels

ervaringen met het ‘tweebakjes-systeem’ (two

bin) en met KanBan.

Het TwoBin-proces is een eenvoudig logistiek

beheersysteem. Veel consumenten passen het

onbewust toe: als het pak koffie in de kelderkast

aangebroken wordt, komt meteen een pak kof-

fie op het bestellijstje. Op deze manier is V.d.

Elsen voorraadhoudend voor enkele uitbeste-

ders. In Bergeijk is steeds binnen een raamcon-

tract een afgesproken minimale voorraad be-

schikbaar. Komt een leeg bakje retour dan wordt

de inhoud voor een volgend bakje aangemaakt

en samengesteld. Kijk je in de werkplaats van V.d

Elsen in een bakje, dan zie je niet alleen verspa-

ningswerk maar ook uitbestedingen als slijpen,

harden en oppervlaktebehandelingen die ook in

opdracht verzorgd zijn. In het bakje zit dus een

order die kant-en-klaar is voor montage bij een

OEM’er of een first-tier supplier.

Voor KanBan maakt V.d Elsen voorraadkisten

(een kit) met daarin precies die onderdelen die

nodig zijn in een vervolgproces zoals bijvoor-

beeld het samenbouwen van een machine of

machinedeel. In dit kit kunnen ook voor V.d.

Elsen branchevreemde delen zitten als O-rin-

gen, montagemateriaal en plaatwerk en derge-

lijke. Een OEM’er verschuift door het gebruik

van deze kisten een voorraadpositie richting

toeleverancier. Bijzonder is ook dat de gehele

kist voor die uitbesteder één orderregel is. Dit

scheelt veel administratieve handelingen. <<<

Draaien én frezenDe onderkop bij de naamsaanduiding van Machinefa-

briek v.d. Elsen in Bergeijk luidt ‘Verspaningstechniek’.

Dit omschrijft de bedrijfsactiviteit: een 100 procent toele-

verancier voor de verspanende bewerkingen draaien én

frezen. Het bedrijf is opgestart in de jaren tachtig. In 2000

hebben Ron Luijten en Jos Kox het bedrijf overgenomen.

Bij het bedrijf werken twintig fte’s die met zeventien

CNC-machines (draaien bewerkingscentra) verspanen

in dagdienst met een aanvullende avondploeg.

Ron Luijten en Jos Kox (links) zien zeer grote series simpel

verspaningswerk langzamerhand verdwijnen (foto:

Machinefabriek v.d. Elsen)

“Degelijke machine”

Waarde toevoegen met horizontaal

De Hyundai Wia KH 63G op de werkvloer bij V.d. Elsen. Het is een machine met een maximaal spiltoerental

van 4.500 min-1. Het piekkoppel is 1.270 Nm (900 Nm continubedrijf) en een piekvermogen van 26 kW (18,5 kW

continu) (foto: Reinold Tomberg)

Foto van een KanBan project wat bij Machinefabriek v.d. Elsen heeft gelopen. Op de voorgrond de kits, op de

achtergrond de voorraad die TwoBin gestuurd wordt (foto: Machinefabriek v.d. Elsen)

30-31_Eisen.indd 31 13-02-13 09:15


Met een lasoplossing van Valk Welding lukt het

ThyssenKrupp Accessibility om trapliften met een

seriegrootte één volautomatisch te lassen.

Uitgangspunt zijn digitale foto’s van het trapportaal

van de trapliftgebruiker.

Door: PETEr SCHUUrBIErS (STICHTIng VErSPanErSforUm)

Het Nederlandse bedrijf ThyssenKrupp Accessibi-

lity maakt deel uit van een concern dat onder

andere bekend staat als producent en leverancier

van personenliften en roltrappen. De fabriek in

Krimpen a/d IJsel is gespecialiseerd in trapliften

voor particulieren. Een traplift bestaat uit een

stoel die door een tandheugelaandrijving over

een railgeleiding wordt bewogen. Stoel en aan-

drijving zijn standaard, terwijl het railsysteem

steeds klantspecifiek is. De efficiëntie waarmee

dit systeem wordt geproduceerd, is een bijzon-

dere prestatie te noemen. Metaal Magazine keek

in de productieafdelingen van ThyssenKrupp Ac-

cessibility om zelf te ervaren welke werkmetho-

den en automatisering zijn gerealiseerd.

Een veel voorkomende uitvoering is een traplift

waarbij het railsysteem aan de binnenkant van

de trap wordt gemonteerd, dus waar de treden

op hun smalst zijn. Zo blijft er voor familieleden

van de trapliftgebruiker voldoende ruimte over,

om ook veilig aan de brede kant de trap op en

af te lopen. Het systeem moet altijd goed func-

tioneren ook over een relatief onnauwkeurige

en willekeurige trap met bochten. Om dit te

realiseren wordt elke traplift specifiek voor een

huissituatie ontworpen en is dus daarmee

uniek. Omdat ThyssenKrupp er in is geslaagd

het productietraject te automatiseren, is een

beheersing verkregen over de kwaliteit en de

levertijd van een traplift. Het is mogelijk om

vanaf het opnemen van een trapportaal bij de

klant aan huis, binnen twee weken het maat-

werk te realiseren en de traplift te installeren.

DigitaliserenThyssenKrupp Accessibility maakt hiervoor digi-

tale foto’s van het trapportaal en berekent dan,

met speciale software, de 3D trapafmetingen.

In de fabriek wordt vervolgens per woonhuis de

elektronisch ingemeten 3D data in het Expert-

CAD ontwerppakket ingelezen. Daarna start de

werkvoorbereiding, de specifieke ontwerpap-

plicatie die ThyssenKrupp zelf heeft ontwik-

keld. Deze customisation werd met behulp van

de embedded ScriptLink macroprogrammeer-

faciliteit gerealiseerd. De kennis om hiermee

eigen applicaties te ontwikkelen, is bij de ont-

werpers op de IT afdeling aanwezig. De kosten

van de aanpassingen zijn zo ook goed te over-

zien en men is niet afhankelijk van derden voor

software-tuning. Bij het automatiseren van het

ontwerp en het fabricageproces, was de kern

van de opgave, om een stalen tandheugelstrip

en een buislengte te buigen en deze nauwkeu-

rig op elkaar te positioneren en te lassen. Dit

gebeurt volgens een ingenieuze berekening

zodanig, dat een hartlijn ontstaat, die als een

vloeiende curve onderlangs een buisgeleiding

verloopt. Hierop zet zich immers het tandwiel

af om de liftstoel schokvrij te verplaatsen. Er

zijn nu slechts enkele ontwerphandelingen

nodig om deze constructie te realiseren. Thys-

senKrupp beschikt vervolgens direct over de

werktekening en werkvoorbereiding van het

railsysteem die beide uniek zijn voor een klant.

Maar dat is nog niet alles. Door de aangebrachte

koppelingen in de CAD-software worden de or-

dergegevens online aangeboden op de fabrica-

geplekken in het bedrijf. Daartoe rekent Thys-

senKrupp ook de data voor zaagopdrachten van

de buis, snijden van de tandheugelstukken, de

CNC-programma’s voor de buigmachines, het

positioneren in mallen, de lasposities en data

voor de lasrobotaansturing. De tandheugelstrip

met buis wordt bovendien in hanteerbare seg-

menten tot de complete 3D-trapgeleiding sa-

mengesteld. De productie van deze onderdelen

vindt door elkaar plaats, in een batch van or-

ders, gekenmerkt door een barcoderegistratie

en wordt met onbemande trucks getranspor-

teerd. De benodigde CAM-schakels zijn bij Thys-

senKrupp feitelijk een voortvloeisel van de Ex-

pertCAD software-customisation.

Lasrobot Valk Welding heeft vier lasrobotinstallaties ge-

leverd om aan de productievraag te kunnen

voldoen. Ook het maatwerk om de ExpertCAD-

data, met de zogeheten ‘Custom Made Robot

Software’, volautomatisch om te zetten in de

CNC-lasprogramma’s, werd afgestemd tussen

beide IT afdelingen en kant-en-klaar meegele-

Railsysteem klantspecifiek

Lasrobot in actie bij het lassen van een tandheugelstrip op een gebogen buis (foto’s: Valk Welding en ThyssenKrupp)

Automatisch lassen bij seriegrootte één

Stichting VerspanersforumDe Stichting Verspanersforum, die de ExpertCAD soft-

ware promoot, stelt dat de toepassing van ThyssenKrupp

laat zien, dat ook voor verspanende metaalbedrijven op-

lossingen kunnen worden geboden om zelf te automati-

seren, zeker in de werkvoorbereiding. Er zijn veel bespa-

ringen mogelijk door maatwerk onder eigen regie uit te

voeren (contact: [email protected]). Elk trapportaal heeft een eigen kromming, het is dus

laswerk met de seriegrootte één

32-33_ThyssenKrupp.indd 32 13-02-13 09:13


m E T a a L B E W E r K E n

Maar dat is nog niet alles. Door de aangebrachte

koppelingen in de CAD-software worden de or-

dergegevens online aangeboden op de fabrica-

geplekken in het bedrijf. Daartoe rekent Thys-

senKrupp ook de data voor zaagopdrachten van

de buis, snijden van de tandheugelstukken, de

CNC-programma’s voor de buigmachines, het

positioneren in mallen, de lasposities en data

voor de lasrobotaansturing. De tandheugelstrip

met buis wordt bovendien in hanteerbare seg-

menten tot de complete 3D-trapgeleiding sa-

mengesteld. De productie van deze onderdelen

vindt door elkaar plaats, in een batch van or-

ders, gekenmerkt door een barcoderegistratie

en wordt met onbemande trucks getranspor-

teerd. De benodigde CAM-schakels zijn bij Thys-

senKrupp feitelijk een voortvloeisel van de Ex-

pertCAD software-customisation.

Lasrobot Valk Welding heeft vier lasrobotinstallaties ge-

leverd om aan de productievraag te kunnen

voldoen. Ook het maatwerk om de ExpertCAD-

data, met de zogeheten ‘Custom Made Robot

Software’, volautomatisch om te zetten in de

CNC-lasprogramma’s, werd afgestemd tussen

beide IT afdelingen en kant-en-klaar meegele-

verd. Op een werkplek tussen de cellen haalt de

operator de orders nu binnen uit het systeem.

Daarbij is de barcode ook gekoppeld aan het

programmanummer, zodat de operator alleen

het programma hoeft op te roepen nadat het

werkstuk is opgespannen. Het railsegment

ofwel de buis met tandheugelstrip, werden

hiervoor eerder al in het proces manueel ge-

hecht. De lasrobots controleren deze railseg-

menten eerst op maatafwijkingen met een vi-

sion-systeem. Dit systeem scant per zone de

lasnaden op mogelijke maatafwijkingen ten

opzichte van het lasprogramma en corrigeert

deze automatisch. De software van Valk Wel-

ding voert daarna een botsingsvrije aflascyclus

uit aan twee kanten van de railstrip.

Met deze automatiseringsslag kan Thyssen-

Krupp de groeiende marktvraag opvangen en

een hoge kwaliteit waarborgen in de hiervoor

geheel gemoderniseerde productieafdeling

voor de raildelen. De nieuwe faciliteiten zijn

zodanig, dat gewerkt kan worden in dagdienst,

zonder dat er in een meerploegendienst ge-

werkt wordt. <<<

Railsysteem klantspecifiek

Lasrobot in actie bij het lassen van een tandheugelstrip op een gebogen buis (foto’s: Valk Welding en ThyssenKrupp)

Automatisch lassen bij seriegrootte één

award voor Valk WeldingValk Welding won vorig jaar tijdens de Techni-Show 2012 met de 3D Free Shape Welding Solution, de pu-

blieksprijs voor de Techni Show Innovatie Award. Dit is een automatiseringsoplossing voor de enkelstuks

lasproductie van 3D gebogen werkstukken. Dat daarbij ook de lasprogramma’s automatisch gegenereerd

worden, wordt gezien als een doorbraak voor customisation van consumentenproducten van een 3D-laspro-

ces waarvan de meeste vormen van het laswerkstuk maar éénmalig voorkomen. De 3D Free Shape Welding

Solution van Valk Welding is een softwarematige oplossing, die het mogelijk maakt programma’s voor de

lasrobot automatisch te genereren, inclusief de juiste lasparameters en toortshoeken. Dit maakt inzet van ro-

botautomatisering mogelijk voor enkelstuksproductie, zonder tussenkomst van een programmeur. Een CMRS

applicatie zorgt ervoor dat alle geometrische data uit de CAD bestanden in een Automatic Program Generator

worden omgezet in programma’s voor de lasrobots. De software herkent bovendien welk type product het

betreft en berekent daarvoor de optimale routing. Mocht er, door het vrije vorm van het buigproces, toch

een botsing optreden bij de uitgerekende programma’s, dan signaleert de software dit en komt automatisch

met een oplossing, die wel botsingsvrij is. Volgens Valk Welding vervangt een lasrobot met de 3D Free Shape

Welding Solution drie handlassers en wordt er bovendien met een constantere kwaliteit gelast. Voordelen van

de 3D Free Shape Welding Solution van Valk Welding zijn onder meer geen offline/online programmeertijd-

verlies door specialist, een minimale machinebreuk door automatische controle van de programma’s en een

minimale machine-omsteltijd door een multifunctionele mal en programmaselectie tijdens de productie. 3D

Free Shape Welding Solution wordt inmiddels met succes toegepast bij ThyssenKrupp Accessibility BV. Deze

fabrikant zet de 3D Free Shape Welding Solution in om driedimensionaal gebogen raildelen voor trapliften

volledig automatisch op klantspecificatie in seriegrootte één te produceren.Elk trapportaal heeft een eigen kromming, het is dus

laswerk met de seriegrootte één

De lasrobot controleert deze railsegmenten op

maatafwijkingen met een vision-systeem

Stoel en aandrijving van een traplift zijn standaard,

maar het railsysteem is steeds klantspecifiek

32-33_ThyssenKrupp.indd 33 13-02-13 09:14


Van 29 januari tot en met 2 februari vond in Pfronten (D) de jaarlijkse huisshow van DMG/Mori

Seiki plaats. Op de eerste dag was er tevens de internationale persconferentie en kon Metaal

Magazine een kijkje nemen in de productiehallen en de showroom, waar veel nieuwe machines

stonden opgesteld. In totaal komt DMG/Mori Seiki dit jaar met 27 noviteiten, waarvan er zestien

op de EMO getoond gaan worden. In Pfronten werden zes nieuwe machines getoond.

DOOR: PAUL QUAEDVLIEG

Tijdens de internationale persconferentie, die

traditioneel op de eerste dag van de huisshow

van DMG/Mori Seiki in Pfronten wordt gehou-

den, maakten Dr. Rudiger Kapitza en Mr. Masa-

hiko Mori, duidelijk dat de samenwerking op

internationaal gebied geheel volgens planning

gaat. “Voor het eerst staan we gezamenlijk in

april op de belangrijke metaalbeurs CIMT in

China”, legt Kapitza uit. “Eind dit jaar is het

nieuwe Europese hoofdkantoor vlakbij Zürich

in Zwitserland klaar en er zijn plannen voor

een nieuw hoofdkantoor in Tokio. Daarnaast

wordt een tweede fabriek in Tianjin in China

gebouwd. Hier moeten vanaf oktober de hori-

zontale bewerkingscentra van het type NHX

gebouwd gaan worden in aantallen van hon-

derd stuks per maand. Ook wordt deze fabriek

de spil in het aanleveren van gietdelen voor

andere DMG/Mori Seiki fabrieken in Shanghai,

Europa, Japan en Amerika. De bestaande fa-

briek in Shanghai wordt verder uitgebreid, de

nieuwe fabriek in Davis (USA) draait bijna op

volle toeren en er komt een nieuwe fabriek in

Rusland voor het bouwen van de Ecoline ma-

chines.” Mori vult hem aan over de verdere

integratie tussen DMG en Mori Seiki: “We bou-

wen nu de universele draaibanken van het

type NLX2500 bij Gildemeister in Italië en er

worden DMU 50 machines gebouwd in de fa-

brieken van Mori Seiki in Japan. De klanten

profiteren hierdoor van lagere prijzen en kor-

tere levertijden.”

Nieuwe gezamenlijke machineMisschien wel de meest bijzondere machine van

de huisshow was de nieuwe Dixi 210, een zeer

nauwkeurige high-end portaalmachine waar,

volgens Kapitza, veel vraag naar is. Dixi, een

Zwitserse machinebouwer, werd in 2007 door

Mori Seiki overgenomen. Nu werd in Pfronten

de eerste nieuwe Dixi machine onder de vlag

van DMG/Mori Seiki gepresenteerd. Kapitza:

“De nieuwe Dixi 210 verbindt de spreekwoor-

delijke Zwitserse precisie van Mori Seiki-dochter

Dixi met de Duitse ingenieurskennis van Gilde-

meisters-dochter Deckel Maho en de handma-

tige werkzaamheden van de vakmensen van

Dixi in Le Locle, Zwitserland.” Deze Dixi 210

blinkt uit met een nauwkeurigheid van minder

dan 35 micrometer bij een werkbereik van

1.800 mm (X) bij 2.100 mm (Y) bij 1.450 mm (Z).

De nauwkeurigheid wordt onder meer behaald

door bepaalde oplegvlakken te schrapen. Ge-

middeld zijn ze daar in Le Locle zo’n 500 uur per

machine mee bezig. Ook beschikt de machine

over een speciaal ‘thermo-management’ sys-

teem met koeling voor alle componenten die

warmte ontwikkelen. Mede daardoor is de ma-

chine zo’n 30 procent tot 40 procent duurder

dan vergelijkbare DMG-machines maar biedt

een driemaal hogere nauwkeurigheid. Volgens

Kapitza hebben klanten dat er wel voor over en

zijn er al diverse orders geplaatst. Er kunnen

werkstukken in de machine bewerkt worden

met een maximale diameter van 2.500 mm, een

hoogte van maximaal 1.250 mm en een maxi-

male massa van 8.000 kg. Er zijn meerdere spin-

dels leverbaar met een maximaal vermogen tot

114 kW. Ook is er een extra krachtige spil lever-

baar met een draaimoment van 1.550 Nm en

een maximum toerental van 6.300 min-1. Op de

komende EMO 2013 in Hannover wordt de Dixi

270 geïntroduceerd, ook zeer nauwkeurig maar

met een groter werkbereik.

Back in businessDe cijfers van de VDW en Oxford Econo-

mics, die DMG/Mori Seiki presenteerde

tijdens de persconferentie, geven een

wereldwijde groei aan voor machinever-

kopen van 7,6 procent voor 2013. Rudiger

Kapitza is echter hierover minder positief,

met name over de machineverkopen in

Europa, die toch wel achter blijven. Posi-

tief nieuws is de comeback van Amerika

(Noord Amerika, Mexico en Canada) en

Japan. “Gezien de groeiende machine-

verkopen daar, lijkt het erop dat Ame-

rika economisch weer aan het groeien is.

Duitsland stond op plaats drie de afgelo-

pen jaren, maar is nu naar de vierde plaats

verdrongen ten gunste van Amerika. Ook

Japan groeit weer. Dat deze landen groei

vertonen is voor het eerst sinds negen

jaar. Vooral de automobiel- en vliegtuig-

industrie zorgen hiervoor, maar de sterk-

ste stijging verwachten wij bij de medi-

sche sector.” Kapitza verwacht hier voor

de komende vijf jaar zelfs een groei van 8

procent per jaar.

??

Lokale productie biedt voordelen

De nieuwe universele draaimachine NLX2500Y700 wordt nu ook in Europa gebouwd

34-35_DMG.indd 34 13-02-13 09:12



middeld zijn ze daar in Le Locle zo’n 500 uur per

machine mee bezig. Ook beschikt de machine

over een speciaal ‘thermo-management’ sys-

teem met koeling voor alle componenten die

warmte ontwikkelen. Mede daardoor is de ma-

chine zo’n 30 procent tot 40 procent duurder

dan vergelijkbare DMG-machines maar biedt

een driemaal hogere nauwkeurigheid. Volgens

Kapitza hebben klanten dat er wel voor over en

zijn er al diverse orders geplaatst. Er kunnen

werkstukken in de machine bewerkt worden

met een maximale diameter van 2.500 mm, een

hoogte van maximaal 1.250 mm en een maxi-

male massa van 8.000 kg. Er zijn meerdere spin-

dels leverbaar met een maximaal vermogen tot

114 kW. Ook is er een extra krachtige spil lever-

baar met een draaimoment van 1.550 Nm en

een maximum toerental van 6.300 min-1. Op de

komende EMO 2013 in Hannover wordt de Dixi

270 geïntroduceerd, ook zeer nauwkeurig maar

met een groter werkbereik.

Made in EuropaBijzonder is de nieuwe universele draaimachine

van het type NLX2500Y700. Deze wordt tegen-

woordig ook in Europa gebouwd onder geza-

menlijke vlag van DMG/Mori Seiki. De nieuwe

machines van de NLX serie zijn stijver dan de

voorgangers, mede door een verbeterde struc-

tuur van het machinebed, vlakke geleidingen

met hogere dempingseigenschappen, verstevi-

gingen in de lineaire assen en grotere kogelom-

loopspillen. De NLX2500Y700 heeft een maxi-

male draaidiameter van 366 mm en een draai-

lengte van maximaal 705 mm. In de X- en Z-as

kan de machine bewegen over een lengte van

260 mm respectievelijk 795 mm en wordt daar-

mee een veelzijdige machine voor draaibewer-

kingen. Tijdens het open huis in Pfronten wer-

den ook nog andere nieuwe machines getoond,

waaronder een DMC 80 H linear, een DMC 65

FD monoblock, een DMU 125 FD monoblock en

een CTX beta 2000. Op de komende EMO dit

Back in businessDe cijfers van de VDW en Oxford Econo-

mics, die DMG/Mori Seiki presenteerde

tijdens de persconferentie, geven een

wereldwijde groei aan voor machinever-

kopen van 7,6 procent voor 2013. Rudiger

Kapitza is echter hierover minder positief,

met name over de machineverkopen in

Europa, die toch wel achter blijven. Posi-

tief nieuws is de comeback van Amerika

(Noord Amerika, Mexico en Canada) en

Japan. “Gezien de groeiende machine-

verkopen daar, lijkt het erop dat Ame-

rika economisch weer aan het groeien is.

Duitsland stond op plaats drie de afgelo-

pen jaren, maar is nu naar de vierde plaats

verdrongen ten gunste van Amerika. Ook

Japan groeit weer. Dat deze landen groei

vertonen is voor het eerst sinds negen

jaar. Vooral de automobiel- en vliegtuig-

industrie zorgen hiervoor, maar de sterk-

ste stijging verwachten wij bij de medi-

sche sector.” Kapitza verwacht hier voor

de komende vijf jaar zelfs een groei van 8

procent per jaar.

Lokale productie biedt voordelen

De nieuwe gezamenlijk ontwikkelde Dixi 210 blinkt uit in nauwkeurigheid voor grote producten (foto’s: Paul Quaedvlieg)

De nieuwe DMC 80 H linear is een snel horizontaal

bewerkingscentrum

najaar pakt DMG/Mori Seiki verder uit met nog

eens zestien nieuwe machines. Een bezoek

meer dan waard, lijkt ons. <<<

34-35_DMG.indd 35 13-02-13 09:13


De Additive & New Manufacturing

Technologies Zone op de nieuwe

Belgische industriebeurs MTMS is

zonder meer het meest bijzondere

onderdeel. Hier tonen exposanten

technologie die morgen gemeengoed

zal zijn, maar vandaag al beschikbaar is.

DOOR: FRANC COENEN

De maakindustrie staat aan de vooravond van

een transformatie. Nieuwe technologie komt

beschikbaar, andere materialen, maar ook

nieuwe werkwijzen. Karl D’haveloose van In-

ventMedia, de Belgische organisator van de

vroegere Metapro, denkt dat ook beursorga-

nisatoren een transformatie moeten doorma-

ken. “We moeten de industriebeurzen op-

nieuw uitvinden. Bezoekers komen naar een

beurs om de toekomst te zien.” Met die toe-

komst worden bezoekers van MTMS (Materials

Transformation & Machining Show) direct ge-

confronteerd als ze via de Additive & New Ma-

nufacturing Technologies Zone de beurs bin-

nenstappen. De beurs vindt plaats van 20 tot

en met 22 maart in Brussels Expo. Dertig expo-

santen dompelen hen onder in nieuwe pro-

ductietechnologie. Dat behelst meer dan 3D-

printen en additive manufacturing, zegt Bart

Grimonprez van Howest Industrial Design Cen-

ter. Deze afdeling van de Hogeschool West-

Vlaanderen (Howest) tekent voor de organisa-

tie van het congres op de eerste beursdag (zie

kader) en ondersteunt bij de inrichting van

deze zone. “Het congres is enerzijds futuris-

tisch. Sprekers schetsen waar het industriële

midden- en kleinbedrijf over drie jaar terecht

kan komen. In dat opzicht is het congres een

Ocas presenteert de mogelijkheden van incrementeel omvormen (foto: Ocas)

MTMS toont transformatie maakindustrie

Congres over nieuwe materialen en productietechnologieHowest organiseert de eerste beursdag het Additive & New Manufacturing Technologies Congres. Zes spre-

kers presenteren concrete cases met nieuwe productietechnologie. Bart Grimonprez van Howest: “We belich-

ten de cases vanuit de klant, die niet alleen voordelen maar ook problemen en nadelen toelicht.” De presen-

taties geven deelnemers aanknopingspunten voor de afweging zelf te investeren in de nieuwe technologie

of uit te besteden. Een van de cases betreft de toepassing van een nieuwe composiet in de bodem van de

kofferbak van een personenauto. Dit is een duopresentatie van het Franse Faurecia (de leverancier) en MPSA,

de autoconstructeur. In het materiaal worden vlasvezels gebruikt. Die zijn hernieuwbaar en geven dezelfde

sterkte aan het composietmateriaal als de tot nog toe gebruikte glasvezels. Ocas presenteert het incrementeel

omvormen van dunne metaalplaat, een alternatief voor het dieptrekken waarbij je geen matrijzen nodig

hebt. De techniek is bruikbaar voor zowel prototypebouw als kleine series. Sirris presenteert de nieuwste

mogelijkheden op het gebied van keramiek 3D-printen, waarvoor al de eerste toepassingen zijn gevonden.

3M presenteert een nieuwe lijmtoepassing: het verlijmen van honingraatstructuren met aluminium panelen

tot een sandwich voor maritieme toepassingen. Bijzonder is dat 3M erin slaagt om de lijm te combineren met

een anti-corrosiecoating. Verder zijn er nog presentaties over additive manufacturing van zowel metalen als

kunststof componenten. Het congres is bedoeld voor een breed publiek uit de maakindustrie, zowel product-

ontwikkelaars als mensen uit de productie. Deelname aan het congres kost (inclusief lunch en receptie na

afloop) 100 euro per persoon. Inschrijven kan via de website van de beurs www.mtms.eu. Een beursbezoek

zelf is overigens gratis, mits registratie via dezelfde website.

inspiratiebron. Anderzijds is het praktisch. We

tonen cases uit de praktijk van vandaag. Met

voor- en nadelen. We laten de bezoeker zien

dat het anders kan.”

MTMS toont de bezoekers ook live techniek.

Karl D’haveloose: “Dat doen we in de machine-

zones in beide hallen. Hier staan enkel exposan-

ten die machines werkend tonen.” Bewust kiest

hij ervoor om de beurs niet thematisch in te

delen. Dat betekent dus dat bezoekers een vijf-

assig bewerkingscentrum naast een lasersnijder

zien staan. Je ziet dus wellicht alternatieven

naast elkaar. Verspreid over de rest van de

beursvloer zijn er nog drie zones voor de toele-

veranciers en de materialenleveranciers. In alle

drie deze zones is er een grote centrale bar-

ruimte. D’haveloose: “We richten de paviljoens

optimaal in op netwerken.” Ook die transfor-

matie gaat de industrie doormaken. <<<

Karl D’haveloose: “Bezoekers komen om de

toekomst te zien” (foto: InventMedia)

“Industriebeurzen opnieuw uitvinden”

36-37_MTMS.indd 36 13-02-13 09:10


B E U R S

De Additive & New Manufacturing

Technologies Zone op de nieuwe

Belgische industriebeurs MTMS is

zonder meer het meest bijzondere

onderdeel. Hier tonen exposanten

technologie die morgen gemeengoed

zal zijn, maar vandaag al beschikbaar is.

De maakindustrie staat aan de vooravond van

een transformatie. Nieuwe technologie komt

beschikbaar, andere materialen, maar ook

nieuwe werkwijzen. Karl D’haveloose van In-

ventMedia, de Belgische organisator van de

vroegere Metapro, denkt dat ook beursorga-

nisatoren een transformatie moeten doorma-

ken. “We moeten de industriebeurzen op-

nieuw uitvinden. Bezoekers komen naar een

beurs om de toekomst te zien.” Met die toe-

komst worden bezoekers van MTMS (Materials

Transformation & Machining Show) direct ge-

confronteerd als ze via de Additive & New Ma-

nufacturing Technologies Zone de beurs bin-

nenstappen. De beurs vindt plaats van 20 tot

en met 22 maart in Brussels Expo. Dertig expo-

santen dompelen hen onder in nieuwe pro-

ductietechnologie. Dat behelst meer dan 3D-

printen en additive manufacturing, zegt Bart

Grimonprez van Howest Industrial Design Cen-

ter. Deze afdeling van de Hogeschool West-

Vlaanderen (Howest) tekent voor de organisa-

tie van het congres op de eerste beursdag (zie

kader) en ondersteunt bij de inrichting van

deze zone. “Het congres is enerzijds futuris-

tisch. Sprekers schetsen waar het industriële

midden- en kleinbedrijf over drie jaar terecht

kan komen. In dat opzicht is het congres een

25 Nederlandse exposantenEind januari hadden zich een kleine 25 Nederlandse exposanten in-

geschreven voor MTMS 2013. Is de Belgische markt aantrekkelijk of

voelen ze zich door het thema aangetrokken?

Paul van de Ven, marketing- en salesmanager bij Van Hoorn Car-

bide, ziet wel iets in het thema. “De verandering, meer materialen,

andere bewerkingstechnieken, is ook zichtbaar in ons deel van de

maakindustrie. Naast traditionele bewerkingen en behandelingen

van metaal en staal moeten in toenemende mate kunststoffen,

composieten en metaalvarianten bewerkt en verwerkt worden in

complexere eindproducten.” Met name de trend om producten als-

maar lichter te maken, leidt tot nieuwe materiaalcombinaties. Deze

zijn vaak abrasief, wat tot grote gereedschapslijtage lijdt. “Voor ons

vormt een uitdaging om passende gereedschappen te ontwikkelen.

MTMS biedt ons een platform om naast de frezen voor de bewer-

king van stalen en metalen ook onze frezen voor kunststoffen en

composieten te tonen.” Van Hoorn Carbide biedt de MTMS-bezoe-

kers een sneak preview van de nieuwe gereedschappen die later dit

jaar op de EMO worden getoond.

Alternatieve bewerkingstechnieken hoeven niet altijd heel nieuw

te zijn. Dat bewijst Etchform. Het etsen is een oud, maar nog on-

bekend proces. Nieuwer is het elektroformeren. Etchform laat op

MTMS beide technieken zien. “Ze zijn een alternatieve bewerkings-

technologie voor precisieproducten waarin je geen thermische of

mechanische spanningen wilt en die je niet meer hoeft na te be-

werken”, legt productmanager René de Vries van het Hilversumse

bedrijf uit. Toepassingen zijn vooral te vinden in de ruimtevaart,

halfgeleiderindustrie, machinebouw, sensoren productie, filtratie,

et cetera. Het is een aanvulling op en vaak gunstig alternatief voor

onder meer lasersnijden, vonken en fijnstampen. Bij fotochemisch

etsen haal je materiaal weg; bij elektroformeren bouw je juist het

materiaal op. Elektroformeren gebeurt bij Etchform alleen in nikkel

met een maximum dikte van circa 0,2 mm en structuren en toleran-

ties tot op sub micron niveau. Typische voorbeelden zijn connecto-

ren, (contact)veren, encoderschrijven, filters, maskers, pakkingen,

RFI- behuizingen, shims en zeven voor velerlei industriële toepas-

singen. Etchform wil op MTMS de Belgische markt verkennen. “We

doen al veel in het buitenland, maar niet in België. We willen daar

ons marktaandeel vergroten. De beurs is voor ons het platform om

de markt af te tasten.”

Voor Wil Toebes van Promatt is de belangrijkste reden voor deel-

name de Belgische markt. Die is voor de importeur van onder andere

Behringer zagen in de Benelux belangrijk. “De Belgische markt is heel

interessant. Waar Nederlanders in de stress schieten als ze het woord

crisis horen, lijken Belgen minder paniekerig te reageren. Het inves-

teringsklimaat is er veel constanter.” Promatt gaat met vijf machines

naar de MTMS. De stand is te klein om een volledig geautomatiseerd

systeem te tonen, zoals Behringer die bouwt. Automatisering is echter wel absoluut het thema als het om zagen

gaat, zegt Toebes. En dat reikt verder dan alleen automatische toevoer. De nieuwe Behringer zaagmachines

stellen zichzelf in. Sensoren voelen de weerstand tijdens het zagen en het zelf regulerend systeem van de zaag

past parameters automatisch aan, zodat je steeds een optimaal zaagproces hebt. Behringer zet in op intelligen-

tere besturingen en stabiele constructies omdat tegenwoordig heel andere materialen verwerkt worden dan

vroeger. Zwaardere en langere producten, moeilijk verspaanbare materialen. Ook het zagen verandert door de

komst van andere materialen.

MTMS toont transformatie maakindustrie

inspiratiebron. Anderzijds is het praktisch. We

tonen cases uit de praktijk van vandaag. Met

voor- en nadelen. We laten de bezoeker zien

dat het anders kan.”

MTMS toont de bezoekers ook live techniek.

Karl D’haveloose: “Dat doen we in de machine-

zones in beide hallen. Hier staan enkel exposan-

ten die machines werkend tonen.” Bewust kiest

hij ervoor om de beurs niet thematisch in te

delen. Dat betekent dus dat bezoekers een vijf-

assig bewerkingscentrum naast een lasersnijder

zien staan. Je ziet dus wellicht alternatieven

naast elkaar. Verspreid over de rest van de

beursvloer zijn er nog drie zones voor de toele-

veranciers en de materialenleveranciers. In alle

drie deze zones is er een grote centrale bar-

ruimte. D’haveloose: “We richten de paviljoens

optimaal in op netwerken.” Ook die transfor-

matie gaat de industrie doormaken. <<<

Karl D’haveloose: “Bezoekers komen om de

toekomst te zien” (foto: InventMedia)

Van Hoorn Carbide beschikt over een eigen

testcentrum (foto: Van Hoorn Carbide)

Een voorbeeld van een geëtst product, een

solar connector (foto: Etchform)

Een grote Behringer bandzaag tijdens de

Tube 2012 in actie (foto: Reinold Tomberg)

“Industriebeurzen opnieuw uitvinden”

36-37_MTMS.indd 37 13-02-13 09:10


Door de bestaande servokniehefboompers op een

aantal punten aan te passen en de beweging van de

stempel anders te programmeren, brengt Schuler

Gräbener het stansen met gewone gereedschappen

dichtbij de kwaliteit van het fijnstansen.

DOOR: FRANC COENEN

Bij het stansen snij je met het gereedschap eerst

een deel van het materiaal weg, daarna breekt

de rest af. Het resultaat is dat ongeveer 50 pro-

cent van het snijvlak een echte gladde snijzone

is (Glattschnitt), de rest is een breukvlak dat

ruwer is en vaak nabewerking vereist bij hoog-

nauwkeurige componenten. Wil je een 100 pro-

cent ‘Glattschnit’-aandeel, dan ben je tot nog

toe aangewezen op een fijnsnijdpers met bijbe-

horend gereedschap. Dit is echter een com-

plexe, kostbare en weinig flexibele oplossing.

Deze persen worden namelijk niet gebouwd

met grote tafelafmetingen. Dit betekent dat je

als er nog andere bewerkingen moeten gebeu-

ren, het werkstuk naar een tweede machine

moet. “Dat voorkomen we met deze verbe-

terde servokniehefboompers”, zegt Bart Desart

van Pack International, dat Schuler deels in Ne-

derland vertegenwoordigt. Met de verbeterde

pers haalt Gräbener een Glattschnitt-aandeel

van meer dan 80 procent van het snijvlak.

Om deze hoge stanskwaliteit te bereiken, heeft

Gräbener de pers op een aantal punten aange-

past. Met name de hogere stijfheid van deze

PSK-pers, zoals de typeaanduiding luidt, verge-

leken met de standaard MSK valt op. Zo buigt

de tafel slechts 0.04 mm per meter door bij volle

belasting op 2/3 van het totale tafeloppervlak.

De snijspeling in het gereedschap bedraagt

slechts 0,5 procent van de materiaaldikte: bij

3 mm (de dikte van het materiaal tijdens de de-

monstratie) betekent dit dat de 630 ton zware

ram in het materiaal beweegt met slechts 0,015

mm speling. Om de stijfheid van de pers te

tonen, had men bij Gräbener het gereedschap

excentrisch op de pers opgespannen. Deson-

danks gaf deze geen krimp, mede door de ver-

stevigde zijwanden en de vier rolgeleidingen

links en rechts. Dit zijn voorgespannen spelings-

vrije rolgeleidingen, die ervoor zorgen dat de

kiepstijfheid veel hoger ligt dan doorgaans.

Onmisbaar in het nieuwe concept is de servo-

aandrijving. Hierin schuilt het andere deel van

de oplossing om tot een fijnere stanskwaliteit

te komen. De stempel wordt namelijk lang-

zaam in het materiaal gebracht, waarna de be-

weging versnelt zodat het op volle snelheid

weer uit het materiaal komt. Desart ziet voor

het nieuwe concept veel mogelijkheden, omdat

je nu een fijne stanskwaliteit kunt combineren

met efficiency omdat de PSK 630 een tafel

heeft van 2.500 mm lengte. “Je kunt andere

bewerkingen in het proces integreren.”

Kwalitatief fijnsnijden

Schuler Gräbener heeft onder andere mangaanstaal (1.700 N/mm2) gestanst met een gladsnijkwaliteit (foto’s:

Frank Coenen)

Draadvonkmodule Widenhorn introduceert tijdens de Metaal-

Expo, die gehouden wordt van 5 tot en met 7

maart in ’s-Hertogenbosch, de nieuwste versie

van de CNC-software Edgecam. Deze bevat

naast veel nieuwe mogelijkheden voor frezen,

draaien en draai-frezen, een volledig nieuwe

module voor draadvonken. Edgecam 2013 R1

biedt een gebruikersvriendelijke interface voor

het programmeren van alle typen draadero-

deerbesturingen. Standaard wordt een serie in

de praktijk geteste postprocessors en intelli-

gente snij-instellingen meegeleverd. De

nieuwe cycli kennen de uitgangsmateriaalvorm

en genereren daardoor slimme snijbewegin-

gen en korte cyclustijden. Gebruikers hebben

Essentieel om de hoge afwerking van het breukvlak te verkrijgen is de

aangepaste curve. De pers gaat langzaam in het materiaal en versnelt daarna

De servoaandrijving zorgt deels ook voor een fijnere stanskwaliteit

Afbeeldingen in de

dialoogvensters,

vergelijkbaar met de

overzichtelijke opera-

ties van Edgecam,

maken het program-

meren van cycli en

het programmeren

van de automatische

featureherkenning

eenvoudiger en over-

zichtelijker (foto: WIA)

DOOR: FRANC COENEN

38-41,43-44_Technisch nieuws.indd 38 13-02-13 09:09


t e c h n i s c h n i e u w s

Kwalitatief fijnsnijden

Schuler Gräbener heeft onder andere mangaanstaal (1.700 N/mm2) gestanst met een gladsnijkwaliteit (foto’s:

Frank Coenen)

Maximale boorcapaciteitDe nieuwe Powerline serie van de Komet Group

bevat belangrijke kenmerken van de KUB Cen-

tron gereedschappen zoals de centrale boor-

kroon, het duidelijke aansluitpunt en de boor-

kop. Het gebruik van vierzijdige Quatron om-

keerbare snijkanten is echter nieuw. Gebruikers

profiteren van de dubbele boorhoeken en de

daaruit voortvloeiende toename van de voe-

dingssnelheden. Dit leidt tot kortere productie-

tijden. De centrale boorkroon van de Powerline

leidt het gereedschap nauwkeurig in de booras

en garandeert zo maatnauwkeurigheid, recht-

heid en maximale procesbetrouwbaarheid tij-

dens het boren tot een diepte van 9 × D. De

robuuste Quatron snijkant garandeert maxi-

male stabiliteit en een optimale spaanafvoer

zelfs bij grote boordieptes. Dankzij de snede-

verdeling per kant (vanaf x 39 mm) zijn korte

spanen mogelijk, zelfs met moeilijk te verspa-

nen materialen. De nieuwe Powerline kan wor-

den toegepast met alle bestaande KUB Centron

basiscomponenten. De Komet gereedschappen

worden in Nederland vertegenwoordigd door

Roco in Venlo.

Info? Zie www.products4engineers.nl

Infonummer: 70740

Verlaagde snijkrachtenWisselplaten met spaanbrekersnijkanten zijn nu ook beschikbaar voor Iscar’s T490-lijn. Betere

spaanafvoer, lagere snijkrachten en warmteontwikkeling, verbeterde bestendigheid tegen tril-

lingen: al deze kenmerken geven voordelen bij voorfreestoepassingen met Iscar’s egelfrezen. De

snijkanten van de frezen bestaan uit opeenvolgend geplaatste wisselplaten. Normaal gesproken

worden de frezen gebruikt met grote snededieptes en realiseren zij grote verspaningsvolumes.

Als gevolg daarvan is de verdeling van spanen erg belangrijk voor het effectief afvoeren via de

spaankamers van de frees. Iscar’s Helitang T490 freeslijn met tangentaal geklemde wisselplaten

verzekert productiviteit met de voordelen

van spaanbrekers. Gecombineerd met de

progressieve snijgeometrie en geavan-

ceerde Sumo-Tec hardmetaalsoorten, levert

deze freeslijn de klant efficiënte gereed-

schappen voor het productief voorfrezen

van diepe schouders, pockets en zijkanten.

De Helitang T490 wisselplaten zijn beschik-

baar in de maten 8 mm, 13 mm en 16 mm

en zijn geschikt voor verschillende typen

frees. Iscar Nederland is gevestigd in Gouda.


Infonummer: 70730

Draadvonkmodule Widenhorn introduceert tijdens de Metaal-

Expo, die gehouden wordt van 5 tot en met 7

maart in ’s-Hertogenbosch, de nieuwste versie

van de CNC-software Edgecam. Deze bevat

naast veel nieuwe mogelijkheden voor frezen,

draaien en draai-frezen, een volledig nieuwe

module voor draadvonken. Edgecam 2013 R1

biedt een gebruikersvriendelijke interface voor

het programmeren van alle typen draadero-

deerbesturingen. Standaard wordt een serie in

de praktijk geteste postprocessors en intelli-

gente snij-instellingen meegeleverd. De

nieuwe cycli kennen de uitgangsmateriaalvorm

en genereren daardoor slimme snijbewegin-

gen en korte cyclustijden. Gebruikers hebben

de keuze tussen meerdere vooraf bepaalde be-

werkingsstrategieën, zoals ‘onbemande nacht-

dienst’ of ‘bemande dagdienst’. Ook kunnen ze

eenvoudig een eigen strategie opbouwen. An-

dere features zijn onder meer verschillende

hoekbewerkingen, meerdere methoden voor

het laten staan van ondersteuningsmateriaal,

voor- en nabewerkingsmogelijkheden, diverse

stempels en mallen en een intelligente kamer-

strategie. Edgecam wordt in de Benelux gele-

verd door Widenhorn Industriële Automatise-

ring (WIA) in Rhoon.


Infonummer: 70728

De servoaandrijving zorgt deels ook voor een fijnere stanskwaliteit De nieuwe Powerline boorgereedschappen gaan tot

een diepte van 9 x D (foto: Komet)

Afbeeldingen in de

dialoogvensters,

vergelijkbaar met de

overzichtelijke opera-

ties van Edgecam,

maken het program-

meren van cycli en

het programmeren

van de automatische

featureherkenning

eenvoudiger en over-

zichtelijker (foto: WIA)

Bij het spaanbreken wordt een brede spaan

verdeeld in kleinere segmenten die de spaanafvoer

verbeteren (foto: Iscar)



Meer dan een jaar geleden deed het MAG-lasproces

ForceArc van EWM bij toeleverancier Tosec in

Zwolle zijn intrede in de productie. De

medewerkers brengen inmiddels de moderne

lastechnologie op verschillende wijzen in hun

productie in praktijk. Voor de diverse onderdelen

die Tosec met ForceArc last, wordt nu een derde van

de productietijd bespaard.

Bij de meeste constructies op maat die Tosec

maakt bedraagt het aandeel lasbewerkingen

ongeveer 40 procent. Lasprocessen waarmee het

bedrijf uit Zwolle last zijn elektrodelassen, TIG-

lassen, MIG/MAG-lassen en onderpoederdek-

lassen. De gebruikte materialen zijn de ongele-

geerde bouwstaalsoorten S235 en S335, fijnkor-

relig bouwstaal van het type Domex en Weldox

en slijtagebestendig mangaanstaal zoals Har-

dox. De plaatdiktes variëren van 4 mm tot 300

mm. Met betrekking tot de beslissing om For-

ceArc-technologie te gebruiken, werd Tosec ge-

adviseerd door lasspecialist René Kuipers van

Kumoweld in Assen. Zijn advies was om For-

ceArc te gebruiken in combinatie met de MIG/

MAG-multiproces-stroombron Taurus 451 en de

Synergic-besturing van het Duitse EWM. Inmid-

dels heeft Tosec de nodige ervaring opgedaan.

Met ForceArc wordt een hoger afsmeltvermo-

gen behaald, waardoor de lassers sneller kun-

nen lassen. De vlamboog brandt stabiel en doel-

gericht, de inbranding en flanklasnaaddekking

is goed en poriën in de lasnaad behoren tot het

verleden. De lassers zijn zeer te spreken over de

betrouwbaarheid en stootbestendigheid van de

Taurus stroombronnen en het draadtoevoerap-

paraat. Ook de toevoer van de massieve draad

functioneert perfect. Bovendien wordt door de

speciale geleiding van koude lucht de onder-

houdstijd tot een minimum beperkt omdat de

luchtstroming en de interne elektronische on-

derdelen van elkaar zijn gescheiden.

Meerdere besparingenDoor de bijzondere vlamboogkarakteristiek

van ForceArc ontstaat een hele reeks technische

en economische voordelen. Bij de constructie

van nieuwe bouwdelen schreven de voorschrif-

ten een naadopeningshoek van 60 graden voor,

nu is een openingshoek van 30 graden vol-

doende. Dit kan dankzij de drukkrachtige vlam-

boog die ook met een ‘stickout’ van 40 millime-

ter massieve draad richtingsstabiel brandt. Al-

leen zo komt de MAG-toorts diep genoeg in de

naad om grondlasnaden perfect te kunnen

lassen. Dit betekent dat er minder toevoeg-

draad nodig is voor grond-, vul- en deklagen en

wordt er energie, beschermgas en lastijd be-

spaard. Bovendien is de warmte-inbreng in het

basismateriaal gering, waardoor er minder

richtwerkzaamheden nodig zijn. Een voorbeeld

van de voordelen van het nieuwe proces zijn de

bevestigingsogen van kraancomponenten.

Tosec produceerde er indien nodig tot nu toe

twee per dag. Met het ForcArc-conform lassen

van de lasnaad kunnen er in eenzelfde aantal

uren drie bevestigingsogen gemaakt worden,

een tijdsbesparing van 33 procent. Via rönt-

gen-, hardheidskeuringen en slijpmonsters

blijkt dat ook deze lasnaden van hoogwaardige

kwaliteit zijn.

Lastijd besparen

Titaniumverspaning Speciaal voor bedrijven actief in de verspaning

voor de vliegtuigindustrie, heeft Ceratizit de

egelfrees MaxiMill 211-K ontwikkeld. Dankzij

meerdere rijen van wisselplaten bereikt deze

Afronden plaatranden Kranendonk uit Tiel introduceert het Edge Pre-

paration System, een machine om afronden van

Meer programmeergemakDe nieuwe software BySoft 7 van Bystronic

bevat diverse nieuwe functies en mogelijkhe-

den. Zo wordt bij het maken van een nieuw

onderdeel of een component de nieuwste ver-

sie van Solidworks geopend, naar keuze in 2D

of 3D. In CAM modus vinden de gebruikers di-

verse innovaties waaronder het automatisch

reduceren van botsingen tussen de snijnozzle

en afvaldelen die kantelen. De functie ‘spread

nesting’ zorgt ervoor dat tijdens het nesten de

onderdelen beter verdeeld worden. Beter bete-

kent in deze dat de software de onderlinge af-

stand tussen de onderdelen vergroot, voor een

hogere procesbetrouwbaarheid. Aan de andere

kant kan de operator of programmeur ook kie-

zen voor ‘compressed nesting’ waarbij juist de

onderlinge afstand wordt verkleind, waardoor

het plaatmateriaal zo efficiënt mogelijk benut

wordt. Er zijn mogelijkheden voor het maken

van snijpatronen, genereren van buigprogram-

ma’s, het simuleren van buigprocessen en der-

gelijke. Er zijn vier verschillende modules: plaat-

DOOR: DIETER SCHNEE

Met EWM ForceArc wordt een hoger afsmeltvermogen behaald, waardoor de lassers bij Tosec sneller kunnen

lassen (foto’s: EWM)

Bij het lassen van bevestigingsogen wordt een

tijdsbesparing gehaald van 33 procent

Het Edge Preparation System bestaat uit een portaal

met een intelligente freeskop (foto: Kranendonk)




Lastijd besparen

Titaniumverspaning Speciaal voor bedrijven actief in de verspaning

voor de vliegtuigindustrie, heeft Ceratizit de

egelfrees MaxiMill 211-K ontwikkeld. Dankzij

meerdere rijen van wisselplaten bereikt deze

egelfrees een snijdiepte van meer dan 100 mm

en werkt met een hoge snijsnelheid. Zeer goed

in te zetten voor de structuurdelen van vlieg-

tuigen. De MaxiMill 211-K is voorzien van wis-

selplaten met de HyperCoat CTC5240 coating.

Volgens Ceratizit zijn snijsnelheden mogelijk

van 75 m/min in titanium. Ceratizit Nederland

heeft een kantoor in Roosendaal.


Infonummer: 70732

Afronden plaatranden Kranendonk uit Tiel introduceert het Edge Pre-

paration System, een machine om afronden van

plaatmateriaal te automatiseren. Het Edge Pre-

paration System is een krachtgestuurde frees-

machine, die alle bewegingsruimte heeft om

complexe contouren van een goede 2 mm ra-

dius te voorzien. De machine bestaat uit een

portaal met een intelligente freeskop. Omgaan

met afwijkingen vanwege snijtoleranties, tem-

peratuurverschillen en spanningen in het mate-

riaal, vereist een intelligent systeem. Kranen-

donk heeft een freeskop ontwikkeld met force

control, die de rand van de plaat volgt met een

constante kracht. Hardware- en softwarecom-

ponenten werken nauw samen om de contou-

ren te volgen. Hierdoor ontstaat er een per-

fecte ronding aan elke plaatrand, ook als deze

afwijkt van zijn theoretische maat. Zowel de

boven- als onderkant van de platen wordt be-

werkt, zonder ze te hoeven keren. Kranendonk

heeft een slim pinnenbed ontwikkeld dat de

platen optilt en de freeskop niet in de weg zit.

Voor de aansturing gebruikt het Edge Prepara-

tion System dezelfde bestanden als de plaatsnij-

machines.


Infonummer: 70727

Meer programmeergemakDe nieuwe software BySoft 7 van Bystronic

bevat diverse nieuwe functies en mogelijkhe-

den. Zo wordt bij het maken van een nieuw

onderdeel of een component de nieuwste ver-

sie van Solidworks geopend, naar keuze in 2D

of 3D. In CAM modus vinden de gebruikers di-

verse innovaties waaronder het automatisch

reduceren van botsingen tussen de snijnozzle

en afvaldelen die kantelen. De functie ‘spread

nesting’ zorgt ervoor dat tijdens het nesten de

onderdelen beter verdeeld worden. Beter bete-

kent in deze dat de software de onderlinge af-

stand tussen de onderdelen vergroot, voor een

hogere procesbetrouwbaarheid. Aan de andere

kant kan de operator of programmeur ook kie-

zen voor ‘compressed nesting’ waarbij juist de

onderlinge afstand wordt verkleind, waardoor

het plaatmateriaal zo efficiënt mogelijk benut

wordt. Er zijn mogelijkheden voor het maken

van snijpatronen, genereren van buigprogram-

ma’s, het simuleren van buigprocessen en der-

gelijke. Er zijn vier verschillende modules: plaat-

bewerking, buisbewerking, buigen en plantma-

nager. Plantmanager is een tool voor het plan-

nen en monitoren van alle laser- en

waterstraalsnijmachines voor één fabriek. Alle

relevante machine- en productiedata zijn hier-

mee beschikbaar en inzichtelijk. Bystronic Bene-

lux is gevestigd in Hardinxveld-Giessendam


Infonummer: 70729

Verticale draaimachineDe Emco verticale draaimachine VT400 voert

naar keuze pure draai- of ook extra boor- en

freeswerkzaamheden uit. Dit geldt voor klauw-

plaatwerk tot 400 mm spandiameter en 450

omloopdiameter, lengte maximaal 200 mm en

gewicht tot 40 kg. Het automatiseringsconcept

is afgestemd op klantspecifieke behoeftes. Het

pick-upsysteem maakt aanvullende laadstations

voor werkstukken overbodig, daarom is het re-

latief eenvoudig om machines aan elkaar te

knopen en aanpassingen aan klantspecifieke

wensen door te voeren. De hoofdspil voert de

bewegingen uit in X- en Z-as en dankzij de posi-

tionering van het werkstuk is de spanenval vol-

ledig vrij. De hoofdspil heeft een vermogen van

36 kW bij 4.000 min-1 en een draaimoment van

600 Nm. Het werkbereik in X, Y en Z is 1.000

mm, 400 mm en 90 mm. Naast de basisvariant

zonder Y-as biedt de versie met bewegende re-

volveras en aangedreven gereedschap alle voor-

delen van compleetbewerking. Emco wordt in

Nederland vertegenwoordigd door Technische

Handelsonderneming De Ridder in Best.


Infonummer: 70739

Met EWM ForceArc wordt een hoger afsmeltvermogen behaald, waardoor de lassers bij Tosec sneller kunnen

lassen (foto’s: EWM)

Bij het lassen van bevestigingsogen wordt een

tijdsbesparing gehaald van 33 procent

De VT400 is de uitbreiding van de serie verticale

Emco draaimachines (foto: Emco)

De nieuwe BySoft 7 software van Bystronic biedt

diverse nieuwe nesting-functies (foto: Bystronic)

Het Edge Preparation System bestaat uit een portaal

met een intelligente freeskop (foto: Kranendonk)

De egelfrees MaxiMill

211-K is speciaal ontworpen

voor titaniumverspaning in de

vliegtuigindustrie (foto: Ceratizit)


Groot voordeel bij het snijden van dunne plaat, dankzij een hogere snijsnelheid, een lager energieverbruik en een lagere onderhoudskost t.o.v. de CO2 laser.

Bezoek ons tijdens de beurs en sluit af met een bezoek aan onze Open House... en ontdek de meest rendabele, productieve en betrouwbare lasersnijmachines live @:

De trend in het lasersnijden is de doorbraak van de Fiberlaser.

Voor meer info contacteer ons:Yamazaki mazak europe n.V. Grauwmeer 7, Research Park, 3001 Leuven, België T: +32 (0)16 39 16 11 e: [email protected]

Yamazaki mazak nederland B.V. Peppelkade 54, 3992 AK HOUTEN, Nederland T: +31 (0)30 634 40 30 e: [email protected]

RENTABILITEIT

ww

w.m

azak

.eu

Optiplex Fiber 2 kW @ MTMS(4 kW beschikbaar vanaf dit voorjaar)

BRUSSELS EXPO20-21-22 maarT van 10u00-18u00

Weiveldlaan 39, B-1930 ZAVENTEM20-21-22 maarT van 14u00-21u00

OPEN HOUSE LASERSNIJMACHINES

13331 Adv. Mazak Rentabiliteit MetaalMagazine.indd 1 16/01/13 17:05



HoogvolumeverspaningDe Zuid-Koreaanse fabrikant van gereedschap-

pen Korloy introduceert de Power Buster. Deze

voorfrees kan door een grote aanzetsnelheid

en freesdiepte op hoge snelheid veel materiaal

frezen. De snijkanten van de wisselplaten be-

vatten spaanbrekers die voor een grotere pro-

ductiviteit zorgen dan conventionele ISO-fre-

zen. Door de bijzondere geometrie en het ont-

werp van wisselplaten beschikken de hoge

snelheidsfrezen over een goede stabiliteit en

lange levensduur. De spaanbrekers breken de

spanen in kleinere stukken, waardoor er een

goede spaanbeheersing is. Minder storingen en

een langere levensduur zijn het gevolg. Er zijn

twee instelhoeken (45° en 80°), waardoor de

wisselplaten fl exibel zijn in te zetten, ook op

kleinere bewerkingsmachines met minder ver-

mogen. De Power Buster is een ‘allround’ inzet-

baar stuk gereedschap en geschikt voor de

gangbare staalsoorten, staallegeringen en giet-

werk. Door de grote nauwkeurigheid kan de

Power Buster ook voor nafrezen ingezet wor-

den. De importeur van Korloy in Nederland is

Comadex Cutting Tools in Zevenaar.


Infonummer: 70736

SnelwisselmoduleSpecifi ek voor de geautomatiseerde pallet- en

gereedschapsbehandeling heeft Schunk de snel-

wisselmodule NSR-A ontwikkeld, die een bela-

ding zeer dicht bij de montage- of machinetafel

mogelijk maakt. Een bijzonder lage opbouw in

het spanstation en –pallet is mogelijk, waardoor

er veel ruimte voor de onderdelen en de asbewe-

gingen over blijft. De NSR-A heeft een eigen

massa van 1,6 kg (maat 160) en genereert een

sluitkracht van 14 kN. Er kunnen pallets mee ge-

hanteerd worden tot 350 kg (400 x 400 mm) als-

mede gereedschappen. Om te ontgrendelen, dat

ook met olievrije perslucht mogelijk is, voldoet

een pneumatisch systeemdruk van 3,5 bar. Tegen

spanen en koelvloeistof is de vormgesloten mo-

dule volledig afgesloten. De module kan voor-

zien worden van een Schunk mediumdoorvoer

voor pneumatische, elektrische of vloeistofl eidin-

gen. De herhalingsnauwkeurigheid is 0,02 mm.


Infonummer: 70637

RondloopnauwkeurigheidDe nieuwe spantangopname EPB 5672 van Seco

Tools is geschikt voor hogesnelheidsfrezen en

hoogvolumeverspaning. Deze spantangop-

name biedt een maximale rondloopnauwkeu-

righeid van slechts drie micron bij een gereed-

schapslengte van drie keer de buitendiameter

(3xD), tot 50 mm. De hoge en gelijkmatige druk

op de gereedschapsschacht wordt bereikt door

de spanmoer en door de hoogwaardige afwer-

king en precisie van het lichaam, spantang en

moer. Het resultaat is een overdraagbaar kop-

pel dat drie keer hoger is dan dat van de voor-

gaande spantangopnamen. De kop kan een

toerental aan van 80.000 min-1, maar het wer-

kelijke maximum wordt vaak beperkt door het

type en de grootte van de opname. De span-

tangopname EPB 5672 is leverbaar met diverse

conussen, in vijf verschillende groottes: 11 (1–7

mm); 16R (1–10 mm); 16 (1–10 mm); 25 (2–16

mm); 32 (2–20 mm). Iedere grootte biedt de

keuze tussen korte, middellange en lange uit-

steeklengte. De spantangen zijn leverbaar in

conventionele en afgedichte uitvoering (be-

halve voor grootte 11, waarvoor geen afge-

dichte uitvoering wordt geleverd). Seco Tools

Benelux is gevestigd in Gorinchem.


Infonummer: 70738

Groot koppelDoor een combinatie van hoge spankrach-

ten en geoptimaliseerde interferentieni-

veaus, zorgt het KM4X snelwisselgereed-

schapsysteem van Kennametal voor een

robuuste verbinding, een hoge stijfheid en

buigbelastbaarheid. Dit resulteert in sterk

verbeterde prestaties bij het bewerken van

hogesterkte legeringen en andere materi-

alen, bij extreem hoge verspaansnelheden.

Het gebruik van ‘three surface contact’

voor een betere stabiliteit en optimale

klemkrachtverdeling en interferentie, re-

sulteert bij de KM4X-techniek in een drie

keer hogere buigweerstand in vergelijking

met andere gereedschapssystemen. KM4X-

systemen kunnen worden toegepast bij

multitasking, draaibewerkingen, bewer-

kingscentra en transfermachines in de

handmatige, halfautomatische of volauto-

matische modus.


Infonummer: 70733

Zonder KM4X zouden helix frezen als deze

hun buigmomentlimiet overschrijden lang

vóórdat de koppelgrenzen zijn bereikt (foto:

Kennametal)

Hoge

spaanvolumes

zijn mogelijk

met de nieuwe

Power Buster

van Korloy

(foto: Korloy)


RondloopnauwkeurigheidDe nieuwe spantangopname EPB 5672 van Seco

Tools is geschikt voor hogesnelheidsfrezen en

hoogvolumeverspaning. Deze spantangop-

name biedt een maximale rondloopnauwkeu-

righeid van slechts drie micron bij een gereed-

schapslengte van drie keer de buitendiameter

(3xD), tot 50 mm. De hoge en gelijkmatige druk

conussen, in vijf verschillende groottes: 11 (1–7

mm); 16R (1–10 mm); 16 (1–10 mm); 25 (2–16

mm); 32 (2–20 mm). Iedere grootte biedt de

keuze tussen korte, middellange en lange uit-

De spantang-

opname

EPB 5672 is

geschikt voor

frezen, boren,

tappen en

ruimen (foto:

Seco Tools)

Het sluitsysteem van de NSR-A heeft een

gepatenteerde express- en spanslag (foto: Schunk)





TerugkoppelingHonderd jaar Atlas Copco in NederlandIn 1913 importeert de firma L.A.A. Weeda uit

Rijswijk persluchtproducten op de Neder-

landse markt. Deze producten waren afkom-

stig van Atlas Diesel AB. Destijds was dat de

naam van het huidige Atlas Copco, omdat er

in Stockholm lange tijd dieselmotoren in li-

centie werden gefabriceerd. De grote sprong

van perslucht naar de industrie moest nog

komen. De producten die Weeda impor-

teerde werden voornamelijk aan de aanne-

merij en mijnbouwindustrie geleverd. De

Nederlandse Staat(kolen)mijnen waren

grootafnemer van rotsboorapparatuur en

boorstalen. Tot de sluiting in de jaren zestig

bleven de mijnen een belangrijke afnemer

van Atlas Copco-producten (foto: Atlas

Copco).

Schuin snijden De PowerBlade van Messer Cutting Systems is een

fiberlasersnijmachine met een zwenkbare snij-

kop. De machine is leverbaar in drie verschillende

breedtes: 4.200 mm, 5.000 mm en 6.000 mm. De

bijbehorende maximale plaatbreedtes zijn: 2.500

mm, 3.000 mm en 4.100 mm. De lengte van de

bewerkingstafel is variabel, maar Messer claimt

dat lengtes van meer dan 40 m leverbaar zijn. De

PowerBlade heeft een zwenkbare snijkop, waar-

mee maximaal tot 45 graden onder een hoek

gesneden kan worden. Deze kop kan 360 graden

roteren. De fiberlaser heeft een vermogen van

tussen de 2,4 en 3,0 kW. De positioneringssnel-

heid van de machine bedraagt 100 m/min voor

zowel de X- als de Y-as en de acceleratie is maxi-

maal 0,7 g. De positioneringsnauwkeurigheid is ±

0,1 mm. Een ‘on board’ camera maakt het voor de

operator mogelijk om het gehele snijproces goed

te volgen. De snijmachines van Messer worden in

Nederland vertegenwoordigd door Messer Eutec-

tic Castolin Benelux in Delft.


Infonummer: 70734

De zwenkbare

snijkop van de

Powerblade

kan 360

graden roteren

onder een

hoek van

maximaal 45

graden (foto:

Messer Cutting

Systems)

c o l o f o nMetaal MagazineOnafhankelijk vakblad voor ondernemers en leiding gevenden in de metaalbranche, constructeurs en hoofden van technische dien-sten in industriële bedrijven. Technische, actuele en praktijkge-richte informatie over metaalproductietechnieken.Metaal Magazine is een uitgave van Eisma Industrialmedia en een voortzetting van Metaal en Kunststof.

Hoofdredacteur: ing. Reinold TombergRedactie: Jeroen Aalberts, Paul QuaedvliegBureauredactie: Liedy BisselinkVormgeving: ZeeDesignE-mail redactie: [email protected] redactie: +31 088 2944707Internet: www.metaalmagazine.nlAdres: Informaticaweg 3, NL-7007 CP Doetinchem

Uitgave: Eisma Industrialmedia BV, postbus 361, 7000 AJ Doetinchem

Directie: Egbert van Hes, algemeen directeurBouke Hoving, financieel directeur Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur

Uitgever: Cobie te Nijenhuis

Marketing: Imke Hammerman, tel.: +31 88 2944760

Advertentie-exploitatie:Sales: Tessa Feron, accountmanager,tel.: +31 88 2944739, e-mail: [email protected]

Traffic:ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810, [email protected]

Abonnementeninformatie:Abonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven. Tel.: +31 88 2266648 , e-mail [email protected]: € 264 per jaar (excl. 6% BTW) (bij automati-sche incasso bespaart u € 3 administratiekosten). Dit is bij vooruit-betaling verschuldigd.Abonnementsprijs voor andere landen op aanvraag.Abonnementen kunnen op elk gewenst moment van het jaar in-gaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opgave via www.metaalmagazine.nl of via abonnement@ eisma.nl. Opzeg-ging dient schriftelijk en minimaal een maand voor het einde van de abonnementsperiode te geschieden. U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging.

Bankrelatie:Voor Nederland: Friesland Bank: 29.80.05.298Voor België: Postcheque Brussel: 000-0007463-91

Druk: Scholma Druk b.v.

©2013 Eisma Industrialmedia BV, Leeuwarden

Algemene VoorwaardenNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overge-nomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, me-chanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voor-afgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen en-kele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebrui-ken informatie te controleren.Leveringsvoorwaarden, zie www.eismamediagroep.nl



ww

w.d

ymato.n

lw

ww

.dym

ato.nl

Voor een u i tgebre id o r iënte rend gesprek kunt u be l len met onze spec ia l i s ten 0318-550800 in [email protected] l

DYMATO AAN DE BASIS VAN KWALITEIT

Met Hyundai-Wia’s nieuwe lijn van horizontale bewerkingscentra investeert u in technologie

die u op een voorsprong zet!

Eén van de toppers uit deze nieuwe lijn is de Hyundai-Wia HS-4000. Deze machine haalt as-snelheden van

maar liefst 50 meter per minuut over de X-, Y- en Z-as. Uitgerust met een Big Plus spindelopname wordt

gereedschap gegarandeerd stabiel opgenomen. De 25/22 kW ingebouwde spindelmotor heeft een

standaard toerental van 12.000 omwentelingen per minuut.

Wilt u een absolute topsnelheid? Kies dan voor de optie van 15.000 omwentelingen per minuut.

De Hyundai-Wia HS-4000 is zeer milieuvriendelijk. Hij verbruikt maar liefst 30% minder smeerolie doordat

gebruikte olie volledig wordt teruggewonnen. Ook stroomverbruik wordt tot een absoluut minimum beperkt.

Met de ‘power consumption monitor’ kunt u precies zien hoeveel stroom er wordt gebruikt en de

‘auto power off’ zorgt ervoor dat de machine niet onnodig lang aanstaat.

Ontdek de Hyundai-Wia HS-4000: een energiebesparende

machine boordevol mogelijkheden om uw

productbewerking te optimaliseren!

Hyundai-Wia HS-4000 at Dymato

12020142_DYMATO_ADV_191x265.indd 1 5/8/12 11:05 AM

Metaal ExpoStand 06.C210

Met de beste afsteeksystemen en een verbeterde standtijd

• Biedt een vrije, ononderbroken spaanafvoer omdat er geen boven klemming is zoals bij andere systemen (zeer belangrijk bij diepe groeven)

• Tang-grip iQ - enkelzijdige afsteekwisselplaat met een onverslaanbaar klemmechanisme

BriljantAfsteken

markt standaard

www.iscar.nl

verBeterde

houdergeometrie geeft

een lAngere stAndtijd

isCAr’s

IQ ads_Holland Phase 2 DU.indd 1 11/27/12 3:48 PM

Documents

Metaal Magazine 2 - 2013