Metaal & Techniek oktober 2014

VAKBLAD VOOR HET MKB IN DE METAAL

BAROMETER Q3:GROEI LIGT STIL

THEMA CNC

IMTS CHICAGO TOONT LAATSTE ONTWIKKELINGEN

Awardwinnaar Aldowa BV realiseert dromen

10

maandblad • 59e jaargang • oktober 2014

MT10_Cover.indd 1 14-10-14 15:41

T H E U L T I M A T E S T E E L C O M P A N Y

Inductieharden machinefabriek

aandrijftechniekhydrauliekoffshorepapierindustrieagri industrierecycling

T +31 411 673 031www.saboboxtel.nl

advertentie Metaal en Techniek 230x280.indd 1 05-01-12 15:16MT10_Cover.indd 2 14-10-14 15:42

T H E U L T I M A T E S T E E L C O M P A N Y

Inductieharden machinefabriek

aandrijftechniekhydrauliekoffshorepapierindustrieagri industrierecycling

T +31 411 673 031www.saboboxtel.nl

advertentie Metaal en Techniek 230x280.indd 1 05-01-12 15:16

Als ondernemer kunt u eigenlijk niet ziek zijn. Uw werk blijft liggen, u kunt uw afspraken

niet nakomen, uw inkomsten lopen terug. Wellicht heeft u zelf de nodige middelen

achter de hand. Maar is dit voldoende om uw uitgaven te bekostigen als u geen inkomen

heeft uit uw onderneming? En wat betekent dit voor uw gezin?

Uw inkomen verzekeren

Assurantiën voor de metaal

InkomenszekerheidOm u inkomenszekerheid te bieden in geval van ziekte of een ongeval is er de arbeids-ongeschiktheidsverzekering (AOV). Deze is speciaal ontwikkeld voor u als lid van Metaalunie, betaalbaar en met uitstekende voorwaarden. AOV: duur of noodzakelijkEen veelgehoorde uitspraak is dat een AOV duur is. Maar is dit ook zo? Voor iedere ondernemer is dit een afweging: sommige risico’s kunt u prima zelf dragen, maar andere zijn te groot om onverzekerd te laten. Wij helpen u graag om uw risico in kaart te brengen.

8 goede redenen om voor de AOV van MEVAS te kiezen

• Lage premie: tot meer dan 50% lager dan bij andere aanbieders• Eindleeftijd tot 67 jaar mogelijk• Flexibel in verzekerd bedrag, einddatum en eigen risico• Uitstekende begeleiding bij arbeidsongeschiktheid door MEVAS• Toetreding tot 59 jaar, tot 50 jaar geen keuring bij toetreding• Premievrijstelling bij langdurige arbeidsongeschiktheid• Aanvangskorting in de eerste 3 verzekeringsjaren• Premie fi scaal aftrekbaar• Verrassend lage advieskosten

Alle informatie over de AOV vindt u op www.mevas.nl. Wilt u graag persoonlijk advies, neemt u dan contact op met ons zorgteam.

Postbus 126 1850 AC HEILOO | 088 456 [email protected] | www.mevas.nl

MT10_Cover.indd 3 14-10-14 15:42

inhoud

4 • oktober 2014 • METAAL & TECHNIEK

Barometer Q3 toont stilstand Thema: CNC

Dromen Aldowa komen uit CE-markering EN 1090-1

De groei van MKB-metaal is in de zomer tot stilstand gekomen. Zorg-wekkend is de aanhoudende prijsdruk. De minder goede resultaten zijn slechts voor een deel toe te schrijven aan het zomerseizoen.

De veelzijdigheid van CNC is groot. Dat blijkt onder meer uit het portret van spuitgietmatrijzen-producent Ramix, de modelmakerij van Peter Timmersmans, de buigtechniek van Van der Hoorn Buigtechniek en de messenslijperij van Tebra.

Aldowa leverde en monteerde de ongeveer 4500 beprinte aluminium platen voor de door koningin Máxima geopende Markthal in Rotter-dam. Daarnaast won het bedrijf de Metaalunie Award. Hoe het bedrijf veranderde van traditioneel metaalbedrijf tot ‘mensenbedrijf’.

Sinds 1 juli 2014 is CE-markering van dragende constructies uit staal en aluminium verplicht. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt zich bezig met de handhaving van de norm. Wat betekent dit voor leden van Metaalunie?

Verder in dit nummer

Nieuws 6New Business Event 24Vakkanjers 37Teqnow 38Metaaltechniek 41

Rechtgezet 43Blik op Branches 44Product 54Kompas 60Tot slot 62

29 14

10 48

Koninklijke MetaalunieKoninklijke Metaalunie is de grootste Nederlandse ondernemers-

organisatie voor het MKB-metaal. De ruim 13.000 aangesloten

leden bieden werk aan zo’n 150.000 werknemers en realiseren

een gezamenlijke omzet van ruim 22 miljard euro. Meer weten?

Kijk op www.metaalunie.nl of bel 030 – 605 33 44.

MT10_Inhoud.indd 4 16-10-14 09:12

METAAL & TECHNIEK • oktober 2014 • 5

Met een kort optreden in het NOS Journaal zorgde minister Asscher voor een forse discussie over robotisering. Hij had zijn uitspraak dat robots steeds meer taken van werknemers gaan overne-men en dat dit zal leiden tot werkloosheid, nog niet gedaan of ineens leek heel Nederland iets te moeten zeggen over de robot. Natuurlijk, de media pikte zijn uitspraken gretig op en vergaten mee te geven dat Asscher wel verwacht dat we nog kunnen anticiperen op de geschetste ontwik-keling. Want als ik morgen een taxi aanhoud, zal zeer waarschijnlijk nog steeds de deur door een menselijke taxichau� eur worden opengehouden.

Toch is het goed om op een realistische en vooral pragmatische wijze aan te kijken tegen roboti-sering. Iets dat overigens in veel MKB-metaal-bedrijven al lang gebeurt. Denk maar aan de simpele pick and place robot die producten van de ene plek naar de andere verplaatst. Laat staan de geavanceerde lasrobots. Dat is een ontwik-keling die al jaren gaande is. Ik ken een bedrijf dat door middel van AGV-systemen platen van diverse staalsoorten draagt naar de draagarm

van de lasersnijmachine, die automatisch wordt beladen en afgeladen. Lopen daar geen mensen meer rond? Nee, zover is het nog niet. De mensen die er lopen, doen wel iets anders dan voorheen. Er vindt controle plaats, er moet geprogrammeerd worden en, niet geheel onbelangrijk, binnen-komende orders moeten gemonitord worden en begeleid. Wie weet is er wel iemand die zich fulltime bezighoudt met de website, het hybride visitekaartje van het bedrijf.

Robotisering is niet anders dan een nieuwe ont-wikkeling in industrialisering, zoals ooit het wiel, de stoommachine en de computer dat waren, die nu snel op ons a� omt. Kijk naar PostNL. Daar verdwenen in rap tempo de traditionele post-bestellers omdat mensen veel minder briefpost versturen vanwege de opkomst van internet. Maar datzelfde internet zorgt er voor dat veel meer mensen online producten bestellen. Producten die om veel meer logistiek vragen en dus om men-sen die dat voor hun rekening nemen. Dichter bij

Robot = werk

huis: veel Metaalunieleden zijn ooit in een ver ver-leden begonnen als de plaatselijke (hoef)smid. Met de komst van de auto en de industrialisatie transformeerden ze tot technische bedrijven. Die nog steeds bestaan. Ze hebben er wel moeite voor moeten doen. Ze hebben zich gerealiseerd dat er veranderingen aan kwamen, die hun business zouden gaan veranderen en hebben daar op geanticipeerd. Want verandering brengt kansen en bedreigingen. De kunst is de kansen te pakken en zo de bedreigingen te neutraliseren.

De in gang gezette discussie over robotisering moet dus in ieder geval leiden tot het nadenken over wat het voor jouw bedrijf en jouw medewer-kers gaat betekenen. Voor zover je als onderne-mer daar al niet mee bezig bent. Het gaat banen vervangen, daar ben ik zeker van. Maar misschien hoeven we daar niet eens rouwig om te zijn, omdat dit verlies ruimte biedt voor creatieve, multi-inzetbare medewerkers. Als laatste: Het woord robot is afgeleid van het Tsjechische woord robota, dat 'werk' of 'verplichte arbeid' betekent…

Lopen daar geen mensen meer rond?Fried Kaanen, voorzitter Koninklijke Metaalunie

Rechtgezet 43Blik op Branches 44Product 54Kompas 60Tot slot 62

Robot = werk

MT10_Inhoud.indd 5 16-10-14 09:12


Colofon

Metaal & Techniek is een vakblad voor het midden- en kleinbedrijf in de metaal en tevens het o� ciële orgaan van Koninklijke Metaalunie. Het verschijnt 11 keer per jaar. De leden van Metaalunie ontvangen Metaal & Techniek uit hoofde van hun lidmaatschap.

Uitgave

AdresEssebaan 63c, 2908 LJ Capelle aan den IJsselPostbus 8632, 3009 AP RotterdamTel.nr. +31 (0)10 289 40 78Faxnr. +31 (0)10 289 40 76

UitgeverMarjan Leenders

RedactieJan Kloeze (hoofdredacteur)[email protected]é Pot (eindredacteur)Tel.nr. +31 (0)570 50 43 83E-mail: [email protected]

Redactie MetaalunieTony van der MeerBasisontwerpVormbreker Nieuw-Vennep

MedewerkersRonald Buitenhuis, Hans Koopmans, Loek Kusiak, Ewald Lohmann, Frank Senteur, Erik Steenkist, Leon van Velzen

AdvertentieverkoopMargarita Robertson [email protected] op aanvraag+31 (0)10 289 40 69

AbonnementenAbonnementsprijs NL 11 nummers € 119,00. Los nummer € 14,50. Proefabonnement 3 nummers € 19,-. Buitenland € 134,-(alle prijzen excl. 6% btw en € 3,95 administratiekosten).

Opgave abonnementenTel.nr. +31 (0)10 289 40 08(tussen 09.00 en 12.00 uur)Faxnr. +31 (0)10 289 40 76E-mail:[email protected] abonnement schri� elijk en uitsluitend drie maanden voor afloop van de abonnementsperiode.Het abonnementsgeld dient bij vooruitbetaling te worden voldaan. Voor de algemene voorwaarden, zie www.mybusinessmedia.nl/algemenevoorwaardenBank: 1421.46.439.

Voor informatie over Koninklijke MetaalunieKoninklijke MetaalunieEinsteinbaan 1Postbus 26003430 GA NieuwegeinTel.nr. +31 (0)30 605 33 44Faxnr. +31 (0)30 605 31 22www.metaalunie.nl

Opmaak De Opmaakredactie, Wehl

DrukDrukkerij Roelofs, Enschede

©2014MYbusinessmediaISSN: 0026-0479Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Hoewel dit tijdschri� zorgvuldig en naar beste weten wordt samengesteld, kan de uitgever niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de in dit tijdschri� gegeven informatie. Gebruikers van het tijdschri� wordt nadrukkelijk aangeraden de vaktechnische informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar altijd mede af te gaan op hun professionele kennis en ervaring, en de te gebruiken informatie te controleren. Beleidssecretaris Onderwijszaken van Metaalunie André van der Leest (rechts) overhandigt

staatssecretaris Onderwijs Sander Dekker het eerste exemplaar van de publicatie Technow, speciaal voor het onderwijs.

Kick-o� actieplan ‘ Kiezen voor Technologie’

Staatssecretaris Sander Dekker hee� tijdens een kick-o� bijeenkomst in de Amsterdam ArenA met een symbolische trap in het doel het nieuwe actieplan ‘Kiezen voor Technologie’ o� cieel afgetrapt. Met het actieplan wordt een extra impuls aan Wetenschap en Techniek (W&T) in het basis- en voortgezet onderwijs gegeven.

Leidraad voor dit plan zijn de ambities uit het Techniekpact 2020. Zowel vanuit het ontwikkelperspectief van de kinde-ren als vanuit het perspectief van de Nederlandse economie is meer aandacht voor wetenschap en technologie in het funderend onderwijs gewenst. Het plan voorziet in een investering van twintig miljoen euro in de komende twee jaar.

TechnowTijdens de kick-o� hee� André van der Leest, beleidssecretaris Onderwijszaken van Metaalunie (rechts op de foto), namens het bedrijfsleven staatssecreta-ris Onderwijs Sander Dekker het eerste exemplaar uitgereikt van de publicatie Technow, speciaal voor het onderwijs. Eerder werd al versie voor het bedrijfsle-

ven gepubliceerd en in een oplage van 50.000 verspreid. Nu is er een versie voor het onderwijs.

Jet-Net Junior HubZes Jet-Net Junior Hubs ontvingen uit handen van de staatssecretaris een cer-ti� caat voor hun nieuwe initiatief. Bin-nen deze hub gaat het bedrijfsleven samenwerken met onderwijs en Pabo’s om de succesvolle aanpak van Jet-Net op het voortgezet onderwijs door te zetten binnen het primair onderwijs. De zes hubs hebben ieder een eigen plan inge-diend met als doel huidige leerlingen en leerkrachten op een goede en leuke manier in aanraking te laten komen met wetenschap en technologie.

Roep om parttime banen in techniekHet aantal deeltijdwerkende mannen tussen de 15 en 25 jaar is de afgelopen jaren gegroeid naar bijna 50 procent. In de technische sector is echter 93 procent van alle banen fulltime. Een oproep van TechniekTalent.nu om hierop te anticiperen.

“Steeds meer mannen willen parttime of flexibel werken. Bijna 50 procent van de jonge mannen werkt tegen-woordig parttime, terwijl slechts zeven procent van de technische banen parttime is. Daar zit een discrepantie waar we iets mee moeten. We willen de vele goede arbeidskrachten niet kwijt, die hebben we nodig om de aankomende technische per-soneelstekorten het hoofd te kunnen bieden”, aldus Chris van Bokkum, directeur van TechniekTalent.nu.

Die toenemende behoe� e naar parttime werk ontstaat doordat zorgtaken thuis toe-nemen. Minister Asscher komt deze groep mensen tegemoet door binnenkort het verlof voor 'nieuwe' vaders en mensen die voor zieke familieleden willen zor-gen, uit te breiden.

Colofon

nieuws

MT10_Nieuws.indd 6 16-10-14 10:22


Digitale nieuwsbrief in nieuw jasje

De wekelijks verschijnende Metaalunie-digita-le-nieuwsbrief is in een nieuw jasje gestoken. Elke dinsdag wordt u in woord en beeld geïn-formeerd over aan het MKB-metaal gerelateerd nieuws, interessante bijeenkomsten, de nieuwste Metaalunie-blogs en de actuele the-ma’s op bijvoorbeeld sociaal juridisch gebied. Na één kop ko� e bent u weer helemaal op de hoogte van wat er speelt.

Aanmelden voor de nieuwsbrief kan simpel door uw naam en bondsnummer in een e-mail te sturen aan [email protected].

Nieuwe installatie Tata Steel voor automobielbranche Tata Steel in IJmuiden hee� een nieuwe installatie in bedrijf genomen voor het afwerken van verzinkt staal, dat met name wordt geleverd aan autofabrikanten. Verzinkt staal wordt onder meer toegepast in de kooiconstructie en in buitendelen van auto’s. Daarom moet het aan de allerhoogste kwaliteitseisen voldoen.

Onregelmatigheden in het materiaal worden door autofabrikanten niet geaccepteerd. Door de inge-bruikname van de nieuwe installatie kan Tata Steel verder groeien in de markt voor automotive staal en in andere belangrijke segmenten. Tata Steel hee� ruim 12 miljoen euro in de zogeheten Finis-hing Line 32 geïnvesteerd. Het bouwen van de installatie hee� een jaar geduurd. De lijn hee� een capaciteit van 400 kiloton verzinkt staal per jaar.

AutomotiveFinishing Line 32 complementeert de Dompelver-zinklijn 3 bij Tata Steel in IJmuiden, een van de drie dompelverzinklijnen die in 2009 in gebruik is geno-men. Finishing Line 32 voorziet in het inspecteren, verwijderen van delen die niet aan de hoge kwali-teitseisen voldoen, op breedte en lengte snijden, laserlassen, slitten, dubbelzijdig oliën, merken, oprollen en van een bindband voorzien van ver-zinkt staal. Door rolnaadlassen te vervangen door laserlassen kunnen klanten het staal gemakkelijker verwerken. De nieuwe installatie sluit direct aan op de Dompelverzinklijnen, hetgeen de doorlooptijd verkort en de leverbetrouwbaarheid vergroot.

Metaalunie pleit voor concrete maatregelen mkbHet is goed dat het kabinet voornemens is niet verder drastisch te bezuinigen, maar het is jammer dat er aan de andere kant niet of nauwelijks wordt geïnvesteerd in verdere economische ontwikkeling. Bovendien betekent een verlaagde lastenverzwaring nog geen lastenverlichting. Dit zegt Koninklijke Metaalunie in een eerste reactie op de gepresenteerde Miljoenennota.

“Verbetering van het koopkrachtplaatje is natuur-lijk een positieve boodschap die iedereen zal toe-juichen, maar voor de lange termijn moet er meer gedaan worden om economische groei te stimule-

ren”, zegt directeur Beleid Koninklijke Metaalunie Jos Kleiboer. “Dat is cruciaal, omdat daarmee de werkgelegenheid ook verbetert.” De weg naar economische groei en terugdringen van werkloos-heid loopt volgens Kleiboer via het mkb, de banenmotor van de economie. “Daarom is het zo belangrijk dat de overheid in plaats van alleen maar positief te praten over het mkb, dit praten omzet in concrete beleidsmaatregelen. Beleid dat het mkb stimuleert en vooruit helpt, maar in ieder geval niet frustreert. Het steken van de lo� rompet over het mkb alleen is onvoldoende.” Als voorbeelden hiervan noemt Kleiboer het ont-slagrecht dat wel wordt veranderd, maar niet ver-

soepeld, de aanhoudende � nancieringsproble-men in het mkb en de hoge lasten op arbeid. Zaken waarbij niet genoeg rekening wordt gehou-den met de belangen van het mkb”, vindt Kleiboer. Toch is hij van mening dat bedrijven op eigen kracht ook in staat zijn economische groei te realiseren: “Mkb-bedrijven zijn flexibel, slag-vaardig en kennen ook met tegenwind maar één richting en dat is vooruit. Maar dat gaat sneller en soepeler met een overheid die dit faciliteert en niet tegenwerkt. Stem nieuwe weten regelgeving daarom eerst af op het mkb is ons devies.”

MT10_Nieuws.indd 7 16-10-14 10:22


De motivatie is dat over de gehele breedte van de gestelde criteria bijzonder hoog wordt gescoord. Niet alleen ketenoptimalisatie en innovatie-waarde, maar ook zaken als kostenreductie, marktrelevantie (beantwoordt de inzending nadrukkelijk een marktvraag), maatschappelijk verantwoord ondernemen, arbeidshygiëne en ontzorgen van de klant, zijn nadrukkelijk meege-wogen in het oordeel van de jury.

Naast het gouden certi� caat en de mediacheck ontving de winnaar het kunstwerk Humanoid van beeldend kunstenares Marga Janssen uit handen van Guido Landheer, directeur Topsectoren en Industriebeleid van het Ministerie van Economi-sche Zaken. Stichting VISEM Powder Navigator uit Alphen aan den Rijn ontving als nummer 2 het zil-veren certi� caat en Q-Fin uit Bergeijk als nummer 3 het bronzen certi� caat.

KwaliteitDe jury was aangenaam verrast met het aantal en de kwaliteit van de inzendingen. Het toont aan

dat de branche een sterk innovatief karakter hee� en haar verantwoordelijkheid in de zorg om het milieu serieus neemt. De jury hoopt nadrukkelijk dat de uitreiking van de ION Borghardt Award meer bedrijven zal stimuleren tot het doen van innovaties. Het deelnemersveld van 2014 hee� laten zien dat er nog heel veel mogelijkheden zijn.

Heras wint de prijs met Grence, de nieuwe gene-ratie spijlenhekwerk qua duurzaamheid en prijs-stelling. Grence is het resultaat van de gecombi-neerde productiemethoden ‘Heras Stent Technology’ en ‘Twist Lock’. Deze innovatie maakt lassen overbodig en zorgt voor een fraaiere afwer-king. De methode vereist veel minder zink, is min-der arbeidsintensief en reduceert intern trans-port. Door het gehele productieproces kan de CO2-uitstoot tot maximaal 70 procent verminde-ren ten opzichte van conventionele oplossingen. De basisgedachte om dit hekwerk te gaan ontwik-kelen is het verminderen van CO2 en het verbete-ren van de kwaliteit.

Heinrich Guth van Heras B.V. met het gouden certi� caat en het gewonnen kunstwerk Humanoid.

Heras wint ION Borghardt Award

Heras B.V. uit Oirschot hee� de ION Borghardt Award 2014 gewonnen. De jury was unaniem in haar oordeel de innovatieve productiemethode van de nieuwe generatie spijlenhekwerk van het bedrijf te honoreren met de award. Dat maakte juryvoorzitter Arjan Mol bekend tijdens de openingsceremonie van de vakbeurs SURFACE 2014.

Metavak en NIL verbindingsweek De Metavak Gorinchem en NIL Verbindingsweek Gorinchem vinden plaats van 4 tot en met 6 november. Veel bedrijven die zich tijdens Metavak Hardenberg presenteerden, zullen dat ook weer doen voor hun klantendoelgroep in de regio Midden-Nederland. Dit jaar is gelijktijdig ook de NIL Verbindingsweek, die speci� ek de verbindingstechniek binnen de metaalindustrie uitlicht.

Op de beursvloer is een kennistheater waar de bezoeker kan aanschuiven om meer te weten te komen over thema’s als e� ciënt verspanen. Verschillende partners als 5XBeter, Stichting Verspanersforum en NVDO zijn hierbij betrok-ken.Het NIL/BIL Symposium, voorafgaand aan de vakbeurzen, gaat over inhoudelijke thema’s binnen de verbindingstechniek. Het evene-ment staat bekend als een sterk netwerkeve-nement voor de metaalsector. Naar verwach-ting exposeren zo’n 250 bedrijven met hun producten en diensten.

Vooruitblik TIV & VILO Venray Van 18 t/m 20 november staat Evenementen-hal Venray met TIV & VILO in het teken van de technische industrie. TIV vormt een exclusief platform speciaal voor ondernemers werk-zaam in de industriële toelevering, oppervlak-tebehandeling, aandrijf- en besturingstechnie-ken, engineering, grondsto� en en materialen, industriële automatisering en logistiek en hun relaties.Net als in 2013 zullen de exposanten van VILO zich als plein pro� leren op de beursvloer van TIV en zich richten op bedrijven die zoekende zijn naar een oplossing als het gaat om ver-pakkingen, intern transport, logistiek en/of opslag. Na het succes van de TIV Engineering Experi-ence in Hardenberg, zullen deze hands-on workshops ook in Venray aanwezig zijn.

nieuws

1 OPSPANNING5-ZIJDIGE BEWERKINGTEGEN 50% LAGERE KOSTENMET EEN GROTERE STANDAARDUITRUSTING...De keuze is simpel.

De Haas UMC-750 5-assig universeel bewerkingscentrum

Tot de standaarduitrusting behoren onder andere:• Volledige 5-assige bewerking

• Hoofdspil met een maximaal toerental van 8 100 omw/min en een maximaal vermogen van 22,4 kW

• Trommelgereedschapswisselaar voor 40+1 gereedschappen • Draadloos tasten met routines voor het meten

van het midden van de draaiing • Dynamische werkstukcoördinaten en

TCP-besturing (Tool Center Point)

Landré Machines B.V. | Lange Dreef 10, 4131 Vianen | +31 (347) 329371

Haas Automation Europe | www.HaasCNC.com | Haas: de laagste Total Cost of Ownership.

MT10_Nieuws.indd 8 16-10-14 10:22

1 OPSPANNING5-ZIJDIGE BEWERKINGTEGEN 50% LAGERE KOSTENMET EEN GROTERE STANDAARDUITRUSTING...De keuze is simpel.

De Haas UMC-750 5-assig universeel bewerkingscentrum

Tot de standaarduitrusting behoren onder andere:• Volledige 5-assige bewerking

• Hoofdspil met een maximaal toerental van 8 100 omw/min en een maximaal vermogen van 22,4 kW

• Trommelgereedschapswisselaar voor 40+1 gereedschappen • Draadloos tasten met routines voor het meten

van het midden van de draaiing • Dynamische werkstukcoördinaten en

TCP-besturing (Tool Center Point)

Landré Machines B.V. | Lange Dreef 10, 4131 Vianen | +31 (347) 329371

Haas Automation Europe | www.HaasCNC.com | Haas: de laagste Total Cost of Ownership.

MT10_Nieuws.indd 9 16-10-14 10:22


TEKST: TONY VAN DER MEER

BEELD: MARTIJN VAN DAM

award winnaar aldowa

Interview

MT10_Interview.indd 10 14-10-14 15:48


‘Lerend dromen realiseren’Dromen zijn bedrog. Maar dat geldt niet voor de dromen van Award winnaar Aldowa. In veel gevallen worden die dromen namelijk gerealiseerd met een drive die door de aderen stroomt van alle medewerkers van het bedrijf. “Als wij een interessant nieuw project zien, benaderen we het alsof we het al aan het maken zijn. We hebben de opdracht al, we bouwen er al aan, we moeten alleen nog even de handtekening van de klant krijgen”, legt mededirecteur Allard Droste (foto: rechts) uit. “En dikwijls lukt dat dan ook, want het enthousiasme wat je uitdraagt, slaat over op de klant. Dit alles zonder arrogant te zijn uiteraard.”

Het verklaart ook waarom de andere directeur, Jan Boom, tĳ dens de Award-uitrei-king in zĳ n pitch sprak over ‘Aldowa heeft de Award al gewonnen’ terwĳ l het bedrĳ f op dat moment slechts één van de drie genomineerden was. En ook die droom kwam uit… De kroon op de zeven jaar geleden ingezette transformatie van ‘klassiek’ metaalbewerkingsbedrĳ f naar een ‘mensenbedrĳ f’.

Eerst een strikvraag: Wat zien jullie als de grootste bekroning voor jullie bedrijf: de Metaalunie Award of de door koningin Máxima geopende Markthal in Rotterdam? (Aldowa leverde en monteerde de ongeveer 4500 beprinte aluminium beplating in de hal, – red.)

Droste: “De Award is een soort keurmerk dat aangeeft dat wĳ goed bezig zĳ n. Ik zie ze niet los van elkaar. De Markthal is toch het resultaat van onze manier van werken en wat wĳ bereikt hebben, onze new business en daarom hebben we de prĳ s gewonnen. De Markthal is wel commercieel gezien het uithangbord van wat we kunnen.” Boom: “De markthal is voor Aldowa richting onze klanten en markt belangrĳ ker, maar de Award vooral voor ons team van alle medewerkers een bekroning”.

Jullie zijn zo’n zeven jaar geleden begonnen met een strategiewijziging en een cultuurwijziging van het bedrijf. Wat was het lastigste om te realise-ren?Boom: “We hebben de keuze gemaakt op welke markt we onze zouden gaan rich-ten. En dat betekende dat we afscheid moesten nemen van bepaalde klanten.”Droste: “Durven nee te zeggen. En dat is best doodeng omdat je in theorie een stuk omzet gaat missen.”

En intern?Droste: “Tot op de dag van vandaag is dat het loslaten. Dat je de verantwoordelĳ k-heid overdraagt aan een ander. Je natuurlĳ ke instinct is toch dat je denkt het altĳ d zelf beter te kunnen. Je zit je elke dag te verbĳ ten om toch alles en niet half aan een ander over te laten. Toch is het elke keer weer een aangename verassing om te zien dat iedereen van jong tot oud zĳ n/haar verantwoording oppakt en geweldig excelleert op het moment dat ze zelf aan het roer staan.”



Hoe ver gaat dat inmiddels?Droste:” Een mooi voorbeeld is het project International Criminal Court in Den Haag. We moesten in totaal 18.000 samengestelde kaders leveren in een tĳ dsbestek van januari tot en met juli 2014. We hadden echt als team alles uit de kast gehaald om de klant binnen te halen. Ik stond voor de keuze om het toch weer op de klassieke wĳ ze uit te voeren of op de moderne manier. De klas-sieke manier zou betekenen dat het kantoor met de opdracht, alle specifi caties en een planning naar de productie loopt en zegt ‘hier is het, zo moeten jullie de productie komende maanden gaan doen’. We kozen voor de moderne optie. We hebben een jonge en een oudgediende productieman om de tafel gezet en gezegd: ‘dit is jullie order, dit zĳ n de ingrediënten; voer het uit zoals jullie willen. Jullie bepalen met wie, hoe en wanneer je het gaat doen. Al is het ’s nachts, dat maakt niet uit’.”

Boom: “Drie weken lang gebeurde er ogenschĳ nlĳ k niets. We werden een beetje nerveus. Dan gaat het toch weer kriebelen en denk je ‘zullen we het overnemen?’ Tot ik op een maandagoch-tend binnenliep en ze bezig zag de tussenmuur van twee hallen eruit te slaan. Het bleek dat ze een hal helemaal gingen inrichten om de order optimaal te verwerken. Ze hadden al helemaal zelf bepaald met wie ze het gingen doen, hoe ze de kaders gingen produceren en dat er bĳ voorbeeld nog extra lasmachines bĳ moesten komen om drie keer zo snel te kunnen produceren. En dat is ook gebeurd. Wĳ hebben de deadlines gehaald en hadden uiteindelĳ k een meer dan tevreden klant en super gemotiveerd, blĳ personeel.”

Droste: “Wat we uitstralen en stiekem toch in onze genen zit is dat we geen technisch bedrĳ f zĳ n maar een mensenbedrĳ f. Of het nu gaat om de mensen intern of extern. Wie is de mens, wat wil die en hoe houden we hem tevreden.” Boom: “We trainen en helpen ze wel natuurlĳ k. We proberen ze inzicht te geven, ook in de processen, we geven ze handgrepen zonder ons er inhoudelĳ k mee te bemoeien”. Droste: ”Continuïteit is ook belangrĳ k, we gaan bĳ alles wat we doen of beslissen voor de lange samenwerkingsverbanden, het gaat om het vertrouwen dat je in elkaar hebt.”

Dat geldt ook voor jullie partners?Boom: “We doen zaken met vaste partners, of het nu gaat om transport of de levering van het aluminium. Dat geeft partners een stuk zekerheid, maar we stellen wel als voorwaarde, ‘verkoop ons geen nee’. Hebben we je over twee uur nodig, dan moet je er zĳ n, met het juiste materieel.”Droste: “Het heeft als grote voordeel dat bĳ voorbeeld het trans-portbedrĳ f meedenkt en een verlengstuk wordt van ons. Zo zor-gen ze zelf voor het beladen en ontladen van de vrachtwagens.”

Tot slot: welke droom hopen jullie gerealiseerd te hebben in 2024?Droste (gedecideerd): “Aldowa is dan een merk geworden. Dat als er ergens in de wereld een bekende Nederlandse architect een opdracht krĳ gt om een gebouw te ontwerpen, hĳ ons belt om mee te gaan.”Boom: “Als je in 2024 een gevel ziet, dat je kunt zien: dat is een gevel van Aldowa.”•

we zijn een mensenbedrijf


VACUÜMHEFAPPARATUUR ! Een verbetering voor de

arbeidsomstandigheden !

De zwaargewicht kampioen 10-20.000 kg

Toepasbaar in o.a.: de metaal-, hout-, kunststof-. glas-, beton- en natuursteenindustrie. Zowel voor gladde, geprofileerde en ruwe oppervlakken. - zeer sterk in vacuümheffers t.b.v. dak-en gevelplaten - eigen ontwerpafdeling. Klantgerichte adviezen.

- Levering CE conform !

Vacu Stone Lift B.V.

Zuiderkoggeweg 8 1607 MV, Hem

Tel.:++ 31- (0) 228-545200 Fax.:++ 31-(0) 228-545209 Email: [email protected]

Website: www.vacustonelift.nl

KUNSTSTOF bestellen?

bellen!

073 - 521 9125 www.hemimex.nl

brons aluminium brons messing koper gietijzer kunststoffen



AMBITIE ‘DE BESTE TE ZIJN’ VRAAGT SCHERPTE

Taco Boelema: “Als iets echt nauwkeurig moet zijn, is slijpen vaak onvermijdelijk.”

Tebra heeft drie vestigingen. In Haaksbergen, Winschoten en Hoogeveen. De eerste twee zĳ n pure slĳ perĳ en waar in totaal acht mensen wer-ken. Hoogeveen is de locatie voor het vervaardi-gen van industriële messen en precisieonder-delen. Met twintig fte de grootste tak van sport voor Tebra. Slĳ pen en messen zĳ n aparte disci-plines die elkaar echter ook overlappen. Boe-lema haalt daarvoor drie messen tevoorschĳ n die een beeld van zĳ n sector schetsen. Een fri-tessnĳ der, een ananassnĳ der en een rechtop-staande groentesnĳ der. Allemaal totaal anders qua vorm en ook qua materiaalgebruik. Wortels, broccoli, papier, ananas, rubber, zetmeelaardap-pelen… elke toepassing vraagt om een speciaal mes vervaardigd van een voor die toepassing specifi ek materiaal. Zeker wanneer het voe-dingssto� en betreft is roest uit den boze en mogen messen niet breken omdat daarmee metaal in de voeding kan komen. Neem de fri-tessnĳ ders die ze voor Farm Frites maken. De aardappel moet met grote druk door de snĳ der worden geperst, waarbĳ het residu zetmeel moet worden afgevoerd. Zo heeft elke groente, elk product eigen specifi caties. Een complexe wereld van duizenden verschillende messen. Van slachtmessen voor kalkoenen tot messen om papier mee te shredderen. Boelema: “We doen geen scheermesjes. Die volumes kunnen en willen we niet maken. Alles doen is onmoge-lĳ k. We zĳ n gespecialiseerd in kleine tot mid-delgrote oplagen voor de industrie en daar stop-pen we veel toegevoegde waarde in. Elk mes is een afweging voor de klant. Wil je titanium of wil je staal? Alles kan, maar er moet balans zĳ n tussen kosten en opbrengsten. Uiteraard komen er nieuwe materialen op de markt, maar de ervaring is dat daar vaak ook direct een prĳ s-

kaartje aan hangt. Keramiek en voedsel gaan bĳ -voorbeeld slecht samen omdat als het mis gaat, keramiek niet te traceren is in het voedsel. In die zin is het vrĳ traditioneel wat we doen, maar met nieuwe machines en technieken ver-andert er in de bewerking constant wel iets.”

S P E L E NMachines worden steeds beter, materialen veran-deren, technieken worden geavanceerder en bre-der. Door nieuwe technieken is slĳ pen soms niet nodig. Door steeds hogere eisen aan werkstuk-ken is er wel weer behoefte aan heel nauwkeurig slĳ pwerk. Het biedt Tebra kansen in een niche-

markt. Inmiddels domineren diverse CNC-machi-nes in zowel de slĳ perĳ en als het messenbedrĳ f van Tebra. Bĳ de slĳ perĳ en worden onder meer onderdelen bewerkt voor kleppen in BMW-moto-ren en hoogwaardige lagers voor de chipindus-trie. CNC-machines zĳ n noodzakelĳ k voor nauw-keurigheid, productiviteit en constante kwaliteit. Ze moeten echter wel aan het werk gezet worden door mensen met vakkennis.“Slĳ pen als vak in de opleiding verdwĳ nt”, zegt Boelema. “En dat is een betreurenswaardige ontwikkeling.”Boelema wil vooral ‘het spel’ het beste spelen. “Dus is het zaak dat iedereen hier in het bedrĳ f snapt waarmee we bezig zĳ n om de klant tevre-den te houden. Iedereen moet van elkaar weten wat hĳ doet, want vaak werken meerdere men-sen aan een proces/product. Mĳ n ervaring is dat de klant niet snel wegloopt als het elders een paar cent goedkoper aangeboden wordt, als je maar zorgt dat alles tot in de puntjes is gere-geld. Het zĳ n de details die ertoe doen.”Zĳ n schatting is dat, buiten de grote concerns

Details doen er toeTEKST: RONALD BUITENHUIS

BEELD: TEBRA

cnc

Taco Boelema hee� een stip aan de horizon gezet: de beste (messen)slijper van Nederland zijn. Kleine strategische overnames hebben Tebra’s positie al versterkt. 2014 is niet het wilde jaar geworden dat hij had verwacht, maar Boelema geloo� heilig in de toekomst van Tebra. “Als iets echt nauwkeurig moet zijn, is slijpen vaak onvermijdelijk.”

AMBITIE ‘DE BESTE TE ZIJN’ VRAAGT SCHERPTE

MT10_Thema Tebra.indd 14 14-10-14 15:51


Met nieuwe machines en technieken verandert er in de bewerking constant wel iets.

die zelf slĳ pen, er nog een tiental serieuze slĳ -perĳ en over zĳ n in Nederland. De ambitie van Tebra is om daarbinnen koploper te zĳ n. Boe-lema: “De beste zĳ n is onze stip op de horizon.” Tebra heeft daarom recentelĳ k strategische overnames gedaan met speciaalslĳ perĳ Van Dĳ k en de slĳ perĳ van het failliet verklaarde Veen-stra Glazenborg. De laatst genoemde slĳ perĳ heeft als specialisme ook het vervaardigen en slĳ pen van snĳ walsen in huis.

‘De truc is dat nieuwe machines snel weer ‘ver-

trouwd’ draaien’

Dat past perfect bĳ de business van het messen maken. Tebra wil actief groeien in het segment van snĳ walsen. Ook daarvoor zĳ n CNC-machi-nes een onontbeerlĳ ke schakel. Een grote uitda-ging bĳ het toepassen van CNC-machines voor Boelema zit ‘m nog wel in het fl exibiliseren van automatisering. De Cad/Cam koppelingen alle-maal optimaliseren is een klus die steeds door-gaat. Ook de procesbeheersing speelt hierbĳ een rol. “Omdat we ook veel met kleinere series werken, kun je niet zeggen: ik zet een machine

‘s nachts om twaalf uur aan en laat hem maar draaien. Elke nieuwe serie moet gecontroleerd worden. We zĳ n constant bezig met instellen en details aanpassen. De truc is om dat proces zo goed te beheersen dat machines ondanks auto-matisering snel weer ‘vertrouwd’ draaien. Ook daarin is het spel spelen met al je mensen enorm belangrĳ k.”

G R O E ITebra stuurt op gedoseerde groei in plaats van snelle groei. De crisis 2008/2009 raakte net als iedereen ook Tebra. In 2010 was die weer over-wonnen en van de tweede dip in 2011 heeft Tebra weinig gemerkt. 2012 en 2013 waren uit-stekende jaren waardoor uitbreiding noodzake-lĳ k werd. “2014 is goed, maar ik had er iets meer van verwacht”, zegt Boelema. “Het is tot nu toe nog niet het wilde jaar geworden dat ik verwacht had.” Terughoudende banken en een crisis zoals in Rusland helpen het bedrĳ f niet. Als machinebouwers hun waar niet gefi nancierd krĳ gen, heeft dat direct gevolgen voor toeleve-ranciers als Tebra. Boelema: “Staat tegenover dat we mooie nieuwe klanten hebben gekregen die de gaten vullen. En ik denk dat als het even beter gaat met de economie en er iets meer lan-getermĳ nzekerheid komt bĳ bedrĳ ven, wĳ het heel druk gaan krĳ gen.”•

RobotcelVoor de slijpservice maakt Tebra gebruik van CNC-gestuurde rond- en vlakslijpmachines van onder andere Kellenberger en Studer. Voor de grotere series kan één van de Studers beladen en ontladen worden door een Fanuc robot in combinatie met een paternoster. Bij de mes-senproductie wordt gebruik gemaakt van ver-schillende CNC-machines voor frezen, draaien en vlak- en pro� elslijpen. Een robotcel in com-binatie met een freesbank verwerkt de grote series. De jongste aanwinsten zijn een nieuwe vierassige Haas VF6 en een Sodick draadvonk-machine. Met de overname van de slijperij in Winschoten is ook een vierassige Röders voor frezen met hoge toeren (tot 40.000 rpm) in het bezit gekomen van Tebra.Tebra verwacht op niet te lange termijn een meerassige pro-� elslijpbank aan te scha� en. Boelema: “Daar-bij is van belang dat het veranderen van instel-lingen en programmering gemakkelijk is en snel aanpasbaar aan veranderende behoe� en.We willen niet voor iedere verandering een ‘wizzkid’ moeten oproepen.”

MT10_Thema Tebra.indd 15 14-10-14 15:51


VAN DE REGIO NAAR ALLE UITHOEKEN VAN DE WERELD

Bij producten waar voor 30.000 euro aan uren in zit,

laat je een machine niet alleen zijn gang gaan.

Een bloemlezing. In de bergen van Chili staan ruimtetelescopen waarvoor de sensoren zĳ n gekalibreerd in behuizingsunits gemaakt in Dedemsvaart. In Colombia staan machines met spuitgietmatrĳ zen voor PVC-fi ttingen. Dito in Australië maar dan wel weer voor andere maat-voeringen. De gasleidingen die van Rusland naar Europa lopen hebben compressoren met meta-len onderdelen uit de Overĳ sselse fabriek. LNG-gas tankers, toepassingen in Egypte, Latĳ ns Amerika, Zuid Afrika…. Heel veel, qua aantallen producten, komen er niet uit de fabrieken van de zusterbedrĳ ven Romit en Ramix in Dedems-vaart. Eerder tientallen dan honderden eenhe-den, maar die zĳ n dan ook complex, hightech, groot en duurzaam. Sales en Development manager van Ramix, Machiel de Winkel: “Aan sommige grote matrĳ zen werken we hier dui-zend manuur.”

H O T R U N N E RRomit is leverancier van metalen onderdelen (extrusiematrĳ zen, schroeven, cilinders) met een specialisme in de vervaardiging van onder-delen voor PVC-extrusiemachines. Ramix is een gespecialiseerde producent van spuitgietmatrĳ -zen. Denk daarbĳ vooral aan fi ttingen voor kunststofl eidingsystemen voor drinkwatertrans-port, maar ook temperatuurbestendige fi ttingen van PPSU, PSU en PVDF. Voor riool- en regenwa-tertoepassingen, (vloer)-verwarming, druksyste-men voor gasdistributie en ventilatiesystemen. Trots zĳ n ze bĳ Ramix op de door hen ontwik-kelde PVC-hotrunner. Door de grote gevoelig-heid van PVC voor temperatuurdegradatie is de verblĳ ftĳ d van het materiaal in de matrĳ s een kritisch punt. In de markt wordt in 99 procent van de gevallen gekozen voor een vaste aanspui-ting. Ramix heeft op verzoek van een aantal klanten een hotrunner systeem ontwikkeld voor PVC. Een nauwkeurig in te stellen systeem dat eenvoudig te onderhouden is. Trots zĳ n ze ook op het Quick Tool Change Concept. Machiel de Winkel: “Elke minuut dat een spuitgietmachine uit productie is, kost onze klanten geld. Met het

Hollands glorie uit DedemsvaartTEKST: RONALD BUITENHUIS

BEELD: ROMIT/RAMIX

cnc

De één (Ramix) begon in 1952 met beitels met verwisselbare kop. De ander (Romit) begon in 1955 als meubelfabrikant. Samen zitten ze anno 2014 in alle hoeken van de wereld met pijp� tting matrijzen en hightech metalen onderde-len voor onder andere extrusiemachines. Hollands Glorie uit Dedemsvaart. Maar ook: ‘De kostprijs moet omlaag’, en ‘we gaan steeds meer assembleren’.

VAN DE REGIO NAAR ALLE UITHOEKEN VAN DE WERELD

MT10_Thema Ramix.indd 16 14-10-14 15:52


Directeur van Romit (links) Auke Sjoerd Tolsma en Sales en

Development manager van Ramix Machiel de Winkel.

Quick Tool Change Concept is een snelle en een-voudige wisseling van productholtes mogelĳ k met de matrĳ s op de machine. Dit verzekert de klant van een minimale productiestop.”

N I C H E M A R K THet internationale speelveld waarop Romit en Ramix actief zĳ n, en het kleine aantal eenhe-den, brengt risico’s, kansen en uitdagingen met zich mee. De crisis in de Oekraïne kan er zomaar voor zorgen dat de onderdelen voor druk leidingen van Oost- naar West-Europa weg-vallen. De fi nanciële crisis en de problemen in de bouw en infra in West-Europa hebben ook voor een verschuiving van de omzet gezorgd. Machiel de Winkel: “We zĳ n als gevolg van de fi nanciële crisis meer buiten Europa gaan kĳ -ken. Naar de BRICS-landen maar ook naar Colombia, Midden-Oosten, Thailand, Indone-sië.... We hebben nieuwe agenten aangesteld en veel gereisd. Je ziet nu ook Europa weer aantrek-ken vanwege uitgestelde investeringen. Maar de markt is en blĳ ft grillig.” Directeur van Romit Auke Sjoerd Tolsma: “Toch zien we grote kan-sen. We breiden uit in machines en capaciteit en zĳ n ook bezig om acht leerlingen op te lei-den in het RTC in Hardenberg. We zitten in sec-toren die bedrĳ fskritisch zĳ n: energie, water, agro/food. Dat vraagt om hoogwaardige produc-ten. Je merkt toch dat klanten juist in die sector vanwege risico’s voor de gezondheid kiezen

voor kwaliteit en zekerheid van de hoogwaar-dige matrĳ zen en metalen producten uit Dedemsvaart.

‘Aan sommige grote matrijzen werken we hier duizend

manuur’

Dit geeft een voorsprong ten opzichte van kwali-tatief mindere producten uit lage lonen landen. Vergeet niet, sommige matrĳ zen gaan wel der-tig jaar mee. Dat eist een hoge kwaliteit.” Tolsma voegt toe: “We zitten in een nichemarkt en willen daar ook blĳ ven. Daar kunnen we toe-gevoegde waarde leveren. We gaan niet in bulk-producten zitten. Wel kĳ ken we of we klanten meer kunnen ‘ontzorgen’ door meer te gaan assembleren.” Hoe dan ook, ze hebben in Dedemsvaart een serieuze groeistrategie.

M E E R M A C H I N E - U R E N M A K E NWelke uitdaging staan beide bedrĳ ven nog meer voor? Tolsma: “De kostprĳ s moet omlaag. Je

kunt wel zeggen dat je kwaliteit levert, maar het moet ook betaalbaar blĳ ven. Dus moeten we e� ectiever verspanen met hetzelfde aantal fte’s.” En dus wil het bedrĳ f met de CNC-machi-nes van de huidige tweeploegendienst naar een extra onbemande derde ploeg om zo meer uren te maken op de machines. Eenvoudig is dat niet. De Winkel: “We maken relatief veel enkel-stuks-eenheden, dus moeten we constant con-troleren of het nog allemaal goed gaat. Bĳ pro-ducten waar voor 30.000 euro aan uren in zit, laat je een machine niet alleen zĳ n gang gaan.” Romit/Ramix heeft veel ervaring met moeilĳ k te bewerken materialen. Er komen wel nieuwe materialen en producten bĳ , voor het verwer-ken van composiet bĳ voorbeeld, maar voor hoogwaardige verspaning maakt dat niet veel uit. Wat zĳ n zorgpunten voor de bedrĳ ven? Tolsma: “Vervanging van uitstroom van mensen, de kostprĳ s van matrĳ zen en metalen produc-ten en de economie in de breedte. Als het in Rusland misgaat, merken we dat direct. Dat soort ontwikkelingen zĳ n bĳ na niet te mana-gen.” Vandaar ook dat Romit/Ramix de gehele wereld tot hun speelveld heeft gemaakt om risi-co’s te spreiden.•

Gecombineerd CNC-draaien –en frezenRomit/Ramix beschikt over een uitge-breid machinepark met multitasking machines die geschikt zijn om nauw getolereerde onderdelen te maken met een diameter tot Ø1450 mm en een totale hoogte van 1200 mm.

Vertikaal CNC-draaienVoor grotere diameters tot Ø2400 mm werkstukdiameter hee� Romit/Ramix de beschikking over een spe-ciale machine met een aangedreven gereedschap die lengtes tot 1600 mm aankan.

Vijfassig CNC-FrezenVoor uiterst complexe en precieze onderdelen beschikken de bedrij-ven over meerdere moderne vijfas-sige CNC-banken. Werkstukken tot een diameter Ø1300 mm kunnen ze vijfassig simultaan bewerken.

CNC-AfwikkelfrezenVoor de schroevenafdeling hee� Romit de beschikking over speciale afwikkelfreesmachines die produc-ten kunnen bewerken met een maxi-male diameter van Ø420 mm en een lengte van 5000 mm.

Een greep uit het (CNC-)machinepark van Romit en Ramix

Directeur van Romit (links) Auke

MT10_Thema Ramix.indd 17 14-10-14 15:52


EENMANSBEDRIJF UIT DE DIP HERREZEN

De aanbouw van zĳ n woonhuis in Budel-Dorplein, gelegen in de natuurrĳ ke Brabantse Kempen, had hĳ ooit bestemd om er een kam-peerwagen te bouwen. Dat is er nooit van geko-men. Peter Timmermans (56) gebruikte de ruimte om er in 2000 een modelmakerĳ in te vestigen. Een mini-fabriekje, toegerust met een modern CNC-gestuurd machinepark, met als trots van Modelmaking Services Timmermans een simultaan vĳ fassig bewerkingscentrum. “De

vĳ fasser,” steekt Timmermans van wal, “heeft als voordeel dat ik met de punt van de frees in het werkstuk alle vĳ f assen simultaan kan bewe-gen. Daardoor kan ik geometrie vervaardigen die met mĳ n drie-asser onmogelĳ k te maken is. Ook heeft deze machine een wisselaar met 30 gereedschappen. Dat is zeer e� ciënt in combi-natie met mĳ n robotarm, ofwel robotbeladings-cel. Die kan ik op beide machines inzetten voor nog meer serieproductie.”

G E V A L L E NDe vĳ fasser (nieuwwaarde ruim 200.000 euro) kocht Timmermans tweedehands. Het apparaat was bĳ een intern transport omgevallen en uit-eindelĳ k bĳ een handelaar terecht gekomen. “Ik heb toen snel gereageerd en de machine voor een redelĳ ke prĳ s met eigen geld kunnen aan-kopen. En vervolgens zelf gerepareerd en aange-past aan mĳ n wensen.”

‘Zzp’er voor het leven’

Er zĳ n niet veel eenmansbedrĳ ven die een simultaan vĳ fassig bewerkingscentrum in huis hebben, weet Timmermans. “Met de vĳ fassige machine erbĳ heb ik gekozen voor een hoog-waardig technologische benadering. Een strate-gische beslissing, waardoor ik mĳ n concurren-ten net een stapje kan voorblĳ ven en klanten met complexe producten beter kan bedienen.”

Z I C H T M O D E L L E NPeter Timmermans, opgeleid als mechanisch onderhoudsmonteur, koos na een dienstverband van dertien jaar als technisch directeur bĳ modelmakerĳ KEMO (tegenwoordig 3D Systems) voor een bestaan als zelfstandige. Die keuze werd mede gevoed door wat Timmermans noemt het 'uit elkaar groeien over de koers van het bedrĳ f'. Daarbĳ was hĳ , zegt hĳ , te veel met bureauwerk en personeelskwesties bezig en te weinig met waar zĳ n hart ligt: de techniek. Van-daar ook zĳ n besluit: nooit meer personeel.“Met de ontslagvergoeding die ik bĳ KEMO meekreeg en geleend geld heb ik in drie maan-den mĳ n eigen bedrĳ � e opgestart. Ik had nog nooit zelf fysiek CNC gefreesd. Dat heb ik mezelf aangeleerd. Sofwarepakket gekocht en eerst iedere ochtend twee uur achter de pc stu-deren. En daarna de werkplaats in om die in te richten. Ik kocht een DMU 60T CNC-machine nr. 5 bĳ DMG, het allerlaatste model dat toen zelfs nog niet volledig uitontwikkeld was. Een mede-

Risico’s nu beter gespreidTEKST: LOEK KUSIAK

BEELD: GER THIJSSEN

cnc

Als eenmansbedrijf kende hij hoogtijdagen maar ook dieptepunten. Dankzij slimme investeringen, zijn netwerk en geloof in eigen kunnen wist Peter Timmermans zijn modelmakerij er weer bovenop te helpen. Met een modern simultaan vijfassig bewerkingscentrum loopt hij als éénpitter zelfs voorop. Een robotarm, ook geen kleine investering, helpt daarbij. Nog meer seriema-tige productie is het volgende doel.

Peter Timmermans in de modelmakerij gevestigd in de aanbouw van zijn woonhuis.

EENMANSBEDRIJF UIT DE DIP HERREZEN

MT10_Thema Timmermans.indd 18 14-10-14 15:59


Met de robotbeladingscel kunnen de machines worden ingezet voor nog meer serieproductie.

werker van DMG heeft mĳ begeleid in het leren bedienen van die machine.”

P H I L I P SNiet gehinderd door een concurrentiebeding kon Timmermans als startende modelmaker veel opdrachten verwerven uit zĳ n vroegere netwerk. “Philips Design was mĳ n grootste klant, goed voor 80 tot 90 procent van een omzet van circa twee ton, maar dwong destĳ ds ook een soort van afhankelĳ kheid af. Ik maakte zichtmodellen en prototypen voor een groot scala producten, van ko� eautomaten, scheer-apparaten, medische instrumenten tot lichtar-maturen. Ook behuizingen van de eerste zes werkende Blu-ray spelers heb ik destĳ ds voor het Natlab gemaakt.”Toen Philips in 2009 besloot te reorganiseren en design gerelateerd werk bĳ de eigen product-groepen onderbracht, was Timmermans van de ene op de andere dag geen toeleverancier meer. “Door het wegvallen van het leeuwendeel aan opdrachten ging ik er bĳ na aan onderdoor. Je hebt een gezin met twee studerende kinderen en een hypotheek, en ineens sta je aan de rand

van de afgrond omdat je geen salaris meer uit je bedrĳ f kunt halen.”

A C T I E R A D I U S V E R G R O T E NDankzĳ de aanschaf van een nieuwe drie-asser en regelmatig beursbezoek om nieuwe contac-ten en acquisities op te doen, kon Timmermans zich weer uit het moeras opwerken. “Door de snelle drie-assige productiemachine kon ik mĳ n actieradius vergroten. Met het produceren van seriematig gefreesde onderdelen ontwikkelde ik een tweede pĳ ler onder het bedrĳ f in plaats van afhankelĳ k te zĳ n van werk uit de hoek van R&D. Ik kon nu meer opdrachten uitvoeren die anders aan mĳ voorbĳ gegaan waren. Neem bĳ -voorbeeld machinefabriek Edumar in Someren, waarvoor ik altĳ d al wat productiewerk had gedaan. De twee eigenaren, broers, hielpen mĳ in die moeilĳ ke tĳ d door enkele van hun con-tacten naar mĳ door te schuiven.”Voor een Nederlandse fabrikant van led-verlich-ting deed Timmermans het freeswerk voor kunststofdelen voor de verlichting van de 317 vitrines in het nieuwe Scheepvaartmuseum. En voor Extensor in Duiven maakte hĳ protodelen

voor 35 werkende ko� emachines. “Aan die klus”, herinnert Timmermans zich, “heb ik drie maanden aan één stuk van vroeg tot laat gewerkt.” Ook toen de stroom opdrachten toe-nam, bleef Timmermans investeren in automati-sering, zoals de eerder genoemde robotarm van BMO/Yaskawa die onbewerkte onderdelen aan de machines aanreikt en na bewerking weer uit-neemt.

T A B A K S P I J P E N Bĳ zonder werk dat Timmermans momenteel onderhanden heeft is het vĳ fassig frezen van de houten koppen en mondstukken van tabakspĳ -pen. Een wel zeer bĳ zondere synthese van ambachtelĳ kheid en hightech. De pĳ pen wor-den gemaakt voor de Limburgse fi rma Gubbels, de enige in Nederland overgebleven grote fabri-kant van tabakspĳ pen, en zĳ n bestemd voor het hogere segment van de pĳ prokersmarkt, onder meer in Rusland. Met deze klant, zegt Timmer-mans, wordt gezamenlĳ k geïnnoveerd om ook de pĳ pkoppen volledig onbemand te kunnen vervaardigen.

‘Fysiek CNC-frezen heb ik mezelf aangeleerd’

“Zeer speciale producten komen vaak via inge-nieursbureau Amecha uit Helmond bĳ mĳ terecht. Hiervoor worden geregeld vrĳ exotische en dure materialen als PEEK en Polyimide inge-zet. Voor het Belgische biotechnisch-medische bedrĳ f Biocartis frees ik onderdelen van appa-raatjes voor bloedanalyses.”Hoe Timmermans zĳ n toekomst ziet? “Ik kan zeker nog klanten gebruiken die seriematig te frezen kunststofonderdelen aan mĳ uitbeste-den. Als mĳ n beladingscel continu onbemand draait, kan ik ook mĳ n investeringen makkelĳ -ker terugverdienen.”•

Met de robotbeladingscel kunnen de machines worden ingezet voor

MT10_Thema Timmermans.indd 19 14-10-14 15:59


AFNEMERS STELLEN STEEDS HOGERE EISEN

Het 75 jaar oude familiebedrĳ f is specialist in het buigen en walsen van metalen buizen en profi elen voor onder meer fi etsrekken, leidin-gen, trapleuningen en onderdelen voor auto's. In 1998 komt Lars van der Hoorn als net afgestu-deerde hts’er het familiebedrĳ f in. Twee jaar later, hĳ is dan 28, volgt Van der Hoorn zĳ n vader op als directeur. In de jaren zestig maakte het bedrĳ f de switch van machinefabriek naar buigwerk. Onder vader Van der Hoon was al ste-vig geïnvesteerd in CNC-gestuurde machines,

maar onder zoon Lars als kersverse directeur verrĳ st er ook een nieuwe bedrĳ fshal. De koers naar verdere specialisatie in het buigen en wal-sen van buizen en profi elen van metalen als rvs, messing, aluminium en koper wordt voortgezet. De nieuwe directeur gaat ook op zoek naar meer diversiteit aan opdrachtgevers: automo-tive, design, hightechindustrie, machinebouw, medische industrie.“Dat heeft er in geresulteerd”, rekent Van der Hoorn trots voor, “dat hier tegenwoordig 350 à 400 klanten per jaar voorbĳ komen. 80 procent van onze omzet van 2,5 miljoen euro is afkomstig van circa vĳ ftig klanten. Dat is redelĳ k uniek. Andere metaalbedrĳ ven hebben hooguit tien grote, vaste klanten en heel veel kleintjes. Voor wat wĳ doen moesten we goed automatiseren met diepte-investeringen in complexe, elektrische machines waarmee we kunnen buigen en walsen op één machine. Voordeel? Tegen lagere gereed-schapskosten meer complexe producten uit één stuk maken. En dat in een korte doorlooptĳ d, nauwkeuriger en met minder lassen. Kleine aan-tallen maar ook series van honderden.”

T O E G E V O E G D E W A A R D EAnder argument voor verdergaande specialisatie in buigtechniek was, en is dat nog steeds, de aanwezigheid in Zuid-Oost Brabant van high-tech bedrĳ ven, zoals ASML, NXP, VDL, FEI, Philips Healthcare. ”Zĳ stellen steeds hogere eisen. Geen massaproductie, maar kleine series complex werk met een grote nauwkeurigheid. Precies datgene waarmee wĳ onderscheidend zĳ n en als tweede- en derdelĳ ns toeleverancier goed in de markt kunnen acteren.”

Van der Hoorn Buigtechniek buigt met vĳ ftien werknemers metalen met een diameter van maximaal 75 millimeter, maar ook buisjes met een doorsnede van een paar tiende millimeter. “Bĳ het precisiewerk,” vertelt Van der Hoorn, “kun je denken aan microbuisjes voor fl owme-ters voor het meten van gassen, of een röntgen-buisje voor de seismologische industrie, waar we er maar vĳ ftig per jaar van maken. Dit is ook het type opdrachten waarbĳ wĳ de klant helpen bĳ het vinden naar oplossingen en voor dit ont-wikkeltraject ook betaald krĳ gen. Als het com-plex is en voor de klant toegevoegde waarde heeft, dan is het voor ons ook interessant. Pro-ducten met een zekere toegevoegde waarde ver-tegenwoordigen ook onze export, circa 25 pro-cent van onze totaalproductie gaat naar onder meer Denemarken en Duitsland.”

‘80 procent van onze omzet is afkomstig van

circa vijftig klanten’

De variatie in gebogen producten die bĳ Van der Hoorn Buigtechniek de poort verlaat en elders in eindproducten wordt verwerkt is alleen al qua maatvoering uitzonderlĳ k: niet alleen klein en minuscuul, maar ook groot en robuust. Zoals straatmeubilair als bankjes en fi etsrekken, rol-kooien voor rallyauto's, hekwerken, buizen voor brancards, rollators en aangepaste rĳ wielen, lei-dingsystemen voor airco's in bussen, koeling van machines voor de semi-conductorindustrie, leidingen voor in een versnellingsbak voor een Audi, of handgrepen voor bussen van VDL. Daar-naast is Van der Hoorn ook actief in pĳ peindbe-werking, zoals rillen, trompen en verjongen, en in oppervlaktebehandeling.

D E S I G N P R O D U C T E N De productie en het ontwerp van buizen en pro-fi elen voor straatmeubilair voor gemeenten

Buigen is hightechTEKST: LOEK KUSIAK

BEELD: VAN DER HOORN

cnc

Wat recht wordt ingekocht gaat bij Van der Hoorn Buigtechniek in Geldrop krom de deur uit. Met de modernste CNC-gestuurde machine kan Van der Hoorn tot tweetiende van een millimeter nauwkeurig series produceren. Daarmee is het bedrijf koploper in een nichemarkt. Ook ijvert directeur Lars van der Hoorn in een branchegroep voor samenwerking bij opleidingen en promotie van buigtechniek.

Lars van der Hoorn is medeoprichter van Brainport Industries, een samenwerking van toeleveranciers in de hightech keten.

AFNEMERS STELLEN STEEDS HOGERE EISEN

MT10_Thema vdHoorn.indd 20 14-10-14 16:01


Van der Hoorn Buigtechniek buigt met vij� ien werknemers metalen met een diameter van maximaal 75 millimeter.

heeft Lars Van der Hoorn vanwege zĳ n passie voor design ondergebracht in de handelsonder-neming Stiels. Ook designlampen- en wĳ nrek-ken zĳ n al onder beheer van Stiels op de markt gebracht, geproduceerd overigens door Van der Hoorn Sociale Werkvoorziening. Want dat is sinds 2012 de andere poot onder het bedrĳ f. “Van de sociale werkvoorziening Ergon uit Eind-hoven,” zegt Van der Hoorn, “heb ik destĳ ds op hun verzoek een afdeling uit Valkenswaard overgenomen. Daar werd hoofdzakelĳ k werk voor bussen van VDL uitgevoerd. Ik heb een afdeling met veertien mensen met een arbeids-beperking naar Geldrop verhuisd in een hier-voor gehuurde en ingerichte hal. Daar worden nu bĳ voorbeeld leidingsystemen voor bussen en espressoapparaten gesoldeerd en geassem-bleerd.”“Ik doe dit puur uit enthousiasme en omdat ik vind dat dit bĳ je maatschappelĳ ke taak als ondernemer hoort. Prachtig om te zien hoe daar nu negen mensen met een arbeidsbeperking,

onder leiding van een meewerkend voorman, erin slagen om in een rustige omgeving en in aangepast werktempo goed te presteren. Uitein-delĳ k is het wel een commerciële onderneming. Als iemand ziek wordt moet een ander wel het werk overnemen.”

D U T C H T U B E B E N D I N GVan der Hoorn is ook actief als bestuurslid in verschillende netwerken waarin ondernemers elkaar ondersteunen, zoals het Metaalhuis. Ook is hĳ medeoprichter van Brainport Industries, een samenwerking van toeleveranciers in de hightech keten. Gewend als hĳ is aan samen-werking in de regio Eindhoven met andere bedrĳ ven, wil Van der Hoorn deze werkwĳ ze uitbreiden naar de rest van het land. Zo is hĳ oprichter van de Dutch Tube Bending Associa-tion (DTBA). “In deze branchegroep werkt een tiental Neder-landse ondernemingen in de buigtechniek samen op het gebied van onder meer opleidin-

gen. Hiervoor hebben we een handboek geschre-ven. Daarnaast maken we reclame voor de bran-che door ons als groep op beurzen te presenteren. We kĳ ken rond in elkaars keuken en ondersteunen elkaar bĳ specifi eke klantwen-sen. Nee, we gaan niet met elkaars klanten aan de haal. Wanneer ik iets niet kan maken, maar een collega-bedrĳ f wel, dan geef ik dat aan hem door. Daar komt altĳ d wel iets voor terug. Waarom het elkaar moeilĳ k maken? Iedereen heeft belang bĳ een gezonde bedrĳ fstak waarin kennis en ervaring worden uitgewisseld.”Van der Hoorn Buigtechniek gaat voort op het ingeslagen pad van specialisatie. “Hiervoor moet je ook constant bezig zĳ n met het vereenvoudi-gen van je bedieningssoftware. Producten wor-den immers steeds complexer en nauwkeuriger. Het aansturen van machines vereist dan dat je makkelĳ ker kunt programmeren. Dat is wat wĳ onze toeleveranciers van machines ook vertel-len.”•


0229 54 24 85 - [email protected] www.dormac.nl Solutions for better machining

Metaalbewerkers kunnen voor zwaar verticaal draaiwerk vertrouwen op de degelijkheid en hoge stabi-

liteit van de Doosan Puma VTS-serie verticale draaimachines. Deze kunnen worden uitgerust met een

volwaardige freesspil, zodat u werkstukken in één keer compleet kan bewerken. Bovendien vraagt de

tafelconstructie geen verdiepte fundatie. Vraag de specialisten van Dormac voor uitgebreide informatie!

Verticaal draaien tot 2000 mm

met de Doosan VTS-serie verticale draaimachines

Powerplustools Nederland B.V.Mars 26

8448 CP Heerenveen

CNC GereedsChaPswaGeN � Incl. 6 Gereedschapsdragers met houders naar keuze

� Afm.: 1165 (1250) x 555 x 1085 mm

€ 399,- incl. btw.

T. +31 513 646366 • F. +31 513 648732 [email protected]

www.powerplustools.nl

Professioneel en betaalbaar

VWB buurtbus belettering v1 DEF.indd 1 11-09-13 09:03


Expanite, een Deense organisatie gespeci-aliseerd in oppervlaktehardingen van cor-rosievaste stalen en andere hoogwaardig presterende metalen, opende in Denemar-ken zijn eerste warmtebehandelingscentrum in 2013. Nu is de markt uitgebreid door de nieuwe vertegenwoordiging in de Benelux.

‘Ik ben er erg trots op dat ik de kans krijg om Expanite te mogen introduceren bij in de Benelux gevestigde bedrijven. In Scandinavië, Duitsland en Zwitserland hebben we al een groot aantal zeer tevreden relaties opgebouwd. Ik ben ervan overtuigd dat vele bedrijven in de Benelux grote voordelen gaan halen door invoering van Expanite-behandelingen op hun onderdelen en/of samenstellingen.’ Dat zegt Heiny van Wezel, Consultant voor Expanite in de Benelux.

Met Expanite is het mogelijk de hardheid van het oppervlak van roestvaste stalen te verhogen met maximaal een factor tien, met behoud of zelfs verbetering van de corrosieweerstand. Deze methode is uniek omdat zij geschikt is voor austenitische-, ferritische-, martensitische- en duplex roestvast staal. Onderdelen kunnen worden behandeld met extreem korte doorlooptijden - een paar dagen - en dat is nooit eerder vertoond binnen oppervlakteharding van roestvast staal.

‘De technologie van Expanite doet de waarde van de producten van een groot aantal industrieën aanzienlijk toenemen; denk aan messen, kleppen, mixers en slijpmachines voor de voedingsindustrie en pompen, extruderschroef en injectieonderdelen voor de automobielsector. Dat geldt eveneens voor schroeven, bouten en ringen die in verschillende industrieën worden toegepast. Wij bieden drie verschillende

basisprocessen, die elk kunnen worden geoptimaliseerd naar de wensen van de klant in termen van slijtage, corrosie en krasbestendigheid.

Dit betekent dat we oplossingen ontwikkelen en aanpassen voor veel verschillende bedrijven en industrieën’, zegt CEO Thomas Abel Sandholdt.

Voor vrijblijvende informatie kunt u contact opnemen met de onderstaande personen:

Heiny (CTA)van Wezel, Consultant Netherlands, +31 6 129 00 217, [email protected] Abel Sandholdt, CEO Expanite, +45 2040 7207, [email protected]

Pionier in oppervlaktehardingen van corrosievaste stalen opent warmtebehandelingscentrum en heeft een vertegenwoordiging voor de Benelux.

- advertorial -

Over Expanite Expanite werd opgericht in 2010. Het be-drijf is gebaseerd op meer dan tien jaar onderzoek en ontwikkeling aan de Tech-nische Universiteit van Denemarken. De technologie voor oppervlaktehardingen van roestvaste stalen heeft in talrijke toe-passingen zijn waarde bewezen, onder andere in de voedingsindustrie, de petro-chemische industrie, alsmede in de auto-motive om er een paar te noemen.

Expanite heeft een gecombineerde ont-wikkeling- en productiefaciliteit bij Ko-penhagen, Denemarken. De geïnstalleer-de productieapparatuur omvat diverse ovens van heel klein tot ‘full size’ ovens met een capaciteit van maximaal 600 kg en een afmeting van 60x60x90cm. Expa-nite oplossingen zijn flexibel en kunnen worden aangepast om te worden inge-bracht in een eigen klant-productielijn.

Over CTA van WezelCTA van Wezel is opgericht in 2011. Dit na bijna 20 jaar als Technisch Adviseur in hoogwaardig gelegeerde stalen en non-ferro metalen. Het was dan ook een logische stap om de kennis en ervaring van vele jaren beschikbaar te behou-den voor bestaande relaties. Ook is er de mogelijkheid ontstaan om freelance de vertegenwoordigingen van een aan-tal (buitenlandse) bedrijven in de Ne-derlandse markt te brengen. Naast de consultancy van Expanite is er n.l. ook een vertegenwoordiging in de Benelux van een grotere harderij uit Aldenhoven Duitsland. Daarnaast behandelt CTA van Wezel graag alle technische vragen over materiaalkeuzes en/of toepassingen, al dan niet in combinatie met warmtebehan-delingen.



MICHAËL VAN STRAALEN EREVOORZITTER METAALUNIE

Aldowa BV ontving de Metaalunie Award en de bĳ behorende cheque van € 5000,- uit handen van Metaalunievoorzitter Fried Kaanen. Het MKB-metaalbedrĳ f heeft zich volgens de jury op

excellente wĳ ze onderscheiden door ‘binnen de organisatie een cultuurverandering door te voe-ren met toepassing van lean concepten en een sterke decentralisatie van verantwoordelĳ khe-

den wat geleid heeft tot een lerende organisa-tie’, motiveerde Daan Kersten, co-founder Addi-tive Industries en juryvoorzitter, de keuze voor het bedrĳ f (lees ook het interview met beide Aldowa-directeuren in dit blad). Aldowa was een van de drie genomineerden die kort daarvoor gekozen waren uit zeven eerder geselecteerde bedrĳ ven. Naast het Rotterdamse bedrĳ f waren Polyketting uit Rĳ ssen en Ter Hoek Vonkerosie uit Zelhem genomineerd. Alle zeven geselec-teerde bedrĳ ven waren voorafgaand aan het middagprogramma al beloond met een ‘kleine’ Award.

Innovatie en flexibiliteit motto van MKB-metaalBEELD: SANDER VAN DER TORREN

new business event

Veel meer symboliek kon het niet bevatten: uit handen van de nieuwe Metaalunievoorzitter Fried Kaanen ontving Michaël van Straalen het ere-voorzitterschap van Koninklijke Metaalunie als dank voor ruim zeven jaar voor-zitterschap. Van Straalen nam o� cieel afscheid als voorzitter tijdens het Metaalunie New Business Event dat plaatsvond in Bunnik. Tijdens het event werd ook de winnaar van de Metaalunie New Business Award bekend gemaakt: Aldowa BV uit Rotterdam verliet uiteindelijk als winnaar de zaal.

Awardwinnaar AldowaBV hee� zich volgens de jury op excellente wijze onderscheiden door binnen de organisatie een cultuurverandering door te voeren met toepassing van lean concepten.

MICHAËL VAN STRAALEN EREVOORZITTER METAALUNIE

MT10_Art Verslag Award.indd 24 14-10-14 16:04


A F S C H E I DNaast de uitreiking van de Award stond het New Business Event ook in het teken van het afscheid van Michaël van Straalen als voorzitter van Koninklĳ ke Metaalunie. Hĳ werd nog een-maal in het Metaaluniezonnetje gezet. Zo schit-terde hĳ indirect in een bĳ zondere afl evering van ‘In de hoofdrol’ waarin onder meer de voor-zitter van de Nederlandse Vereniging van Ban-ken, Chris Buĳ ink, en de voorzitter van FME, Ineke Dezentjé, maar ook het dagelĳ ks bestuur en de directie van Metaalunie op soms ludieke wĳ ze een beeld schetste van de afgetreden voor-man. In zĳ n afscheidsspeech pleitte Van Straalen om vooral samen te werken. “Ik geloof oprecht in samenwerken, elkaar te vertrouwen en open te zĳ n. Je krĳ gt er veel voor terug.” Van Straalen omschreef de kracht van Metaalunie als ‘de enorme diversiteit aan bedrĳ ven en branches’. Daarnaast bedankte hĳ een ieder die tĳ dens zĳ n voorzitterschap invulling had gegeven aan dat begrip samenwerking.

G O E D I N D U S T R I E B E L E I DOok Wim van der Leegte, president-directeur en eigenaar van de VDL Groep sprak de zaal en Van Straalen en Kaanen in het bĳ zonder – vanaf een scherm – toe. Om de industrie in Nederland te kunnen behouden is er volgens hem goed indus-triebeleid nodig.

‘We moeten inspelen op deze toenemende flexibilisering’

Verder riep hĳ Van Straalen op als voorzitter van MKB-Nederland, om samen met banken en overheid de gebrekkige kredietverlening aan het mkb aan te pakken. Ook vroeg hĳ meer aan-dacht voor de 60-plussers “Geef de 60-plussers

die geen werk hebben een fl exi-bele status.” Daarnaast brak hĳ een lans voor het he� en van invoerrechten op producten uit lan-den die dat ook doen op producten uit Europa: “Dat het goedkoper is om iets van bĳ voorbeeld China naar Nederland te exporteren, dan vice versa, dat kan niet. Veel landen hef-fen invoerrechten, maar wĳ niet. Europa denkt niet na.”

T E Q N O WTĳ dens het New Business Event werd ook het nieuwe Metaalunie-initiatief Teqnow gelanceerd. In een spectaculaire promofi lm legden Arnold Stokking (TNO) en David Kemps (ABN AMRO) uit waarom Teqnow zo belangrĳ k is. “Teqnow gaat mkb-bedrĳ ven helpen nieuwe technologieën te begrĳ pen en toe te passen”, vertelde André van der Leest, beleidssecretaris Onderwĳ szaken Metaalunie. Dagvoorzitter Charles Groenhuĳ sen deed ook een technolo-gische duit in het zakje door met een drone en Google Glass het podium op te komen. Hĳ vond dat voor het gebruik van nieuwe technologieën verder moet worden gekeken dan alleen naar de bedreigingen of de negatieve inzet die het nu soms krĳ gt (zoals drones die voor bombar-dementen worden gebruikt).

F L E X I B I L I T E I THet slotwoord, na de spannende Award-fi nale, was voor de nieuwe Metaalunievoorzitter Fried Kaanen. In zĳ n maiden speech pleitte hĳ voor fl exibiliteit: “Flexibiliteit is het woord dat bĳ deze tĳ d past. De economie en de samenleving

Innovatie en flexibiliteit motto van MKB-metaal

Dagvoorzitter Charles Groenhuijsen (links)

vraagt juryvoorzitter Daan Kersten de

winnaar bekend te maken.

Michaël van Straalen (rechts) ontvangt uit handen van Fried Kaanen het ere-voorzitterschap van Koninklijke Metaalunie.



Directeur Jan Boom (links) ontving namens Aldowa BV de Metaalunie New Business Award en de bijbehorende cheque van € 5000,- uit handen van Metaalunie voorzitter Fried Kaanen.

vragen steeds meer om fl exibiliteit in de ruim-ste zin van het woord. Informatie is overal te vinden en gaat snel rond, de vraag van klanten vraagt om fl exibiliteit van de ondernemer. Ook werknemers vragen om fl exibiliteit in de balans tussen werk en privé. Daarom moeten wĳ inspe-len op deze toenemende fl exibilisering. Dat zal terug moeten komen in afspraken die wĳ namens onze leden maken met bĳ voorbeeld de vakbonden.” Kaanen wil geen stapeling van oude en nieuwe afspraken die fl exibiliteit kun-nen belemmeren, maar goede, moderne afspra-ken die passen bĳ de wensen van leden en hun werknemers. “En deze afspraken maken we

graag met onze collega werkgeversorganisaties in FWT verband”. Kaanen haakte daarmee in op de woorden die FNV-voorzitter Ton Heerts eer-der op het podium had gesproken, toen die aan-gaf ‘samen over de toekomst van de cao te gaan praten’ (en bekende dat hĳ de € 900,- die FNV als loonsverhoging had voorgesteld ‘een beetje als een kwinkslag beschouwde’).

M E N S E L I J K E K A N T“Technische innovatie werkt niet zonder de menselĳ ke kant”, vervolgde Kaanen. Juist bĳ het mkb staat de rol van de medewerker bovenaan. Kaanen: “Daar heb je mensen voor nodig: goed

gekwalifi ceerde maar ook goed gemotiveerde mensen, mensen, die zich ontwikkelen. Mensen die mee kunnen gaan op weg naar die gouden toekomst. Daarom zĳ n de initiatieven op gebied van scholing en duurzame inzetbaarheid zo van belang.” De speech werd afgesloten met een oproep aan alle aanwezigen om gezamenlĳ k te werken aan een goed industrieklimaat, zodat Nederland zĳ n sterke positie kan behouden. Een passende afsluiting van een bĳ zonder inspi-rerend evenement.•

Alle zeven geselecteerde bedrijven waren voorafgaand

aan het middagprogramma al beloond met een ‘kleine’

Award.


Uw resultaat daar draait het om!

Ambachtsstraat 14 • Postbus 11 • 7460 AA Rijssen • telefoon: 0548-519401 • fax: 0548-517619 • [email protected]

www.magistor.nl

www.amf.de

ANDREAS MAIER GmbH & Co. KG, Fellbach

„Automatisch, gaat het best!“Maak nu uw machines geschikt voor „man-loze“ productie. Met de Low-Cost automatisering van AMF, belaadt u en spant u, uw producten volautomatisch. Dat het hier een geringe investering betreft, met een zeer korte terugverdientijd, rekenen wij u graag voor! Praat ook eens met ons over onze veelzijdigheid m.b.t. opspannen.

Gratis Katalogus? Vraag die vandaag nog aan.

Wir sorgen für spAnnung.

AMF_Anzeige_LowCostAutomatisierung_205x125mm_Niederlande_RZ02.indd 1 08.10.14 10:33


Welser Profieltechniek (Benelux) B.V.Moleneind 2 • NL-4751 GP Oud GastelTel (+31 165) 51 10 00 [email protected] www.welser.com

UP to the

next level!

Welser Profile

your Partner

HTTP://GOO.GL/SCIPK

SECO, VERNIEUWEND IN DRAAIEN SINDS 1932

Meer dan 70% van onze klanten hebbendraaitoepassingen. Door innovaties zoals de Duratomic® kwaliteiten, MDT, JetStream™, SnapTap,... heeft Seco vele draaitoepassingen kunnen moderniseren. Vandaag zijn er meer dan 4000 snijplaten en 2000 gereedschappen, allemaal te vinden in de Seco Machining Navigator. Als u denkt dat uw draaibewerkingen een verjongingskuur nodig hebben, contacteer Seco.




STAGNATIE IN DE ZOMER

WEL OF JUIST NIET 3D-PRINTEN

POSITIEVE VOORUITZICHTEN VOOR 2015

barometer Q3 2014

Traditioneel wordt de uitslag van de barometer over het derde kwartaal altijd negatief beïnvloed door het seizoen. Maar ook als we de seizoensinvloeden dit kwartaal elimineren, is het beeld niet direct positief. De groei van de orderportefeuille van zowel binnen- als buitenland is tot stilstand gekomen. De prijsdruk is nog steeds overduidelijk aanwezig en dat laat zijn sporen na in de bedrijfsresultaten. Positief is dat de bedrijven die aan de bouw toeleveren optimistischer zijn dan het gemiddelde MKB-metaalbedrijf. Daarbij moeten we echter wel bedenken dat juist deze sector uit een heel diep dal komt.

Helaas kunnen we er niet omheen dat de verwachtingen voor het vierde kwartaal minder positief zijn dan een jaar gele-den. De verwachtingen voor 2015 zijn wisselend; het CBP is positief, het IMF echter komt met een minder gunstige prognose voor de gehele Eurozone. Het IMF kijkt vooral naar de geopolitieke spanningen in de wereld die invloed kunnen hebben op de export en de beperkte binnenlandse groei in Europa. Naast economische uitdagingen zijn er ook op het gebied van technologie uitda-gingen en kansen.

Recent zijn in het nieuws berichten ver-schenen over de impact die nieuwe tech-nologieën op de arbeidsmarkt kunnen hebben. Hierbij valt te denken aan robotisering en 3D-printing. Sommige deskundigen beweren dat deze nieuwe technologieën veel arbeidsplaatsen zul-len kosten, anderen denken dat niet het

aantal banen zal verminderen maar dat het karakter van de arbeid zal verande-ren. Ik ben geneigd meer in het laatste te geloven. Wie dan ook gelijk heeft , we moeten in beide situaties rekening hou-den met een grote impact. Eén ding is zeker, we kunnen onze ogen niet sluiten voor deze ontwikkelingen. Dat mag de maatschappij niet en dat mogen onder-nemers zeker niet. Daarom kijken we in deze editie van de barometer wat des-kundigen vinden van deze nieuwe tech-nologieën en hoe een ondernemer bezig is de technologie van het 3D-printen op een zeer originele manier te verkennen.

Bert Jaarsma,Directeur OrganisatieKoninklijke Metaalunie

Economische en technologische uitdagingen omzetten in kansen

Dit katern verschijnt elk kwartaal in Metaal & Techniek en is gebaseerd op de Economische Barometer; het kwartaalonderzoek onder leden van Koninklijke Metaalunie naar de economische stand van het MKB-metaal.

MT10_Barometer.indd 1 16-10-14 11:05

STAGNATIE IN HET MKB-METAAL

Bijna traditionele stilstand in Q3

De minder positieve beoordeling van het derde kwartaal ten opzichte van voorgaande kwarta-len is deels toe te schrijven aan seizoensinvloed. Veel bedrijven zijn tijdens de zomervakantie dicht of werken met een lagere bezetting. Een bedrijf dat in de zomer drie weken dicht gaat heeft in dat kwartaal bijna 25 procent minder productieve uren. In de grafiek ‘De stand van het MKB-metaal’ is deze seizoensinvloed duide-lijk waarneembaar. Er speelt echter meer. De groei van de binnenlandse orderportefeuille is voor het eerst in 1,5 jaar afgenomen en bedrij-ven in de agrosector doen het minder goed dan gemiddeld in het MKB-metaal. Over dit laatste

meer in de Fedecom Economische Barometer. Deze is eind oktober beschikbaar op Fedecom.nl. Verder zijn de verwachtingen overall voor het vierde kwartaal minder positief dan een jaar geleden. Opvallend is dat de bedrijven die aan de bouw leveren, positiever zijn dan het gemid-delde MKB-metaalbedrijf.

A R B E I D S M A R K THet aantal bedrijven met meer personeel in vaste dienst is in het derde kwartaal afgenomen van zestien naar elf procent. Het aantal bedrij-ven met minder personeel in vaste dienst is toe-genomen van zeven naar tien procent. Het over-

grote deel van de bedrijven is in personele omvang gelijk gebleven. Onderaan de streep is er in het MKB-metaal dus nauwelijks groei (één procent) op dit vlak. Zoals eerder aangegeven, een direct resultaat van het seizoen. Na vier kwartalen van lichte groei betreffende ingeleend personeel is er nu een kleine krimp. Dit was vier procent en is nu min-drie procent. Ondanks de afname van groei heeft net als in het vorige kwartaal toch nog één op de drie bedrijven een vacature openstaan. Bedrijven verwachten deze vacatures binnen een half jaar in te kunnen vullen.

B I N N E N L A N D S E M A R K THet vorige kwartaal was de ontwikkeling van de orderpositie nog voorzichtig positief. Nu geeft 30 procent van de bedrijven aan een slechtere orderportefeuille te hebben dan in het tweede kwartaal. Een kwart van de bedrijven geeft aan een betere orderportefeuille te hebben. Per saldo levert dit een teruggang op. Echter, de teruggang is minder dan aan het eind van het tweede kwartaal werd verwacht.De waardering van de orderportefeuille is ook minder positief. Voor het vierde kwartaal zijn de verwachtingen juist iets positiever. Nu geeft per saldo tien procent aan toename te verwachten tegen zes procent in het tweede kwartaal.

E X P O R THet tweede kwartaal was de groei al minder sterk dan in de eerdere kwartalen, in het derde kwartaal blijkt er per saldo stilstand te zijn. Er zijn evenveel bedrijven met een groeiende exportportefeuille als bedrijven met een slech-tere orderportefeuille, beide 27 procent. De waardering van de exportportefeuille laat een zelfde beeld zien als de ontwikkeling van de orderportefeuille. Deze heeft in het derde kwar-taal een klein plusje van twee procent, tegen plus achttien procent in het vorige kwartaal.Voor het vierde kwartaal zijn de verwachtingen wat positiever dan de ontwikkeling en de waar-dering van de orderportefeuille.

economische barometer Q3

De groei van het MKB-metaal is in de zomer tot stilstand gekomen. De order-portefeuilles van zowel binnen- als buitenland groeien niet meer en de ont-wikkeling van de buitenlandse orderportefeuille is in jaren niet zo laag geweest als nu. De derde kwartalen in de afgelopen jaren tonen een duidelijk seizoensgebonden patroon. Deze uitkomst wijkt als trend dan ook niet af van eerdere jaren. Zorgwekkend is vooral de aanhoudende prijsdruk en daarmee de druk op de bedrijfsresultaten en winstgevendheid.

2 • barometer Q3 2014 • METAAL & TECHNIEK

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

jun-14

sept-11

mrt-12

sept-12

mrt-13

sept-13

sep-14

dec-11

jun-12

dec-12

jun-13

dec-13

20%

mrt-14

25%

Stand van het MKB-metaal (3e kwartaal 2014)


barometer q3 2014

P R I J S O N T W I K K E L I N GIn het eerste kwartaal leek het er nog op dat de prijsdruk iets zou afnemen. De druk op de ver-koopprijzen blijkt na het tweede en derde kwar-taal echter nog steeds hardnekkig. Van de bedrijven in het MKB-metaal heeft zeventien procent de verkoopprijs moeten verlagen, slechts drie procent heeft de prijs weten te ver-hogen.

B E D R I J F S R E S U L T A A TPositief signaal is dat het aantal bedrijven dat winst maakt, gelijk is gebleven met het vorige kwartaal. Het aandeel bedrijven dat aangeeft verlies te maken, is echter wel toegenomen van dertien naar achttien procent. Na het derde kwartaal maakt 50 procent van de bedrijven winst, draait 32 procent quitte en maakt acht-tien procent verlies. Ten opzichte van een jaar geleden weten meer bedrijven winst te maken.Het bedrijfsresultaat is ten opzichte van het vorige kwartaal minder. Twintig procent van de bedrijven geeft aan een beter bedrijfsresultaat te hebben behaald tegen 30 procent in het vorige kwartaal. Andersom geeft 36 procent aan een

slechter bedrijfsresultaat te behalen tegen twin-tig procent het vorige kwartaal.Het voor het vierde kwartaal te verwachten bedrijfsresultaat wordt daarentegen positiever ingeschat: eind tweede kwartaal hielden de positieve en negatieve antwoorden elkaar in evenwicht, nu geeft per saldo tien procent aan een beter vierde kwartaal te verwachten. De forward load van opdrachten is langzaam aan het dalen. Van achtereenvolgens 7,9 (Q4 2013), 8,2 en 8,3 weken naar nu 7,6 weken.

I N V E S T E R I N G S V E R W A C H T I N GDe investeringsverwachtingen van de onderne-mers voor wat betreft hun machinepark, blijven ook dit kwartaal weer teleurstellend. Een op de zes ondernemers verwacht het komende kwar-taal meer te gaan investeren terwijl een op de drie juist verwacht minder te gaan investeren.

T R E N D V S V E R W A C H T I N G E NNet zoals een minder derde kwartaal ten opzichte van het tweede een trend is, is een beter vierde ten opzichte van het derde kwar-taal dat ook. Algemeen zijn de verwachtingen dan ook positief. Verder kijkend naar 2015 zijn ook de economische cijfers (verwachtingen) van ABN AMRO en de Rabobank positief. ABN AMRO verwacht een volumegroei van ruim vier pro-cent voor de metaalsector, de Rabobank ver-wacht 3,5 procent. Meer hierover in de analyse van Rob van der Werff verderop in deze Econo-mische Barometer. Wel moet aangetekend wor-den dat de verwachtingen zijn uitgesproken op basis van de huidige situatie in de wereld. Moch-ten de geopolitieke spanningen verder uit de hand lopen dan zal een land als Nederland met een open economie daar de negatieve gevolgen van ondervinden. •

In de grafieken worden de positieve en negatieve antwoorden

of het saldo weergegeven. De antwoorden geven geen

absolute indicatie.

METAAL & TECHNIEK • barometer Q3 2014 • 3

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

jun-14

sept-11

mrt-12

sept-12

mrt-13

sept-13

sep-14

dec-11

jun-12

dec-12

jun-13

dec-13

20%

mrt-14

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%jun-14

sept-11

mrt-12

sept-12

mrt-13

sept-13

sep-14

dec-11

jun-12

dec-12

jun-13

dec-13

mrt-14

-20%

-15%

Het saldo van bedrijven dat de verkoopprijzen in de afgelopen periode heeft kunnen verhogen

Saldo toe- en afname vast personeel


OMARMEN NIEUWE TECHNOLOGIE NIET VANZELFSPREKEND

Wel of juist niet 3D-printenTEKST: RICHARD SCHUITEMA

BEELD: MARCEL DE GRAAF

Ondernemers maken dikwijls strategische keuzes op basis van technische ontwikkelingen en via de plaats in de keten. Ze kijken daarbij naar nieuwe markten. Veelbelovende technische ontwikkelingen bieden daarbij nieuwe kansen; van robotica tot sensoring, van nanotechnologie tot 3D-printen. Het lijkt wel dat als ondernemers geen nieuwe technieken omarmen, ze de boot dreigen te missen. Maar is het in alle gevallen ook werkelijk zo? En wat houdt dat omarmen precies in?

Natuurlijk, de ontwikkelingen gaan snel en daar mag je als ondernemer je ogen niet voor sluiten. Dit betekent echter niet dat een ondernemer die niet direct de nieuwste technieken in huis haalt, verkeerd bezig is. Zeker niet, er zijn vele voor-beelden van bedrijven die vrij traditioneel wer-ken en die toch een goede boterham kunnen verdienen.

Een bekend gezegde is dat de gevolgen van nieuwe ontwikkelingen op korte termijn vaak worden overschat maar op langere termijn wor-den onderschat. Maar het is wel zaak om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen. In het voorjaar van 2012 publiceerde het toon-aangevende blad ‘the Economist’ een zeer inte-ressante bijlage over 3D-printing. Het blad was

(terecht) buitengewoon enthousiast over de mogelijkheden die deze techniek zou gaan bie-den en zag op korte termijn een nieuwe indus-triële revolutie ontstaan, die zijn weerga nauwe-lijks kende. In het najaar van datzelfde jaar 2012 werd in Luik (België) een symposium gehouden over 3D-printing. De inleiders (bijna allemaal personen die aan de basis van de ontwikkeling van deze techniek stonden) waren vervuld van de mogelijkheden die dit in de toekomst zou gaan bieden. Bepaalde producten die gemaakt worden uit heel specifieke materialen kunnen met 3D-printing snel en zeer nauwkeurig wor-den vervaardigd.

‘Geen kwestie van OF het de business van je bedrijf gaat veranderen maar wanneer’

Maar zij bleken ook realistisch: 3D-printing lijkt (nog?) niet geschikt voor massaproductie. De onderzoekers in Luik gaven aan dat er nog zeker tien jaar onderzoek nodig is om vele problemen te overwinnen. Betekent dit, dat we deze nieuwe techniek maar even moeten vergeten? Zeker niet. We moeten juist alert zijn en blijven.

L A S N A D E NDaan Kersten, medeoprichter van Additive Industries uit Eindhoven en dit jaar juryvoorzit-ter van de Metaalunie New Business Award, denkt in dezelfde richting: “Het is niet een kwestie van OF het de business van je bedrijf gaat veranderen maar wanneer. Ik geloof niet dat het de industrie op de kop zal zetten, het gaat geen derde Industriële Revolutie worden. Maar het biedt wel nieuwe kansen en mogelijk-heden om nieuwe en andere producten maken. Of op een andere manier. Een product dat eerst uit vier delen bestond en aan elkaar gelast werd, kan tegenwoordig geprint worden waardoor je die lasnaden niet hebt. Daarmee wordt de

Ook weten waarom je er (nu) niets mee doet.

ondernemen



barometer q3 2014

bedrijfszekerheid van het product verhoogd. Gaat het daarmee al het lassen vervangen, nee zeker niet. Maar er zijn toepassingen waarbij je je zou kunnen voorstellen dat ze het lassen wel degelijk gaan vervangen.” Kersten vindt het belangrijk voor ondernemers om er kennis van te nemen: “Want je kunt ook zeggen: het is niet mijn ding, prima. Maar dan is het wel belangrijk te weten waarom het niks voor jou is. Want er komt een dag dat een klant er om zal vragen.”

N I E U W S G I E R I G H E I DVan Veen Plaatwerk in Deventer is een bedrijf dat vanuit een zekere nieuwsgierigheid een stap heeft gezet naar 3D-printing, maar daarbij een heel bewuste strategie volgt.

‘Twee tot vijf procent van de ondernemers heeft nu zo’n

printer’

Nog niet om er school mee te maken, maar wel om de technologie onder de knie te krijgen, de klant beter van dienst te kunnen zijn, en dus toegevoegde waarde te leveren. Het bedrijf richt zich op de productie van enkelstuks tot middel-grote series plaatwerk. Het klantenbestand is breed: van incidentele opdrachtgevers tot repete-rende opdrachten, alles komt in het bedrijf voor.

Omdat het bedrijf al werkte met een 3D-ont-werpprogramma, ontstond een zekere nieuws-gierigheid naar 3D-printing. Er werd een relatief eenvoudige 3D- printer aangeschaft waarmee men producten uit kunststof kan printen om de mogelijkheden van het ontwerpprogramma beter te leren kennen en daardoor nog meer uit het ontwerpprogramma te kunnen halen. En dit werkt uiteindelijk weer door zowel in de kwali-teit van de ontwerpen en dus ook in de kwaliteit van de uiteindelijke producten die het bedrijf voor zijn klanten maakt.

E N G I N E E R I N GDaarnaast is het mogelijk om de klanten proto-typen te tonen van producten die op de plaat-werkafdeling kunnen worden vervaardigd. En er is nog een voordeel: het bedrijf maakt door de opgedane kennis en ervaring nu ook ontwerpen en prototypen van producten die het zelf niet vervaardigt. Het bedrijf ontwikkelt zich op deze wijze tot een engineeringbureau: het kan daar-door meer toegevoegde waarde leveren aan zijn klanten en boort bovendien een nieuw klanten-bestand aan. Van Veen heeft zich de kennis eigen gemaakt, ziet de mogelijkheden van deze nieuwe technologie, en verwacht dat het in de toekomst niet alleen bij het maken van prototy-pen zal blijven. Men volgt nauwkeurig de moge-lijkheden die er zijn om een 3D-printer te gebruiken voor het printen van metalen en kijkt ook heel bewust naar de markten waarin

3D-geprinte metaalproducten een rol kunnen spelen. Want 3D-printing zal misschien niet snel tot massaproductie leiden, maar het schept wel de mogelijkheid om onderdelen te maken die slechts zelden vervangen moeten worden en die een fabrikant jaren op voorraad moet houden voor het geval dat er een keer iets misgaat. Of wat te denken van het gebruik van deze techno-logie op plaatsen waar het fysiek aanwezig heb-ben van reserveonderdelen bijna onmogelijk is (zoals in satellieten, in afgelegen gebieden, op de oceanen). Of wat te denken van complexe onderdelen van een machine of constructie die door 3D-printing uit één stuk gemaakt kunnen worden.

3D-ontwerpen leidde bij Van Veen Plaatwerk naar 3D-printing.

Teqnow belicht nieuwe technologieën

Teqnow is een nieuw initiatief van Koninklijke Metaalunie. Het is een platform met de focus op het vergroten van aandacht voor toptech-nologie in het MKB-metaal. Metaalunie wil met Teqnow functioneren als makelaar tussen bedrijven en kennisinstituten (matchmaking) en tussen producenten en afnemers. Verdere kan Metaalunie bedrijven begeleiden bij toe-passing van kennis over nieuwe technologieën en materialen. In het kader van Teqnow gaat Metaalunie de komende maanden opvallende activiteiten organiseren. U vindt deze terug in de Agenda op www.metaalunie.nl.

Meer informatie over Teqnow? Neem contact op via [email protected]




K L A N T B E H O U D E N“We staan aan de vooravond van iets wat gemeengoed gaat worden”, zegt Frans van der Brugh, Metaalunie branchemanager van onder meer NVvM (Nederlandse Vereniging van Model-makerijen), DPT (Dutch Precision Technology) en NPS (Nederlandse Precisie Slijpbedrijven). “Het overgrote deel van de ondernemers in het toelevercluster is zich bewust welke mogelijkhe-den het 3D-printen kan brengen. Er is echter

nog veel onduidelijk over de techniek. Daar-naast zal er ook een pull vanuit de afnemers moeten ontstaan. Want als de klant erom vraagt, word je vaak gedwongen. Als je kijkt bij wie nu al een printer heeft staan, dan zijn dat vaak kunststof gerelateerde printers. Naar ver-wachting heeft twee tot vijf procent van de ondernemers nu zo’n printer.” Van der Brugh denkt dat ondernemers om verschillende rede-nen wel of juist niet met 3D-printen beginnen:

“De toekomstige mogelijkheden en kansen wor-den vaak onderschat. Daarnaast wordt de com-plexiteit van programmeren en 3D-tekenen juist overschat. Men denkt dat het moeilijk is, maar de praktijk laat zien dat het vaak makkelijker is dan de huidige methodes. Ook kunnen veel van de huidige engineers, ontwikkelaars en ontwer-pers niet echt vormvrij denken. Men gaat name-lijk ontwikkelen en ontwerpen zonder grenzen. Daarnaast is er nu nog onvoldoende marktvraag om een grote investering te doen. Ook is er veel onduidelijk over wat de beste technologie is, welke machine en ontwikkelingen.”Omdat de investering in een metaalprinter in de papieren kan lopen, adviseert Van der Brugh zijn lidbedrijven om ervaring op te doen met kunststofprinters, net als Van Veen Plaatwerk heeft gedaan. “Laat daarbij een van je beste en gemotiveerde mensen naast de conventionele benadering ook ervaring opdoen met 3D-pro-grammeren en -printen. Hierdoor doe je al veel kennis op en kan je snel doorstarten als klanten erom vragen. En je kunt nu al snel proto’s aan-bieden. Je moet mee om de klant te blijven behouden en dus te blijven bestaan.”

W A A R D EDe mogelijkheden van 3D-printen zijn einde-loos, maar de échte kansen ontstaan pas op lan-gere termijn. Juist het Deventer bedrijf toont aan hoe belangrijk het is om al in een vroeg sta-dium kennis en vaardigheden te vergaren over nieuwe technieken. De conclusie van een derge-lijke exercitie kan zijn: het schept mogelijkhe-den voor ons bedrijf, terwijl voor een ander bedrijf de conclusie misschien wel moet zijn dat adaptatie van een nieuwe techniek weinig of geen toegevoegde waarde levert. En ook dan heeft die exercitie zin gehad voor de onderne-mer. •

Een relatief eenvoudige 3D-printer waarmee producten uit kunststof vervaardigd kunnen worden.



barometer q3 2014


Thans stagnatie, positieve vooruitzichten voor 2015!TEKST: ROB VAN DER WERFF

BEELD: MARTIJN VAN DAM

analyse

De uitkomsten van de Economische Barometer voor het MKB-metaal sluiten aan bij de cijfers van het CBS over het ondernemersvertrouwen over septem-ber 2014. Het vertrouwen van de ondernemers in de industrie is volgens het CBS in september een fractie verslechterd. De indicator van het producenten-vertrouwen ging van 0,0 naar -0,2. In augustus daalde het vertrouwen ook al met 1,2 punten.

Overigens geldt dit niet alleen voor Nederland. In Duitsland daalde de Inkoopmanagersindex van 51,4 in augustus naar 49,9 in september. Een cijfer boven 50 betekent groei, onder de 50 krimp. Aan dit lagere vertrouwen liggen meer-dere oorzaken ten grondslag. Allereerst zorgt de aanhoudende prijsdruk in nagenoeg alle secto-ren voor lagere marges in het MKB-metaal. Dat sectoren buiten de metaalindustrie hier ook last van hebben, blijkt uit de conjunctuurbarometer van het CBS. Hierin rapporteert het CBS dat de prijzen van industriële producten in augustus op de binnenlandse markt daalden met 0,7 pro-cent en de prijzen op de buitenlandse markt met 0,2 procent.

‘aantrekken bouw heeft een positief effect’

Andere oorzaken van een afnemend producen-tenvertrouwen zijn het broze herstel van de eco-nomie in de Eurozone, de gevolgen voor machi-nebouwers van de sancties tegen Rusland en de overige geopolitieke spanningen.

V O O R U I T Z I C H T E NOndanks de matige stand van het MKB-metaal na het derde kwartaal van 2014 en de tegenval-lende verwachtingen voor het vierde kwartaal, zijn de vooruitzichten voor 2015 toch overwe-gend positief. Redenen hiervoor zijn:• Het voorzichtig aantrekken van de bouw in

Nederland heeft een positief effect op een grote groep bedrijven in de metaalproducten-industrie. Hierbij dient te worden opgemerkt dat met name de woningbouw verantwoorde-lijk is voor de huidige groei in de bouwsector, terwijl het MKB-metaal van oudsher meer toe-levert aan de utiliteitsbouw. Maar toch, uit de Economische Barometer over het derde kwar-taal blijkt dat de ondernemers die hoofdzake-lijk aan de bouw leveren positiever zijn dan in de voorgaande kwartalen.

• Het CPB verwacht voor het jaar 2014 een groei van de relevante wereldhandel met 2,5 pro-cent en voor 2015 een groei van 4,5 procent. In de jaren 2012 en 2013 bedroeg deze groei res-pectievelijk 0,7 en 1,7 procent. Onder relevante wereldhandel verstaat het CPB de gemiddelde

invoergroei in afzetgebieden, waarbij voor Nederland belangrijke landen als bijvoorbeeld Duitsland en België zwaarder meewegen in de berekening.

• Vanaf midden 2014 is de waarde van de euro ten opzichte van de dollar aan het dalen. Dit betekent voor bedrijven die goederen van bui-ten Europa importeren dat de inkoopprijzen -waaronder grondstoffen als olie- duurder wor-den. Daar staat tegenover dat voor het MKB-metaal, een sector waarvan het grootste deel van de productiewaarde bestaat uit in Nederland gerealiseerde toegevoegde waarde, de producten buiten Europa goedkoper wor-den. Nu is het zo dat slechts een klein deel van deze goederen rechtstreeks buiten Europa ver-kocht worden maar via ‘springplank’ Duits-land weten veel halffabricaten hun weg buiten Europa te vinden. Voor de fabrikanten van Landbouwwerktuigen kan de goedkopere Euro de teruglopende exporten naar Rusland moge-lijk compenseren.

E X P O R TBovenstaande ontwikkelingen hebben vooral een positieve invloed op exporterende bedrijven . Het is dan ook de verwachting dat deze bedrij-ven het meest zullen profiteren van de groei in 2015. Dit komt duidelijk tot uitdrukking in de verwachtingen van ABN-Amro voor 2015, name-lijk voor de sectoren die het meest exporteren verwacht men de grootste groei: voor de metaalproductenindustrie 4 procent, voor de transportmiddelenindustrie 4,5 procent en voor de grootste exporterende sector van het MKB-metaal de machinebouwers maar liefst 7 procent! Deze groeicijfers afgezet tegen een gemiddelde productiegroei in de afgelopen 30 jaar van amper 2 procent, stemmen positief !Voorstaande verwachtingen zijn uitgesproken op basis van de huidige situatie in de wereld. Mochten de geopolitieke spanningen verder uit de hand lopen dan zal een land als Nederland met een open economie daar de negatieve gevol-gen van ondervinden. •



HBO & MBO-InstituutTEC / CAD College

TEC, het CAD college, is de opleider tot CAD specialist. Welke instapniveau u ook heeft, bij TEC leert u op een plezierige manier om te gaan met CAD. Naast het geven van kwalitatief hoogstaande cursussen, is het veelzijdige instituut uitgever van het standaard studieboek over CAD-tekenen en

Cursussen AutoCAD, Inventor, Revit, 3ds Max

TEC / CAD College

www.cadcollege.nl

HBO-deeltijdopleiding

TEC biedt een unieke opleiding die snel en gericht uw ambitie realiseert en u voorziet van software en boeken, de titel ACE, Autodesk Certified Engineer en een HBO-certificaat, 8 cursusdagen, afstudeerproject van minimaal 5 weken en mondeling examen.

ACE Mechanical Designer (Inventor)ACE System Manager (AutoCAD/VB.NET)ACE 3D Designer (AutoCAD/3ds Max)ACE Architectural Designer (Revit Achitecture)

Leerboeken De complete studieboeken inclusief naslagwerk uit de serie Computer Ondersteund Ontwerpen van ir. R. Boeklagen is al jaren het meest gebruikte boek bij bedrijven en opleidingsinstituten. U haalt als beginner- en als gevorderde gebruiker met dit

het standaard studieboek over CAD-tekenen en

HBO-deeltijdopleiding 3xAward3x3x

mondeling examen.

ACE Mechanical Designer (Inventor)Nieuw: HBO Architectural Designer (BIM)

en als gevorderde gebruiker met dit

www.cadcollege.nlwww.cadcollege.nl

www.disselhorstmetaal.nl

Altijd in

bedrijf!

Overkampsweg 26 | 8102 PH Raalte | Tel.: 0572-36 26 00 | Fax: 0572-36 22 98

Dag en nacht in touw

voor uw plaatwerk op maat!

DISSELHORST METAAL

straalmachines

straalmiddelen

ontbraammachines

bandschuurmachines

polijstmachines

richtmachineswww.hevami.nl

Tel.: +31 (0)413 376602

Eigen servicedienst



Drie keer goud. Eén keer zilver. Eén keer brons. En vier medailles voor Excel-lent Vakmanschap. Dat was het klinkende resultaat van de dertien Vakkan-jers tijdens EuroSkills 2014 in Lille. Een terugblik.

Gouden medaillewinnaars Giel Buijs (links) uit Putte, in de categorie landbouwmechanisatie en Niek Post uit Almelo, in de categorie CNC-frezen.

BEELD: TECHNIEKTALENT.NU/

OLIVIER HUISMAN

vakkanjers Nederlands vakmanschap op de kaart

Een uitgekiende voorbereiding vol technische en mentale training, een fl inke portie doorzet-tingsvermogen en heel veel talent. Zou het genoeg zĳ n voor eremetaal bĳ de Europese kampioenschappen voor jonge vakmensen? De Vakkanjers gaven in Lille een duidelĳ k ant-woord door maar liefst vĳ f medailles weg te kapen bĳ de prĳ suitreiking.

F O C U S S E NDonderdag 2 oktober. De zenuwen zĳ n van de gezichten van de Vakkanjers af te lezen als EuroSkills o� cieel losbarst. Het is nu of nooit. “Je moet niet om je heen kĳ ken,” zegt CAD-te-kenaar Erik van Wĳ ck. “Jezelf afsluiten en je

volledig focussen op je werkstuk. Dat is het enige wat telt.”

H E K S E N K E T E LEuroSkills is een heksenketel. Zo’n 100.000 bezoekers zien bĳ na 500 kandidaten uit 26 lan-den aan het werk. Er zĳ n in totaal 41 wedstrĳ d-vakken. Probeer dan maar eens koel te blĳ ven. Dat lukt Niek Post uiteindelĳ k het allerbest. De CNC-frezer van PM Aerotec BV (Hengelo) wordt na drie dagen strĳ d Europees kampioen in zĳ n wedstrĳ dvak én pakt samen met Erik van Wĳ ck (Scalda Vlissingen) goud in de Manufacturing Challenge. De Overĳ sselse Vakkanjer kan het allemaal maar moeilĳ k bevatten na de prĳ suit-

reiking. “Het is niet te beschrĳ ven wat je dan voelt als je naam wordt omgeroepen en je op het podium mag komen. Meedoen was al een geweldige ervaring. En twee keer goud maakt het helemaal geweldig. Daar doe je het allemaal voor.”

A M B A S S A D E U R SChris van Bokkum, directeur van Techniek-Talent.nu, is ‘ontzettend trots’ op de prestaties van de jonge vakmensen in Lille. “Van zulke goed opgeleide jonge talenten kunnen we er in Nederland nooit genoeg hebben. De Vakkanjers hebben laten zien dat Nederland meetelt en zĳ n met hun topprestaties absolute ambassadeurs voor de techniek.”•

Volg de Vakkanjers op www.facebook.com/vak-kanjers, www.devakkanjers.nl

DRIE KEER GOUD VOOR TECHNIEKTALENTEN

De Nederlandse resultaten op EuroSkills 2014GOUD: Niek Post (Almelo), PM Aerotec BV (Hengelo) – CNC-frezen.GOUD: Giel Buĳ s (Putte), Liebau – Roosendaal (Roosendaal) – Landbouwmechanisatie.GOUD: Niek Post en Erik van Wĳ ck in de gezamenlĳ ke Manufacturing Challenge.ZILVER: Arjan Henst (Vessem) en Fer van Maasakkers (Westerhoven), Summa Enginee-ring (Eindhoven) – Robotica. BRONS: Erik van Wĳ ck (Biervliet), Scalda Col-lege voor Techniek en Design (Vlissingen) – CAD-tekenen.

Kĳ k voor de uitslagen van de overige Vakkan-jers op www.devakkanjers.nl.

DRIE KEER GOUD VOOR TECHNIEKTALENTEN

MT10_Vakanjers.indd 37 14-10-14 16:07


INTERNATIONAL MANUFACTURING TECHNOLOGY SHOW

Gedurende de beurs werd een echt rijdende auto geproduceerd.

Metaalunie beleidssecretaris Technologie Peter van der Mars was namens Metaalunie aanwezig op IMTS, op de Holland Info van het Consulaat Generaal Chicago, samen met de heren Stephan van de Wall, hoofd economische Afdeling, en Herbert Wennink, handelsmedewerker. Deze Holland Info stand was een initiatief van het Consulaat Chicago in nauwe samenwerking met Koninklĳ ke Metaalunie en FME. Ondernemers in de metaal en technologie sector konden zich aanmelden en kosteloos deelnemen aan de stand, middels het sturen van bedrĳ fsinforma-tie, folders, kleine producten, of een fi lmpje. Vertegenwoordigers van de bedrĳ ven konden deelnemen aan een VIP programma met confe-renties en het gebruik van een lounge. Op deze

manier konden bedrĳ ven die interesse hadden in de Amerikaanse markt op een heel laagdrem-pelige manier aan de beurs deelnemen. Van der Mars doet verslag van de belangrĳ kste tĳ dens de beurs gesignaleerde technologische ontwik-kelingen. Uitpuilende beurshallen en over de hoofden van de (100.000) bezoekers lopen. Duitsland in elk van de vier hallen vertegen-woordigd met paviljoens van verschillende Bündesländer. Daarnaast afvaardigingen van Italië, Frankrĳ k, Zwitserland, Spanje, Tsjechië, Turkĳ e, Brazilië, Australië en natuurlĳ k Japan, Korea, en China. Met andere woorden: manu-facturing is hot! “Je voelde de vibe bĳ na als je rondliep; Additive Manufacturing, robotics, sensoring, digital manufacturing en big data:

het was er allemaal”, beschrĳ ft Van der Mars het beursgevoel. En niet voor niets een beurs op Amerikaanse bodem vindt hĳ : “De VS zĳ n bezig grote stappen te zetten op het vlak van productie-innovatie. Manufacturing is high-tech, zorgt voor banen, is schoon en daardoor weer meer dan welkom in de 'urban' omgeving. Obama investeert alleen al 250 miljoen dollar federaal geld in de digital manufacturing inno-vation. Let op: De overheid investeert hier dus in de innovatie van productietechnologie in de maakindustrie, met de nadruk daarbĳ op het mkb.”

P R I N T T E C H N O L O G I EHet Emerging Technology Center nam een cen-trale plek op de beurs in. Daar werd gedurende de beurs een echt rĳ dende auto geproduceerd. Het ontwerp was het resultaat van een gecrowdsourcede wedstrĳ d georganiseerd door Local Motors (www.localmotors.com). “Natuur-lĳ k is het niet echt praktisch om een hele auto te printen. Het printen van sommige delen duurde wel meer dan twaalf uur”, nuanceert Van

Amerikaanse industrie leert van Europa

teqnow

In de tweede week van september vond in Chicago (VS) de International Manufacturing Technology Show (IMTS) plaats. De IMTS liet het neusje van de zalm zien op het gebied van metaalbewerking, oppervlaktetechnieken, 3D meten etc. Dé gelegenheid voor leveranciers van producten, machines en services om hun klanten te spreken en hun eigen vernieuwingen te laten zien.

INTERNATIONAL MANUFACTURING TECHNOLOGY SHOW

MT10_Art Teqnow.indd 38 14-10-14 16:12


De VS zijn bezig grote stappen te zetten op het vlak van productie-innovatie.

der Mars het hoogstandje. “Maar het is wel leuk om te zien dat het kan. Het geeft de ongelimi-teerde mogelĳ kheden van de 3D-printtechnolo-gie aan. De bezoekers van IMTS werden door Local Motors en AMT (Association for Manufactu-ring Technology), de brancheorganisatie die de IMTS organiseert, wel degelĳ k wakker geschud.”

O L D S C H O O L R O B O T I C SDe ontwikkelingen op het vlak van robotics werden op de beurs erg expliciet gemaakt. Veel producenten lieten nog automatiseringsoplos-singen zien met zogenaamde 'old school robo-tics'. Beschermingshekken en schermen creëer-den de ruimte voor de robots om te bewegen. Maar op de stands van Universal Robots en op de Industrial Automation North America (tege-lĳ k met de IMTS) was de nieuwe generatie robots te zien. Van der Mars “Bĳ dit soort robots zĳ n geen schermen nodig tussen robot en omge-ving. Deze robots stoppen direct als ze een blok-kade 'voelen'. Ze kunnen naast mensen hun werk doen en de geestdodende taken van die collega's overnemen. Deze robots zĳ n stukken goedkoper in aanschaf en zĳ n veel gemakkelĳ -ker te programmeren. Hierdoor kunnen zelfs kinderen een robot aan de praat krĳ gen.”

D I G I T A L M A N U F A C T U R I N GUiteraard bestond IMTS niet alleen maar uit het vergapen aan technologische hoogstandjes op stands van bedrĳ ven. Er vonden ook vele inte-ressante lezingen, presentaties en netwerkge-sprekken plaats. Zo werd het boek ‘Remaking

America’ gepresenteerd, een uitgebreide weer-gave van de situatie en de ontwikkelingsrichting van de maakindustrie in de VS. Het boek bevat hoofdstukken als ‘The role of innovation’, ‘A manufacturing renaissance for whom?, Creating a skilled manufacturing workforce’, ‘The future of manufacturing’ en ‘The blueprint for rema-king America’. Van der Mars sprak onder meer met dr. William King, Chief Technology O� cer bĳ het Digital Manufacturing and Design Inno-vation Institute. Het doel van zĳ n instituut is het vergroten van de manufacturing compe-titiveness van de VS door een versnelling aan te brengen in de toepassing van advanced manu-facturing technologies. “King kĳ kt naar andere landen om van te leren.

‘De bezoekers van IMTSwerden wakker geschud’

Duitsland, UK, Singapore en Japan zĳ n daarbĳ erg belangrĳ k”, vertelt Van der Mars. “Volgens King zal digital manufacturing de grote rol gaan spelen die men hier voorspelt. Dit komt onder andere doordat grondsto� en schaarser en duur-der worden, de kosten van arbeid snel stĳ gen, vooral ook in het Verre Oosten en doordat outsourcing afstand heeft gecreëerd tussen ont-werp en productie en daardoor innovatie ver-traagt. Het zal dus e� ciënter moeten en daar-voor zullen digitale technieken uitkomst bieden

in alle levensfasen van producten. Van ontwerp tot hergebruik van onderdelen aan het eind van de lifecycle.”

V I E R U I T G A N G S P U N T E NVan der Mars had tĳ dens de beurs ook een lunchvergadering met de executive director van Manufacturing Renaissance (MRC), Dan Swin-ney. Van der Mars: “De VS beginnen zich te rea-liseren dat de maakindustrie ook in de VS weg is. Tevens is er het besef dat andere landen het beter doen. Swinney is gaan kĳ ken in Duitsland, Spanje, Italië, Zwitserland, Denemarken en zelfs in Nederland. Door zĳ n ervaringen te combine-ren tot de aanpak die hĳ met anderen voorstaat, is hĳ erin geslaagd om doorbraken te realiseren. Voor Nederlandse begrippen is dit eigenlĳ k het best te beschrĳ ven als het poldermodel 4.0. Zĳ n resultaten zĳ n niet onopgemerkt gebleven.”

Zelfs in Europa begint volgens Van der Mars het kwartje te vallen. Het Amerikaanse mkb werkt samen met traditioneel heel sterke vakbonden, lokale overheden, scholen en kennisinstituten en universiteiten aan de realisatie van gezamenlĳ k vastgelegde doelen vanuit vier uitgangspunten: The United States must be the global leader in advanced manufacturing; our continued competitiveness depends on strategic partnerships of business, labor, government, education, and community leaders: a world-class educa-tional system is a fundamental requirement for a strong advanced manufacturing sector: a strong advanced manufacturing sector builds communities and a broad middle class, and can drastically reduce poverty.

“Door vast te houden aan deze principes is de MRC in staat nieuwe banen te creëren in met name sociaal uiterst zwakke regio’s in Chicago”, licht Van der Mars toe. “Het concept wordt nu uitgerold over de VS en ook in andere landen is interesse om een MRC op te zetten. Dit gaat over toptech en de toepassing van de nieuwste technieken en technologieën.”•

Informatie: [email protected]


1. Het vergroten van de bekendheid van uw bestaande producten

en merken

2. Het presenteren van uw innovaties

3. Metaal & Techniek heeft een kwalitatief hoog bereik: de totale

oplage gaat naar de leden van de Koninklijke Metaalunie

4. Het versterken van uw imago

5. Meer deelnemers werven voor uw evenement en aankondigen

van uw deelname aan beurzen

6. Werven van professionals uit de metaalbranche via nieuwsbrief

en het vakblad

7. Metaal & Techniek is een betrouwbaar en sterk merk met een

gemiddeld bereik van 37.617 lezers en is een autoriteit

bij het midden- en kleinbedrijf in de metaalindustrie

8. Metaal & Techniek biedt u ook diensten om u te laten scoren

met Google en diverse cursussen en opleidingen

Uw media-adviseur: Margarita Robertson | (010) 289 40 69 | [email protected]

8 redenen om te adverteren in METAAL & TECHNIEK

www.ucm-ag.com

Met deze innovatieve oplossingen en individuele ultrasoon-reinigingssystemen voldoet UCM aan de eisen van veel industriële klanten, zoals fabrikanten van mechanische en micromechanische onderdelen. UCM voldoet bovendien aan de zeer strenge eisen van de medische sector en de precisieoptica. Het resultaat is altijd hetzelfde: een efficiënte, veilige, betrouwbare precisiereiniging, die ook economisch gezien een goede keuze is.

PRECISIE-REINIGING MET

ULTRASOON

Bezoek ons op de Precisiebeurs 12-13 november 2014 in het NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven Booth 235



Composiet is geschikt als aanvulling voor de conventionele materialen uit de metaal- en bouwsector. De transitiemogelijkheden van het materiaal zijn vrijwel onbegrensd. Metalen, kunststo� en en composieten maken steeds meer samen deel uit van integrale constructies. Daarom organiseert Metaal-unie tijdens het jaarcongres van CompoWorld een congres over composieten.

JAARCONGRES COMPOWORLD IN TEKEN VAN COMPOSIET

composieten Van metaal naar kunststof

De specifi eke eigenschappen van metalen, kunststo� en en composieten laten zich vaak goed combineren. Daar komen veel interessante en uitdagende aspecten bĳ kĳ ken. Samen kun-nen deze materialen een grote ‘win’ brengen in het ontwerp-, het productie-, en het toepassings-proces. Hoewel composiet vaak worden vergele-ken met metaal, kan het juist een waardevolle aanvulling zĳ n op metaal in plaats van een ver-vanging van metaal. Kennis over de mogelĳ khe-den en onmogelĳ kheden van composieten is daarbĳ wel onontbeerlĳ k. Daarom organiseert Metaalunie op 20 november a.s. tĳ dens het

CompoWorld jaarcongres ‘Composites in Pro-duction’ samen met de Kamer van Koophandel, CompoWorld en Hogeschool Windesheim een interessant middagprogramma waarmee kennis wordt gedeeld en gestart kan worden met samenwerking, met andere bedrĳ ven en met kennisinstellingen.

K U N S T S T O F T E C H N O L O G I EOp het programma staat onder meer een schets van de nieuwste ontwikkelingen op composie-tengebied door Robert Lenferink van Konink-lĳ ke ten Cate.MargieTopp, lector Kunststoftech-

nologie van Hogeschool Windesheim vertelt over voorbeelden van de overstap van metaal naar kunststof. Wat lukte en waarom, wat lukte niet en waarom niet. Fred Koggel van MME Technology in Wierden vertelt over zĳ n onder-nemerservaringen. Koggel heeft het bewerken van composietmateriaal onderdeel gemaakt van de bedrĳ fsstrategie. Met de opgedane expertise heeft zĳ n bedrĳ f een voorsprong genomen op het gebied van composietenbewerking. Na de pauze volgt een interactief deel: op basis van ingebrachte cases gaan deskundigen met de zaal in gesprek. Na afl oop van de bĳ eenkomst kan er worden genetwerkt en kan matchmaking begin-nen voor die bedrĳ ven die een verdiepingsslag willen maken.

C O M P O S I T E S I N P R O D U C T I O NDe Metaaluniebĳ eenkomst vindt plaats tĳ dens het jaarcongres van CompoWorld, dat plaats-vindt op 19 en 20 november a.s. CompoWorld is een non-profi t stichting opgericht in 2012 met als doel onder meer het verbeteren van het innovatieklimaat door de mogelĳ kheden voor productontwikkeling in Flevoland te vergroten. Daarnaast realiseert het voldoende en goed opgeleid personeel op mbo en hbo-niveau en trekt het starters, mkb-bedrĳ ven, grote Neder-landse en buitenlandse bedrĳ ven aan.

A U T O M A T I S E R E NDit jaar is het congresthema 'Composites In Pro-duction'. Er is veel in ontwikkeling en er is nog veel te onderzoeken op het gebied van automa-tiseren in de composietenindustrie. Tĳ dens het jaarcongres kan de bezoeker op beide dagen vanaf 9.00 uur diverse stands bezoeken. Het con-gres vindt plaats in het symposiumgedeelte. Daar worden ook de presentaties gehouden. Op donderdag 20 november vindt er een ‘College-tour’ plaats met een lezing van prof. emeritus hoogleraar A. Beukers.•

Meer informatie en aanmelden? Kijk op www.CompoWorld.nl

Op het programma staat onder meer een schets van de nieuwste ontwikkelingen op composietengebied door Robert Lenferink

JAARCONGRES COMPOWORLD IN TEKEN VAN COMPOSIET

MT10_Art VLM2.indd 41 16-10-14 08:44

Uw media-adviseur: Margarita Robertson | (010) 289 40 69 | [email protected]

METAAL & TECHNIEK Verschijningsdata 2014

Editie Thema Verschijning

11 Arbo 25 november

12 Plaatbewerking 16 december

EVENEMENTENHALVENRAY 18, 19 en 20november 2014

Dé vakbeurs die alle logistieke processen met elkaar verbindt

Dé vakbeurs voor de technische industriële branche

BEZOEKEN?Vraag uw e-tickets aan via onderstaande gegevens:

WWW.EVENEMENTENHAL.NL/TIVVILO-VECODE 8140171121

Evenementen

HALHARDENBERG

GORINCHEM VENRAY

MEER INFORMATIE? WWW.EVENEMENTENHAL.NL OF 0523 - 289 898

MT10_Art VLM2.indd 42 16-10-14 08:44

Metaalunie Rechtsbijstand behandelt in deze rubriek interessante juridische kwesties op een luchtige manier. De namen en plaatsen zijn verzonnen, gelijkenissen met personen of bedrijven zijn louter toevallig.

Juridische professionals tegen gunstige tarievenMetaalunie Rechtsbijstand is een zelfstandige dienst. Door de relatie met deze organisatie, weet zij als geen ander waar u als ondernemer in de metaalsector behoe� e aan hee� . Zij biedt u een zorgvuldig geselecteerd netwerk van deskundige advocaten en een speciaal voor leden ontwikkelde advocatenpolis.

U kunt bij Metaalunie Rechtsbijstand terecht voor:AdvocatenOctrooigemachtigdenJuridische bedrijfsanalyseIncassoMaatcontractenAlgemene voorwaarden

Meer weten? 030-605.33.44 of www.metaalunierechtsbijstand.nl.


rechtgezet

Kan een werkgever zijn werknemer laten opdraaien voor schade aan zijn leaseauto?

TEKST: MR. MIRJAM BOS

ILLUSTRATIE: LUUK POORTHUIS

Dief van eigen portemonnee?

Freek least via zĳ n werkgever, Metaal enzo BV. Hĳ mag er ook privé mee rĳ den. Als hĳ met zĳ n maten wil gaan racefi etsen door de Ardennen, opent hĳ met zĳ n sleutelbos de garage om zĳ n fi ets te pakken en deze op de auto te zetten. Omdat hĳ niet alle fi etsattributen kan vinden, start hĳ een zoektocht op de vliering in het huis. Rommelend tussen opgevouwen tenten en opblaasmatrassen, hoort Freek via het zolder-raam zĳ n Megane met gierende banden de straat uit scheuren. Een dief heeft de sleutels uit het sleutelgat van de garage gestolen. Een week later vindt de politie het voertuig, dat blĳ kbaar bĳ een ramkraak is gebruikt, uitgebrand terug.

O N Z O R G V U L D I G G E D R A GDe verzekering van Metaal enzo BV vergoedt de schade niet. In haar polis staat dat zĳ niets hoeft uit te keren bĳ onzorgvuldig gedrag. En zĳ vindt dat Freek zich hieraan schuldig heeft gemaakt. Daarom eist Metaal enzo BV van Freek de ver-

goeding van de dagwaarde van de auto ad € 23.000. Freek is het hier niet mee eens. Hĳ heeft er nooit bĳ stil gestaan dat schade veroorzaakt door een oenige actie als deze niet verzekerd zou zĳ n. Freek wil zĳ n werkgever niks betalen. Het loopt uit op een rechtszaak.

A F H A N K E L I J KDe rechter oordeelt dat Freek afhankelĳ k is van de verzekering van zĳ n werkgever en zelf niet heeft kunnen kiezen voor een polis met meer of minder risico. Hĳ mocht ervan uitgaan dat zĳ n Megane allrisk was verzekerd. Nu dit niet het geval blĳ kt, kan zĳ n baas de schade niet op hem verhalen. Freek hoeft dus niet te bloeden voor zĳ n onnadenkendheid. Als de werkgever de ver-zekeraar er niet van kan overtuigen dat er ech-ter geen sprake was van onzorgvuldig gedrag, zal Metaal enzo BV zelf het verlies van de auto moeten vergoeden aan de leasemaatschappĳ . •

Grote schade-risico’sMen mag zijn werknemers niet zomaar blootstellen aan grote schaderisico’s, die eenvoudig voorkomen kun-nen worden door een andere verzekering te kiezen. Dit is in strijd met goed werkgever-schap. De uitspraak van de rechter had anders kunnen zijn als Freek schuld of roe-keloosheid had kunnen wor-den verweten, bijvoorbeeld wanneer Freek met teveel alcohol op schade had gere-den.

MT10_Rechtgezet.indd 43 16-10-14 10:35


Series worden niet alleen complexer, maar ook kleiner. Daarbij wordt de voorbereiding van het werk steeds belangrijker.

PRECISIETECHNOLOGIE IN STEEDS KLEINERE SERIES

De fabriek anders inrichtenTEKST EN BEELD: LEON VAN

VELZEN

De Nijdra Group in Middenbeemster levert hoogwaardige precisieonderde-len, complexe modules en complete systemen aan de hightech industrie. Zus en broer Saskia en Jeroen Nije geven leiding aan de onderneming, waar engineering, draaien, frezen en assembleren de boventoon voeren.

Medewerkers zĳ n druk bezig met het fi netunen van de nieuwste CNC-rondslĳ pmachine van de Nĳ dra Group in Middenbeemster. De universele rondslĳ pmachine is aangeschaft voor het bin-nen- en buitenslĳ pen van middelgrote werk-stukken in serie of enkelstuks. Het tekent de wil van Saskia en Jeroen Nĳ e om niet alleen mee te gaan met de nieuwste productietechniek, maar waar mogelĳ k voorop te lopen.

J U B I L E U MIn november viert het familiebedrĳ f, waar circa honderd mensen werken, het veertigjarig jubi-leum. Johan Nĳ e stapte in de voetsporen van zĳ n vader en startte in 1974 met CNC-draaien, destĳ ds in hartje Amsterdam. Na een verhuizing midden jaren tachtig naar Westzaan

streken de familie en het bedrĳ f neer in Mid-denbeemster. Daar zĳ n het hoofdkantoor van de groep, Nĳ dra Special Products en Nĳ dra Fĳ nme-chanische Industrie nog altĳ d in twee panden gevestigd.Op 1 januari 2012 kregen Saskia en Jeroen het roer van het bedrĳ f in handen van hun vader. Saskia is verantwoordelĳ k voor de assemblage en is het gezicht naar buiten, Jeroen is het meest te vinden in de productie. Een prima taakverdeling vinden beide general managers.

G R O E I E N D E C O M P L E X I T E I TNĳ dra is gezegend met even trouwe als kritische klanten. Saskia: “We ontwikkelen ons van een producent van losse componenten tot een onder-neming die complete en complexe systemen

levert aan veeleisende, hightech markten. Denk aan de medische wereld, analytische en mari-tieme bedrĳ ven of de optische industrie. Dat vraagt veel van de organisatie. Je kennisniveau moet omhoog. De toleranties worden almaar kleiner, terwĳ l de kwaliteit beter moet. Perma-nent investeren in hardware en software is onvermĳ delĳ k. Onze afdeling procesengineering kreeg een andere rol. Was je vroeger geneigd vooral te kĳ ken hoe je iets technisch handig kunt produceren, nu spelen factoren als kosten en snel kunnen leveren minstens zo’n belang-rĳ ke rol. Kortom: de complexiteit is groot.”

T E C H N I S C H C E N T R U MOm die complexiteit het hoofd te kunnen bie-den investeert Nĳ dra niet alleen in machines, maar ook in het op een nieuwe manier organise-ren van de productie. Jeroen: “Voor je aan een serieproductie begint wil een klant een proto-type. De fabriek was daar niet optimaal voor uit-gerust. Het is alsof je een TGV gaat inzetten als stoptrein. Series worden niet alleen complexer, maar ook kleiner. Daarbĳ wordt de voorberei-

blik op branches

PRECISIETECHNOLOGIE IN STEEDS KLEINERE SERIES

MT10_BOB Dutch Precision.indd 44 16-10-14 08:49


ding van het werk steeds belangrĳ ker. Binnen Nĳ dra Fĳ nmechanische Industrie hebben we daarom een Technisch Centrum geopend. De werkprocessen van onze machines zĳ n bĳ na volledig computergestuurd. Door het program-meren bepaal je de frees- of draai-strategie. Wanneer je goed programmeert zorg je voor een optimale productie en output. Een goede admi-nistratie en calculatie is daarbĳ essentieel. Ver-reken je je bĳ een kleine, complexe serie dan kan dat vervelende gevolgen hebben. Je kunt jezelf uit de markt prĳ zen, of je bent onder de kostprĳ s aan het produceren. Beide wil je niet. Bĳ nieuwe producten pakken we ook de nacal-culatie daarom serieus op.”

F A M I L I E B E D R I J V E NDe klanten van de Nĳ dra Group zĳ n vooral in Nederland en Duitsland te vinden, hun produc-ten gaan de hele wereld over. “We kĳ ken nadrukkelĳ k naar de Duitse markt en zĳ n daar erg actief”, zegt Saskia. “De Duitse toeleverende industrie is van oudsher goed.

‘Het is alsof je een TGV gaat inzetten als stoptrein’

Dankzĳ onze lenige en platte organisatie kun-nen we goed inspelen op de vraag naar kleinere series. Wat daarbĳ helpt is dat we vaak zaken

doen met andere familiebedrĳ ven. De cultuur herkennen we over en weer. Vanzelfsprekend zoeken ook deze klanten een perfect product tegen een reële prĳ s, waarbĳ kwaliteit een door-slaggevende rol speelt. Bĳ de Nĳ dra Group beschikken we over verschillende kwaliteitscer-tifi caten: ISO 9001, 14001 en 13485. Onze aanwe-zigheid op vakbeurzen en handelsmissies kan daarbĳ net het duwtje geven om tot zaken te komen.”

K E N N I S O P B O U W E NNĳ dra produceert in een uitdagende markt, waar de concurrentie nooit ver weg is. Saskia: “We zĳ n de jaren tĳ dens de crisis relatief goed doorgekomen. Toch ontkwamen we dit jaar niet aan het aanpassen van onze organisatie. Een aantal mensen moest elders op zoek naar werk. Dat gaat je niet in de koude kleren zitten, maar bleek onvermĳ delĳ k. Ons veertigjarig jubileum gaan we vieren, maar we houden het sober.”Jeroen: “Onze klanten – en dus ook wĳ – opere-ren in turbulente markten. De kunst is om je organisatie zo in te richten dat je daarin mee kunt. We beschikken bĳ Nĳ dra bĳ voorbeeld al enige tĳ d over een cleanroom. Een ander voor-beeld is onze recente investering in een nieuwe, geavanceerde meetmachine met een nauwkeurig-heid van één mu. Daarmee brengen we de con-trole op onze kwaliteit op een nog hoger niveau.”

www.nijdra.nlwww.dptech.nl

Jeroen Nije en branchemanager Frans van der Brugh (rechts) bekijken een nieuwe CNC-machine.

DPT: verstand van en liefde voor techniek Dutch Precision Technology (DTP) heeft als vereniging van fĳ nmechanische verspaners een prominente en onmisbare rol binnen de totale maakindustrie. Volgens branchemana-ger Frans van der Brugh “staan de DPT-leden één voor één garant voor expertise, kwaliteit, fl exibiliteit en e� ectieve samenwerking. Eén van de oprichters van DPT is overigens Johan Nĳ e. Het is mooi om te zien dat zĳ n zoon Jeroen sinds vorig jaar deel uitmaakt van het bestuur.”Bĳ DPT zĳ n circa 35 leden en zes buitenge-wone leden aangesloten; een aantal dat al jaren stabiel is. Het is een actieve club met een eigen website, nieuwsbrief en technische bĳ eenkomsten. Ook staan er regelmatig roadshows in binnen- en buitenland op de agenda en vertegenwoordigt DPT bedrĳ ven op vakbeurzen, zoals de Precisiebeurs te Veldhoven.

“Binnen DPT staat het delen van technische kennis centraal. Onze leden kĳ ken bĳ voor-beeld naar de mogelĳ kheden van 3D-metaal-printen en andere vormen van rapid proto-typing. We discussiëren over ‘smart industry 4.0’, waarbĳ er een verregaande integratie plaatsvindt tussen IT en productie. We zetten in op het verhogen van de professionaliteit van de leden, zodat ze de concurrentie met toeleveranciers in het buitenland beter aan-kunnen. Daarbĳ is het een club van mensen die techniek niet alleen snappen, maar ook nog eens erg leuk vinden.”

Jeroen Nije en branchemanager Frans van der Brugh (rechts) bekijken een

MT10_BOB Dutch Precision.indd 45 16-10-14 08:49


GROEI OP RAAKVLAK BRANDVEILIGHEID EN ISOLATIE

Beproefde én e� ciënte veiligheidTEKST EN BEELD: EWALD

LOHMANN

Brandveiliger bouwen, dat is de missie van BBN Brandveilig Bouwen Neder-land. Specialist in brandveilige systemen Flamepro te Schiedam werkt zeer gedreven aan de verbetering van brandveiligheid, in nauwe samenwerking met producenten en applicateurs. In 2008 legde algemeen directeur René Clarijs de basis, met aansluiting bij branchevereniging Brandveilig Bouwen Nederland (BBN) als een eerste logische stap.

Flamepro-directeur René Clarĳ s pakt een brand-manchet en een lengte elastomeer leidingisola-tie voor veilige doorvoering van brandbare lei-dingen. Het blauwe isolatiemateriaal voldoet aan Europese rookklasse S1, voorgeschreven voor toepassing in vluchtwegen. Voor overige toepassingen in gebouwen is sinds juli 2013 rookklasse S2 verplicht volgens Europese Veror-dening 305/2011/EU CPR voor bouwmaterialen. René Clarĳ s: “In de praktĳ k zĳ n zowel adviesbu-reaus als installateurs en gebouwbeheerders nog onvoldoende bekend met dergelĳ ke essentiële veiligheidsvoorschriften. Men gaat er nog te

vaak vanuit dat S3 volstaat.” Het is een van de voorbeelden waarmee Clarĳ s de noodzaak illus-treert tot actieve kennisoverdracht op het ter-rein van brandbescherming.Leo Oosterveen, directeur van branchevereni-ging Brandveilig Bouwen Nederland (BBN) onderstreept dit: “Er is nog veel te winnen in de naleving van voorschriften. We zien zelfs een toename in slachto� ers en schades. Vaak ten gevolge van gebrek aan aandacht, en onder invloed van bezuinigingen en verminderd toe-zicht. We verwachten wel verbetering door de voorgenomen private controles.”

K E N N I SOpdrachtgevers in de utiliteit schakelen graag isolatiespecialisten in die tevens optreden als kundig applicateur van brandveiligheidsvoorzie-ningen. Afdichting van kanaal- en leidingdoor-voeren volgens beproefde constructies sluit immers direct aan op leidingisolatie. Ook brand-werende bekleding van constructies is verwant aan de installatie van thermische en akoestische isolatiesystemen. Dit beeld leidde in 2008 tot de oprichting van Flamepro, als zelfstandig onder-deel van de Resolpro-groep. De groep bundelt bedrĳ ven rondom het thema technische isolatie met distributie, productie en confectionering.

‘Actueel aandachtspunt is de weten regelgeving ten

aanzien van rookwerendheid.’

Het totale pakket ‘brandveilige systemen’ inclu-sief kennis, advisering en eigen Efectis-certifi ca-ties is in samenwerking met vooraanstaande iso-latiespecialisten in de markt gezet. Met inzet van een eigen machinepark om slagvaardig maatwerk te produceren. Behalve isolatiemate-rialen bestaat het leveringsprogramma onder meer uit de genoemde brandmanchetten, intumescerende afdichtingsmiddelen, brand-kleppen en een keur aan combi-doorvoeren voor meervoudige leidingsystemen. In geval van brand sluiten deze systemen de doorvoer her-metisch af, gedurende de gecertifi ceerde tĳ d EI60, EI90 of EI120 voor respectievelĳ k zestig, negentig of honderdtwintig minuten weerstand tegen branddoor- en overslag (WBDO).Het initiatief achter Flamepro heeft zich bewe-zen als een win-winsituatie: de opdrachtgever -veelal de installateur- maakt een e� ciëntieslag terwĳ l de applicateur zĳ n activiteiten verbreedt. Flamepro omgeeft het leveringspakket met trai-ning, begeleiding en advisering. Aangezien alle gerenommeerde producenten van brandwe-Flamepro laat eigen brandveiligheidstests uitvoeren, gebaseerd op isolatiegerelateerde constructies.

blik opbranches

GROEI OP RAAKVLAK BRANDVEILIGHEID EN ISOLATIE

MT10_BOB Brandveilig.indd 46 16-10-14 08:51


Flamepro- directeur René Clarijs.

rende systemen in het programma zĳ n opgeno-men, geldt het bedrĳ f als onbevooroordeelde informatiebron voor opdrachtgevers, ingenieur-bureaus en overige voorschrĳ vende instanties. In de praktĳ k zĳ n isolatiespecialisten ervaren genoeg om in overleg met opdrachtgever trefze-ker de juiste brand- en rookwerende comparti-mentering te realiseren. Uiteraard op basis van geteste constructies. In complexe omstandighe-den staan Flamepro-experts en de achterlig-gende fabrikanten stand-by.

B R A N C H E V E R E N I G I N G“Kwestie van serieuze vakbeoefening”, vat René Clarĳ s de overwegingen samen voor de partici-patie van zĳ n bedrĳ f in branchevereniging BBN. “De vereniging informeert over nieuwe normen, weten regelgeving en de interpretatie daarvan. De leden dragen informatie uit, en leveren het brancheplatform input vanuit hun operationele werkzaamheden. Belangrĳ k is ook dat de aange-sloten bedrĳ ven de gedragscode onderschrĳ ven. Dat staat voor een consciëntieuze omgang met brandwerende voorzieningen. Dus uitgaan van voor de oven geteste constructies en applicaties, en correcte uitvoering bevorderen met training en begeleiding.”Actueel punt van aandacht voor de branche is de weten regelgeving ten aanzien van rookwe-rendheid. Een cruciaal aandachtspunt, want bĳ calamiteiten veroorzaakt rook de meeste slacht-o� ers, omdat het de ademhaling én het zicht op

vluchtwegen belemmert. De aankomende Nederlandse norm NEN 6075 is aanmerkelĳ k preciezer dan de huidige globale norm die rook-dichtheid bepaalt op minimaal anderhalf maal de normtĳ d voor branddoorslag.Bescherming tegen rookdoorlatendheid is dan ook een criterium in compartimentering en de toelating van bouwproducten waaronder isola-tiematerialen. BBN-directeur Leo Oosterveen vertegenwoordigt de branche onder meer in de juridisch-technische commissie; een adviesraad van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De commissie heeft onlangs rapport uitgebracht aan Binnenlandse Zaken over specifi eke discus-siepunten rond NEN 6075.

G R O E I M A R K TFlamepro meldt een gestage omzetgroei, ondanks de recessie en ondanks de lastige situa-tie in de utiliteitsbouw. “We realiseren goede resultaten, juist in de utiliteit”, zegt Clarĳ s. “Dat is te danken aan de goede contacten met opdrachtgevers van onze klanten. Nieuwe kan-sen voor onze bedrĳ fstak zien we in inspectie en onderhoud. Te vaak nog blĳ kt bĳ calamitei-ten dat de brandwerende voorzieningen niet op orde zĳ n. Flamepro neemt 13 november 2014 dan ook actief deel aan de BBN-studiedag ‘Aan-toonbare brandveiligheid’ in Nieuwegein.•

www.flamepro.nlwww.bbn.nu

Doelgroep: 17 miljoenOp 13 november 2014 organiseert branche-vereniging BBN met ondersteuning van Brand-weer Nederland en Vereniging Bouw- en Woningtoezicht in het gebouw van Koninklijke Metaalunie te Nieuwegein de studiedag ‘Aan-toonbare brandveiligheid’ met de intrigerende onderkop ‘Mijn gebouw voldoet, toch?’. Het dagvullende programma behandelt bouwkun-dige brandveiligheid in breedte en diepte, met veel ruimte voor praktische handvatten, erva-ringsdeskundigheid en de achtergronden van normen, weten regelgeving. De studiedag is bedoeld voor gebouweigenaren, -beheerders, huurders en gebruikers, preventisten, aanne-mers en installateurs, architecten en verzeke-raars. Het programma bestaat uit drie blokken: ‘Compartimenteren cruciaal voor de brandvei-ligheid’, ‘Bestuurlijke en praktische inbedding aantoonbaarheid’ en ‘Het ‘hoe’ van een brand-veilig gebouw’.BBN-directeur Leo Oosterveen: “De gebouw-eigenaar of beheerder is verantwoordelijk voor de veiligheid van bewoners en gebruikers. Onze doelgroep bestaat dus uit 12 dan wel 17 miljoen belanghebbenden.” Alle info en down-loads: www.bbn.nu.

BBN-directeur Leo Oosterveen.

MT10_BOB Brandveilig.indd 47 16-10-14 08:51


ONDUIDELIJKHEDEN CE-MARKERING CONSTRUCTIES

Na een lange aanloopperiode en verlengde co-existentieperiode is sinds 1 juli 2014 de gehar-moniseerde Europese norm EN 1090-1 van kracht. In samenhang met Verordening bouwproducten (305/2011/EU)(CPR) zĳ n de contouren helder: voor elk bouwproduct waarvoor een geharmoniseerde Europese norm geldt, is CE-markering verplicht. Een vrĳ willige CE-markering via een Europese

Technische beoordeling (ETA) is mogelĳ k. In andere gevallen is CE-markering verboden. Zowel de verplichting als het verbod op onterechte mar-kering wordt gehandhaafd. Aangezien EN 1090-1 constructiedelen uit staal en aluminium nor-meert is CE-markering vanaf 1 juli 2014 verplicht en wel volgens toelatings- en controleniveau AVCP 2+. Dit houdt in dat een gecertifi ceerd inte-

graal kwaliteitsbeheer (IKB), ofwel Factory Pro-duction Control (FPC) aanwezig moet zĳ n. Kortom: een constructiedeel uit staal of alumi-nium dient te zĳ n voorzien van CE-markering en prestatieverklaring.

E N 1 0 9 0 - 1 : W E L K P R O D U C T W E L , W E L K N I E T ?Hoewel de scoop van EN 1090-1 geen uitzonde-ringen kent, zĳ n ze er toch. De Europese Com-missie heeft namelĳ k lĳ sten opgesteld van bouwproducten die wel en die niet onder de norm vallen, of al dan niet zĳ n aangemerkt als constructiedeel. Nog dit voorjaar, bĳ na zes jaar na de invoering van EN 1090-1 en slechts enkele maanden voor afl oop van de co-existentie-periode, confronteert Europa het bedrĳ fsleven met deze stevig bediscussieerde lĳ sten die op onderdelen dan ook nog niet volledig zĳ n uitge-kristalliseerd. Zo is de bouwproductgroep Maga-zĳ nstellingen (Racking Systems) al enkele malen tussen de lĳ sten gemigreerd.

‘CPR begrenst de toepassing van private merktekens’

Buiten de scoop van EN 1090-1 vallen producten waarvoor reeds andere geharmoniseerde nor-men zĳ n vastgesteld, niet-gebouweigen con-structies en producten die niet zĳ n bestemd voor gebouwen maar bĳ voorbeeld voor boor-platforms. Dat bouwproducten onder de scoop van slechts één geharmoniseerde Europese norm kunnen vallen is in de praktĳ k goed te hanteren.Een praktisch probleem betreft eenmalige pro-ducten. ‘Eenmaligheid’ wordt niet afgemeten aan detailspecifi caties van het bouwproduct, maar aan het gestructureerde productieproces. Hierin is Inspectie Leefomgeving en Transport duidelĳ k: de producent van aanhangwagen-frames die incidenteel een dragend gebouwpor-

Inspectie: handhaving, maar geen heksenjachtTEKST EN BEELD:

EWALD LOHMANN

ce-markering

Sinds 1 juli 2014 is CE-markering van dragende constructies uit staal en alu-minium verplicht op grond van de geharmoniseerde Europese norm EN 1090-1, volgens de Europese verordening bouwproducten. Ondanks de lange aan-loop tot EN 1090-1 laat Europa nog onduidelijkheden bestaan over de reikwijdte. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) richt zich op de handhaa� are scoop van de norm. In dit artikel geven ILT-seniorinspecteur drs. ing. Rutger Baaten en Metaalunie beleidssecretaris Peter van der Mars een toelichting op werkingssfeer en handhaving van de EN 1090-1.

De Europese Commissie hee� lijsten opgesteld van bouwproducten die wel en die niet onder de norm vallen, of al dan niet zijn aangemerkt als constructiedeel.

ONDUIDELIJKHEDEN CE-MARKERING CONSTRUCTIES

MT10_Art ILT.indd 48 16-10-14 08:54


ONDUIDELIJKHEDEN CE-MARKERING CONSTRUCTIESEen praktisch probleem betre�

eenmalige producten. ‘Eenmaligheid’ wordt niet

afgemeten aan detailspeci� caties van het bouwproduct, maar aan

het gestructureerde productieproces.

taal construeert, valt gezien het gestructureerde productieproces onder de EN 1090-scoop. Het-zelfde geldt voor de leidingbrug in de Botlek, gefabriceerd door een staalbouwer. ILT als hand-havende instantie beoordeelt het seriematige karakter van het productieproces aan de hand van repeterende handelingen, productiestappen en machinegebruik in de vervaardiging. Dat het resultaat mogelĳ k een uniek bouwproduct is, onttrekt de constructie niet aan de werkings-sfeer van EN 1090-1.Opgemerkt is dat de status ‘constructiedeel’ met bĳ behorende CE-verplichting in een seriematige fabricage ontstaat. Eventuele montage volgens voorschriften van de fabrikant op de bouwplaats middels las- of boutverbindingen verandert daar niets aan.

H A N D H A V I N G V A N D E C P RInspectie Leefomgeving en Transport is onder andere belast met handhaving van CPR en geharmoniseerde norm EN 1090-1. Deze nieuwe norm krĳ gt geen bĳ zondere aandacht naast de overige 450 EN-normen met 2500 ondersteu-nende EN-normen. Ondernemingen worden momenteel willekeurig geselecteerd binnen de ruime ILT-portefeuille: serieuze handhaving, maar geen EN 1090-1-heksenjacht. Naast de wil-lekeurige selectie zĳ n concrete signalen en handhavingsverzoeken aanleiding tot controle. Bĳ een formeel handhavingsverzoek, bezoekt ILT zowel klager als beklaagde. Sinds enige tĳ d worden de inspecties aangekondigd, zodat ondernemingen zich kunnen voorbereiden. De aankondiging is een mededeling en de datum staat vast; de onderneming kan zich niet beroe-pen op agendaproblemen of dergelĳ ke. Basis voor de ILT-inspectie is het bestuursrecht, met de focus op reparatie van onvolkomenheden. Vanaf 2015 wil ILT experimenteren met vooraf aangekondigde bĳ zondere aandachtsgebieden, naar analogie van de strategie van de Belasting-dienst om ‘spontane’ naleving te bevorderen.De inspecteur voert een steekproefsgewĳ ze con-trole uit op een aantal bouwproducten uit het

magazĳ n of aan het einde van de productielĳ n. In grote lĳ nen gaat het om toetsing aan de navolgende criteria in de CPR en EN 1090-1:- CE-markering conform CPR;- Prestatieverklaring (DoP) overeenkomstig CPR;- Zĳ n initiële testen uitgevoerd en is het confor-miteitscertifi caat van de productiecontrole in de fabriek voorhanden conform EN 1090-1.Er vindt geen inhoudelĳ ke toetsing plaats van het Factory Production Control-systeem, aange-zien dit in eerste instantie door de certifi ce-rende instantie (notifi ed body) is gedaan. Wel toetst ILT aan de hand van de Nando-lĳ st of de betrokken instantie gerechtigd is tot certifi catie volgens EN 1090-1.

P R I V A T E M E R K T E K E N SVerder kĳ kt ILT naar gebruik van private merk-tekens op bouwproducten, De CPR begrenst de toepassing van private merktekens, zoals pri-vate kwaliteitsverklaringen of certifi caten. Deze mogen uitsluitend producteigenschappen benoemen die geen deel uitmaken van de lĳ st met essentiële kenmerken zoals genoemd in de geharmoniseerde norm. Wie naast de CE-marke-ring productkenmerken wil claimen met een privaat merkteken, moet dus voor bouwproduc-ten vallend onder EN 1090-1 aan de hand van deze norm toetsen of dit wel is toegestaan.

H A N D H A V I N G E N D I S C U S S I EDe Inspectie handhaaft de CPR. In geval van pro-ducten die onderwerp zĳ n van expliciete discus-

sie in Europa, zal ILT afzĳ dig blĳ ven. Unieke gevallen waarover men inhoudelĳ k van mening zou kunnen verschillen, behandelt de Inspectie in de ILT-vakgroep ‘CE-markering bouwproduc-ten’, bestaande uit tien inspecteurs. Zonodig worden onduidelĳ kheden in Europa voor het voetlicht gebracht. Ook vindt internationaal afstemming over handhaving plaats via de Euro-pese ADCO. Dit is een hal� aarlĳ ks regulier over-leg waarin alle markttoezichthouders van de Uniale markt zĳ n vertegenwoordigd. Ook via het ministerie van Binnenlandse Zaken dringt de Inspectie Leefomgeving en Transport aan op Europese duidelĳ kheid.

H E L D E R H E I D E N I N F O R M E R E NKoninklĳ ke Metaalunie stelt alles in het werk om onduidelĳ kheden rond de invoering van EN 1090-1 uit de weg te ruimen. Het grootste pro-bleem is de bovengenoemde discussie- en inter-pretatieruimte over de scoop van deze geharmo-niseerde norm. Waar geen expliciete duidelĳ kheid bestaat, staat de ondernemer voor de vraag of al dan niet forse investeringen in CE-markering van het product, certifi catie en periodieke audits nodig zĳ n. Metaalunie onder-houdt daarom intensieve contacten met de Nederlandse afvaardiging in de Europese Norm-commissie om onduidelĳ kheden zo spoedig mogelĳ k weg te nemen. De Inspectie Leefomge-ving en Transport en brancheorganisaties hou-den elkaar geïnformeerd met het oog op eendui-dige toepassing van de CPR en EN 1090-1.•

Een praktisch probleem betre� eenmalige producten.

MT10_Art ILT.indd 49 16-10-14 08:54

ARENDSEN PLAATWERK BVProfiel Specialist

ijzersterk Een pro elArendsen Plaatwerk is een veelzijdig toeleverancier binnen het metaalsegment. Haar producten, in diverse materiaalsoorten, klein of groot van formaat, enkel of in serie, vinden hun weg naar tal van marktsegmenten.

Adres De Stenenmaat 6 postbus 5, 7070 AA Ulft

Tel. (31)0315-69 56 00Fax (31)0315-69 56 05

E-mail [email protected] www.arendsen-plaat.nl

LASERSNIJDEN

COMBI PONS-LASER

Continueproces 6000 x 2000 x 5 kw

Continueproces 3000 x 1500 x 3 kw

Continueproces 6000 x 2000 x 2,4 kw

CNC ponsen 8000 x 1250 x 6

Knippen 8000 x 6

Kanten 8000 x 500 t

Buigen Autom. Cel 8000 x 1500 x 6

Lastechnieken/ Assemblage

Lasersnijden 6000 x 2000 x 20 mm Robotkanten 4000 x 150 ton

www.orfavisser.nl

Forceren Dieptrekken Flenswalsen Lassen Apparatenbouw

Vraag onlineuw offerte aan!GOED IN VORM

DIEPTREKKENALMELO B.V. www.befo.nl

>

DIEPTREKKENALMELO B.V. www.befo.nl

>DIEPTREKKEN

ALMELO B.V. www.befo.nl>

MT10_Art ILT.indd 50 16-10-14 08:54

Advertorial

Naast het thermisch verzinken omvat het spectrum processen als poedercoaten, natlakken en het duplexprocédé (poeder en lak), maar ook het anodiseren van aluminium, passiveren, centrifugaal verzinken en de zinklamellentechnologie. Als enige op de markt biedt TCC Coatinc PreGa (Precision Galvanizing), het speciaal ontwikkelde hogetemperatuurverzinken, waarmee de kloof tussen galvanisch en stukverzinken bij normale temperaturen wordt gedicht.

Sinds de oprichting van het bedrijf in 1885, toen nog Siegener Aktiengesellschaft ge heten, is het bedrijf waarvan het hoofd

kantoor in het hart van ZuidWestfalen staat, continu blijven groeien: Regionale en internationale klanten worden competent en snel geholpen met het brede aanbod van de 18 volledige dochterondernemingen in Duitsland, Nederland en België. Bovendien neemt het bedrijf in Europa deel aan tien andere ondernemingen: Zinkpower in Tsjechië/Slowakije, MarmaraSiegener Galvaniz in Turkije, ESP Pulverbeschichtung in Kreuztal en Bochum en Verzinkerij Lenssen in België. Het vervullen van de zelfgekozen verantwoordelijkheid op het gebied van duurzaamheid komt tot uiting in de deelname in het Belgische bedrijf voor zinkrecycling Rezinal.

Individueel ontwikkelde systeemoplossingen voor oppervlakbehandeling worden afgerond met klantgerichte services. Deze lopen uiteen van advies over alle professionele processtappen tot verwerking, verpakking en tijdige levering. Met name de logistiek met digitaal goederenbeheer en exportafhandeling completeert de onestopshopaanpak voor klanten van Coatinc.

De centrale filosofie van The Coatinc Company is gebaseerd op kwaliteitsbewustzijn, passie en innovatie. Dat wordt weerspiegeld in de merkslogan „Wij verdelen dromen“. In de afgelopen jaren genereerde de groep met haar dochterondernemingen en de daar werkzame 1.000 medewerkers een omzet van 140 miljoen euro uit de veredeling van 400.000 ton staal en metaal.

Wij veredelen dromen!

The Coatinc Company (TCC) biedt al meer dan 125 jaar complexe processen voor oppervlaktebehandeling, evenals gerelateerde services. Dit familiebedrijf wordt op dit moment geleid door de vijfde generatie. Aan het hoofd van de bedrijvengroep staan momenteel directeur Paul Niederstein, Philippe Dupont en Dr. Ulrich Wellen.

MT10_Art ILT.indd 51 16-10-14 08:54

Precisiebeurs 2014Hét trefpunt voor precisietechnologie!

� Nieuwe technologieën, oplossingen en producten

� Expositie van 275 specialistische bedrijven en kennisinstellingen

� Gratis 50 innoverende, inspirerende en onafhankelijke lezingen

� Inclusief internationaal Brokerage Event

Met ondersteuning van:

Vakbeurs & CongresWoensdag 12 en donderdag 13 november 2014NH Conference Centre Koningshof, Veldhoven 14e editie

gratis toegang

www.precisiebeurs.nl

Komt u ook?

Precisiebeurs 2014Precisiebeurs 2014

PB2014_199x260_nl.indd 1 01-10-14 10:03

MT10_Art ILT.indd 52 16-10-14 08:54


Aluminiumbrons betre� een koper-aluminium legering. Daarnaast zijn er ook geregeld andere legeringelementen aanwezig zoals nikkel, mangaan, ijzer en silicium. De veelzijdigheid van dergelijke legeringen komt tot uiting in de gunstige combinatie van mechanische sterkte en corrosiebestendigheid.

TEKST: KO BUIJS

BEELD: GIETERIJ DRUNEN

Aluminiumbrons

Aluminiumbrons komt vooral voor als smeed- en gietwerk maar ook als staven, platen, strip en buizen. De mechanische sterkte overtreft diverse koolstofstaalsoorten en de corrosiebe-stendigheid is veelal beter dan die van diverse typen roestvast staal.Door variaties in de chemische samenstelling kan men legeringen creëren met specifi eke eigenschappen. Onderstaand worden vier hoofd-groepen kort uitgewerkt.

1. Enkelvoudige alfalegeringen die minder dan acht procent aluminium bevatten.Dit betreft primair een legering van koper met maximaal acht procent aluminium die over een goede ductiliteit beschikt waardoor het prima koud te deformeren is. Indien men drie procent ĳ zer toevoegt dan zal de alfafase zelfs tot negen procent aluminium blĳ ven bestaan.

2. Duplex kwaliteit die naast acht tot elf procent aluminium ook nog ijzer en nikkel bevat.Dankzĳ de toevoeging van ĳ zer en nikkel ver-krĳ gt men een duplex structuur die zeer goede mechanische eigenschappen bezit. Een voor-beeld is een legering die naast tien procent alu-minium ook vĳ f procent ĳ zer en vĳ f procent nikkel bevat. Ĳ zer verhoogt niet alleen de sterkte maar verfĳ nt ook de microstructuur.

3. Koper-aluminium-silicium legeringen.Dit zĳ n in de regel alfalegeringen die ook sili-cium bevatten. Naast goede mechanische eigen-schappen en ductiliteit bezitten dergelĳ ke lege-ringen een zeer lage magnetische permeabiliteit. Een bekend voorbeeld is een legering die naast zes procent aluminium ook twee procent silicium bevat.

4. Koper-mangaan-aluminium legeringen.Dit soort kwaliteiten aluminiumbrons betre� en feitelĳ k alleen gietlegeringen. Een bekende toe-passing hiervan is de productie van scheeps-schroeven. Zo’n legering bevat dertien procent mangaan, acht procent aluminium, drie procent ĳ zer en drie procent nikkel. Dankzĳ het hoge mangaangehalte wordt het materiaal slĳ tvast en zeer cavitatiebestendig.

T O E P A S S I N G E NVele aluminiumbronzen hebben mechanische waarden die te vergelĳ ken zĳ n met laaggele-geerde koolstofstaalsoorten doch die veelal hoger zĳ n dan diverse typen roestvast staal. Wel verliezen de aluminiumbronzen veel van hun

sterkte bĳ verhoogde temperaturen, maar ze winnen dat weer bĳ lagere temperaturen. De grote verscheidenheid in deze legeringen zorgt ervoor dat er ook veel toepassingsgebieden zĳ n. Daarom treft men aluminiumbrons aan in de che-mische en petrochemische industrie, scheeps-bouw, o� shore, elektriciteitscentrales, luchtvaart, bouwsector, automotive en ontziltingsfabrieken.

C O R R O S I EVeel producten vindt men terug in zeewatertoe-passingen vanwege de superieure corrosiebe-stendigheid. Dat aluminiumbrons zo’n goede corrosiebestendigheid geniet, komt mede door de taaie aluminiumoxidehuid aan het opper-vlak. Bĳ mechanische beschadigingen repareert deze huid zichzelf dankzĳ zuurstof uit de lucht. Zodra er nikkel is gelegeerd beschikt zo’n lege-ring ook over een uitstekende weerstand tegen spanningscorrosie en corrosievermoeiing.•

www.innomet.nlwww.gieterijdrunen.com

metaal-techniek

MT10_Art Metaaltechniek.indd 53 16-10-14 08:57


SECO BREIDT ASSORTIMENT UIT VOOR HET DRAAIEN VAN SUPERLEGERINGEN

Seco hee� zijn assortiment e� ciënte oplossingen voor veeleisende materialen uitge-breid met de TH1000 en de TH1500. Deze draaikwaliteiten zijn met negatieve en met centrale klemming snijplaten verkrijgbaar en betekenen een aanzienlijke verbetering van de productiviteit en de bewerkingsstabiliteit. De TH1000 hee� een TiSiN-TiAIN nano-gelamineerde PVD-coating en munt uit in bewerkingen met lagere snijvoorwaar-den en onderbroken sneden. Hij zorgt voor maximale taaiheid en een hoge verspanings-weerstand bij het draaien van geharde oppervlakken en het � niseren van geharde sta-len delen (HRC 50-62). De kwaliteit is ook zeer bestendig tegen snijkantbreuk en zorgt voor een e� ectieve spaancontrole in deze soorten toepassingen. De TH1000 is ook een superieure kwaliteit voor het � niseren en semi-� niseren van superlegeringen zoals Inco-nel 718, Waspaloy en Nimonic C263. De kwaliteit betekent een grote stap voorwaarts ten

opzichte van andere kwaliteiten voor het � niseren van hardmetalen en maakt 50 tot 100 procent hogere snijsnelheden moge-lijk. Samen met de hardmetaalkwaliteiten TS2000 en CP200 en de CBN-kwaliteit CBN170 vormt de TH1000 een compleet � ni-seerpakket voor superlegeringen.

Seco Tools tel., 0646-32 59 67, [email protected], www.secotools.nl

COROCUT GEREEDSCHAPSSYSTEEM UITGEBREID

Het toepassingsgebied van het onlangs geïntroduceerde CoroCut QD-concept het veilige en betrouwbare gereed-schapsysteem van Sandvik Coromant voor diep uitwendig groefsteken en afsteken, wordt nu uitgebreid met inwen-dige bewerkingen. Het CoroCut QD-systeem omvat vanaf 1 oktober CoroTurn SL-bladen voor diep groefsteken in inwen-dige bewerkingen. Dankzij de modulariteit van de CoroTurn SL-koppeling kunnen gereedschapsmontages geoptimali-seerd worden voor deze speci� eke toepassing.Inwendig groefsteken en afsteken met lange uitsteekleng-tes vereisen stabiliteit en gereedschapsoplossingen die trillingen tot het minimum beperken. Het stabiele opspanmechanisme op de CoroCut QD-gereedschappen wordt nu ondersteund met de mogelijkheid om gedempte Silent Tools-boorbaren te gebruiken voor trillingvrij bewerken met lange uitsteeklengtes. Voor buisvormige componenten, die typisch zijn voor de olie- en gasindustrie, is dit goed nieuws als het gaat om inwendig groefsteken met een grote proceszekerheid. Net als de eerder geïntroduceerde CoroCut QD-gereedschappen hee� het uitgebreide assortiment boven- en ondervloeisto� oeling. De bovenkoeling zorgt voor de spaanbeheersing, terwijl de onderkoeling de standtijd verlengt. Tezamen vergroten zij de zekerheid van het verspaningsproces.

Sandvik Coromant, tel. 010-208 02 08, [email protected], www.sandvik.coromant.com/nl

product

BESCHERMING EN COMFORT IN NIEUWE NORM VEI-LIGHEIDSKLEDING

Vanaf heden is er een uitge-breid pakket beschermende kleding beschikbaar, waarbij niet alleen aandacht is besteed aan de veiligheid, maar ook aan comfort, pasvorm, bewegings-vrijheid en functionaliteit zoals zakken en gereedschapslussen. Werkkleding moet optimaal worden getest op de werkplek voordat het in productie wordt genomen. En dat is precies wat Mascot hee� gedaan met de nieuwe Mascot Multisafe collec-tie. Dit hee� geresulteerd in negen producten die zeer gron-dig zijn getest; veiligheidskle-ding zonder compromis ten aanzien van veiligheid, functio-naliteit en design. “Ons doel is onze klanten te voorzien van werkkleding waarin ze zich vei-lig voelen. De kleding mag je niet hinderen in je bewegingen, en eigenlijk merk je dus niet dat je werkkleding draagt, omdat alles goed functioneert en de zakken precies op de juiste plaats zitten” vertelt CEO Michael Grosbøl

Mascot, tel. +45 (0) 87 244 700, [email protected], www.mascot.dk/nl/

MT10_Techpress.indd 54 16-10-14 09:00


KCSM30 VOOR LANGE GEREEDSCHAPLEVENSDUUR BIJ FREZEN VAN TITANIUM

Met een ongeveer 25 procent langere gereedschapslevensduur verlaagt de nieuwe KCSM30 freeswisselplaat van Ken-nametal direct de kosten per onderdeel voor werkplaatsen die werken met titanium. Met een � jnkorrelig hardme-taalsubstraat voor sterkte en stabiliteit in combinatie met een TiAlN PVD-coating voor een uitstekende slijtweerstand gaan de gereedschappen niet alleen langer mee, maar zijn de werkplaatsen ook in staat de snijsnelheden op te voe-ren, tot 70 m/min. Vanwege de hoge sterkte van titanium is de thermische controle extreem belangrijk voor de beheer-sing en verlenging van de gereedschapslevensduur. KCSM30 is ook verkrijgbaar in de door Kennametal zelf ontwik-kelde Beyond Blast uitvoering, waar geïntegreerde koelkanalen het koelmiddel door de wisselplaat exact afleveren ter plaatse van de snijkant onder de spaan. Daar gee� het koelmiddel het beste resultaat door hitte en wrijving te reduceren terwijl de productiviteit wordt verhoogd.

Kennametal Nederland B.V., tel: 026-38 44 850, [email protected], www.kennametal.com

UNIGRIPPER ONTWIKKELT SLIM VACUÜMGRIJPERSYSTEEM Het Zweedse Unigripper hee� een slim vacuümgrijpersysteem ontwikkeld waarmee tal van producten te hanteren zijn, ongeacht hun aantal, vorm of afmeting. Het grote voordeel van het systeem is de enorme flexibiliteit, waardoor vaak met één systeem te vol-staan valt om snel, veilig en voorzichtig diverse voorwerpen tege-lijk te verplaatsen. Kenmerkend daarbij is de gepatenteerde klep-pentechniek die is toegepast. Dankzij die techniek wordt verzekerd dat alleen daar vacuüm wordt gebruikt waar producten aanwezig zijn. Dat betekent dat onnodige verliezen uitgesloten zijn, zodat altijd meer dan voldoende vacuümkracht beschikbaar is op de plaatsen waar dit wordt verlangd. Het universele Unigrip-per-systeem is te gebruiken in combinatie met alle gangbare handling-apparatuur en industriële robots. De fabrikant presen-teert tal van extra’s waarmee het vacuümsysteem is af te stem-men op het speci� eke gebruiksdoel. Zo is het is niet alleen geschikt voor het verplaatsen van pallets, dozen en kratten, maar

ook voor het hanteren van allerlei bouwproducten, zoals deuren en ramen. Pneu/tec B.V.,tel. 023-569 90 90, [email protected], www.pneutec.nl

RAS PRESENTEERT NIEUWE ZWENKBUIG-MACHINE PROFILE CENTER OP EUROBLECH

De Duitse fabrikant van zwenkbuigmachines, RAS Reinhardt Maschinenbau, hee� met het Pro� le Center tijdens de EuroBlech een wereldprimeur. Het Pro� le Center is een machine voor het bui-gen van enkelstuks tot kleine series pro� elen voor onder meer deurkozijnen en kabelgoten. Onderscheidende kenmerken van dit automatische zwenkbuigsysteem zijn het unieke plaat handling systeem en de automatische One-Click programmering voor de pro-ductie van pro� elen vanuit geïmporteerde STEP � les. De zwenk-buigmachines van RAS worden in Nederland vertegenwoordigd door Metall in Zandvoort. Het Pro� le Center is ontwikkeld voor het zetten van metalen pro� elen tot 3200 mm lang en 700 mm breed. De zwenkbuigmachine hee� een capaciteit van maximaal 2 mm plaatstaal of 1,5mm roestvast staal.

Metall, tel. 023-571 79 41, [email protected], www.metall.nl



VLAKBEDLASER MET AUTOMATISCHE PLAATBELADING

Ermak, fabrikant van plaatbewerkings-machines, zal tijdens de EuroBlech haar 2D � ber vlakbedlaser met automa-tische plaatbelading en productuit-name presenteren. De Turkse fabrikant verwacht een sterke toename van de verkoop van � berlasers en bouwt daar nu een nieuwe fabriek voor. Ermak biedt haar � berlasers aan in vermogens oplopend van 500, 1.000 naar 4.000 Watt en zet daarvoor IPG diodelasers in. De lichtere 500 Watt uitvoering is speci-� ek ontwikkeld voor de bewerking van dunne plaatmaterialen (maximaal 5 mm staal en 2mm rvs en aluminium) en om een � ber in een prijstechnisch interessanter niveau aan te kunnen bieden. Door inzet van lineaire motoren voor aandrijving van alle assen berei-ken de Fibermaks van Ermak verplaatsingssnelheden van 140 m/min en versnellingen van 2G op de X- en Y-assen, waarbij een positioneernauwkeurigheid van 0,03 mm wordt bereikt.

Landré, tel. 0347-32 93 29, [email protected], www.landre.nl Foto: Ermak.jpg

VERBETERDE GEREEDSCHAP WAGENS VAN GEDORE Recentelijk werd het programma gereedschapswagens van Gedore uitgebreid met twee nieuwe modellen, de verbe-terde 2004 en 2005. De basisafmetingen van deze profes-sionele gereedschapwagens zijn vergroot. Zo bedragen de breedte en diepte bij beide nu respectievelijk 775 mm en 435 mm. De bovenbladrand aan de kant van de laden is wat lager zodat men hierop eenvoudiger een zwaar onder-deel kan neerleggen. Naast de drie rechthoekige vakken voor kleine delen zijn de nieuwe gereedschapwagens uit-gerust met twee spuitbushouders en acht speciale plek-ken waar schroevendraaiers ingestoken kunnen worden. De aangebrachte perforatie is volgens de Europese nor-

men uitgevoerd. Het gereedschapswagenmodel 2004 beschikt aan de zijkant over een extra opbergruimte die met twee uitneembare lades voor kleine onderdelen uitgerust is.

Technag B.V., tel. 0172 42 73 30, [email protected], www.technag.nl

HENKEL INTRODUCEERT NIEUW STALEN BUIZEN REPARATIESYSTEEM

Henkel introduceert een nieuwe aan-pak voor de reparatie van stalen bui-zen en pijpleidingen. Het Loctite Composite Repair System, dat volle-dig door Germanischer Lloyd / DNV volgens de wereldwijde ISO/TS 24817 norm gecerti� ceerd is, repareert pijpleidingen die tekenen van corro-sie of slijtage vertonen zonder dat de installatie tijdelijk stil moet worden gelegd. Dankzij deze nieuwe tech-niek wordt de levensduur van olie- en gaspijpleidingen en petrochemische pijpleidingen met twintig jaar ver-lengd. Stalen pijpleidingen zijn bij-zonder kapitaalintensief. Het is gebruikelijk om aangetaste onderde-len volledig te vervangen, maar omdat de productie hiervoor tijdelijk moet worden stilgelegd, kiest men steeds vaker voor een oplossing waarbij de productie gewoon kan doorgaan. Henkel is momenteel de enige aanbieder van een reparatie-systeem dat volgens de norm is ont-wikkeld, dat is gekeurd door een ona� ankelijke keuringsinstantie en waarbij de leidingen ter plekke kun-nen worden gerepareerd zonder dat de productie moet worden stilgelegd.

Henkel, tel. 030-607 38 50, www.henkel.nl

product


PROCOOL®

WWW.PROCOOL.NL

watermengbare koelsmeermiddelen

Kwalitatief hoogwaardige koelsmeermiddelen met een langdurig constante kwaliteit.

Rolith Chemicals Larserpoortweg 20, 8218 NK Lelystad

Tel: (+31) (0)320 28 53 58, Fax: (+31) (0)320 28 53 50, E-mail: [email protected]

Rolith Chemicals is een onderdeel van

Ewald Lohmann, Wingerdstraat 63, 6641 BM BeuningenT +(31) (0) 24 675 18 93 – E [email protected] – W www.alinea-stokvisch.nl

• reportages• interviews• persberichten• nieuwsbrieven

• huis- en relatiemagazines• jubileumuitgaven• columns & blogs• jaarverslagen

Journalistieke en redactionele projecten

Centrifugaal gegoten bronzen bussen en kraagbussen

WEST-FRIESLAND METAGISbrons & non ferro gieterij

TM

www.wfmbrons.nl

APPROVEDMANUFACTURER


LOCATIE DE FABRIQUE IN UTRECHTLOCATIE DE FABRIQUE IN UTRECHT18 NOVEMBER 2014 Constructeur

POWERED BYOUT OF THE BOX ONTWERPEN

Constructeursdag

P R O G R A M M A09:00 – 09:30

09:30 – 10:00

10:00 – 10:40

10:40 – 11:20

11:20 – 12:00

12:00 – 12:25

12:25 – 13:05

13:05 – 13:45

13:45 – 14:25

14:25 – 15:05

15:05 – 15:45

15:45 – 16:10

16:10 – 16:50

16:50 – 17:30

Ontwerpen en maakbaarheid:Hoe maakt u het?

Topsprekers met passie voor hun vak geven hun visie.De huidige stand van zaken én de uitdagingen voor morgen vormen de rode De huidige stand van zaken én de uitdagingen voor morgen vormen de rode draad. Inspirerend en verrassend!

Een must visit voor werktuigbouwkundige constructeurs, technisch ontwerpers, project engineers, projectleiders, r&d teams, consultants en docenten/studenten (HBO/TU).

MELD U NU AAN OP WWW.ENGINEERSONLINE.NL/CONSTRUCTEURSDAG

BEOORDELING CONSTRUCTEURSDAG 2013> “Hier zat ik op te wachten. Onderwerpen waar ik als constructeur

iedere dag mee geconfronteerd word en mee bezig ben.”> “Out of the box in optima forma en zeer inspirerend!”> “Waardevol, toegankelijk en interessant”

Gratis voor abonnees van Constructeur

ConstructeurConstructeur


ConstructeurPOWERED BY

OUT OF THE BOX ONTWERPEN

Constructeursdag

P R O G R A M M A09:00 – 09:30Ontvangst en registratie, bezoek expomarkt.

09:30 – 10:00 Opening door dagvoorzitter prof.dr.ir Fred van Houten, Universiteit Twente

10:00 – 10:40 Smart Factories & Advanced Manufacturing – Rekenmodellen in de fabriekProf.dr.ir. Ton van den Boogaard, Universiteit TwenteIn Smart Factories wordt het proces niet bijgestuurd op basis van afwijkingen in het eindproduct, maar worden in het proces tussenresultaten gemeten en op basis van modellen de vervolgstappen direct zo bij geregeld dat elk product aan de specificaties voldoet. Bestaat er al zo’n fabriek?

10:40 – 11:20 Synthese-systemen: De snelste vertaling van bedrijfskennis naar ontwerpoplossingJuan Manuel Jauregui Becker, Universiteit TwenteHet ontwerpen van machine-elementen tot complexe geometrieën is vaak tijdrovend en vereist veel expertise. Synthese-systemen ondersteunen de expert bij het ontwerpproces door zeer snel een groot aantal ontwerpoplossingen te genereren.

11:20 – 12:00Pauze op de innovatiemarkt en bezoek expomarkt.

12:00 – 12:25 Intermezzo - TU Delft/UTwente studenten presenteren afstudeerwerk.

12:25 – 13:05Ontwerpen voor maakbaarheidErik Tempelman, TU DelftMaak tijdens het ontwerpproces de juiste keuzes als het gaat om maakbaarheid. Niet te laat, maar zeker ook niet te vroeg. Een raamwerk voor constructeurs en ontwerpers om op de juiste wijze, op de

juiste momenten, de benodigde afwegingen te kunnen maken.

13:05 – 13:45Geheel verzorgde lunch

13:45 – 14:25Hoogste tijd voor lean productontwikkelingSiego de Sitter, CRAFT Lean ManagementDoorlooptijdverkorting blijft een must. Natuurlijk in de productie maar graag ook in de productontwikkeling. Maar lukt u dat? Kan het wel want het creatieve proces is toch ongrijpbaar? Een interactieve sessie met handvatten.

14:25 – 15:05Het ontwerp is zo goed als de materiaalkeuzeErik Schuring-IWE, ECNAlles draait in het productontwerp om functie, kwaliteit en kosten. De materiaalkeuze bepaalt de inzetbaarheid van het ontwerp. Maar hoe maak je nu de optimale materiaalkeuze? Materiaalkosten maken meestal maar een klein deel uit van de totale kosten. Een goedkoop materiaal betekent dus niet een goedkoop ontwerp.

15:05 – 15:45 Pauze op de innovatiemarkt en bezoek expomarkt

15:45 – 16:10Intermezzo UTwente/kickstarter

16:10 – 16:50Changing Scale - Hoe je een product ontwikkelt zonder kredietAlex Heurkens (Pliant, René Stokwielder, Saber Engineering & Development) en Bart Salverda (Id-8)De Changing Scale is een mechatronisch babyaankleedkussen en een -weegschaal ineen. Een voorbeeld van co-engineering voor en door het MKB. Voor wie niet op kredietverlening kan wachten.

16:50 – 17:30 Borrel

Ontwerpen en maakbaarheid:Hoe maakt u het?

MELD U NU AAN OP WWW.ENGINEERSONLINE.NL/CONSTRUCTEURSDAG

BEOORDELING>

>>

Gratis voor abonnees van Constructeur

POWERED BY:

ConstructeurConstructeurConstructeurConstructeurConstructeurConstructeur

SPONSORED BY:


ALUMINIUM

Comhan Holland BVJoh. Enschedeweg 111422 DR UITHOORNt +31 297 513636f +31 297 513639e [email protected] www.comhan.com

AUTOMATISERING

Komdex ERP So� wareMeer en Duin 3352163 HE Lisset 0252 68 29 18e [email protected] www.komdex.nl• ERP, CRM, Boekhouding en

Urenregistratie voor Metaalunieleden

MKG ERP so� wareLintelerweg 15, 7556 PD Hengelot 074-2423654f 074-2914934e [email protected] www.mkg.nl• ERP so� ware voor MKB metaalbedrijven

Ridder ERP so� wareLorentzstraat 36-38, 3846 AX Harderwijkt 0341-412984, f 0341-412980e [email protected] www.ridder.nl / i www.erp.nl

CAD/CAM

Pimpel Benelux B.V.Keplerlaan 166716 BS EDEt 0318 – 582 508 f 0318 – 582 501e [email protected] www.pimpel-benelux.eu• ESPRIT – CHECKitB4 – WinTool

TEC / CAD CollegeKerkenbos 1018 B6546 BA Nijmegent 024-3565677e [email protected], i www.cadcollege.nl

DIENSTVERLENENDE GROOTHANDEL

Staalmarkt Nederland B.V.Postbus 1234100 AC Culemborgt 0345 54 77 33e [email protected] staalmarkt.nl • Uw partner in metalen en kunststo� en.• Vestigingen in: Alkmaar, Almelo, Almere,

Beuningen, Breda, Culemborg, Den Bosch, Doetinchem, Hapert en Nederweert.

DRAADBEWERKING

C&E Draad Bewerking BVJan van de Laarweg 302678 LH De Liert 0174-512419, F 0174-515893e [email protected]

GEREEDSCHAPPEN, VERSPANEND

Technisch Bureau Den HeukerPostbus 177490 AA Deldent 074-3765050, f 074-3764646e [email protected] www.denheuker.nl

GIETEN

Brabantse Non Ferro Gieterij BVPostbus 92, 4870 AB Etten-Leurt 076-5012950, f 076-5020975e [email protected], i www.bnfgieterij.nl• Aluminium en brons: zand- en coquille-

gieten

INDUSTRIEEL REINIGEN

Previ Service b.v.Bijlmermeerstraat 20a 2131 HG Hoofddorpt 023-5621313e o� [email protected] www.droogijsstralen.nl• reiniging machines / parken• reiniging zonder water• verwijderen spouwmuurisolatie

LASERSNIJDEN

Richter Staalservice BVPostbus 2087500 AE Enschedet 053-2030680f 053-2030681e [email protected] i www.richter.nl• Lasersnijden max. 12000x3000mm, 3D!• Waterstraalsnijden max. 6.000 x

3.000mm, 3D!• Autogeensnijden max. 12.000 x 3.000mm

MECHANISATIE EN AUTOMATISERING

AWL-Techniek B.V.Nobelstraat 37, 3846 CE HarderwijkPostbus 245, 3840 AE Harderwijkt 0341-411811f 0341-411822e [email protected] www.awl.nl• Geautomatiseerde lasinstallaties voor

alle vormen van verbindingstechniek. Automatisering met en zonder robots.

OPPERVLAKTEBEHANDELING

LOA Lak B.V.Siriusstraat 115015 BT Tilburgt: 013-5427627f: 013-5427607e: [email protected] www.loa.nli www.loa-sp.nl• Voor stralen, kataforese lakken,

poedercoaten en natlakken• Wij verzorgen ook transport,

assemblage en warehousing• Van enkele stuks tot grote series

PVD COATING

Dekracoat BVHoppenkuil 29b5626 DD EINDHOVENt 040 262 80 70e [email protected] www.dekracoat.nl• PVD coating verbetert de levensduur

van uw gereedschappen;• 24 uurservice;• Ook plasmanitreren icm coaten.

Oerlikon Balzers Coating BeneluxPostbus 6180, 4000 HD Tielt +31 344 655 490 / f +31 344 655 287e [email protected] www.oerlikon.com/balzers/be• BALINIT® coatings zijn harder dan staal

en verminderen wrijving en slijtage.

ROBOTS

AWL-Techniek B.V.Nobelstraat 37, 3846 CE HarderwijkPostbus 245, 3840 AE Harderwijkt 0341-411811f 0341-411822e [email protected] www.awl.nl• Geautomatiseerde lasinstallaties voor

alle vormen van verbindingstechniek. Automatisering met en zonder robots.

Valk Welding B.V. Postbus 60 2950 AB AlblasserdamT 31 (0)78 69 170 11e [email protected] I www.valkwelding.com

SLIJPEN

Van Geenen BV Metaal� nishingIndustrieweg 137461 AA Rijssent 0548-543793f 0548-519565e [email protected] www.vangeenen.nl• Slijpen en polijsten• Reinigen en CLEANROOM verpakken• Meer info zie website

TECHNISCHE KERAMIEK

Ceratec Technical Ceramics BVPoppenbouwing 354191 NZ GELDERMALSENt 0345 58 0101e [email protected] www.ceratec.nl”• Ontwikkeling, bewerking en samenstelling

van keramische componenten.• Ceramic on the right spot!

kompas

Brancheregister_Kompas.indd 22 14-08-14 11:09MT10_Techpress.indd 60 16-10-14 09:00

= door Metaalunie geïnitieerde activiteiten

agenda


HANDELSREIZEN

5-7 NOVEMBER 2014 Handelsmissie SIB Startersmissie Nordrhein-Westfalen(Duitsland)

INFO: www.metaalunie.nl [email protected]

18 NOVEMBER 2014 Meet & Match Metaal en Techniek België (match-

making)LOCATIE: Brussel, BelgiëINFO: www.metaalunie.nl > Actueel > Agenda

18-21 NOVEMBER 2014 Swisstech, hollandstand. Deelname Hollandstand

of gratis deelname aan Holland LoungeLOCATIE: Bazel, ZwitserlandINFO: www.metaalunie.nl > Actueel > Agenda

CURSUSSEN/WORKSHOPS

29 OKTOBER 2014Cursus Functionerings-/beoordelingsgesprek-ken (gratis, vol=vol)

LOCATIE: Koninklijke Metaalunie, Einsteinbaan 1 in Nieuwegein

TIJD: 9.30 uur tot 16.45 uurINFO: www.metaalunieacademie.nl [email protected]

30 OKTOBER 2014Cursus Functionerings-/beoordelingsgesprek-ken (gratis, vol=vol)



5 NOVEMBER 2014Cursus Functionerings-/beoordelingsgesprek-ken (gratis, vol=vol)



6 NOVEMBER 2014Cursus Functionerings-/beoordelingsgesprek-ken (gratis, vol=vol) Eindhoven

LOCATIE: Park Plaza Eindhoven, Geldropseweg 17, 5611 SC te Eindhoven


7 NOVEMBER 2014Cursus Succesvol zakendoen met je website


TIJD: 9.00 uur tot 17.00 uurKOSTEN: € 375,- (excl. BTW) per deelnemerINFO: www.metaalunieacademie.nl [email protected]

7 NOVEMBER 2014Cursus Leidinggeven in Metaalbedrijven



10 NOVEMBER 2014Cursus Managen van ziekteverzuim



10 NOVEMBER 2014Cursus De overdracht van uw bedrijf



BIJEENKOMSTEN

3 NOVEMBER 2014Achterbanraadpleging cao, 5x beter nieuws & techniek (district Noordwest)

LOCATIE: AZ/AFAS StadionINFO: www.metaalunie.nl >Actueel >Agenda

11 NOVEMBER 2014Achterbanraadpleging cao, 5x beter nieuws & techniek (district Zuid-Holland)

LOCATIE: BVMT (nieuwe locatie!), Rotterdamseweg 382b in Del�

TIJD: ontvangst vanaf 15.30 uurINFO: www.metaalunie.nl >Actueel >Agenda

7 NOVEMBER 2014Teqnow-bijeenkomst tijdens 3rd Rev Xperi-ence

LOCATIE: RDM-campus, CitrusveilingTIJD: 15:00 tot 17:30INFO: www.3rdrevxperience.nl

VAKBEURZEN

18 T/M 20 NOVEMBER 2014Technisch Industriële Vakbeurs Venray

LOCATIE: VenrayINFO: www.metaalunie.nl >Actueel >Agenda

5 T/M 7 NOVEMBER 2014Zakendoen in Duitsland tijdens de FMB Beurs

LOCATIE: Bad SalszufelnINFO: www.metaalunie.nl >Actueel >Agenda

18 T/M 21 NOVEMBER 2014Swisstech; Holland stand

LOCATIE: BazelINFO: www.metaalunie.nl >Actueel >Agenda

13-17 APRIL 2015Hannover Messe, Holland stand

LOCATIE: Hannover, DuitslandINFO: www.metaalunie.nl >Actueel >Agenda

21-23 APRIL 2015Medtec, Holland stand

LOCATIE: Stuttgart, DuitslandINFO: www.metaalunie.nl >Actueel >Agenda

Data, locaties en prijzen van de hierna genoemde agendapunten zijn aan verandering onderhevig. De meest actuele gegevens vindt u op www.metaalunie.nl”.

MT10_Agenda.indd 61 16-10-14 09:06


Zo tegen het einde van het jaar is het Nederlandse bedrijfsleven erg druk. Er moet nog van alles gebeuren: targets moeten worden gehaald, budgetten moeten worden besteed en begrotingen voor het volgende jaar moeten wor-den gemaakt. Ook gaan we ineens heel sociaal doen, want we moeten elkaar nog voor het einde van het jaar in allerlei gremia ontmoeten (binnen het bedrijf, binnen de beroepsvereniging, et cetera).

Stilstand in de poldertot slot

Maar er zĳ n meer perioden waarin we zoveel mogelĳ k activiteiten in zo weinig mogelĳ k tĳ d proberen te realiseren. De maanden mei en juni kennen ook een der-gelĳ ke piek. Ik heb het gevoel dat wĳ in Nederland totaal niet e� ciënt met onze tĳ d omgaan. Kĳ k eens naar de zomerva-kantieperiode: die duurt in Nederland eigenlĳ k van eind juni tot begin septem-ber. Wil je in die tĳ d iets organiseren, rege-len of uitgevoerd krĳ gen dan zĳ n er altĳ d wel mensen met vakantie die voor het pro-ces onontbeerlĳ k zĳ n. Het gevolg: er gebeurt twee maanden helemaal niets. En hiermee eindigt het probleem nog niet. Van medio december tot ongeveer de derde week van januari zĳ n we met andere zaken bezig: we hebben de feestdagen en veel bedrĳ ven zĳ n langer gesloten in ver-band met de verplichte opname van ADV-dagen.

‘Moet die bouw werkelijk drie weken stilliggen?’

En dan hebben we ook nog de voorjaarsva-kantieperiode, de meivakantieperiode en de herfstvakantie. Om maar niet te spre-ken van de bĳ zondere verlofdagen in ver-band met leeftĳ d, de niet door de werkge-ver ingeroosterde ADV-dagen en wat we allemaal niet meer hebben uitgevonden. Omdat we ook nog verschoven vakantiepe-

rioden hebben, kun je eigenlĳ k stellen dat Nederland maar 31 weken per jaar volledig operationeel is. En dat in een tĳ d van glo-balisering. Ik denk niet dat de concurrent in landen van waaruit onze bedrĳ ven de grootste concurrentie ondervinden, ook een dergelĳ k lange periode niet volledig operationeel is. Nog veel onbegrĳ pelĳ ker vind ik de bouwvakantie. Nota bene in de periode dat de weersomstandigheden het meest gunstig zĳ n voor het bouwproces, leggen we het proces drie weken stil. We zĳ n er natuurlĳ k wel allemaal in de perio-den waarin vaak niet kan worden gebouwd in verband met de weersomstandigheden.

S L I M M E R O M G A A NIk wil niemand zĳ n vakantie ontzeggen, maar het lĳ kt mĳ dat we hier slimmer mee moeten en kunnen omgaan. Moet die bouw nu werkelĳ k drie weken stilliggen? Zolang het bouwproces duurt, is er sprake van renteverlies voor de opdrachtgever. Immers het bouwwerk is nog niet klaar en kan dus niet worden gebruikt. Het kan dus ook geen revenuen opleveren. Wanneer komen we eens een keer uit deze paradox? Ik denk dat hier een prachtige taak ligt voor degenen die aan het roer zitten van dit poldermodel. Of misschien wordt het maar eens tĳ d dat we dit poldermodel gaan doorbreken. Want de wereld is groter dan de polder alleen.•

Richard Schuitema.Branchemanager Koninklijke Metaalunie

MT10_Tot slot.indd 62 16-10-14 09:08

Voor een u i tgebre id o r iënte rend gesprek kunt u be l len met onze spec ia l i s ten 0318-550800 in [email protected] l

Ontdek de nieuwe Multi Axis LM1800TTSY serie van Hyundai-Wia!

Deze veelzijdige machines bieden u optimale mogelijkheden om producten zo effectief

mogelijk te bewerken. De boven- en onderturret zijn voorzien van een stabiele BMT-55

opname en hebben ieder twaalf gereedschapposities. Zo kan er voor maximale efficiëntie

gelijktijdig aan twee producten worden gewerkt!

Alle posities kunnen bovendien worden uitgerust met aangedreven gereedschappen

met een maximaal vermogen van 5,5 kW. De ultrakorte indexeertijd bedraagt slechts

0,2 seconden en de Y-as heeft een verplaatsing van maar liefst 100 mm. De hoofden

subspil zijn voorzien van krachtige ingebouwde motoren met een vermogen van

22/11 kW en hebben een stafdoorlaat van ø 65 mm.

Met deze efficiënte Multi Axis LM1800TTSY serie kunt

u alle kanten op. Probeer zelf de vele mogelijkheden!

Hyundai WIA LM1800TTSY at Dymato

DYMATO AAN DE BASIS VAN KWALITEITwww.dymato.n

l

MT10_Tot slot.indd 63 16-10-14 09:08

Demag Performance KranenVerdien meer met Demag

NederlandTel 0031 (0)70 40 20 100 [email protected]

BelgiëTel 0032 (0)3- 213 [email protected]

van den Berg TransporttechniekSinds 1946 de Demag importeur voor Nederland en België

Ga naar www.bekijkuwvoordeel.nl

en reken zelf uit hoeveel u bespaart

www.demag.nl www.demag.be

Kernpunten Performance kranen:• X, Y, Z, bewegingen traploos • Supersnel hijsen met vollast • 50% sneller hijsen bij een lege haak • Traploos kraanrijden tot 60 m/min • Traploos katrijden tot 30 m/min

Performance kranenBij slechts 2 transporten per uur bespaart u met een performance kraan al snel meer dan € 5.000,- per jaar ten opzichte van een normale kraan. Dankzij het snelle frequentie geregelde hijsen en rijden bespaart u jaarlijks meer dan 150 manuren. Ook het positioneren gaat dankzij de traploze bediening gemakkelijker dan met een kraan met maar 2 snelheden.

Ook Performance kettingtakelsDemag kettingtakels met ingebouwde frequentieregeling zijn supersnel en positioneren uiterst precies. Bij een lege haak is er 90% extra hijssnel-heid beschikbaar, waardoor bij twee hijsbewegingen per uur, u al snel € 1.500,- per jaar ten opzichte van uw bestaande takel bespaart.

MT10_Tot slot.indd 64 16-10-14 09:08

Documents

Metaal & Techniek oktober 2014