Metadata ve Kütüphanelerde Kullanılması

Koç UniversitesiSuna Kıraç Kütüphanesi

Canan Ergün

Tanımı

Metadata

Türleri

Çeşitli Standartlar

Metadata Oluşturma Programları

Dublin Core ve Öğeleri

Örnekler

İçerik :

Metadata Nerde ve Hangi Formatta Saklanır?

Metadata uygulanırken

Sonuç

Dublin Core Niteleyici Şemaları

Tanımı

Bir dokumanın içeriği hakkında bilgi

Fiziksel yada elektronik bir nesne yada kaynak hakkında

Metadata, bir bilgi kaynağını tanımlayan, açıklayan, yerini

Sayısal yada sayısal olmayan her tür nesneye uygulanabilen

tanıtımsal bilgi verir.

belirten yada yönetimini kolaylaştıran bilgidir.

her tür resmi kaynak tanımlama tablosudur.

Türleri

Tanıtımsal Metadata

Yönetimsel Metadata

Yapısal Metadata

Metadata Nerde ve Hangi Formatta Saklanır?

Metadata formun yada nesnenin içinde saklanabilir.

Nesneden ayrı olarakta bir dosyadada saklanabilir.

<META> tagları arasında verilebilir.

Resource Description Framework (RDF) yapısı içinde verilebilirler.

Bir veritabanında saklanabilir.

Tablo veya tablolardaki alanlara bölünmüş bilginin bir veri tabanı

Metadata Nerde Saklanır?

Hangi Formatta Saklanır?

kullanılarak saklanması

Metadata uygulanırken

Metadata uygulanırken dikkat edilmesi gereken hususlar :

Dokümanların nasıl tanımlanmak istendiğinin belirlenmesi,

Dokümanlar aranacağında hangi alanlar gerekli olacak,

Hangi doküman özellikleri sizin için önemli,

Yukarıdaki koşullar doğrultusunda metadata

Tablonun örgütte kullanılan tüm materyalleri kapsaması,

tablosunun oluşturulması,

Çeşitli Standartlar

EAD (Encoded Archival Description)--Arşivler için

GILS (Government Information Locator Service) --

VRA (Visual Resources Association)-- Görsel Kaynaklar için

TEI (Text Encoded Initiative)-- Metinler için

FGDC (Federal Geographic Commitee’s Content Standart for

Dublin Core-- Her tür kaynak için

Hükümet Yayınları için

Digital Geospatial Metadata)-- Coğrafik Veriler için

ONIX (Online Information Exchange)- Çevirim-içi Bilgi Değişimi

RDF (Resource Description Framework) – Kaynak Tanımlama Çatısı


Dublin Core elektronik kaynakların bulunmasını sağlamak için

Tanım

Kaynak

Dil İlişki

Kapsam

Yaratan/ Yazar

Yayınlayan

Katkıda bulunanlar

Haklar ve yönetimi

Tarih Tip

Format

Tanımlayan/Tanımlayıcı

İçerik

Entellektüel

Yapısal

Yapıt adı

Konu/anahtar kelimeler

15 metadata öğesinden oluşan bir kümedir.


Kaynağın doğasına uygunluk

Genişletilebilirlik

Sözdizimi bağımsızlığı

İsteğe bağlı kullanılabilir olmaları

Tekrarlanabilir olmaları

Uyarlanabilir/ değiştirlebilir olmaları

DC metadata öğelerinin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz :

Yapıt adı

<meta name="DC.title" content="Crime and Punishment">

<meta name="DC.title" lang="es" content="La Mesa Verde y la Silla Roja">

<meta name="DC.title" lang="de" content="Das Wohltemperierte Klavier, Teil I">

Konu ve anahtar kelimeler

<meta name="DC.subject" scheme="LCSH" content="Vietnamese Conflict, 1961-1975"> <meta name="DC.subject" scheme="MESH" content="Myocardial Infarction; Pericardial Effusion">

Tanım<meta name="DC.description.tableOfContents" content="Honey; Find my baby; Porcelain; Why does my heart feel so bad?; South side; Rushing; Bodyrock; Natural blues; Machete; 7; Run on; Down slow; If things were perfect; Everloving; Inside; Guitar flute & string; The sky is broken; My weakness">

<meta name="DC.description.abstract" lang="en" content="The Author gives some Account of Himself and Family -- His First Inducements to Travel -- He is Shipwrecked, and Swims for his Life -- Gets safe on Shore in the Country of Lilliput -- Is made a Prisoner, and carried up the Country">

Dublin Core Öğeleri

Kaynak

<meta name="DC.source" content="Shakespeare's Romeo and Juliet">

<meta name="DC.source" scheme="URI" content="http://a.b.org/manon/">

İlişki

Tip

<meta name="DC.relation" scheme="URI" content="http://foo.bar.org/draft9.4">

<meta name="DC.relation.hasVersion" scheme="URI" content="http://foo.bar.org/draft9.5">

<meta name="DC.relation.references" scheme="URI" content="urn:isbn:1-56592-149-6">

<meta name="DC.relation.hasFormat" scheme="URI" content="http://foo.bar.org/cd145.pdf">

<meta name="DC.type" content="poem">

<meta name="DC.type" scheme="DCMIType" content="Software">

<meta name="DC.type" content="Web home page">

<meta name="DC.type" lang="en" content="event; periodic">


Kapsam

<meta name="DC.coverage" content="US civil war era; 1861-1865">

<meta name="DC.coverage" content="Columbus, Ohio, USA; Lat: 39 57 N Long: 082 59 W"> <meta name="DC.coverage.spatial" content="Columbus, Ohio, USA; Lat: 39 57 N Long: 082 59 W">

<meta name="DC.coverage.temporal" scheme="W3CDTF" content="1945">

Yaratan/ Yazar

Yayınlayan

<meta name="DC.creator" lang="fr" content="Platon">

<meta name="DC.creator" content="Shelley, Percy Bysshe">

<meta name="DC.creator" content="van Gogh, Vincent">

<meta name="DC.publisher" content="O'Reilly & Associates, Inc.">

<meta name="DC.publisher" content="Digital Equipment Corporation">

<meta name="DC.publisher" content="University of California Press">

<meta name="DC.publisher" content="UKOLN, University of Bath">


Katkıda bulunanlar

Haklar ve yönetimi

Tarih

<meta name="DC.contributor" content="Curie, Marie">

<meta name="DC.contributor" content="Adams, Ansel">

<meta name="DC.contributor" content="Sendak, Maurice">

<meta name="DC.rights" lang="en" content="Copyright Acme 1999 - All rights reserved.">

<meta name="DC.rights" content="http://foo.bar.org/cgi-bin/terms">

<meta name="DC.date" content="1972">

<meta name="DC.date" scheme="W3CDTF" content="1998-05-14">

<meta name="DC.coverage.temporal" scheme="Period" content="start=1929; end=1939; name=The Great Depression">

<meta name="DC.date.valid" scheme="Period" content="start=2000-01-26; end=2000-02-20; scheme=W3CDTF; name=Perth International Arts Festival 2000">


Dil

Format

Tanımlayan/Tanımlayıcı

<meta name="DC.language" scheme="RFC1766" content="en-GB">

<meta name="DC.language" scheme="RFC1766" content="es">

<meta name="DC.language" scheme="ISO639-2" content="eng">

<meta name="DC.language" scheme="RFC1766" content="ja">

<meta name="DC.format" scheme="IMT" content="text/html">

<meta name="DC.format" content="text/html; 12 Kbytes">

<meta name="DC.format" scheme="IMT" content="image/jpeg">

<meta name="DC.format" content="watercolor; 23 cm x 31 cm">

<meta name="DC.identifier" scheme="URI" content="http://foo.bar.org/zaf/">

<meta name="DC.identifier" scheme="URI" content="urn:ietf:rfc:1766">

<meta name="DC.identifier" scheme="URI" content="urn:isbn:1-56592-149-6">

<meta name="DC.identifier" scheme="URI" content="urn:doi:10.12345/33-824688ab">

Dublin Core Öğeleri Dublin Core Öğeleri

Dublin Core Niteleyici Şemaları

Kodlama şemaları

Öğe iyileştirme şemaları

Konu şeması olarak LCSH (Library of Congress Subject Headings),

Tıpda konu şeması olarak MeSH (Medical Subject Headings)

Sınıflama şeması olarak DDC (Dewey Decimal Classification) yad LC Class.

Özel tanımlamalar eklemek için kullanılır.


Yaratıcılar

Tag Genhttp://www.hisoftware.com/downloads/toffice.exe

MetaPacker

JITIBuilder

DC-dot http://www.ukoln.ac.uk/metadata/dcdot/

Medical Metadata Creatorhttp://medir.ohsu.edu/bicc-informatics/ebm/latest.htm

Metadata Harvesting Protocol

Editörler

Nordic Web Projecthttp://www.lub.lu.se/cgi-bin/nmdc.pl

Reggie

GEMhttp://www.geminfo.org/Workbench/CreatingGemMetadataForDBs.html

Metastar Data Entry

State Library of Tasmania’s Editorhttp://www.dstc.edu.au/Research/Projects/metaweb/generic_tool.html

Klarity http://www.klarity.com.au/


H-DCEdit (Hacettepe-DC Üstveri Elemanları Editörü)

Örnekler DC-dot

DC-dot

Örnekler

Medical Metadata Creator

Örnekler

Nordic Web Project

Örnekler

Nordic Web Project

Örnekler

State Library of Tasmania’s Editor

Örnekler

State Library of Tasmania’s Editor Örnekler

Sonuç

Kaynaklara erişim herkes için bir sorun haline gelmiştir.

Geleneksel bibliyografik yöntemlerimiz yanında Metadata kavramı önem ve

Kaynakların metadatalarının, konunun en iyi uygulayıcıları olan

BİRAN ÖNCE METADATA ÇALIŞMALARINA BAŞLAMAMIZ GEREKMEKTEDİR.

yaygınlık kazanmıştır.

bizler tarafından yapılması doğru olacaktır.

Documents

Metadata ve Kütüphanelerde Kullanılması