mevlana nurbaki

8/3/2019 mevlana nurbaki

1/21

Hz. Mevlna bir ehzade idi. ehzade oluu din asndan bir meziyet deildir ama halk iir. Hz. Mevlna'nn babas Sultan-l Ulem Hazretleri, Belh'de hkmdarln ok nemli unsr arasnda bir ihtilf, bir kargaa kmamas iin Belh'den diyar- Rum'a gelmeye karar ve'a urad, en sonunda Karaman'da karar kld. Sultan-l Ulem kendisine limlerin sultank kadar lim bir zatt. Hem padiah kardei, hem lim. Hz. Mevlna da onun ocuu olarak tehzade hviyetinde idi.

am'a uradklarnda sohbetler oldu. O sohbetlerde Muhyiddin Arb Hazretleri de vard. OHz. Mevlna 4 yandayd. Herkes Sultan-l Ulem'ya hayranlklarn dile getirirken "okr zatm, hem de padiahlk gibi bir makam brakm" derken, Muhyiddin Arbi Hazretleri gdu stad? Hayrola niye glyorsun?" diye sorduklarnda: "Allah'n iine bak, bir gln arkr derya katlm gidiyor" diye cevap verdi. Bylelikle Hz. Mevlna'nn ilerde deryaln,lem'nn bilgilerinin onun yannda bir gl kadar kalabileceini sylemi oldu.

Hz. Mevlna'nn hayatnn ilk ksm (mna eitimiyle gemedii), zahiri eitimlerle geen

eitimi oldu. Bu klasik din eitimi ierisinde kendileri de vel olan pek ok z.tlar varBu zatlar Hz. Mevlnaya mna ilmi deil de genel bir slm kltr verdiler. Aralarnda Sonev Hazretlerinin de bulunduu bu ztlar kelam ilimleri arlkl din kltr verdiler.

ok ince bir hikmettir ki, bu zatlar kader sahnesinden yava yava ekildiler. Hz. Mevlnada eitim iin ama gitmeye balad. O zaman en iyi hadis limleri am'da idi. Hz. Mevlnads okuyordu. Pek ok hadis kltr saladktan sonra tam bir hads yorumcusu olarak Konydnde Seluk mparatorluunun o zamanki medresesinde (bu zamanki niversitede) rektr olmderris oldu.

Hadsler konusunda bazen tartmalara rastlyorum. Bir hads Hz. Mevlna'dan naklediliyorshele hele Divan- Kebir'de bulunan bir hads ise bu hads iin artk falan kitapta vard,oktu diye mnakaa edilemez. nk o an en iyi muhaddislerinden ders almtr. Sekizyzdaki bir hads profesrnn kabul ettii bir hadsi bugn biz u hads kitabnda yok diyegln oluruz.

Ayrca Hz. Mevlna'nn bu engin din kltr yannda lisan eitimi de ok nemliydi. Trke, Farsa ve Rumcay da ok iyi bilirdi. Hem de yle sradan bir bilgi deil bu dillerin ildilini ok iyi bilirdi. Bu bakmdan gerek hadslerin, gerekse yetlerin yorumunda bu ge

ni, Arb bilgisinin de ok byk rol vard. Onun iin Seluk niversitesinin deimez r

slm ilimlerinde en zor ilim hads ilimleridir. nk tefsir ilimlerinin kayna Kur'andsnrl, daha nettir. Hlbuki hadste rvleri eitli olduu iin kelime farkllklar ollizleri cidden ok zordur. Bu bakmdan hads ilmini bilmek iin tefsiri de bilmek gerekir. nk hadsin kayna rvlere dayandrmakla beraber acaba hangi yete paralel diye yorbilmek iin tefsiri de bilmek gerekir. te Hz. Mevlna hads hocas olmakla beraber ok di bir tefsir hocasyd.

Hz. Mevlna'nn btn bu motifleri ahlkna da yansyordu. Mesela kibarl, sehs, insansanlara bak tarz daima bir mslmana yakan en yce mevkide idi.


2/21

Hz. Mevlna hayatnn ilk dneminde mn bilimleri almadan evvel ilim, ahlk, slm ibazerfeti bakmndan drt drtlkt. Madd hibir problemi yoktu. Evinin gzel bir bahesioturup ktphanesindeki el yazmas kitaplar tekrar eder, onlar arasnda bir mnasebet kurd. O haliyle kalm olsayd da Hz. Mevlna ok byk bir insand. badeti, ahlk, ilmi otte byk insandr. Ama Allah'n asl grmek istedii ey Hz. Mevlna'nn mn sahnesindek

mn sahnesine adm atabilmesi, velyetin balayabilmesi iin bir nokta vard, ite o noks lzmd.

eitli dostlarm, dinleyicilerim "nedir o nokta?" diye bana sordular. Bir insann maddeden mnya geii nasl olur? Hangi hadiselerle olur? diye merak ettiler. Bunun ba formldr. Bir baka velnin Cenb- Hak tarafndan tyin edilmi bir kimseye nazar etmesi, mnsini salar.

Bu bir az hdisesi midir hocam?

Hayr. az istisnai bir eydir. Her zaman olmaz. Herhangi bir velnin nne "Sen buna naedeceksin" diye gnderilen adam emr-i ilh ile geldii iin az olmaz. Nazarn dnda biaha vardr. O da dnyay terk edebilmek. brahim Ethem'in yapt gibi. Sonra byk bir a. Kerem'de olduu gibi. Ayrca gnlden gnle irad olma vardr ki, buna Veyslik derler.eysel Krni Hazretlerinin mrifetiyle olur. Hangi devirde olursa olsun, bir kimseninvelyete intikalinde Veysel Krni Hazretleri mdahale edip tasarrufta bulunabilir. Amadaha ok grntde olan nazardr. Bu nedenle Yunus "Bir nazara ura" diye iirler yazmt

http://photos1.blogger.com/blogger/4158/3140/320/DSC01426.4.jpg (http://photos1.blogger.com/blogger/4158/3140/1600/DSC01426.4.jpg)Hz. ems'in hocas yetitirdii her birisi mkemmel mn talebesi olan mridlerine "Diyr- Rum'da Cellettin isminde bir zatnilmesi murad edildi. Hanginiz talipsiniz?" dedi. Hz. ems sa elini kalbinin zerine koyarak, boynunu sola doru eerek sustu, talibim kelimesini bile sylemedi. Hocas "senanladn, bu iin sonunda ban vermek var" dedi. Mnev tasarruflar madd tasarruflardane daha hassas, daha itinal hdiselerdir.

Hz. ems bu emri alr almaz Konya'ya gelip de "selamn aleykm ben seni irad edeceim" dedi. Hz. Mevlna'nn am'da ders aldn rendi, am'a gitti. O arada da Hz. Mevlna'nn'ya "Senin artk hads sahasnda renecein hibir ey kalmad, zahmet edip de Konya'dankadar gelme" diyordu.

Hz. Mevlna nee ile atna bindi ve yola kt. Tam ehrin dna geldii zaman, ban kortm esmer bir adam Mevlna'nn nnde durdu ve "Sen hereyi biliyormusun yle ise benolduumu bil" dedi ve ekti gitti. Hz. Mevlna dondu kald. Ben, bana okutulan eyleri biliyorum, bir insann kim olduunu nasl bilebilirim diye dnd.

Hz. ems ilk mesajn vermiti. "Mn lemine geersen her eyi bilirsin" demek istemiti.


3/21

Hz. Mevlna'nn hayatn anlatan pek ok kitaplarda farkl yorumlar vardr. Ben bunlarn hokuduum iin aralarndan kendime daha scak olan aktaryorum. Dinleyicilerim baz kitapa farkl eyler grrlerse hoca yanl anlatt zannetmesinler. Bu karlamadan sonra eskiserlerden bazlar 2 sene bazlar 7 sene sonra Hz. ems'in Konya'ya geldiini yazar. Bensene sonra diyen kaytlara inanyorum.

Hz. ems 2 sene sonra Konya'ya geldi ve artk Hz. Mevlna'y irad etmek iin fiiliyata baBu ihda dediimiz yaratln kuvveden fiile kma safhasyd. Hz. ems mkemmel bir mrolmasn istiyordu. Bunu madd bir meliyata benzetirsek, nerdeyse inenin girdii yer bile acmasn istiyordu.

Byle bir niyetle yola kt ve misafir olduu handa Hz. Mevlna'y tanyanlara nelerden hanmadn sordu. Onlar da "kibar, temiz dzgn giyimli insanlardan holanr'' dediler.

Hz. ems gitti, en eski elbiselerini giydi, biraz da toza topraa buland. Ama Hz. emsKonya'da bir mnev hava bulamam olmaktan dolay rahatszd. Konya Seluklu Devletinin bidi. Hi kimse ibadetinden sarf-i nazar deildi, bi kimse haram ileyemezdi. slm disipli vard ama, ems'in arad mn raks yoktu.

O srada dul bir kadn kendisine infk edilen bir cieri ems'in kald hann yanndaki fk istedi. Frnc para istedi, kadn ise "param yok, bu zaten infk edildi, kszlerime gdedi. Frnc "bende odun yakyorum para olmadan olmaz" dedi. O zaman Hz. ems'in eline istedii frsat gemi oldu. Kadnn elinden cieri ald, cieri kalbinin zerine koydu. "

gster" dedi ve cierin iki tarafn da kzartt. O kzarmadan kan bir mnev rayiha varatmosferine mna karm oldu. ems buna ok sevindi.

te mn dediimiz olay, eriatn asldr. Konya halk ibdetini yapyor, namazn klyoinfk yoktu. Onun iin o atmosferde bir mnev ilkah yaplamyordu. Mnnn zndeki hikmeudur.

Ertesi gn ems, artk mn okunu atmann zamannn geldiini anlad ve Hz. Mevlna'nn evHz. Mevlna'nn atnn geminden tuttu, talebeler mdahale etmek istediler Hz. Mevlna "dun" dedi. ems bir nazar att.

Hz. Mevlna o anda btn dnyasnn yeniden yaplandn hissetti. ems'in bu bak "Benbak deildi. Zaten Hz. ems'in en byk hussiyetlerinden birisi nazarnn ikr olu

Hz. ems, Hz. Mevlna'ya "syle bakalm Byezd Bestmi mi byk, Peygamber mi byk?" dedderhal attan indi, i byd nk. Byle bir soruyu sradan bir adam soramaz, Byezd Belsi, Peygamberle nasl kyas edilir?


4/21

"Elbette bu tartlmaz. Byezd "bana daha ok ver ya Rabbi derken Resulullah ise aman yaabbi ben seni hakkyla bilemedim ben seni anlatamam senin tandn gibi sana hamd ediyorum derdi, tabi Byezd bir bardak su grd, Resulullah deryann iindeydi" dedi.

Bu izah ems'in ok houna gitti. Ama Hz. Mevlna Byezd'i Resulullah'n ayaklar dibinde

ederken grd ve zaman diliminden atlayarak mnya gemekle neler olacann farkna varde:

"Misafirim olun" dedi.

ems ise:

"Sen benim kahrm ekemezsin" dedi. Hz. Mevlna:

"Olsun elimizden geleni yaparz" diye cevap verdi. Ve o dervi klkl adam ald evinin bmisafir etti.

Bir gn Hz. ems, Hz. Mevlna'ya "bir testi arap getir" dedi. Hz. Mevlna "Hay hay" dedicbbesini giydi arya kt. Bir Rum meyhanesine gitti.

-"Bir testi arap ver" dedi. Meyhaneci terliye terliye arab verdi, Hz. Mevlna cbbesinin kollarnn arasna koydu tam arnn ortasna gelmiti ki testi dt krld.

O an Hz. Mevlna'nn geirdii nefs frtnasn hesap etmek ok g. Hadis hocas ve rektarap testisi tamas anlalamaz. Btn halk kotu geldi. O anda Hz. Mevlna'nn gnlngeldi. Halk "aman sultanm armza niye glsuyu dktn" dediler. Testideki arap glsuyukoktu. Hz. Mevln bir arap daha almak iin arapya gitti. arap elini ayan pt:eni tanyamadk msaade et hemen kelime-i ehadet getireyim senden sonra dkkanndaki btkpleri glsuyu oldu" dedi. Hz. Mevlna byk bir cokuyla Hz. ems'in yanna gitti.

Hocam veliler Kur'an emirlerinin nceliklerinde veya srasnda bize yardmc olurlar m?

Diyelim ki bir insan bir velnin yanna gidip namaza dair bir ey sorar hlbuki vel bilordur ki henz iman- kemal etmemi. "Sen u namaz iini bir kenara brak da evvela imannmla" diyebilir. Bu Kur-'an emirlerine tekaddm deildir. slmiyetin ektii eziklik imanda ibdet kalbnda kalmasdr. Ne ibdet terk edilebilir, ne iman terk edilebilir. Hi bel ibdetlerden tviz veremez. Eski bir airin gzel bir sz vardr. "eriattan kim ki b

dra ban oraya koya" der. Kimse sen git rekat namaz kil diyemez. nk vellik demekdaha ok k olmak demektir.


5/21

ncelikle ahslara ve devre gre deiebilir. Mesel Necmettin Kbr Hazretleri Anadolu'ygnderirken "Herkes postunu heybesine koysun, eerini alp atnn stne vursun" demitiran bir yanl yoktur nk Asr- Saadette de byle olmutur.

Hocam zahiri grntlere verilen nem bakmndan mn ilimleriyle kelam arasnda bir yakll var mdr?

Olmamas lazm ama yapanlar var tabi. Baz kimseler tasavvuf biliyoruz diye kelam ilimlerine souk bakmlardr bu tamamen cahilliklerindendir. Kelam ilmi olmadan tasavvuf anlalamaz. Bugn kendilerini mrid sayan baz kiiler Kurann mnsn bilmiyor. Tamamnlarak kavramak arttr. Yoksa nasl ders verebilir?

Hocam Hz. ems ve Mevlna'nn ilk bulumalar hep merak edilir. Bu konunun mn ilimlerimi nedir diye sormak istiyorum, ltfederseniz?

Tabi klsik tarih bilgimiz iinde Hz. Mevlna ile Hz. ems'in bulumas ok eitli ekma mn ilimleri asndan nemi fevkalde byktr. nk, Hz. ems'in mnya ait bir lmu bir olaydr.

Tasavvuf tarihinde pek ok vel birbirlerine bu yanstmlardr. Fakat bunlar hangi

larn, hangi imtihan perdeleri iersinde seyrettirdiklerini bilemeyiz. Hlbuki Hz. Mevlna ve ems olaynda alen, herkesin gz nnde olmutur. Mn bir insana nasl yansyen perde, nasl kalkar? Bu alen olmutur. Onun iin fevkalde nemlidir tasavvuf tarihikmndan.

Aleniyetin znde yatan hikmet de, lhi srlarn herhangi bir evre putu olmamasdr. Yansanlar bunun gibi grrse grr, nk bu bir lh emirdir. Hz. ems'in, Mevlna'ya gelmer seyahat serveninin olduunu biliyoruz. Bu seyahat serveni srasnda da pek ok yerlereamtr. Nitekim bir gn, Mevlna Hazretleri, Hz. ems'e:

Sultanm, sen pekok yerlere uradn, orada ird edecek insanlar bulamadn m ki burayaahmet ettin? mnsna gelen bir soru sormutur. Hz. ems'in o zaman yapt espri ok gzearif, hikmetli bir tasavvuf esprisidir ve pek ok hakikati olan bir espridir. Hz. ems:

Gittiim yerlerde hep h Allah'lk dvsnda olanlara rastladm. Hi kul olana rastlamkula rastlyorum, o da sensin, demi. Bunun anlam nedir? Herkes tasavvuf yapyorum, tarikat yapyorum, yahut dindarm diye kendisini ilhlatrm. Hereyi ben biliyorum, ben y, ben, ben, ben... Hz. ems ; "Bu benler var ya" diyor, ite gnln nnde, paralanmas l

putlardr bunlar. Bunlarn az sayda olmas, ancak bir kula nasiptir ki, "Sen byle bir kuldun, onun iin seni tercih ettim" diyor. Yine bu melde Hz. ems'in ok gzel bir sz v"Biz kymete kadar Mevlna'nn yzde biri kadar kabiliyetli bir kul bulursak mutlaka te


6/21

f eder, kendisini irad ederiz." diyor.

Onun iin ilk bulumann hikmeti, srr, lh emnetin, gnl ceryannn aktarlmas tasak kymetlidir. O nn yaanmas, o nn ierisinde bulunanlar ve o n tekrar tekrar yaayviler vardr.

Hz. ems, Mevlna'y gerek kullua gtrmek istiyordu. Gerek kulluk kendi ifadelerinde dikleri gibi kendi gnlnde nefsin btn siluetlerini kaldrp Cenb- Hakk'a hzr hle geunu gnl taky etme, naky etme ii diye kabul ediyoruz. te bu eitimi verdi. Hz. ems'ile sohbetlerindeki ilk dnem esas nokta bu eitimi vermesidir.

Bu eitimi verirken Hz. Mevlna'nn o gn iin dnya tutkusu saylabilecek olan iki nemlivard... Bunlar kaldrd... Mevlev tarihi okunurken bunlar gzden kayor. Bunlardan bir

i Mevlna'nn hocal idi. Yani niversitede ders verme, bunu da lemi slm adna yapmama bu da nefse ait bir tutkuydu aslnda. Nefsin tamamen tezkiye olmas lzmd. Birinci perde de onu kaldrd. Hz. Mevlna'nn etrafnda teekkl eden dnya snrlarn bir alev mau Hz. ems.

kinci nemli hdise de, Mevlna'nn evinde ok zarif bir havuz ve havuzun banda bir glardr. Burada da ktphanesi vard. Ktphanesi yar dner vaziyetteydi. Akamlar odasnaise baheye doru dnyordu. Bu ktphanede, sekizyz sene evveline kadar gelmi gemi btn kymetli eserler vard. Hz. Mevlna'nn lim yann nazara aldmz zaman, bunlarn

Hz. ems, "Sen bunlarla m meguldn" diye sorunca evet cevabn ald. Hz. ems ktphaney

eliyle tuttuu gibi havuza att. Buda Mevlna'nn bir baka dnya tutkusuydu. Onlarn biresi bile feda edilebilecek kitaplardan deildi. Hz. Mevlna'ya hafif bir mahzunluk knceniye zldn dedi. Sizin emirleriniz benim iin znt vesilesi olamaz. Feridddin'in banld bir kitap da vard ilerinde dedi.. (Feridddin Attar'n ok nemli mehur bir eserimzal olduu iin bir htra kymeti tayordu dedi.. Bunun zerine de "peki onu verelim"dedi ve elini havuza atarak Pendnmeyi kard verdi.

Ondan sonra Mevlna hayretle artk mesajlarn satrlarda deil, sadrlarda, gnllerde oldzmeye balad. nk Mevlna daha dnmeden ems anlatyordu. Hz. Mevlna, "Acaba u konunusu yapsak m" diye dnd zaman, ems anlatyordu ve anlattn Hz. Mevlna ezberliy! nk ems, gnlden gnle eitime balamt. Hz. Mevlna bir beyitinde, (Mecalis-i SeKebir'de olsa gerek) "Hani diyor, "birgn lemleri seyretmek, Cenb- Hakk'n hikmetlerinirenmek iin, senden niyazda bulunmutum da birden bire timsah oluvermitik. Timsahn ginden deryalar seyrettirmitin bana. Ben de hayretler ierisinde kalmtm. nk timsahann bir bardak su kadar kldn bilmiyordum" diyor.

imdi bu ne demektir biliyor musunuz? Cenb- Hakk'a yaknlk iin, Cenb- Hakk'n her yenzr olan kudretini her hangi bir eyann bir noktasndan seyredebilmektedir. Bunu da Allah'a yaklatnz zaman seyretmek, sezmek zorundasnz. Bu byk mrifeti retiyordu Hz

Nitekim ayn sistem ierisinde eitim devam ederken hi niversiteye gidemedii, kitaplara uzak kald srada, bir gn nasl olduysa misafirleri okula geldi ziyarete. "Ne oluyor


7/21

aba? Mevlna niye yok diye merak etmilerdi. Misafirlerle birlikte iken bir konu ald vebir hads zerinde tartmaya baladlar. (te birisi dedi ki, O hads u cmle ile ifadi, u hads kitabnda var ama, ben daha ok baka bir hads, kitabndaki u cmlesine dahaHz. Mevlna'ya, stad sen ne buyurursun dediler. Sen hadsin ustassn.. Mevlna darald,p veremeyecek bir pozisyonda idi. Acaba bu cmlelerin hangisi doru diye dnrken, gayr-ihtiyr yannda oturan Hz. ems'e bakt. Hz. ems diz km oturuyordu.

Bana ne bakyorsun, kendisine sor," dedi. Bir anda Asr- Saadet ald ve orada Efendimihads-i sylerken seyretti. Daha sonra da dedi ki "Dorusu budur." te Hz. ems,byle biann eitimini yaptryordu.

Hz. ems ile Mevlna arasndaki dostluun, ak kelimesiyle ifade edilen bir sevdann boyutrn, bugnk insanolu, barsaklarndan kurtulamam, barsaklarn kendi boynuna takpam etmi olan insanolu nasl anlayacak? Nasl bir yaamdr bu? Allah' terennm eden, Alluan, Allah' yasayan bir birlii yayorlar. Bunun ierisinde u ders de byle miydi, y

yahutta niye bu kadar samimi ve dayanlmaz arzu vard diye aptal aptal bakmak mmkn deil! Allah lezzetini almam insanlar ne dnrse dnsnler. O ikisi Allah sohbetinin lezzdu. nsanlarn ne dnd nemli deil ki!

Hocam Hz. ems'in Konya'dan ilk ayrl olay var, bunun hikmetleri nelerdir?

Bu sohbetler, Hz. Mevlna'nn gnlnde nkleer bir kazan gibi kaynarken, kulluktan lha geen o akl almaz titreimler meydana gelirken, demek ki Hz. ems'in, Mevlna'ya kendiplnnda bir istirahat vermesi lzmd. Yni bu sevdalama operasyonuna gnlnn yahut zih

deki vazifeleri asndan dayanmasndan bir zorlama olduunu sezdi. Hi birey yokken: "Biol grnd, murd- lh bizim am'a gitmemizi istiyor" dedi .. am'a gitti. Hz. Mevlnalad. Artk dnyaya nasl dnecek, o insanlarla nasl grecek, Cenb- Hakk'n btn boyinsan, skt zaman Rasulullah'n devrine intikl edebilen zaman tesi tasarrufa ermitekrar insanlarla biraraya gelecek de "Ahmet yle dedi, Mehmet byle dedi" diye bunlar nasl konuacak." Hz. Mevlna tahamml imknsz yle bir yalnzla itildi ki, bunlarrinde, rubailerinde o devrin acsn anlatr. (Yalnzln, isyanlarn, dnyaya nasl duunu)

Bu srada iine bir ferahlk geldi, sanki Hz. ems'in ambargosu kalkm gibiydi. Gnlnden gelmesine ait bir mit belirdi. Olu Sultan Veled'e dedi ki, git Hz. ems'i getir.eresan bir tablo halinde geliti Hz. ems'i getirme olay.

am ile Konya aras gitmek bir buuk ay sryor. Atna atlad ve am'a gitti. Hz. ems'i se bir dervi tanyor musunuz diye aratrd. Nerede olduunu soruturdu. Flan yerdeki kahatran oynar, gidip orada bulabilirsin dediler. Hz. ems'in yanna geldiinde hasrda oturmu, bir rahle zerinde satran oynuyorlard. Hasrn kenarna gelince ayakkablar karlurulurdu.

Sultan Veled ehzade olduu iin, tpk babas Hz. Mevlna gibi ok k kyafetlerle kahvehavann atmosferinde ok yabanc kald. Bir ehzade geliyor, ayakta duruyor, babas gibiini kalbinin zerine koyup, ban sol omuzuna doru eiyor Sultan Veled'in niye geldin s


8/21

ir cevap olsun diye. Hz. ems'in ayakkablarn alyor, Konya'ya doru eviriyor. Bu o kadazik bir hdisedir ki... Babam bekliyor diyemiyor. Bu Nezaket-i Muhammed'ye ters der.nk ems bir gnl sultandr, ona birey sylemeye lzum yoktur, anlamtr konuyu. Am, bunun iin ayakkablarn alyor, Konya'ya doru eviriyor.

Karsndakini kumar oynayan, onu sradan bir adam gibi gren o Yahudi oka giriyor. nknin en byk tutkusu servet ve gsteritir. Bir ehzadenin gelip de Hz. ems'e bu ekildear gsterdiini grnce ok aryor. O okun tesiriyle bir nazar ediyor, Yahudi o anda yni ayan pyor, Kelime-i ehadet getiriyor. Hz. ems:

"Eer Sultan Veled gelmeseydi, senle daha ok satran oynardk biz" diyor.. "nk kalbindputu ykmakta zorlanyordum, ama bir ehzade gelip de bana itibar edince, gnlndeki btnlar yklverdi bana kar" diyor.. O geli an bile bir baka insann kurtulmas iin vesullanlm Hz. ems tarafndan.

Hz. Mevlna'nn Hz. ems'in geliiyle o mthi olayla ilgili o kadar gzel iirleri var kin gelii, bal bana bir edebiyat, edebiyat deil bir duygu: O geliyor, o geliyor.. Glsu geliyor, bahar geliyor diye yle mthi bir iiri var ki... Bu, sevginin mziidir... Mlna'nn mzie olan ilgisi, rabetidir.

Hz. ems'in Konya'ya ikinci geliinden sonra meydana gelen deiimler daha ok Hz. Mevlnagelecekteki Mevlna'y hazrlamak devri diye kabul edilir. Yani Hz. ems'in yapt birincerasyondaki hdise; bizzat Mevlna'nn gnlnde ak ateini alevlendirmek ve btn dnyadatmek, meknlar, zamanlar, zaman tesini tantmak devridir. kinci kez geldii zaman haz

asyon ise; Hz. Mevlna'y gelecein Mevlna's olarak yetitirmek, yani insanlarn gnlner verebilen bir Mevlna yetitirmektir. Bu sebeple ikinci geliinde sohbetleri daha okHz. Mevlna'nn Hz. emsten sonra yazaca Divan- Kebir, Meclis-i Seb'a, Mesnevi gibi einin temel hikmetlerini ona ltfetmitir, daha nemlisi bu devre ierisinde ems Hazretleri Mevlna'nn gnlnde yanan o ak ateinin altnda mn ehli olmann, hakiki, gereini anlatmtr.

Hz. ems'in yemesi, imesi, oturmas, kalkmas hayret uyandran bir eydi. Ne zaman yer, nzaman ier bilinmezdi. Bir bakarsnz az, bir bakarsnz srf Hz. Mevlna'nn hatr iin

Nihayet bir gn, gl bahesinde sohbet ederlerken, Hz. Mevlna'nn gnlnde, Hz. ems'i Kobalamak iin, burada evlense kalsa gibi bir temayln uyand srada, Kimy htuna bakader, o anda Kimya htun baylr, ieriye gtrrler. Hz. ems, Hz. Mevlna'ya "stediin obize baladn" der.. Mademki sen bunu byle istiyorsun, bizim iin bir nazar meselesidir bu.

Nitekim Kimy htunla, Hz. ems evlenirler. Kimy Hatun'un, Hz. ems'in arln kaldraamakla beraber, daha evvelden bir saray terbiyesiyle yetimi Mevlna'dan eitim grm bimse olarak, bir mddet bu yke dayanr ama bir seneyi bulmayan bir zaman ierisinde dnyas

deitirir Kimy Htun. Ve bylece Hz. ems, Kimy Htun'un dnyasn deime hdisesiyle, "Bizim bir yere ballmz yle senin dndn gibi hdiselerle mmkn deildir" eke vermi oldu ayn zamanda.


9/21

Bundan sonraki safhada, geen gnler ierisinde Hz. ems enteresan bir teebbse geer. Meya, "Ben Sultan Veled'i bir tarkat kurma konusunda eiteceim" der ve (Mevlevlik tarkataslnda Sultan Veled tarafndan kurulmu, Hz. ems dersleridir.) Sultan Veled her yats namazndan sonra gelip, Hz. ems'in huzuruna diz ktkten sonra, (Hz. ems tenbih etmitir:

bir ey sorma gnlne al ne istiyorsan diye) gnlnde hangi bahsi, hangi blm murad etm. ems onu bir saat kadar anlatr, sonra da git, istirahat et, derdi. Sonra Mevlna Hazretleri gelir, sohbetlerine balarlar, bir tarz Mevlevilik dediimiz tasavvuf edebiyatnda, ilimlerinde fevkalade kymetli olan bir dkman kar meydana.

Tabii her eyi anlatmak mmkn deil... Bizim amacmz Hz. Mevlna'y (bir teehhd miktarskiden) bir grnt olarak gsterip ekmektir. nk, dier vellerimizin de hikmetleriniistiyoruz. Btn teferruatyla ayrntl bilgi vermem ok zor, ancak sunu syleyeyim ki bitn, bir mnevi yolun temel bir takm "Ahlk- Muhammed yollar vardr ki, bu yollar fedamerhamet, sevgi, infk gibi kanlmaz, Efendimize (s.a.v) ait meziyetlerle donanmas ger

ekir.

Hz. ems'in, Sultan Veled'e verdii derslerin en nemli ayrcal budur. Yanlz ahlk ri herkes sanr ki, Mevlevlik tarki ierisinde bir takm formller, formalitesi ehemmiyetsanr. Bunlar o kadar dta kalm eylerdir ki... Hz. ems'in rettii, insan ahlkdr.. Bu ahlkn ierisinde merhametin, sabrn, hogrnn ve insanlara gzel bakmann tarzi bu retim srasndaki her dinleyen iin bir soru vardr. Hz. ems Kurann yorumunu iken, sevdii insanlara bir tarz, vaaz ve hikmetler verirken bunlarn ierisindeki kaynan zndeki srlar karp sunmas mmkn deildir, bu byledir diye ifade eder.

Nitekim, Hz. Mevlna'ya bir gn: (ems'ten bir ka yl sonra) "byle kendini paralyorsunp ediyorsun, onun gaybubetiyle ama biz sana bir soru sormak istiyoruz, msaade edersen" dediler.. "Sen ems gelmeden evvel kimsenin phesi olmayaca drt drtlk bir m'mocaydn, retmendin, mderristin, o zamanki Seluk niversitesinin, medresesinin de rekt. (Ne rendin ondan anlamna getiriyorlar) Sen her eyi biliyordun, sana stelik am'dakiocan sylemedi mi "senin bilemeyecein birey kalmad" diye.. Hz. Mevlna, "evet dorusunudoru sylyorsunuz" diyor.

Peki, senin ibadetlerinde bir eksiklik var myd? diyorlar. Mevlna:

Hayr, diye cevap veriyor.

Peki, sen ems'den ne rendin ki byle periansn, u haline bak, dediler.

Mevlna'nn Hz. ems'in son gaybubetinden sonraki tablosu bembeyaz bir ehre idi. klari sar olur, renkleri beyaz bir ehre ile bitmi tkenmi manzarasndayd. te onun hikme

bini sordular, o zaman Hz. Mevlna'nn mn ilimleri ve tasavvufun zne ait mthi bir au.


10/21

Dedi ki:

Evet, dediklerinizin hepsi doru, ama ben ems'e rastlamadan nce dm zaman snyosonra artk snamyorum. nk, ems bana bir ey retti.. "Yeryznde bir tek m'min eilsin" Ben de biliyorum ki yeryznde yen m'minler var, artk ben snamyorum. Eski

rba iince doyardm. Ama imdi hibir ey bana bir besin hazz vermiyor. nk, biliyorumar. te ems bana bunu retti. Bu rettii eylerse, Fahr-i Kinatn ahlknn t kendi

Efendimizin en hikmetli taraflarndan bir tanesi, btn insanlarn zdrabn ekmesidir.ann, her a olan insann, her darda kalm insann zdrabn ekmesidir. Allah, Efendimirken diyor ki; Sure-i nirah'ta, "Habibim ne kadar yk yklendin, senin omurgann atrtdiyorum." Bu madd atrt olduu anlamnda deil, mnev atrtsn, yani o kadar yk yykn ykleniyorsun. te bu Fahr-i Kinat Efendimizin srrdr, ems'in Mevlna'ya reFahr-i Kinat Efendimizin srrdr. Bu srdan dolaydr ki, o rendii eyi, o yakaladerle kyas etmemek lzm.

Aslnda, Mevlna'nn Mesnev hikyelerinde anlatt gibi, yani, "Sen lmeden dirilii bullm salamak, canlyken lm salamak o bedende ve gerek dirilii bulmak. O dirilik nhammed'dir. Onun iin Hz. ems'in Mevlna zerine etkisini sradan, gazete okur gibi, pehvan tefrikas okur gibi seyredemeyiz. ok mthi eylerdir bunlar.

Nitekim Hz. ems'le Mevlna byle ok derin bir sohbetteyken, ders saati gelen Sultan Veled ieri girdi. (O srada Konya'da dedikodular yine devam ediyor: "Bu dervite ne buldu? Geldi bizim elimizden limimizi ald, biz onun sohbetinden yararlanamyoruz, bu ki

m oluyormu Mevlna'nn yannda?" diye dedikodularn srd bir srada Sultan Veled, dahald derslerin de etkisiyle bir an iin dnd ve gnlnden dedi ki: "Bugn unu niyaz eersen ey ems, Konya'daki btn bu vzltlar sndrrsn, babam da, sen de, ben de huzuru mn sofrasnn ziyafetine itirak ederiz." Hz. ems, peki otur bakalm Veled dedi.. Vedakikalk bir ders yaptktan sonra hzla kalkt ve kt gitti.

Sultan Veled'in de Mevlna'nn da beklentisi, btn Konya'y ihya edecei, gnllerdeki buopra giderecei idi ama yle yapmad. ems Aladdin tepesine ckt, orada bir takm kalmsenin idamn bekliyorlard. msaktan bir saat nce yaplacak olan idm trenini bekleyenalk, Hz. ems'i orada grnce bir fis-kos, dedikodu yaydlar. "Hani ya bu dervi Allah add, o da bizim gibi birisiymi, gelmi burada bir insann nasl aslacan seyrediyor, biiyorlard. Hz. Sultan Veled'in niyaz yerine bsbtn br uf'net frtnas dodu. Tam o sordu. (Cellt eskiden hep ingenelerden olurdu, onun vazifesi olmasna ramen ve bu ile gevlendirilmi olmasn halk yadrgard. Cellda kimse dokunmazd, sanki gusl abdesti bozugibi telkki ederlerdi.) Herkes saa, sola ayrlarak ve dememek iin yol ayordu. Tam ee gelince, ems eliyle Cellt okad "Allah kuvvet versin.." dedi. Bu sz iki dakika sonrbtn Konya'ya yayld. Cellt gitti ve idm gerekleti.

Hz. ems eve dnd zaman, Hz. Mevlna ve Sultan Veled sabah namazlarn klmlar, bir hrup neticeyi bekliyorlard. Hz. ems geldikten sonra bir de baktlar ki arkadan tozu topraa katm sekiz onbin kii geliyor. Belli ki bir isyan var halkta. Aslnda ems'e, o h

k ok byk zulmler yapabilirlerdi ama Mevlna'nn, Seluk Hkmdar yanndaki hatrndankorkuyorlard. Sultan'dan korkuyorlard cezalanacaklar iin, yoksa yle gariban olsa parampara edeceklerdi, tahamml yoktu insanolunun Hz. ems'e...


11/21


12/21

Tasavvuf edebiyatnda, tasavvufun bilimsel repertuarnda Hz. ems'in ve Hz. Mevlna'nn dtluklar ve irad olma fonksiyonuna bal olarak gelien olaylarn ok nemli hikmetlerinir ve bu ipular ierisinde, ilk konumalarmda sylediim gibi, detaylarn ok olmas, bvvuf leminde iradlar ve bu iradlara bal olarak yetitirmeler olduu halde, hepsi perdkasnda seyretmitir.

Onun iin, bu teferruatlar biz bilirsek, dier irad olaylarnn da detaylarn zmmen biz. Hz. ems ile Hz. Mevlna'nn arasndaki mnev iletiimleri seyretmek yalnz onlara aitsel bir olay deil, tasavvufa ait de bir ok ipularm meydana karacaktr.

Burada bir ey daha sylemek isterim. Biz haftadr Hz. Mevlna hakknda konuma cesaretuk, konuuyoruz. Ama, biz bir hayat yks anlatmadk. Dinleyicilerimiz farkna varmlardmn ynn alyoruz olayn. Vak'a diyebileceimiz hayata yansm eyler zaten btn kitnlar isteyen dinleyicilerimiz tetkik edebilirler. Ama mn arlkl hdiseleri (zaten olaydr) alp da gncelletirmek, edeb kalplara sokmak, bence yanl olur.

imdi, Hz. ems'in o gnk volkanik kndan, yldrmvri kndan sonra arkada bir b. Niin Hz. ems byle bir frtnal giriimde bulunmutur? Halbuki bunu herkesin gzndenlirdi.

Yats namazndan sonra, beraber otururken, skt sohbet vard. (Sukt sohbet: Gnl dostir araya gelirler hibir ey konumadan, gnllerinden birbirlerine kar olan sevgileriniennm ederler yahut, gnllerinden Efendimize ait bir olay tefekkr ederler, bunlara Sukohbet denir.) Hz. Mevlna, Hz. ems ve Sultan Veled, de byle bir sukt sohbet sras

ir aralk kap alnr gibi oldu, grltyle kap alnmas arasnda bir hdise zuhur etti

Hz. ems, yerinden hemen frlayarak:

- Ayrlk zaman geldi, bize msaade dedi.. Nereye, nasl ne oluyor diyecek vakit brakmade Sultan Veled, daha gen olarak kapya ben bakaym, ne oluyor diyecek frsat bulabildi,ne Hz. Mevlna aman sultanm nereye gidiyorsunuz, bu ne biim ayrlk diyecek mecli bulabdi. nk takdirin dmesine baslmt o anda. Hz. ems kapya frlad ve aar amaz sekianerleriyle Hz. ems'e saldrdlar.

Hz. Mevlna ve Sultan Veled yalnz bir ah sesi iittiler o kadar. Kapnn nne frladklacli kendilerinde bulduklar zaman, kaan bir takm adamlar grdler, fakat ems yoktu.takm kan izleriyle doluydu, o kan izlerini takip ettiler, bir yerde oka bir kan grdler. Yani bir insann ldrlmesine yol aacak miktarda kan izi grdler. Tabi ilk yorum kaaraland, bir mddet yrd, sonra da bulunduklar yerde de btn kann aktm gibi bir

Nitekim Hz. ems'in hdisesi hemen duyulmu, o zamann Emniyet Mdr (Asesba derlerdi)u geldi. (Hz. Mevlna yine bunu iirler halinde terennm etmitir.) Asesba, ems'i bul bAsesba dedi ki, ems burada olmaldr, nk, yerdeki kan miktar bir insann, bir adm


13/21

mknsz klacak kadar ok, btn kan boalmtr. (Bir insan be litre kan tar, yerdekiitre kadar grld iin..) Nerde, peki diye sordu. Bir adm dahi atmas imknszdr ceva

Hz. ems lm mdr? lmse bedeni nerdedir? lmemise bu kan nedir? Bu ikisinin arasndei vardr. Allah' bulmak asndan mitsizdir. nk nefs vardr. Tpk kan gibi, o nef

lah' bulmak imknszdr. Ama nasl ki ems'in bedeninin yok olmas onun lmediine bir vainsann da btn nefsine ramen, btn irkinliklerine ramen, Allah' bulamamas diye bir

nk, insanda gnln bulunmas, gnln varl, bir tarz Hz. ems'in kaybolmas gibi perdeler. Hz. ems de bedenini perde arkasna geirmitir. Onun iin yoktur. Acaba tekrar gelecek mi sorusu, Hz. Mevlna'y son nefesine kadar ems gelebilir diye bekletmitir.

Bu geli aslnda mn perdesinin arkasndan bir geli olabilirdi. Byle bir geli oldu mu,

m, gzlemlerimiz dnda, bunu biz bilemiyoruz. Bilmekte mmkn deildir. Ancak bu ems'ii am gezisine benzemiyor. Birinci am gezisi, maddesel bir mesafedeki ayrlkt. Bu ayrlse, kesinlikle mn lemine bir intikaldir. Ama, bedeniyle intikal etmitir ems.

Burada yine tasavvuf leminin ok zerinde durarak, ok enteresan bulduu hussiyetleri va. Hz Mevlna zerine de pek ok eyler sylenmitir. Bir de ayrca kendi eserleri var, heryarm yamalak eserlerinden kyasen anlatabilir. Onun mnsn anlatmak ok g. Hz. ems iidir, onu anlatabilmek ok daha gtr. Hz. ems iin derler ki; Dnyaya metelik vermezdi.Konya'llarn kalabalna kar restleri, btn bunlar Hz. ems'in hussiyetlerindendi, aiki eye ok zen gstermitir. Bunlarn bir tanesi yemezdi, imezdi ama Rasulullah Efend(s.a.v) tiridi* severdi diye mutlaka sk sk tirit yerdi, srf Rasulullah Efendimizin

snnetini uygulamak asndan.

"Mn ehli, hangi derecelerde, ne olursa olsun ancak Rasulullah'n snnetlerinden birinitaklit ederse makbuldr." Bunu izah ederdi Hz. ems. Yani siz beni nasl grrseniz grnbunu nemsemezdi. at bakyorsun orda, burda evrenin en gizli yerlerinden gelip raporlar getiren bir adam ama satran oynarken bile gryorsunuz onu. Ancak "Rasulullah'n snnetine uyarak, ayakta durur mnm" diyor. Bu ok nemli bir ey.

Bir de dnyay terk edi ekli ile Hz. Ali snnetini icra etmitir. nk Hz. Ali'de bedenetmitir. Bu yalnz alevilerin kendi yklerinde deil, tasavvuf leminde de, Hz. Ali'nindetinden sonra kaybolduuna inanlr. Hz. Ali gerekten bedenini alp gitmitir. Mn perdbedeniyle gemitir. Bu Hz. Ali snnetini, Hz. ems uygulamtr.

Hz. ems, dnyadan iki byk rnek ald. Biri Hz. Ali snnetini gidite yapmas birisi deah gibi "tirit" yiyerek, ancak ona benzeyerek insanln varln ayakta tutabileceini gidir derlerler.

Hz. ems'in ehdete giderken "ayrlk geldi" demesi ok mhimdir. lm geldi demiyor, dikseniz "ayrlk geldi" diyor. Buradaki ince hesap, acaba nasl bir ayrlktr, sorusunu getiyor. Niin gitti? ehid olacan bile bile, niin byle bir kadere scaklk duydu? nk


14/21

lemez, kaderde olduktan sonra, elbette olacaktr diye dnebiliriz ama bir scaklk meselidir. Herkes kaderini sese bile kaacak yer arar bilfarz, hlbuki ems koacak yer aryor.

Arkadann idam hdisesinde olduu gibi kadere kouta ki scaklk var ya... ste bu sca

etme olay acaba nasl bir hikmet tayor diye tasavvufta uzun boylu dnlmtr.

nk Hz. ems'in ahdetinden sonra, Hz. Mevlna'nn hayatnn nc perdesi balamtrdi, "Hamlk devri" kendi iirinde hamdm der. kinci devresinde "Pime devri" Hz. ems'intii devrede pitim buyuruyor. nc devresinde de "Yandm" diyor.

Burada Hz. ems'den sonra Mevlna raksnn titreimi nc devrede balamtr. Onun iin

Hocam, bu arada unu sormak istiyorum. Hz. ems kendi ehdetini biliyordu, kaderine scyaklat diye buyurdunuz. Peki, Hz. Mevlna, ehdeti biliyor muydu? Yani o k halindeolabilir miydi? Ya da niin olmad?

Byle bir n bilmiyordu. Gnn birinde her an Hz. ems'in avucundan kaabileceini, heryansma zerine olacan biliyordu. nk, artk Hz. ems'deki lh ceryan fark etmitiir mn leminde, bunlar seyrettii iin, Hz. ems'in herhangi biran gaybubetini dnebia o n bilmiyordu. Yani ehdet ann bilmiyordu.

Hocam, Hz. ems'in ehdetinden sonra, anlattnz gibi bir de gaybubeti var. Bu gaybubmyd? Bundan ne anlatmak istemitiniz?

Yani gaybubet olmasayd da devam etseydi diyorsunuz.

Evet, Hocam.

Hz. ems'in murd uydu: Hz. ems gnl aynasndan bir eyler seyrettiriyordu Hz. Mevlrken, Mevlna vard, lh scaklk, sevgi ancak ems'in sayesinde vard. ems'in olmayanki her eyden, beeriyetten bile alkoyuyordu. Hz. ems ise, meydana gelen bu mnev esen kendi kendine, kendindeki ak- bulmasn istiyordu. Yani, ems kaybolmalyd ki, Hz. Megnlndeki Allah' bulabilsin. Bu tasavvufun ok nemli rknlerinden birisidir.

Kendindeki Allah'n srr* meydana geldikten sonra, bunu bulmas lzm Mevlna'nn. Ama ebulamaz. Kendine dnp, kendi gnlndeki lh ceryan bulamaz. Onun iin, Hz. ems'in mu

as lzmd.


15/21

Hz. ems, ok zarif bir cmle sarf etmitir bir baka lemden. lemin bir baka sayfasnaerim sizi, Hz. Mevlna ile mnda bulutuklar zaman, (hangi anda, her ikisi de dnyasnkten sonra m, yoksa ems gaybubetindeyken mi geldi de konutum mu diye tasavvur edelim.) "Bu gnl seni o kadar seviyor ki Celleddin, senin urunda lmeden huzur bulmad." Oniin Hz. Mevlna, mn leminden telsizle ald bu cmlesinden sonra, Hz. ems'den bahsehidi" diye bahseder. Yine ilve ederek " Ak ehidi'nin kan tazedir, kurumaz ve kokusun

u kaybetmez" diyor.

Hz. ems'in gaybubetindeki iki esrarn, bir tanesi, Hz. Mevlna'nn kendi kendini bulmaeitimi, (nc safhas) Mevlna'nn nc perdesini salamak iin, kendi kendinde lhidi dediimiz hdiseyi bir anlamda repertuara kazandrmak iin kabul etmitir bu gaybubeti.

Hz. ems'in gaybubetinden sonraki, o ilk frtnalar Hz. ems'in bedenini aramak kannn

bn sormak gibi frtnalar getikten sonra, Hz. Mevlna'da mthi bir yangn oldu. Bu yanresinde seyrettii, izledii bir yangnd. Hibir eyi dnememek, hi kimseyle konuamamlemek yle dursun, ifade edememek, bakamamak. Bakt zaman ems'le bakmaya alm, onubaka ey gryor, ems'siz bakt zaman her ey bombo. Bir sahne dnn, o sahnede insbire klar snd deta kartondan siluetler kald.

Evet.. Hibir ey kalmad, Mevlna eridi gidiyor herkesin gznn nnde. Bata Sultan Velre, gerekten ok seven yakinleri vard yannda. Bunlar perian oldular. Gzlerinin nndeibi eriyip snyordu. Aynen byle idi Mevlna'nn o safhas. Her gn bir adm, her gn bireriyordu... Beden bitmek zere idi. Byle bir bitkinlie doru giden bir k... Rengi bzd. yle sar filn deil. Yemek yok imek yok. Biran iin Sultan Veled Hz.nin "Baba snn

ayet etmeyecek misin" Yani (tirit yemeyecek misin anlamndaki ikazndan sonra) haftada bir gn tirit yemee balad Mevlna.

imdi buradaki bu ini, k ve yoklua doru gidi, madde gzyle grlrse, (Hani mum gan iin, bir ar hasta iin kyas olmaz ama iyi anlamak iin sylyorum.) nasl byle kBiran iin lmn eiine gelecek gibi olur ya... te yle eridi. Peki, niye bu kadar eroldu? Bir sfr noktasndan gemesi lzmki, gnlndeki lh ak bulabilsin. te o sf

VUSLAT VE FRKAT ETM

Hz. ems'in salnda yapt eitim, vuslat eitimiydi* ok ho bir eydi ama, sfr nok

Bu sfr noktasndan gemesi iin de bedensel olarak en asgarye indi. te o en asgri de, neredeyse ld lecek, kurudu kuruyacak dedikleri an, at diye sfr noktasndan getie yava yava lh ak sezmeye balad. Hikmetlerin en incesidir ki, bu seyrettii, sezdsedasn duymaya balad.

lk, Cenb- Hakk'n kendisine tecellisi, ems'in fotorafn getirerek tecelli etti gnl


16/21

yepyeni bir dirilik verdi. Bu dirilikle o zayf bedeninde, bembeyaz ehresinin arkasndan yle bir dinlie kavutu ki cihan pehlivan oldu bu sefer. Yani onun bedene yenilmi, onun hcrelere tbi olmas tamamen kalkt artk. Tam mnsyla bir cihan pehlivan oldu- lh bir iksir gibi akmaya balamtr.

te, ondan sonra da takdirdeki; "Gel bakalm, sen bu kpry getin, simdi gnlndeki buara aktar bakalm" emri zuhr etti ve ondan sonra, o zayflama, o k devrinde oluyla bnumaktan imtina eden Mevlna bir anda btn dnyayla konumaya balad. nk Cenb- Hakendi kendine frenlemek mmkn deildir. te o srada, Hsamettin elebi ve bakalar rastr oldu, sohbetleri oldu ve hi kesiksiz datmaya balad bu sefer lh srr. Bu datykleri var) Mevlna, nc sayfa diye tarif ettiim hayatnda insanlara yansyor. lha Mevlna'ya yansyor.

Hz. ems'in Mevlna'ya ikinci eitimi, "Firkat eitimidir, (Mn ilimlerinde buna Frkat e, yakan ayrlk denir.) Yakan ayrlkta bir eitimdir. ems'in gitmesi yakc bir ayrlkl

tip sfr noktasna getirip, ondan sonra brakverir tekrar gnl sath- mailine. nsanlarfaslna geti. Hayatnn bu safhasnda ok ilgin hdiseler olmutur. (Fakat bunlar biraediim gibi bizim kastmz Hz. Mevlna biyografisi deil, bunlarn teferruatn dinleyicilitaplardan okuyabilirler.) Benim ok houma giden iki nemli yk var, onlar size anlatmaisterim.

RTMDEK CEZBE

Bunlarn bir tanesi Konya'da saray kuyumcusu olan Selhattin Zerkub'nin* yksdr. Selh

Zerkub'nin ke banda bir dkkan vard... Mevlna bir gn 8, 10 talebesiyle o dkkannsrada da altn ekiliyordu Selhattin. Altn ekileme; eskiden kuyumculukta byle silialtn ileyecek fazla mekanizmalar yok, ekilerle bir rsn zerinde ince ince, tk tkularak bilezik haline getirilirdi. Kuyumculuun ustal ite odur. Hassas bir ekilde, bei bir tazyikte vurulacak ki altn dalmayacaktr. Byle bir operasyon ierisindeydi Selhn Zerkbi. Mevlna'y tanrd ama onun klarndan, dervilerinden deildi, zel bir yak

te tam o srada Mevlna oradan geerken, bu tin tin tin... ince ince.. o altnn kendinegzelliinde, o ekicin darbelerindeki hassasiyette ve bu ritimde bir lh cezbe buldu.ni bir anda raks meydana geldi. Bu raks hli dolaysyla, dnmeye balad dkknn nnde.

Hz. Mevlna'y Konyallar eitli kademelerde ok iyi tandklar iin herkes topland Hztmeye balad. O anda da bileziin kvam geldi, bir daha vurulursa ezilir, ekicin brakFakat Selhattin o raks bozmak istemedi vurmaya devam etti, bilezik paraland..

Yenisini ald takt, buuk saat sem etti. Mevlna Hazretlerinin nihayet ayaklar yerdendi. Durdu.. Selhattin ekici masann zerine brakt...

Ey Konya halk! Dkknm helldir, yamadr, gelin boaltn diye haykrd Selahattin Zer

oca saray kuyumcusunun dkknndaki altnlar nasl yama edilir. Tekrar helldir, benim iktir. Allah raz olsun benim malm yamalayanlardan.. dedi. Sonra da Hz. Mevlna'nn peiaklp, bir numaral talebelerinden birisi oldu.


17/21

Buraya kadar cokulu bir insann, Hz. Mevlna karssnda erimesi irad olma olayn seyredama bunun arkasndan bambaka bir hdise geldi.

Bir gn Selahattinin kz, babacm sana hayrl bir haberim var. Vezirin olu beni istiirbirimize meftunuz.. Babasna sylemi, olur demi.. Selhattin gibi bir kuyumcunun kz,ak bizim (kfv derler eskiden, denklik) asletimize yakr diyerek sevinmi.

Ama, Selhattin bir an dnd ki; o eski Selhattin deil, artk. imdiki Selahattinde b... Bozuk para bile kalmam, brak altn.. O eski denk olma, hli kalmam. Bir vezirinerilecek kzn eyizi, hatrndan haylinden gemez bile.. arkada yardm edecek olsa,l ev eyasn ancak alabilirlerdi. Byle bir bunalm ierisinde kzna hibir ey sylemeda'nn huzuruna gitti, hibir ey belli etmeden oturdu.

Hz. Mevlna:

Selhattin gnlnde bir yk var, kaldr. Bu yk beni de bunaltyor.. dedi.

Yok efendim dediyse de Selhattin Zerkb, hayr bunalyorum. Ltfen anlat dedi... Selhde bu emir zerine aynen anlatt..

Hz. Mevlna sohbetten sonra ayaa kalkt. "Rabbim bilir, kendi bilir diye niyaz etti"Yani st kapal olarak sen bizim iin btn altnlarn feda ettin, kzn imdi mahcup ole parasz bir kuyumcunun kz olduu iin vezir oluna istemeyecek gibi bir tezat dodu.

O zamana kadar da, ehrin ileri gelenleri, zenginleri, devlet adamlar, Mevlna'ya herrastladklarnda saygyla eilirlerdi. Efendim bir emriniz var m diye uslen sorarlard.lna'da hayr, saolun, Allah raz olsun der, onlar savard. Hi kimseden birey istemezd, Cenb- Hakk'n tecellisi, o gn Sultan Keykubat yanndan geiyordu. Mevlna'y grnce,tkr ve bir ekilde sultanln atarak byk bir tevzuyla selmlad ve biz size hizmet eyaya daldk bizi ho gr, bir emrin var m, dedi.

Mevlna Hazretleri bunun zerine "var" dedi. Su benim adammdr. Bunun kzn vezirin oluormu. Kz babas sen olacaksn dedi. Sultan:

Bastne efendim dedi ve Selhattin Zerkubi'nin kzna eyiz yapt. Hem yle bir eyizelhattin, Mevlna'ya gelmeyip, kuyumcu olarak kalsayd, bunun onda birini bile yapama

zd.. Hatta o dn iin derlerki, develer zerindeki eyizler geemedii iin, Konya'da rlar yklmtr. Tek o saltanat yerine gelsin diye.


18/21

te gzyalar ierisinde, Hz. Mevlna, Selhaddin'e dedi ki, (Taa o zaman aklma gelmitunu der diye) Sen altnlarn bizim iin dattn, Allah dedi bunu dedi. Bir hussiyet yfazla gznde bytme dedi... Bu yks ok houma gider. nk, Selhattin gerekten de r aska sahip, gnle sahipti ve Mevlna'nn dnyay deitirdii gne kadar hizmet etmi, be gre cenazesini kldrm, bir rivayete gre de cenazesinin nnde bulunmu gibi yaknli

u ok houma gider, bir de hlen Meram'da bulunan Tvus Sultan yks ok houma gider.

TVUS SULTAN'IN KL

Tvus Sultan Hindistan'da bir eyhin talebesidir. 2530 yalarnda bir hanmefendidir. eyevlna'y ok severmi, sohbetleri srasnda Mevlna'nn yazd iirleri okurmu Mevlna'nlarla ayda, be ayda, alt ayda Hindistan'a ularm. Seluklular'n bir devlet olmasn kendine has bir takm ihtiyalar bulunmas dolaysyla, Hindistan'la ticar mnasebetle

aml surette ilerdi, onun iin sk sk Hindistan'a gidilir gelinirdi.

Tvus sultan, o beyitler Hindistan'a geldike alr, okur, Hz. Mevlna'ya hayranl, sevgie drle... yumak haline gelirdi... Son kez bir rubisi daha geldi ki; mthi derecede yak.http://photos1.blogger.com/blogger/4158/3140/320/tavus_sultan_02.jpg (http://photos1.blogger.com/blogger/4158/3140/1600/tavus_sultan_02.jpg)

Ne duruyorum, ne, yryorum,

zengideki ayak gibi...

Ne susuyorum, ne konuuyorum,

Kitaptaki yaz gibi...

Ne varm, ne yokum,,

Glsuyundaki koku gibi..

Bu Rubi gelince, Tvus Sultan gnlnn cokusuna, gnlnn tazyikine sahip olamad. eyhie:

- Hdi kzm kalk Konya'ya git sen dedi..

Tvus Sultan ok zengindi. Konya'ya geldi ve Meram'da bir ev ald.. Bir tanburu vard. Tvus Sultan, tanburunu kendi bana alar dururdu.. Mevlna hazretleri de on gnde, bazen 20gnde bir Meram'a sabah namazna giderdi talebeleriyle.. Sabah namazndan dnerken birtanbur sesi duydu.. ems'den bir selm eriti.. Bu ses, ems'in selm olmadan kmaz.. Be

bir bakacam dedi.. (Talebelerden bazlar oraya bir hanmefendinin geldiini biliyorlarhi azlarn amadlar.) Hz. Mevlna kapy at, ieri girdi.. Bakt ki tanbur alan bisohbetleri ve muhabbetleri buuk gn devam etti.


19/21

Bu mddet zarfnda talebeleri hibir ey sylemeden Efendi hazretleri tekrar kacak diyeediler. Ama bu bir nev'i ems gaybubeti gibi bir ey olmutu. erdekinin bir hanmefendimas nedeniyle yava yava yine o hain dudaklara bir takm dedikodu siluetleri geldi. Artk Mevlna Hazretleri byle dedikodu gibi ilkelinde ilkeli hdiselerden o kadar uzakt ki

kim ne konumu, kim ne yapm, zerinde bile durmuyordu.

Talebeleri, kap alp Hz. Mevlna grnnce hepsi saf olmutu. Mevlna Hazretleri, talebizden ummam da belki ileri geri konuanlar vardr, an da bakn Tvus Sultan'a dedi.. Kapr ki, bir avu kl,. Yand dedi.. Bu kadarm tahamml.. buuk gn onun yanma operasyo

O nedir? Ne anlama geliyor hocam, hikmeti nedir? Nasl oldu?

Bu akn maddeye yansmasdr. Yakma.. Maddeyi yakmadr.. Biliyorsunuz, Asl'da, ak aterak lmtr. Yani ak atei ok iddetli geldii zaman resmen yakar, kl eder. Bu samimiyiyor. Hi kimse kendi kendini, beeri sevgiler, mecz sevgilerle, kendisini ben lh aka bu sevgiyi duyuyorum diye, aldatmasn. O nefse aittir. nk, lh akla kar karyahdisesi mutlaka yangnla biter. lhi aka aitse o birliktelik, onun dii meczi ak dedeeri aka aittir. Ama bir m'minin, bir mmine sevgisi fazla olabilir. Bilhassa kar, koca arasnda ok scak olabilir, bunlar mahzurlu eyler deildir. eriatlarn emrettii gzer. yle kendi kendilerine aklarn yceltenler Tvus Sultann kln unutmamaldrlar.

EVRENN EN GZEL SES

Hocam Mevlevilikte bir de mzik srr var, bu nereye dayanyor? Hz. Mevlna konusunu bitmeden bundan da bir pencere amanz rica edeceim.

Biliyorsunuz mziin lh bir yan vardr. Allah musikiyi yaratmtr. Allah hengi verhenk veren Allah'tr. Atom ekirdeklerindeki manyetik rezonanstan, titreimden tutun da her molekln kendisine has bir bestesi vardr. Yani evrende btn bu zerrecikler birerbeste terennm eder. Bugn bu besteleri, farkl olan zerreciklerin tannmalar iin kullandu. Eskiden madenler tetkik edilirken, bir toprak analiz edilirken envai eit zor kimyasal metodlarla analiz edilirdi. Bugn onlar manyetik rezonans dediimiz bu mzik bestelerinden tehis ediliyor. Bir molekle bakyor, bestesinin ritmine bakyor bu inko'dur diyor.

Binaenaleyh, evrenin kendinde mzik vardr. Bu henk insanlar tarafndan alnp dejenere elmek, grltl hle getirilmek sretiyle sevimsizletirilmitir zaman ierisinde. nsanlaatnn bir paras hline gelmitir. Eski kavimlerde ve eski Roma'da da mzik ehvetin birlarak kullanlmtr.

Mziin lhi yzn, slmiyet gerek ezanyla, gerekse hengiyle, bir de bizzat Kur'annk mmkndr.


20/21

nl ngiliz mzisyen Cat Stevens'in mslman oluundaki hikmetli hdiselerden bir tanesi,n'n okunuundaki mziin (mzik deyince byle mutlaka kemaniye gibi almak deil, henkli) hengini seyrettikten sonra, "hi bir mziin buna eriemeyeceini anladm" dedikten sonlman oldu. Kanada'daki bir konumasnda bunu anlatmt.

imdi buradan aldnz takdirde, slmiyetin mzie kar her hangi bir ekincesi yoktur.msizlie iten her trl irenlie kardr. Grlt hline gelen, mzii katleden hdiseylinde kesinlikle mzikle hemhaldir.

Hz. Esma'nn tef alan henklerine Efendimizin rza gstermesi, "devam et bende dinleyeyimbunu" demesi ok bilinen bir hdisedir. Bunun dnda birok tarihlerde vellerin tasvipek gerek zikirlerinde, tek bana Hz. Mevlna olarak deil Geylni'de, Rufai'de de vardr.ek ok tarihlerde mzik, Kurana bal, Cenb- Hakk'a sevimli grnmenin bir yoludur.

nsan sesinin gzellii, Efendimiz (s.a.v) tarafndan ayrca methedilmitir. Asl ok dahai, yeryznde mevcut seslerin en gzeli Efendimizin (s.a.v) sesidir. Bu bakmdan mzik, Efendimizin bir anlamda srrdr. Yani mziin en gzeli insan sesidir, insan sesinin de enli Fahr-i Kinat Efendimizin sesidir. Efendimiz burda ha bir ark sylyor anlamnda deumasndaki henk asndan en gzel ses olarak bilinmektedir.

imdi btn bu para para gerekleri ele aldmz takdirde, mziin slmiyete ters de, lhi aka, dolaysyla slmiyete ve Kur'ana uyum gsterdiini mutlaka kabul etmek l

iraz evvel arzettiim gibi Hz. Geylni, Hz. Rufai, Hz. Mevlna gibi dev slm mtefekkirlenin, Kur'ana kar en ufak bir sevimsizlik yan olacak olsa kaplarndan sokmayacaklar a

Ben prensip itibariyle bu ok byk slm vellerinin yorumlarn esas alrm. Hads yorumnlarn yorumlarn esas alrm. nk, slmiyeti iyi retip, iyi bilen onlardr.

Onun iin, Hz. Mevlna'nn mzii, Mevlev tarkatna paralelletirmesi yeni bir kltrnmutur. slm mziinin zenginlemesine, kltrlemesine sebep olmutur. Kald ki, Efendimhayatnda byk mziin olduunu daha evvelki sohbetlerimde sylemitim.

BYK MZK

Bunlardan bir tanesi, Hz. Hatice annemizin, Hz. Resulullah'n am'a ticarete gittii zaman, dnene kadar damda syledii ak arklardr ki bu tamamen Cenb- Hakk tarafndanYanlz "Ben, Hatice ve Resulm bilecek bu musikiyi" diye hi bir yere salnmamtr.

kinci slm mzik Hz. eyma'nn Muhammed trksdr biliyorsunuz.


21/21

Btn gelilerde, btn gnllerde, zaman tesinde, zaman iinde, hi kaybedilemeden dilde

Muhammed arksnn bir blm byle terennm edilmitir.

nc mzik de biliyorsunuz, Efendimizin (s.a.v.) Medine'ye geldiinde karlan mziidedru) Btn gnllere ayn anda tecell etmitir. Daha evvel hazrlanm bir beste olmamasrkes hep birden ayn mzii, ayn arky sylemitir.

Onun iin btn bunlar bildikten sonra hl musik yoktur diyemezler. Yani insanlar, Efen

zin (s.a.v.) sonsuz zerafetine, Kur'ann sonsuz ritmine bu kadar souk kalmamal. Bunuite Hz. Mevlna dile getirmitir. Bunu ite pekok Mevlev mzisyenleri, bilhassa ney eolsun, tanbur eklinde olsun, gerekten namelerle Allah' insana ok gzel sevdirecek beeleri salamlardr. Osmanl mzisyenlerinin de hemen hemen hepsi Mevlevdir aa yukarbiliyorsunuz, Medine'de Efendimizin karlan mziini mndan alp gelmi ve bestelemisnda dinlemi, sabahleyin notasn yazmtr. O zamana kadar Osmanl bilmiyordu o mzii.ra da o mzik btn slm leminde yaygnlamtr. Bu Mevleviliin ayr bir zenginliidir

Sonra bir zellik daha vardr, bunu da sylemek isterim. Gnllerde sevgi, gnllerdeki tiler yank yrek dediimiz, yrekte bir terennm vardr. Name zikri vardr ki bu hakiki mzdisidir. Mesel, bizim Trk-slm mziinde ok nemli bir mzik, uzun havalar vardr. Bu

ar gnl arklardr aslnda. Yankl da oradan geliyor. Onun iin hi nefse hitap etmeden mzikler O grltl mzikler slmi yan olmayan, beyni krletiren eylerdir. Dierlletirir.

Onk. Dr. Haluk Nurbaki

Documents

mevlana nurbaki