MGA MISYON PARA SA KOMISYONSA WIKANG FILIPINOMGA MISYON PARA SA KOMISYON SA WIKANG FILIPINO

(Isang Ulat para sa Kongreso ng Pagplanong Wika, 5 Agosto2015)

ni Virgilio S. Almario

NAPAKAHALAGA NG PAGPAPLANONG WIKA ngunit waring nawala ito saisip ng nagdaang mga tagapamahala ng Surian ng Wikang Pambansaat hanggang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Mahirap tuloymabalikan ngayon kung ano ba ang direksiyong ninais abutinpara sa Wikang Pambansa sa loob ng nakaraang mahigit 65 taon.Nang mabuo ang kasalukuyang Kalupunan ng mga Komisyoner ng KWFnitóng Marso 2013, naging unang hakbang namin ang pagtawag ngisang seminar upang konsultahin at ganyakin ang ilang pinilìngalagad ng wika sa pagbuo ng isang Medyo Matagalang Plano(Medium Term Plan) para sa wikang Filipino. Sagot ang plano samga lumitaw na analisis hinggil sa naging mabagal napagsusúlong sa Filipino at sa mga posibleng gawin ng KWF upangmabisàng matupad ang atas ng 1987 Konstitusyon at ng BatasRepublika Blg. 7104.

Sa patnubay ng bisyon na—Wikang Filipino: Wika ng Dangal atKaunlaran—inihanda ng Kalupunan ang buong komisyon para satatlong taóng masugid na pagkilos upang pasiglahin angpagtataguyod sa Wikang Pambansa at ibang wikang katutubo atmakapagdulot ng pambansang patnubay sa wastong paggamit,pagtuturo, at pagpapahalaga sa Filipino.

Sa ilalim ng programang Súlong: Dangal ng Filipino, unang

naganap ang reorganisasyon ng KWF. Binago ang komposisyon attungkulin ng mga sangay upang umangkop sa mga bagong adhika saMedyo Matagalang Plano. Nagkaroon ng bagong Sangay ngEdukasyon at Networking (SEN) at Sangay ng mga Literatura atAraling Kultural (SLAK) samantalang binigyan ng mga tiyak nagawain at proyekto ang Sangay ng Salita at Gramatika (SSG) atSangay ng Salin (SS). Sinundan ito ng mga regular na pag-aaralat palihan upang mapataas ang antas ng kaalaman at kasanayanng mga kawani. Nirebisa din ang organisasyon at programa ngmga sangay ng KWF sa mga rehiyon at lalawigan sa ilalim ngbagong pangalang Sentro ng Wika at Kultura (SWK). Bago mataposang 2013, naaprobahan din ang bagong logo ng KWF upang magingsagisag ng nagbagong misyon ng komisyon para sa sarili at parasa Filipino.

Mula naman sa isang serye ng mga forum at konsultasyon aynabuo ang Ortograpiyang Pambansa, na hindi nagluwat aynadugtungan ng Manwal sa Masinop na Pagsulat. Natapos din angpagrebisa sa Patnubay sa Korespondensiya Opisyal na siyangpangunahing instrumento para sa pagpapatupad ng ExecutiveOrder 335 ni Pangulong Corazon C. Aquino. Samantala, sinimulanang publikasyon ng jornal na Pandiwa at lathalaang Aklat ngBayan, na may kaukulang tulong mula sa National Commission forCulture and the Arts (NCCA), upang pasiglahin ang saliksik,pagsasalin, at paglalathala ng mga aklat na makapagpapalaganapng bagong kaalaman at magtatanghal sa kapasidad ng Filipinobilang wikang modernisado at intelektuwalisado.

Pambansang Kaisahan

Ang mga aklat at manwal ang naging kasangkapan sa kampanyangFilipino: Wika ng Pagkakaisa para sa taóng 2014. Adhika ng KWFna maging sagisag ang wikang Filipino ng diwang maugnayin

(inclusive) hinggil sa pangangalaga ng mga wika at kulturangkatutubo samantalang pinauunlad ang Wikang Pambansa bílangmodelo ng pagpapaunlad at pagkakaisa. Sa loob ng kampanyangito isinagawa ang malawakang seminar hinggil sa OrtograpiyangPambansa at Manwal sa Masinop na Pagsulat para sa mga guro athinggil sa Patnubay sa Korespondensiya Opisyal para sa mgapinunò at empleado ng mga ahensiya ng pamahalaan. Nagingpangunahing layunin sa mga seminar at workshop angestandardisasyon o pagkakaisa sa anyo ng Filipino sa pagsulat.Ang layuning ito ay naging armonisasyon nang tumulong ang KWFsa pagsasaayos ng mga ortograpiya ng 19 sariling wika (mothertongues) sa programang MTB-MLE ng DepEd.

Inilunsad din ng KWF ang proyektong Atlas Filipinas na maydalawang sanga. Ang unang sanga ay nauukol sa pagbuo ng isangbagong mapa ng bansa na nagtataglay ng kaukulang pagbabago saispeling ng mga pook na katutubo ang pangalan alinsunod sapalabaybayang Filipino. Ikalawang sanga ang pagmamapa sa mgawika ng Filipinas, na isang saliksik hinggil sa tunay nabilang ng mga katutubong wika at sa sitwasyon ng mga komunidadna nagsasalita ng mga ito. Mahigpit na katulong ng KWF saproyektong ito ang DILG at ang NCIP.

Kaugnay ng pangangalaga sa mga wikang katutubo ang idinaos namalaking Summit sa Wika ng Kapayapaan na dinaluhan ng mgalider ng umaabot sa 100 wikang lumad at pinagmulan ngkasalukuyang saliksik hinggil sa mga nanganganib na wika,simula sa wikang Agta. Itinataguyod din ng KWF ang mga taunangproyektong Ambagan at Sawikaan, bukod sa nagbibigay ng pondopara sa pagsasalin at paglilimbag ng mga bokabularyong sinulatsa panahon ng Español upang maging saligan sa mga manigongpagsusúlong ng mga wika ng Filipinas.

Itinuturing na makabuluhang aspekto ng wika ang paggamit nitósa panitikan. Sa ngayon, binabalikat ng KWF ang pangangalagasa mga wika at panitikang katutubo sa pamamagitan ngsumusunod: (1) kumperensiya ukol sa mga wika at panitikangrehiyonal, (2) antolohiya ng mga akdang pampanitikan sakatutubong wika na may katapat na salin sa Filipino, at (3)Timpalak Uswag Darepdep, isang kontest sa pagsulat ng tula atkuwento para sa mga kabataan at gamit ang kanilang katutubongwika. Sa kabilâng bandá, may kilos din ang KWF upang palusuginpa ang imahen ng pambansang panitikan. Isa rito ang TimpalakSalin (Na) na kontest sa pagsasalin at paglilimbag ng mgamakasaysayang akda at dokumento.

Pambansang Kaunlaran

Nagpapatuloy ang kampanyang binuksan noong 2013 at 2014.Ngunit itinuon ng KWF ang kampanya sa Filipino: Wika ngKaunlaran nitóng 2015. Kaugnay ng bagong diin, binago angislogang Súlong: Dangal ng Filipino tungo sa Uswag: Dangal ngFilipino. Nangangahulugan ito ng pagpangitain sa isangpinalawak na saklaw ng paggamit sa wikang Filipino at angpananalig na ang pag-unlad ng wikang Filipino ay kaagapay kunghindi man salamin ng pag-unlad ng Filipinas sa ekonomiya atibang larangan. Binigyan ng bagong tuon ngayon ang saliksikpangkultura at pagsasalin, lalo na kaugnay ng higit na matalikna pakikiisa sa K–12 at sa implementasyon ng CHED Memo Blg.20, s. 2013 hinggil sa paglikha ng walong bagong core coursessa kolehiyo.

Dalawang proyekto kaugnay ng saliksik pangkultura angnasimulan nitóng 2015. Una, ang Gawad Julian Cruz Balmaseda na

nagpaparangal sa pinakamahusay na tesis at disertasyon ngnakaraang taón at may tuon sa mga pag-aaral na nása ibangdisiplina. Ikalawa, ang Lekturang Norberto Romualdez na maylayuning makaipon ng mga bagong pagtingin at saliksik sa iba-ibang larang sa pamamagitan ng mga lektura ng mga pangunahingintelektuwal.

Kaugnay nitó ang bagong tuon ng pagsasalin. Idinagdag sapagsasaling pampanitikan ang pagsasalin ng mga bantog naakdang banyaga, lalo na upang magamit sa pagtuturo ngpanitikang pandaigdig. Nangampanya din sa mga embahada hinggilsa isang Programa ng Palitang Salin sa layuning maipakilálaang panitikan ng Filipinas sa ibang bansa samantalangipinakikilála sa mga mambabasáng Filipino ang mga huwarangakdang banyaga. Pinatindi naman ang gawain ng Sangay ng Salintungo sa pagsasaling teknikal. Bukod sa mga batas atregulasyong kailangang isa-Filipino, naghahanda ang sangay ngisang serye ng palihan para sa pagsasaling teknikal at tungosa propesyonalisasyon ng hanay ng mga tagasalin.

Katulong ang WIKA, Inc., nagsagawa ang KWF ng isangkonsultasyon hinggil sa kurikulum sa Filipino ng K–12. Angresulta ng pagsusuri at mga rekomendasyon ay ipinadalá saDepEd para sa kaukulang pagsasaalang-alang. Sinundan pa ito ngseminar-workshop hinggil sa reoryentasyong pampanitikan naisinagawa sa Luzon, Visayas, at Mindanao upang makabuo ngisang listahan ng mga akdang mairerekomendang gamitin para samga teksbuk sa panitikan ng mga paaralang elementarya atsekundarya. Isang workshop na rin ang naidaos sa Bacolod parasa mga guro at artist ng rehiyon upang matulungan silángsumulat at gumuhit ng mga kuwentong pambatà.

Kaugnay ng pagtuturo sa batayang edukasyon, inaasahang matapos

ang isang bagong Gramatikang Pambansa bago matapos ang 2015.Ipapanukala ng naturang aklat ang bagong pagtingin sa wikangFilipino bilang bahagi ng mga wikang katutubo. Ilulunsad dinang proyektong Pagtuturo ng Filipino bilang Ikalawang Wikaupang higit na maging epektibo ang pagtuturo ng Filipino samga pook na di-Tagalog.

Pinakamabigat na misyon ngayon ang Pambansang Programa saIntelektuwalisasyon ng Filipino (PPIF) na ipinanukala ng KWFpara sa pakikipagtulungan ng CHED. Nagsimula ito sa inisyatibang KWF kasáma ang NCCA, na tumulong sa retooling ng mga gurosa Filipino na apektado ng CHED Memo Blg. 20, s. 2013.Sanaturang inisyatiba, pumili ng apat sa panukalang bagong corecourses ang KWF, ipinagpagawa ng silabus at sangguniang aklatbawat isa, at upang mabigyan ng bagong kaalaman at kasanayanang mga guro sa Filipino. Sa isang pulong sa pamunuan ng CHED,nagpahayag ng suporta ang CHED para sa isang organisadongpagpapasigla ng paggamit ng Filipino sa mga disiplina at kursosa antas tersiyarya. Nagresulta ito sa panukalang PPIF nabinubuo ng mga kurso, palihan, at seminar upang maituro angpaggamit ng Filipino lalo na sa pagtuturo ng agham atmatematika, mga insentibo sa mga guro na gaya ng grant para sagradwadong pag-aaral, at pagbuo at paglalathala ng mgakailangang materyales panturo.

Wika ng Karunungan

Ang lahat ng mga nabanggit na gawain at proyekto ng KWF ayhindi lámang para sa pambansang kaisahan at kaunlaran. Higitpa. Sapagkat ang tugatog ng pagpapalaganap at pag-aangat sa“Dangal ng Filipino” ay ang pagkilála at paggálang dito bilang

Wika ng Karunungan. Na maaari itong gamitin sa anumang uri ngedukasyon ng sinumang Filipino; na maaari itong kasangkapan ngbayan sa anumang uri ng diskurso at anumang uri ng usapin salahat ng dako ng bansa. Kailangang patunayan para sa lahat na:“Hindi Ingles lang ang wika ng karunungan” bukod pa sapagtatanghal na “Hindi wika lang ng mangmang ang Filipino.”

Hindi naman bago, bagaman sistematiko, ang pamamaraangkinasangkapan ng KWF upang tupdin ang mga itinakdang misyon saMedyo Matagalang Plano nitó. Nangunguna siyempre ang mga seryeng forum, konsultasyon, at seminar na naging daan upang saisang bandá ay makakuha ng mga opinyon at mungkahi mula sa mgaguro at alagad ng wika, at upang sa kabilâng bandá aymapalaganap ang mga binagong tuntunin at patakarang pangwika.Kasáma ng ganitong mga pagtitipon ang taunang Kongreso sa Wikaupang matalakay at mapag-usapan ng lahat ang mga pangunahingisyu, problema, at tungkulin para sa wikang Filipino.Ipinaplano ding mabuti kahit ang mga dáting pagdiriwang, gayang Araw ni Balagtas at Buwan ng Wika, upang magtanghal ngibang karanasang edukasyonal at makaahon sa nakababagot na’tnakamihasnan.

Naging malaking tulong ang reorganisasyon ng hanay ng KWFupang maging epektibong makinaryang pangwika. Halimbawa, angpagbuo sa SEN upang aktibong harapin ang networking. Agresiboang SEN sa paghahanap ng panahon upang makapagsalita ang KWFsa radyo at telebisyon, bukod pa sa regular at buwanangKapihan sa Wika upang kausapin ang mga miyembro ng mass mediaat makatulong ang mga ito sa pagbabalita ng mga aktibidad ngKWF.

Bahagi ng promosyong pangwika ang mga gawad at parangal. Sangayon, hinigpitan ng KWF ang pagbibigay ng dating parangal,

gaya ng Dangal ng Wika at Dangal ni Balagtas, upang higit namaging prestihiyoso. Idinagdag naman ang gawad na gaya ngpambansang Gawad Ulirang Guro sa Filipino upang kilalánin angpagpapakasakit ng mga guro sa Filipino. Nagiging paraan namanang pagpilì ng mga Kampeon ng Wika sa pana-panahon at sa iba’tibang larang at rehiyon upang lumaki ang hanay ng mgatagapagtaguyod ng Filipino. Napakalaki ng posibilidad ngbagong deklarang Buwan ng Pambansang Panitikan tungo sa higitna pag-akit ng madla sa halaga ng wika at panitikan ngFilipinas. Ang totoo, nakasalalay ang tagumpay ng mga misyonng KWF sa wastong pagpapakilos ng mga kaalyadong tao,organisasyon, at institusyon.

Sa loob ng nakaraang dalawang taón, sinikap itaguyod ng KWFang isang organisado at planadong pagkilos, at dahilorganisado at planado ang pagkilos ay natupad nitó ang mgamisyong hindi isinagawa ng mga nakaraang administrasyon.Ngunit napakaikli ng tatlong taón para matupad ang lahat. Kungsakali, nagsisimula pa lámang ngayon ang KWF at kailangan pamarahil ang isang bagong set ng pamunuan na magpapatuloy sasinimulan ngayon upang maging kaganapan ang atas ng 1987Konstitusyon. Gayunman, humaharap ang KWF sa 2016, sa ika-25anibersaryo nitó, nang may matatag na paninindigan para saFilipino bilang wika ng pinagsanib na pambansang Kaisahan,Kaunlaran, at Karunungan. Maipagmamalaki na ngayon ng sinumangna “Filipino ako, Filipino ang wika ko, Filipinas ang bansako.”

Salamat po inyong tulong at taguyod.

Ferndale Homes

28 Hulyo 2015

(Isang Ulat para sa Kongreso ng Pagplanong Wika, 5 Agosto2015)

ni Virgilio S. Almario

NAPAKAHALAGA NG PAGPAPLANONG WIKA ngunit waring nawala ito saisip ng nagdaang mga tagapamahala ng Surian ng Wikang Pambansaat hanggang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Mahirap tuloymabalikan ngayon kung ano ba ang direksiyong ninais abutinpara sa Wikang Pambansa sa loob ng nakaraang mahigit 65 taon.Nang mabuo ang kasalukuyang Kalupunan ng mga Komisyoner ng KWFnitóng Marso 2013, naging unang hakbang namin ang pagtawag ngisang seminar upang konsultahin at ganyakin ang ilang pinilìngalagad ng wika sa pagbuo ng isang Medyo Matagalang Plano(Medium Term Plan) para sa wikang Filipino. Sagot ang plano samga lumitaw na analisis hinggil sa naging mabagal napagsusúlong sa Filipino at sa mga posibleng gawin ng KWF upangmabisàng matupad ang atas ng 1987 Konstitusyon at ng BatasRepublika Blg. 7104.

Sa patnubay ng bisyon na—Wikang Filipino: Wika ng Dangal atKaunlaran—inihanda ng Kalupunan ang buong komisyon para satatlong taóng masugid na pagkilos upang pasiglahin ang

pagtataguyod sa Wikang Pambansa at ibang wikang katutubo atmakapagdulot ng pambansang patnubay sa wastong paggamit,pagtuturo, at pagpapahalaga sa Filipino.

Sa ilalim ng programang Súlong: Dangal ng Filipino, unangnaganap ang reorganisasyon ng KWF. Binago ang komposisyon attungkulin ng mga sangay upang umangkop sa mga bagong adhika saMedyo Matagalang Plano. Nagkaroon ng bagong Sangay ngEdukasyon at Networking (SEN) at Sangay ng mga Literatura atAraling Kultural (SLAK) samantalang binigyan ng mga tiyak nagawain at proyekto ang Sangay ng Salita at Gramatika (SSG) atSangay ng Salin (SS). Sinundan ito ng mga regular na pag-aaralat palihan upang mapataas ang antas ng kaalaman at kasanayanng mga kawani. Nirebisa din ang organisasyon at programa ngmga sangay ng KWF sa mga rehiyon at lalawigan sa ilalim ngbagong pangalang Sentro ng Wika at Kultura (SWK). Bago mataposang 2013, naaprobahan din ang bagong logo ng KWF upang magingsagisag ng nagbagong misyon ng komisyon para sa sarili at parasa Filipino.

Mula naman sa isang serye ng mga forum at konsultasyon aynabuo ang Ortograpiyang Pambansa, na hindi nagluwat aynadugtungan ng Manwal sa Masinop na Pagsulat. Natapos din angpagrebisa sa Patnubay sa Korespondensiya Opisyal na siyangpangunahing instrumento para sa pagpapatupad ng ExecutiveOrder 335 ni Pangulong Corazon C. Aquino. Samantala, sinimulanang publikasyon ng jornal na Pandiwa at lathalaang Aklat ngBayan, na may kaukulang tulong mula sa National Commission forCulture and the Arts (NCCA), upang pasiglahin ang saliksik,pagsasalin, at paglalathala ng mga aklat na makapagpapalaganapng bagong kaalaman at magtatanghal sa kapasidad ng Filipinobilang wikang modernisado at intelektuwalisado.

Pambansang Kaisahan

Ang mga aklat at manwal ang naging kasangkapan sa kampanyangFilipino: Wika ng Pagkakaisa para sa taóng 2014. Adhika ng KWFna maging sagisag ang wikang Filipino ng diwang maugnayin(inclusive) hinggil sa pangangalaga ng mga wika at kulturangkatutubo samantalang pinauunlad ang Wikang Pambansa bílangmodelo ng pagpapaunlad at pagkakaisa. Sa loob ng kampanyangito isinagawa ang malawakang seminar hinggil sa OrtograpiyangPambansa at Manwal sa Masinop na Pagsulat para sa mga guro athinggil sa Patnubay sa Korespondensiya Opisyal para sa mgapinunò at empleado ng mga ahensiya ng pamahalaan. Nagingpangunahing layunin sa mga seminar at workshop angestandardisasyon o pagkakaisa sa anyo ng Filipino sa pagsulat.Ang layuning ito ay naging armonisasyon nang tumulong ang KWFsa pagsasaayos ng mga ortograpiya ng 19 sariling wika (mothertongues) sa programang MTB-MLE ng DepEd.

Inilunsad din ng KWF ang proyektong Atlas Filipinas na maydalawang sanga. Ang unang sanga ay nauukol sa pagbuo ng isangbagong mapa ng bansa na nagtataglay ng kaukulang pagbabago saispeling ng mga pook na katutubo ang pangalan alinsunod sapalabaybayang Filipino. Ikalawang sanga ang pagmamapa sa mgawika ng Filipinas, na isang saliksik hinggil sa tunay nabilang ng mga katutubong wika at sa sitwasyon ng mga komunidadna nagsasalita ng mga ito. Mahigpit na katulong ng KWF saproyektong ito ang DILG at ang NCIP.

Kaugnay ng pangangalaga sa mga wikang katutubo ang idinaos namalaking Summit sa Wika ng Kapayapaan na dinaluhan ng mgalider ng umaabot sa 100 wikang lumad at pinagmulan ngkasalukuyang saliksik hinggil sa mga nanganganib na wika,simula sa wikang Agta. Itinataguyod din ng KWF ang mga taunang

proyektong Ambagan at Sawikaan, bukod sa nagbibigay ng pondopara sa pagsasalin at paglilimbag ng mga bokabularyong sinulatsa panahon ng Español upang maging saligan sa mga manigongpagsusúlong ng mga wika ng Filipinas.

Itinuturing na makabuluhang aspekto ng wika ang paggamit nitósa panitikan. Sa ngayon, binabalikat ng KWF ang pangangalagasa mga wika at panitikang katutubo sa pamamagitan ngsumusunod: (1) kumperensiya ukol sa mga wika at panitikangrehiyonal, (2) antolohiya ng mga akdang pampanitikan sakatutubong wika na may katapat na salin sa Filipino, at (3)Timpalak Uswag Darepdep, isang kontest sa pagsulat ng tula atkuwento para sa mga kabataan at gamit ang kanilang katutubongwika. Sa kabilâng bandá, may kilos din ang KWF upang palusuginpa ang imahen ng pambansang panitikan. Isa rito ang TimpalakSalin (Na) na kontest sa pagsasalin at paglilimbag ng mgamakasaysayang akda at dokumento.

Pambansang Kaunlaran

Nagpapatuloy ang kampanyang binuksan noong 2013 at 2014.Ngunit itinuon ng KWF ang kampanya sa Filipino: Wika ngKaunlaran nitóng 2015. Kaugnay ng bagong diin, binago angislogang Súlong: Dangal ng Filipino tungo sa Uswag: Dangal ngFilipino. Nangangahulugan ito ng pagpangitain sa isangpinalawak na saklaw ng paggamit sa wikang Filipino at angpananalig na ang pag-unlad ng wikang Filipino ay kaagapay kunghindi man salamin ng pag-unlad ng Filipinas sa ekonomiya atibang larangan. Binigyan ng bagong tuon ngayon ang saliksikpangkultura at pagsasalin, lalo na kaugnay ng higit na matalikna pakikiisa sa K–12 at sa implementasyon ng CHED Memo Blg.

20, s. 2013 hinggil sa paglikha ng walong bagong core coursessa kolehiyo.

Dalawang proyekto kaugnay ng saliksik pangkultura angnasimulan nitóng 2015. Una, ang Gawad Julian Cruz Balmaseda nanagpaparangal sa pinakamahusay na tesis at disertasyon ngnakaraang taón at may tuon sa mga pag-aaral na nása ibangdisiplina. Ikalawa, ang Lekturang Norberto Romualdez na maylayuning makaipon ng mga bagong pagtingin at saliksik sa iba-ibang larang sa pamamagitan ng mga lektura ng mga pangunahingintelektuwal.

Kaugnay nitó ang bagong tuon ng pagsasalin. Idinagdag sapagsasaling pampanitikan ang pagsasalin ng mga bantog naakdang banyaga, lalo na upang magamit sa pagtuturo ngpanitikang pandaigdig. Nangampanya din sa mga embahada hinggilsa isang Programa ng Palitang Salin sa layuning maipakilálaang panitikan ng Filipinas sa ibang bansa samantalangipinakikilála sa mga mambabasáng Filipino ang mga huwarangakdang banyaga. Pinatindi naman ang gawain ng Sangay ng Salintungo sa pagsasaling teknikal. Bukod sa mga batas atregulasyong kailangang isa-Filipino, naghahanda ang sangay ngisang serye ng palihan para sa pagsasaling teknikal at tungosa propesyonalisasyon ng hanay ng mga tagasalin.

Katulong ang WIKA, Inc., nagsagawa ang KWF ng isangkonsultasyon hinggil sa kurikulum sa Filipino ng K–12. Angresulta ng pagsusuri at mga rekomendasyon ay ipinadalá saDepEd para sa kaukulang pagsasaalang-alang. Sinundan pa ito ngseminar-workshop hinggil sa reoryentasyong pampanitikan naisinagawa sa Luzon, Visayas, at Mindanao upang makabuo ngisang listahan ng mga akdang mairerekomendang gamitin para samga teksbuk sa panitikan ng mga paaralang elementarya at

sekundarya. Isang workshop na rin ang naidaos sa Bacolod parasa mga guro at artist ng rehiyon upang matulungan silángsumulat at gumuhit ng mga kuwentong pambatà.

Kaugnay ng pagtuturo sa batayang edukasyon, inaasahang mataposang isang bagong Gramatikang Pambansa bago matapos ang 2015.Ipapanukala ng naturang aklat ang bagong pagtingin sa wikangFilipino bilang bahagi ng mga wikang katutubo. Ilulunsad dinang proyektong Pagtuturo ng Filipino bilang Ikalawang Wikaupang higit na maging epektibo ang pagtuturo ng Filipino samga pook na di-Tagalog.

Pinakamabigat na misyon ngayon ang Pambansang Programa saIntelektuwalisasyon ng Filipino (PPIF) na ipinanukala ng KWFpara sa pakikipagtulungan ng CHED. Nagsimula ito sa inisyatibang KWF kasáma ang NCCA, na tumulong sa retooling ng mga gurosa Filipino na apektado ng CHED Memo Blg. 20, s. 2013.Sanaturang inisyatiba, pumili ng apat sa panukalang bagong corecourses ang KWF, ipinagpagawa ng silabus at sangguniang aklatbawat isa, at upang mabigyan ng bagong kaalaman at kasanayanang mga guro sa Filipino. Sa isang pulong sa pamunuan ng CHED,nagpahayag ng suporta ang CHED para sa isang organisadongpagpapasigla ng paggamit ng Filipino sa mga disiplina at kursosa antas tersiyarya. Nagresulta ito sa panukalang PPIF nabinubuo ng mga kurso, palihan, at seminar upang maituro angpaggamit ng Filipino lalo na sa pagtuturo ng agham atmatematika, mga insentibo sa mga guro na gaya ng grant para sagradwadong pag-aaral, at pagbuo at paglalathala ng mgakailangang materyales panturo.

Wika ng Karunungan

Ang lahat ng mga nabanggit na gawain at proyekto ng KWF ayhindi lámang para sa pambansang kaisahan at kaunlaran. Higitpa. Sapagkat ang tugatog ng pagpapalaganap at pag-aangat sa“Dangal ng Filipino” ay ang pagkilála at paggálang dito bilangWika ng Karunungan. Na maaari itong gamitin sa anumang uri ngedukasyon ng sinumang Filipino; na maaari itong kasangkapan ngbayan sa anumang uri ng diskurso at anumang uri ng usapin salahat ng dako ng bansa. Kailangang patunayan para sa lahat na:“Hindi Ingles lang ang wika ng karunungan” bukod pa sapagtatanghal na “Hindi wika lang ng mangmang ang Filipino.”

Hindi naman bago, bagaman sistematiko, ang pamamaraangkinasangkapan ng KWF upang tupdin ang mga itinakdang misyon saMedyo Matagalang Plano nitó. Nangunguna siyempre ang mga seryeng forum, konsultasyon, at seminar na naging daan upang saisang bandá ay makakuha ng mga opinyon at mungkahi mula sa mgaguro at alagad ng wika, at upang sa kabilâng bandá aymapalaganap ang mga binagong tuntunin at patakarang pangwika.Kasáma ng ganitong mga pagtitipon ang taunang Kongreso sa Wikaupang matalakay at mapag-usapan ng lahat ang mga pangunahingisyu, problema, at tungkulin para sa wikang Filipino.Ipinaplano ding mabuti kahit ang mga dáting pagdiriwang, gayang Araw ni Balagtas at Buwan ng Wika, upang magtanghal ngibang karanasang edukasyonal at makaahon sa nakababagot na’tnakamihasnan.

Naging malaking tulong ang reorganisasyon ng hanay ng KWFupang maging epektibong makinaryang pangwika. Halimbawa, angpagbuo sa SEN upang aktibong harapin ang networking. Agresiboang SEN sa paghahanap ng panahon upang makapagsalita ang KWFsa radyo at telebisyon, bukod pa sa regular at buwanangKapihan sa Wika upang kausapin ang mga miyembro ng mass media

at makatulong ang mga ito sa pagbabalita ng mga aktibidad ngKWF.

Bahagi ng promosyong pangwika ang mga gawad at parangal. Sangayon, hinigpitan ng KWF ang pagbibigay ng dating parangal,gaya ng Dangal ng Wika at Dangal ni Balagtas, upang higit namaging prestihiyoso. Idinagdag naman ang gawad na gaya ngpambansang Gawad Ulirang Guro sa Filipino upang kilalánin angpagpapakasakit ng mga guro sa Filipino. Nagiging paraan namanang pagpilì ng mga Kampeon ng Wika sa pana-panahon at sa iba’tibang larang at rehiyon upang lumaki ang hanay ng mgatagapagtaguyod ng Filipino. Napakalaki ng posibilidad ngbagong deklarang Buwan ng Pambansang Panitikan tungo sa higitna pag-akit ng madla sa halaga ng wika at panitikan ngFilipinas. Ang totoo, nakasalalay ang tagumpay ng mga misyonng KWF sa wastong pagpapakilos ng mga kaalyadong tao,organisasyon, at institusyon.

Sa loob ng nakaraang dalawang taón, sinikap itaguyod ng KWFang isang organisado at planadong pagkilos, at dahilorganisado at planado ang pagkilos ay natupad nitó ang mgamisyong hindi isinagawa ng mga nakaraang administrasyon.Ngunit napakaikli ng tatlong taón para matupad ang lahat. Kungsakali, nagsisimula pa lámang ngayon ang KWF at kailangan pamarahil ang isang bagong set ng pamunuan na magpapatuloy sasinimulan ngayon upang maging kaganapan ang atas ng 1987Konstitusyon. Gayunman, humaharap ang KWF sa 2016, sa ika-25anibersaryo nitó, nang may matatag na paninindigan para saFilipino bilang wika ng pinagsanib na pambansang Kaisahan,Kaunlaran, at Karunungan. Maipagmamalaki na ngayon ng sinumangna “Filipino ako, Filipino ang wika ko, Filipinas ang bansako.”

Salamat po inyong tulong at taguyod.

Ferndale Homes

28 Hulyo 2015

Sali(n) Na! Luna 2016,tumatanggap na ng mga lahokTumatanggap na ang Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ng mgasalin ng Impresiones ni Heneral Antonio Luna para sa Sali(n)Na! 2016 sa pakikiisa sa pagdiriwang ng ika-150 anibersaryo ngbayani.

Ang Sali(n) Na! ay taunang programa ng KWF sa pagsasalin ngpinakamahahalagang tekstong pampanitikan, pangkultura, at/opangkasaysayan ng bansa tungo sa layuning makalikha ngrepositoryo at lawas ng mga opisyal at mapagtitiwalaang salinsa Filipino ng mga naturang akda.

Tanyag man si Luna bílang pinakamahusay ng heneral sa hukbongsandatahan sa digmaang Filipino-Americano, marami pa ringhindi maláy sa kaniyang ibang mga ambag. Ipinanganak noong 26Oktubre 1866, kasapi siya ng mga Propagandista na naggugol ngpanahon sa España upang makamit ang mga reporma para sa

Filipinas. Nagsulat siya sa La Solidaridad sa sagisag-panulatna Taga-Ilog.

Natanggap ni Luna ang kaniyang digring Batsilyer ng Siningmulang Ateneo Municipial de Manila. Nagtungo siya sa Españapara sa karagdagang pag-aaral. Natanggap niya ang kaniyangLicenciatura sa Farmacia mula sa Universidad Central deBarcelona at nakuha ang Doctorado sa Farmacia mula saUniversidad Central de Madrid. Matapos ang doctorado, nagtungosi Luna sa Paris at Belgium upang mag-aral sa ilalim ng mgapinakamahusay na siyentista ng kaniyang panahon.

Dahil sa kaniyang mga ginawa bílang kasapi ng KilusangPropaganda, pinaghinalaan siyang kasangkot sa rebolusyongsinimulan ni Bonifacio kayâ ipinakulong siya sa España. Nangmapalaya, nag-aral siya ng siyensiyang pangmilitar sa ilalimni Heneral Gerard Mathieau Leman. Dito niya natutuhan ang mgataktika at estratehiya na magpapatunay ng kaniyang galingbílang pinakamahusay na heneral sa Rebolusyonaryong Hukbo ngFilipinas.

Maaaring idownload ang tekstong isasalin sa kwf.gov.ph. Mulasa orihinal sa Español, isasalin ito sa Filipino. Tatanggapinang mga lahok hanggang 30 Hunyo 2016. Para sa mga tuntuning,i-klik…

Pomularyo sa Paglahok

Mga guro, maging malikhain sa

pagtuturo ng FilipinoMula sa Rappler: ‘Hindi makaaasang magiging mahusay na mahusayang mag-aaral kung hindi mahusay na mahusay ang modelo – angmga guro’. I-click ang sumusunod na link para sa buongartikulo mula sarappler.com. http://rappler.com/nation/101762-guro-maging-malikhain-pagtuturo-filipino

Retrato ni Joel Leporada. Mula sa rappler.com

Kongreso sa PagpaplanongWika: Mga guro, hinikayat napag-ibayuhin ang pagtuturo ngwikaBalita mula sa The Varsitarian ng Unibersidad ng Santo Tomas.I-click ang sumusunod na link para sa buong balita savarsitarian.net.http://varsitarian.net/breaking_news/20150806/mga_guro_hinikayat_na_pag_ibayuhin_ang_pagtuturo_ng_wika

TERTULYA SA TULA: ISANG HAPON

NG MGA MAKATA NG TAONLibreng panayam pampanitikan, handog ng KWF ngayong Buwan ngPanitikan 2015

Inihahandog ng KWF, bilang pakikiisa sa pagdiriwang ng Buwanng Panitikang Pambansa 2015, ang “Tertulya sa Tula: IsangHapon ng mga Makata ng Taon” na gaganapin sa 6, 13, 20, at 27Abril 2015, 2-4nh, sa Bulwagang Romualdez ng KWF. Ang naturanggawain ay may layuning magbigay ng libreng panayampampanitikan sa mga interesadong estudyante, guro, at iba pangindibidwal.

Tatalakayin ng mga Makata ng Taon ang kontemporaneongpanulaang Filipino at ang pagtitimbang ng tradisyon atmodernidad sa pagtula. Naglaan din ng book signing para sa mganais magpapirma ng aklat at magpakuha ng retrato kasama angmga makata.

Bukás sa publiko ang programang ito, gayunman ay limitado angKWF sa pagtanggap ng unang 30 kalahok na magpapatala para saprograma. Para sa rehistrasyon, makipag-ugnayan lamang kay Bb.Kriscell Largo Labor sa cellphone blg. 09176146435 o sa emailna tantiyado@gmail.com.

PROGRAMA

2–2:30nh – Rehistrasyon

2:30–3nh – Pambungad na PalatuntunanPagpapakilala sa mga Makata ng TaonPagbasa ng Tula ng Makata ng Taon

3–4nh – Talakayan(1) Ano ang kontemporaneong panulaang Filipino?

(2) Paano mo isinasaalang-alang ang tradisyon atmodernidad sa iyong pagtula?

Malayang TalakayanBook signing

TENTATIBONG ISKEDYUL NG MGA PANAYAM NG MGA MAKATA NG TAON:

6 Abril

Joselito Delos ReyesJerry GracioAlvin Ursua

13 Abril

Vim NaderaRowena FestinChristian Pilares

20 Abril

Fidel RilloAriel Dim BorlonganLouie Jon A. Sanchez

27 Abril

Jesus Manuel SantiagoRogelio G. MangahasLamberto E. Antonio

Kumperensiya sa Wika at

Panitikang Waray ng KWF,mangyayari na sa 26-28Pebrero 2015Itatampok ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) at Leyte NormalUniversity (LNU) ang wika at panitikang Waray sa PinulunganNgan Panurat: Pambansang Kumperensiya sa Wika at PanitikangWaray sa 26-28 Pebrero 2015 sa LNU Gymnasium, Leyte NormalUniversity, Lungsod Tacloban, Leyte.

Hinahangad rin ng kumperensiya na magkaroon ng mga talakayansa mga isyu at pagbabago na kinahaharap ng wika at panitikangWaray na magsisilbing sandigan sa pagpapaunlad ng wika atpanitikang Filipino.

Inaasahan ang pagdalo ng mga kitawan mulang Rehiyon VIII, mgapunong guro, tagapag-ugnay, mga guro ng Panitikan ng Bisayassa elementarya at sekundarya, at mga gurong nagtuturo sa mgawikang Waray.

Magkakaroon ng mga sesyon sa sumusunod na paksa: 1.)Panitikang Waray at ang Pagbubuo ng Panitikang Pambansa; 2.)Waray Drama; 3.) Ang Kasalukuyang Kalagayan ng PanitikangWaray; 4.) Maglain-lain nga Waray: Waray Language Variants;5.) Waray / Filipino: Estado ng Wikang Waray Vis-à-visFilipino; at 6.) Mga Gamit-Panturo sa Wikang Waray saKonteksto ng Mother Tongue-Based Multilingual Education (MTB-MLE).

Kabalikat ng KWF at LNU sa Pinungulan ang pamahalaangpanlalawigan ng Leyte, pamahalaang lungsod ng Tacloban, at ibapang ahensiya ng pamahalaan.

Para sa mga katanungan hinggil sa kumperensiya, mangyaringmakipag-ugnayan kay Gng. Lourdes Z. Hinampas sa mga numerong(02) 736-2519 / 0928-348-5870 / 0932-634-8721, o kay Dr. Alvin

Rom De Mesa sa numerong 0928-336-4862. Maaari ring magpadalang email sa komisyonsawika@gmail.com, o bumisita sakwf.gov.ph.

Pagtatayo ng Kawanihan ngPagsasalin sa Filipinas,isinulong ng mga delegado ngKongreso sa SalinIsang Kawanihan ng Pagsasalin na magiging sentro ng opisyal namga gawain sa pagsasalin ang nangunang resolusyon na ikinasang mga lumahok sa kakatapos pa lamang na Kongreso sa Salinnoong 7—9 Agosto 2014, Unibersidad ng Pilipinas Visayas,Lungsod Iloilo.

Sa temang Ang Pagsasalin Bilang Pambansang Pangangailangan,nagtipon-tipon ang mahigit 60 tagasalin, dalubwika, guro, atmga mag-aaral sa Kongreso na iginayak ng Komisyon sa WikangFilipino (KWF) kasama ang Sentro ng Wikang Filipino ngUnibersidad ng Pilipinas Visayas.

Sa unang araw, nagbigay ng bating pagtanggap si Dr. Rommel A.Espinosa, Chancellor ng UP Visayas. Sumunod ang mensahe niVirgilio S. Almario, Tagapangulo ng KWF at Pambansang Alagadng Sining. Matapos ay nagpanayam sina Dr. Rosalina J.Villaneza, Puno ng MTB-MLE Secretariat ng DepEd

(Kontekstuwalisasyon at Lokalisasyon ng mga KagamitangPampagtuturo); Atty. Persida Rueda-Acosta, Chief PublicAttorney ng Public Attorney’s Office (Ang Pagsasalin BilangPangangailangan sa Larang ng Batas); Luz B. Tagunicar,Supervising Health Officer ng Kagawaran ng Kalusugan; at Dr.Rosario Butron-Dizon ng Mindanao State University-IliganInstitute of Technology (Balangkas ng Kasunduan sa Kapayapaan:Isang Usaping Translatolohikal).

Nagpanayam sa ikalawang araw sina Dr. Severino Capitan,Propesor sa Klaster ng mga Agham at Paghahayupan at Pagatasanng Unibersidad ng Pilipinas Los Baños (Ang Pagsasalin BilangPangangailangan sa Agham at Teknolohiya); Godfrey Jao ngProject NOAH (Ang Importansiya ng Pagsasalin sa Komunikasyonng Pagtugon sa Kalamidad); Mark Jethro Bumatay, Puno ngTranslation Department ng Watch Tower Bible and Tract Society(Ipinahahayag ang ‘Mabuting Balita sa Bawat Bansa, Tribo, atWika’); Dr. Anicia Villa del Corro, Translation Consultant,Philippine Bible Society (Ang Pagsasalin ng Bibliya:Kasaysayan at Direksiyon); at Guita T. Gopalan, ManagingDirector, Colayco Foundation (Pagsasalin sa Filipino ng mgaTerminong Ginagamit sa Pagtuturo ng Kaalamang Pinansiyal).

Sa ikatlong araw, huling nagbigay ng panayam si binibiningCharie Villa, Puno ng Balita ng Regional Network Group ng ABS-CBN (Ang Kahalagahan ng Wikang Pambansa at Pagsasalin saMedia).

Nagsagawa rin ng mga palihan para sa salin sa una at ikalawangaraw sina Dr. Michael M. Coroza ng Ateneo de Manila Universityat Roberto T. Añonuevo, Direktor Heneral ng KWF.

Lumikha ng dalawang resolusyon ang mga kalahok. Unangpinagtibay ang pagtatayo ng isang Kawanihan ng Pagsasalin namangangasiwa sa lahat ng mga pagsasalin sa Filipinas.Isinulong rin ng mga kalahok ang pagtatakda ng mga kurso sapagsasalin sa antas sekundarya at tersiyara.

***

Para sa kopya ng mga resolusyon, i-click lamang link sa ibaba:

Mga Resolusyon sa Kongreso sa Salin