86 87
MHENDSLK VE MMARLIK HZMETLERNN SERBEST MESLEK FAALYET OLARAK KABUL
EDLMES VE BELGELENDRLMES
M. Stk DEMElektrik Mhendisi
e-posta: [email protected]
Anahtar Szckler: Serbest Mavirlik Mhendislik (SMM) ve Bro Tescil (BT) Belgesi, Serbest Meslek Erbab ve Serbest Meslek Faaliyeti, Gerek Kiilik ve Tzel Kiiler
ZETBugn serbest olarak almakta olan mhendis ve mimarlara ynelik belgelendirmeler ile bunlara ilikin dzenlemeler, ilgili Odalarnca yaplmakta ve uygulamada Odalar arasnda nemli farkllklar yaanmaktadr. Yaanan bu farkllklarn tesinde, Odalarn serbest olarak alan yelerini, serbest meslek erbab olarak kabul edip etmedikleri ve onlarn verdikleri hizmetleri, serbest meslek faaliyeti olarak grp grmedikleri, aslnda belgelendirmelerin zn oluturmaktadr. Zira bu farkl iki yaklam, Odalarn mevcut belgelen-dirme koullarn esastan deitirecek ve onlarn serbest olarak alan yelerini belgelendirmele-rinde yeni bir anlay gndeme getirmelerine yol aacaktr. Bu yeni anlay dorultusunda yaplacak olan belgelendirmeler ile mhendislik ve mimarlk mesleinin de aynen avukatlk, doktorluk ve mali mavirlik meslekleri gibi bireyin kendi mesleki birikimi, mesleki geliimi ve edindii mesleki tec-rbeyle verdii, kamusal bir hizmet olduu tescil edilmi olacaktr.
1. GRTrk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii (TMMOB) ats altnda yer alan Odalar, serbest mhendislik ve mimarlk hizmeti vermekte olan yelerinin yetkili olduklar konularla, yetki kullanmlarn, Mhendislik ve Mimarlk Hakknda Kanun ile
Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii Kanunu ve ilgili ynetmelikleri dorultusunda belirlemek-tedir. [1-2]
Benzer durum, bildirinin sonunda atf yaplacak Avukatlk Kanununda da grlmektedir. [3]
Odalar, yasal mevzuat ve ynetmelikleri ere-vesinde serbest alan yelerini belgelendirip, kaytlarn ayrca tutmakta ve bu alma alanna ynelik birtakm dzenlemeler yapmaktadr. Kendi zgn koullarndan da kaynakl nedenlerden dolay bugn Odalarn, serbest olarak mhendislik ve mimarlk hizmeti veren yeleriyle, yelerinin sahibi/orta/cretli alan olduklar bro ya da irketlerinin, belgelendirilme koullar arasnda farkllklar vardr. Mevcut durumda, kendilerine ait brolarda serbest olarak alan yelerinin (gerek kii) dnda, adi ortaklk veya sermaye irketlerinde (tzel kiilik), ortak ya da cretli alan yelerini de belgelendirmektedirler. Bu ise aslnda, serbest meslek erbab olan mhendis ve mimarlarn, ser-best meslek faaliyeti olarak verdikleri mhendislik ve mimarlk hizmetlerinin, ticari veya mteahhitlik faaliyetiymi gibi kabul edilerek piyasalatrlma-sn getirmektedir. zerinde durulmas ve sorgu-lanmas gereken en nemli nokta tam da burasdr. Odalar serbest alan yelerine, Serbest Ma-virlik Mhendislik (SMM) ve Bro Tescil (BT) Belgesi vermekte ve tescil etmektedir. Mimarlar Odas tarafndan, tasarm ve yap sektryle
88
Mhendislik ve Mimarlk Hizmetlerinin Serbest Meslek Faaliyeti Olarak Kabul Edilmesi ve Belgelendirilmesi
89
M. Stk DEM
ilgili TMMOB yesi meslek disiplinleri olarak belirtilen Odalarn, SMM-BT Belgesi vermesindeki mevcut uygulamalarna bakalm. Anlan TMMOB yesi meslek disiplinleri olarak;
Mimar naat Mhendisi Makina Mhendisi Elektrik Mhendisi mimar Peyzaj Mimar Harita ve Kadastro Mhendisi Jeoloji Mhendisi ehir Plancs
saylmaktadr.
Mimarlar Odas: Serbest Mimarlk Hizmetleri Verilmesi ve Belge-lendirme Koullar:
1. Kendi adna serbest alan mimar. 2. Adi ortaklklarda;
a) Mimarlarn kendi aralarnda kuracaklar ortaklklar. b) Mimarn tasarm ve yap sektryle ilgili TMMOB yeleriyle kurduklar ortaklklar. Bunlarn dndaki adi ortaklklara serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi verilmiyor. Adi ortaklklar sadece i baznda kurulabi-liyor ve her bir ortan kendi adna vergi kayd bulunan bro sahibi (gerek kii) olmas koulu var.
3. Sermaye irketi orta olarak serbest alan mimar ya da mimarlar;
a) Sermaye irketi orta olarak serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi alna-bilmesi iin mimarn irketteki hisse oran, irket sermayesinin ortaklara blnmesiyle bulunacak paydan ve ayn zamanda dier ortaklardaki en yksek hisse oranndan fazla olacaktr; bu oran %10dan az olamaz. b) Ortaklarn tamam tasarm ve yap sek-
tr ile ilgili TMMOB yesi olan mimarlk ve mhendislik hizmeti vermek amacyla kurulmu bulunan sermaye irketlerinde mimar ortan pay; irket sermayesinin ortaklarn ye olduu meslek disiplinlerine blnmesiyle bulunacak yzde paydan az olamaz.
Aklama:
Mimarlar Odas Ynetim Kurulu 18.02.2005 tarih ve 04/359 sayl yazlaryla;
a) 3.a maddesinin; Sermaye irketi orta olarak serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi alnabilmesi iin mimar ya da mimarlarn irketteki hisse oran, irket sermayesinin ortaklara blnmesiyle bulu-nacak paydan az olamaz ve ayn zamanda mimar ya da mimarlarn toplam pay dier ortaklardaki en yksek hisse oranndan fazla olacaktr. Bu oran hibir koulda %10dan az olamaz eklinde uygulanacan, b) Mimarlarn kendi aralarnda kuracaklar ortaklklarda; tescil alacak olan mimarn paynn %10dan az olmamak kouluyla 3.a maddesindeki dier koullarn aranma-yacan, c) Mimar ya da mimarlarn Bro Tescil Belgesi alabilmesi iin; tasarm ve yap sektr ile ilgili TMMOB yeleriyle olan ortaklklarnda, 1 ortan dahi tasarm ve yap sektr ile ilgili TMMOB yesi olmamas durumunda, 3.a maddesindeki koullarn salanmas gerektiini, d) Tasarm ve yap sektr ile ilgili TMMOB yesi meslek disiplinleri olarak; naat Mhendisi, Makina Mhendisi, Elekt-rik Mhendisi, mimar, Peyzaj Mimar, Harita ve Kadastro Mhendisi, Jeoloji Mhendisi, ehir Plancsn saydklarn,
aklamlardr. 4. Serbest mimarlk hizmetleri bro tescil bel-gesi alma koullarna sahip olmayan sermaye
88
Mhendislik ve Mimarlk Hizmetlerinin Serbest Meslek Faaliyeti Olarak Kabul Edilmesi ve Belgelendirilmesi
89
M. Stk DEM
irketlerinde hizmet szlemesi ile alan mimarlar, alt sermaye irketine ait gayr menkuller zerinde, kazan amac gtmeksizin irket ana szlemesinde belirlenmi itigal konularn yrtmek zere, yalnzca irket tarafndan kullanlacak kendilerine ait binalar iin Mimarlar Odas tarafndan istenen artlar yerine getirmeleri koulu ile; serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi aranmakszn ser-best mimarlk hizmeti verebilirler. Ancak; fenni mesuliyet stlenemez, nc ahslarn ileri iin serbest mimarlk hizmeti veremezler. Ser-maye irketlerinde hizmet szlemesi ile alan mimar, bahsi geen i ile ilgili mimari hizmeti Mimarlar Odas tarafndan belgelenmeden mimarlk hizmeti yapamaz, imza koyamaz. 5. Kamu kurumlarnda alan mimarlar, bu kurulularn kendilerine ait yap ileri iin Mimarlar Odas tarafndan istenen artlar yerine getirmeleri koulu ile; serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi aranmakszn mimarlk hizmetleri verebilirler. 6. Mimarlk eitimi veren niversitelerin kadrolu retim elemanlar, eitim, retim ve bilimsel aratrmaya katkda bulunmay n planda tutmak kouluyla uzmanlk konu-larnda bal bulunduklar niversitelerin dner sermaye iletmelerinin yetkilendirmesi ve Mimarlar Odas tarafndan istenen artlar yerine getirmeleri koulu ile; serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi aranmakszn ni-versitelerin ve dier kamu ve kurulularnn asli ilerine ynelik mimarlk hizmetleri verebilirler. Ancak; fenni mesuliyet stlenemezler. 7. Mimar kendisi, ei, annesi, babas, karde-leri ve ocuklar gerek kii olarak, i sahibi konumunda olduu durumlarda ve ticari amac olmayan kendi kullanmlar iin yaptracaklar binalarda, serbest mimarlk hizmetlerini, bu durumu belgelemek ve bir defaya mahsus olmak zere, serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi ve fatura aranmakszn asgari
cret zerinden mesleki denetim bedeli de-yerek yapabilirler.8. Mimarlar Odasna tescilini ve tescil yenileme-sini yapan serbest mimarlara serbest mimarlk hizmetleri yapmaya yetkili olduunu belirten serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi ile birlikte serbest mimarlk mhr verilir.Serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi ve serbest mimar mhr serbest mimar adna dzenlenir. (Mimarlar Odas, TMMOBye bal dier meslek odalarndan farkl olarak serbest alan yelerine, serbest mimar mhr vermekte) 9. Brolarda, adi ve sermaye ortaklklarnda cretli alan mimarlara serbest mimarlk hizmetleri bro tescil belgesi ve serbest mimar mhr verilmiyor. [4]
naat Mhendisleri Odas:naat Mhendisleri Odas yelerine, Serbest naat Mhendislii (SM) Belgesi, Serbest Yap Denet-isi (SYD) Belgesi ve Yetkin naat Mhendisi Belgesi vermektedir. Serbest naat Mhendislii (SM) Belgesi, bildiri konumuz ile dorudan ilgili olduu iin onu incelersek.
Serbest naat Mhendislii Hizmetleri Yeri Tescil Belgesi Verilmesinin Koullar:
1. yeri bir gerek kiiye ait ise o kiinin Odaya kaytl olmas, 2. yeri adi ortaklk ya da tzel kiiye ait ise hisselerin en az %51i TMMOBne bal Oda-lara kaytl kiilere ait olmas, 3. kinci maddedeki hisse dalmna sahip olmayan vakf ya da kamu kurulular ile anonim irketler, en az 10 SM belgeli inaat mhendisini bnyesinde altrmalar kou-luyla, TB almak iin Oda Ynetim Kuruluna bavurabilir.Bu kurulularn tescili,Mesleki Deerlendirme Kurulunun gr de alnarak MO Ynetim Kurulunca kararlatrlr.
90
Mhendislik ve Mimarlk Hizmetlerinin Serbest Meslek Faaliyeti Olarak Kabul Edilmesi ve Belgelendirilmesi
91
M. Stk DEM
4. 3-SM i yeri orta ise en az %10 hisseye sahip olmas,
koullar bulunmaktadr.
Serbest inaat mhendislii hizmetleri i yeri tescil belgesinin yllk onay ve i yeri tescil belgesi sahi-binin sorumluluklar arasnda; Bnyesinde 4den fazla SM bulunduran her i yeri, toplam SM nin en az %20si kadar, SM belgesi olmayan Oda yesi inaat mhendisini istihdam etmesi, zorunludur.
Serbest inaat mhendislii (SM) belgesinin veril-mesi ve yenilenmesi koullar arasnda;
En az 3 yllk mesleki deneyiminin olmas, Oda tarafndan dzenlenen serbest inaat mhendislii hizmetleri ile ilgili meslek ii eitim faaliyetlerine ve bilgi yenileme eitimlerine katlm olmas, Yeterli kredi puann salam olmas, Yetki ve sorumluluklarn da belirtmek kaydyla alt ya da bitirdii ilerin listes
