Microsoft Word - YATAYDA KALIN PARÇALARIN KAYNAĞI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP

(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

METAL TEKNOLOJİSİ

YATAYDA KALIN PARÇALARIN KAYNAĞI

ANKARA 2005

Milli Eğit im Bakanlığı tarafından gelişt irilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğit im Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaşt ırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik gelişt irilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve gelişt irilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğit im Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmışt ır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğit im öğretim sırasında gelişt irilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğit im kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

• Basılmış modüller, eğit im kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıt ılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında sat ılamaz.

i

AÇIKLAMALAR........................................................................................................iii GİRİŞ ............................................................................................................................1 ÖĞRENME FAALİYETİ - 1........................................................................................3 1. KAYNAĞA HAZIRLIK VE “V” KAYNAĞI........................................................3

1.1. Kaynak Ağzı ......................................................................................................3 1.1.1.Kaynak Ağzı Açmanın Gereği ve Önemi ....................................................3 1.1.2.Kaynak Ağzı Çeşitleri ve Sembolleri...........................................................4 1.1.3.Kaynak Ağzı Açma Araçları........................................................................5

1.2. Kaynakta Biçim Değişiklikleri...........................................................................5 1.2.1.Kaynağın Yapımı Sırasında Alınacak Önlemler..........................................5 1.2.2.Kaynak Sonrası Biçim Değişiklikleri ..........................................................5 1.2.3.Enine Çekme ................................................................................................6 1.2.4.Boyuna Çekme.............................................................................................6 1.2.5.Açısal Çarpılma............................................................................................7

1.3. Yatayda -V- Kaynağı ........................................................................................7 1.3.1.“V” Kaynak Ağzı Standart Ölçü Ve Açılar ı ................................................7 1.3.2.“V” Birleştirmenin Uygulandığı Birleştirme Çeşitleri.................................8 1.3.3.Kök Dikişin Gereği ve Önemi .....................................................................8 1.3.4.Parçaları “V” Birleştirme Kaynağını Yapacak Şekilde Puntalama ...........10 1.3.5.Ark Boyunu, Elektrod Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikişini Çekme ...................................................................................................10 1.3.6.“V” Kaynağında Kaynak Ek Yerlerinin Doldurulması..............................11 1.3.7.Her Dikişten Sonra Gerekli Temizliği Yapma...........................................11

UYGULAMA FAALİYETİ ...................................................................................12 ÖLVE DEĞERLENDİRME...................................................................................13 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...................................................................15

ÖĞRENME FAALİYETİ - 2......................................................................................16 2. YATAYDA “K” KAYNAĞI..................................................................................16

2.1. -K- Kaynak Ağzı Standart Ölçü Ve Açıları .....................................................16 2.2. K – Birleştirmenin Uygulandığı Birleştirme Çeşitleri .....................................16 2.3. Parçaları “K” Birleştirme Kaynağı Yapacak Şekilde Puntalama.....................17 2.4. Ark Boyunu, Elektrod Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikişini Çekme .....................................................................................................................17 2.5. “K” Kaynağında Kaynak Ek Yerinin Doldurulması........................................17 2.6. Her Dikişten Sonra Gerekli Temizliği Yapma.................................................17 UYGULAMA FAALİYETİ ...................................................................................18 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.........................................................................19 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...................................................................20

İÇİNDEKİLER

ii

ÖĞRENME FAALİYETİ -3.......................................................................................21 3. YATAYDA “X” KAYNAĞI..............................................................................21

3.1. “X” Kaynak Ağzı Standart Ölçü ve Açıları .....................................................21 3.2. "X“ birleştirmenin uygulandığı birleştirme çeşitleri........................................22 3.3. Parçaların “X” Birleştirme Kaynağını Yapacak Şekilde Puntalama ...............22 3.4. Ark Boyunu, Elktrod Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikişini Çekme .....................................................................................................................23 3.5. “X” Kaynağında Kaynak Ek Yerinin Doldurulması........................................23 3.6. Her Dikişten Sonra Gerekli Temizliği Yapma.................................................23 UYGULAMA FAALİYETİ ...................................................................................24 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.........................................................................25 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...................................................................26

ÖĞRENME FAALİYETİ - 4......................................................................................27 4. YATAYDA “J” KAYNAĞI...................................................................................27

4.1. “J” Kaynak Ağzı Standart Ölçü ve Açıları ......................................................27 4.2. “J” Birleştirmenin Uygulandığı Birleştirme Çeşitleri ......................................28 4.3. Parcaları “J” Birleştirme Kaynağını Yapacak Şekilde Puntalama...................28 4.4. Ark Boyunu, Elektrot Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikiş Çekme .....................................................................................................................29 4.5. “J” Kaynağında Kaynak Ek Yerinin Doldurulması .........................................29 4.6. Her Dikişten Sonrası Gerekli Temizliği Yapma ..............................................29 4.7. Kaynakta Oluşan Hatalar .................................................................................30

4.7.1. Gaz Boşluğu..............................................................................................31 4.7.2. Curuf Kalıntısı...........................................................................................31 4.7.3. Kenar Yenmeleri (Yanma Olukları) .........................................................32 4.7.4. Çatlamalar .................................................................................................32 4.7.5. Dikiş Fazlalığı ...........................................................................................33 4.7.6. Dikiş Sarkması ..........................................................................................33

4.8. Kaynakların Gözle ve Mekaniksel Kontrolü ...................................................33 4.8.1. Göz ile Kaynak Kontrolü..........................................................................33 4.8.2. Mekaniksel Kontroller ............................................................................34

UYGULAMA FAALİYETİ ...................................................................................35 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.........................................................................36 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...................................................................37

CEVAP ANAHTARLARI..........................................................................................38 DEĞERLENDİRME...........................................................................................39

MODÜL DEĞERLENDİRME...................................................................................40 KAYNAKLAR...........................................................................................................41

iii

AÇIKLAMALAR

KOD 521MMI057

ALAN Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK Ortak Alan

MODÜLÜN ADI Yatayda Kalın Parcaların Kaynağı

MODÜLÜN TANIMI Bu modül yatay konumda kalın parcaların kaynağını kapsayan öğrenim metaryalidir

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Yatayda Köşe Kaynağı Modülü’nü almış olmak

YETERLİK Elektrik ark kaynağı ile yatay konumda kalın parcaların kaynağını yapmak

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç: Bu modül ile gerekli ortam ve ekipman sağlandığında tekniğe uygun olarak yatay konumda kalın parcaların birleşt irme kaynağını yapabileceksiniz Amaçlar:

Tekniğe uygun olarak -V- kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz

Tekniğe uygun olarak -K- kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz

Tekniğe uygun olarak -X- kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz

Tekniğe uygun olarak –J- kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz

Ortam: Sınıf, kaynak atelyesi EĞİT İM ÖĞRET İM

ORTAMLARI VE DONANIMLARI Donanım: Kaynak makinesi, kaynak yardımcı elamanları,

elektrod eğe, zımpara taşı, en az iki adet yumuşak çelik.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

• Bu modül içerisinde her öğrenme faaliyeti sonunda kendi kendinizi değerlendirebileceğiniz çoktan seçmeli ve uygulamalı ölçme değerlendirme tekniklerine tabi tutulacaksınız. Modül sonunda kazandığınız bilgi, beceri ve davranışların ölçülmesi için öğretmeniniz tarafından hazırlanan ölçme aracı ile değerlendirileceksiniz

AÇIKLAMALAR

iv

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Kaynaklı imalat, bir ülkenin sanayisinin gelişme seviyesinin göstergesidir. Mühendislik hizmetlerinin yoğun olduğu alanlarda kapsamlı uygulanmaktadır. Kullanım alanları; basınçlı kaplar, kazanlar, tarım aletleri vinç köprüler, boru hatları, otomotiv ve savunma sanayine kadar çeşit lilik gösterir.

Kaynaklı birleşt irmeler; imalat ın maliyetini, ürünlerin kalitesini ve servisteki performansını önemli ölçüde etkiler. Bu yüzden kaynaklı ürünlerin imalat ın her aşamasında uygun yöntemlerle kontrolü gerekmektedir. Üretim ve kullanım sırasında sorunsuz bir kaynaklı imalat ın yapılabilmesi için tasarımdan başlanarak malzeme seçimi, imalat yöntemi ile tahribatlı ve tahribatsız deneyleri içeren kontrol ve denetim birimleri kurulmalıdır.

Gerek, kalite seviyesi gitt ikçe yükselen iç pazarımız, gerekse dış sat ımı hedefleyen firmalarımız için Avrupa Birliği (AB) içinde yeniden yapılanma çalışmaları önemli bir örnek oluşturmaktadır. AB, Avrupa tek pazarının oluşturulması için üye ülkelerde geçerli olan kuralların uyumlu hale getirilmesine, basitleşt irilmesine ve standardizasyonuna çalışılmaktadır. Devam eden bu süreçte, Avrupa Standartları üye ülkelerdeki ulusal standartların yerine yürürlüğe girmektedir. Türkiye – AB ilişkilerinin daha da artacağı göz önüne alındığında, kaynak tekniği ve kontrol alanlarındaki yeni AB düzenlemelerine ve standartlara uyum sağlanması gerektiği açıkt ır.

Sizler bu modül eğit imini alarak, yukarıda belirtmiş olduğumuz standartlara uygun iş gücünü edineceksiniz. Sahip olduğunuz bu standartlar sizleri aranan kişi yapacak, dolayısıyla iş bulmanız kolaylaşacakt ır.

GİRİŞ

2

3

ÖĞRENME FAALİYETİ - 1

Bu öğretim faaliyeti sonunda uygun atölye ortamı sağlandığında tekniğe uygun olarak “V” kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz.

1- Metal işleri meslek dalında kaynak yapan işletmelerden, yatayda kalın parçaların kaynağında kullanılan araç-gereç, takım, makine ve cihazların kaynağa hazırlanış aşamalarını araşt ırarak bir rapor halinde hazırlayınız.

2- Metal işleri meslek dalında kaynak yapan işletmelerden, yatayda kalın parçaların kaynağında kullanılan araç-gereç, takım, makine ve cihazların neler olduğunu araşt ırınız.

3- Ayrıca kaynak yapımındaki işlem basamaklarını rapor olarak hazırlayınız ve yapt ığınız çalışmayı sınıfta sununuz

1. KAYNAĞA HAZIRLIK VE “V” KAYNAĞI 1.1. Kaynak Ağzı 1.1.1.Kaynak Ağzı Açmanın Gereği ve Önemi

Kaynak; zamanının kısalt ılması, gerekli ölçü ve iyi kalitede kaynak, ancak uygun bir kaynak ağzı hazırlanması ile mümkün olur. ‘‘İyi bir hazırlık, kaynağı yarı yarıya başarıya ulaştırmak demektir’’ sözünü her kaynakcının iyice öğrenmesi gerekir.

Kaynak ağzı parçanın kalınlığı ve birleşt irme şekli ile ilgilidir. Eğer kaynak dikişi çift taraflı çekilecekse 8 mm kalınlığa kadar olan parcalara kaynak ağzı açmaya gerek yoktur. Eğer tek taraftan kaynak yapılacaksa 5mm’den kalın parcalara kaynak ağzı açmak gerekir.

Özellikle kalın parcalarda kaynak dikişinin nufuziyeti (parçaya işleme derinliği) yeteri kadar olmalıdır. Bunu sağlamak içinde uygun kaynak ağzı açılır.

Kaynak ağzı hazırlanırken aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır: 1. Kaynak posizyonu ve kaynağın arka tarafa geçip geçmeyeceği 2. Kaynak edilecek metalin kalınlığı, işin kaç pasoda bitirilmesinin düşünüldüğü ve

birleşt irmenin çeşidi 3. Eldeki elektrodun nüfuziyet (işleme derinliği) derecesi 4. Ana metalin yapısı 5. Kaynağın maliyeti

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

1.1.2.Kaynak Ağzı Çeşitleri ve Sembolleri Kaynak birleşt irme çeşit leri ve sembolleri Tablo 1.1’de verilmişt ir. Tablo 1.1: Kaynak Birleştirme Çeşitleri ve Sembolleri

5

1.1.3.Kaynak Ağzı Açma Araçları

Kaynak ağzı açma işleminde çoğunlukla talaş kaldırma ve yakarak kesme araçlarından yararlanılır. Kaynak ağzı açma araçlarını şu şekilde sınıflandırabiliriz:

Oksijenle kesme Hava ve el keskileri ile Zımpara taşı ile Özel kaynak ağzı açma makineleri

1.2. Kaynakta Biçim Değişiklikleri 1.2.1.Kaynağın Yapımı Sırasında Alınacak Önlemler

Kaynağın doğru ve düzgün şekilde uygulanabilmesi için dikiş i lerledikçe kenarların birbirine göre durumu değişmemeli aralarındaki açıklık hep aynı kalmalıdır. Bunu sağlamak için puntalama işlemi yapılır.

Tespiti güç veya ağır parçalarda puntalamadan önce bunların uygun aralığa getirilebilmesi için işkenceler kullanılır. Diğer taraftan küçük iş parçalarında şekil değişiklikleri olmaması için kalıplardan yararlanılır.

Puntalama işlemininde belirli kurallar vardır. Bunlar: Kayanaklı birleşt irmenin başarılı olabilmesi için, kesinlikle puntalama yapılmalıdır. Punta dikişleri aralıklı ve kısa olmalıdır. Kayanak işleminde kullanılacak elektrod cinsi ile puntalamada kullanılan elektrod cinsi aynı olmalıdır. Puntalama işlemi yapılırken iki iş parçasının birbirine yaklaşmaması için gerekli

önlem alınmalıdır. Puntanın ne kadar aralıkla olacağının tespiti iş parcasının kalınlığına bağlı olarak

belirlenir. Burdaki amaç iş parçası puntalandıktan sonra aralığın korunmasıdır. Kaynaklı birleşt irme yapılacak iş parcasının kalınlığı;

5 mm’ den az ise; punta aralığı, parca kalınlığının 30 kat ı alınır. 5 mm’ den fazla ise; punta arlığı, parca kalınlığının 20 kat ı olarak alınır.

1.2.2.Kaynak Sonrası Biçim Değişiklikleri

Kaynak yerinin erimesi esnasında, ısıdan etkilenen metal genleşir; fakat soğuk kısımlar genleşmeye engel olur ve dolayısıyla kaynak edilen iş parçasında çekme ve çarpılma meydana gelir. Kaynak sonrası ortaya çıkan çekme ve çarpılmalar, görünüşlerine göre şu şekilde sınıflandırılır:

Enine çekme Boyuna çekme Açısal çekme

6

1.2.3.Enine Çekme

Parçada kaynak dikişine dik eksen boyunca ortaya çıkan çekmeye enine çekme denir (Şekil 1.1). 1.2.4.Boyuna Çekme

Parçanın kaynak dikişi yönündeki ekseni boyunca çekmesi, boyuna çekme diye adlandırılır (Şekil 1.2 )

Şekil 1.2: Boyuna Çekme

Şekil 1.1: Enine Çekme

7

1.2.5.Açısal Çarpılma

Enine çekmenin bir özel şekli olup, parçanın ilk başlangıçtaki durumuna göre bir α açısı kadar çekmesidir. Ortaya çıkan açısal çarpılmanın büyüklüğü kaynak ağzının şekline, pasoların miktar ve sırası ile parça kalınlığına bağlı olarak değişir. Aşağıdaki Şekil 1.3 ve Şekil 1.4’ de açısal çekmeye örnek verilmişt ir.

1.3. Yatayda -V- Kaynağı 1.3.1.“V” Kaynak Ağzı Standart Ölçü Ve Açıları

V kaynak ağzı, tek taraflı kaynakla uç uca, tamamen nüfuz etmiş bir birleşt irme elde etmek için açılır. Kaynaklı birleşt irme uygulanacak parca kalınlığı 6-12 mm kalınlıktaki parçalara “V” kaynak ağzı açılarak dikiş çekilir. “V” kaynak ağzı genellikle 60o açılır.

Bir “V” Kaynak Ağzını Belirten Ölçüler Şunlardır α: ağız açısı: Bu açı ile uygulanan kaynak yöntemi, pozisyonu ve tersten kaynak

imkânının bulunmadığı durumda c: kök yüksekliği. Bu da α ve kaynak pozisyonuna bağlıdır. b: kök aralığı da α açısı, kaynak yöntem ve pozisyona bağlıdır. (Şekil 1 .5) V kaynak

ağzı değerleri gösterilmişt ir.

Şekil 1. 3: Açısal Çarpılma Şekil 1.4: Açısal Çekme

Şekil 1. 5: V Kaynak Ağzı Değerleri

8

Şekil 1. 6: Kaynak Ağzına Göre Kök Aralığı

1.3.2.“V” Birleştirmenin Uygulandığı Birleştirme Çeşitleri

“V” kaynak ağzı yöntemi aşağıda belirtilen kaynak konumlarında kullanılabilir. • Yatay konumda ( küt alın birleşt irmeler ) • Dik konumda “V” kaynağı • Tavan (baş üstü ) “V” kaynağı • Yan (duvar ) “V” kaynağı

1.3.3.Kök Dikişin Gereği ve Önemi

Kök aralığı, elektrodun birleşmenin dibi ya da köküne ulaşmasını sağlamak üzere kullanılır. Kök aralığı çok dar olursa, kökün ergimesini sağlamak güçleşir; daha küçük çaplı elektrod kullanıIması gerekir ki bu da kaynak işlemini yavaşIat ır. Kök aralığı çok fazla olursa, kaynağın kalitesi bundan olumsuz yönde etkilenmez ama daha çok kaynak metali gerekir; bu durum kaynağın maliyetini art ırdığı gibi çarpılmaları art ırıcı yönde etkiler. Kaynak ağız şekillerine göre kök aralığı Şekil 1.6’ da gösterilmişt ir.

Şekil1.7‘ de ağız açısı azaldıkça kök aralığının nasıl art ırıImasının gerektiği

gösterilmektedir.

Şekil 1.7: Kök Aralığının Değişimi

9

a b c

Kaynak ağzı ya da kök aralığı yetersiz olursa kök dikişte curuf kalınt ısı oluşacakt ır.

Curuf kalınt ısı kök temizleme işçiliğini art ıracakt ır. Şekil 1.8 (a ve c) de kök dikiş aralığının uygun seçilmemesi kök temizleme işçiliğini art ırır. Şekil 1.8 b’ de kök aralığının uygun seçilmesi gösterilmişt ir.

Şekil 1.8: Kök Aralığınınu Uygunluğu ve Uygunsuzluğu

Kök aralığının çok geniş olduğu durumlarda alttan destek lamaları kullanılır. Alttan destek lamaları (Şekil 1.9 a, b, ve c) gösterilmişt ir. Yanmayı önlemek üzere kullanılacak aralık laması (Şekil 1.9 d) ikinci taraf kaynak edilmeden önce temizlenmelidir.

Şekil 1. 9: Destek Lamalarının Kullanılışı

aralık laması

a

b c

d

10

1.3.4.Parçaları “V” Birleştirme Kaynağını Yapacak Şekilde Puntalama

“V” kaynak ağzı açılmış parçalar puntalama kurallarına uyarak puntalanır. Şekil 1.10’ da verilen parça her iki ucundan uygun aralıklarla puntalanmalıdır.

Şekil 1.10: V Birleştirme Yapacak Şekilde Puntalama

1.3.5.Ark Boyunu, Elektrod Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikişini Çekme

Yatayda düz dikiş çekme modülüne bakarak; ark boyunu, elektrod açısını ve ilerleme hızını ayarlayarak Şekil 1.11’ de gösterildiği gibi kök dikişi çekilir.

Şekil 1.11: Kök Dikiş Uygulaması

11

1.3.6.“V” Kaynağında Kaynak Ek Yerlerinin Doldurulması

Kaynat ılacak iş parcaları puntalandıktan sonra, punta yerlerinin curufları temizlenir. Kök paso genelde Ø 2,5 elektrod ile çekilir ve temizliği yapılır. Kök dikişin çalışma alanının dar olması ve kök dikişteki olumsuzlukları en aza indirmek için Ø 2,5 elektrod kullanılmalıdır. İkinci ve devamındaki dikişler daha kalın çaplı elektrod ile çekilir. Kalın çaplı elektrod ile daha fazla kaynak metali yığılacağından, zaman ve işçilikten kazanmış oluruz. Her dikişten sonra iyi bir temizlik yapılmalıdır. Eğer her dikişten sonra iyi bir temizlik yapılmazsa curuf kalınt ısı oluşur (Şekil 1.12) Kaynat ılacak parcaya kök paso ve ikinci paso çekilir. Eğer iki pasoda kaynak ağzı doldurulamazsa (Şekil 1.13) deki gibi kaynağa devam edilir.

1.3.7.Her Dikişten Sonra Gerekli Temizliği Yapma

Kök dikiş çekildikten sonra, curuf kaynak çekici ile kırılmalıdır. Kök dikiş dar bir alanda olduğu için curufun temizliği kolay olmaz, çok hızlı çekilmiş kaynak dikişlerinde curuf ince ve kaynak ağızlarına iyice yapışmışt ır, curufu temizlemek zordur. Kaynak çekici ile temizlenemeyen curuf kalınt ıları, kök dikişin yüzeyine ulaşabilecek keskiler ile temizlenmelidir. Bu işlemden sonra tel fırca yardımı ile kaynak dikişi temizlenmelidir. Eğer keski ve tel fırcanın temizliği yeterli olmaz, curuf kalınt ısı bulunduğu yerden çıkarılamazsa bu bölge taşlama ile iyice temizlenmelidir. Aksi takdirde curuf ikinci dikişin alt ında kalarak boşluk oluşturacakt ır.

Şekil 1.12: Curuf Kalıntısı

Şekil 1.13: “V” Kaynak Ağzının Doldurulması

12

UYGULAMA FAALİYETİ Yatayda -V- kaynağı yapma İşlem basamakları Öneriler

Size verilen parcaların birleşt irme kenarlarına eğe, veya makine yardımı ile -V- kaynak ağzı açınız

Kaynak makinesini çalışt ırıp, kaynak amper ayarını yapınız

Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağlayınız.

Açılan kaynak ağzına göre aralık bırakarak uygun mesafelerde puntalama yapınız

Ark boyunu, elektrod açısını ve ilerleme hızını ayarlayarak kök dikişini çekiniz

Çekilen kök dikişin curufunu kırdıktan sonra tel fırca ile temizleyiniz.

Ark boyunu, elektrod açısını, ilerleme hızını ayarlayarak ve uygun elektrod hareketi vererek ikinci dikişi çekiniz

Kaynak sonrası curufu kırınız

Kaynak maskesi kullanınız Paravan kullanınız Eldiven ve iş önlüğü kullanınız Mesleğinizle ilgili güvenlik kurallarına uygun davranınız

Örnek Uygulama Bu işlemleri yaparken modül öğretmeninizden yardım alınız. Şekil 1.14’te verilen “V” kaynak ağzını size verilen iki adet parçaya açınız

Şekil 1. 14: “V” Kaynak Ağzı Tek Tarafı Kullanı lacak Araç ve Gereçler

1.100x40x10 mm 2 adet lama 2.Kaynak ağzı açma takımları

UYGULAMA FAALİYETİ

13

ÖLVE DEĞERLENDİRME

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz

ÖLÇME SORULARI (Çoktan Seçmeli Sorular) 1- Aşağıdakilerden hangisi kaynağa hazırlık aşamalarından birtanesi değildir? A) Gerekli araç-gereci seçmek B) Parça yüzeylerini temizlemek C) Kalınlık ne olursa olsun kaynak ağzını her zaman açmak D) Gerekli güvenlik önlemleri almak 2- Kaynak zamanının kısalt ılması, gerekli ölçü ve kalitede kaynak yapmak için aşağıdakilerden hangisi yapılır? A) Hızlı kaynak çekilir B) Kaynak ağzı açılır C) Amper ayarı yükseltilir D) Amper ayarı azalt ılır 3- Kaynak ağzı hazırlanırken aşağıdakilerden hangisine dikkat edilmez? A) Kaynak edilecek metalin kalınlığı B ) Ana metalin yapısı C) Eldeki elektrodun nufuziyet (işleme derinliği) D ) Kaynak makinesinin markası 4- Parca kalınlığı 5mm’ den az ise punta aralığı, parca kalınlığının kaç kat ı olmalıdır? A) 15 mm B) 30 mm C ) 20 mm D) 25 mm 5- Aşağıdakilerden hangisi kaynak ağzı açma aracı değildir? A)Oksijen kesme hamlacı B ) Freze C) Matkap tezgahı D ) El zımpara taşı 6- Aşağıda verilen kaynak sonrası ortaya çıkan çekme ve çarpılmalardan hangisi görülmez? A) Yatay çekme B) Enine çekme C ) Boyuna çekme D ) Açısal çekme


14

7- Yatay konumda “V” kaynak ağzı kaç derece olmalıdır? A) 65º B)60º C)75º D) 90º 8- Aşağıdakilerden hangisi “V” kaynak ağzı şeklidir? 9- Kaynak dikişi aşağıdakilerden hangisi ile temizlenmez? A) Eğe B) Keski C) Kaynak çekici D) Tel fırça 10- “V” Kaynak ağzı kaç mm kalınlıktaki parçalara uygulanır? A) 5-12 mm B) 13-20 mm C) 21-30 mm D) 30-40 mm

A)

B) C) D

15

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Verilen faaliyetler doğrultusunda yapt ığınız çalışmaları aşağıdaki kriterlere göre

değerlendiriniz.

Uygulamalarda hatanız var ise eksikliklerinizi tamamlayınız. Eğer cevaplarınızın tamamı Evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

EVET

HAYIR

Verilen iki malzemeye de “V” kaynak ağzı açtnız mı? Kaynak makinesini çalışt ırıp, kaynak amper ayarını yapt ınız mı?

Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağladınız mı?

Açılan kaynak ağzına göre aralık bırakarak uygun mesafelerde puntalama yapt ınız mı?

Ark boyunu, elektrod açısını ve ilerleme hızını ayarlayarak kök dikişini çektiniz mi?

Çekilen kök dikişin curufunu kırdıktan sonra tel fırça ile temizlediniz mi?

Ark boyunu, elektrod açısını, ilerleme hızını ayarlayarak ve uygun elektrod hareketi vererek ikinci dikişi çektiniz mi?

Kaynak sonrası curufu kırdı ve dikişi tel fırca ile temizlediniz mi?

PERFORMANS TESTİ

16

ÖĞRENME FAALİYETİ - 2

Bu öğretim faaliyeti sonunda uygun atelye ortamı sağlandığında tekniğe uygun olarak “K” kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz.

1- Sanayiide “K” kaynak ağzının nasıl açıldığını araşt ırarak bir rapor halinde hazırlayınız.

2- Sanayiide “K” kaynak ağzı yerinin dolduruluşunu, elektroda verilen hareket ve açıları araşt ırarak rapor halinde hazırlayarak arkadaşlarınızla paylaşınız.

2. YATAYDA “K” KAYNAĞI 2.1. -K- Kaynak Ağzı Standart Ölçü Ve Açıları

“K” kaynak ağzı; iki iş parcasının bir tanesinin kenarına “K” kaynak ağzı açarak, diğerinin yüzeyine 90˚ açı yapacak şekilde kaynaklı birleşt irme işlemidir. K kaynak ağzı 15 ilâ 40mm kalınlıktaki parcalara açılabilir. K kaynak ağzı 45º- 60º arasında açılabilir. Şekil 2.1’ de “K” kaynak ağzı uygulama kesiti gösterilmişt ir

2.2. K – Birleştirmenin Uygulandığı Birleştirme Çeşitleri İç köşe birleşt irme kaynağında Küt ( alın ) birleşt irme kaynağında

“K” kaynak ağzı genellikle köşe birleşt irmelerde kullanılır.

Şekil 2.1: “K” Kaynak Ağzı Uygulama Kesiti


AMAÇ

ARAŞTIRMA

17

2.3. Parçaları “K” Birleştirme Kaynağı Yapacak Şekilde Puntalama Şekil 2.2’ deki gibi kaynak ağzı hazırlanır, kaynak işlemi sırasında çekme olmaması

için iki taraftan puntalama işlemi yapılmalıdır.

2.4. Ark Boyunu, Elektrod Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikişini Çekme Yatayda iç köşe kaynağı modülüne bakınız.

2.5. “K” Kaynağında Kaynak Ek Yerinin Doldurulması Kaynak ek yerininin doldurulması; öğrenme faaliyeti 1 deki V kaynak ağzının

doldurulmasına bakakarak yapınız. Şekil 2.3

Şekil 2.3: “K” Kaynak Ağzının Doldurulması

2.6. Her Dikişten Sonra Gerekli Temizliği Yapma Öğrenme faaliyeti 1’e bakınız.

Şekil 2.2: “K” Kaynak Ağzı Puntalama

18

UYGULAMA FAALİYETİ Yatayda K kaynağı İşlem Basamakları Öneriler

Parcaların bir tanesinin birleşt irme kenarına eğe, veya makine yardımı ile “K” kaynak ağzı açınız


Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağlayınız

Kaynat ılacak ucu flanşa temas edecek şekilde gönyesinde tutunuz

Parcanın kaynat ılacak ucunu flanşa yerleşt irdikten sonra puntalayınız


Çekilen kök dikişin curufunu kırdıktan sonra tel fırca ile temizleyiniz

Ark boyu, elektrod açısı ve hareketi vererek uygun kaynak hızı ile ikinci dikişi iç köşe kaynağı olarak çekiniz

Kök dikişi ve üzerine çekilen hareketli dikişi parcanın diğer tarafınada tekrarlayınız

Kaynak sonrası kaynak curufunu kırınız, dikişi tel fırca ile temizleyiniz


Örnek Uygulama Bu işlemleri yaparken modül öğretmeninizden yardım alınız.

Aşağıda Şekil 2.4’de verilen “K” kaynak ağzını oluşturmak için size verilen iki adet parçadan bir tanesine kaynak ağzı açınız.

Kullanı lacak Araç ve Gereçler 1. 100x40x20 mm 2 adet lama 2. Kaynak ağzı açma takımları

Şekil 2.4: “K” Kaynak Ağzı Hazırlama


19

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyiniz.

ÖLÇME SORULARI (Çoktan Seçmeli Sorular) 1- Aşağıdakilerden hangisi “K” kaynak ağzı şeklidir? 2- “K” kaynak ağzı açıları aşağıda hangisinde doğru verilmişt ir? A) 45o-60o B) 50o-70o C) 60o-80o D) 60o-85o

3- “K” kaynak ağzı hangi kalınlıklar arasındaki parçalara uygulanır? A) 10-20 mm B) 15-25 mm C) 16-40 mm D) 40-60 mm 4- “K” kaynak ağzı genellikle hangi tür birleşt irmelerde kulanılır? A) Köşe birleşt irmelerde B) Bindirme kaynaklarında C) Tavan kaynağında D) Duvar kaynağında

A) B) C) D)


20

PERFORMANS DEĞERLENDİRME Verilen faaliyetler doğrultusunda yaptığınız çalışmaları aşağıdaki kriterlere

göre değerlendiriniz.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

EVET

HAYIR

Parcaların bir tanesinin birleşt irme kenarına eğe, veya makine yardımı ile -K- kaynak ağzı açt ınız mı?

Kaynak makinesini çalışt ırıp, kaynak amper ayarını yapt ınız mı? Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağladınız mı?

Kaynat ılacak ucu flanşa temas edecek şekilde gönyesinde tuttunuz mu?

Parcanın kaynat ılacak ucunu flanşa yerleşt irdikten sonra puntaladınız mı?


Çekilen kök dikişin curufunu kırdıktan sonra tel fırca ile temizlediniz mi?

Ark boyu, elektrod açısı ve hareketi vererek uygun kaynak hızı ile ikinci dikişi iç köşe kaynağı olarak çektiniz mi?

Kök dikişi ve üzerine çekilen hareketli dikişi parcanın diğer tarafınada tekrarladınız mı?


Uygulamalarda hatanız var ise eksikliklerinizi tamamlayınız. Eğer

cevaplarınızın tamamı Evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

PERFORMANS TESTİ

21

ÖĞRENME FAALİYETİ -3 Bu öğretim faaliyeti sonunda uygun atelye ortamı sağlandığında tekniğe uygun olarak

“X” kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz. 1. Sanayii de “X” kaynak ağzının hazırlanışını bir rapor halinde hazırlayınız. 2. Sanayii de “X” kaynak ağzı yerinin dolduruluşunu, elektroda verilen hareket ve

açıları rapor halinde hazırlayarak arkadaşlarınızla paylaşınız.

3. YATAYDA “X” KAYNAĞI 3.1. “X” Kaynak Ağzı Standart Ölçü ve Açıları

X kaynak ağzının amacı kaynak dikişinin işleme derinliğini art ırmak, elektrodu ekomik kullanarak kenarları uc uca iki taraftan kaynak işlemi yapmakt ır. X kaynağı çift taraflı V kaynak uygulamasıdır. Şekil 3.1 ‘de X kaynak ağzı ve kök aralığı gösterilmişt ir. X kaynak ağzı 10 mm’ den kalın parçalara uygulanır.

Şekil 3.1: X Kaynak Ağzı ve Kök Aralığı


AMAÇ

ARAŞTIRMA

22

Şekil 3.2 A,B,C: “X” Kaynak Ağzı Hazırlanış Şekilleri

a b

c

“X” kaynak ağzı (Şekil 3.2) deki gibi hazırlanabilir. Kaynak eşit , simetrik (Şekil 3.2 a) veya simetrik olmayacak (Şekil 3.2 c) deki gibi hazırlanabilir.

Yatay konumda kaynat ılacak parcalar döndürülemiyorsa alt tarafı tavan kaynağı konumunda (Şekil 3.2 b) kaynat ılır. Kaynak ağzının altta kalan kısmının derinliği daha az hazırlanarak tavan kaynağı konumunda kaynat ılacak kısma doldurulacak dikiş hacmi azalt ılmış olur.

3.2. "X“ birleştirmenin uygulandığı birleştirme çeşitleri Yatay konumda Küt (alın ) “X” kaynağı Yan (duvar ) “X” kaynağı Dik konumda “X” kaynağı

3.3. Parçaların “X” Birleştirme Kaynağını Yapacak Şekilde Puntalama

Kaynak ağzı açılmış parçalar Şekil 3.3 deki gibi hazırlanarak, puntalama kurallarına

uyarak puntalanır.

Şekil 3.3: “X” Kaynak Ağzı

23

3.4. Ark Boyunu, Elktrod Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikişini Çekme Yatayda düz dikiş çekme modülüne bakarak; ark boyunu, elektrod açısını ve ilerleme

hızını ayarlayarak kök dikişi çekilir.

3.5. “X” Kaynağında Kaynak Ek Yerinin Doldurulması Şekil 3.4 deki gibi dikiş sırası takip edilerek kaynak ağzı doldurulur.

3.6. Her Dikişten Sonra Gerekli Temizliği Yapma

Öğrenme faaliyeti 1’e bakınız.

Şekil 3.4: “X” Kaynak Ağzının Doldurulması ve Dikiş Çekme

24

UYGULAMA FAALİYETİ Yatayda “X” kaynağı İşlem Basamakları Öneriler

Parcaların birleşt irme kenarlarına eğe, veya makine yardımı ile “X” kaynak ağzı açınız

Kaynak makinesini çalışt ırıp, kaynak amper ayarını yapınız Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağlayınız Açılan kaynak ağzına göre aralık bırakarak uygun mesafelerde puntalama yapınız



Ark boyu, elektrod açısı ve hareketi vererek uygun kaynak hızı ile ikinci dikişi çekiniz

Kök dikişi ve üzerine çekilen hareketli dikişi parcanın diğer tarafınada tekrarlayınız


Kaynak maskesi kullanınız

Paravan kullanınız Eldiven ve iş önlüğü kullanınız

Mesleğinizle ilgili güvenlik kurallarına uygun davranınız

Örnek Uygulama Bu işlemleri yaparken modül öğretmeninizden yardım alınız. Şekil 3.5’te verilen X kaynak ağzını size verilen iki adet parçaya açınız

Şekil 3.5: V Kaynak Ağzı Tektarafı Kullanı lacak Araç ve Gereçler

1. 100x40x20 mm 2 adet lama 2. Kaynak ağzı açma takımları


25


Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyiniz

ÖLÇME SORULARI (Çoktan Seçmeli Sorular)

1- “X” kaynak ağzının amacı aşağıdakilerden hangisi değildir? A) Kaynak nufuziyetini art ırmak B) Elektrodu verimli kullanmak C) Az kaynak metali yığmak D) Fazla kaynak metali yığmak 2- Aşağıdakilerden hangisi X kaynak ağzı şeklidir? 3- “X” kaynak ağzı kaç mm kalınlıktaki parçalara uygulanır? A) 6-10 mm B ) 40-50 mm C) 45-50 mm D) 60-70 mm 4- “X” kaynak ağzı hangi konumda uygulanmaz? A) Yatay konumda B) Yan (Duvar) konumunda C) Dik konumda D) Bindirme kaynağında 5- “X” Kaynak ağzı kaç derece açılır? A) 1200 B ) 600 C) 300 D) 450

A) B) C) D)


26

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Verilen faaliyetler doğrultusunda yapt ığınız çalışmaları aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz.

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ EVET HAYIR Parcaların birleşt irme kenarlarına eğe veya makine yardımı ile “X” kaynak ağzı açt ınız mı?

Kaynak makinesini çalışt ırıp, kaynak amper ayarını yapt ınız mı?

Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağladınız mı? Açılan kaynak ağzına göre aralık bırakarak uygun mesafelerde puntalama yapt ınız mı?



Ark boyu, elektrod açısı ve hareketi vererek uygun kaynak hızı ile ikinci dikişi çektiniz mi?

Kök dikişi ve üzerine çekilen hareketli dikişi parcanın diğer tarafınada tekrarladınız mı?


Uygulamalarda hatanız var ise eksikliklerinizi tamamlayınız. Eğer cevaplarınızın tamamı Evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

PERFORMANS TESTİ

27

ÖĞRENME FAALİYETİ - 4 Bu öğretim faaliyeti sonunda uygun atelye ortamı sağlandığında tekniğe uygun olarak

“J” kaynak ağzı açıp kaynak yapabileceksiniz. 1- Çevrenizde çelik konstriksiyondan yapılmış kaynaklı birleşt irmelerde –J – kaynak

ağzı uygulamasının yapıldığı yerleri , kaynak ağzının açılma aşamalarını araşt ırarak yazılı olarak sınıfa getiriniz ve arkadaşlarınızla paylaşınız.

2- “J” kaynak ağzı hangi kalınlıktaki parcalara uygulanır. Araşt ırınız 3 - Tahribatlı muayene yöntemlerini nelerdir araşt ırınız.

4. YATAYDA “J” KAYNAĞI 4.1. “J” Kaynak Ağzı Standart Ölçü ve Açıları

“J” kaynak ağzı açılmış parçaların kaynağını yapmak çok rahat olmasına karşın “J” kaynak ağzının hazırlanması ekonomik değildir. Diğer kaynak ağzı açma araçları ile (Oksijenle kesme, zımpara taşı ) “J” kaynak ağzı açılması kolay olmaz. “J” kaynak ağzı vargel vaya freze makineleri yardımı ile açılır. Şekil 4.1’ de J kaynak ağzı gösterilmişt ir.

Şekil 4.1: “J” Kaynak Kaynak Ağzı


AMAÇ

ARAŞTIRMA

28

4.2. “J” Birleştirmenin Uygulandığı Birleştirme Çeşitleri “J” kaynak ağzı yöntemi aşağıda belirtilen kaynak konumlarında kullanılabilir. “J”

kaynak uygulamaları Şekil 4.2’ te gösterilmişt ir. • Yatay konumda küt alın birleşt irme kaynaklarında • İç köşe bileşt irme kaynaklarında • Köşe kenar birleşt irme kaynaklarında kullanılır.

Şekil 4.2: J Kaynak Uygulumaları

4.3. Parcaları “J” Birleştirme Kaynağını Yapacak Şekilde Puntalama Şekil 4.3’ de gösterildiği gibi iki parcadan bir tanesine “J” kaynak ağzı açılır,

puntalama kurallarına uyularak puntalanır.

Şekil 4.3: “J” Kaynak Ağzını Puntalama

Destek Flanşı

J J

29

4.4. Ark Boyunu, Elektrot Açısını ve İlerleme Hızını Ayarlayarak Kök Dikiş Çekme Yatayda düz dikiş çekme modülüne bakarak; ark boyunu, elektrod açısını ve ilerleme

hızını ayarlayarak kök dikişi çekilir.

4.5. “J” Kaynağında Kaynak Ek Yerinin Doldurulması Kök dikiş (1) çekildikten sonra sırası ile diğer dikişler çekilir. Şekil 4.4

Şekil 4.4: “J” Kaynak Ağzı Ek Yerinin Doldurulması

4.6. Her Dikişten Sonrası Gerekli Temizliği Yapma Öğrenme faaliyeti 1’e bakınız.

30

4.7. Kaynakta Oluşan Hatalar Kaynaklarda iç ve dış hatalar olmak üzere iki çeşit hata oluşur. Bu hatalardan dış

hatalar Şekil 4.5’te, iç hatalar Şekil 4.6’ da şematik olarak gösterilmişt ir

Şekil 4.5: Kaynak Dış Hataları

Şekil 4.6: Kaynak İç Hataları

31

4.7.1. Gaz Boşluğu Kaynak işlemi sırasında açığa çıkan gazların kaynak metali içinde kalarak

oluşturdukları boşluklardır.(Şekil 4.7)

4.7.2. Curuf Kalıntısı

Curuf, kaynak işlemi sırasında arkın etkisi ile erimiş banyonun içine girerek curuf kalınt ısı oluşturur.(Şekil 4.8 )

Şekil 4.7: Gaz Boşlukları (Gözenekler)

Şekil 4.8: Curuf Kalıntısı

32

4.7.3. Kenar Yenmeleri (Yanma Olukları) Bu hata kaynak dikişi çekildikten sonra, kaynat ılacak parcada ve dikiş kenarlarında

oyuk veya çentik biçiminde gözükür. Amper ayarının yüksek olması ve elektroda fazla hareket yapt ırılması bu hataların oluşmasına neden olur. Oluklar ve çentikler dikiş boyunca sürekli veya kesintili olarak devam eder. (Şekil 4.9)

4.7.4. Çatlamalar

Kaynak yerinin bir hava akımı ile çabuk soğutulması veya düşük ortam sıcaklıkları, çatlama oluşumlarını kolaylaşt ırır.(Şekil 4.10)

Yanma olukları

Kesintili kenar yenmesi

Sürekli kenar yenmesi

Şekil 4.9: Kenar Yenmeleri

Şekil 4.10: Kaynak Dikişinde Oluşan Çatlamalar

33

4.7.5. Dikiş Fazlalığı Kaynak ilerleme hızının düşük olması, kalın çaplı elektrod kullanılması, amper

ayarının düşük olması, bu hatanın başlıca nedenleridir.(Şekil 4.11 a,b)

4.7.6. Dikiş Sarkması

Kaynak amper ayarının yüksek olması, kök aralığının gereğinden fazla olması, bu hatanın başlıca nedenleridir. (Şekil 4.12)

4.8. Kaynakların Gözle ve Mekaniksel Kontrolü Kaynak bağlant ılarının kendilerinden beklenen işlevleri yerine getirebilmeleri için

hata içermemeli ve önceden saptanmış mekanik özellikleri sağlamalıdır. Bunları belirlemek için; göz ile veya mekaniksel (tahribatlı) ve tahribatsız kontrol uygulanır. 4.8.1. Göz ile Kaynak Kontrolü

Çıplak gözle ve bir büyüteç yardımı ile kaynak bağlant ıları üzerinde birçok hata kolaylıkla görülebilir. Hatta bu konuda tecrübeli bir kişi kaynak hızı, akım şiddeti, ark boyu ve elektrod çapının uygun seçilip seçilmediğini dahi böyle bir kontrol sonucunda söyleyebilir. Gözle muayene sonucunda aşağıdaki hatalar kolaylıkla belirlenir

1- Yanma olukları 2- Uygun olmayan kaynak dikişi boyutları 3- İç köşe dikişlerinin asimetriliği 4- Yüzey çatlakları

Şekil 4.12 :Dikiş Sarkması

Şekil 4. 11 A: Dikiş Fazlalığı Şekil 4.11 B: Dikiş Fazlalığı

34

5- Yüzeye çıkmış gözenekler 6- Uygun olmayan dikiş t ırt ılları 7- Kraterler 8- Yeniden başlama noktaları 9- Kök pasolarda nufuziyet azlığı veya fazlalığı

4.8.2. Mekaniksel Kontroller Mekaniksel kontrol yöntemlerinde parçalar tahrip oldukları için kullanılmazlar, bu nedenle parçalar numune parçalar üzerinde kontrol yapılır.

Çekme deneyi Çentik vurma deneyi Sertlik deneyi Eğme ve katlama deneyi

35

UYGULAMA FAALİYETİ (Yatayda “J” kaynağı )

İşlem Basamakları Öneriler

Parcaların birleşt irme kenarlarına makine yardımı ile –J- kaynak ağzı açınız


Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağlayınız

Kaynat ılacak ucu flanşa temas edecek şekilde gönyesinde tutunuz

Parcanın kaynat ılacacak ucunu flanşa yerleşt irdikten sonra puntalayınız



Ark boyu, elektrod açısı ve hareketi vererek uygun kaynak hızı ile ikinci dikişi iç köşe kaynağı olarak çekin



Örnek Uygulama Bu işlemleri yaparken modül öğretmeninizden yardım alınız. Aşağıda Şekil 4.13’te verilen “J” kaynak ağzını oluşturmak için size verilen iki adet

parçadan bir tanesine kaynak ağzı açınız.

Kullanı lacak Araç ve Gereçler 1. 100x40x20 mm 2 adet lama 2. Kaynak ağzı açma takımları

Şekil 4.13: “J” Kaynak Ağzı


36

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyiniz ÖLÇME SORULARI (Çoktan Seçmeli Sorular) 1- Aşağıdaki şekillerden hangisi “J” kaynak ağzıdır? 2- “J” Kaynak ağzı hangi araçla açılır? A) Oksijenle kesme ile B) Eğe ile C) Zımpara taşı ile 3- Aşağıdaki kaynak ağızlarının hazırlanışı hangisinde ekonomik değildir? A) “J” Kaynak ağz B) “X” Kaynak ağzı C) “K” Kaynak ağzı D) “V” Kaynak ağzı 4- Aşağıdaki hangi konumda J kaynak ağzı kullanılmaz? A) Yatay konumda küt alın birleşt irmelerde B) İç köşe birleşt irmelerde C) Köşe kenar birleşt irmelerde D) Bindirme kaynaklarında 5- Aşağıdakilerden hangisi dış hata değildir? A) Sıçramalar B) Yanma olukları C) Kökte sarkma D) Gaz boşluğu 6- Aşağıdakilerden hangisi iç hata değildir A) Çatlak B) Gaz boşluğu C) Curuf kalınt ısı D) Birleşme hatası 7- Kaynak işlemi sırasında açığa çıkan gazların kaynak metali içinde kalarak oluşturdukları boşluk hatalarına ne denir? A) Gaz boşluğu B) Curuf kalınt ısı C) Yanma oluğu D) Çatlama 8- Kaynak dikişi kenarlarında ve esas metalde meydana gelen oyuklara ne denir? A) Curuf kalınt ısı B) Gaz boşluğu C) Yanma oluğu D) Çatlama 9- Akım şiddetinin ve kaynak dikiş hızının yüksek olması, elektroda fazla hareket yapt ırılması kaynak sırasında elektrotun yanlış açıda tutulması hangi hatanın oluşumuna neden olur? A) Yanma olukları B ) Gaz boşluğu C ) Dikiş fazlalığı D) Dikiş sarkması

10- Göz ile kontrolde aşağıdaki hatalardan hangisi tespit edilemez? A) Yanma olukları B) Gaz boşlukları C) Yeniden başlama noktaları D) İç köşe kaynaklarının asimetriliği

A) B) C) D)


37

PERFORMANS DEĞERLENDİRME Verilen faaliyetler doğrultusunda yapt ığınız çalışmaları aşağıdaki kriterlere göre

değerlendiriniz. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

EVET

HAYIR

Parcanın bir tanesinin birleşt irme kenarına makine yardımı ile -J- kaynak ağzı açt ınız mı?

Kaynak makinesini çalışt ırıp, kaynak amper ayarını yapt ınız mı? Elektrodu kaynak pensesine uygun biçimde bağladınız mı?

Kaynat ılacak ucu flanşa temas edecek şekilde gönyesinde tuttunuz mu?

Parcanın kaynat ılacak ucunu flanşa yerleşt irdikten sonra puntaladınız mı?



Ark boyu, elektrod açısı ve hareketi vererek uygun kaynak hızı ile ikinci dikişi iç köşe kaynağı olarak çektiniz mi?


Uygulamalarda hatanız var ise eksikliklerinizi tamamlayınız. Eğer cevaplarınızın

tamamı Evet ise modül değerlendirmeye geçiniz.

PERFORMANS TESTİ

38

CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI ÖĞRENME FAALİYETİ-3 CEVAP ANAHTARI

1 C 2 B 3 D 4 C 5 B 6 A 7 B 8 D 9 A 10 B

1 B 2 A 3 C 4 A

1 D

2 A

3 A

4 D 5 B

CEVAP ANAHTARLARI

39

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 CEVAP ANAHTARI DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaşt ırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz.

Bu faaliyette gördüğünüz konular ile ilgili; eksiklerinizi faaliyete tekrar dönerek, araşt ırarak veya ders öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.

1 A 2 D 3 A 4 D 5 D 6 D 7 A 8 C 9 A 10 B

40

MODÜL DEĞERLENDİRME Modül faaliyetleri ve araşt ırma çalışmaları sonunda kazandığınız bilgi ve becerilerin

ölçülmesi için öğretmeniniz size ölçme araçları uygulayacakt ır Ölçme sonuçlarına göre sizin modül ile ilgili durumunuz öğretmeniniz tarafından

değerlendirilecektir. Bu değerlendirme için öğretmeninize başvurunuz.

MODÜL DEĞERLENDİRME

41

KAYNAKLAR OĞUZ Burhan, Ark Kaynağı Oerlikon Yayınları , İST. 1986

BÖHLER T İC. SAN. A.Ş. Kaynakcı El Kitabı, Böhler Yayını – Kartal, İST

ANIK Selahattin, Kutsal TÜLBENTCİ, Erdinç KALUÇ Ö rtülü Elektrodlar İle Elektrik Ark Kaynağı , Gedik Holding Yayınları, İST,1991

ANIK Selahattin, Kutsal TÜLBENTCİ, Erdinç KALUÇ, Murat VURAL, Selim CENGİZ, Tanju BİLGEN, Uluslar Arası Kaynak Teknolojisi’ 96 Sempozyum Bildirileri Gedik Holding Yayınları, İST 1996

KAYNAKLAR

Documents

Microsoft Word - YATAYDA KALIN PARÇALARIN KAYNAĞI