MIKENA

Prvo kulturno središte drevnih civilizacija u Evropi predstavlja grad-tvrđava Mikena, koji se nalazi na jugu

Peloponeza.

Mikenska kultura se razvila oko 3000 godine p.n.e, a vrhunac doživljava u drugoj polovini drugog milenijuma. Grad nalik na tvrđavu ukazuje na ratničku prirodu njenih

stanovnika.

Pohod Mikenjana na maloazijski grad Troju opisao je grčki pesnik Homer u epu “Ilijada”.

Mikenski junaci među kojima su bili Agamemnom, Menelaj i kralj Itake Odisej napali su Troju kako bi vratili Menelajevu ženu Jelenu koju je preoteo trojanski kraljević Paris.

• Mikenjani su pobedili Trojance tako što su se u grad uvukli u velikom drvenom konju.

• Troja je tada razrušena, ali je grad obnavljan i rušen još nekoliko puta u istoriji.

• Povratak ratnika opisan je u epu “Odiseja” koji govori o kralju ostrva Itake Odiseju i njegovim lutanjima morem, na putu kući.

Dugo se smatralo da “Ilijada” i “Odiseja” opisuju izmišljene događaje.

Nemački trgovac i arheolog amater

Hajnrih Šliman bio je uveren da u tim epovima ima istine i da se trojanski rat zaista odigrao. Preselio se u Grčku i posle dugog istraživanja uspeo je oko 1879. godine da otkrije Troju, u blizini današnjeg grada Hisarlika u Maloj Aziji.

Pošto je dokazao da je priča o Troji istinita, nekoliko godina kasnije uputio se na Peloponez da pronađe Mikenu. U iskopavanjima mu je pomagala njegova žena, Grkinja Sofija. Po otkivanju Mikene, Šliman je nastavio sa iskopavanjima dok nije pronašao susedni grad-tvrđavu Tirins.

Hajnrih Šliman na Lavljoj kapiji u Mikeni 1884-5. godine

Tvrđave opasane kiklopskim zidovima

• Mikena i Tirins su zidani od ogromnih kamenih blokova, bez upotrebe maltera. Zbog ogromnih dimenzija kamenih blokova, vladalo je verovanje da ova utvrđenja gradili kiklopi, mitoliška bića sa jednim okom, pa su i sami zidovi nazvani “kiklopski”.

Mikena se nalazila 18 km od mora, a Tirins između Mikene i obale, kao prva odbrana u

slučaju napada.

U grad opasan jakim zidinama ulazilo se kroz Lavlju kapiju, koja je ime dobila po ukrasu u vidu megalita teškog preko

30 tona, sa dve lavice koje se propinju, oslanjajući se šapama na središnji stub. Ovaj ukras ima heralidički

karakter i jedini je reljef ovog tipa u mikenskoj umetnosti.

Unutar zidina se nalazila kraljevska palata, čiji glavni prostor predstavlja megaron: zgrada pravougaonog oblika sa otvorenim ognjištem u sredini, u koju se ulazilo kroz trem sa stubovima na užoj strani. Vidimo krug koji je predstavljao ognjište.

Megaron je tip građevine iz koje će se razviti grčki hram: sa centralnom prostorijom u koju će biti smeštena statua božanstva (naos),

predvorjem (pronaos) i prostorijom namenjenom čuvanju žrtvenih darova u zadnjem delu (cela). Hram će kasnije biti dopunjen sa jednom

ili dve kolonade stubova.

Mikenska palata predstavlja splet megarona povezanih hodnicima.

Palata je bila ukrašena freskama sa ornamentima i prizorima iz rata i lova.

Sačuvan je izuzetno mali broj fresaka.

Unutar zidova otkrivena je okrugla nekropola sa većim brojem grobova, kao i nekoliko pojedinačnih grobnica.

Grobni krug A

Izvan zidina pronađena je grobnica u obliku košnice, sa otvorenim prilaznim hodnikom ozidanim masivnim kamenim kvaderima.

• Ulaz u grobnicu je monumentalan.

• Prečnik centralne prostorije, koja ima oblik košnice (tolos) je 15 m.

• Pored se nalazi manja prostorija u kojojje bio smešten sarkofag.

Tolos je tip građevine kružnog oblika, sa kupastim kamenim svodom, nalik na košnicu. Ovaj tip zgrađevine javlja se i u drugim civilizacijama, a u to vreme posebno je

čest na jugu Apeninskog poluostrva.

Mikenjani su bili dobri moeplovci i između 1400. i 1300. godine p.n.e. plovili su do zapadnog Sredozemlja, Sicilije i Apulije, o čemu svedoče

ostaci grnčarije i kuće sa konusnom kupolom.

U južnoj Italiji nađene su i votivne figure od pečene gline, kakve su otkrivene i u Mikeni i Tirinsu.

Mikenske grobnice su služile i kao riznice u koje je polagan dragoceni ratni plen i zlato kraljeva.

Tela samih kraljeva posle smrti su prekrivana zlatnim nakitom, a lica su im pokrivale zlatne maske.

Najpoznatija je Agamemnonova zlatna maska. Otkrio ju je Hajnrih Šliman u Mikeni 1876. godine. Pre toga je u Troji

pronašao zlatne predmete za koje je verovao da predstavljaju Prijamovo blago.

Izuzetan primerak zlatarske veštine predstavlja pehar iz Vafija.

Pored Atrejeve grobnice, u Mikenu su identifikovane Klitemnestrina i Agamemnonova grbnica.

Ostaci žitnice prepoznati su po ugljenisanim tragovima žitarica.

Posuda za ceđenje maslinovog ulja.

Pločica sa linearnim pismom B iz kuće trgovca uljem

Tirins

Tirins