MANASTIR UREVI STUPOVI KAO SPOMENIK KULTURE OD IZUZETNOG
ZNAAJA
Uopteno o manastiru
urevi stupovi su manastir SPC, posveen svetom oru koji se nalazi na
brdu iznad Novog Pazara, u Starom Rasu.urevi stupovi su jedan od
najstarijih srpskih manastira.
Uopteno o manastiru
Manastir je podigao veliki upan Stefan Nemanja u prvim godinama
posle stupanja na presto velikog upana (izgradnja je zavrena 1171.
godine), a crkva je oslikana oko 1175. godine.
Uopteno o manastiru
Manastir postoji ve preko 830 godina, a od toga je 300 godina u
ruevinama i 40 godina se obnavlja. Danas je manastir velikim delom
obnovljen. U manastiru ivi 5 monaha i 2 iskuenika.
Uopteno o manastiru
O posebnom znaaju manastira, pored starih biografskih tekstova,
govori i izuzetan poloaj manastira podignutog na samom vrhu
istaknutog uzvienja, kao i osobena arhitektura crkve svetog ora sa
dve kule-stolpa/stupa koji su dali kasniji naziv i crkvi i
manastiru - urevi stupovi.
Istorija manastira
Prema kazivanju njegovog biografa i sina, potonjeg srpskog kralja
Stefana Prvovenanog, Nemanja se za vreme svoga zatoenitva u jednoj
peini zavetovao da e izgraditi hram i posvetiti ga Svetom oru, kome
se tokom ivota molitvenim reima vie puta usrdno obraao za
pomo.
Istorija manastira
Poto je preuzeo vrhovnu vlast u srpskim zemljama (1166.), Nemanja
je otpoeo gradnju manastira. Crkva je zavrena 1171. godine, kako
svedoi ktitorski natpis na zapadnom portalu hrama. Neto kasnije,
oko 1175. godine, crkva je i oslikana, a manastir je odmah stekao
veliki ugled kao prva vladarska zadubina dinastije Nemanjia.
Istorija manastira
Na izuzetnom poloaju, nedaleko od katedralnog hrama rake
episkopije, na starim duhovnim temeljima, ovaj manastir zasniva
hriansku misao o srpskoj dravnosti - misao o potpunom skladu vere i
drave koju je ugradio Stefan Nemanja u temeljne vrednosti srpskog
drutva. Pod njegovim svodovima sticao je i mladi Rastko Nemanji
svoja prva duhovna iskustva.
Istorija manastira
Za vreme svoje vladavine, a zatim do kraja ivota, o unapreenju
manastirske zajednice starao se kralj Dragutin, koji je dogradio
manastirsku crkvu i oslikao njenu pripratu. Ulaznu kulu
manastirskog kompleksa pretvorio je u kapelu i namenio joj funkciju
grobne crkve.
Istorija manastira
U kapeli je prikazan i kralj Dragutin sa modelom crkve u ruci. Po
izriitij elji ovog vladara, koji je pred smrt primio monaki in i
ime Teoktist, on je iz "sremske zemlje" u kojoj je iveo, prenet u
manastir Svetog ora i tu sahranjen (1316.). Seanje na ovog vladara
i njegov doprinos procvatu manastira ostali su u uspomeni potonjih
narataja.
Istorija manastira
Posle srednjeg veka, u istoriji crkve i manastira mogu se izdvojiti
tri glavna perioda:vreme turske vlasti i ouvanja kontinuiteta ivota
u manastiru do kraja XVII veka vreme naputanja manastira krajem
XVII veka i njegovog ruenja zakljuno sa XX vekomvreme istraivanja,
zatite i obnove manastira
Istorija manastira
Manastirski konak je izgraen 2002. godine.Izgradnja konaka je
predstavljala kljuni trenutak za obnovu manastira.
Ispred manastira je sagraena manja graevina koja predstavlja muzej
koji slui za zatitu i izlaganje najznaajnijih fragmenata sa crkve i
drugih graevina.
Arhitektura
Stupovi su izgraeni karakteristinim stilom koji predstavlja
jedinstvenu sintezu dve graditeljske koncepcije srednjega veka,
vizantijske arhitekture na Istoku i romanske arhitekture na
Zapadu.
Arhitektura
Crkva svetog ora ima vano mesto u formiranju ove arhitekture,
poznate pod nazivom Raka kola, kao graevina kojom zapoinje ova
stvaralaka epoha u arhitekturi srednjovekovne Srbije.
Arhitektura
urevi stupovi su graevina sa nizom arhitektonskih i graditeljskih
inovacija u graditeljstvu tog vremena. Tu spadaju karakteristine
kule - stupovi, boni vestibili, elipsasta kupola, nepravilan oblik
oltarskog prostora kao i specifino reenje centralnog kupolnog
prostora crkve.
Freske
Od prvobitnog ivopisa u crkvi je ostalo veoma malo tragova. Meutim
o njemu se zna preko starih fotografija koje su nastale izmeu dva
svetska rata, kao i iz prvih istraivanja N. L. Okunjev. Posle
Drugog svetskog rata jedan deo dekoracije i fresaka je skinut sa
zidova i prenet u Narodni muzej u Beogradu.
Akcija ,, OBNOVIMO SEBE PODIGNIMO STUPOVE
Misionarska i prilonika akcija pod nazivom "Obnovimo sebe,
podignimo Stupove", u kojoj uestvuju brojne dravne, kulturne i
naune institucije, sportisti, muziari, umetnici i mnogi drugi,
predstavlja zajedniko ime za sve aktivnosti koje se preduzimaju u
cilju kako obnove manastira urevi stupovi u Rasu, tako i duhovnog
prosvetljenja srpskog naroda.
