MİLLİ GELİRMİLLİ GELİR

Ekonomik RefahEkonomik Refah

• Bir toplumda kıt mal ve hizmetlerden Bir toplumda kıt mal ve hizmetlerden elde edilen haz ve tatmin elde edilen haz ve tatmin duygularının toplamıdır.duygularının toplamıdır.

• Bir ülke ekonomisinin refah düzeyi Bir ülke ekonomisinin refah düzeyi ile ülkede üretilen mal ve hizmet ile ülkede üretilen mal ve hizmet miktarı arasında çok sıkı ve aynı miktarı arasında çok sıkı ve aynı yönlü bir ilişki vardır. yönlü bir ilişki vardır.

Milli Gelirin HesaplanmasıMilli Gelirin Hesaplanması

• Gerek ekonominin Gerek ekonominin mevcut durumunumevcut durumunu ve gerekse ekonomide meydana ve gerekse ekonomide meydana gelen gelen büyümeyibüyümeyi veya veya duraklamayıduraklamayı ortaya koyabilmek için, ortaya koyabilmek için, bir bir ekonomide üretilen mal ve hizmetleri ekonomide üretilen mal ve hizmetleri rakama döküprakama döküp hesaplamak gerekir. hesaplamak gerekir.

GSYİH ile İLGİLİ İKİ SORUGSYİH ile İLGİLİ İKİ SORU

• Nihai mal ve hizmetleri kim Nihai mal ve hizmetleri kim tüketirtüketir ? ?

• GSYİH’dan kimler pay alır? GSYİH’dan kimler pay alır?

MAL VE HİZMETLER KİMLER MAL VE HİZMETLER KİMLER TARAFINDAN SATIN ALINIR??TARAFINDAN SATIN ALINIR??

GSYİHGSYİH TüketimTüketim Özel Özel Kamu Kamu Net Net Harcamaları Harcamaları YatırımYatırım HarcamalarıHarcamaları İhracatİhracat

HarcamalarıHarcamaları

TüketicilerTüketiciler FirmFirmalaralar Hükümet Hükümet YurtdışıYurtdışı ve ve yerelyerel se sekkttöör: r: belediyeler belediyeler ihracatihracat eksieksi ithalatithalat

GSYİHGSYİH veve GSMHGSMH

• Gayri Safi Yurt içi HasılaGayri Safi Yurt içi Hasıla (G (GSYİHSYİH))– Yurtiçinde bulunan üretim faktörlerince Yurtiçinde bulunan üretim faktörlerince

yaratılan gelir yaratılan gelir • Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH)

– Bir ülkenin vatandaşları tarafından yurt Bir ülkenin vatandaşları tarafından yurt içinde ve yurt dışında yaratılan gelir içinde ve yurt dışında yaratılan gelir

GSYİHGSYİH veve GSMHGSMH

• Net Dış Alem FaktörNet Dış Alem Faktör GelirleriGelirleri=Dış =Dış Ülkelerden Elde Edilen Faktör Ülkelerden Elde Edilen Faktör Gelirleri-Dış Ülkelere Yapılan Faktör Gelirleri-Dış Ülkelere Yapılan Faktör Geliri ÖdemeleriGeliri Ödemeleri

• GSMHGSMH = GSYİH + Net Dış Alem = GSYİH + Net Dış Alem Faktör GelirleriFaktör Gelirleri

• GSYİHGSYİH = GSMH - Net Dış Alem = GSMH - Net Dış Alem Faktör GelirleriFaktör Gelirleri

Milli Gelirin üç hasaplama Milli Gelirin üç hasaplama yöntemiyöntemi

Bir ekonomide bir yılda üretilen nihai Bir ekonomide bir yılda üretilen nihai malların malların piyasa değeripiyasa değeri, hem alıcıların bu , hem alıcıların bu malları satın almak için ödedikleri malları satın almak için ödedikleri para para miktarınamiktarına, , hem de üretim faktörlerinin hem de üretim faktörlerinin elde ettikleri elde ettikleri gelirleringelirlerin toplamına eşittir. toplamına eşittir.

1.1. Üretim Yöntemi Üretim Yöntemi 2.2. Harcama YöntemiHarcama Yöntemi3.3. Gelir YöntemiGelir Yöntemi

Milli Gelirin üç hasaplama yöntemiMilli Gelirin üç hasaplama yöntemi• Üretim YöntemiÜretim Yöntemi

– Ekonomideki yaratılan katma değerin Ekonomideki yaratılan katma değerin toplamıtoplamı• GSYİH = (Tüm) İşletmelerin Katma GSYİH = (Tüm) İşletmelerin Katma

Değerlerinin ToplamıDeğerlerinin Toplamı

Kumaş Üretim Değeri

Üretim AşamalarıPiyasa Satış Değeri ( YTL)

Katma Değer(YTL)

Ara mallarPamuk/Çiftçi 5000 5000Pamuk lifi/Çırçırcı 6000 1000İplik/İplik Fabrikası 8000 2000Nihai MalKumaş/Dokuma Fabrikası

12000 4000

TOPLAM 31000 12000

Milli Gelirin üç hasaplama yöntemiMilli Gelirin üç hasaplama yöntemi• Harcama YöntemiHarcama Yöntemi

– Ekonomideki tüm harcamaların toplamıEkonomideki tüm harcamaların toplamıY = C + I + G + X - Y = C + I + G + X - MM

• Dayanıklı MallarDayanıklı Mallar

• Dayanıksız MallarDayanıksız Mallar

• HizmetlerHizmetler

TÜKETİMTÜKETİM HARCAMALARI (C)HARCAMALARI (C)

YATIRIMYATIRIM HARCAMALARI (I)HARCAMALARI (I)• Yıl boyunca yeni tesisat ve ekipmanlara yapılan Yıl boyunca yeni tesisat ve ekipmanlara yapılan

harcamalar, harcamalar, • Yeni inşa edilen evler,Yeni inşa edilen evler,• Envanter stok artışı,Envanter stok artışı,Brüt YatırımBrüt Yatırım –– İş alemi tarafından bina, makina İş alemi tarafından bina, makina

teçhizat ve stoklar için yapılan harcamalar toplamıteçhizat ve stoklar için yapılan harcamalar toplamıAmortisman Amortisman – – Yıpranma- aşınma payıYıpranma- aşınma payıNet Net YatırımYatırım –– Brüt yatırımdan amortismanın Brüt yatırımdan amortismanın

çıkarılması ile hesaplanır.çıkarılması ile hesaplanır.

KAMU HARCAMALARI (G)KAMU HARCAMALARI (G)• Devletin üstlendiği fonksiyonları yerine Devletin üstlendiği fonksiyonları yerine

getirebilmek amacıyla tüm kamu kurumları getirebilmek amacıyla tüm kamu kurumları tarafından yapılan mal ve hizmet alımları tarafından yapılan mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemeler karşılığında yapılan ödemeler

TRANSFER TRANSFER ÖDEMELERİÖDEMELERİ

• Devletin sosyal amaçlarla bireylere yaptığı Devletin sosyal amaçlarla bireylere yaptığı ödemelerdir. ödemelerdir.

• Cari üretim karşılığında yapılan harcamalar Cari üretim karşılığında yapılan harcamalar olmadıkları için kamu harcamalarına dahil olmadıkları için kamu harcamalarına dahil edilmezler. edilmezler.

NET NET İHRACATİHRACAT• Yabancıların bizim ürettiğimiz mal ve hizmetlere yaptıkları Yabancıların bizim ürettiğimiz mal ve hizmetlere yaptıkları

harcamalar (ihracat) (EX ) ile yabancıların ürettiği mal ve harcamalar (ihracat) (EX ) ile yabancıların ürettiği mal ve hizmetlere bizim yaptığımız harcamalar (ithalat) (IM ) hizmetlere bizim yaptığımız harcamalar (ithalat) (IM ) arasındaki farka eşittir .arasındaki farka eşittir .

Ticaret AçığıTicaret Açığı – – ithalat ihracattan fazla olduğunda ortaya çıkarithalat ihracattan fazla olduğunda ortaya çıkar;;Ticaret FazlasıTicaret Fazlası -- -- ihracat ithalattan fazla olduğunda ortaya ihracat ithalattan fazla olduğunda ortaya

çıkarçıkar; ;

Milli Gelirin üç hasaplama yöntemiMilli Gelirin üç hasaplama yöntemi• Harcama YöntemiHarcama Yöntemi

– Ekonomideki tüm harcamaların toplamıEkonomideki tüm harcamaların toplamıY = C + I + G + X - Y = C + I + G + X - MM

Milli Gelirin üç hasaplama yöntemiMilli Gelirin üç hasaplama yöntemi• Gelir YöntemiGelir Yöntemi

– Üretim faktörlerine ödenen gelirlerin Üretim faktörlerine ödenen gelirlerin toplanmasıtoplanması

– GSYİH = (Ücret + Rant + Faiz + Kâr) + GSYİH = (Ücret + Rant + Faiz + Kâr) + Dolaylı Vergiler+AmortismanlarDolaylı Vergiler+Amortismanlar

Safi Milli Hasıla (SMH)Safi Milli Hasıla (SMH)

SMH = GSYİH - AmortismanlarSMH = GSYİH - Amortismanlar

MİLLİ GELİRMİLLİ GELİR

MG = SMH – Dolaylı VergilerMG = SMH – Dolaylı Vergiler

Kişisel GelirKişisel Gelir

Kişisel GelirKişisel Gelir = = MGMG – – Kazanılan fakat Kazanılan fakat alınmayan geliralınmayan gelir( Kurumlar vergisi+ ( Kurumlar vergisi+ Dağıtılmayan Kârlar + Sosyal Güvenlik Prim Dağıtılmayan Kârlar + Sosyal Güvenlik Prim Ödemeleri ) + Ödemeleri ) + Alınan fakat kazanılmamış Alınan fakat kazanılmamış gelirgelir (kamu ve özel sektör transfer (kamu ve özel sektör transfer ödemeleri)ödemeleri)

Kullanılabilir GelirKullanılabilir Gelir

• Kullanılabilir Gelir = Kişisel Gelir – Kullanılabilir Gelir = Kişisel Gelir – Dolaysız VergilerDolaysız Vergiler

• Kullanılabilir Gelir = Tüketim Kullanılabilir Gelir = Tüketim Harcamaları(C) + Tasarruf (S)Harcamaları(C) + Tasarruf (S)

GSMH ÖzetGSMH Özet

GSMHGSYİH

NFG

C

I

G

X-M

NYİH

Yıpranma

YİH

Dolaylı Vergiler NFG

MG

Ücret

Kira

KârFaiz

KişiselGelir

NetHük.Gel

Harcana-BilirGelir C

S

Dolaysız vergiler

Üretim Yöntemi Gelir Yöntemi Harcama YöntemiTarım Sektörü Katma Değeri 500 Ücret ve Maaş 1000

Tüketim Harcamaları 2000

Sanayi Sektörü Katma Değeri 700 Kârlar 850

Yatırım Harcamaları 450

İnşaat Sektörü Katma Değeri 300 Kira 200

Kamu Harcamaları 1000

Ticaret Sektörü Katma Değeri 600 Faiz 450 Net İhracat 150

Hizmet Sektörü Katma Değeri 1500

GSYİH 3600 YİH 2500 GSYİH 3600

(+)Net Fak Geliri -200 (+)Net Fak.Gel -200 (+)Net Fak Gel -200

GSMH 3400 MG 2300 GSMH 3400

(-)Amortismanlar 400 (+) Dolaylı Vergiler 700 (-)Amortismanlar 400

SMH 3000 SMH 3000 SMH 3000

(-)Dolaylı Vergiler 700 (+)Amortisman 400(-)Dolaylı Vergiler 700

MG 2300 GSMH 3400 MG 2300

FİYAT DEĞİŞMELERİ VE FİYAT DEĞİŞMELERİ VE GSYİHGSYİH

• Mal ve hizmetlerin üretildikleri yılın Mal ve hizmetlerin üretildikleri yılın piyasa fiyatları üzerinden hesaplanan piyasa fiyatları üzerinden hesaplanan GSYİH değerine GSYİH değerine Cari fiyatlarla GSYİHCari fiyatlarla GSYİH veya veya Nominal GSYİHNominal GSYİH adı verilir. adı verilir.

NOMİNAL NOMİNAL GSYİHGSYİH

• 2006 Yılında,2006 Yılında,• 2000 adet ekmek ve 300 kg elma üretildiği 2000 adet ekmek ve 300 kg elma üretildiği

varsayılırsavarsayılırsa• Ekmek fiyatı; 1 YTLEkmek fiyatı; 1 YTL Elma fiyatı; 2 YTLElma fiyatı; 2 YTL• Nominal GSYİH = (2000x1) + (300x2) Nominal GSYİH = (2000x1) + (300x2) • Nominal GSYİH = 2600 YTLNominal GSYİH = 2600 YTL

REEL REEL GSYİHGSYİH

• Fiyat değişikliklerinin etkisinin Fiyat değişikliklerinin etkisinin giderilmesi amacıylagiderilmesi amacıyla, , belirli bir belirli bir yılda üretilen malların ve yılda üretilen malların ve hizmetlerin temel bir yılın piyasa hizmetlerin temel bir yılın piyasa fiyatları üzerinden değerinefiyatları üzerinden değerine reel reel GSYİHGSYİH denir. denir.

GSMH’daki Nominal ve GSMH’daki Nominal ve Reel DeğişmelerReel Değişmeler20042004 20052005 20062006

MiktarMiktar FiyatFiyat MiktarMiktar FiyatFiyat MiktarMiktar FiyatFiyat

EkmekEkmek 10001000 0.50.5 15001500 0.750.75 20002000 11

ElmaElma 100100 11 200200 1.51.5 300300 22

CariCariGSYİHGSYİH

600 YTL600 YTL 1425 YTL1425 YTL 2600 YTL2600 YTL

ReelReelGSYİHGSYİH

600 YTL600 YTL 950 YTL950 YTL 1300 YTL1300 YTL

(1500x0.5)+(200x1)= 950 = 2005 Reel GSYİH

(2000x0.5)+(300x1)= 1300 = 2006 Reel GSYİH

Nominal GSMH ’nın Reel Nominal GSMH ’nın Reel GSMH ’ya Çevrilmesi GSMH ’ya Çevrilmesi

• Nominal GSMH’yı reel GSMH ya Nominal GSMH’yı reel GSMH ya çevirebilmek için çevirebilmek için GSMH DeflatörüGSMH Deflatörü adı adı verilen endeks sayılarına ihtiyaç verilen endeks sayılarına ihtiyaç vardır. vardır.

• GSMH Deflatörüne, GSMH Deflatörüne, GSMH Zımni GSMH Zımni Fiyat DeflatörüFiyat Deflatörü adı da verilmektedir. adı da verilmektedir.

GSMH DeflatörüGSMH Deflatörü

• GSMH Deflatörü, belirli bir baz GSMH Deflatörü, belirli bir baz (temel) yıla göre GSMH’yı meydana (temel) yıla göre GSMH’yı meydana getiren bütün mal ve hizmetlerin getiren bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeleri gösteren fiyatlarındaki değişmeleri gösteren bir endeks sayısıdır. bir endeks sayısıdır.

• Türkiye’de GSMH Deflatörü TÜİK Türkiye’de GSMH Deflatörü TÜİK tarafından hesaplanır tarafından hesaplanır

YıllarYıllar Nominal GSMHNominal GSMH(Milyar TL)(Milyar TL)

Reel GSMHReel GSMH(Milyar TL)(Milyar TL)

GSMH DeflatörüGSMH Deflatörü(1987=100)(1987=100)

19951995 78548877854887 9905299052 79.379.319961996 1497806714978067 106078106078 141.2141.219971997 2939326229393262 114874114874 255.9255.919981998 5351833253518332 119303119303 448.6448.619991999 7828296778282967 112044112044 654.5654.520002000 125596129125596129 119144119144 1054.11054.120012001 176483953176483953 107783107783 1637.41637.420022002 273463168273463168 116165116165 2354.12354.1

Reel GSMHReel GSMH

• Reel GSMH = ( Nominal GSMH / Reel GSMH = ( Nominal GSMH / GSMH Deflatörü) x 100GSMH Deflatörü) x 100

• Nominal GSMH = ( Reel GSMH x Nominal GSMH = ( Reel GSMH x GSMH Deflatörü) / 100GSMH Deflatörü) / 100

Kişi Başına Milli GelirKişi Başına Milli Gelir

• Kişi Başına Düşen Kişi Başına Düşen Milli GelirMilli Gelir Milli GelirMilli Gelir = -------------------------= -------------------------• Ülke NüfusuÜlke Nüfusu

• Fert başına düşen milli gelir iktisadi refahın Fert başına düşen milli gelir iktisadi refahın ölçüsüdür.ölçüsüdür.

Kişi başına milli gelir 15000 – 40000 dolar civarında olan ülkeler

Yüksek derecede gelişmiş ülkeler

Batı Avrupa, Kuzey Amerika, Japonya

Kişi başına milli gelir 5000 – 15000 dolar civarında olan ülkeler

Orta derecede gelişmiş ülkelerİsrail, Rusya, Türkiye

Kişi başına milli gelir 5000 ‘in doların altında

olan ülkelerAz gelişmiş ülkeler

Sudan, Nijerya

Satın Alma Gücü Paritesi Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP)(SAGP)

• İki ülkenin iktisadi refahını karşılaştırırken, söz İki ülkenin iktisadi refahını karşılaştırırken, söz konusu ülkelerin belirli bir yıldaki dolar konusu ülkelerin belirli bir yıldaki dolar cinsinden fert başına düşen GSMH’larının cinsinden fert başına düşen GSMH’larının kullanılır. kullanılır.

• Örnek olarak fert başına düşen GSMH sı 30 Örnek olarak fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan bir A ülkesi ile 3 bin dolar olan bin dolar olan bir A ülkesi ile 3 bin dolar olan bir B ülkesini ele alalım. Buna göre A ülkesinin bir B ülkesini ele alalım. Buna göre A ülkesinin iktisadi refahı B ülkesininkinden on kat daha iktisadi refahı B ülkesininkinden on kat daha fazladır.fazladır.

• Acaba gerçekte durum böyle midir? Acaba gerçekte durum böyle midir? • Bu soruyu cevaplandırabilmek için her iki Bu soruyu cevaplandırabilmek için her iki

ülkenin iç fiyat seviyelerini de dikkate almak ülkenin iç fiyat seviyelerini de dikkate almak gerekir.gerekir.

Satın Alma Gücü Paritesi Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP)(SAGP)

• Örnek olarak domates fiyatlarını inceleyelim.Örnek olarak domates fiyatlarını inceleyelim.• Fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan A Fert başına düşen GSMH sı 30 bin dolar olan A

ülkesinde ülkesinde domatesin kilosu 5 dolardomatesin kilosu 5 dolar, buna karşılık fert , buna karşılık fert başına düşen GSMH sı 3 bin dolar olan B ülkesinde başına düşen GSMH sı 3 bin dolar olan B ülkesinde domatesin kilosu 1 dolardomatesin kilosu 1 dolar ise ise

• Domates bakımından B ülkesi daha ucuzdur. Domates bakımından B ülkesi daha ucuzdur. • A ülkesi 30 bin dolar ile A ülkesi 30 bin dolar ile 6 bin kilo6 bin kilo domates alabilirken, domates alabilirken,• B ülkesi 3 bin dolar ile B ülkesi 3 bin dolar ile 3 bin kilo3 bin kilo domates domates

alabilmektedir. alabilmektedir. • Demek ki iki ülke arasındaki iktisadi refah farkı dolar Demek ki iki ülke arasındaki iktisadi refah farkı dolar

cinsinden hesaplandığı gibi cinsinden hesaplandığı gibi on kat değilon kat değil, bir doların , bir doların alabileceği domates cinsinden düşünürsek ancak alabileceği domates cinsinden düşünürsek ancak iki iki kattırkattır. .

Satın Alma Gücü Paritesi Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP)(SAGP)

• Satın alma gücü paritesi (SAGP), Satın alma gücü paritesi (SAGP), ülkelerülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını ortadan kaldıran para birimi dönüştürme ortadan kaldıran para birimi dönüştürme oranıdır. oranıdır.

• Eldeki toplu bir Eldeki toplu bir parapara pariteparite oranı ile farklı oranı ile farklı bir bir para biriminepara birimine dönüştürüldüğünde, tüm dönüştürüldüğünde, tüm ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler satın alınabilir.satın alınabilir.

BÜYÜME HIZIBÜYÜME HIZIÜlke nüfusu dikkate alınmadan MG'deki yıllık artış Ülke nüfusu dikkate alınmadan MG'deki yıllık artış hesaplandığında elde edilen artış, brüt büyüme hızını verir.hesaplandığında elde edilen artış, brüt büyüme hızını verir.

Örneğin MG bir yıl içinde % 5 artmışsa, yıllık brüt büyüme Örneğin MG bir yıl içinde % 5 artmışsa, yıllık brüt büyüme hızı % 5'dir.hızı % 5'dir.

Net büyüme hızı = brüt büyüme hızı - yıllık nüfus artışı Net büyüme hızı = brüt büyüme hızı - yıllık nüfus artışı Milli gelirin % 5 arttığı yılda, Milli gelirin % 5 arttığı yılda, nüfus % 1.5 artmışsanüfus % 1.5 artmışsaNet büyüme hızı = %5- %1 = % 3.5 Net büyüme hızı = %5- %1 = % 3.5 Ancak bir ülkede yıllık büyüme hızı, fert başına milli Ancak bir ülkede yıllık büyüme hızı, fert başına milli gelirdeki yüzde artış göz önüne alınarak hesaplanırsa gelirdeki yüzde artış göz önüne alınarak hesaplanırsa doğrudan doğruya net büyüme hızı elde edilir.doğrudan doğruya net büyüme hızı elde edilir.

Ekonomik BüyümeEkonomik Büyüme• Bir ülke ekonomisinin temel Bir ülke ekonomisinin temel

verilerinde bir yıldan diğer yıla ortaya verilerinde bir yıldan diğer yıla ortaya çıkan değişmelerdir.çıkan değişmelerdir.

– GSYİH’da bir yılda ortaya çıkan GSYİH’da bir yılda ortaya çıkan değişmelerdir.değişmelerdir.

EKONOMİK GELİŞME ve EKONOMİK GELİŞME ve KALKINMAKALKINMA

• Bir ülkenin gelişmesi hem milli Bir ülkenin gelişmesi hem milli gelirdeki reel artışı, hem ekonomideki gelirdeki reel artışı, hem ekonomideki yapısal değişmeyi hem de yapısal değişmeyi hem de toplumdaki sosyal, kültürel ve politik toplumdaki sosyal, kültürel ve politik değişimleri içerir.değişimleri içerir.

Ekonomik GelişmeEkonomik Gelişme

• Ekonomik büyümenin devamı olarak Ekonomik büyümenin devamı olarak o ekonomideki o ekonomideki sektörler arası sektörler arası bütünleşmenin, ekonomide yapısal bütünleşmenin, ekonomide yapısal değişimin olduğudeğişimin olduğu, elde edilen gelirin , elde edilen gelirin veya yaratılan refahın dengeli veya yaratılan refahın dengeli dağıldığını ortaya koyan süreçtir.dağıldığını ortaya koyan süreçtir.

Gelir Dağılımı Gelir Dağılımı • Lorenz Eğrisi, Lorenz Eğrisi, gelir dağılımınıgelir dağılımını açıklamakta kullanılan, açıklamakta kullanılan,

her iki ekseninde de yüzde değer bulunan bir eğridir. her iki ekseninde de yüzde değer bulunan bir eğridir. • 19051905 yılında yılında Max Otto LorenzMax Otto Lorenz tarafından gelir tarafından gelir

dağılımının ifade edilmesi amacıyla geliştirilmiştir.dağılımının ifade edilmesi amacıyla geliştirilmiştir.• Gelir dağılımı söz konusu olduğunda grafiği Gelir dağılımı söz konusu olduğunda grafiği

çaprazlamasına ikiye bölen doğru "tam eşitlik" çaprazlamasına ikiye bölen doğru "tam eşitlik" durumunu ifade eder. Bu durumda ülkedeki durumunu ifade eder. Bu durumda ülkedeki hane halklarınınhane halklarının %50'si gelirin %50'sine, %80'i %80'ine  %50'si gelirin %50'sine, %80'i %80'ine vb. sahiptir.vb. sahiptir.

• Zaman içinde eğrinin tam eşitlik doğrusundan Zaman içinde eğrinin tam eşitlik doğrusundan uzaklaşması, o uzaklaşması, o ülkeülke de gelir dağılımının bozulduğunu de gelir dağılımının bozulduğunu gösterir.gösterir.

LORENZ EĞRİSİLORENZ EĞRİSİ

Gini KATSAYISIGini KATSAYISI

• Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçmeye Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçmeye yarayan bir katsayıdır.yarayan bir katsayıdır.

• İtalyan istatistikçi İtalyan istatistikçi Corrado GiniCorrado Gini tarafından tarafından geliştirilen Gini katsayısı geliştirilen Gini katsayısı 19121912 tarihli bir tarihli bir makaleye dayanır. Katsayı 0 ile 1 arasında makaleye dayanır. Katsayı 0 ile 1 arasında değerler alır ve 1’e yakın değerler daha değerler alır ve 1’e yakın değerler daha büyük eşitsizliği ifade eder. büyük eşitsizliği ifade eder.

Gini KATSAYISIGini KATSAYISI

• Örneğin herkesin aynı gelire sahip olduğu Örneğin herkesin aynı gelire sahip olduğu bir toplumun Gini katsayısı 0 iken tüm bir toplumun Gini katsayısı 0 iken tüm gelirin bir kişide toplandığı (birden çok gelirin bir kişide toplandığı (birden çok kişinin var olduğu) toplumun Gini kişinin var olduğu) toplumun Gini katsayısı 1'dir.katsayısı 1'dir.

• Türkiye'de Gini katsayısı en son Türkiye'de Gini katsayısı en son ölçümlere göre % 0.49 dolayında olup ölçümlere göre % 0.49 dolayında olup dünyanın en adil olmayan gelir dünyanın en adil olmayan gelir dağılımlarından birisine işaret etmektedir. dağılımlarından birisine işaret etmektedir.

Gini KATSAYISIGini KATSAYISI• Macaristan 0.24 Gini katsayısıyla gelirin en Macaristan 0.24 Gini katsayısıyla gelirin en

fazla adil dağıldığı ülke konumundadır. fazla adil dağıldığı ülke konumundadır. • Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka ve Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka ve

İsveç 0.25İsveç 0.25• Slovakya 0.26, Finlandiya 0.27, Almanya ve Slovakya 0.26, Finlandiya 0.27, Almanya ve

Slovenya 0.28, Türkiye'den sonra gelir Slovenya 0.28, Türkiye'den sonra gelir dağılımı en bozuk ülke konumunda ise dağılımı en bozuk ülke konumunda ise 0.35'le Yunanistan, 0.36'yla İngiltere, 0.35'le Yunanistan, 0.36'yla İngiltere, İrlanda ve İtalya,İrlanda ve İtalya,

• 0.37'yle de Estonya gelmektedir. 0.37'yle de Estonya gelmektedir.

GSMH-GSYİH'NIN KULLANIMINDAKİ GSMH-GSYİH'NIN KULLANIMINDAKİ YETERSİZLİKLERYETERSİZLİKLER

• Piyasa dışı faaliyetlerPiyasa dışı faaliyetler • Kayıt dışı işlemlerKayıt dışı işlemler • Yeni ürünlerin ve kalite değişikliklerinin Yeni ürünlerin ve kalite değişikliklerinin

değerlendirilmesindeki güçlüklerdeğerlendirilmesindeki güçlükler • Tüm nihai mal ve hizmetlerin kapsanmasıTüm nihai mal ve hizmetlerin kapsanması • Üretimin yol açtığı olumsuz etkilerin dikkate Üretimin yol açtığı olumsuz etkilerin dikkate

alınmamasıalınmaması • Boş zamanın dikkate alınmamasıBoş zamanın dikkate alınmaması•

0 5 10 15 20 25 30Greece

ItalySpain

PortugalBelgiumSweden

GermanyFrance

HollandUnited

KingdomJapan

United StatesSwitzerland

GLOBAL PERSPECTIVEGSYİH’da Yeraltı ekonomisinin Payı

Source: The Journal of Economic Literature, 2000

İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ (İGE)(İGE)

• İGE hesaplama yönteminde İGE hesaplama yönteminde refah refah standardı, eğitim standardıstandardı, eğitim standardı ve ve sağlık sağlık standardıstandardı olmak üzere üç kriter olmak üzere üç kriter kullanılmaktadır.kullanılmaktadır.

• Refah standardıRefah standardı tatminkar bir yaşam tatminkar bir yaşam sürmeyi sağlayacak kaynaklara ulaşma, sürmeyi sağlayacak kaynaklara ulaşma,

• Refah Standardı,Refah Standardı, Kişi başına düşen milli Kişi başına düşen milli gelirin Satınalma Gücü Paritesi (SGP) ile gelirin Satınalma Gücü Paritesi (SGP) ile hesaplanması ile elde edilmektedir. hesaplanması ile elde edilmektedir.

İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ İNSANİ GELİŞME ENDEKSİ (İGE)(İGE)

• Sağlık standardıSağlık standardı uzun ve sağlıklı bir yaşama uzun ve sağlıklı bir yaşama karşılık gelmektedir. Sağlık standardı karşılık gelmektedir. Sağlık standardı endekste uzun ömür, olarak nitelendirilmekte endekste uzun ömür, olarak nitelendirilmekte ve yaşam beklentisi ile ölçülmektedir. ve yaşam beklentisi ile ölçülmektedir.

• Eğitim standardıEğitim standardı ise bilgi edinmeye karşılık ise bilgi edinmeye karşılık gelmektedir. iki değişkenle ölçülmektedir; gelmektedir. iki değişkenle ölçülmektedir; – yetişkinler arasındaki okuma-yazma oranıyetişkinler arasındaki okuma-yazma oranı– ortalama eğitim süresiortalama eğitim süresi

Sıra Sıra ÜlkeÜlke İnsani İnsani

Gelişme Gelişme Endeksi Endeksi DeğeriDeğeri

Ortalama Ortalama Yaşam Yaşam SüresiSüresi(yıl)(yıl)

Yetişkin Yetişkin OkuryazarlOkuryazarlık oranı ık oranı (% 15 yaş (% 15 yaş ve üstü)ve üstü)

Birleşik ilk-Birleşik ilk-orta orta öğretim öğretim brut brut okullaşma okullaşma oranıoranı(%)(%)

Kişi Kişi başına başına GSYİH GSYİH (satın (satın alma alma paritesi paritesi dolar)dolar)

11 NorveçNorveç 0.9650.965 79.679.6 100100 100100 38,45438,45422 IzlandaIzlanda 0.9600.960 80.980.9 100100 9696 33,05133,0513 3 AvusturalyaAvusturalya 0.9570.957 80.580.5 100100 113113 30,33130,33130 30 Çek Cum.Çek Cum. 0.8850.885 75.775.7 100100 8181 19,40819,40835 35 MacaristanMacaristan 0.8690.869 73.073.0 100100 8787 16,81416,81454 54 BulgaristanBulgaristan 0.8160.816 72.472.4 98.298.2 8181 8,0788,0786060 RomanyaRomanya 0.8050.805 71.571.5 97.397.3 7575 8,4808,4807676 Suudi Arab.Suudi Arab. 0.7770.777 72.072.0 79.479.4 5959 13,82513,8259191 ParaguayParaguay 0.7570.757 71.271.2 93.093.0 7070 4,8134,81392 92 Türkiye Türkiye 0.7570.757 68.968.9 87.487.4 6969 7,7537,753

9393 Sri LankaSri Lanka 0.7550.755 74.374.3 90.790.7 6363 4,3904,3909696 İran İran 0.7460.746 70.770.7 77.077.0 7272 7,5257,525177177 NijeryaNijerya 0.3110.311 44.644.6 28.728.7 2121 779779