Mindfulness Training and Practice for Effective Therapist ... · Eğitim ve Uygulamaları: Bir Meta-Sentez Çalışması . Mindfulness Training and Practice for Effective Therapist

Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2016; 8(4):337-353 doi: 10.18863/pgy.253439

Etkili Terapist Özellikleri İçin Farkındalık Eğitim ve Uygulamaları: Bir Meta-Sentez Çalışması Mindfulness Training and Practice for Effective Therapist Characteristics: A Meta-Synthesis Study İ. Volkan Gülüm

Öz Bu çalışmanın birincil amacı farkındalık temelli eğitim ve uygulamaların ruh sağlığı alanında eğitim

alan ya da çalışan bireyler tarafından nasıl deneyimleniyor olduğunu anlamaya çalışmaktır. Buna paralel olarak söz konusu eğitim ve uygulamaların etkili bir ruh sağlığı hizmeti sağlamak adına ne gibi faydalar sağlayabileceğine dair fikir edinmek de çalışmanın amaçları arasındadır. Ruh sağlığı alanında eğitim alan ya da bu alanda çalışanların farkındalık uygulamaları ve farkındalık eğitimini incelemeye yönelik olarak yürütülmüş 12 niteliksel araştırma meta-senteze dâhil edilmiştir. Meta-sentez sonucunda ortaya çıkan ana temalar, genel fayda, kuramsal ve kavramsal değişimler, kişilik özelliklerinde değişme-terapist kimliği, yeni beceriler-terapistlik biçiminde sıralanmıştır. Bu ana temalar içerisinde empati, merhamet, ilişki kurma becerisinde artış, kabul, seans içeriğiyle başa çıkabilme, odaklanma gibi kategoriler öne çıkmıştır. Sonuç olarak farkındalık odaklı eğitim ve uygulamaların ruh sağlığı alanında çalışanların hem kişisel hem de mesleki yaşamlarına olumlu katkılar sunduğu görülmüştür.

Anahtar sözcükler: Farkındalık, meta-sentez, terapist gelişimi.

Abstract The aim of this study was to conduct a meta-synthesis about mental health workers’ and/or stu-

dents’ experiences on mindfulness focused training and education. While doing that the aforemen-tioned trainings’ and practices’ advantageous on providing an effective mental health service were also examined. A total of 12 qualitative studies which were focused on mental health workers’ mindfulness training and practice were included to meta-synthesis. Main themes obtained from the meta-synthesis were, general benefit, theoretical and conceptual changes, changes in personality-therapist identity, new skills-therapist. Empathy, compassion, increase in relationship skills, ac-ceptance, handling better with session content and focusing were the categories those came to forefront among others. As a conclusion, mindfulness focused trainings and practices contribute to personal and professional life of the mental health workers.

Key words: Mindfulness, meta-synthesis, therapist training.

©2016, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar eISSN:1309-0674 pISSN:1309-0658

Gülüm 338

HANGİ terapi yaklaşımı daha etkilidir? Hangi terapi yaklaşımı hangi bozukluklar için etkilidir? Hangi terapi yaklaşımı hangi bozukluklarda daha etkilidir? Bunlar ve bunlara benzer sorular içlerinde hep bir ön kabul barındırmaktadır: Bir yaklaşımın ya da tekni-ğin diğer başka yaklaşımlara ve tekniklere üstün olması mümkündür ve durum zaten böyledir. Bize düşen bunun hangi yaklaşımlar ve teknikler lehine ya da aleyhine oldu-ğunu sınayabileceğimiz araştırmalar tasarlamaktır. Ancak bu sorular ve benzerleri terapi yaklaşımını sunan terapistin ve terapi hizmeti alan hastanın rolünün önemini en aza indirgemekte ve terapinin önemli sac ayaklarını, deyim yerindeyse yok saymaktadır. Psikoterapi araştırmalarının ilk dönemlerine ait olan bu soruların odağı daha sonra terapinin hangi ögesinin daha etkili olduğuna, sonra da bu etkinin nasıl ölçülebileceği-ne, süreç içerisinde nasıl bir değişim ve etki gösterdiğine yönelmiştir (Pachankis ve Goldfried 2007).

Bu türden sorular psikoterapi araştırmaları alan yazınında “psikoterapide etkili ola-nın terapilere özgü etkenler” olduğunu savunan araştırmacılarından gelmektedir. Bu araştırmacıların karşısında ise “ortak etkenler” yaklaşımını benimseyen araştırmacılar bulunmaktadır. Ortak etkenler modelini benimseyenler tüm psikoterapi türlerinde ortak bazı etkenlerin olduğunu ve bu etkenlerin değişimin esasını oluşturduğunu savunurken, psikoterapide esas olanın “özgül etkenler” olduğunu savunanlar psikoterapötik değişimi terapi türüne özgü özel bileşen ve etkenlere atfederler. Ancak araştırmalar incelendiğin-de psikoterapinin genel olarak etkili olduğu (Lambert ve Ogles 2004) ve teknikler arasında çok az düzeyde farklılıklar bulunduğu sıklıkla rastlanılan bir bulgudur (Stiles ve ark. 1986, Wampold 2007). Buna karşılık, ortak etkenler diye kavramsallaştırılan şeyle-rin kişilerarası ilişki olduğu ve özgül tekniklerin bu ilişkinin doğasından ayrı düşünüle-meyeceği vurgulanarak ortak etkenler yaklaşımı eleştirilmektedir (Butler ve Strupp 1986). Butler ve Strupp’a göre (1986) “teknikler, bireylerin dâhil olduğu belli etkile-şimler içerisinde anlam kazanmakta ve dolayısıyla da etkili olmaktadır” ve “psikoterapi, insani ilişkinin terapötik amaçlarla sistemli olarak kullanılmasıdır”. Yani, teknik olarak ifade edilen müdahalelerin yalıtılmış ortamlarda sunulmadığı, bunların terapötik ilişki bağlamında sunulduğu ifade edilmektedir (Safran ve ark. 2009).

Her ne kadar başlangıç noktaları aynı olmasa da her iki yaklaşım da terapinin yalı-tılmış bir ortamda sunulmadığını, terapist ve hastanın sürecin ayrılmaz bir parçası oldu-ğunu kabul ediyor oldukları görünmektedir. Bu iki kutbun ortaklaşması da psikoterapi sonuç araştırmalarından psikoterapi süreç araştırmalarına geçişle mümkün olmuştur. Kimileri için empatik yaklaşmak bir terapi yaklaşımın kullandığı bir teknik iken (örne-ğin şema terapi’deki empatik yüzleştirme) (Young ve ark. 2003) kimileri için terapi türünden bağımsız olarak her terapi yaklaşımında olan ve bir terapinin etkili olabilmesi için olmazsa olmaz olan bir terapist/terapi özelliğidir (Wampold 2015). İster esas olanın terapi yaklaşımı olduğu savunulsun isterse etkili sonuç verenin yaklaşımdan bağımsız özellikler olduğu, geldiğimiz noktada bazı terapist özelliklerinin öne çıktığı dikkat çekmektedir. Örneğin, bazı terapistlerin hastalarıyla daha iyi düzeyde bir ittifak kurdu-ğu ve dolayısıyla da daha iyi bir terapi sonucu elde edilebildiği belirtilmiştir (Wampold 2001, Baldwin ve ark. 2007). Çok sayıda araştırmacı etkili terapi ve terapist özellikleri-nin neler olduğunu belirlemeye çalışmıştır (Wampold 2007, Anderson ve ark. 2009). Bu çalışmaları yapan araştırmacıların bir kısmının görece daha teknik sayılabilecek “tedavi planı sunma ve açıklama”, “psikoterapi alan yazınındaki araştırma sonuçlarını takip etme” gibi özelliklere odaklandığı bir kısmının ise empati, sıcaklık, kabul, hastanın

Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar - Current Approaches in Psychiatry

339 Terapist Gelişimi ve Farkındalık

özelliklerinin farkında olma, esnek olma gibi daha çok kişilik özellikleriyle özdeşleştiri-lebilecek davranışlara odaklandığı gözlenmektedir (Wampold 2011). Ancak etkili tera-pist özelliklerine dair çalışma ve tartışmalardan görece bağımsız olarak terapistlerin terapi sonucunda açıkladıkları varyansın %5-8 arasında değiştiği bilinmektedir (APA Presidential Task Force on Evidence-Based Practice 2006).

Bu noktada öne çıkan etkili terapist özelliklerini geliştirmeye yönelik faaliyetlerin neler olabileceği ve bu anlamda alanda neler yapıldığına ilişkin sorular öne çıkmaktadır. Alan yazın incelendiğinde yukarıda bahsedilen özellikleri geliştirebilmek için iki temel yol olduğu görülmektedir. Bunlardan ilki, ruh sağlığı alanında eğitim alan bireylerin eğitim programları içerisine eklenecek derslerden faydalanmaktır. Bunun bir örneği Christopher ve arkadaşları tarafından eğitim programına önce seçmeli olarak eklenen daha sonra ise zorunlu ders olarak programa dâhil edilen (Christopher ve Maris 2010) “Zihin Beden Tıbbı ve Kendine Bakım Sanatı” adlı, farkındalık odaklı derstir. Bir diğer yol ise süpervizyon süreçleri içerisine belirli bazı teknik ve eğitimlerin bütünleştirilmesi-dir. Bunun örneği ise Safran ve arkadaşlarının süpervizyon programı içerisinde sunduk-ları farkındalık odaklı eğitimlerdir (Eubanks-Carter ve ark. 2015; Safran ve ark. 2014). Söz konusu eğitimlerin belirli bazı açılardan terapistlere yardımcı olduğu ve terapi içerisindeki davranışları olumlu anlamda yapılandırdığı örülmektedir. Örneğin Chris-topher ve arkadaşlarının çalışmaları sonucunda (Christopher ve Maris 2010) terapist adaylarının “terapist olarak kendilerine güven”, “ilişki kurma becerisinde artış” gibi konuların öne çıktığı görülebilirken, Safran ve arkadaşlarının (2014) çalışmasında söz konusu eğitimin seans içi kişilerarası süreçlere, terapistin kendi duygularını keşfetmesi-ne önemli oranda katkı sağladığı dikkat çekmektedir.

Görüldüğü üzere farkındalık odaklı eğitimler terapistlerin gelişimi için ön plana çıkmaktadır. Buradan hareketle farkındalık odaklı eğitimlerin terapistlerin kişisel yaşan-tıları ve mesleki yaşamlarına etkisinin ne ve nasıl olduğunun anlaşılması önem kazan-maktadır. Ancak öncellikle farkındalık kavramından ve farkındalık ile ilişkili bazı önemli çalışmalardan bahsetmek gerekmektedir.

Farkındalık kavramının batı dünyasında ruh sağlığı alanında popülerlik kazanması Kabat-Zinn’in bu geleneği dini ögelerinden arındırmasına bağlanmaktadır (Hemanth ve Fisher 2015). Kabat-Zinn, dini ve ruhani özelliklerinden bağımsız olarak farkındalı-ğı, “belirli bir biçimde dikkat etmek: bilerek, şu anda ve yargılamadan” olarak tanımla-maktadır (Kabat-Zinn 1994). Daha açık ve özet bir ifadeyle farkındalık, kişilerin bu-lundukları zaman içerisinde olan biten, bilinçlerine gelen her şeye dair yargılayıcı olma-yan, açık ve kabul edici bir tutum sergilemeleri biçiminde kavramsallaştırılmaktadır (Cigolla ve Brown 2011). Farkındalık uygulamaları arasında çeşitli meditasyon teknik-lerini yoga, Zen, beden taraması, nefes egzersizleri, qigong gibi teknikler yer almakta-dır. Bu tür uygulamaların duygusal zorluklar (Jain ve ark. 2007), depresyon (Baer 2003, Brown ve ark. 2007) gibi durumlarda azalmaya, bilişsel beceriler (Chambers ve ark. 2007), ve dikkatte (Semple 2010, Baijal ve ark. 2011) artmaya neden olduğu dikkat çekmektedir.

Söz konusu eğitim ve egzersizlerin ruh sağlığı çalışanlarının kişisel yaşamlarına etki-sine ilişkin yapılmış olan niteliksel çalışmaları sistematik bir biçimde derleyen bir meta-sentez çalışması daha önce yayınlanmıştır (Gülüm 2016). Bu çalışmanın konusu da, bahsedilen çalışmanın ikinci aşaması olarak söz konusu eğitim ve egzersizlerin terapist ve terapist adaylarının mesleki yaşamlarına nasıl etki edebileceğini incelemektir. Bu

www.cappsy.org

Gülüm 340

amaç doğrultusunda farkındalık eğitim ve uygulamalarının ruh sağlığı alanındaki birey-lerin mesleki yaşamlarına etkisini konu etmiş olan niteliksel çalışmaların ikincil nitelik-sel analizleri yapılmıştır. Meta-sentez olarak adlandırılan bu tür çalışmaların ardındaki mantık ilgilenilen konuya ilişkin karşılaştırılabilir, kapsamlı ve sistematik bir bakış açısı sağlamaktır (Timulak 2007, 2009). Farkındalık odaklı eğitim ve uygulamaların rıh sağlığı alanındaki çalışanların mesleki yaşantılarına etkisine yönelik deneyimlerini de-ğerlendirmek üzere meta-sentez yönteminin seçilmesinin en önemli gerekçesi söz ko-nusu kavramın doğası gereği niceliksel olarak çalışılmaya uygun olmadığının savunul-masıdır (Hick 2008). Bu bağlamda, kişilerin deneyimlerine odaklanan ilgili niteliksel çalışmaları bir araya getirmenin konuya ilişkin kapsamlı ve kişilerin deneyimlerini yansı-tabilecek bir sonuç almak adına kullanılmasının uygun olabileceği düşünülmektedir.

Alan yazındaki bilgiler ışığında bu çalışmanın amacı, ruh sağlığı alanında çalışan bi-reylerin farkındalık uygulama ve eğitim deneyimleri ile bu uygulamaların mesleki yaşa-ma etkisini konu edinen niteliksel çalışmaların meta-sentezini yapmak ve elde edilen bulguları “etkili terapist özellikleri” bağlamında incelemektir.

Yöntem Çalışma kapsamında ruh sağlığı alanında çalışan ya da bu alanlarda eğitim alan bireyle-rin farkındalık temelli eğitim ve uygulamalara ilişkin deneyimlerinin mesleki yaşantılara etkilerini inceleyen niteliksel çalışmaların bir meta-sentezi yapılmıştır. Bu doğrultuda, Timulak (2009) tarafından önerilen betimleyici/yorumlayıcı yaklaşım benimsenmiş ve çalışmaların betimleyici özelliklerinin sunumuna ek olarak elde edilmiş veriler yorumla-narak sentezlenmiştir. Aşağıda daha ayrıntılı olarak açıklanan veri seçimi sürecinin ardından çalışmaya dâhil edilen araştırmaların bulguları ikincil nitel analiz için veri olarak kabul edilmiştir.

Çalışmaların Seçimi Meta-senteze dâhil edilecek çalışmaları belirlemek amacıyla Web of Science (SSCI, SCI, AHCI), Scopus, PsycInfo, PsycArticles ve MEDLINE veri tabanlarında 03.02.2016 (dâhil) tarihinde çeşitli anahtar sözcükler kullanılarak [mindfulness (farkın-dalık); therapist (terapist); psychotherapist (psikoterapist); counselor (danışman); coun-sellor (danışman)] bir dizi arama gerçekleştirilmiştir. Meta-senteze dâhil edilen çalış-maların belirlenme sürecine ilişkin ayrıntılı akış Şekil 1’de sunulmuştur. Tarama sonu-cunda meta-senteze dâhil edilen 12 niteliksel ya da niteliksel öge barındıran çalışmaya dair bilgiler ve bu çalışmaların temel bulgularına dair bir özet Tablo 1’de sunulmuştur. (Tablo 1 yazının sonunda verilmiştir.)

İşlem–Veri Analizi Meta-sentez sürecine dâhil edilen 12 çalışmadaki katılımcılar, eğitim ya da egzersizin türü ve süresi, veri toplama yöntemi ve veri analiz yöntemleri incelenmiştir. Bu meta-sentez çalışmasında ruh sağlığı alanında çalışan ya da bu alanda eğitim gören kişilerin aldıkları farkındalık odaklı eğitim ya da uyguladıkları farkındalık egzersizlerinin mesleki yaşamlarında nasıl deneyimlendiği incelenmiştir. Buna göre seçilen çalışmaların ilgili bölümlerinde yer alan tüm ifadeler (araştırmacıların notları ve yorumları, kategori ya da tema tanımları, katılımcılardan yapılan doğrudan alıntılar vs.) yani, birincil çalışmaların bulgu/sonuç bölümleri veri olarak meta-sentez çalışmamıza dâhil edilmiştir.



Şekil 1. Meta-senteze dâhil edilen çalışmaların belirlenme sürecine ilişkin ayrıntılı akış

Elde edilen bu veriler Braun ve Clarke’ın (2006) tematik analiz için önerdiği basa-maklar takip edilerek analiz edilmiştir. Tematik analiz sırasında veri içerisindeki örün-tüler tanımlanmaya çalışılmış, bu örüntüler analiz edilmiş ve raporlanmıştır. Analiz sonucunda ortaya çıkan temalar uzman bir klinik psikolog tarafından seçkisiz olarak seçilip denetlenmiştir.

www.cappsy.org

Gülüm 342

Bulgular Yapılan meta-sentez sonucunda “genel fayda”, “kuramsal ve kavramsal değişimler”, “kişilik özelliklerinde değişim-terapist kimliği”, “yeni beceriler-terapistlik” olmak üzere dört ana tema ortaya çıkmıştır. Genel fayda ana teması altında yer alan temalar “rahat-lama ve ayrıştırma” ve “terapistin farkında olmasının hasta için avantajları” biçiminde-dir. Diğer ana temalardaki kadar net bir özelliğe vurgu yapmayan tüm genel ifadeler bu başlık altında değerlendirilmiştir. Kuramsal ve kavramsal değişimler ana temasında yer alan temalar ise şöyledir: Farkındalık önerme ve uygulama, kavramsallaştırmada deği-şimler, kuramsal örtüşmeler. Kuramsal ve kavramsal değişimler ana temasında terapist-lerin ilgili uygulama ve eğitimler sırasında ve sonrasında uygulamaları ve uygulamaları-nın kuramsal temellerine ilişkin değişimlere yer verilmiştir. Kişilik özelliklerinde deği-şim-terapist kimliği ana temasında yer alan beş tema ise şöyle sıralanmaktadır: Kendine güven, merhamet (kendine ve hastaya olmak üzere iki kategori içermektedir), sorumlu-luk-sorumluluğun netleştirilmesi, sakinleşme, yavaşlama. Kişilik özelliklerinde değişim-terapist kimliği ana temasında yer alan ifadeler terapist kimliği ile yapılan etkinliklerde gözlemlenen ve kişilik örüntülerindeki değişimlerle ilgili ifadeleri kapsamaktadır. Terapi sürecinde gözlemlenen yeni uygulamaları içeren yeni beceriler-terapistlik ana teması altında ise yedi farklı temanın yer aldığı görülmüştür: Kabul, anda olmak ve ilişki kur-mak, empati becerisinde artış, sonuç odaklı olmama, farkında olma, bakım verme, odaklanma ve başa çıkma. Farkında olma temasının altında üç farklı kategori ortaya çıkmıştır: İçinde bulunulan anın, kendisinin, hastanın-sürecin. Benzer bir biçimde başa çıkma temasının da altında dört farklı kategori ortaya çıkmıştır: Kendi kendine konuş-maları idare etme, duygu kontrolü/düzenlemesi, kişisel yatkınlıklar, seans içeriği.

Ana temalar, temalar ve kategorilere ilişkin ayrıntılı bir şema ve ilgili tema ve kate-gorilere ilişkin birer örnek Tablo 2’de sunulmuştur. (Tablo 2 yazının sonunda verilmiş-tir). Ana tema, tema ve kategorilerin görülme sıklıklarından da anlaşılabileceği üzere farkındalık odaklı eğitim ve uygulamaların ruh sağlığı alanında eğitim gören ya da bu alanlarda çalışan bireylere yeni beceriler kazandırmak konusunda öne çıktığı dikkat çekmektedir. Terapist kimliği ve terapistlikle ilişkili tema ve kategorilerin pek çok çalışmada öne çıktığı ve bireylerin bu türdeki uygulamalardan mesleki anlamda yarar gördükleri vurgulanmaktadır.

Tartışma Farkındalık odaklı çalışmaların bireylerin üzerindeki etkisini incelemek için en uygun yöntem niteliksel çalışmalardır. Bu çalışmalarda bireylerin deneyimleri ve fikirleri sayı-lara indirgenmediğinden daha kapsamlı bilgi edinmek mümkün olmaktadır. Bu kavra-mın nicel yöntemlerle ele alınmasının yaratabileceği sınırlılığın farkındalığın deneyimsel olan doğasından kaynaklanıyor olabileceği belirtilmektedir (Hick 2008). Bu meta-sentez kapsamında da farkındalık odaklı eğitim ve uygulamaların mesleki yaşama nasıl etki ettiğini inceleyen 12 farklı niteliksel çalışmanın ikincil nitel analizleri yapılmıştır. Bu tür eğitim ve uygulamaların özellikle anda olmak ve ilişki kurmak, hastanın ve terapi sürecinin farkında olmak, kişisel farkındalığının hasta için avantaj sağlaması ve seans içeriğiyle başa çıkmak gibi konulardaki etkisinin öne çıktığı dikkat çekmiştir.

Daha önceki bir meta-sentez çalışmasında ruh sağlığı alanında çalışanların farkın-dalık odaklı eğitim ve uygulamalardan kişisel yaşantılarında da oldukça faydalandıkları,



kabul, farkındalık, sorunlarla başa çıkma, akışına bırakma, merhamet ve odaklanma gibi konulardaki becerilerinde artış sağladığı ifade edilmiştir (Gülüm 2016). Kişisel yaşam-daki etkilere ek olarak bu çalışmada da söz konusu eğitimlerin mesleki yaşamda da etkisi olduğu görülmektedir. Bu etkinin hem seans içerisinde (anda olmak ve zorlayıcı seans içeriğiyle başa çıkabilmek gibi) hem de seans dışında (kuramsal değişimler, seans-lar arasında rahatlayabilme gibi) sürdüğü ve ruh sağlığı çalışanlarının yaşamlarının her alanında onların yararına olduğu gözlemlenmiştir.

Daha önce de belirtildiği gibi psikoterapi araştırmaları alan yazınında bazı terapist-lerin diğerlerine göre daha başarılı terapi sonucuyla ilişkilendirildiği gözlemlenmiştir (Wampold 2001, Baldwin ve ark. 2007). Söz konusu durumun terapistlerin bazı kişilik özelliklerinden kaynaklanabiliyor olduğu düşünülmüştür. Terapistlerin psikoterapi sonucunda önemli oranda bir varyansı açıkladıkları göz önüne alındığında bu özellikle-rin ne olduğu ve nasıl geliştirilebileceğine ilişkin araştırmalar da önem kazanmaktadır.

Etkili olabilecek terapist özelliklerine ilişkin bir derleme çalışmasında Wampold (2011) çeşitli özelliklerin öne çıktığını belirtmiştir. Wampold’un sıraladığı özelliklerle farkındalık odaklı eğitim ve uygulamaların sonuçları arasında bir örtüşme olduğu dikkat çekmektedir. Örneğin empati, kabul, odaklanma, kendinin, hastanın ve sürecin farkında olma, zor malzemelerden kaçınmama, güven verebilme gibi özelliklerin farkındalık odaklı eğitim ve uygulamalar sonucunda geliştirilebileceği görülmektedir. Bu anlamda, terapist ve terapist adaylarının olumlu etkilerini geliştirebilmek için farkındalık eğitim ve uygulamalarından faydalanabileceği düşünülebilir.

Bu meta-sentez çalışmasına konu olan niteliksel çalışmalar katılımcıların aktardığı deneyimlere odaklanmaktadır. Her ne kadar sağlanan bilginin değerini azaltmasa da söz konusu verilerin hastalar tarafından algılanan değişimler değil terapistler tarafından aktarılan ve kendilerinde gördükleri değişimlerdir. Hem birincil niteliksel çalışmalarının sonuçları hem de bu meta-sentez çalışmasının sonuçları yorumlanırken bu durum göz önünde bulundurulmalıdır. İlerideki çalışmalar söz konusu eğitim ve uygulamaların terapistlerin hastaları tarafından nasıl deneyimlendiğine de odaklanması yararlı olacak-tır.

Gülüm’ün (2016) önceki meta-sentez çalışmasında olduğu gibi devam niteliğindeki bu çalışmada da yer alan birincil çalışmalar tema ve kategorilerin “gücüne” dair net bir bilgi içermediğinden ilgili tema ve kategorilerin her bir çalışmada ne düzeyde ortaya çıktığı bilinmemektedir. Bu nedenle bu meta-sentez çalışması her bir özelliğin çalışma içerisinde herhangi bir yerde herhangi bir biçimde rapor edilip edilmediğini esas almış-tır. İlgili tema ve kategorilerin gücüne dair çalışmalar arası tutarlı bir bilgi olsaydı bu çalışmalar derlenirken daha kapsamlı bir değerlendirme yapmak da mümkün olabilirdi. İlerideki çalışmalarda sadece tema ve kategorilerin gücüne dair veri içeren çalışmalar analizlere dahil edilerek konuya ilişkin farklı bir katkı sunulması mümkün olabilir. Bu sınırlılıklara ek olarak bu çalışma, birincil çalışmaların sadece terapi ve terapistlikle ilişkili sonuçlarına odaklanmıştır. Her ne kadar kişisel yaşam ve mesleki yaşamla ilişkili sonuçları bir arada görmek değerlendirme açısından daha geniş bir bakış açısı sunacak olsa da kişisel yaşamla ilişkili analizler bu çalışmanın kapsamı ve sınırlarının ötesindedir.

Sonuç Bu çalışma farkındalık odaklı eğitim ve uygulamaların ruh sağlığı alanında çalışan ve bu alanlarda eğitim alan bireylerin mesleki yaşamlarına etkisine ilişkin önemli veriler ortaya

www.cappsy.org

Gülüm 344

koymuştur. Genelde ruh sağlığı çalışanlarının, özelde terapistlerin bu tür uygulamalar-dan mesleki anlamda nasıl fayda gördüğüne dair bilinen başka bir araştırma olmaması bu çalışmayı öne çıkaran özelliklerden biridir. Bu meta-sentez çalışmasının sonuçları-nın, bir önceki çalışması ile birlikte ilerideki niteliksel ve niceliksel çalışmalara zemin oluşturması; terapistlerin ve diğer tüm ruh sağlığı çalışanlarının eğitim süreçlerinin yapılandırılması sırasında fayda sağlaması ve bu alanda çalışan bireylerin kişisel ve mes-leki gelişimleri için neler yapabileceklerine dair fikir vermesi bağlamlarında yararlı olması umulmaktadır..

Kaynaklar Anderson T, Ogles BM, Patterson CL, Lambert MJ, Vermeersch DA (2009) Therapist effects: facilitative interpersonal skills as a

predictor of therapist success. J Clin Psychol, 65:755-768. APA Presidential Task Force on Evidence-Based Practice (2006) Evidence-based practice in psychology. Am Psychol, 61:271-285. Baer RA (2003) Mindfulness training as a clinical intervention: a conceptual and empirical review. Clin Psychol, 10:125–143. Baijal S, Jha AP, Kiyonaga A, Singh R, Srinivasan N (2011) The influence of concentrative meditation training on the development

of attention networks during early adolescence. Front Psychol, 2:153. Baldwin SA, Wampold BE, Imel ZE (2007) Untangling the alliance-outcome correlation: exploring the relative importance of

therapist and patient variability in the alliance. J Consult Clin Psychol, 75:842–852. Boellinghaus I, Jones FW, Hutton J (2013) Cultivating self-care and compassion in psychological therapists in training: the

experience of practicing loving-kindness meditation. Train Educ Prof Psychol, 7:267-277. Braun V, Clarke V (2006) Using thematic analysis in psychology. Qual Res Psychol, 3:77-101. Brenner MJ (2009) Zen practice: a training method to enhance the skills of clinical social workers. Soc Work Health Care, 48:462-

470. Brown K, Ryan RM, Creswell J (2007) Mindfulness: theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychol Inq,

18:211–237. Butler SF, Strupp HH (1986) Specific and nonspecific factors in psychotherapy: a problematic paradigm for psychotherapy

research. Psychotherapy, 23:30-40. Chambers R, Lo BCY, Allen NB (2007) The impact of intensive mindfulness training on attentional control, cognitive style, and

affect. Cognit Ther Res, 32:303–322. Christopher JC, Chrisman JA, Trotter-Mathison MJ, Schure MB, Dahlen P, Christopher SB (2011) Perceptions of the long-term

influence of mindfulness training on counselors and psychotherapists: a qualitative inquiry. Journal of Humanistic Psychology, 51:318-349.

Christopher JC, Christopher SE, Dunnagan T, Schure M (2006) Teaching self-care through mindfulness practices: the application of yoga, meditation, and qigong to counselor training. Journal of Humanistic Psychology, 46:494-509.

Christopher JC, Maris JA (2010) Integrating mindfulness as self-care into counselling and psychotherapy training. Counselling and Psychotherapy Research, 10:114-125.

Cigolla F, Brown D (2011) A way of being: bringing mindfulness into individual therapy. Psychother Res, 21:709-721. Eubanks-Carter C, Muran JC, Safran JD (2015) Alliance-focused training. Psychotherapy, 52:169-173. Felton TM, Coates L, Christopher JC (2013) Impact of Mindfulness training on counseling students' perceptions of stress.

Mindfulness, 6:159-169. Gülüm İV (2016) Farkındalık eğitim ve uygulamalarının terapistlerin kişisel yaşamlarına etkisi: bir meta-sentez çalışması. I.

Uluslararası Avrasya Pozitif Psikoloji Kongresi, 28-30 Nisan 2016 İstanbul, Türkiye. Hemanth P, Fisher P (2015) Clinical psychology trainees’ experiences of mindfulness: an interpretive phenomenological analysis.

Mindfulness, 6:1143-1152. Hick SF (2008) Cultivating therapeutic relationships: the role of mindfulness. In Mindfulness and the Therapeutic Relationship

(Eds SF Hick, T Bien):318. London, Guilford Press. Hopkins A, Proeve M (2013) Teaching mindfulness-based cognitive therapy to trainee psychologists: qualitative and quantitative

effects. Couns Psychol Q, 26:115-130. Jain S, Shapiro SL, Swanick S, Roesch SC, Mills PJ, Bell I et al. (2007) A randomized controlled trial of mindfulness meditation

versus relaxation training: effects on distress, positive states of mind, rumination, and distraction. Ann Behav Med, 33:11–21. Kabat-Zinn J (1994) Wherever You Go There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday Life. New York, Hyperion.



Keane A (2014) The influence of therapist mindfulness practice on psychotherapeutic work: a mixed-methods study. Mindfulness, 5:689-703.

Lambert MJ, Ogles BM (2004) The efficacy and effectiveness of psychotherapy. In Bergin and Garfield’s Handbook of Psychotherapy and Behavior Change, 5th ed. (Ed MJ Lambert):139-193. New York, Wiley.

McCollum EE, Gehart DR (2010) Using mindfulness meditation to teach beginning therapists therapeutic presence: a qualitative study. J Marital Fam Ther, 36:347-360.

Moore P (2008) Introducing mindfulness to clinical psychologists in training: an experiential course of brief exercises. J Clin Psychol Med Settings, 15:331–337.

Pachankis JE, Goldfried MR (2007) On the next generation of process research. Clin Psychol Rev, 27:760–768. Safran J, Muran JC, Demaria A, Boutwell C, Eubanks-Carter C, Winston A (2014) Investigating the impact of alliance-focused

training on interpersonal process and therapists' capacity for experiential reflection. Psychother Res, 24:269-285. Safran JD, Muran JC, Proskurov B (2009) Alliance, negotiation and rupture resolution. In Handbook of Evidence Based

Psychodynamic Therapy (Eds RA Levy, JS Ablon):201-225. New York, Human Press. Schure MB, Christopher J, Christopher S (2008) Mind-body medicine and the art of self-care: teaching mindfulness to counseling

students through yoga, meditation, and Qigong. J Couns Dev, 86:47-56. Semple RJ (2010) Does mindfulness meditation enhance attention? a randomized controlled trial. Mindfulness, 1:121–130. Stiles WB, Shapiro DA, Elliott R (1986) "Are all psychotherapies equivalent?". Am Psychol, 41:165-180. Timulak L (2007) Identifying core categories of client identified impact of helpful events in psychotherapy: a qualitative meta-

analysis. Psychother Res, 17: 305–314. Timulak L (2009) Meta-analysis of qualitative studies: A tool for reviewing qualitative research findings in psychotherapy.

Psychother Res, 19:591-600. Wampold BE (2001) The Great Psychotherapy Debate: Model, Methods, and Findings. Mahwah, NJ, Lawrence Erlbaum. Wampold BE (2007) Psychotherapy: the humanistic (and effective) treatment. Am Psychol, 62:857-873. Wampold BE (2011) Qualities and actions of effective therapists. American Psychological Association. Retrieved from

https://www.apa.org/education/ce/effective-therapists.pdf (accessed at May 2016) Wampold BE (2015) How important are the common factors in psychotherapy? an update. World Psychiatry, 14:270–277. Young JE, Klosko JS, Weishaar ME (2003) Schema Therapy: A Practitioner's Guide. New York, Guilford Press.

İ. Volkan Gülüm, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya. Yazışma Adresi/Correspondence: İ. Volkan Gülüm, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Anabilim Dalı, Kütahya, Turkey. E-mail: [email protected] Bu makale ile ilgili herhangi bir çıkar çatışması bildirilmemiştir · No conflict of interest is declared related to this article Çevrimiçi adresi / Available online: www.cappsy.org/archives/vol8/no4/ Geliş tarihi/Submission date: 3 Mayıs/May 3, 2016 · Kabul Tarihi/Accepted 31 Mayıs/May 31, 2016

www.cappsy.org

Tabl

o 1.

Met

a-se

ntez

e dâ

hil e

dile

n ça

lışm

alar

Ça

lışm

a N

Eğiti

m Tü

rü

İçer

ik

Katıl

ımcı

Özel

likle

ri Ve

ri To

plam

a Yö

ntem

i Ve

ri Yö

ntem

i Te

mal

ar ve

Kat

egor

iler (

Çalış

ma

Özet

i)

Chris

toph

er ve

ark.

(200

6)

8 kad

ın 3

erke

k Bi

r dön

emlik

far

kında

lık

dersi

Ders

içi ve

ders

dışı u

ygula

-m

alar

(med

itasy

on,

yoga

, qigo

ng,

tai c

hi gib

i)

Danış

man

lık

yüks

ek lis

ans

öğre

ncile

ri

Odak

grup

gö

rüşm

esi v

e gö

rüşm

enin

mod

erat

örün

ün

alan n

otlar

ı

Tüm

evar

ım-

sal iç

erik

anali

zi

Kod,

tem

a ya d

a kat

egor

ilere

daya

lı bir

anali

z yap

ılmam

ıştır.

Fiz

iksel,

zihin

sel v

e ruh

ani d

eğişi

mler

rapo

r edil

mişt

ir. Ka

tılım

cılar

ça

lışm

a son

unda

daha

sabır

lı, far

kında

, bilin

çli ve

odak

lanab

ilir bi

r ha

le ge

ldikl

erini

bildi

rmişl

erdir

. Ka

tılım

cılar

ın va

ka ka

vram

salla

ştırm

ası v

e tak

ibind

e değ

işim

ler

olduğ

u beli

rtilm

iştir.

M

oore

(200

8)

9 kad

ın 1

erke

k Vi

passa

na

içgör

ü m

edita

syon

u ku

llanıl

arak

4 ha

ftalık

eğiti

m

Nefes

, bed

en,

duyg

u ve

düşü

nce

farkın

dalığ

ını

hede

fleye

n uy

gulam

alar.

Klini

k psik

oloji

öğre

ncile

ri Ge

ri bil

dirim

ölç

eği

Tem

atik

anali

z Fa

rkınd

alık u

ygul

amala

rının

etkis

i (ye

ni içg

örül

er, fa

rkınd

a olu

n-m

adığı

nın fa

rkına

varıl

mas

ı) Fa

rkınd

alığın

kişis

el ve

mes

leki y

aşam

la bü

tünl

eştir

ilmes

i (ge

liştir

i-len

ve uy

gulan

an bi

r bec

eri, i

leride

ki kiş

isel fa

ydala

rı, ile

ridek

i m

eslek

i fayd

alar)

Schu

re ve

ark.

(200

8)

27 ka

dın 6

erke

k Ha

ftada

iki

kere

olm

ak

üzer

e 15

hafta

lık

seçm

eli de

rs.

Ders

içi ve

ders

dışı u

ygula

-m

alar

(med

itasy

on,

yoga

, qigo

ng,

tai c

hi gib

i)

Danış

man

lık

yüks

ek lis

ans

öğre

ncile

ri

Açık

uçlu

soru

lar

ve gü

nlükle

r İçe

rik an

alizi

Fiziks

el de

ğişim

ler

Duyg

usal

değiş

imler

Tu

tum

sal v

e zihi

nsel

değiş

imler

Ru

hani

farkın

dalık

Kiş

ilera

rası

değiş

imler

Yo

ga (b

eden

e yön

elik a

rtmış

farkın

dalık

, artm

ış es

nekli

k ve e

nerji

, ar

tmış

zihins

el aç

ıklık

ve ko

nsan

trasy

on)

Med

itasy

on (d

uygu

lara v

e kişi

sel m

esele

lere y

öneli

k artm

ış far

kında

lık ve

kabu

l, artm

ış zih

insel

açıkl

ık ve

düze

nlem

e, fiz

iksel

ve

duyg

usal

acıla

ra yö

nelik

artm

ış to

leran

s, ra

hatla

ma h

issind

e artı

ş)

Qigo

ng (m

erke

zlenm

işlik

hissin

de ar

tış, e

nerji

de ar

tış, z

ihin b

eden

ve

duyg

u bağ

lantıs

ına yö

nelik

fark

ındalı

kta a

rtış,

akış

hissin

de ar

tış)

Sessi

zliğe

yöne

lik ra

hatlı

kta a

rtış

Tera

pi sü

recin

e yön

elik d

aha d

ikkat

li olm

ak

Tera

pinin

nasıl

kavr

amsa

llaştı

rıldığ

ına ili

şkin

değiş

im

Sınıft

aki fi

kirler

in en

tegr

asyo

nu

Belir

li uyg

ulam

aları ö

nerm

e Uy

gulam

ayı t

erap

i ile b

ütün

leştir

me

Gülüm 346


Kişise

l uyg

ulam

alara

deva

m et

me

McC

ollum

ve

Geha

rt (2

010)

6 k

adın

7 er

kek

Her h

afta 2

,5 sa

atlik

ders

ve

günlü

k en a

z 5-

10 da

kikalı

k uy

gulam

a.

Ders

içi ve

ders

dışı u

ygula

-m

alar

Yüks

ek lis

ans

öğre

ncile

ri Ha

ftalık

olar

ak

doldu

rulan

bir

sayfa

lık gü

nlük

-ler

Sosy

al ya

pılan

mac

ı ba

kış aç

ısına

da

yana

n te

mat

ik an

aliz

Anda

olm

ak (i

çsel d

eney

ime o

dakla

nmak

, has

ta ile

birli

ktey

ken

neler

oldu

ğunu

n far

kında

olm

ak, fa

rkınd

a olar

ak ha

reke

t etm

ek)

Med

itasy

onun

etkil

eri (d

aha s

akin,

içse

l kon

uşm

aları

kont

rol e

tmek

, ya

vaşla

ma,

sean

slar a

rasın

a sını

r koy

mak

) M

od de

ğişim

i (ya

pma m

odun

un ol

ma m

odu i

le de

ngele

nmes

i) M

erha

met

ve ka

bul (

kend

ine yö

nelik

, has

taya

yöne

lik, p

aylaş

ılan

insan

lık hi

ssi)

Chris

toph

er ve

ark.

(201

1)

13 ka

dın 3

erke

k Fa

rkınd

alık

Uygu

lamala

rı (y

oga,

otur

arak

m

edita

syon

, bil

inçli

raha

tlam

a te

knikl

eri,

qigon

g)

Ders

içi ve

ders

dışı u

ygula

-m

alar

(med

itasy

on,

yoga

, qigo

ng,

tai c

hi gib

i)

Fark

ındalı

ğa

ilişkin

ders

almış

eski

danış

man

lık

yüks

ek lis

ans

öğre

ncile

ri

Kurst

an

orta

lama 4

yıl

sonr

a yap

ılan

yarı

yapıl

andı-

rılm

ış te

lefon

gö

rüşm

eleri

İçerik

anali

zi İki

ana t

ema o

rtaya

çıkm

ıştır:

(a) k

işise

l yaş

antıy

a etk

i (2)

mes

leki

yaşa

ntıya

etki

ve ek

olar

ak da

olum

suz s

onuç

lar ol

abile

ceği

bidiri

l-m

iştir.

Cigoll

a ve B

rown

(2

011)

4 k

adın

2 er

kek

Günd

elik

yaşa

mda

ki far

kında

lık

uygu

lamala

rı

Katıl

ımcıl

arın

3’ü gü

nlük;

3’ü ar

a sıra

ola

rak e

gzer

siz

yapıy

or.

Kayıt

lı/lis

anslı

te

rapis

tler

Yarı

yapıl

andı-

rılm

ış gö

rüşm

e Yo

rum

a da

yalı

fenom

ono-

lojik

anali

z

Bir a

det b

irinc

il tem

a orta

ya çı

kmışt

ır: va

r olm

a şek

li. Bu

tem

aya

ilişkin

alt t

emala

r ise ş

öyle

sırala

nmışt

ır: (a

) kişi

sel y

aşam

da va

r olm

a, (b

) ter

apide

var o

lma,

(c) va

r olm

a kon

usun

da di

ğerle

rini

cesa

retle

ndirm

e.

Boell

ingha

us ve

ar

k. (2

013)

10

kadın

2 er

kek

Şefka

t M

edita

syon

u (L

oving

-Kin

dnes

s M

ediat

ion)

6 der

slik

eğiti

m

Biliş

sel

Davr

anışç

ı Te

rapi

ya da

kli

nik ps

ikoloj

i öğ

renc

ileri

Görü

şme

Yoru

ma

daya

lı fen

omon

o-loj

ik an

aliz

Orta

ya çı

kan t

emala

r şöy

le sır

alanm

ıştır:

(a) ç

alışm

aya b

ağlan

ma

(b) k

endil

iğe et

ki (c)

ilişk

ilere

etki

(d) m

erha

met

i tera

pi od

asına

ge

tirm

e (e)

şefka

t med

itasy

onun

u yaş

ama e

nteg

re et

me

Felto

n ve a

rk.

(201

3)

38 ka

dın 3

erke

k Ka

bat-Z

ihn’in

yö

ntem

i esa

s alı

nara

k ha

ftada

iki

olmak

üzer

e 15

hft.

ders.

Ders

içi ve

ders

dışı u

ygula

-m

alar

(med

itasy

on,

yoga

, qigo

ng,

tai c

hi gib

i)

Danış

man

lık

yüks

ek lis

ans

öğre

ncile

ri

5 sor

uluk a

çık

uçlu

soru

ya

veril

en ya

zılı

yanıt

lar

İçerik

anali

zi Eğ

itim

in so

nund

a: (a

) Far

kında

lık (a

nda k

alma,

stres

e yön

elik b

ilincin

artm

ası,

bede

nsel

stres

e yön

elik f

arkın

dalığ

ın ar

tmas

ı) (b

) kab

ul (zo

rlukla

rı ka

bul e

tme,

kend

ini da

ha fa

zla ba

ğışlam

a, du

ygus

al te

pkise

llik ve

du

ygu d

üzen

leme)


www.cappsy.org

Hopk

ins ve

Proe

ve

(201

3)

10 ka

dın 1

erke

k Se

kiz ha

ftalık

Fa

rkınd

alık

tem

elli B

ilişse

l Da

vran

ışçı

Tera

pi eğ

itim

i.

(beli

rtilm

e-m

iş)

Klini

k psik

oloji

lisan

süstü

eğ

itim

indek

i ps

ikolog

lar

Yarı

yapıl

andı-

rılm

ış gö

rüşm

e-ler

(baş

langıç

, so

n ve t

akip)

ve

hafta

lık gü

nlük-

ler

Tem

atik

anali

z Eğ

itim

önce

si ya

pılan

görü

şmen

in so

nuçla

rı çalı

şmam

ız ka

psam

ı dış

ında o

lduğu

ndan

bura

ya dâ

hil ed

ilmem

iştir.

Gö

rüşm

e son

ucun

da or

taya

çıka

n tem

alar i

se şö

yledir

: Zo

rlayıc

ı den

eyim

(med

itasy

on uy

gulam

asını

n zor

lukla

rı, m

edita

s-yo

nu uy

arlam

a)

Değiş

miş

stres

tepk

isi (d

aha f

arkın

da, g

idişe

kapıl

mam

ış, an

a od

aklı,

akışı

na bı

rakm

a)

Değiş

miş

tera

pi de

neyim

i (ke

ndi t

epkil

erini

n far

kında

olm

a, gid

işe

kapıl

mam

ış, ça

balam

aya ç

alışm

adan

ana o

dakla

nma,

kişise

l ya

şam

ın m

eslek

i yaş

ama e

tkile

ri)

Bilg

inin a

rtmas

ı (far

kında

lığa i

lişkin

bağl

amsa

l bilg

i, far

kında

lığa

ilişkin

işlem

sel b

ilgi, B

DT ha

ricind

e bir ş

ey)

Ev Ö

devi-

Gün

lükler

in an

alizi

sonu

cund

a orta

ya çı

kan s

onuç

lar

şöyle

dir:

Kend

ini ve

diğe

rlerin

e yön

elik k

abul

Takip

görü

şmes

inde o

rtaya

çıka

n son

uçlar

ise ş

öyled

ir:

Değiş

miş

düşü

nce b

içim

inin d

evam

etm

esi (

yaşa

ma y

öneli

k gen

el ba

kış, d

uyg u

yöne

timi, g

ünlük

etkin

likler

e yön

elik f

arkın

dalık

)

Bren

ner (

2009

) 7 k

adın

3 er

kek

Zen B

udist

m

edita

syon

u Eg

zersi

z ya

pmak

De

neyim

li kli

nik so

syal

çalış

mac

ılar

Yarı

yapıl

andı-

rılm

ış gö

rüşm

e Gö

mül

ü te

ori

Çalış

ma s

onun

da or

ya çı

kan t

emala

r şöy

ledir:

(a) f

arkın

dalık

olu

şturm

ak (d

eney

imin

önce

liği, a

na od

aklan

ma,

kend

isi ya

da

başk

ası a

rasın

da ay

rım ya

pmam

a, hip

otez

kurm

ama-

bilm

eme,

tem

el gü

ven)

(b) k

abulü

n artm

ası, (

c) so

rum

luluğ

un be

slenm

esi

Kean

e (2

014)

1. Ça

lışm

a: 25

kadın

15

erke

k. 2. Ça

lışm

a:

Kişise

l far

kında

lık ve

m

edita

syon

uy

gulam

aları

Med

itasy

on

uygu

lamala

rı (Z

en, T

ibet,

gene

l gibi

)

Prof

esyo

nel

psiko

tera

pist-

ler

40 ki

şi ile

açık

uçlu

soru

lar ve

12

kişi

ile yü

z yü

ze gö

rüşm

e

İlk ça

lışm

a içi

n beli

rtil-

mem

iştir.

İki

nci

çalış

ma i

çin

tem

atik

anali

z

Çalış

ma 1

: (a

) Far

kında

lık uy

gulam

aları d

ikkat

ve fa

rkınd

alığı

arttı

rır (a

rtan

dikka

t ve f

arkın

dalığ

ın fay

dalar

ı, arta

n dikk

at ve

fark

ındalı

ğın

zorlu

kları,

arta

n far

kında

lık e

tera

pistin

öz ba

kımı)

(b) F

arkın

dalık

hissi

nin şe

killen

mes

i - te

rapis

t nite

likler

i (c)

Büyü

k res

im -

psiko

tera

piye i

lişkin

bakış

açıla

rı (d

) Bir m

üdah

ale ol

arak

fark

ındalı

k Ça

lışm

a 2:

(a) A

rtmış

farkın

dalık

ve di

kkat

- kan

allar

ı yen

iden d

üzelt

me

(b) F

ayda

lar: A

nda o

lmak

- De

rinlik

le bu

luşm

ak

Gülüm 348


(c) A

rtmış

farkın

dalığ

a iliş

kin zo

rlukla

r (d

) Far

kında

lığın

şekil

lenm

esi -

tera

pist n

itelik

leri

(e)T

erap

istin

öz ba

kımı: F

arkın

dalık

ve de

stek

(f) Bi

r müd

ahale

olar

ak fa

rkınd

alık

(g)B

üyük

resim

- far

kında

lığa v

e psik

oter

apiye

ilişk

in ba

kış aç

ıları

Hem

anth

ve Fi

sher

(2

015)

6 k

adın

Hafta

bir

olmak

üzer

e 10

hafta

lık

ders.

Ders

içi ve

ders

dışı u

ygula

-m

alar.

Klini

k psik

oloji

öğre

ncile

ri Ya

rı ya

pılan

dı-rıl

mış

görü

şme

Yoru

ma

daya

lı fen

omon

o-loj

ik an

aliz

Çalış

ma s

onuc

unda

elde

edile

n tem

alar ş

öyled

ir: (a

) far

kında

lık

grub

una d

air de

neyim

(baş

langıç

ta du

yulan

raha

tsızlı

k, ra

hatlı

ğı ko

laylaş

tıran

süre

ç) (b

) far

kında

lık ku

llanım

ının k

işise

l ve m

eslek

i ola

rak a

rtmas

ı (ken

dine b

akım

yolu,

tera

pötik

varlı

ğın ar

tmas

ı, gü

venin

artm

ası)

No

t: Ha

sta ve

danış

an ke

limele

ri ça

lışm

alard

a kull

anıld

ığı bi

çimiyl

e sun

ulmay

a çalı

şılm

ıştır.


www.cappsy.org

Tabl

o 2.

Ana

tem

alar

, tem

alar

ve k

ateg

orile

r An

a Te

ma

Tem

a Ka

tego

ri Ça

lışm

a Sa

yısı

Örne

k Ke

sit

İlgili

Çalış

mal

ar

Gene

l Fay

da

Raha

tlam

a ve A

yrışt

ırma

2 “F

arkın

dalık

uyg

ulam

ası s

eans

lara

aras

ında

kend

imi –

deng

elem

eme-

yard

ımcı

oldu.

Çok ç

eşitl

i dan

ışanl

arım

ve

bütü

n ra

ndev

ular

ım d

olu o

lduğu

ndan

dan

ışanl

arı k

endi

zam

anlar

ında b

ırakm

ak ve

bir

sonr

aki d

anışa

nın za

man

ı-na

taşım

amak

önem

li.” M

cColl

um ve

Geh

art 2

010

McC

ollum

ve G

ehar

t 201

0, Ke

ane 2

014

Tera

pistin

Fa

rkınd

a Ol

mas

ının

Hasta

İçi

n Av

anta

j Olm

ası

9 “K

endi

tutu

mum

un

kend

i m

esele

leriyl

e uğ

raşır

ken

danış

anlar

a m

odell

ik ya

pabil

eceğ

ine in

anıyo

rum

, bun

un

kend

ileri

için

de m

ümkü

n old

uğun

a da

ir m

odel

oluyo

-ru

m.”

Cigoll

a ve B

rown

2011

Chris

toph

er v

e ar

k. 20

06,

Moor

e 20

08,

Schu

re v

e ar

k. 20

08, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Ch

risto

pher

ve

ark.

2011

, Cigo

lla v

e Br

own

2011

, Ho

pkins

ve

Proe

ve 2

013,

Kean

e 201

4, Fe

lton v

e ark

. 201

5 Ku

ram

sal

ve

Kavr

amsa

l De

ğişim

ler

Fark

ındalı

k Ön

erm

e ve

Uy

gulam

a 8

“Hala

bun

un k

anıta

day

alı o

lup o

lmad

ığına

dair

alan

ya

zına

bakm

adan

am

a be

n bu

nu f

ayda

lı bu

luyor

um,

bunu

pay

laşm

ayı d

aha k

olay b

uluyo

rum

…” H

eman

th ve

Fis

her

2015

“A

çıkça

sı bu

yü

ksek

se

viyed

e sık

ıntı

çeke

n kiş

ilere

ön

erile

cek b

ir müd

ahale

değil

.” Ke

ane 2

014

Moo

re 2

008,

Schu

re ve

ark.

2008

, Chr

istop

-he

r ve

ark

. 201

1, Cig

olla

ve B

rown

201

1, Bo

elling

haus

ve

ark.

2013

, Ke

ane

2014

, Fe

lton

ve a

rk.

2015

, He

man

th v

e Fis

her

2015

Kavr

amsa

llaştı

rmad

a De

ğişim

ler

4 “D

anışm

anlığ

a iliş

kin b

akışı

mın

da d

eğişt

iğini

düşü

nüyo

-ru

m, b

u de

rs ru

hani

bir yö

nelim

in olm

asını

ve ke

ndi iy

ilik

halim

i çalı

şmam

ger

ektiğ

ine v

urgu

yap

ıyor.”

Sch

ure

ve

ark.

2008

Schu

re v

e ar

k. 20

08, C

hrist

ophe

r ve

ark

. 20

11, H

opkin

s ve P

roev

e 201

3, Ke

ane 2

014,

Kura

msa

l Örtü

şmele

r 2

“[Kat

ılımcıl

arda

n]

ikisi

‘yalın

dik

kat’

ile p

sikon

alitik

ps

ikote

rapid

eki

serb

est

çağr

ışım

ar

asınd

a be

nzer

lik

görm

üştü

r.” Ke

ane 2

014

Boell

ingha

us ve

ark.

2013

, Kea

ne 20

14

Kişilik

Öz

ellikl

e-rin

de

Değiş

im-

Tera

pist K

imliğ

i

Kend

ine G

üven

6

“Sür

ece

güve

niyor

um,

çünk

ü bu

nu

uzun

za

man

dır

yapıy

orum

ve

olduk

ça…

raha

tım v

e bil

iyoru

m, k

endil

i-ğin

den

gelec

ek v

e bu

tam

amen

doğ

al bir

den

eyim

.” Cig

olla v

e Bro

wn 20

11

Schu

re v

e ar

k. 20

08, B

renn

er 2

009,

Chris

-to

pher

ve ar

k. 20

11, C

igolla

ve B

rown

2011

, Ho

pkins

ve Pr

oeve

2013

, Felt

on ve

ark.

2015

Mer

ham

et

Kend

ine

3 “…

dan

ışman

lık b

ecer

ilerim

e da

ir ka

ygım

da

epey

az

aldı.

Büyü

me

ağrıl

arım

a ka

rşı g

eçm

işe g

öre

daha

M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Ch

risto

pher

ve

ark.

2011

, Felt

on ve

ark.

2015

Gülüm 350


affed

iciyim

. Ehl

ileşm

ek iç

in za

man

ger

ektiğ

ini d

aha f

azla

kabu

l ede

biliyo

rum

.” Fe

lton v

e ark

. 201

5 Ha

staya

3

“Kat

ılımcıl

ar d

anışa

nlar

ını k

endil

erine

kar

şı da

ha m

erha

-m

etli

olmak

kon

usun

da a

ktif

olara

k ce

sare

tlend

irmek

te-

ler v

e ke

ndile

ri de

dan

ışanl

arına

kar

şı da

ha m

erha

met

li-ler

.” Bo

elling

haus

ve ar

k. 20

13

McC

ollum

ve

Geha

rt 20

10, C

hrist

ophe

r ve

ark.

2011

, Boe

llingh

aus v

e ark

. 201

3

Soru

mlul

uk /

Sor

umlu

lu-ğu

n Net

leştir

ilmes

i 6

“Eks

tra ağ

ırlıkl

ar ta

şımak

yerin

e o za

man

içer

isind

e ora

da

ne ol

uyor

sa on

unla

uğra

şıyor

sunu

z…” K

eane

2014

Sc

hure

ve

ark.

2008

, Bre

nner

200

9, Ch

ris-

toph

er v

e ar

k. 20

11,

Hopk

ins v

e Pr

oeve

20

13, K

eane

2014

, Felt

on ve

ark.

2015

Sa

kinleş

me

6 “K

atılım

cılar

, Zen

uygu

lamas

ından

kayn

aklan

an, d

anışa

n-lar

ı ile

çalı

şmala

rı sır

asınd

a sa

kinlik

ve

açıkl

ık gib

i de

neyim

ler ya

şadık

larını

belir

tmişl

erdir

.” Br

enne

r 200

9

Chris

toph

er v

e ar

k. 20

06,

Bren

ner

2009

, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

her v

e ar

k. 20

11, H

opkin

s ve

Proe

ve 2

013,

Kean

e 20

14

Yava

şlam

a 5

“Yav

aşlay

arak

ve o

anda

nas

ıl dü

şünd

üğüm

e iliş

kin d

aha

farkın

da o

larak

tera

pide d

aha f

azla

alan

yara

tılıyo

r ve b

u da

dan

ışanl

arım

a ka

rşı

daha

alı

cı his

setm

eme

izin

veriy

orm

uş gi

bi his

sediy

orum

.” M

cColl

um ve

Geh

art 2

010

Schu

re v

e ar

k. 20

08, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Ch

risto

pher

ve

ark.

201

1, Ke

ane

2014

, Felt

on ve

ark.

2015

Yeni

Bece

riler

-Te

rapis

tlik

Kabu

l 5

“… d

anışm

anlar

dan

ışanl

arına

kar

şı da

ha f

azla

sayg

ı, m

erak

ve ka

bul d

eney

imi y

aşad

ıklar

ını if

ade e

tmişl

erdir

.” Ch

risto

pher

ve ar

k. 20

11

Schu

re v

e ar

k. 20

08, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

her v

e ar

k. 20

11, C

igolla

ve

Brow

n 201

1, Ke

ane 2

014,

Anda

Ol

mak

ve

İliş

ki Ku

rma

10

“… e

trafın

da n

eler o

lup

bittiğ

inin

farkın

da o

lmak

. Eve

t, da

nışan

ına

daha

fa

zla

ayak

uy

dura

biliyo

rsun

doğa

l ola

rak,

o a

nda

onlar

da n

eler o

lduğ

una.

Bir ş

eye

tepk

i ve

rmek

için

bir so

nrak

i haft

ayı b

eklem

ek zo

rund

a değ

ilsin

(gül

er) …

evet

.” H

eman

th ve

Fish

er 20

15

Chris

toph

er v

e ar

k. 20

06,

Schu

re v

e ar

k. 20

08, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

-he

r ve

ark

. 201

1, Cig

olla

ve B

rown

201

1, Bo

elling

haus

ve

ark.

2013

, Ho

pkins

ve

Proe

ve 2

013,

Kean

e 20

14,

Hem

anth

ve

Fishe

r 201

5, Fe

lton v

e ark

. 201

5 Em

pati B

ecer

isind

e Artı

ş 6

“… Ş

imdi,

sea

nslar

ımın

daha

yav

aş g

ittiği

ni ve

dah

a de

rin v

e ge

rçek

empa

tiyi

yans

ıttığı

nı dü

şünü

yoru

m.”

Felto

n ve a

rk. 2

015

Schu

re v

e ar

k. 20

08, B

oellin

ghau

s ve

ark

. 20

13, H

opkin

s ve P

roev

e 201

3, Ke

ane 2

014,

Felto

n ve

ark

. 20

15,

Hem

anth

ve

Fishe

r 20

15

Sonu

ç Oda

klı O

lmam

a 4

“Çok

, çok

daha

az çö

züm

odak

lıyım

” Kea

ne 20

14

Bren

ner

2009

, Cig

olla

ve B

rown

201

1, Ho

pkins

ve Pr

oeve

2013

, Kea

ne 20

14


www.cappsy.org

Fark

ında O

lma

2 “…

san

ki bir

len

s… t

emizl

enm

iş ve

gün

celle

nmiş.

” Ke

ane 2

014

Chris

toph

er ve

ark.

2006

, Kea

ne 20

14

İçind

e Bulu

nulan

Anın

8

“Bu

işim

e ya

radı…

. Bir

adım

ger

iye a

ttım

ve

bunu

n üz

erind

e ça

lıştım

(olum

suz k

arşı

akta

rım).”

Boe

llingh

aus

ve ar

k. 20

13

Schu

re v

e ar

k. 20

08, B

renn

er 2

009,

McC

ol-lu

m v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

her

ve a

rk.

2011

, Cigo

lla v

e Br

own

2011

, Boe

llingh

aus

ve a

rk.

2013

, Ho

pkins

ve

Proe

ve 2

013,

Kean

e 201

4 Ke

ndisi

nin

9 “S

ınırla

rım k

esinl

ikle

daha

iyi.

Öne

mli

olduğ

umu

ve

kend

imi

unut

arak

büt

ün e

nerji

mi

başk

aların

a ya

rdım

et

mey

e ça

lışar

ak h

arca

yam

ayac

ağım

ı far

k et

tim. K

endi-

me k

arşı

daha

naz

ik da

vran

ıyoru

m ve

zihn

ime,

bede

nime

sayg

ı duy

uyor

um…

” Felt

on ve

ark.

2015

Schu

re v

e ar

k. 20

08, B

renn

er 2

009,

McC

ol-lu

m v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

her

ve a

rk.

2011

, Cigo

lla v

e Br

own

2011

, Hop

kins

ve

Proe

ve 2

013,

Kean

e 20

14, F

elton

ve

ark.

2015

, Hem

anth

ve Fi

sher

2015

Ha

stanın

/ Sü

recin

10

“…

fark

ında

olmak

ve

daha

“m

erke

zleşm

ek”

kend

imin

dışına

daha

fazla

bakm

ama i

mka

n ver

di, da

nışan

ımı d

aha

fazla

gözle

mlem

eme

ve o

nun

olan

ilişkim

i.” S

chur

e ve

ar

k. 20

08

Schu

re v

e ar

k. 20

08, B

renn

er 2

009,

McC

ol-lu

m v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

her

ve a

rk.

2011

, Cigo

lla v

e Br

own

2011

, Boe

llingh

aus

ve a

rk.

2013

, Ho

pkins

ve

Proe

ve 2

013,

Kean

e 20

14, F

elton

ve

ark.

2015

, Hem

anth

ve

Fish

er 20

15

Bakım

Verm

e 3

“’And

a m

ıyım

? Be

denim

in içi

nde

miyi

m?’

hasta

larım

bir

çoğu

nun f

iziks

el tra

vmas

ı var

ve az

da o

lsa b

eden

lerin-

den

kopu

klar.

Ayak

larım

ın ye

re n

asıl

basa

cağın

ı öğr

en-

dim v

e ke

ndile

rine

de b

unu

yapm

aları

için

yard

ım

ediyo

rum

.” Ke

ane 2

014

Schu

re ve

ark.

2008

, Kea

ne 2

014,

Felto

n ve

ar

k. 20

15

Odak

lanm

a 7

“… o

and

a ne

oluy

orsa

onu

fark

ediyo

rsun…

ben

ce b

u te

rapid

e çok

sık o

luyor

...” Ci

golla

ve Br

own 2

011

Schu

re v

e ar

k. 20

08, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

her v

e ar

k. 20

11, C

igolla

ve

Brow

n 20

11, K

eane

201

4, Fe

lton

ve a

rk.

2015

, Hem

anth

ve Fi

sher

2015

Ba

şa Çı

kma

Kend

i Ke

ndine

Ko

nuş-

mala

rı İd

are E

tme

1 “T

erap

i se

ansın

dayk

en’iç

sel

konu

şmala

rım”

daha

ko

ntro

llü gi

bi gö

rünü

yor.”

McC

ollum

ve G

ehar

t 201

0 M

cColl

um ve

Geh

art 2

010

Duyg

u Ko

ntro

-lü

/Düz

enlem

esi

5 “B

u de

rstek

i çalı

şmala

rım so

nucu

nda d

anışa

nlar

ıma k

arşı

daha

az te

pkise

l oldu

ğum

u his

sediy

orum

.” Sc

hure

ve ar

k. 20

08

Schu

re v

e ar

k. 20

08, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Ch

risto

pher

ve

ark.

2011

, Ke

ane,

2014

, Felt

on ve

ark.

2015

Gülüm 352


Kişise

l Yat

kınlık

lar

6 “E

ğer

kayg

ılı ya

da

stres

li his

sediy

orsa

m b

unun

oda

içe

risind

e ne

ler o

lup

bittiğ

ine il

işkin

bir d

ikkat

dağ

ılmas

ı old

uğun

u biliy

orum

…” F

elton

ve ar

k. 20

15

Chris

toph

er v

e ar

k. 20

06,

McC

ollum

ve

Geha

rt 20

10,

Chris

toph

er v

e ar

k. 20

11,

Hopk

ins v

e Pr

oeve

201

3, Ke

ane,

2014

, Fe

lton v

e ark

. 201

5, Se

ans İ

çeriğ

i 7

“Dan

ışan z

or za

man

lar ge

çirirk

en ya

da on

un ko

nuşm

asını

be

klerk

en on

unla

orad

a dur

may

ı dah

a kola

y bulu

yoru

m.”

Schu

re ve

ark.

2008

Schu

re v

e ar

k. 20

08, M

cColl

um v

e Ge

hart

2010

, Chr

istop

her v

e ar

k. 20

11, C

igolla

ve

Brow

n 20

11,

Boell

ingha

us v

e ar

k. 20

13,

Hopk

ins ve

Proe

ve 20

13, F

elton

ve ar

k. 20

15


www.cappsy.org

Documents

Mindfulness Training and Practice for Effective Therapist ... · Eğitim ve Uygulamaları: Bir Meta-Sentez Çalışması . Mindfulness Training and Practice for Effective Therapist