"Miniekonomia kieszonkowa", Prof. nadzw. UG dr hab. Krzysztof

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

MINIEKONOMIA KIESZONKOWA

prof. UG, dr hab. Kamila Migdał [email protected]

prof. UG, dr hab. Krzysztof [email protected]

EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL

Uniwersytet Gdański24 listopada 2015 roku

Organizatorzy


Budżety gospodarstw domowych

Badanie budżetów gospodarstw domowych w Polsce to podstawoweźródło informacji o przychodach, rozchodach, spożyciu żywności oraz o innych aspektachwarunków życia określonych grup ludności. Realizuje je GUS.

Badania prezentują informacje o:strukturze demograficznej gospodarstw domowych,poziomie i źródle dochodów,poziomie i strukturze wydatków,poziomie spożycia podstawowych art. żywnościowychcenach płaconych przez gospodarstw domowe za wybrane towary i usługi,wyposażeniu gospodarstw domowych w dobra trwałego użytku,warunkach mieszkaniowych,subiektywnej ocenie sytuacji materialnej gospodarstw domowych.


Gospodarstwa domowe objęte badaniem reprezentują pięć podstawowych grup społeczno-ekonomicznych ludności kraju:

Gospodarstwa pracowników (wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jest dochód zpracy najemnej w sektorze publicznym lub prywatnym),

Gospodarstwa rolników (wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jest dochód zużytkowania gospodarstwa indywidualnego w rolnictwie),

Gospodarstwa pracujących na własny rachunek (wyłącznym lub głównym źródłemutrzymania jest praca na własny rachunek poza użytkowanym gospodarstwem indywidualnymw rolnictwie lub wykonywanie wolnego zawodu),

Gospodarstwa emerytów i rencistów (wyłącznym lub głównym źródłem utrzymania jestemerytura lub renta),

Gospodarstwa utrzymujące się z niezarobkowych źródeł (wyłącznym lub głównym źródłemutrzymania są źródła niezarobkowe np. zasiłki dla bezrobotnych, zapomogi, alimenty,darowizny, dochody z tytułu własności i z wynajmu).


KONSUMENT I GOSPODARSTWO DOMOWEKonsument to jednostka konsumująca, realizuje pojedyncze akty lub procesykonsumpcji indywidualnej.

Gospodarstwo domowe: osoba fizyczna lub grupa osób fizycznych wspólniezamieszkujących i wspólnie utrzymujących się. Wyróżnia się gospodarstwadomowe:jednoosobowe – osoby utrzymujące się samodzielnie tzn. niełącząca swoichdochodów z innymi osobami, bez względu na to czy mieszkają same, czy też zinnymi osobami,wieloosobowe – zespół osób mieszkających razem i wspólnie utrzymującychsię. Wielkość gospodarstwa domowego określana jest liczbą osóbwchodzących w skład danego gospodarstwa.


Poziom przeciętnych miesięcznych dochodów i wydatków naosobę w gospodarstwie domowym oraz udział wydatków w

dochodzie rozporządzalnym 2004-2014.

Badanie budżetów gospodarstw domowych, GUS 2014


Udział przeciętnych miesięcznych wydatków wdochodzie rozporządzalnym (na osobę wgospodarstwie domowym) w 2014 roku.



Dochód i wydatki na gospodarstwo domowe orazudział wydatków w dochodzie według grup

społeczno-ekonomicznych w 2014 roku.



Wskaźnik dochodu i wydatków na 1 osobę wgospodarstwach domowych w odniesieniu do średniejdla Polski według poziomu wykształcenia w 2014 roku.



Struktura wydatków gospodarstw domowych(% wydatków ogółem) w 2014 roku.



Subiektywna ocena sytuacji materialnej gospodarstwdomowych według miejsca zamieszkania w 2014 roku.




Subiektywna ocena sposobu gospodarowania pieniędzmiw gospodarstwach domowych w 2014 roku.

W jaki sposób mogęsię znaleźć w

pierwszych 12% ???


„Najbogatszy człowiek w Babilonie”

George S. Clason – 1926

Opowiada o finansowych zmaganiach starożytnych mieszkańców Babilonu wtaki sposób jakby to byli współcześnie żyjący ludzie. Clason snuje przyjemnąhistorię, pełną mądrości i praktycznych porad.


Akcja opowieści toczy się w starożytnym Babilonie, położonym na wschodnimbrzegu rzeki Eufrat. Jej głównymi bohaterami są Arkad, najbogatszy zBabilończyków, który udziela cennych nauk, oraz Bansir, budowniczyrydwanów, pragnący odmienić swój los na lepsze. W książce poznajemy teżhistorie innych postaci, m.in. niewolników, którzy kupili sobie wolność istworzyli własne imperia. Wszyscy oni postępują według tych samych mądrychreguł.


To z tej książki pochodzi żelazne prawo oszczędzania, które brzmi —

„płać najpierw sobie".

Najskuteczniejszą bowiem metodą oszczędzania jest odłożenie z tego cozarobimy określoną kwotę lub procent dochodów (najczęściej 10%) zanimwypełnimy wszystkie nasze zobowiązania finansowe.


PIĘĆ PRAW DOTYCZĄCYCH ZŁOTAZłoto jest zarezerwowane dla tych, którzy znają jego prawa i ich przestrzegają.

1. Oszczędzaj przynajmniej10% tego, co zarabiasz.

2. Inwestuj ze swoichoszczędności.

3. Gdy inwestujesz, zasięgnijrady tych, którzynajwięcej wiedzą i mająnajlepszą reputację.

4. Nie inwestuj w rzeczy,których nie rozumiesz.

5. Jeśli zwroty są za wysokie,powinien to być dla ciebiesygnał, aby odejść.

http://freedomfromfailure.com/five-laws-of-gold-iln/


Siedem Leków na Chudą Sakiewkę1. Zacznij swą sakiewkę tuczyć.„Z każdych dziesięciu monet, które wkładasz do sakiewki, wyjmij i zużyj tylkodziewięć. Twoja sakiewka od razu zacznie nabierać ciała, a jej zwiększająca sięwaga sprawi, że przyjemnie będzie ci ją trzymać w ręku, a także sprawi radośćtwej duszy”.2. Kontroluj swe wydatki.„Tak zorganizuj swój budżet, byś miał dość monet na opłacenie niezbędnychrzeczy, przyjemności i sensownych potrzeb, nie wydając więcej niż dziewięćdziesiątych swych dochodów”.3. Spraw, by Twoje złoto się mnożyło.„Poślij każdą monetę do pracy, tak by reprodukowała się w postaci do niejpodobnych, niczym stada na pastwisku, i by wytwarzała stały strumieńdochodów płynących do twej sakiewki”.


Siedem Leków na Chudą Sakiewkę4. Chroń swe skarby przed ich utratą.„Chroń swe skarby przed ich utratą, inwestując tylko tam, gdzie ich zasadniczaczęść (czyli sam kapitał) jest bezpieczna, gdzie można je w razie potrzebyodzyskać oraz gdzie będziesz otrzymywał uczciwe odsetki. Skonsultuj to zmądrymi ludźmi. Zapewnij sobie radę tych, którzy mają doświadczenie wzyskownym inwestowaniu. Niech ich doświadczenie uchroni twój skarb przedzbyt ryzykownymi inwestycjami”.

5. Uczyń swe mieszkanie zyskowną inwestycją.„Posiadaj własny dom”.


Siedem Leków na Chudą Sakiewkę6. Zapewnij sobie dochody w przyszłości.„Zawsze zadbaj o zaspokojenie swych potrzeb w starszym wieku, jak też ozabezpieczenie swej rodziny”.

7. Stale zwiększaj swą zdolność zarabiania.„Kultywuj własne zdolności, ucz się i stawaj się coraz mądrzejszy, corazzręczniejszy, coraz bardziej szanowany”.


„Twoje prawo do bogactwa”

Colin P. Sisson - „Your Right to riches”, 2011Potwierdza słuszność idei płacenia najpierw sobie. Radzi założyć kilka typówkont oszczędnościowych przeznaczonych na różne cele (np. cele specjalne,inwestycje). Zaleca, aby na początek wpłacać od 10 do 20 procent swoichdochodów podzielonych na poszczególne konta. Na początku nie stanowi towielkich kwot, ale po pewnym czasie — jak zapewnia — „odkryjesz, że korzyściz takiego oszczędzania są pokaźne„.


„Bogaty Ojciec, Biedny Ojciec"

Robert Kiyosaki - „Bogaty Ojciec, Biedny Ojciec”, 2006stwierdza, że także profesjonaliści zajmujący się finansami w ogóle nie potrafiąoszczędzać, ale robią to, co robią masy, tzn. „płacą sobie na końcu. Najpierwpłacą wszystkim innym”.


„Ciągle najpierw płaciłem sobie - pisze autor „Bogatego Ojca...": Mój księgowyi osoba prowadząca księgi rachunkowe krzyczeli w panice: „Zamierzają siędobrać do ciebie", „Urząd podatkowy wsadzi cię do więzienia", „Zrujnujeszswoją wiarygodność kredytową", „Wyłączą prąd". Ja wciąż płaciłem sobie.

Potęga zdyscyplinowania i potęga hartu ducha. Innym określeniem tego jest:odwaga. Większość ludzi pozwala na to, aby świat popychał ich to tu, to tam,jak uczył tego bogaty ojciec (...). Pojawia się komornik i mówi: „Płać, boinaczej...". Płacimy więc, ale nie płacimy sobie. (...) Gdy od czasu do czasu mambraki finansowe, wciąż najpierw płacę sobie. Pozwalam kredytodawcom iadministracji rządowej krzyczeć na mnie. Lubię, gdy stają się nieustępliwi.Dlaczego? Ponieważ ci ludzie wyświadczają mi przysługę. Inspirują mnie doakcji i generowania większej ilości pieniędzy. Tak więc najpierw płacę sobie,potem inwestuję pieniądze i pozwalam kredytodawcom krzyczeć".


Metoda płacenia najpierw sobie stoi z pewnością w jawnej sprzeczności zprzyzwyczajeniami wielu polskich rodzin, które wolą od ust sobie odjąć, alenajpierw rachunki wszystkie zapłacić. I w głowach im się nie mieści, że możnapostępować zupełnie inaczej!

Ale kończy się na tym, że tak na dobrą sprawę prawie nikt w Polsce nie oszczędza i mało ktozmusza do działania szare komórki w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, jak wygenerowaćdodatkowe pieniądze? Tylko banki i SKOK-i mają ręce pełne roboty. Bo przecież łatwiej jestwziąć kredyt konsumpcyjny niż samemu cokolwiek zarobić ponad to, co wypłaci pracodawcalub państwo. Dlatego — pozwolę sobie tutaj na małą dygresję - mitem jest stwierdzenie, żePolacy w swojej masie, to wybitnie przedsiębiorczy ludzie. Być może, ale tylko w jednymzakresie: poszukiwania lepiej płatnej pracy (co jeszcze nikogo nie uczyniło naprawdębogatym), najlepiej na Zachodzie, ale to wcale nie dowodzi, że Polacy to naród wyjątkowoprzedsiębiorczy czy niebywale finansowo zdolny i inteligentny. Niestety z pokolenia napokolenie pokutuje u nas przekonanie, że zamożnymi może nas uczynić praca za pieniądze,najlepiej u obcych, „na saksach". Co jest oczywiście fałszywym założeniem, przekonaniembiednych, ciężko pracujących ludzi (a kto im biedniejszy czyż nie ciężej pracuje?), którzy wdodatku wydają wszystko, co tylko zarobią.


Oszczędzanie

Oszczędzanie to najbezpieczniejsza strategia inwestycyjna,niewiążąca się praktycznie z żadnym ryzykiem.

Samo jednak oszczędzanie, przy niewielkim oprocentowaniu, jestmało zachęcające, dopiero procent składany i związana z nim„zasada 72", czyni je naprawdę atrakcyjnym. Dlatego nie mówimytutaj o pieniądzach trzymanych w skarpecie czy skarbonce, ale otych, które wpłacamy na lokacyjne konto bankowe z odsetkamiskładanymi.


oprocentowane 3% 3% 3%

liczba lat 1 000,00 zł 5 000,00 zł 10 000,00 zł1 1 030,42 zł 5 152,08 zł 10 304,16 zł5 1 161,62 zł 5 808,08 zł 11 616,17 zł

10 1 349,35 zł 6 746,77 zł 13 493,54 zł20 1 820,75 zł 9 103,77 zł 18 207,55 zł30 2 456,84 zł 12 284,21 zł 24 568,42 zł









10 1 647,01 zł 8 235,05 zł 16 470,09 zł20 2 712,64 zł 13 563,20 zł 27 126,40 zł30 4 467,74 zł 22 338,72 zł 44 677,44 złoprocentowane 5% 5% 5%

liczba lat 1 000,00 zł 5 000,00 zł 10 000,00 zł100,00 zł 200,00 zł 300,00 zł

1 2 279,05 zł 7 711,58 zł 14 195,28 zł5 8 083,97 zł 20 018,01 zł 33 235,41 zł



liczba lat 1 000,00 zł 5 000,00 zł 10 000,00 zł100,00 zł 200,00 zł 300,00 zł

1 2 279,05 zł 7 711,58 zł 14 195,28 zł5 8 083,97 zł 20 018,01 zł 33 235,41 zł



Oszczędzanie długoterminoweBadanie zrealizowane przez TNS Polska w 2014 roku: „Oszczędzaniedługoterminowe – opinie, postawy i oczekiwania polskiego społeczeństwa”.Reprezentacyjna próba 1000 mieszkańców Polski w wieku 15+.

W teorii ekonomii o oszczędnościach mówimy, że stanowią one różnicępomiędzy dochodem, a wydatkami na konsumpcję.

W potocznym rozumieniu oszczędzanie jest interpretowanie jakonieprzeznaczanie dochodu na natychmiastową konsumpcję przechowywanieśrodków na rachunku bankowym lub w domu.

Oszczędzanie z definicji wiąże się z odroczeniem konsumpcji w czasie iwyrzeczeniami.


TNS Polska, 2014 „Oszczędzanie długoterminowe – opinie, postawy i oczekiwania polskiego społeczeństwa”.


Większość prezentuje pozytywnąpostawę. Oszczędzanie rozumianejest jako coś dobrego, powód dodumy nawet przez osoby, które nieoszczędzają.

Większość Polaków uważa, że wartooszczędzać, ale za tymi deklaracjamirzadko idą faktyczne działania.



Oszczędzanie, na ogółpolega na rezygnacji zkonsumpcji bieżącej narzecz konsumpcji przyszłej– większość konsumentównie jest jednak na togotowa.



Konsumenci przyznają, że nie mają wystarczająco silnej motywacji i woli abysystematycznie oszczędzać.Dla połowy badanych motywatorem skłaniającym do ulokowania środkówfinansowych na okres minimum 12 miesięcy jest oprocentowanie lokaty naco najmniej 7%.









Finansowy barometr ING

Finansowy barometr ING - Wybrane wyniki badania przeprowadzonego dla Grupy ING przez IPSOS, marzec 2015 r.


KIESZONKOWE !!!POLACY NIECHĘTNIE DAJĄ DZIECIOM KIESZONKOWE

Tylko co czwarty polski rodzic daje swoim dzieciom regularne kieszonkowe.

Regularne kieszonkowe daje swoim pociechom 23% rodziców z Polski(np. Niemców 54%, Turków 54%, Austriaków 44%).

Polacy za to częściej niż w większości krajów przekazują dzieciom pieniądze wrazie potrzeby.

Te nawyki wynieśliśmy prawdopodobnie z domu - regularnie kieszonkowedostawał w dzieciństwie mniej niż co piąty dorosły Polak (18%).








59% rodziców deklaruje, że głównym powodem dla którego dajemy dzieciomkieszonkowe, to nauka odpowiedzialności za pieniądze.




SKĄD DZIECI MAJĄ PIENIĄDZE ?

IPSOS 2010, Dzieci i pieniądze: kieszonkowe nie poddaje się kryzysowi

2/3 rodziców dzieci w wieku 4-18 lat daje pieniądze od czasu do czasu.Najczęściej do portfela sięgają rodzice młodzieży w wieku 15-18 lat.

56% rodziców deklaruje, że dzieci otrzymują pieniądze w formie prezentu odrodziców, dziadków lub krewnych.

13% rodziców stosuje pieniądze jako formę nagrody dla dzieci za dobrestopnie w szkole.





Największe kieszonkowe w Europie dają Włosi.Polacy – jedno z najmniejszych.

Największe kwoty dawane dzieciom średnio od 5. roku życia zadeklarowaliWłosi, Francuzi i Hiszpanie – ok. 30 EUR tygodniowo.

W ogonie rodzicielskiej hojności wloką się natomiast Czesi, Holendrzy, Rumunii Polacy dając dzieciom równowartość 10-11 EUR na tydzień.

U Holendrów można jednak mówić o bardziej wiarygodnym wskaźniku„rodzicielskiego skąpstwa”.

Otrzymywanie kieszonkowego w dzieciństwie deklaruje tam 89% badanych,zaś dawanie go własnym dzieciom – jedynie 67%.




Dzieci, które otrzymują pieniądze, mają do swojej dyspozycjiśrednio 56 zł na miesiąc.Najwięcej otrzymuje młodzież w wieku 15-18 lat - średnio 82 zł,młodsze nastolatki otrzymują około 43 zł.



NA CO DZIECI WYDAJĄ PIENIĄDZE ?

raport Gfk – Junior Shopper, 2015


DLACZEGO RODZICE POWINNI DAWAĆ DZIECIOM KIESZONKOWE ?

Umiejętność planowania

Dysponując własnymi pieniędzmi dziecko nauczy się planowania i myśleniaprzyszłościowego.Wie, że nowego telefonu, czy konsoli do gier nie da się kupić z dnia na dzień.Trzeba taki wydatek zaplanować odpowiednio wcześniej i uzbieraćwystarczającą ilość pieniędzy.Regularnie odkładając część swojego kieszonkowego może udowodnićrodzicom swoją odpowiedzialność – „Chcę nowy smartfon za pół roku, więc jużdziś zaczynam oszczędzać”.

Bez własnych pieniędzy nie będzie to możliwe.


DLACZEGO RODZICE POWINNI DAWAĆ DZIECIOM KIESZONKOWE ?

Oswojenie z bankowością – nauka korzystania z kontaJeśli się uda, najlepiej gdy rodzice dają kieszonkowe nie w postaci gotówki, alejako przelew na młodzieżowe konto bankowe.

Konto młodzieżowe, które może być bezpłatne, nauczy dziecko obsługibankowości internetowej, a także oswoi ze stroną internetową banku.

Znajomość słownictwa i umiejętność odnajdywania ważnych informacji nastronie banku jest bardzo przydatną umiejętnością. Poza tym, gdy już zapoznasię ze swoim rachunkiem, będzie zwracać uwagę na to, co oferuje konkurencjai jakie ma opłaty – powinny być pokrywane z kieszonkowego.


Własne pieniądze pomogą dziecku nauczyć się oszczędzania.

• Dzięki kieszonkowym dziecko uczy się rozsądnego planowania wydatków.• Zdobywa szacunek dla własnych pieniędzy i docenia ich wartość.• Otrzymując kieszonkowe na konto bankowe uczy się z niego korzystać.• Oswaja się z ofertą banków, poznaje zasady pobierania opłat i prowizji.• Wydatki są zapisywane w historii rachunku – dziecko możne je kontrolować.• Jeśli rodzice nie chcą dawać pieniędzy „za nic” – mogą opracować z

dzieckiem plan wynagradzania za małe sukcesy.• Jeśli dziecko pochodzi z mniej zamożnej rodziny może poprosić rodziców o

pieniądze i samodzielnie kupować to, co i tak rodzice planowali kupićdziecku.


Kiedy zacząć ?

To zależy tylko od dziecka.

Jeśli potrafi sprawnie liczyć i potrafi uzasadnić, dlaczego powinnodostawać własne pieniądze to właśnie przyszedł na to czas.


Ile dawać ?

Wysokość kieszonkowego powinna zależeć od zasobności portfelai wieku dziecka.Podstawowa zasada : mniejsze dziecko, niższe kieszonkowe.

Kluczowe znaczenie ma również częstotliwość wypłacaniakieszonkowego.Młodsze dzieci powinny dostawać pieniądze raz w tygodniu.Uczy to systematyczności i odpowiedzialnego zarządzania własnymiśrodkami.

Dopiero przy nastolatkach można przejść na cykl miesięczny.


Jaki wiek – takie kieszonkoweJeśli nie wiesz, ile pieniędzy dawać dziecku, zastosuj zasadę:

8 zł dla 8-latka, 9 zł dla 9-latka, 10 zł dla 10-latka itd.Młodszemu mniej, starszemu więcejWarto pilnować pułapów wiekowych. Jeśli mamy dwoje dzieci, pamiętajmy, bynasz 8-latek dostał podwyżkę w chwili, kiedy osiągnie wiek swojej 12-letniejsiostry.Pilnuj terminówJeśli umówiłeś się z dzieckiem, że będziesz wypłacać mu kieszonkowe wponiedziałki, to pilnuj tego. Dzieci są bardzo uczulone na wszelkie przejawyłamania danego słowa.Nie ingerujKiedy już zdecydowałeś się na dawanie kieszonkowego, nie ingeruj w to, na cotwoje dziecko wydaje pieniądze. To są jego środki i może z nimi zrobić, cochce.


Ile to jest pieniędzy w skali Polski ?Warszawa, 26 października 2015 r.

Oszczędności posiadane przez dzieci mają wartość 1.044,6 mln zł – wynika zraportu „Junior Shopper 2015” na temat preferencji i zwyczajów zakupowychdzieci i młodzieży w wieku 7-15 lat.

Miesięczna siła nabywcza dzieci w Polsce wynosi niemal 348 mln zł.

Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy

MINIEKONOMIA KIESZONKOWA

prof. UG, dr hab. Kamila Migdał [email protected]

prof. UG, dr hab. Krzysztof [email protected]


Uniwersytet Gdański24 listopada 2015 roku

Organizatorzy

Documents

"Miniekonomia kieszonkowa", Prof. nadzw. UG dr hab. Krzysztof