18TEHNIKO UPUTSTVO ZA PREPOZNAVANJE

KARANTINSKI TETNIH ORGANIZAMA (DIREKTIVA EU 2000/29)

Twinning Project SR2005/IB/AG/02Institutional capacity building within the Phytosanitary Directorate of the Ministry of Agriculture, Forestry and Water Management

,

Project financed by the European Union

MINISTERO DELLE POLITICHE AGRICOLEALIMENTARI E FORESTALI

CANDIDATUS PHYTOPLASMA PYRI(PEAR DECLINE PHYTOPLASMA)

Bolest: Propadanje kruketetni organizam: fitoplazma Candidatus Phytoplasma pyri (Pear decline phytoplasma)

STATUS TETNOG ORGANIZMAR. SRBIJA: Lista IA deo IIEPPO: List A2EU: Annex I/A2

Slika 1. - Simptomi, koji se javljaju u leto-jesen, na stablu kruke: smanjenje rasta, izraeno crvenilo lia, otpadanje

lia sa vrhova grana

Ova bolest je prvo zabeleena u Italiji 1934. godine. Danas je prisutna u Evropi, severnoj Africi i severnoj Americi. iroko je rasprostranjena u Italiji, Nemakoj i vajcarskoj.

Jaina simptoma zavisi od vie faktora, prvenstveno od osetljivosti kombinacije podloge i plemke i primenje-ne agrotehnike. Nakon priblino dva meseca od ostva-rene infekcije pojavljuju se prvi simptomi. Postoje dva tipa simptoma ove bolesti: sporo propada-nje i brzo propadanje.Kod sporog propadanja primeuje se smanjeni po-rast mladara. Lisna masa je smanjena, listovi su sitniji, koasti i sa ivicama uvijenim na gore. Tokom jeseni lie dobija narandasto-crvenu boju i prevremeno opada, posebno sa vrhova grana. Na spojnom mestu podloge i plemke javlja se nekrotina zona, koja spreava nor-malan protok vode i mineralnih i organskih materija. Zbog toga u letnjim mesecima obolele biljke ispolja-vaju simptom uvelosti. Prisutnost tamne linije na me-stu kalemljenja je vie ili manje izraena u zavisnosti od osetljivosti biljke i ne treba je pomeati sa nekro-zom donjeg drvenastog tkiva izazvanog neprihvata-

njem kalema. Korenov sistem kod ovakvih biljaka je slabije razvijen, a korenove dlake se degeneriu. Voke cvetaju i raaju, ali je plodova manje i sitniji su. itava biljka je nieg rasta nego uobiajeno. Brzo propadanje se pojavljuje samo na stablima sa posebno osetljivim podlogama, kao to su vrste pore-klom sa istoka Pyrus serotina i Pyrus ussusuriensis. Naj-uoljiviji simptomi se javljaju na mladom floemu na mestu spajanja podloge i plemke u vidu nekroze tki-va. Takve biljke prestaju sa rastom. Lie i plodovi brzo venu. Ovo moe biti praeno nekrozom listova. Drvee obino ugine za nekoliko nedelja. Ova pojava se mno-go ree javlja.

Simptomi slini onima koje izaziva ova fitoplazma se mogu javiti i zbog nekompatibilnosti podloge i plem-ke, loe drenae, loe ishrane biljaka, zimskih povreda ili sue. Zato je vrlo vano eliminisati ove uzroke kada se dijagnostikuje ova bolest. Obavezno bi trebalo ura-diti i laboratorijske analize.Prenosilac propadanja kruke u prirodi je krukina buva (Psylla pyricola, P. pyri, P. pyrisuga). Ona prenosi

zarazu na kraa rastojanja (sa drveta na drvo ili sa jed-nog zasada na drugi). Da bi insekt vektor prihvatio mi-kroorganizam potrebno mu je 24-48 sati hranjenja na zaraenoj biljci. Prenoenje na zdrave biljke, nastupa u sledee tri nedelje, koliko patogen opstaje u telu insek-ta vektora.

GEOGRAFSKA RASPROSTRANJENOST

SIMPTOMI

EPIDEMIOLOGIJA

Prirodni domaini ove fitoplazme su kruka i dunja, kao i neke druge vrste roda Pyrus (Pyrus betulifolia, Pyrus calleryana, Pyrus ussuriensis).

BILJKE DOMAINI

Slika 2. - Pocrveneli listovi s ivicam uvijenim na gore.

Za prevenciju od bolesti izuzetno je vano koristiti zdrav sadni materijal bez prisustva fitoplazme i obavljati kon-trolu materijala na prisustvo insekata vektora. Takoe, treba koristiti otpornije sorte i podloge kruke.

Matine biljke sa kojih se uzimaju kalem pupoljci mo-raju biti prostorno izolovane i posebna panja se mora posvetiti zatiti od insekata roda Psylla. Sejanci kruke koji se koriste kao podloga za kalemljenje ne smeju da imaju crvenkasto lie. Vana je kontrola objekata za proizvodnju sadnog materijala u periodu maksimal-nog ispoljavanja simptoma crvenjenja listova (Slika br. 5), da bi se eliminisale biljke za koje se sumnja da su inficirane fitoplazmom. Zaraene biljke treba iskriti i zabraniti promet sadnog materijala iz tih zasada.

Od velikog znaaja je obavezna kontrola i suzbija-nje krukine buve u proizvodnim zasadima, ime se spreava prenoenje fitoplazme u prirodi. U ove svrhe mogu se koristiti brojni insekticidi.to se tie sortimenta kruke, visoku osetljivost na fi-toplazmu su pokazale sorte Viljamovka, Hardijeva ma-slovka, Drutvenka, Butira, Crvena Viljamovka.

PREVENCIJA I MERE ZATITE

Prenoenje na vee udaljenosti se ostvaruje upotre-bom zaraenog sadnog materijala. Prenoenje kalem pupoljcima deava se samo kad se materijal uzima sa biljke u vegetaciji (letnje kalemljenje, okuliranje), a ne kad je uzet sa biljke u stanju mirovanja, jer fitoplazma

prezimljava u sprovodnim sudovima korena odakle ko-lonizira stablo u prolee. Zbog toga, kao podlogu ne treba koristiti osetljive vrste roda Pyrus (Pyrus serotina, Pyrus ussusuriensis). Postoje klonovi dunje, otporni ili tolerantni na infekciju.

Slika 4. - Proleni simptomi na drveu kruke: zaraene biljke imaju manje lia, lie je manjih

dimenzija i hlorotino (drvo na desno)

Slika 3. - Nekroza provodnog tkiva u nivou spojnog mesta: prisustvo ove promene je problematino za

tumaenje. Ovakve promene kod sorti kruke koje su kalemljene na dunji moe biti izazvana genetskom

nekompatibilnou i /ili virusnom infekcijom.

Slika 5. - Rasadnik: Sadnice kruke sa vidljivim promenama na liu.

Simptome crvenila listova mogu izazvati i neki drugi uzronici, tako da je laboratorijska analiza jedina tana po-tvrda prisustva ovog tetnog organizma.

PREPORUKE

Slika 6. - Zaraeno stablo kruke u vonjaku