Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë...3. Bazat e ushqimit të kafshëve 4. Blegtori e përgjithshme 5. Bazat e gjenetikës me selekcionim d) Përshkruesit e moduleve të

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008 Blegtori

Niveli I dhe II

Kosovë, 2008

1

UDHEZIMI ADMINISTRATIV

ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: BUJQËSI, PËR NIVELIN E PARË (KL.X,XI)

NUMËR: 19/2008

Datë: 19. 08. 2008 Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafi 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale, nivelin e parë (kl.X,XI).

Neni 2

Planprogrami Plani dhe programi i ri për nivelin e parë fusha Bujqësi, profilet: pylltari, mbrojtja e bimëve, përpunimi i drurit, teknologji ushqimore, hortikulturë, veterinari, blegtori, pemëtari me vreshtari, lavërtari me perimkulturë, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të klasës së dhjetë, zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të kl. X, XI. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/2009.

2

PËRMBAJTJA I. Parathënie II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin “Blegtori”, Niveli I dhe II. III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale për Nivelin I a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 10.

1. Biologji 2. Kimi 3. Anatomia dhe fiziologjia e kafshëve 4. Bazat e prodhimtarisë bimore

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 10.

1. Nomenklaturë anatomike 2. Ndërtimi i sistemeve të organeve të brendëshme 3. Analizë e gjakut dhe funksionit të zemres 4. Funksionimi i sistemeve të brendshme të kafshëve 5. Përgatitja e tokës për mbjellje 6. Kujdesi gjatë rritjes së bimëve

c) Programet e lëndëve profesionale, kl. 11.

1. Biokimi 2. Mekanizimi i prodhimtarisë blegtorale 3. Bazat e ushqimit të kafshëve 4. Blegtori e përgjithshme 5. Bazat e gjenetikës me selekcionim

d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 11.

1. Përdorimi dhe mirëmbajtja e traktorit 2. Mirëmbajtja e makinave për përgatitjen e sanës 3. Përdorimi i kombajnit për silazh 4. Të ushqyerit e kafshëve shtëpiake 5. Shtimi i kafshëve shtëpiake 6. Mjelja me makinë mjelëse

IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave

profesionale për Nivelin II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl. 12. 1. Blegtori e veçantë 2. Zoohigjienë me veterinari 3. Riprodhimi dhe mbarësimi artificial

b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl. 12. 1. Inseminimi artificial i kafshëve 2. Përgatitja dhe ruajtja e ushqimeve voluminoze dhe të koncentruara 3. Kullotja e kafshëve 4. Mbajtja e higjienës së stallave

3

I. PARATHENIE

Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t’u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme.

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji.

Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë.

Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale.

Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t’u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë.

Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve.

Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë.

4

Korniza e programit mësimor profesional

ARSIMI PROFESIONAL

Programi 2008 Blegtori

Niveli I dhe II

5

Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Bujqësi Profili: Blegtori Niveli: I dhe II I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor “Blegtori” për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. – Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të

arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e blegtorisë. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional.

– Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për blegtori, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson kalimin në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare.

Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor “Blegtori” për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore: (i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve

për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të mëtejshëm.

(ii) grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e blegtorit.

(iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t’u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e blegtorisë.

2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (tri nivelesh) për blegtori është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t’u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t’u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e gadishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës dhe për t’u zhvilluar individualisht nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale. Për të realizuar këto qëllime, është e nevojshme që shkolla profesionale t’u krijojë nxënësve: − Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë

fizike e mendore;

6

− Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri;

− Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale;

− Kushte për t’u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale;

− Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm;

− Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional;

− Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike;

− Mundësi për t’u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian;

− Kushte për t’u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e blegtorisë;

− Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare.

3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për “Blegtori”, niveli I dhe II , mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer shkollën e mesme të lartë. Në raste të veçanta, kur kërkesat për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa kapacitetet reale të shkollave profesionale, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime të veçanta me kritere të posaçme pranimi për këto shkolla. 4. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin “Blegtori“ në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin e II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin “Blegtori” niveli i II, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin e III (të punonjësit me shkathtësi të larta) në të njëjtin profil mësimor, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 5. Mundësitë e punësimit Shkollimi për “Blegtori” niveli I dhe II i referohet punëve në ndërmarrje (ferma shtetërore dhe private blegtorale) që japin shërbime që kanë të bëjnë me blegtorinë, ose mund të vetëpunësohet. Nisur nga kjo, punonjësi i kualifikuar i nivelit të I dhe II mund të punësohet në fermat e prodhimit, fabrika të ushqimit, qumështore, therrtore etj. Nisur nga kjo nxënësi për “Blegtori” i nivelit I dhe II mund të punësohet në ndërmarrje (firma, kompani) që japin shërbime që kanë të bëjnë me prodhimtaritë blegtorale, ose mund të vetëpunësohet. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të konsiderueshme, ai mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë.

7

II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor “Blegtori”, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t’i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për “Blegtori”, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: − Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e

ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. − Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të

mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional.

− Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror.

− Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore.

− Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente.

− Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale.

− Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. − Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në

vendimmarrje. − Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për

një të nxënë që zgjat gjithë jetën. − Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e

objektivave të pranuara. − Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar

dhe çuar më tej arritjet. − Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë

zgjedhje të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin “Blegtori”, niveli I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: – Përgatit vendin e punës. – Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për punë. – Përdor dhe mirëmban veglat dhe pajisjet e punës. – Respekton standardet e profesionit. – Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit. - Furnizon objektet blegtorale me ushqime. - Bën mjeljen e mekanizuar të kafshëve. - Largon plehun nga stalla. - Përdorë pajimet për qethjen e deleve - Mban higjienën e paisjeve dhe objekteve

8

- Përgatit tokën për mbjellje - Punon në kujdesin e kultivimit të bimëve Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor “Blegtori”, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë: - Mirëmban pajisjet e klimatizimit të objekteve blegtorale; - Ruan ushqimet për të ushqyer kafshët; - Siguron dhe përgatit ushqime voluminoze dhe të koncentruara; - Kujdeset për kullotje të dhe në rrethoja elektrike të kafshëve; - Kujdeset për higjienën e stallave; - Kujdeset për riprodhimin e kafshëve; - Kryen inseminimin artificial të kafshëve;

9

III. Plani mësimor për profilin mësimor “Blegtori”, Niveli I e II

Orët javore/vjetore dhe kreditit Niveli I Niveli II

Nr

Lëndët dhe modulet mësimore

Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A. Lëndët e përgjithshme (Gjithësej) 16 (560) 15 (525) 15 (525) 1 Gjuhë shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (105) 3 (105) 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70)) 3 Matematikë 2 (70) 2 (70) 2 (70) 4 Teknologji e informacionit dhe komunikimit 2 (70) 2 (70) 2 (70) 5 Ekonomia dhe ndërmarrësia 1 (35) 1 (35) 1 (35) 6 Edukatë qytetare 1 (35) - - 7 Edukatë fizike 2 (70) 2 (70) 2 (70) 8 Fizikë 1 (35) - - 9 Histori 1 (35) 1 (35) -

10 Gjeografi 1 (35) 1 (35) - 11 Gjuhë gjermane - 1 (35) - 12 Sociologji - - 1 (35) 13 Menaxhim i projekteve - - 1 (35) 14 Gjuhë frënge - - 1 (35) B. Lëndët profesionale (Gjithësej) 9 (315) 10 (350) 7 (245) 1 Biologji 2 (70) - - 2 Kimi 2 (70) 3 Anatomi dhe fiziologjia e kafshëve shtëpiake 3 (105) - - 4 Bazat e prodhimtarisë bimore 2 (70) - - 5 Biokimi - 2 (70) - 6 Mekanizimi i prodhimtarisë blegtorale - 2 (70) - 7 Bazat e ushqimit të kafshëve - 2 (70) - 8 Blegtori e përgjithshme - 2 (70) - 9 Bazat e gjenetikës me selekcionim - 2 (70) -

10 Blegtori e veçantë - - 3 (105) 11 Zoohigjienë me veterinari - - 2 (70) 12 Riprodhimi dhe mbarësimi artificial - - 2 (70) C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithësej) 6 (210) 6 (210) 9 (315) 1 Nomenklatura anatomike 7K (42) - - 2 Ndërtimi i sistemeve të organeve të brendëshme 7K (42) - - 3 Analizë e gjakut dhe funksionit të zemres 7K (42) - - 4 Funksioni i sistemeve të brendshme të kafshëve 7K (42) - - 5 Pregatitja e tokës për mbjellje 3,5K (21) - - 6 Kujdesi gjatë rritjes së bimëve 3,5K (21) 7 Përdorimi dhe mirëmbajtja e traktorit - 7K (42) - 8 Mirëmbajtja e makinave për përgatitjen e sanës - 4,5K (27) - 9 Përdorimi i kombajnit për silazhë - 4,5K (27)

10 Të ushqyerit e kafshëve shtëpiake - 10K (60) 11 Shtimi i kafshëve shtëpiake - 4,5K (27) 12 Mjelja me makinë mjelëse - 4,5K (27)

10

12 Insiminimi artificial i kafshëve 16,5K(99)13 Përgatitja dhe ruajtja e ushqimeve voluminoze e

të koncentruara 16K (96)

14 Blegtoria dhe veterinaria 10K (60) 15 Mbajtja e higjenës së stallave 10K (60)

Gjithësej A+B+C 31 (1085) 31 (1085 31 (1085 IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional:

Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: – Klasa 10 – 35 javë; Klasa 11 – 35 javë (niveli I); – Klasa 12 – 35 javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban 30 – 32 orë mësimore. Një orë mësimore ka 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javë Klasa 11: Praktikë – 1 ditë në javë dhe Teori – 4 ditë në javë Klasa 12: Praktikë – 1,5 ditë në javë dhe Teori – 3,5 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin “Blegtori”, do të organizohet në formë provimesh: Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale. Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes. Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit

11

aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës. Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i “të nxënit duke bërë” duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin Blegtori. Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë

12

vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve.

13

Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale

ARSIMI PROFESIONAL

Blegtori Niveli I dhe II

14

Klasa 10

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës

“Kimi” Lëmi: Bujqësi Profili: Blegtori, Veterinari Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10 të nxënësi duhet:

- të dallojë ndryshimet fizike nga ato kimike, - të zhvillojë njehsimet kimike duke u bazuar në ligjet e kimisë, - të klasifikojë substancat në bazë të përbërjes së tyre, - të krahasojë radhitjen e elementeve kimike sipas Dobereinerit, Neëlendsit, Lotar

Mayerit dhe Moseleyit - të dallojë reaksionet e analizës, sintezës, zëvendësimit, neutralizimit dhe precipitimit, - të klasifikojë elementet në bazë të numrit oksidues, - të barazojë reaksionet e oksido-reduktimit dhe të paraqes skemën elektrokimike të

tyre, - të dallojë elementet e bllokut s, - të krahasojë izotopet e hidrogjenit, - të përshkruajë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkaline, - të dallojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkalino-toksorë, - të dallojë elementet e bllokut p, - të analizojë vetitë fizike dhe kimike të tyre, konfiguracionin elektronik dhe numrin

oksidues, - të përshkruajë komponimet më të rëndësishme të elementeve të grupit 17,16,15,14

dhe 13 të sistemit periodik dhe rëndësinë e tyre. - të përcaktojë elementet e bllokut d në sistemin periodik - të përshkruajë llojet e komponimeve inorganike, vetitë fizike dhe kimike të metaleve,

jometaleve dhe metaloideve, komponimeve të tyre, mënyrën e përftimit në industri dhe laborator dhe përdorimin e tyre.

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Kimia si shkencë natyrore 3 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet:

- të shpjegojë rëndësinë e kimisë për jetën

15

- shpjegojë lidhjen e kimisë me shkencat tjera natyrore - dalloj ndryshimet fizike nga ato kimike, - të demonstroj njehsimet kimike duke u bazuar në ligjet e kimisë, - shpjegojë shenjat që tregojnë për rrezikshmërinë e substancave kimike

b. Temat e kapitullit

- Kimia si shkencë natyrore dhe eksperimentale - Objekti i studimit të kimisë, - Lidhshmëria e kimisë me shkencat tjera natyrore,

c. Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegoje përmbajtjen duke theksuar ne vazhdimësi rendësin e kimisë si shkencë natyrore, objektivat e studimit të saj dhe lidhjen e saj me shkencat tjera,

d. Kushtet për realizimin e kapitullit

- figura, fotografi të themeluesve të shkencës së kimisë dhe të shpikësve më ë njohur nga fusha e kimisë

- diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit - projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 2: Ligjet themelore të kimisë 6 orë a. Qëllimet e kapitullit në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të

- shpjegojë ligjshmëritë themelore në kimi - shpjegojë hipotezat dhe ligjet stekiometrike në kimi


- Ligji i ruajtjes së masës - Ligji i qëndrueshmërisë së përbërjes - Ligji i përpjesëtimeve shumëfishe - Hipoteza e daltonit për atomin - Ligji i vëllimeve të bashkueshme - Hipoteza e Avogadros - Ligji i ekuivalentëve

c. Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të

- shpjegoje përmbajtjen duke theksuar ne vazhdimësi rendësin e ligjeve themelore në kimi

- shpjegojë ligjet themelore të kimisë dhe njehsimet elementare në kimi d. Kushtet për realizimin e kapitullit

- figura, fotografi të themeluesve të shkencës së kimisë dhe të shpikësve më të njohur nga fusha e kimisë

- diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit - projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

16

Kapitulli 3: Substancat kimike 10 orë a. Qëllimet e kapitullit në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- shpjegojë simbolet, formulat dhe barazimet kimike - shpjegojë masat absolute dhe relative atomike e molekulare, - të kuptojë nocionin e molit, shprehjen e molit në numër, në masë dhe vëllim

b. Temat e kapitullit - Përzieriet dhe substancat e pastra - Metodat për ndarjen e substancës nga përzieriet - Simbolet kimike - Formulat kimike - Barazimet kimike - Masat absolute atomike dhe molekulare - Masat relative atomike dhe molekulare - Moli - Masa e atomit dhe masa e molekulës - Raportet sasiore dhe vëllimore të masës gjatë reaksioneve -


- shpjegojë duke përdorur ilustrime për temat - organizojë diskutime me nxënësit lidhur me temat e kapitullit - përcjellë me kujdes pë me kujdes përparimin e nxënësve - përdore pyetje-përgjigje me gojë për të nxitur aftësitë dalluese të nxënësve.


- figura, fotografi në lidhje me përmbajtjen e kapitullit - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit - projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 4: Struktura e atomit dhe sistemi periodik i elementeve 5 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- përshkruajë grimcat bazë të ngarkesës elektrike dhe të masës së tyre - shpjegojë ndërtimin e atomit, numrin e masës dhe lidhjen midis tyre - analizojë shpërndarjen e elektroneve nëpër orbitale të atomeve të elementeve të

grupeve kryesore të sistemit periodik të elementeve - krahasojë radhitjen e elementeve kimike sipas Dobereinerit, Neëlendsit, Lotar Mayerit

dhe Moseleyit - përcaktojë rradhitjen e elementeve në sistemin periodik si pasojë e strukturës së tyre

atomike b. Temat e kapitullit

- Përbërja e atomit (bërthama dhe mbështjelësi elektronik) - Struktura e atomit - Modeli planetar i atomit

17

- Numrat kuantik - Struktura e sistemit periodik dhe vetitë periodike të elementeve kimike




- materiale didaktike për përbërjen dhe strukturën e atomit - tabela e sistem periodik të elementeve - skema të orbitaleve të atomeve - projektori - sllajde - diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 5: Lidhjet kimike dhe struktura e molekulave 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- shpjegojë lidhjet kimike në përgjithësi, - tregojë ndryshimet e molekulave polare dhe atyre jopolare - kuptojë momentin dipolar si kriter për përcaktimin e polaritetit të molekulave - përcaktojë forcat ndërmjet molekulave - shpjegojë lidhjen hidrogjenore dhe ndikimin e saj tek uji


- Llojet e lidhjeve kimike - Afiniteti ndaj elektronit, elektronegativiteti - Lidhja jonike - Lidhja kovalente dhe kordinative - Vetitë e komponimeve kovalente - Lidhja hidrogjenore - Lidhja metalike




- materiale didaktike për lidhjet kimike - projektori - sllajde - diapozitiv me fotografi të ndryshme - programe simuluese kompjuterike.

18

Kapitulli 6: Klasifikimi i komponimeve inorganike 6 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të;

- shpjegojë klasifikimin e komponimeve inorganike - shpjegojë formimin e oksideve, ndarjen dhe vetitë etyre - shpjegojë teoritë e acideve dhe bazave - shpjegojë formimin e kriprave, ndarjen dhe vetitë etyre


- Acidet, përftimi dhe vetitë. - Bazat, vetitë dhe përftimi. - Oksidet, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Kriprat, ndarja, përftimi dhe vetitë. - Hidruret - Hidroksidet amfotere




- material didaktik në lidhje me komponimeve inorganike - diapozitiv dhe modele, lidhur me përmbajtjen e kapitullit - projektor, videobim, - sllajde, videokaseta dhe burime nga interneti

Kapitulli 7: Tretësirat 5 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- përshkruajë proceset që zhvillohen gjatë tretjes - tregojë dallimin midis tretësirave - analizojë faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e tretjes - njehsojë llojet e ndryshme të përqendrimeve të tretësirave


- Tretësirat ujore - Tretëshmëria e gazeve, lëgjeve dhe substancave të ngurta në ujë - Të shprehurit sasior të përbërjes së tretësirave - Vetitë e tretësirave të holluara - Ligjet e Raulit.


- shpjegojë duke përdorur ilustrime për temat - organizojë diskutime me nxënësit lidhur me temat e kapitullit

19

- përcjellë me kujdes pë me kujdes përparimin e nxënësve - përdore pyetje-përgjigje me gojë për të nxitur aftësitë dalluese të nxënësve.


- materiale didaktike vizuale për tretshmërinë e substancave kimike dhe tretësirat - projektori - sllajde - diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 8: Kinetika kimike dhe ekuilibri kimik 5 orë a. Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të dijë të

- përcaktojë shpejtësinë e reaksioneve kimike - shpjegojë ndikimin e faktorëve të ndryshëm në shpejtësinë e reaksioneve kimike - shpjegojë reaksionet katalitike dhe veprimin e katalizatorëve

b. Temat e kapitullit - Shpejtësia e reaksioneve kimike - Faktorët që ndikojnë në shpejtësinë e reaksionit kimik - Kataliza dhe katalizatorët - Ekuilibrat kimik - Mënjanimi i ekuilibrit kimik-parimi le Shatelie



d. Kushtet për realizimin e kapitullit - materiale didaktike për kinetikën e reaksioneve kimike - projektori - sllajde - diapozitiv me fotografi të ndryshme

Kapitulli 9: Reaksionet Kimike 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të:

- dallojë reaksionet e analizës, sintezës, zëvendësimit, neutralizimit dhe precipitimit, - barazoj ëreaksionet e oksido-reduktimit dhe të paraqes skemën elektrokimike të tyre, - shpjegojë reaksionet e oksidoreduktimit dhe lidhjen midis procesit të oksidimit dhe

reduktimit, b. Temat e kapitullit

- Llojet e reaksioneve kimike - Reaksionet e analizës dhe sintezës, - Reaksionet e zëvendësimit,

20

- Reaksionet e neutralizimit, - Reaksionet e precipitimit, - Reaksionet e oksido-reduktimit, - Barazimi i reaksioneve të oksido-reduktimit.

c. Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësue të



- materiale didaktike për reaksionet e ndryshme kimike - projektori - sllajde - diapozitiv me fotografi të ndryshme - skema e proceseve të reaksione kimike - programe simuluese kompjuterike.

Kapitulli 10: Elementet kimike dhe komponimet e tyre 17 orë a. Qëllimet e kapitullit Në fund të kapitullit nxënësi duhet:

- të dallojë elementet kimike dhe komponimet e tyre - të dallojë elementet e bllokut s, - të krahasojë izotopet e hidrogjenit, - të analizojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkaline, mënyrën e përftimit të

tyre, komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre, - të dallojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve alkalino-toksorë mënyrën e përftimit

të tyre, komponimet më të rëndësishme dhe përdorimin e tyre, - të dallojë elementet e bllokut p, - të analizojë vetitë fizike dhe kimike të tyre, konfiguracionin elektronik dhe numrin

oksidues, - të përcaktojë elementet e bllokut d në sistemin periodik - të krahasojë vetitë fizike dhe kimike të elementeve kalimtare, konfiguracionin

elektronik dhe gjendjen oksiduese të tyre, - të përshkruajë komponimet më të rëndësishme të elementeve të grupit 17,16,15,14

dhe 13 të sistemit periodik dhe rëndësinë e tyre. b. Temat e kapitullit

- Hidrogjeni-përhapja, vetitë, - Metalet alkaline - Natriumi dhe kaliumi - Metalet alkalinotoksorë - Magnezi dhe kalciumi - Elementet halogjene-elementet e grupit 17, - Klori dhe komponimet e tij, - Elementet kalkogjene-elementet e grupit 16 - Oksigjeni dhe komponimet e tij,

21

- Elementet e grupit 15 të sistemit periodik - Azoti dhe komponimet e tij, - Amonjaku, - Plehërat azotik. - Fosfori dhe komponimet e tij, - Plehërat fofsforike. - Elementet e grupit 14 të sistemit periodik - Karboni dhe komponimet inorganike të tij, - Elementet e grupit 13 të sistemit periodik - Elementet kalimtare - Përhapja, vetitë dhe gjendja oksiduese,


- konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative; - jape detyra të thjeshta për nxënësit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;


- materiale didaktike për elementet kimike dhe komponimet e tyre - projektori - sllajde - diapozitiv me fotografi - skema për procesin e ndryshme në lidhje me elementet kimike dhe komponimet e tyre - mjete për konkretizimin e përftimit dhe vetive të elementeve të ilustruara me

diapozitiva, figura, sllajde, modele të ndryshme, skema (të siguruara nga vet mësuesi ose nxënësit).

22

Programi i lëndës

“Biologji” Lëmia: Bujqësi Profili: Blegtori, Veterinari Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - tregojë rëndësinë e biologjisë, lidhshmërinë e saj me shkencat tjera - shpjegojë ndërtimin, format e mikroorganizmave te viruset dhe bakteret, - dallojë ndërtimet, rolin e qelizës bimore dhe shtazore - shpjegojë procesin e fotosintezës, - dallojë rrolin e fermenteve dhe enzimeve - dallojë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin - shpjegojë proceset e ndarjes se qelizës dhe shumimit te qeniet e gjalla - dallojë mënyrat e shumimit seksual dhe jo seksual të qenjet e gjalla. - shpjegojë fenomenet e trashëgimisë së veçorive te njërzit - sistemojë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre - zhvillojë qëndrim përgjegjës ndaj natyrës dhe mjedisit dhe të zgjojë interes te ai dhe të

tjerët për mbrojtjen e mjedisit jetësor - përshkruaj sistemin nervor te njeriu, instinktet dhe lëvizjet te bimët dhe kafshët. II. Fondi i orëve të lëndës:

35 javë x 2 orë në javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës

Kapitulli 1. Njohuri të përgjithshme për biologjinë 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë rëndësinë e biologjisë, lidhshmërinë e saj me shkencat tjera - përshkruajë metodat e kërkimit shkencor në citologji. b) Temat e kapitullit - Rëndësia e biologjisë - Metodat e hulumtimit në citologji c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela

23

- laboratori - TV, Kompjuteri, Mikroskopi, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi. - Atllasi Botanikes dhe Zoologjisë, preparate të thata etj. Kapitulli 2:Viruset dhe prokariotat 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - dallojë ndërtimin, format e mikroorganizmave, të viruset dhe baktereve - shpjegojë rolin e tyre në bujqësi. b) Temat e kapitullit - Viruset, ndërtimi dhe shumimi, sëmundjet të njeriu, shtazët dhe bimët - Bakteret ndërtimi dhe shumimi, rroli i tyre në bujqësi dhe industri ushqimore - Mjetet për luftë kundër baktereve, dezinfektimi, sterilizimi dhe pasterizimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - Mikroskopi, sterilizuesit, mjetet kimike dezinfektuese, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi,

LCD-videobimi. - material bimor dhe animal preparate të thata. Kapitulli 3:Biologjia e qelizës 12 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - dallojë ndërtimin qelizës bimore dhe shtazore. - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin dhe

fotosintezën. - shpjegojë fazat e ndarjes së qelizës - përshkruajë ndarjen qelizore te bimët dhe efektet e mos ndarjes së saj. b) Temat e kapitullit - Ndërtimi i qelizës, funksioni i organeleve qelizore - Qeliza, forma, madhësia, bërthama dhe kromozomet - Bartja e materieve nëpër membranë, difuzioni, osmoza dhe transpiracioni aktiv - Përbërja kimike e qelizës, - Komponimet inorganike:uji , kripërat minerale - Komponimet organike: karbohidratet, proteinat, lipidet dhe acidet nukleike - Ndarja e qelizës: amitoza, mitoza dhe mejoza - Pasojat e çrregullimit qelizor të ndarjes-tumoret

24

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuësi të :

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative; - jape detyra të thjeshta për nxënësit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - TV, Mikroskopi, Kompjuteri, LCD- videobimi - Atllasi Botanikës dhe Zoologjisë, bimë, mikroorganizma, inde anomale, preparate të

thata Kapitulli 4: Metabolizmi 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin dhe katabolizmin. - përshkruajë procesin e fotosintezës, rrolin e fermenteve dhe enzimeve. b) Temat e kapitullit - Metabolizmi, veti kryesore e qenieve të gjalla - Katabolizmi dhe anabolizmi - Enzimat (fermentet) - Tipat e të ushqyerit - Fotosinteza, rroli dhe produktet e saj për botën e gjallë - Kemosinteza c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative; - jape detyra të thjeshta për nxënësit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim; d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabelat - skica - Laboratori - TV, Mkroskopi, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi - bimët, tretje fiziologjike, materie ushqyese minerare, ene vegjetaive

25

Kapitulli 5: Proceset e katabolizmit –burimi i energjisë për gjallesa 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, anabolizmin, katabolizmin - shpjegojë proceset e fermentimit aerob dhe anaerob. - dallojë fermentimin alkoolik dhe të qumështit. b) Temat e kapitullit - Proceset katabolike si burim i energjisë së qenieve të gjalla - Katabolizmi i karbohidrateve, yndyrave dhe protenieve - Proceset oksidoreduktuese - Frymarrja qelizore dhe fermentimi - Glukoza dhe cikli i Krbesit - Fermentimi alkoolik dhe qumështor c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi, skica - Atllasi Botanikes, fermentuesi, enzimet dhe tretjet e ndryshme fiziologjike Kapitulli 6: Gjenetika e njeriut 10 orë a) Qellimet e kapitullit Në perfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruajë metodat e kërkimit shkencor në citologji, - zbatojë në praktikë metodën e fiksimit ngjyrosjes dhe mikroskopimit - shpjegojë fenomenet e trashëgimisë së veçorive te njërzit b) Temat e kapitullit - Kromozomet e njeriut - Deterimini i seksit të njeriu - Ndryshimet në kromozomet seksuale dhe materialin gjenetik - Sëmundjet trashëguese - Pasojat e kryqëzimit në farefisni të afërt c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të:

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve;

26

- përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Mikroskopi, skica, fotografi TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi. - preparate të thata, gjak, qeliza somatike Kapitulli 7:Fenomet jetësore që burojn nga proceset metabolike 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - përshkruajë proceset jetësore të qenieve të gjalla, shqisat e nuhaturit dhe shijes,

perceptimin refleksionet. - përshkruajë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre - përshkruajë dhe dallojë instinktet e lindura dhe të fituara.

b) Temat e kapitullit - Ngacmueshmëria dhe sjelljet e organizmave - Tropizmat, taksiet dhe nastiet - Rregullimi nervor - Funksionimi i sistemit nervor - Reflekset e lindura dhe të fituara - Instinktet emocionet dhe sjelljet - Hormonet dhe rregullimi hormonal c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:


d) Kushtet per realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi - Atllasi Botanikes Zoologjisë, bimë, kafshë eksperimentale Kapitulli 8: Shumëzimi dhe zhvillimi i qenieve të gjalla 14 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë mënyrat bazë të shumimit te qeniet e gjalla. - dallojë mënyrat e shumimit të organizmave bimorë dhe shtazorë. - dallojë mënyrat e shumimit seksual dhe jo seksual të organizmave - përcaktojë zhvillimet individuale të organizmave të ndryshëm.

27

b) Temat e kapitullit - - Shumëzimi dhe zhvillimi i bimëve (joseksual dhe seksual) - Zhvillimi i bimëve dhe indeve të tyre - Organet e bimëve (vegjetative dhe gjenerative) - Klasifikimi (sistematika e bimëve) - Shumëzimi dhe zhvillimi i shtazëve - Shumëzimi seksual i shtazëve - Oogjeneza dhe spermatogjeneza - Fazat e zhvillimit individual - Tipat e qelizave vezë - Brazdimi, tipat e tyre - Organogjeneza (organet ektodermës, endodermës dhe mezodermës) - Metamorfoza(zhvillimi jo normal) - Regjenerimi dhe transplantimi - Mplakja dhe vdekja

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të :


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi, Mikroskopi - Atllasi Botanikes dhe Zoologjisë, preparate të thata , bimë dhe kafshë të ndryshme Kapitulli 9: Klasifikimi i shtazëve 2 orë a) Qëllimet e kapitullit

Në përfundim te këtij kapitulli nxënësi duhet të: - grupojë gjallesat sipas sistemeve të ndërtimit dhe zhvillimit të tyre - dallojë llojet brenda grupit dhe në mes grupeve. b) Temat e kapitullit - Protozoat - Metazoat c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të : - demonstrojë përzgjedhjen dhe përdorimin e veglave dhe materialeve - kryejë ushtrime në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Tabela - Laboratori - Mikroskopi, TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi - Atllasi i Zoologjisë, preparate të thata

28

Kapitulli 10: Ekologjia dhe mbrojtja e mjedisit jetësor 6 orë a). Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - Përshkruajë mbrojtjen dhe përparimin e mjedisit jetësor - Shpjegojë ndotjen dhe mbrojtjen e ujit, ajrit dhe ushqimit - Përshkruajë zhurmat dhe mbrojtjen nga ajo - Theksojë rregullimet eambientit dhe ndërrimi i hapësirës jetësore - Përshkruajë rëndësine e parqeve nacionale dhe rezervatet natyrore b) Temat e kapitullit - Mbrojtja dhe përparimi i mjedisit jetësor - Ndotja dhe mbrojtja e ujit, ajrit dhe ushqimit - Zhurma dhe mbrojtja nga ajo - Rregullimi i ambientit dhe ndërrimi i hapësirës jetësore - Parqet nacionale dhe rezervatet natyrore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet qe mësuesi të :


d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Laboratori - TV, Kompjuteri, Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi - Ligji, Herbarium, skema, fotografi, projekte, Insektarium, ujë ajri dherishte

29

Programi i lëndës

“Anatomia dhe fiziologjia e kafshëve” Lëmia: Bujqësi Profili: Blegtori Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet të:

- tregojë qëllimin dhe rëndësinë e nomenklaturës anatomike në funksion të mësuarit të ndërtimit trupor të kafshës

- dallojë rajonet e caktuara të trupit - dallojet vendet e vendosjes së organeve - njohë ndërtimin makroskopik të organizmit të kafshëve shtëpiake - tregojë qëllimin dhe rëndësinë e fiziologjisë në veterinari dhe lidhëshmërinë me

shkencat tjera - dallojë funksionet fiziologjike të gjakut dhe lëngjeve trupore të organizmit të kafshës - përshkruajë fiziologjinë e sistemit kardiovaskular - përshkruaj funksionet e sistemit të frymëmarrjes - dallojë proceset fiziologjike të tretjes te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendëve - shpjegojë metabolizmin kuantitativ të energjisë dhe mineraleve - dallojë funksionet fiziologjike të sistemeve tjera të organizmit të kafshëve

II. Fondi i orëve të lëndës

35 javë x 3 orë/javë = 105 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Osteologjia 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë ndarjen regjionale të trupit të kafshëve - përshkruaj formimin, zhvillimin dhe përbërjen e eshtrave - dallojë eshtrat e kokës, trupit dhe ekstremiteteve - theksojë ndryshimet e eshtrave ndërmjet llojeve të ndryshme të kafshëve

b) Temat e kapitullit:

- Formimi, zhvillimi, përbërja dhe lidhjet e eshtrave - Skeleti në përgjithësi dhe ndarja e tijë - Boshti kurrizor dhe ndarja e tijë - Eshtrat e kokës - Eshtrat e qafës - Eshtrat e shpinës - Eshtrat e ijeve - Eshtrat e kryqëzave dhe bishtit - Eshtrat e kafazit të krahrorit - Sternumi dhe brinjët

30

- Eshtrat e ekstremiteteve - Dhëmbët

c) Udhëzime didaktike për kapitullin: Rekomandohet që mësuesi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit:

- tabela - laboratori - Projektori LCD - mostra të llojeve të ndryshme të eshtrave - grafoskopi - skeleti i kafshëve - atllasi anatomik

Kapitulli 2: Sindezmologjia 2 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoi mënyrat e lidhjeve ndërmjet eshtrave - njohë nyjet dhe llojet e tyre - dallojë ligamentet


- Lidhjet jo të lëvizshme dhe të lëvizshme të eshtrave - Nyjet dhe llojet e tyre - Ligamentet


- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit;


- tabela - laboratori - Projektori LCD - mostra të materialeve përkatëse - grafoskopi - atllasi anatomik

31

Kapitulli 3: Miologjia 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë muskujt (rëndësinë, përbërjen, ndertimin) - shpjegojë ndarjen llojet dhe funksionin e muskujve


- Morfologjia e muskujve - Ndarja dhe përbërja e muskujve - Aparatet ndihmëse të muskujve - Muskujt skeletor - Muskujt përtypës - Muskujt e frymëmarrjes - Muskujt e abdominal - Muskujt e bishtit - Muskujt e ekstremiteteve



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laboratori - mostra të muskujve - grafoskop - atallasi anatomik Kapitulli 4: Angiologjia 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoi enët e gjakut dhe sistemin limfatik - dallojë perikardin dhe zemrën - shpjegoi qarkullimin e madh të vogël dhe fetal të gjakut


- Llojet e enëve të gjakut dhe të sistemit limfatik - Perikardi dhe zemra - Qarkullimi i madh i gjakut - Qarkullimi i vogël dhe fetal i gjakut


- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;

32

- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;


- tabela - laboratori - grafoskopi - atllasi anatomik - vegla dhe materiale të nevojshme

Kapitulli 5: Sistemi respirator 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoi organet e frymëmarrjes te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendëve - dijë për organet të cilat e përbëjnë këtë sistem


- Kaviteti i hundës dhe sistemet paranazale - Laringu, trakeja, bronshet dhe alveolet - Kaviteti torakal, pleura, mediastinumi - Mushkëritë ndërtimi forma dhe ndarja globale - Sistemi respiratorë te llojet e ndryshme të kafshëve shtëpiake

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:



- tabela - mostra prej organeve të frymëmarrjes - diafilma - grafoskop - vizatime të ndryshme

Kapitulli 6: Neurologjia 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoi sistemin nervor dhe ndarjen e tijë - njohë rëndësin e sistemit nervor për organizmin e kafshëve


- Sistemi nervor dhe ndarja e tijë - Cipat e trurit dhe të boshtit kurrizor

33

- SNQ - Sistemi nervor periferik - Sistemi nervor vegjetativ




- tabela - laboratori - mostra të trurit dhe palacës kurrizore - grafoskopi - Atllas anatomik - Kompjuter - LCD

Kapitulli 7: Sistemi i organeve shqisore 2 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë sistemin e shqisave, - përshkruajë rolin dhe rëndësinë e tyre te llojet e kafshëve të ndryshme


- Anatomia e shqises së të pamurit - Dëgjimit - Nuhatjes dhe shijes




- tabela - laboratori - Atllasi anatomik - grafoskop - diaprojektor

Kapitulli 8: Organet e tretjes 12 orë a) Qëllimet e kapitullit:

34

Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoi organet e tretjes dhe rëndësin e tyre - përshkruaj ndryshimet e organeve të tretjes te llojet e ndryshme të kafshëve


- Goja dhe organet e sajë; laringu dhe ezofagu - kaviteti abdominal dhe peritoneumi - Lukthi i thjesht dhe i përbërë - Zorra e hollë ( duedenumi jejenumi dhe ileumi) - Zorra e trashë ( kolon i madhë dhe i vogël) - Cekumi dhe rektumi - Mëlçia forma pozita dhe ligamentet - Pankreasi dhe shpretka - Veçorit anatomike të organeve të tretjes te përtypsit, jopërtypësit dhe shpendët




- tabela - mostra të organeve të tretjes - grafoskopi - atllasi anatomik

Kapitulli 9: Sistemi i organeve urogjenitale 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoi ndërtimin e organeve urogjenitale te llojet e ndryshme të kafshëve - përshkruaj dallimet e organeve te llojet e ndryshme të kafshëve


- Sistemi urinarë - Veshkët ndërtimi dhe llojet - urinëpërquesit, mëshigëza urinare dhe uretra - Sistemi urinar te llojet e ndryshme të kafshëve - Organet gjenitale mashkullore dhe femërore


- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative; - jape detyra të thjeshta për nxënësit; - përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

35

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laboratori - atllasi anatomik - grafoskop dhe diaprojektor

Kapitulli 10: Anatomia e shpendëve 6 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj ndertimin anatomik të organizmit të shpendëve b) Temat e kapitullit:

- Skeleti, muskujt - organet e frymëmarrjes - organet e tretjes - organet e qarkullimit të gjakut - organet urogjenitale




- tabela - laboratori - mostra të organeve të shpendëve - grafoskopi, diaprojektori - atllas anatomik

Kapitulli 11: Lëkura dhe derivatet e saj 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegoj ndertimin anatomik të lëkurës dhe derivateve të sajë b) Temat e kapitullit:

- Lëkura - Derivatet e lëkurës: thundrrat dhe brirët, leshi, qimet, kreshta dhe puplat - Gjëndrra qumështore



36

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - tabela - laboratori - mostra të lëkurës dhe derivateve të sajë - grafoskopi, diaprojektori - atllas anatomik

Kapitulli 12: Fiziologjia e gjakut dhe lëngjëve trupore 7 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë përbërjen dhe funksionet e përgjithshme të gjakut - përshkruaj funksionet e pjesëve të veçanta të përbërësve të plazmës së gjakut - shpjegojë rëndësin e limfës dhe lëngjeve tjera trupore

b) Temat e kapitullit: - Përbërja dhe funksionet e përgjithshme të gjakut - Funksionet e pjesëve të veçanta përbërëse të plazmës së gjakut - Formimi, veçorit dhe funksionet e eritrociteve - Formimi, veçorit dhe funksionet e leukociteve - Formimi, veçorit dhe funksionet e trombociteve dhe koagulimi i gjakut - Grupet e gjakut dhe rëndësia e tyre - Limfa dhe lëngjet tjera trupore -




- tabela - laboratori - mostra e gjakut - grafoskop - atllasi anatomik - LCD, projektori, TV

Kapitulli 13: Fiziologjia e sistemit kardiovaskular 7 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë funksionet e zemres - dallojë sistemin e qarkullimit të gjakut - njohë sistemin e qarkullimit të limfës - demostrojë rregullimin humural dhe nervor të qarkullimit të gjakut

37

b) Temat e kapitullit: - Funksioni i qarkullimit të gjakut - Vetit fiziologjike të muskulit të zemres - Automatizmi i zemres - Karakteristikat e enëve të gjakut në kafshë - Frekuenca e punës së zemres - Vëllimi sistolik për minut - Formimi dhe kualiteti i pulsit - Qarkullimi i limfës




- tabela - laboratori - mostra të materialeve përkatëse - grafoskopi - atllasi anatomik

Kapitulli 14: Sistemi respirator 4 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë funksionin e sistemit të frymëmarrjes te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendëve

- përdhkruajë rregullimin humoral dhe nervor të sistemit të frymëmarrjes - përshkruaj veçorit e frymëmarrjes te shpendët dhe peshqit


- Funksioni i rrugëve respiratore - Sipërfaqja respiratore dhe këmbimi i gazrave - Motorika e krahrorit - Cikli respirator - Rregullimi humoral dhe nervor i frymëmarrjes - Veçorit e frymëmarrjes te shpendët dhe peshqit



38

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - tabela - laboratori - mostra të organeve - grafoskop, LCD, projektojë - atllasi anatomik

Kapitulli 15: Fiziologjia e tretjës 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë proceset fiziologjike të cilat zhvillohen te kafshët bimëngrënse mishëngrënëse dhe gjithqkangrënse

- njohë principet e tretjës te kafshët ripërtypse - njohë principet e tretje te kafshët jopërtypëse dhe te shpendët


- Principet e përgjithshme të tretjes te kafshët shtëpiake - Aspektet e përgjithshme të tretjes te bimëngrënsit mishngrënsit dhe gjithçkangrënsit - Marrja e ushqimit, uria dhe etja - Fiziologjia e tretjes në lukthin e thjesht - Principet e tretjes te ripërtypsit - Mikropopulacioni i paraluktheve - Motorika e paraluktheve - Formimi i gazrave në rumen dhe eliminimi i tyre (gromsitja) - Karakteristikat e tretjes në zorrën e hollë, sekrecioni i tëmthit dhe pankreasit - Karakteristikat e tretjes në zorrën e trash te kafshët shtëpiake - Veçorit e tretjes te shpendët




- tabela - laboratori - mostra të organeve - grafoskop, LCD, projektojë - atllasi anatomik

Kapitulli 16: Metabolizmi kuantitativ i energjisë dhe mineraleve 2 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë metabolizmin e materieve ushqyese për kafshët - njohë principet themelore të qarkullimit të ujit në organizëm

39

- njohë bilancin e energjisë dhe metabolizmin bazal - shpjegojë bazat e metabolizmit të materieve minerale


- Vlera ushqyese e materieve të veçanta ushqyese (karbohidrateve, yndyrnave dhe proteinave)

- Bilanci i energjisë - Metabolizmi bazal - Bazat e metabolizmit të materieve minerale - Principet themelore të qarkullimit të ujit në organizëm


- demostrojë vlerat ushqyese të ushqimeve për kafshë - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore


- tabela - laboratori - mostra të ushqimit - grafoskop, LCD, projektojë

Kapitulli 17: Proceset e termorregullimit 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë principet e përgjithshme të termorregullimit te llojet e ndryshme të kafshëve dhe shpendët

- njohë proceset e metabolizmit dhe të nxehtësisë - njohë rregullimin e temperaturës trupore te kafshët - shpjegojë lidhjen ndërmjet termorregullimit dhe prodhimtarisë te kafshët


- Energjia e nxehtësisë - Metabolizmi dhe nxehtësia - Temperatura trupore (eutermia, hipotermia dhe hipertermia) - Rregullimi i temperaturës trupore te kafshët - Termorregullimi dhe prodhimtaria



d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - tabela - laboratori

40

- ferma - grafoskopi - Atllas anatomik - Kompjuter - LCD

Kapitulli 18: Fizilogjia e ekskrecionit dhe funksionit të veshkës 3 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegoj proceset fiziologjike të sistemit të eksrecionit - dijë për rrugët e eliminimit të materieve nga organizmi - njohë metodat për hulumtimin e funksionimit të veshkës - njohë funksionin e rrugëve urinare


- Rrugët themelore të eliminimit të materjeve nga organizmi - Natyra dhe prioriteti i materidieve që tajohen në mjedisin e jashtëm - Metodat për hulumtimin e funksionimit të veshkës - Mekanizmi i ekskrecionit të veshkës (ultra filtrimi glomeral) - Funksioni i rrugëve urinare




- tabela - laboratori - organe të kafshëve - Atllasi anatomik - grafoskop - diaprojektor

Kapitulli 19: Fiziologjia e gjëndrrës së qumështit 2 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë fiziologjin e gjëndrrës qumështore - njohë përbërjen e kulloshtrës dhe rrolin e sajë për rritjen e brezit të ri


- Nevojat energjetike gjatë llaktacionit - Përbërja e kulloshtrës dhe e qumështit në raport me rritjen dhe mbrojtjen shëndetsore

të brezit të ri - Rregullimi i zhvillimit dhe i funksionit të gjëndrrës së qumështit

41




- tabela - mostra të kulloshtrës dhe qumështit - grafoskopi - atllasi anatomik

Kapitulli 20: Funksionimi dhe rregullimi i sistemit endokrin 3 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë funksionin dhe rrolin e gjëndrrave endokrine te kafshët - njohë funksionin e gjëndrrave seksuale në rregullimin e metabolizmit dhe të

riprodhimit b) Temat e kapitullit:

- Funksioni i hipofizës, tireoidesë, pankreasit dhe gjëndrrave mbiveshkore - Funksioni i gjëndrrave seksuale dhe rregullimi i metabolizmit dhe riprodhimit - Rroli endokrin i epifizës dhe timusit


- demostrojë funksionin dhe rrolin e gjëndrrave endokrine te kafshët - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor


- tabela - laboratori - atllasi anatomik - grafoskop, LCD projektor

Kapitulli 21: Fiziologjia e muskujve dhe e sistemit nervor 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë rrolin fiziologjik dhe funksionimin e muskujve - shpjegojë organizimin dhe funksionimin e sistemit nervor


- Bazat e fiziologjis së muskujve - Organizimi dhe funksionimi i sistemit nervor - Funksionimi i palcës kurrizore, zgjatore, trungut të palcës dhe hipotalamusit - Funksionimi i korës së trurit të madh

42


- kryejë demonstrimin me mostra - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor


- tabela - laboratori - mostra - grafoskopi, diaprojektori - atllas anatomik

Kapitulli 22: Fiziologjia e sistemit të shqisave 1 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë funksionet e sistemit shqisor të kafshëve dhe të shpendëve b) Temat e kapitullit:

- Aspektet krahasuese dhe bazat e fiziologjis së shqisave


- demostrojë nxënsëve funksionin e shqisave të kafshëve dhe shpendëve me skema - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me angazhim grupor


- tabela, laboratori - mostra të shqisave - grafoskopi, diaprojektori - atllas anatomik

43

Programi i lëndës

“Bazat e prodhimtarisë bimore” Lëmia: Bujqësi Profili: Blegtori Niveli: I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës: Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të, nxënësi duhet të: - shpjegojë prodhimëtarinë bimore; - përshkruajë faktorët ekologjik; - përshkruajë punimin e tokës; - theksojë plehërimin e tokës; - përshkruajë llojet e plehrave; - shpjegojë cilësitë e farëra për mbjellje; - përshkruajë mënyrat e mbjelljes së farave; - përshkruajë përkujdesjet ndaj kulturave bujqësore; - përcaktojë dëmin ekonomik dhe bujqësor që shkaktojnë barojat e këqija; - përshkruajë kulturat lavërtare; - përshkruajë teknologjinë e kulturave bimore II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Faktorët ekologjik 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë faktorët ekologjik - tregojë ndikieti e faktorëve ekologjik në zhvillimin e bimëve

b) Temat e kapitullit: - Drita - Temperatura - Lagështia - Ajri c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:


44

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laborator - pankarta për konkretizimin e mësimit - grafoskop - film Kapitulli 2: Punimi i tokës 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë rëndësinë e punimit të tokës - shpjegojë mënyrat e punimit të tokës

b) Temat e kapitullit: - Rëndësia e punimit të tokës - Punimi themelor i tokës - Punimi plotësues i tokës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimënësi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - vizita në terren - pankarta me vizatime të ndryshme - grafoskopi - filmi Kapitulli 3: Plehërimi i tokës 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë llojet, afatet dhe sasinë e përdorimit të plehrave, - përshkruajë veqoritë e plehrave; - theksojë nevojat e bimëve në plehra;

b) Temat e kapitullit: - Nevojat e bimëve në plehra - Llojet e plehrave - Plehrimi themelor dhe plotësues - Afatet e aplikimit të plehrave c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:

- shpjegojë temat duke përdorur shembuj konkretë; - konkretizojë mësimin me anë të skemave apo mjeteve të tjera illustrative;

45

- përcjellë me kujdes përparimin e nxënësve; - përdorë pyetje-përgjigje të niveleve të ndryshme të të kuptuarit; - vlerësojë nxënësit me pyetje-përgjigje me gojë ose testit me shkrim;

d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - pankarta për konkretizimin e mësimit - demonstrim në terren - grafoskopi dhe diaprojektori - transparente Kapitulli 4: Fara dhe mbjellja 10 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë cilësitë e farërave dhe mbjelljen varësisht nga lloji i bimës - përcaktojë afatet e mbjelljes së farërave të ndryshme - përcaktojë normat e farës për mbjellje;

b) Temat e kapitullit: - Përgatitja e fares për mbjellje - Afatet e mbjelljes dhe normat e fares sipas lloit të bimës - Mënyrat dhe thellësia e mbjelljes c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - demonstrime në terren - grafoskopi dhe diaprojektori - vizatime të ndryshme - transparente Kapitulli 5: Përkujdesi i kulturave bujqësore 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi, duhet të:

- shpjegojë rëndësinë dhe kohën e kryerjes së rrallimit; - përshkruajë rëndësinë dhe kohën e kryerjes së mihjes; - përshkruajë rëndësinë e herrjes së barojave të këqia; - shpjegojë rëndësinë e mbrojtjes së bimëve nga sëmundjet dhe dëmtuesit; - përshkruajë rëndësinë, kohën dhe sasinë e ujitjes së kulturave bujqësore

b) Temat e kapitullit: - Rrallimi i bimëve - Mihja dhe mbushja e kulturave mihëse

46

- Herrja e barojave të kqia, mbrojtja nga smundjet dhe dëmtuesve - Ujitja e kulturave bujqësore ( normativat e ujitjes) c) Udhëzime didaktike për kapitullin


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - demonstrime në terren - grafoskopi dhe dia projektori - pankarta me vizatime të ndryshme - transparente Kapitulli 6: Barojat e këqija 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- dallojë barojat e këqija si dhe mjetet kimike për luftimin e tyre - theksojë normativat e përdorimit të preparateve kimike - përcaktojë afatin e përdorimit të preparateve kimike

b) Temat e kapitullit: - Dëmet nga barojat e këqija - Mënyra e përhapjes së barojave të këqija - Masat agroteknike dhe mjetet kimike për luftimin e barojave të këqija - Ndarja e Pesticideve, mënyra e përdorimit të tyre c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore dhe angazhim grupor - organizoj teste me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - demonstrime në terren - grafoskopi dhe dia projektori - pankarta për konkretizimin e mësimit - transparente Kapitulli 7: Kulturat lavërtare 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- përshkruajë rëndësinë ekonomike të kulturave lavërtare; - përshkruajë vetit morfo-fiziologjike kulturat lavërtare;

47

b) Temat e kapitullit: - Drithërat - Bimët industriale - Bimët për ushqimin e kafshëve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të:


d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - laboratori - mostra të llojeve të bimëve - grafoskopi dhe dia projektori - transparente - vizatime të ndryshme Kapitulli 8: Qarkullimi bimor 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të:

- shpjegojë rëndësinë e qarkullimit bimor; - përshkruajë llojet e qarkullimit bimor;


- Qarkullimi një fushor - Qarkullimi dy fushor - Qarkullimi tre fushor - Qarkullimi katër fushor - Shkaqet biologjike, agroteknike, organizativo-ekonomike të aplikimit të qarkullimit

bimor - Ndikimi i klimës dhe tokës në qarkullimin bimor

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - bëj ilustrime me transparente - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me pyetje gojore - organizoj teste me shkrim d) Kushtet për realizimin e kapitullit: - pankarta për konkretizimin e mësimit - demonstrim me transparente - grafoskopi

48

Klasa 10

Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale

PËRSHKRUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE

“Nomenklaturë anatomike”

Lëmi: Bujqësi Profili: Blegtori, Veterinari Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 1 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për të kryer caktimin e rajoneve dhe ndërtimin anatomik në trupin e kafshës

Kohëzgjatja e modulit

7K (42 orë)

Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja

RM 1 Nxënësi përzgjedh veglat dhe materiale për vrojtimin e nomenklaturës anatomike të trupit të kafshës

Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave, – Përzgjedhja e skicave (atllaseve) – Përzgjedhja e skeleteve të kafshëve – Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi cakton rajonet në trupin e kafshëve.

Përmbajtja – Caktimi i eshtrave të kokës – Caktimi i eshtrave të trupit dhe ekstremiteteve – Caktimi i dallimeve të skeletit te llojet e ndryshme të

kafshëve – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi cakton muskujt në trupin e kafshës dhe lidhjet e tyre

me eshtrat Përmbajtja – Caktimi i ndërtimit, formës dhe funksionit të llojeve të

muskujve – Caktimi i muskujve të kokës, qafës, trupit dhe të

ekstremiteteve – Caktimi i lidhjeve ndërmjet muskujve dhe eshtrave – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

Procedurat e vlerësimit

Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit.

49

Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

RM 1 IV Vëzhgimi i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli:

KR Nxënësi duhet të:

- Përzgjedhë drejt veglat e nevojshme - Përdorë drejt skicat e eshtrave në atllas - Përzgjedhë skeletet e kafshëve – Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes

së mjedisit të zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë


KR Nxënësi duhet të: - Caktojë drejt eshtrat e kokës - Caktojë drejt eshtrat e trupit dhe të ekstremiteteve - Caktojë dallimet ndërmjet skeleteve te llojeve të

ndryshme të kafshëve – Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - Caktojë drejtë ndërtimin, formën dhe funksionin e

llojeve të muskujve - Kryej caktime të muskujve të kokës, qafës, trupit dhe

të ekstremiteteve - Kryej caktime të lidhjeve ndërmjet muskujve dhe

eshtrave – të zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë

Metodat e rekomanduara të mësuarit

- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose - thertore. - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur

demostrime konkrete për përvetsimin e modulit - Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

bëjnë me Anatominë e kafshëve - Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara. - Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e

ndryshme që paraqiten. - Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë

kontrolli i demonstrimit praktik. - Vlerësimi duhet të bëhet pas secilit rezultat të arritur të

mësimit

50

Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Laboratori - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (Atllasi Anatomisë së kafshëve si dhe

preparate të përgatitura dhe të konservuara etj).

51


“Ndërtim i sistemeve të organeve të brendëshme”


Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi praktike për të treguar ndërtimin e sistemeve të organeve të kafshëve dhe shpendëve.


7K (42 orë)


RM 1 Nxënësi përcakton sistemin kardiovaskulare dhe limfatik të kafshës. Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave për autopsi të kufomës – Hapja e trupit të kafshës për autopsi – Caktimi i lidhjeve të zemres me organe tjera – Mbrojtja në punë dhe e mjedisit – Rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit.

RM 2 Nxënësi përcakton organet brendshme në trupin e kafshës

Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave – Caktimi i organeve të sistemit të tretjes te ripërtypësit – Caktimi i organeve të sistemit të tretjes te jopërtypësit – Caktimi i organeve të sistemit të frymëmarrjes te llojet e

ndryshme të kafshëve dhe shpendëve – Caktimi i organeve urogjenitale te llojet e ndryshme të

kafshëve dhe shpendëve – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi përcakton organet e sistemit nervor, shqisor dhe

gjëndrrat endokrine Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave – Caktimi i trurit, boshtit kurrizor dhe nervave – Caktimi i organeve shqisore te llojet e ndryshme të

kafshëve – Caktimi i gjëndrrave endokrine – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

52

RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit



– Përzgjedhë drejt veglat e nevojshme për autopsi të kufomës

– caktojë lidhjet e zemres me organe tjera – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit të zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë


KR Nxënësi duhet të: Nxënësi duhet të: – përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme – caktojë organet e sistemit të tretjes te ripërtypësit – caktojë organet e sistemit të tretjes te jopërtypësit – caktojë organet e sistemit të frymëmarrjes te llojet e

ndryshme të kafshëve dhe shpendëve – caktojë organet urogjenitale te llojet e ndryshme të

kafshëve dhe shpendëve – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: – përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme – caktojë trurin, boshtin kurrizor dhe nervat – caktojë organet shqisore te llojet e ndryshme të

kafshëve – përzgjedhë gjëndrrat endokrine – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit Metodat e rekomanduara të mësuarit

- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose thertore, dhe fermë

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit

– Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të bëjnë me njohjen e ndërtimit anatomik të organeve të kafshëve

– Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i aftësive të fituara.

– Ata duhet të nxiten të diskutojnë në lidhje me rastet e ndryshme që paraqiten.

– Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të zbatohet sa më shumë

53

kontrolli i demonstrimit praktik. – Vlerësimi duhet të bëhet pas secilit rezultat të arritur të

mësimit Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Laboratori - Ferma - therrtorja - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj). - Materiali i nevojshëm (Atllasi Anatomisë së kafshëve si dhe

preparate të përgatitura dhe të konservuara etj).

54

PËRSHKRUESIT E MODULEVE TË PRAKTIKAVE PROFESIONALE

“Analizë e gjakut dhe e funksionit të zemres”


Një modul praktik që i pajisë nxënësit me aftësi praktike për të ekzaminuar funksionin e gjakut dhe zemres.


7K (42 orë)


RM 1 Nxënësi merr gjakun.për ekzaminim. Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave për marrjen e gjakut – Përzgjedhja e kafshës për marrjen e gjakut – Pozicionimi i kafshës për marrjen e gjakut – Caktimi vendit dhe i teknikës së marrjes së gjakut – Marrja e gjakut prej kafshës – Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi kryen analizat laboratorike të gjakut të kafshës

Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe e mjeteve të duhura - Përgatitja e mostrës së gjakut për analizë laboratorike - Caktimi i hematokritit, hemoglobinës dhe elementeve të

gjakut – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi konfirmon punën e zemres

Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave – Matja e pulsit te llojet e kafshëve të ndryshme – Dëgjimi i toneve të zemres – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


55


- përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme - përzgjedh veglat për marrjen e gjakut - caktojë drejt llojin e kafshës prej së cilës merret gjakut – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme - caktojë drejt teknikën e marrjes së gjakut - përgatit mostrën e gjakut për analizë laboratorike - caktojë hematokritin, hemoglobinën e gjakut – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme - kryejë matjen e pulsit te llojet e kafshëve të ndryshme - caktojë tonet e zemres - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose fermë - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit – Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

bëjnë me analizat e gjakut dhe punën e zemres – Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara. – Vlerësimi duhet të bëhet pas secilit rezultat të arritur të

mësimit Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Kafsha për marrjen e gjakut - Ferma - Laboratori me paisjet përkatëse - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj).

56


“Funksionimi i sistemeve të brendshme të kafshëve”


Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për tu përcaktuar funksionim e sistemit të tretjes, frymëmarrjes dhe organve urogjinitale të kafshëve


7K (42 orë)


RM 1 Nxënësi konfirmon funksionet e organeve të tretjes Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave për marrjen e mostrës – Përzgjedhja metodat për konfirmim – Caktimi i lëvizjeve të rumenit – Caktimi i analizave organoleptike, fiziko-kimike dhe

mikrobiologjike – Caktimi i përmbajtjes së lukthit dhe prodhimit të gazrave – Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi konfirmon funksionet e organeve të frymëmarrjes

Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave dhe materialeve të nevojshme – Përzgjedhja metodat për konfirmim – Caktimi i inspiriumit dhe ekspiriumit – Caktimi i lëvizjeve të frymëmarrjes – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi konfirmon funksionet e organeve urogjenitale

Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave dhe metodave për marrjen e mostrës

së urinës – Përgatitja e mostrës së urinës për analizë – Kryerja e analizave fiziko-kimike të mostrave të urinës – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit


Realizim i pranueshëm I modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren: RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit

57



– përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme – caktojë lëvizjet e rumenit – kryejë analizat organoleptike, fiziko-kimike dhe

mikrobiologjike – caktojë përmbajtjen e lukthit dhe prodhimit të gazrave – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: – përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme – caktojë inspiriumin dhe ekspiriumin – caktojë lëvizjet e frymëmarrjes – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë drejtë veglat e nevojshme - përgatit mostrat e urinës për analizë - kryejë analizat fiziko kimike të mostrave të urinës - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në klasë mësimore, laborator ose fermë

- Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit

- Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të bëjnë me analiza të përmbajtjes së organeve të tretjesë, të frymëmarrjes dhe urogjenitale

– Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i aftësive të fituara.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Kafsha për marrjen e mostrave - Ferma - Laboratori me paisjet përkatëse - Teknologjia e nevojshme mësimore (TV, Kompjuteri,

Interneti, grafoskopi, LCD-videobimi etj).

58


“Pregatitja e tokës për mbjellje”

Lëmi: Bujqësi Profili: Blegtori Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 5 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për të kryer operacionet e nevojshme për përgatitjen e tokës për mbjellje.


3,5K (21 orë)


RM 1 Nxënësi parapërgatit mjetet për përgatitjen e tokës për mbjellje. Përmbajtja – Përzgjedhja e veglave të nevojshme – Përzgjedhja e ngastrës për punim – Caktimi i llojit të punimit të tokës – Përzgjedhja e paisjeve dhe mekanizimit për kryerjen e

mbjelljeve – Caktimi i paisjeve për lloje dhe kushte tokash të veçanta – Caktimi i makinave ngjitëse për traktor dhe transportimi i

tyre në vendin e punës – Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi kryen lëvrimin e tokës

Përmbajtja – Përzgjedhja e llojit të pllugut – Caktimi i mënyrave të lavrërimit – Kryerja e punimeve – Kontrolli i cilësisë së punimeve – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit

RM 3 Nxënësi kryen punimin plotësues të tokës.

Përmbajtja – Përcaktimi i paisjeve për punimin plotësues të tokës (disku, lesat, frezat, cilindrat, kultivatorët) – Kryerja cilësore e punimeve plotësuese të tokës – Kontrolli i cilësisë së punimeve – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisi


Realizim i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren:

59

RM Rezultatet e të mësuarit IV Instrumentet e vlerësimit KR Kriteret e realizimit


KR Nxënësi duhet të: – Përzgjedhë ngastrën për punim – Caktojë llojin e punimit të tokës – Përzgjedhë paisjet dhe mekanizimit për kryerjen e

mbjelljeve – Caktojë paisjet për lloje dhe kushte tokash të veçanta – Caktojë makinat ngjitëse për traktor dhe transportimin

e tyre në vendin e punës – Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: – Përzgjedhë llojin e pllugut – Caktojë mënyrat e lavrërimit – Kryej punimet në cilësi të duhur – respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


KR Nxënësi duhet të: - Përcojë paisjet për punimin plotësues të tokës ( diskun,

lesat, frezat, cilindrat, kultivatorët) - Kryerja cilësore e punimeve plotësuese të tokës - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit


- Ky modul duhet të trajtohet në laborator në ngastrën e tokës.- - - Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur demostrime konkrete për përvetsimin e modulit – Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

bëjnë me punimin përgatitor dhe plotësues të tokës – Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara. Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Sipërfaqet e tokës - Traktor me një dhe dy diferencial - Paisjet ngjitëse të traktorit për punime të ndryshme (diskun,

lesat, frezat, cilindrat, kultivatorët) - Udhëzues dhe literatur e nevojshme

60


“Kujdesi gjatë rritjes së bimëve”

Lëmi: Bujqësi Profili: Blegtori Niveli: I Klasa: 10 Numri i modulit 6 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i paisë nxënësit me aftësi praktike për tu kujdesur bimët gjatë rritjes së tyre, si dhe mirëmbajtur e përdorur paisjet e nevojshme.


3,5 (21 orë)


RM 1 Nxënësi kujdeset për kultivimin e bimëve Përmbajtja – Caktimi i momentit më të përshtatshëm për kryerjen e

shërbimeve, – Kushtet tokësore ose klimatike që e favorizojnë ose

pengojnë zhvillimin e bimëve – Përzgjedhja e operacioneve për eliminimin e barërave të

këqija me dorë ose me makinë – Përzgjedhja e veglave të nevojshme – Përkujdesja për plotësimin e nevojave për ujë dhe lëndë

ushqyese – Mbrojtja në punë dhe e mjedisit

RM 2 Nxënësi largon mbeturinat e prodhimit.

Përmbajtja – Caktimi i vendit për hedhjen e produkteve të mbetura – Përzgjedhja e metodave të trajtimit të mbeturinave (

djegëja, groposja, asgjësimi, kompostimi etj) – Përgatitja e vendit për hedhjen e mbeturinave, pastrimi,

dezinfektimi – Mbajtja e të dhënave lidhur me operacionet që kryhen – Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit




61


– Caktojë momentin më të përshtatshëm për kryerjen e shërbimeve, kushtet tokësore ose klimatike që e favorizojnë ose pengojnë zhvillimin e bimëve

– Përzgjedhë operacionet për eliminimin e barërave të këqija me dorë ose me makinë

– Përkujdeset për plotësimin e nevojave për ujë dhe lëndë ushqyese të bimëve

– Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit



- Caktoj vendin për hedhjen e produkteve të mbetura - Përzgjedh metodat e trajtimit të mbeturinave ( djegëja,

groposja, asgjësimi, kompostimi etj) - Përgatit vendin për hedhjen e mbeturinave, pastrimin,

dezinfektimin etj. - Mbaj të dhënat lidhur me operacionet e kryhen - respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së

mjedisit Metodat e rekomanduara të mësuarit

- Ky modul duhet të trajtohet në laborator në ngastrën e tokës. – Mësuesi duhet të përdorë sa më shumë të jetë e mundur

demostrime konkrete për përvetsimin e modulit – Nxënësit duhet të angazhohet në punë konkrete që kanë të

bëjnë me kujdesin gjatë rritjes së bimëve – Gjatë vlerësimit të nxënësve, të zbatohet demostrimi praktik i

aftësive të fituara. Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Sipërfaqet e tokës - Traktor me një dhe dy diferencial

Paisjet ngjitëse të traktorit të nevojshme për kujdesin gjatë kultivimit të bimëve ( lesat, kultivatorët, spërkatëset, makinat për shpërndarjen e plekut)

- Udhëzues dhe literatur e nevojshme.

62

KLASA 11

Programet e lëndëve profesionale

Programi i lëndës "Mekanizimi i prodhimtarisë blegtorale" Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës në klasa 11, nxwnësi duhet të:

- shpjegojnë llojet e traktorëve sipas konstruktit dhedestinimit; - pwrshkruajnw ndertimin, funksionimin dhe përdorimin e makinave për përgaditjen e

sanës; - përshkruajnë dhe dallojnë makinat për përgatitjen e silazhit; - shpjegojnë ndertimin, funksionin dhe përdorimin e makinave për përgatitjen e

ushqimit të kafshëve; - përshkruajnë dhe dallojnw pajisjet për furnizimin e objekteve blegtorale me ujë ; - përshkruajnë dhe dallojnw objektet për kafshë shtëpiake ; - shpjegojnë funsionimin dhe përdorimin e mekanizimin në gjedhtari ; - shpjegojnë funksionimin dhe përdorimin e mekanizimin në dhentari ; - shpjegojnë funksionimin dhe përdorimin e mekanizimin në derrtari ; - shpjegojnë funksionimin dhe përdorimin e mekanizimit në kuajtari ; - pwrshkruajnw funksionimin dhe përdorimin e mekanizimit në shpendari ; - përshkruajnë dhe dallojnw pajisjet për ngrohjen dhe ajwrosjen e objekteve blegtorale; - shpjegojë funksionimin dhe përdorimin e rrethojave elektrike për ruajtjen e gjedhëve në kullosa.


35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Traktorët 8 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kwtij kapitulli, nxënësit duhet tw: - dallojnë traktorët sipas konstruktit dhe destinimit ; - përshkruajnw funksionimin e mekanizmave dhe sistemeve kryesore të traktorit ; - tregojnw mënyrën e përdorimit dhe mirëmbajtjes së traktorit ; - tregojnë si përcaktohen defektet e thjeshta që mundë të ndodhen në sistemet dhe mekanizmat e motorit ;

63

b) Temat e kapitullit - Ndarja e traktorëve sipas kategorive - Mekanizmi përcjellës- lidhës - Ndwrruesi i shpejtësive - Diferenciali përcjellës i përparëm dhe i prapëm - Sistemi i drejtimit të traktorit - Sistemi i frenimit dhe llojet e tij - Instalimet e ndriçimit dhe sinjalizimit - Sistemi hidraulik i traktorit - Përdorimi i traktorit dhe mirëmbajtja e tij

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi tw:

- shpjegojë duke përdorur katalogë, prospekte, skema, fotografi dhe vizatime të llojeve të motorëve të traktorit ;

- demonstrojë praktikisht në repartin e makinës mënyren e funksionimit dhe të mirëmbajtjes së traktorit ;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime apo dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- traktorë; - mekanizëm përcjellës ; - maketë të ndrruesit të shpejtësive ; - skema e funksionimit të traktorit ; - transmision kardonik ; - pjesët e instalimit elektrik ; - pjesët e frenimit.

Kapitulli 2: Makinat për përgatitjen e sanës 10 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të kwtij kapitulli, nxënësit duhet tw:

- përshkruajnë rëndësinë e përdorimit të makinave për përgatitjen e sanës; - shpjegojë ndertimin e makinave të përgatitjes së sanës; - përshkruajnë funksionimin e makinave për përgatitjen e sanës; - shpjegojë parimet kryesore të këtyre makinave ;.

b) Temat e kapitullit

- Kosat llojet e tyre - Kosat me motor të vetë- kosat vetëlëvizëse - Grabujat dhe rrotulluesit e sanës - Makinat për rrotullim dhe mbledhjen e barit - Rimorkiot vetëngarkuese - Presat, llojet e tyre - Ngarkuesit e dengjëve - Rimorkiot për transportin e dengjëve - Elevatorët për dengjë dhe sanë - Terëset- llojet e tyre


64

- shpjegojë makinat për përgatitjen e sanës duke përdorur vizuale të ndryshme; - organizojë vizita në repartet e makinave bujqësore ; - tregojë praktikisht pjesët përbërse të makinave ; - angazhjë nxënësit në diskutim për ndertimin dhe funksionimin e makinave ; - nxisë interesin e nxënësve me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim.


- katalogë dhe prospekte ; - projektor ; - pjesë të mundëshme të makinave për përgaditjen e sanës.

Kapitulli 3: Makinat për përgatitjen e silazhit 9 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- përshkruajë rëndësinë e përdorimit të makinave për përgaditjes e silazhit. - dallojë llojet e bimëve për silazhë si dhe objektet për vendosjen e silazhit ; - shpjegojë ndërtimin dhe funksionimin e tyre ; - shpjegojë parimet kryesore të këtyre makinave ; - përshkruajë pjesët funksionale të këtyre makinave.


- Rëndësia e përgaditjes së silazhit, dhe objektet për silazhë - Kombajnët për silazhë- llojet - Rimorkiot për transportin e silazhit - Elevatorët dhetransporterët pneumatik për mbushjen e silosëve - Procesi tekniko-teknologjik i përgatitjes së silazhit


- shpjegojë makinat për përgaditjen e silazhit duke përdorur vizuale; - organizojë vizita në repartet e makinave bujqësore ; - tregojë praptikisht funksionimin e makinave ; - nxisë interesin e nxënësve me anë të pyetjeve me gojë ushtrime dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- skema për procesin e përgaditjes së silaxhit - projektor dhe prospekte.

Kapitulli 4: Makinat për përgaditjen e ushqimit të kafshëve 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet:

- përshkruajnë ndërtimin dhe funksionimin e makinave për përgatitjen e ushqimit të kafshëve ; - shpjegojnë rëndësinë e përdorimit të këtyre makinave; - përshkruajnë pjesët funksionale të tyre; - shpjegojnë tipet e makinave për përgaditjen e ushqimit të kafshëve.

65

b) Temat e kapitullit :

- Makinat për pastrimin, larjen dhe prerjen në rriska të ushqimit rrënjësor dhe tuberoz - Makinat për imtësimin e ushqimit në formë kokërre- mullinjët me pllaka, cilindra dhe

çekana. - Makinat për përzierjen e ushqimit /mikserët/ të thatë dhe të lëngët /horizontale, vertikale dhe të kombinuara. - Presimi i ushqimit të kafshëve- presat, briketoret dhe makinat për bluarjen e briketëve. - Paisjet për transportin e ushqimit të koncentruar - Depotë për ushqim të koncentruar- ciklonët dhe silosët (mënyra e mbushjes dhe zbrazjes).


- shpjegojë parimet kryesore të makinave për përgaditjen e ushqimit të kafshëve duke përdorur katalog, prospekte dhe elemente konkrete ;

- organizojë vizita në repërte bujqësore ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim.


- Skema për procesin e përgaditjes së ushqimit të kafshëve - Projektorë, pankarta dhe maketa - Filmi

Kapitulli 5 : Pajimet për furnizimin e objekteve blegtorale me ujë 2 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet:

- shpjegojë nevojat e kafshëve shtëpiake në ujë, kualitetin e ujit dhe normativat e harxhimit të ujit ;

- shpjegojnë ndertimin dhe funksionin e pajimeve për furnizim me ujë ; - përshkruajnë pjesët dhe instalimet funksionale të pajimeve ; - shpjegojnë parimet kryesore të punës të këtyre pajimeve.


- Nevojat e kafshëve shtëpiake në ujë të pijshëm- normativat dhe kualiteti i ujit . - Sistemet e furnizimit me ujë . - Agregatët dhe pompat për ujë . - Krojet për ujë, llojet e tyre .


- theksojnë funksionimin e paimeve të ujit duke përdorur katalogë, prospekte, skema me elemente konkrete ;

- angazhojnë nxënësit në diskutime për ndertimin dhe funksionimin e pajimeve për furnizim me ujë ;

- vlerësojnë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Projektor

66

- Katalog dhe prospekte - Pajime për ujë

Kapitulli 6: Objektet për kafshë shtëpiake 5 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet :

- shpjegojnë objektet për kafshë shtëpiake ; - dallojnë llojet e objekteve për vendosjen e kafshëve shtëpiake ; - përshkruajnë kushtet zooteknike në objekte blegtorale ; - përshkruajnë rëndësinë e mirëmbajtjes së objekteve blegtorale.


- Mënyra e mbajtjes së kafshëve- të lidhura, të lira, në dysheme dhe kafaz - Objektet për kafshë shtëpiake- llojet - Kushtet zooteknike në objekte blegtorale- ndriqimi, ventilimi, kapaciteti, materiali ndertimor


- shpjegojë mënyrën e mbajtjes së kafshëve shtëpiake duke sjellë shembuj të ndryshëm; - ilustrojë llojet e objekteve duke përdorur prospekte, skema dhe maketa; - organizojë vizita në ferma blegtorale ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë, ushtrime dhe testit me shkrim.


- ferma blegtorale - skema, pamje të fermave blegtorale

Kapitulli 7: Mekanizimi në gjedhëtari 17 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kwtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e mekanizimit dhe pajimeve në gjedhëtari ; - përshkruajnë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve ; - shpjegojnë defektet e thjeshta që mundë tëndodhin gjatë punës ;


- Pajimet për lidhjen e gjedhëve . - Makinat dhe pajimet për ushqimin e gjedhëve . - Procesi i marrjes dhe transportit të sanës- rimorkiot, sfurku , proqesorët e dengjëve . - Nxjerrja e silazhit nga silosët . - Rimorkiot dhe mikserët për transportin dhe distribuimin e masës së prerë dhe silazhit . - Rimorkiot dhe karrocat dore për dozimin e ushqimit të koncentruar . - Sistemi me kompjuter për ushqyerje individuale me ushqim të koncentruar . - Pajimet për largimin e plehut në gjendje të ngurtë- me anë të drrasës dhe lugës. - Pajimet për mjelje me makinë- agregati me vakum dhe aparati për mjelje. - Pajimet për grumbullimin dhe ftohjen e qumshtit .

67


- shpjegojë makinat dhe pajimet në gjedhëtari duke përdorur katalogë, prospekte, skema dhe maketa ; - organizojë vizita në ferma të gjedhëve ; - angazhojë nxënësit në diskutimin për funksionimin e makinave dhe pajimeve ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim. nxënësve.


- fermë gjedhëtare. - Pajime për lidhjen, mjeljen e gjedhëve - Pajime për largimin e plehut të ngurtë - Karroca dore, rimorkio, kopjuter

Kapitulli 8 : Mekanizimi në dhentari 3 orë a) Qëllimi i kapitullit : Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojn rëndësinë mekanizimit në dhentari ; - përshkruajnë jesët funksionale të makinave dhe pajimeve ; - shpjegojn defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës.


- Makinat dhe pajimet për ushqimin e deleve dhe dhive - Aparati dhe pajimet për mjeljen e deleve dhe dhive - Pajimet për grumbullimin dhe ftohjen e qumshtit - Pajimet për pastrimin e stallave të deleve dhe dhive - Makinat për qethëjen e leshit të deleve


- shpjegojë makinat dhe pajimet në dhentari duke përdorur katalogë, prospekte skema - dhe maketa ; - organizojë vizita në ferma blegtorale ; - tregojë praktikisht pjesët përbërse të makinave dhe pajisjeve ; - organizojë nxënësit në diskutim për ndërtimin dhe rolin e makinave dhe pajimeve ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- ferma të deleve dhe dhive - filmi, projektor ; - skema për përdorimin e aparateve për mjelje.

Kapitulli 9 : Mekanizimi në derrtari 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e mekanizimit në derrtari ; - përshkruajnë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve ; - shpjegojnë defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës.

68

b) Temat e kapitullit - Transporti dhe shpërndarja e ushqimit- karrocat me dorë, transporterët, dozatorët . - Të ushqyerit e derrave me ushqim të langët- përzierset, kuzhinat, pompat, ventilët . - Pajimet për pastrim me larje dhe mënyrë mekanike . - Manipulimi me plehra.


- shpjegojë makinat dhe pajimet në derrtari duke përdorur, katalogë, prospekte, - skema dhe maketa ; - tregoj praktikisht pjesët përbërse të makinave dhe pajisjeve ; - organizojë vizita në fernë të derrave ; - vlerësoj nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- ferma të derrave ; - Filmi. - Projektor

Kapitulli 10 :Mekanizimi në shpendari 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet :

- shpjegojnë mekanizimin në shpendari; - përshkruajnë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve; - shpjegojnë defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës.


- Të ushqyerit e mekanizuar- Sistemi gypor dhe zingjiror - Kafazët- llojet - Pajimet për pastrimin e objekteve shpendare - Pajimet për furnizim me ujë - Grumbullimi dhe sortimi i vezëve - Inkubatori - Pajimet për kontrollin e ngohjes, ventilimit dhe lagështisë së ajrit.


- shpjegojë makinat dhe pajimet në shpendari duke përdorur prospekte, skema dhe maketa ; - organizojë vizita në fermë të shpendve ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testitme shkrim.


- Projektor ; - Filmi. - Fermë të shpezëve.

69

Kapitulli 11. Mekanizimi në kuajtari 1 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojë mekanizimin në kuajtari; - shpjegojë pjesët funksionale të makinave dhe pajimeve e; - shpjegojë defektet e thjeshta që mundë të ndodhin gjatë punës .


- Makinat dhe paisjet për ushqimin e kuajve - Teknika e të ushqyerit të kuajve - Pajimet për mirëmbajtjen- pastrimin e kuajve dhe stallave - Veglat për mbathjen e kuajve dhe trajnimin e kuajve


- shpjegojë mekanizimin në kuajtari duke përdorur katalogë dhe prospekte ; ; - organizoj vizita në fermë të kuajve ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë


- Vizita në fermë të kuajve - Filmi , projektori.

Kapitulli 12 : Ngrohja dhe ventilimi i objekteve blegëtorale 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e përdorimit të aparateve dhe pajimeve për ngrohjen dhe ventilimin e objekteve blegtorale ; - shpjegojnë parimin kryesor të këtyre aparateve dhe pajimeve ; - përshkruajnë konceptet e punës të aparateve dhe pajimeve për ngrohje dhe ventilim,

si dhe për defektet e thjeshta që mund të ndodhin gjatë punës. b) Temat e kapitullit

- Aparatet dhe pajimet për ngrohjen e fermave blegtorale - Aparatet dhe pajimet për ventilimin e fermave blegtorale - Aparati për kontrollin automatik të mikroklimës


- shpjegojë aparatet dhe pajimet për ngrohjen dhe ventilimin e objekteve blegtorale duke përdorur katalogje, prospekte, skema dhe maketa ; - organizojë vizita në ferma blegtorale ; - angazhoj nxënësit në diskutime për rolin e ngrohjes , ventilimit dhe mikroklimës në

objekte blegtorale ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Vizita në bjekte blegtorale - Filmi, projektori.

70

Kapitulli 13: Rrethojat elektrike 1 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojë rëndësinë e përdorimit, pjesët përbërëse dhe funksionimin e rrethojës elektrike në gjedhëtari ;

- bëjë përshkrimin e montimin e rrethojës elektrike sipas udhëzimeve të prodhuesit.


- Rrethojat elektrike-llojet - Koncepti i punës- montimi dhe demontimi


- shpjegojë njohuritë themelore të rrethojës elektrike me tension të ulët duke përdorur katalog, prospekte dhe vizatime ;

- tregojë praktikisht montimin, demontimin dhe funksionimin ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë.


- Filmi, projektori, prospektet.

71

Programi i lëndës

“ Bazat e ushqimit të kafshëve” Lëmi: Bujqësi Profili: Blegtori Niveli: I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës në klasën 11, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rolin dhe rëndësinë e ushqimit të kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë llojet dhe cilësitë e materialeve ushqyese; - përshkruajnë tretshmërinë e ushqimit, bilancin dhe vlerën ushqyese të ushqimit shtazor; - dallojnë dhe përshkruajnë llojet e ushqimit të kafshëve; - hartojnë racione të thjeshta ushqimore për të gjitha llojeve dhe kategoritë e kafshëve

shtëpiake; - përshkruajnë të ushqyerit e të gjitha llojeve të kafshëve shtëpiake: gjedhë, dele, dhi,

kuaj, derra dhe shpezë

II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1 :Përbërja kimike e organizmit bimor dhe shtazor 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e ushqimit të kafshëve shtëpiake ; - përshkruajnë përbërjen kimike të organizmit bimor dhe shtazor.


- Rëndësia e të ushqyerit të kafshëve shtëpiake. - Përbërja kimike e organizmit bimore dhe shtazor.

c) Udhëzimet didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të kafshëve shtëpiake dhe përbërjen kimike të organizmit bimor dhe shtazor duke përdorur skema, fima etj;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Skema, filmi

72

Kapitulli 2 : Materiet ushqyese 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- Përkufizojë materiet ushqimore; - Klasifikojë materiet ushqimore; - përshkruajnë rëndësinë e karbohidrateve, albuminave dhe yndyrnave të materialeve

ushqyese për organizmin shtazor; - përshkruajnë rëndësinë e ujit në organizmin shtazor; - përshkruajnë rëndësinë e materieve minerale, vitaminave dhe materieve stimuluese

për organizmin shtazor; b) Temat e kapitullit

- Definicioni dhe ndarja e materieve ushqyese (organike dhe joorganike). - Karbohidratet. - Albuminat. - Yndyrnat. - Uji në organizmin shtazor. - Materiet minerale. - Vitaminat. - Materiet stimuluese.


- shpjegojë rëndësinë e materieve ushqyese, ndarjen e tyre duke theksuar karakteristikat dhe dallimet ndermjet tyre - angazhojë nxënësit në diskutime për llojet e materieve ushqyese - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim


- Skema, filmi Kapitulli 3 : Tretja, shfrytëzimi i ushqimit dhe materieve ushqyese 3 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- Rendisin dhe përshkruajnë faktorët të cilët ndikojnë në tretëshmerinë e ushqimit të kafshëve;

- përcaktjnë tretëshmërinë dhe koeficientin e tretëshmerisë;

b) Temat e kapitullit - Faktorët të cilët ndikojnë në tretëshmërinë e ushqimit të kafshëve. - Përcaktimi i tretëshmerisë dhe koeficientit të tretëshmerisë.


- shpjegojë faktorët duke theksuar se si ndikojnë ato në tretëshmërinë e ushqimit të kafshëve ;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

73

d) Kushtet për realizim e kapitullit - skema të tretëshmërisë së ushqimit, filmi.

Kapitulli 4 : Bilanci i ushqimit 4 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë bilancin e të ushqyerit të kafshëve; - përshkruajnë bilancin e azotit ; - përshkruajnë bilancin e karbonit ; - përshkruajnë bilancin e energjisë ;


- Bilanci i ushqimit - Bilanci i azotit - Bilanci i karbonit - Bilanci i energjisë


- Shpjegojë duke dhënë shembuj për mënyren e llogaritjes së bilancit të ushqimit, azotit, karbonit dhe energjisë;

- nxisë nxënësit të llogaritin bilancin e ushqimit, azotit, arbonit dhe energjisë ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe vëzhgimeve gjatë llogaritjeve të

ndryshme. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Kabineti mësimor, skema dhe tabela me të dhënë për llogaritje të bilancit të ushqimit, azotit, karbonit dhe energjisë..

Kapitulli 5: Vlera ushqyese e ushqimit të kafshëve 3 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë vlerën ushqyese të ushqimit të kafshëve shtëpiake ; - theksojnë dhe përshkruajnë njësitë ushqyese (të tërshërës dhe elbit ) ; - shpjegojn energjinë si parametër i vlerës ushqyese të ushqimit të kafshëve shtepiake.


- Kuptimi njësi ushqyese dhe llojet e njësive ushqyese. - Ekuivalenti i amidonit. - Energjia-parametër i vlerës ushqyese.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi :

- shpjegojë kuptimin njësi ushqyese, llojet e njësive ushqyese duke të dhëna konkrete me anë të tabelave apo skemave;

- zhvillojë me nxënësit biseda lidhur me vlerat ushqyese të ushqimit të kafshëve. - nxisë dhe vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

74

d) Kushtet për realizimin e kapitullit : -kabineti , skema dhe tabela. Kapitulli 6: Ushqimi i kafshëve shtëpiake 8 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- rendisin dhe shpjegojnë faktorët që ndikojnë në kualitetin e ushqimit të kafshëve ; - klasifikojnë ushqimet e kafshëve shtëpiake - përshkruajnë ushqimet e gjelbra, voluminoze, tuberose që përdoren si ushqim për

kafshët shtëpiake; - përshkruajnë vlerat ushqyese të silazhit si ushqim për kafshët; - përshkruajnë ushqimet sekondare, me prejardhje shtazore e minerale; - përshkruajnë rëndësinë e vlerat ushqyese të kullotave dhe ushqimeve të tjera të

kafshëve ; b) Temat e kapitullit

- Faktorët të cilët ndikojnë në kualitetin e ushqimit të kafshëve. - Ushqimi i gjelbër (konvejeri i gjelbër). - Ushqimi voluminoz i thatë (sana, kashta, talla). - Ushqimi tuberoz. - Silazhi. - Prodhimet sekondare të industrisë së miellit, vajit dhe sheqerit. - Ushqimi me prejardhje shtazore. - Ushqimet me prejardhje minerale. - Kullosat dhe ushqimet tjera.


- pasurojë shpjegimin për ushqimin e kafshëve duke përdorur skema për klasifikimin e ushqimit të kafshëve shtëpiake ;

- shpjegojë faktorët të cilët kanë ndikim në cilësinë e ushqimit të kafshëve shtëpiake. - Organizojë vizitë mësimore në terren ose në mullinj dhe fabrika për prodhimin e

ushqimit të kafshëve ; - Vlerësojë nxënësit me pyetje -përgjigje gojore dhe testit me shkrim


- Pamje filmike, skema, projector me transparente.. Kapitulli 7: Bazat e normimit të ushqimit 4 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e normimit të ushqimit të kafshëve shtëpiake ; - tregojë përdorimin e tabelave për bimë foragjere gjatë hartimit të racioneve ushqimore për kafshë shtëpiake.


- Racioni dhe përbërja e tij - Përdorimi i tabelave për bimë foragjere gjatë hartimit të racioneve ditore për të gjitha - Llojet dhe kategoritë e kafshëve shtëpiake.

75


- shpjegojnë përbërjen e racionit ushqimor për kafshë shtëpiake duke theksuar mënyren e përdorimit të tabelave për bimë foragjere gjatë hartimit të racioneve ushqimore ;

- organizojë ushtrime në kabinet ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe kontrollit të zgjidhjes së

ushtrimeve d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Kabineti, tabela për bimë furagjere ; - Skema të përgaditjes së racionit të kafshëve shtëpiake ; - Filmi.

Kapitulli 8: Të ushqyerit e gjedhëve 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjëgojnë rëndësinë e të ushqyerit e gjedhëve, - përshkruajnë nevojat në materie ushqyese për të gjitha kategoritë e gjedhëve bazuar

në prodhimtarinë e tyre (qumsht, mish) ; - hartojnë racionet ushqimore të thjeshta për gjedhë.


- Nevojat e gjedhëve në materie ushqyese . - Racionit ushqimor për lopë. - Racioni ushqimor për majmeri-mish të vjetave. - Racioni ushqimor për gjedhë në riprodhim - Racioni ushqimor per vjeta.


- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të gjedhëve duke theksuar mënyrën e hartimit të racioneve për të gjitha kategoritë;

- angazhojë nxënësit në diskutime për llojet e racioneve ushqimore për kafshë - shtëpiake; - organizojë ushtrime për hartimin e racioneve ushqimore; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim


- Skema të përgatitjes së racionit ushqimor të gjedhëve ; - Kabineti, pamje filmi.

Kapitulli 9: Të ushqyerit e deleve dhe dhive 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të deleve dhe dhive ; - shpjegojnë nevojat në materie ushqyese të deleve dhe dhive bazuar në drejtimin e

prodhimtarisë së tyre (qumsht, mish, lesh) ; - hartojnë racione ushqimore për dele dhe dhi.

76

b) Temat e kapitullit - Nevojat e deleve ne materie ushqyese. - Nevojat e dhive ne materie ushqyese. - Përbërja e racioneve ushqimore për te gjitha kategoritë e deleve. - Përbërja e racioneve ushqimore për të gjitha kategoritë e dhive.


- shpjegojë rëndësinë e te ushqyerit të deleve dhe dhive duke theksuar mënyrën e hartimit të racioneve për të gjitha kategoritë e deleve dhe dhive;

- nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Skema të përgaditjes së racionit ushqimor të deleve dhe dhive ; - Kabineti mësimor, filmi.

Kapitulli 10: Të ushqyerit e kuajve 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të kuajve ; - përshkruajnë nevojat në materie ushqyese të kuajve ; - hartojnë racione ushqimore për kuaj.


- Nevoja e kuajve në materie ushqyese - Përbërja e racioneve ushqimore për të gjitha kategoritë e kuajve

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të kuajve duke theksuar mënyrën e hartimit të - racioneve ushqimore për kuaj ; - nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim.


- Skema të përgaditjes së racionit ushqimor të kuajve - Kabineti - Filmi

Kapitulli 11: Të ushqyerit e derrave 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të derrave; - shpjegojnë nevojat në materie ushqyese të derrave; - hartojë racione ushqimore për të gjitha kategoritë e derrave.

77

b) Temat e kapitullit - Nevojat e derrave në materie ushqyese. - Përbërja e racioneve ushqimore për të gjitha kategoritë e derrave.


- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të derrave dhe të theksojë mënyrën e hartimit të të racioneve ushqimore për derra me anë të shembujve;

- nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testim me shkrim.


- Skemë të përgaditjes së racionit ushqimor të derrave - Kabineti - Filmi.

Kapitulli 12: Të ushqyerit e shpezëve 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e të ushquerit të shpendëve ; - shpjegojnë nevojat në materie ushqyese për të gjitha llojet dhe kategoritë e shpenëve ; - hartojnë racione ushqimore për dhpezë.


- Nevojat e pulave në materie ushqyese. - Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha kategoritë e pulave. - Nevojat e bibave në materie ushqyese. - Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha kategoritë ë bibave - Nevojat e patave dhe rosave në materie ushqyese - Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha llojet dhe kategoritë e patave dhe rosave.


- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit të shpendëve sipas llojit dhe mënyren e hartimit të racioneve ushqimore ;

- nxisë nxënësit të japin shembuj në hartimin e racioneve ushqimore ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit :

- skemë të përgaditjes së racionit ushqimor të shpendëve - kabineti, filmi.

Kapitulli 13: Të ushqyerit e peshqve 1 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e të ushqyerit të peshqve ; - shpjegojnë nevojat në materie ushqyese për të gjitha kategoritë e peshqëve.

78

b) Temat e kapitullit - Nevojat e peshqve në materie ushqyese. - Përbërja e racionit ushqimor për të gjitha kategoritë e peshqve.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi:

- shpjegojë rëndësinë e të ushqyerit dhe nevojat në materie ushqyese për të gjitha - kategoritë e peshqv ; - vlerësojkë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë


- Skemë të përkatitjes së racionit ushqimor të peshqve - Kabineti, filmi.

79

Programi i lëndës

“Blegtori e përgjithëshme” Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës në klasën 11, nxënësi duhet të:

- shpjegojnë rëndësisnë e blegtorisë së përgjithëshme; - shpjegojnë për prejardhjen e llojeve të ndryshme të kafshëve shtëpiake; - shpjegojnë llojet dhe racat e kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë shumimin dhe mënyrat e mbarësimit të kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë veqoritë biologjike të kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë ndikimin e faktorëve të mjedisit në organizmin e kafshëve shtëpiake; - shpjegojnë për selekcionimin e kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë metodat e mbarështimit të kafshëve shtëpiake - përshkruajnë masat për përparimin e blegtorisë


35 javë x 2 orë në javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Rëndësia ekonomike e blegtorisë 2 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e blegtorisë ; - përshkruajnë ndarjen e blegtorisë në disiplina.

b) Temat e kapitullit :

- Rëndësia ekonomike e blegtorisë. - Përhapja e bagëtive në vendin tonë dhe botë. - Ndarja e blegtorisë në disiplina.


- shpjegojë rëndësinë ekonomike të blegtorisë, numrin e bagëtive në vendin tonë dhe botë si dhe ndarjen e blegtorisë në disiplina duke përdorur shembuj konkret ;

- angazhojë nxënësit në diskutime për rëndësinë e prodhimtarisë blegtorale në vendin tonë dhe botë ;

- bëjë pyetje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve ; - përdorë skica dhe tabela për ilustrim të dhënave.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit -Skema me të dhëna për numrin e bagëtive, filmi, rojektori.

80

Kapitulli 2: Prejardhja e kafshëve shtëpiake 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë teoritë dhe hipotezat mbi prejardhjen e kafshëve shtëpiake ; - përshkruajnë prejardhjen e gjedheve ; - përshkruajnë prejardhjen e deleve dhe dhive - përshkruajnë prejardhjen e derrit, kalit dhe shpezëve ; - përshkruajnë ndikimin e shtëpizimit-domestikimit në organizmin e kafshëve

shtëpiake. b) Temat e kapitullit

- Teoritë dhe hipotezat mbi prejardhjen e kafshëve shtëpiake - Domestikimi (shtëpizimi)- mënyra dhe vendi i domestikimit të kafshëve shtëpiake - Ndryshimet morfo-fiziologjike në kafshë shtëpiake si rezultat i domestikimit


- zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për prejardhjen e llojeve të kafshëve shtëpiake; - shpjegojë prejardhjen dhe domestikimin e kafshëve shtëpiake duke ilustruar me pamje

dhe foto të ndryshme; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Fotografi të kafshëve gjatë periudhave të ndryshme - Katalog, filmi, projektori.

Kapitulli 3: Tipet dhe racat e kafshëve shtëpiake 12 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- përkufizojnë ç’është raca nga aspekti biologjik i vështrimit; - përshkruajnë ndarjen e tipeve dhe racave të kafshëve; - përshkruajnë veçoritë e tipeve dhe racave të kafshëve;


- Tipet dhe racat e kafshëve shtëpiake - Njësit sistemore më të ulëta se racat - Racat e kafshëve shtëpiake sipas llojit dhe veqoritë e tyre

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi :

- zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për racat e kafshëve shtëpiake; - shpjegojë ndarjen e racave, dhe njësitë më të ulta se raca; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

d) Kushtet për realizimin e kapitullit :

- Fotografi të racave të ndryshme të kafshëve shtëpake ; - Katalogj të ndryshëm, filmi, projektori.

81

Kapitulli 4: Riprodhimi i kafshëve shtëpiake 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë dhe mënyrat e shumimit të kafshëve shtëpiake; - shpjegojnë për zhvillimin intrauterin dhe ekstauterin të kafshëve shtëpiake ; - tregojë për kryqëzimin e racave, sojeve të kafshëve shtëpiake ;


- Shtytja seksuale. - Mbarsimi natyral dhe artificial- mënyra dhe teknika e mbarsimit. - Rritja dhe zhvillimi i kafshëve shtëpiake. - Kryqëzimi i racave ,sojeve të kafshëve shtëpiake.


- shpjegojë konceptet bazë që lidhen me shumimin e kafshëve shtëpiake duke ilustruar këto koncepte me fotografi, katalog, projektor etj. ; - angazhojë nxënësit në diskutime për mënyrat e shumimit të kafshëve shtëpiake ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeveme gojë, ushtrimeve dhe testit me shkrim.


- Fotografi të kafshëve shtëpiake, projektori, katalogë Kapitulli 5: Seleksionimi i kafshëve shtëpiake 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë seleksionimin në krijimin e kafshëve shtëpiake; - shpjegojnë seleksionimin natyral dhe artificial; - përshkruajnë matjen dhe poentimin e kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë drejtimet e seleksionimit; - shpjegojnë degjenerimin-stërkeqjen, modifikimet dhe adaptimin e kafshëve shtëpiake.


- Selekcionimi natyral dhe artificial - Matja dhe poentimii kafshëve shtëpiake. - Vlerësimi i rezultateve-suksesit (efektit) të selekcionimit. - Drejtimet e selekcionimit (seleksionimi për rritjen e prodhimit të qumshtit, mishit. leshit, vezëve, plleshmërisë dhe qëndrueshmërisë). - Modifikimi dhedegjenerimi i kafshëve shtëpiake.


- shpjegojë për selekcionimin e kafshëve shtëpiake duke përdorur fotografi, katalogë, projektor etj;

- angazhojë nxënësit në diskutime për seleksionimin dhe rëndësinë e selekcionimit të kafshëve shtëpiake ;

- organizojë vizita në ferma blegtorale ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.

82

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Fotografi gjatë selekcionimittë kafshëve shtëpiake ; - Filmi, projektori, mjete për matje të eksteriorit.

Kapitulli 6: Mbarështimi i kafshëve shtëpiake 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojë rëndësinë e mbarështimit të kafshëve shtëpiake ; - shpjegojë mbarështimin varësisht nga përkatësia racore dhe grupore e kafshëve

(mbarështimi në farefisni – në racë të pastër, jashtë farefisnor – freskim i gjakut, në linje dhe kryqzimi);

- shpjegojë drejtimet e mbarshtimit- kultivimit (për qumsht, mish, lesh, vezë, dhe material riprodhues; - shpjegojnë dallimet ndërmjet mbarshtimit ekstensiv dhe intensiv.


- Mbarështimi jashtë farefisnisë - Mbarështimi në farefisni - Mbarështimi sipas linjëve të gjakut dhe gjinive - Mbarështimi në drejtim të prodhimit qumshtit - Mbarështimi në drejtim të prodhimit mishit - Mbarështimi në drejtim të prodhimit të leshit - Mbarështimi në drejtim të prodhimit të materialit riprodhues - Mbarështimi në drejtim të prodhimit të vezëve


- zhvillojë bisedë me nxënësit lidhur me njohuritë e tyre për mbarështimin e kafshëve shtëpiake ;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim. d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- Filmi, fotografi, projektor. Kapitulli 7: Ndikimi i faktorëve të mjedisit në organizmin shtazor 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e ndikimit të faktorëve të mjedisit në organizmin shtazor ; - përshkruajnë ndikimin e ushqimit dhe tokës ; - përshkruajnë ndikimin e temperaturës ; - përshkruajnë ndikimin e lagështisë së ajrit ; - përshkruajnë ndikimin e shtypjes atmosferike ; - përshkuajnë ndikimin e dritës, erës dhe reshjeve atmosferike ; - shpjegojnë ndikimin e faktorit njeri në organizmin shtazor.


- Ndikimi i ushqimit dhe tokës në organizmin e kafshëve shtëpiake. - Ndikimi i faktorëve klimatik (temperaturës,lagështisë të ajrit, shtypjes atmosferike,

83

dritës, erës, të reshurave atmosferike) në organizmin e kafshëve shtëpiake. - Ndikimi i njeriut në organizmin e kafshëve shtëpiake.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësiuesi të:

- shpjegojë faktorët e mjedisit duke theksuar ndikimin e tyre në organizmin e kafshëve shtëpiake;

- zhvillojë bisedë me nxënës lidhur me njohuritë e tyre për faktorët e mjedisit dhe ndikimin e tyre në organizmin shtazor ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testim me shkrim.


- Filmi, projektori., tabela me të dhëna mbi faktorët e mjedisit Kapitulli 8: Bazat biologjike të blegtorisë 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e përcaktimit të moshën së kafshëve në bazë të dhëmbëve dhe brirëve ;

- vlerësojnë kafshën në bazë të pamjes së jashtme ; - dallojnë dhe përshkruajnë mënyrat e shënjimit të kafshëve shtëpiake sipas llojit ; - përshkruajnë pamjen e jashtëme të kafshës shtëpiake.


- Përcaktimi i moshës së gjedhëve. - Përcaktimi i moshës së deleve dhe dhive . - Përcaktimi imoshës së kuajve . - Vlerësimi i kafshëve shtëpiake sipas pamjes së jashtme. - Shënjimi i kafshëve shtëpiake . - Përshkrimi trupor i kafshëve shtëpiake.


- shpjegojë rëndësinë e përcaktimit të moshës së kafshëve shtëpiake, vlerësimin dhe përshkrimin trupor si dhe metodat e shënjimit; - organizojë demonstrime në fermë blegtorale ; - zhvillojë bisedë me nxënës lidhur me njohuritë e tyre për përcaktimin e moshës së kafshëve shtëpiake; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Mostra të eshtrave të nofullave të kafshëve ; - -Fotografi dhe vizatime, atllas anatomik, projektori, filmi.

Kapitulli 9: Objektet për vendosjen e kafshëve shtëpiake 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e objekteve blegtorale ;

84

- përshkruajnë llojet e objekteve blegtorale ; - shpjegojnë mënyrën e mbajtjes së kafshëve shtëpiake në objekte blegtorale ; - përshkruajnë kushtet zooteknike në objekte blegtorale.


- Objektet për gjedhë. - Objektet për dele dhe dhi. - Objektet për kuaj. - Objektet për derra - Objektet për shpezë. - Kushtet zooteknike në objekte blegtorale dhe materiali ndertimor.


- shpjegojë për rendesinë e objekteve blegtorale duke ilustruar me fotografi, maketa, skica, vizatime etj;

- organizojë vizitë në ferma blegtorale ; - zhvillojë bisedë me nxanësit lidhur me njohuritë e tyre për objektet blegtorale ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë ose testit me shkrim.


- ferma blegtorale, fotografi, skica, vizatime, maketa, filmi Kapitulli 10: Masat për përparimin e blegtorisë 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e legjislacionit në lëmin e blegtorisë ; - shpjegojë rëndësinë e mbajtjes së evidencës amë në blegtori ; - përshkruajë institucionet për zhvillimin e bujqësisë ; - shpjegojë rëndësinë dhe rolin e mjeteve të informimit në zhvillimin e bujqësisë.


- Masat legjislative, aplikimi dhe zbatimi i tyre në lëmin e blegtorisë - Roli i institucioneve blegtorale,Arsimimit profesiona të mesëm dhe të lartë - Panaireve, rivistave dhe ekspozitave bujqësore në zhvillimin e blegtorisë. - Roli i literaturaës shkencore. - Roli i masave zooteknike dhe ekonomike në zhvillimin e blegtorisë. - Roli i mediave në zhvillimin e blegtorisë.


- shpjegojë masat për përparimin e blegtorisë duke drejtimet ezhvillimit të saj; - bëjë vizitë institucioneve, panaireve bujqësore; - përdorë gjatë si referenca revista blegtorale - nxisë aftësitë dalluese të nxënësve me anë të pyetjeve me gojë dhe angazhim grupor.


- Institucione bujqësore - Panaire bujqësore - Revista blegtorale - Projektori; filmi.

85

Programi i lëndës

“Bazat e gjenetikës me seleksionim” Lëmi : Bujqësi Profili: Blegtori Niveli : I Klasa : 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës klasa 11, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e gjenetikës dhe ndarjen e saj në disiplina; - shpjegojnë bazën materiale të trashigimit; - përshkruajnë përbërjen dhe shumimin e qelizave; - përshkruajnë trashigimin e veçorive jo të lidhura dhe të lidhura; - përshkruajnë trashigimin e seksit; - shpjegojnë numrin e gjeneve në qelizat somatike-trupore në disa bimë dhe kafshë; - përshkruajnë modifikimet, heterozisin, mutacionet, degjenerimin; - shpjegojnë seleksionimin e kafshëve shtëpiake dhe efektet e seleksionimit.


35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Gjenetika, shkencë e trashigëmit të vetive në organizëm 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë zhvillimin dhe rëndësinë e gjenetikës ; - përshkruajnë ndarjen e gjenetikës në disiplina.; -

b) Temat e kapitullit - Zhvillimi, rëndësia dhe ndarja e gjenetikës - Citogjenetika, gjenetika molekulare, e evolucionit të organizmit, e populacionit,

ekologjike, radiologjike, e bimëve ekonomike, e kafshëve - Imunogjenetika, gjenetika e vetive kuantitative


- pasurojë shpjegimin për gjenetikën duke përdorur projektor dhe skema ; - angazhojë nxënësit në diskutime për gjenetikën dhe rëndësinë e saj për - trashigimin e vetive; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë apo dhe testit me shkrim.


- Kabineti mësimor, projektori, filmi.

86

Kapitulli 2: Baza materiale e trashigimit 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- përshkruajnë qelizën, strukturën dhe shumimin-ndarjen e qelizave; - shpjegojnë rëndësinë dhe strukturën e materialit gjenetik (AND, ARN); - theksojnë funksionin e materialit gjenetik (AND, ARN);


- Qeliza, struktura dhe shumimi-ndarja - Struktura dhe funkcioni i materialit gjenetik (ADN, ARN).

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të;

- shpjegojë qelizën, strukturën dhe shumimin duke konkretizuar me fotografi, skica, vizatime dhe projektor; - shpjegojë strukturën dhe funksionin e materialit gjenetik (ADN, ARN) ; - pasurojë shpjegimin e strukturës së qelizësdhe materialit gjenetik me fotografi, - skema etj.; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testim me shkrim.


- Kabineti mësimor, tabela, projektori LCD - Mostra të ndryshme, skema të structures së AND-së dhe ARN-së; - Filmi

Kapitulli 3: Mjedisi si faktor i variabilitetit 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e modifikimeve në blegtori; - përshkruajnë modifikimet e rëndomta (jetësore); - shpjegojnë modifikimet e përhershme (pseudotrashiguese).


- Rëndësia e modifikimeve në blegtori. - Modifikimet e rëndomta dhe të përhershme.


- shpjegojnë modifikimet duke ilustruar me shembuj të ndryshëm; - vlerësojnë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë


- Projektori LCD, filmi, fotografi. Kapitulli 4: Trashëgimi i veçorive jo të lidhura dhe të lidhura 9 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

87

- shpjegojnë trashëgimin e veçorive jo të lidhura dhe të lidhura; - dallojnë trashëgimin monohibrid, dihibrid, trehibrid, tetrahibrid dhe polihibrid ; - shpjegojnë Krosoingoverin; - shpjegojnë mutacionet; - dallojnë trashigimin jashtëkromozomik


- Trashighimi monohibrid - Trashigimi dihibrid - Trashigimi trehibrid, tetrahibrid dhe polihibrid - Krosaingoveri - Mutacionet - Trashigimi jashtëkromozomik


- shpjegojë trashëgimin e veçorive jo të lidhura dhe të lidhura duke i ilustruar këto koncepte me skema, projektor dhe vizatime; - angazhojë nxënësit në diskutime për trashëgimin monohibrid, dihibrid, trehibrid, tetrahibrid dhe polihibrid; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe tëstit me shkrim.


- Skema, vizatime, projektori LCD, filmi Kapitulli 5: Bashkëveprimi dhe interakcioni i gjeneve 4 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë bashkëveprimin e gjeneve dhe inerakcionin e gjeneve; - përshkruajnë gjenet koepistatike, komplementare, suplementare, epistatike dhe hipostatike; - përshkruajnë gjenet letale, inkibuese dhe kseniet;


- Gjenet koepistatike, komplementare, suplementare, epistatike, hipostatike - Gjenet letale dhe inkibuese - Kseniet


- shpjegojë bashkëveprimin dhe interakcionin e gjeneve duke përdorur projektorin me transparente;

- vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë d) Kushtet për realizimin e kapitullit

- skema , vizatime, projektori LCD, filmi

88

Kapitulli 6: Trashëgimi i vetive te kafshët shtëpiake 3 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë trashigimin e vetive morfologjike të kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë gabimet trupore dhe vetive patologjike, ngjyrës së qimeve, pigmentit të

lëkurës, mukozës, shenjave të bardha; - përshkruajnë trashëgimin e vetive prodhuese (prodhimi i qumshtit, mishit etj).


- Trashigimi i vetive morfologjike te kafshëve shtëpiake (gjedhët, kuajt, derrat, delet etj);

- Trashigimi i vetive prodhuese c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë trashigimin e vetive morfologjike dhe prodhuese të kafshëve shtëpiake duke përdorur shembuj konkret ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - skema, vizatime, projektori LCD

Kapitulli 7: Trashëgimi i gjinisë 6 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e trashëgimit të gjinisë dhe përcaktimit gjenetik të seksit; - përshkruajnë trashëgimin e veçorive të lidhura për seks dhe me ndikimin e seksit; - shpjegojnë binjakët dhe interseksin;


- Mekanizmat e përcaktimit gjenetik të seksit. - Trashigimi i veçorive të lidhura për seks dhe nën ndikimin e seksit. - Binjakët dhe interseksi.

c) Udhëzimet didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë përcaktimin gjenetik të seksit, trashigimin e veqorive të lidhura për seks dhe nën ndikimin e seksit, interseksin dhe binjakët duke përdorur fotografi dhe vizatime; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë


- skema, vizatime, projektori LCD, filmi. Kapitulli 8: Inxhinieringu gjenetik 3 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

89

- shpjegojnë rëndësinë e inxhinjeringun gjenetik; - përshkruajnë metodat e fisnikrimit të kafshëve shtëpiake; b) Temat e kapitullit - Rëndësia dhe metodat e inxhinieringut gjenetik në fisnikrimin e kafshëve shtëpiake. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të:

- shpjegojë inxhinieringun gjenetik duke ilustruar me skema dhe projektor ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë

d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Skema, vizatime, projektori LCD Kapitulli 9: Selekcionimi si masë zooteknike në prodhimtarinë blegtorale 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rëndësinë e seleksionimit të kafshëve shtëpiake; - përshkruajnë drejtimet e seleksionimit; - dallojnë metodat e seleksionimit.


- Rëndësia e selekcionimit si masë zooteknike në përparimin e blegtorisë - Selekcionimit për rritjen e prodhimit të qumshtit - Selekcionimi përrritjen e prodhimit të mishit - Selekcionimi për rritjen e prodhimit të leshit - Selekcionimi për rritjen e prodhimit të vezëve - Selekcionimi për riprodhim - Metodate selekcionimit (fillestare, individuale dhe në familje)


- shpjegojë për drejtimet dhe metodat e selekcionimit duke përdorur fotografi, projektor dhe shembuj tjerë ; - angazhojë nxënësit në diskutime për selekcionimin e kafshëve shtëpiake duke përdorur, fotografi, projektor dhe film ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Fotografi, filmi, projektori LCD Kapitulli 10: Sistemet e selekcionimit 11 orë a) Qëllimi i kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojë sistemet e seleksionimit me anë të ilustrimeve - shpjegojnë duke theksuar dallimet e sistemit e seleksionimit natyral dhe artificial; - shpjegojnë sistemin e selekcionimit individual, grupor, selekcionimin në disa veti, seleksionimin indirekt dhe tandem selekcionimin.

90

b) Temat e kapitullit - Selekcionimi natyral dhe artificial - Selekcionimi individual dhe grupor - Selekcionimi në disa veti - Selekcionimi indirekt dhe Tandem selekcionimi


- shpjegoj për sistemet e selekcionimit duke përdorur shembuj konkretizimi ; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Fotografi, filmi, projektori LCD Kapitulli 11: Vlerësimi i rezultateve të selekcionimit 5 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli, nxënësit duhet të:

- shpjegojnë rezultatet e selekcionimit duke bërë krahasimin e prodhimtarisë; - shpjegojnë intensitetin e selekcionimit, heritabilitetin dhe kohëzgjatjen e seleksionimit.

b) Temat e kapitullit - Vlerësimi i rezultatit të selekcionimit në bazë të prodhimëtarisë (qumësht, mish, lesh,

vezë). - Intensiteti i selekcionimit, heritabiliteti dhe kohëzgjatja e selkcionimit.

c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomamndohet që mësuesi të:

- pasurojë shpjegimin për rezultatet dhe intensitetin e seleksionimit duke përdorur shembuj konkretizimi; - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe testit me shkrim.


- Fotografi, projektori LCD, filmi

91

KLASA 11

Përshkruesit e moduleve praktik profesionale


“Përdorimi dhe mirëmbajtja e traktorit” Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 Numri i modulit 7 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për drejtimin, manovrimin, kryerjen e shërbimeve dhe mirëmbajtjen e traktorit.


7K (42 orë)


RM 1 Nxënësi drejton dhe manovron me traktor. Përmbajtja - Kontrolli i gjendjes teknike të traktorit - Kontrolli i sistemit të ndezjes fillestare - Ndezja e traktorit - Lëvizja para, prapa në kthesa - Lidhja me rimorkio - makinë - Ecja para prapa me rimorkio - Sigurimi teknik gjatë lëvizjes, sistemi ndriçues dhe sinjalizues.

RM 2 Nxënësi lidh dhe shkëput pajisjet në lidhësin me tri pika të

traktorit Përmbajtja - Lidhja e pajisjeve në lidhësin me tri pika me siguri të lartë - Shkëputja e pajisjeve në lidhësin me tri pika me siguri të - lartë - Manovrimi me traktor para, prapa, në kthesa me pajisjet - Rregullat e sigurisë teknike e të ruajtjes së mjedisit gjatë - lidhjes, shkëputjes së pajisjeve dhe manovrimit me traktor

RM 3 Nxënësi kryen sherbime mirëmbajtjeje të traktorit.

Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës - Vendosja e traktorit në kanal- lift - Kontrolli i lëndës djegëse - Kontrolli i vajit (lloji i vajit), filtri i vajit (lloji i filtrit) - Kontrolli i ujit në radiator

92

- Kontrolli i elektrolitit në bateri - Kontrolli i shtypjes në goma - Kontrolli i instalimit ndriçues dhe sinjalizues - Kontrolli i sistemit hidraulik - Kontrolli i frenave - Largimi i traktorit nga kanali- lifti - Rregullat e sigurisë teknike e të ruajtjes së mjedisit gjatë mirëmbajtjes së traktorit.





- kontrollojë gjendjen e ujit, vajit dhe lëndës djegëse para nisjes së traktorit

- kontrollojë sistemin e ndezjes së traktorit ; - Ndez traktorin ; - Lëviz para, prapa dhe në kthesa me traktor ; - Lidh rimorkion me traktorin ; - Manovron me traktor para, prapa me rimorkio

- manovrojë mirë traktorin pa rimorkio ; - zbatojë të gjitha rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë drejtimit dhe manovrimit me traktor;



- lidhë pajisjet me traktorin sipas udhëzimeve teknike; - përdor drejt mekanizmat hidraulik gjatë lidhjes së pajisjeve; - shkëput pajisjet nga traktori sipas udhëzimeve teknike ; - monovrojë me traktor para, prapa dhe në kthesa me pajisjet ; - zbatojë me korrrektësi rregullat e sigurisë teknike dhe

të ruajtjes së mjedisit gjatë lidhjes, shkëputjes së pajjisjeve dhe manovrimit me trakor



- përzgjedhë veglat dhe pajisjet e duhura sipas natyrës së shërbimit ;

93

- vendosë traktorin në kanal ; - kontrollojë nivelin e vajit motorrik, vajit të ndërruesit

të shpejtësive, vajit të diferencialit, vajit të sistemit hidraulik dhe të frenave sipas standardeve të prodhuesit ;

- kontrollojë nivelin e ujit ; - kontrollojë gjendjen teknike të baterisë ; - kontrollojë gjendjen teknike të frenave, - kontrollojë shtypjen në gomat e traktorit ;

- kontrollojë gjendjen e funksionimin të instalimit ndriçues dhe sinjalizues dhe të sistemit hidraulik

- zbatojë rregullat e sigurisë teknike dhe të ruajtjes së mjedisit të punës ; - zbatojë me saktësi udhëzimet e prodhuesit të traktorit.


- Nxënësi duhet të përgatitet nëpërmjet përdorimit të seancave praktike kombinuar me shpjegime të shkurtra teorike që realizojnë kërkesat e modulit. - Gjatë kryerjes së veprimeve praktike, nxënësit vëzhgohen dhe udhëzohen nga mësuesi - Rekomandohet që nxënësi të mbajë dhe shënime për udhëzime që jepen nga mësuesi. - Nxënësit duhet të shfrytëzojnë sa më shumë katalogët e traktorëve dhe makinave që instalohen në to. - Kontrolli i zbatimit të rregullave të sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit duhet të jetë shumë i rreptë. - Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Traktor me një dhe dy diferencial. - Rimorkio dyrrotëshe. - Makina që vendosen në traktor për punime të ndryshme. (pllug, frezë, kultivator, makinë mbjellëse, kosë, silokombajn) - Shesh për realizimin e sigurtë të ngasjes me traktor. - Mjedis për mirëmbajtjen ditore dhe periodike në traktor. - Çelësa, pompë grasatimi, vaj motorrik, graso (yndyrë) dhe karburante.

94


“Mirëmbajtja e makinave për përgatitjen e sanës” Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 Numri i modulit 8 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për mirëmbajtjen e pajisjeve dhe makinerive që përdoren në përgatitjen e sanës.


4,5K (27)


RM 1 Nxënësi mirëmban makinat e përgatitjes së sanës Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe pajisjeve të punës për pastrimin dhe mirëmbajtjen e makinave - Përgatitja dhe përdorimi i veglave të punës - Pastrimi i makinave nga pluhuri dhe balta - Pastrimi i makinave nga mbetjet tjera - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë pastrimit të makinave

RM 2 Nxënësi mirëmban makinat në ruajtje.

Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe materialit për mirëmbajtjen dhe ruajtjen e makinave - Lyerja me vaj e pjesëve të ekspozuara ndaj oksidimit - Lyerja me ngjyrë e pjesëve të ndryshme të makinave - Lubrifikimi i pikave të caktuara në makina - Vendosja e makinave në vendin e duhur për ruajtje - Zbatimi i rregullave për sigurimin teknik dhe ruajtjes së mjedisit gjatë mirëmbajtjes së makinave.





- përzgjedhë pajisjet me veglat e punës për pastrimin

95

dhe mirëmbajtjen e makinave ; - përgatutë veglat dhe pajisjet për pastrim dhe

mirëmbajtje të makinave ; - bëjë pastrimin e makinave nga pluhuri dhe balta ; - bëjë pastrimin e makinave nga vajrat, yndyrat dhe

mbetjet e tjera ; - përgatitë makinat për ruajtje ; - respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së



- përzgjedhë veglat dhe materialin për mirëmbajtjen dhe ruajtjen e makinave ;

- bëjë lyerjen me vaj të pjesëve të ekspozuara ndaj oksidimit ; - lyejë me kujdesë pjesët e ndryshme me ngjyrë ; - rrespektojë udhëzimet e duhura për mirëmbajtjen e makinave ; - vendosë me kujdesë makinat në vendin e duhur për ruajtje ;

- zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe në ruajtje të mjedisit gjatë konservimit të makinave për ruajtje.


- Pjesa më e madhe e këtij moduli do të kryhet në situata praktike me nxënësin. - Gjatë trajtimit të modulit, mësuesi i praktikës duhet të përdorë sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete në mirëmbajtjen e makinave për përgatitjen e sanës. - Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në ndonjë rast. - Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrim nga mësuesi. - Nxënësit duhet të angazhohen dhe në vëzhgime dhe diskutime në lidhje me çështjet e ndryshme të punimeve në mirëmbajtjen e makinave. - Nxënësi do të përvetësoj kompetencat nëpërmjet veprimtarive

praktike. - Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë rrespektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së veglavedhe të pajisjeve të punës. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në vlerësimin e demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të punës.

96


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Fermë bujqësore. - Traktor dhe makina për përgatitjen e sanës. - Vegla të ndryshme pune për shërbime të mirëmbajtjes së makinave. - Vajra dhe yndyrna. - Katalog për vegla pune dhe të makinave. - Fletëraport për punë. - Materiale studimore, rregullore, standarde etj.

97


“Përdorimi i kombajnave për silazhë”

Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 Numri i modulit 9 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përdorimin dhe mirëmbajten e kombajnave për silazhë.


4,5K (27)


RM 1 Nxënësi përgatit kombajnat për silazh. Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave, pajisjeve dhe materialit të

nevojshëm për përgatitjen e kombajnëve për silazhë para përdorimit

- Vendosja e kombajnëve për silazhë në plato - Lyerja e pikave të nevojshme - Regjistrimi i zakonshëm para përdorimit të - Kontrolli i mekanizmit për pranimin dhe prerjen e

masës - Rregulimi i madhësisë së grimcave të masës së prerë - Zëvendësimi i brisqëve për prerjen e masës dhe pjesëve - tjera të dëmtuara - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit - përdorimit dhe mirëmbajtjes së kombajnëve për silazhë.

RM 2 Nxënësi vë në veprim kombajnën për silazh. Përmbajtja - Përzgjedhja e kombajnit për silazhë - Lidhja e kombajnës për silazhë me traktorin - Pozicionimi i kombajnës për punë - Përcaktimi metodës për korrje dhe kositje - Përcaktimi i i lartësisë së korrjes dhe kositjes - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit - gjatë vënjes së kombajnëve për silazhë në veprim.

.

RM 3 Nxënësi kryen pastrimin e kombajnëve për silazh pas përdorimit të tyre. Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe mjeteve të punës për - pastrimin e kombajnëve për silazhë pas përdorimit - Përzgjedhja e vendit për pastrimin e kombajnit për

98

- silazhë - Vendosja e kombajnit për silazh në vendin e caktuar - Pastrimi i kombajnit për silazhë nga mbeturinat dhe - Pluhuri - Hedhja e mbeturinave në vendin e duhur - Lyerja dhe konservimi i kombajnit për silazh - Vendosja e kombajnit për silazhë në vendë të caktuar - Zbatimi i rregullave të sigurisë dhe të mbrojtjes së mjedisit.





- përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm për - mirëmbajtjen e kombajnëve për silazhë para - përdorimit ; - vendosë me kujdesë kombajnit për silazhë në plato ; - përzgjedhë pajisjet që i përshtaten kombajnit për silazhë- lyejë pikat e nevojshme ; - bën kontrollit e mekanizmit për pranimin dhe - prerjen e masës ; - bën regulimin e madhësisë të grimcave të masës së - prerë ; - bën zavendësimin e brisqëve dhe pjesëve tjera të - dëmtuara ; - respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së - mjedisit gjatë përdorimit dhe mirëmbajtjes së - kombajnëve për silazhë para përdorimit.



- përzgjedhë silokombajnin ; - verifikojë lidhjen e kombajnit për silazhë; - pozicionojë kombajnin për silazhë për punë ; - përdorë metodën më të përshtatshme për korrje-kositje ;- caktojë lartësinë e korrjes-kositjes së masës ; - rregjistron silokombajnën për punë ; - rrespektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së - mjedisit gjatë vënjes së silokombajnëve në veprim. - zbatojë rregullat e sigurisë në punë dhe në ruajtje të mjedisit gjatë konservimit të makinave për ruajtje.

99


KR Nxënësi duhet të: - përzgjedhë veglat dhe mjetet e pubnës për pastrimin e

makinave mbjellëse pas përdorimit ; - përzgjedhë vendin adekuat për pastrimin e kombajnit

për silazhë ; - vendosë me kujdes kombajnin për silazhë në vendin e

caktuar ; - pastrojë kombajnët për silazhënga mbeturinat dhe pluhu- bën lyerjen dhe konservimin e kombajnit për silazhë; - bën vendosjen e kombajnit për silazhë me kujdesë në

vendin e caktuar për ruajtje ; - zbatojë rregullat e sigurisë gjatë punës dhe ruajtjes së mjedisit.


- Pjesa më e madhe e këtij moduli do të kryhet në situata - praktike me nxënësit. - Mësuesi i praktikës duhet të përdor sa më shumë që të jetë e - mundur demonstrime konkrete të punës me kombajna për - silazhë, përdorimin e tyre dhe mirëmbajtjen para lëshimit në - punë. - Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin - por me referencë të mësuesit në ndonjë rast. - Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstr- nga mësuesi. - Nxënësit duhet të angazhohen në vëzhgime dhe diskutime në lidhje me çështje të ndryshme të punimeve në përdorimin dhe mirëmbajtjen e kombajnëve për silazhë. - Nxënësit do të përvetësojnë kompetencat nëpërmjet veprimtariv praktike. - Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, të ruajtjes së mjedisit dhe të mirëmbajtjes së veglave të punës. - Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i - demonstrimit praktik të njohurive dhe të shprehive të punës


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Fermë bujqësore. - Traktor. - Fusha eksperimentale për mbjelljen e kulturave për prodhimin e silazhit. - Pjesë rezervë të kombajnëve për silazhë. - Vegla të ndryshme pune për mirëmbajtjen e kombajnëve për silazhë - Kombajnë për silazhë( njërendësh, dyrendëshe dhe vetëlëvizës - Katalog dhe prospekte të kombajnëve për silazhë. - Materiale studimore.

100


Të ushqyerit e kafshëve shtëpiake Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 Numri i modulit 10 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përgatitjen e ushqimit, të ushqyerit dhe kujdesin për kafshët shtëpiake.


10K (60 orë)


RM 1 Nxënësi përgatit ushqimet për kafshët shtëpiake Përmbajtja - Përzgjedhja e mjeteve të punës - Përzgjedhja e ushqimit voluminoz - Kositja e ushqimit voluminoz - Terja, grumbullimi dhe presimi i ushqimit volunimoz - Përzgjedhja e ushqimit të koncentruar - Përzierja e llojeve të ushqimeve të koncentruara - Përgatitja e silazhit - Kujdesi gjatë ruajtjes së ushqimit voluminoz dhe të silazhit - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë - Përgatitjes së ushqime për kafshë shtëpiake

RM 2 Nxënësi ushqen kafshët shtëpiake.

Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave të punës - Përzgjedhja e llojit të ushqimit sipas llojit të kafshës shtëpiake- Vlerësimi i cilësisë së ushqimit - Pastrimi i grazhdit për ushqim - Të ushqyerit e kafshëve - Llogaritja e sasisë së nevojshme të ushqimit për kafshë shtëpiake - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit të kafshëve shtëpiake.

RM 3 Nxënësi kujdeset për kafshët shtëpiake gjatë kullotjes në mjedise

të hapura. Përmbajtja - Përgatitja e mjedisit për kullotjen e kafshëve shtëpiake - Lëshimi i kafshëve në fushë të hapur - Ndalimi i kopesë ( tufës) në fushë - Ruajtja e kopesë ( tufës) në fushë të hapur - Kthimi i kopesë ( tufës) në objektin e fermës - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit dhe kujdesit të kafshëve shtëpiake..

101





- përzgjedhë mjetet e punës ; - përzgjedhë llojin e ushqimit voluminoz dhe të – koncentruar sipas llojit të kafshëve shtëpiake ; - kositë, terë, grumbullon dhe preson ushqimin – voluminoz sipas standardeve dhe kërkesave ; - klasifikojë dhe përzijë llojet të ushqimit ; – zbaton rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë pergaditjes së racioneve ushqimore për kafshë shtëpiake.



- përzgjedhë veglat e punës ; - përzgjedhë llojin e ushqimit sipas kërkesës dhe llojit të kafshës shtëpiake ; - bën pastrimin e grazhdit ; - llogaritë kërkesat për një kafshë dhe periudhë kohore të caktuar ; - vlerësoj cilësinë e ushqimit nëpërmjet ekzaminimit fizik- zbatoj rregullat e përdorimit e të ruajtjes së ushqimit ; - rrespektoj rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit të kafshëve shtëpiake.



- përgatitë mjedisin për kullotjen e kafshëve shtëpiake ; - lëshojë kafshët në fushë të hapur ; - ndalojë kafshët në vendin më të përshtatëshëm për kullotje ; - ruajë kafshët në fushë të hapur dhe t`i kthej ato në

fermë ; - rrespektoj rregullat e sigurimit teknik dhe ruejtjes së mjedisit gjatë të ushqyerit dhe kujdesit për kafshët shtëpiake.

102


- Trajtimi i këtij moduli duhet të bëhet në fermë dhe në mjedise tëtjera të prodhimit të ushqimit të kafshëve.

- Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin, por me referencë të mësuesit në ndonjë rast.

- Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë demonstrimnga mësuesi.

- Nxënësit duhet të angazhohen në vëzhgime e diskutime për përcaktimin e vlerës ushqyese të ushqimeve dhe përpilimin e racioneve ushqimore për kafshë shtëpiake.

- Ky ushtrim praktik duhet të realizohet duke përfshirë edhe plotësie fletëve të punës.

- mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave tëmbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglavdhe pajisjeve të punës.

- Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet në demonstrimin praktik të njohurive dhe të kompetencave të fituara.i

- demonstrimit praktik të njoh urive dhe të shprehive të punës Baza materiale e domosdoshme

Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Fermë blegtorale. - Sipërfaqe tokësore e mbjellur me bimë foraxhere. - Punishte ushqimi. - Depo e ushqimi. - Tabela analitike të ushqimeve. - Tabela ushqimore të kafshëve shtëpiake. - Vegla të ndryshme pune. - Fletëraport për punë. - Materiale studimore dhe pamje filmike

103


“Shtimi i kafshëve shtëpiake” Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 Numri i modulit 11 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësitë praktike për të kryer veprime përgatitore për shtimin e kafshëve shtëpiake, si dhe të kujdesjes për kafshët gjatë lindjes.


4,5K (27 orë)


RM 1 Nxënësi kryen veprime përgatitore për çiftëzimin e kafshëve Përmbajtja - Shenjat e pjekurisë seksuale - Cikli estral, estrusi primar dhe sekundar dhe shenjat estrusit - Metodat e njohjes dhe e ndihmës për mundësinë e çiftëzimit - Kontrolli i ciklit të gjendjes së estrusit.

RM 2 Nxënësi kryen veprime përgatitore për zbatimin e teknikës së

çiftëzimit të kafshëve. Përmbajtja - Pjekuria seksuale - Mosha dhe pesha në mbarsimin e parë - Ekzaminimi vizual i kafshëve në raport mashkull-femër - Vendosja e femrës në vendin e posaçëm për çiftëzim - Mbarsimi natyral dhe artificial - Mbajtja e evidencës për mbarsimin e kafshës

RM 3 Nxënësi zbaton procedurat e përshtatshme të kujdesjes për

kafshët gjatë lindjes. Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe materialit të nevojshëm për kujdesin gjatë lindjes - Përdorimi i regjistrit për parashikimin e lindjes - Vendosja e kafshës në vend të posaçëm për lindje - Lindja normale dhe abnormale - Të ushqyerit e të porsalindurve me kulloshtër gjatë javës e parë pas lindjes - Rregullat e sigurisë në punë dhe të ruajtjes së mjedisit gjatë kujdesit të kafshës gjatë lindjes.

104





- përcaktojë me saktësi shenjat e pjekurisë seksuale dhe gjendjes së estrusit për çdo lloj kafshe ; - konstatojë frekuencën e gjendjes së estrusit për lloje të ndryshme të kafshëve ; - konstatojë kohëzgjatjen e estrusit për çdo lloj të kafshëve ; - përdor metodat më të përshtatëshme për mundësi çiftëzimi



- vendosë femrën në vendin e posaqëm për çiftëzim ; - caktoj me saktësi moshën dhe peshën në mbarësimin e parë ; - vendosë për mënyren e mbarësimit ; - bën ekzaminimin vizual të mashkullit dhe femrës ; - mbajë evidencë të sakta për mbarsimin e kafshëve në kope (tufë).



- përzgjedhë veglat dhe materialin e nevojshëm që përdoret gjatë lindjes ; - përdorë evidencën për datat e lindjes ; - përcaktoj mundësin e lindjes normale dhe abnormale ; - vendosë kafshën në vendin e posaqëm për lindje ; - zbatojë procedurat e lindjes sipas praktikës në fermë ; - rrespektoj rregullat e sigurisë gjatë punës.


- Trajtimi i këtijë moduli duhet bërë në ferma blegtorale. - Gjatë trajtimit të këtij moduli mësuesi i praktikës duhet të përdor- sa më shumë që të jetë e mundur demonstrimet konkrete për të - identifikuar gjendjen e estrusit të kafshëve dhe mundësinë e - mbarësimit, si dhe asistoj gjatë lindjes së kafshëve. - Pjesa më e madhe e të mësuarit do të ketë në qendër nxënësin - por me referencë të mësuesit në ndonjë rast. - Veprimtaritë praktike do të kryhen duke bërë më parë

105

demonstrimin nga mësuesi. - Gjatë kryerjes së veprimeve praktike ata vëzhgohen dhe ushëzohe

nga mësuesi. - Nxënësi do të përvetësoj kompetencat nëpërmjet veprimeve prakt- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave

të mbrojtjes në punë. - Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet në

demopnstrimin praktik të njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Fermë blegtorale. - Stacion për mbarsimin artificial. - Pamje filmike. - Regjistër mbarësimi. - Material studimor. - Video demonstrime të ndryshme

106


“Mjelja me makina mjelëse”

Lëmi : Bujqësi Profili : Blegtori Niveli : I Klasa : 11 Numri i modulit 12 Qëllimi i modulit

Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për përdorimin dhe mirëmbajtjen e makinave për mjelje.


4,5K (27 orë)


RM 1 Nxënësi përdor makinat për mjeljen e kafshëve Përmbajtja - Përzgjedhja e makinës mjelëse sipas llojit të kafshës - Lidhja e makinës mjelëse me burimin e energjisë

elektrike - dhe shkëputja sipas nevojës - Lëshuarja në përdorim e makinës mjelëse - Kryerja e operacionit të mjeljes

RM 2 Nxënësi kryen detyrat e mirëmbajtjes para fillimit dhe pas

kryerjes së mjeljes. Përmbajtja - Përzgjedhja e veglave dhe e pajisjeve të punës për mirëmbajtjen e makinës mjelëse - Kontrolli i pompës me zbrazëti - Kontrolli i tubave transportuese - Kontrolli i enës për mbledhjen e qumështit - Kontrolli i kupave të sisëve, valvulat mbyllëse - Kontrolli i kolektorit. - Kontrolli i sistemit të tubacionit. - Kontrolli i bidonës (cisternë për grumbullimin e qumshtit) - Zbatimi i rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë mirëmbajtjes.

RM 3 Nxënësi bënë riparimin e pjesërishëm (zëvendësimin e pjesëve

të dëmtuara) të defekteve në makinën mjelëse të qumështit. Përmbajtja - Përzgjedhja e materialeve për riparim të defektit - Përdorimi i materialeve (tuba, kupa të sisës, tubacione) - Lokalizimi i defekteve që duhen korigjuar - Riparimi i defekteve - Kontrolli i punës së bërë me riparim - Rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së mjedisit gjatë

riparimit.

107





- lidhjen e makinës mjelëse me burim të energjisë elektrike ;

- lëshuarjen në përdorim të makinës mjelëse ; - kryerjen e operacionit të mjeljes.



- - përzgjedhë veglat dhe pajisjet e duhura të punës - kontrollojë pompën me zbrazëti - kontrollojë tubat transportuese - kontrollojë enën për mbledhjen e qumështit - kontrollojë kupat e sisëve dhe valvulat mbyllëse - kontrollojë kolektorin, sistemin e tubacioneve - kontrollojë cisternën për grumbullimin e qumështit - rrespektoj rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së

mjedisit gjatë mirëmbajtjes së makinës mjelëse.



- - përzgjedhë materialin për riparim të defektit - lokalizojë defektin në makinë mjelëse - zavendësojë pjesën e dëmtuar - verifikojë efektin e punës së kryer - rrespektoj rregullat e sigurimit teknik e të mbrojtjes

së mjedisit gjatë riparimit – evitimit të defektit.


- Trajtimi i këtij moduli të bëhet në fermë bujqësore ose në - servise të makinave për mjelje. - Gjatë trajtimit të këtij moduli, mësuesi i praktikës duhet të - përdorë sa ma shumë që të jetë e mundur demonstrimet - konkrete të punimeve që kryhen me makinë mjelëse. - Nxënësi duhet të përvetësojë kompetencat e punës kryesisht - nëpërmjet veprimtarive praktike.

108

- Mësuesi i praktikës duhet të mbikqyrë rrespektimin e rregullave - të mbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së - veglave dhe paisjeve të punës. - Gjatë vlerësimit të nxënësve duhet të synohet vlerësimi i - demonstrimit praktik të njohurive dhe shprehive të punës.


Për realizimin si duhet të modulit, është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet, dhe materialet e mëposhtme: - Lloje të ndryshme të makinave mjelëse (për lopë, dele dhe dhi) - Pjesë rezervë të makinave mjelëse : - Katalogje, prospekte, vizatime dhe skica.

109

Përpilimi i këtij planprogrami është mbështetur nga Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ), Projekti: „Ripërtëritja e Arsimit dhe Aftësimit Profesional në Kosovë“ dhe është financuar nga Ministria Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim.

Documents

Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë...3. Bazat e ushqimit të kafshëve 4. Blegtori e përgjithshme 5. Bazat e gjenetikës me selekcionim d) Përshkruesit e moduleve të