Upload
others
View
1
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
Grafika inżynierskaMirosław Głowacki
Wykład
ProjektowanieMirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Metodologia
Metodologia – nauka o metodach badań i przedstawianiu ich wyników.
Metodologia – znawstwo analityczne, krytyczne i normatywne metod badań, budowy systemów, wyrażania i utrwalania osiągnięć.
Metodologia projektowania jest nauką wskazującą możliwości i uwarunkowania poprawnego projektowania.
Łańcuch działań projekto-twórczych
KTO projektant (podmiot)
JAK proces
CO obiekt
(Przedmiot)
Otoczenie - sytuacja praktyczna
Metodologia projektowania
Metodologia projektowania uczy potencjalnego projektanta patrzenia na jego działalność z wieluperspektyw jednocześnie i wskazuje mu jak powinien działać aby projektować „dobrze”.
Metodologia projektowania wskazuje też jak należy rozumieć określenie „dobre projektowanie”
Zakres wiedzy przydatnej przy projektowaniu
Rozwój projektowania
Projektowanie pierwotne
Projektowanie przez szkicowanie
Projektowanie przez kreślenie
Projektowanie nowoczesne
Projektowanie pierwotne
Brak analizy toku namysłu
Nie wyróżnia się faz namysłu
Jednoosobowe „namyślanie” i „wykonywanie”
Słaba komunikacja z innymi
Brak świadomości możliwości ulepszania „obmyślania”
Brak świadomości udziału w projektowaniu
Projektowanie poprzez szkicowanie
Wykonywanie odręcznych szkiców
Szkice wykonane głównie na własny użytek
Pierwsze zastosowanie podziału ról podczas projektowania
Umożliwienie przechowywania i gromadzenia wiedzy
Wyraźnie oddzielona rola projektanta od producenta (możliwość)
Projektowanie poprzez kreślenie
Trwały, precyzyjny zapis toku projektowania
Kreślenie zgodnie z zasadami, normami
Obszerne opisy słowne
Rysunki wykonywane przez kilku projektantów
Proces zawężony do zagadnień technicznych
Projektowanie nowoczesne
Kreślenie jest tylko częścią prac projektowych
Dążenie do optymalizacji działań projektantów
Wieloaspektowość procesu projektowania
Uwzględnianie zagadnień środowiskowych
Zapis konstrukcji Zapis konstrukcji stanowi zbiór informacji o cechach
geometrycznych, materiałowych i innych cechach technicznych wytworu.
Powinien on spełniać następujące zasady: jednoznaczności, niesprzeczności, zupełności.
Zasada jednoznaczności wymaga stosowania sposobu zapisu konstrukcji opartego o przyjęte ujednolicone zasady, przepisy i symbole.
Zasada niesprzeczności dotyczy jednoznacznego przedstawiania konstrukcji.
Zasada zupełności wymaga uwzględnienia w zapisie konstrukcji wszystkich koniecznych i wystarczających informacji.
Rodzaje zapisu konstrukcji graficzny (rysunkowy) wykorzystujący różne metody
rzutowania przedmiotów, odpowiednie zasady i reguły oraz symbole,
fotograficzno-rysunkowy stanowi odpowiednie połączenie fotografii konstrukcji i odpowiedniego zbioru zapisanych graficznie informacji np. w postaci układu wymiarów na fotografii konstrukcji .
zapis komputerowy za pomocą języków programowania jest wykorzystywany np. do sterowania obrabiarek, zewnętrzną formą takiego zapisu jest zapis graficzny
Arkusze rysunkówMirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Podstawowe formaty arkuszy rysunkowych
Oznaczenie
formatu
Wymiary formatu
rysunku (lub kopii)
po obcięciu w mm
Pole rysunkowe
A0 841x1189 821x1159
A1 594x841 574x811
A2 420x594 400x564
A3 297x420 277x390
A4 (podstawowy) 210x297 180X277
Wymiary arkusza rysunkowego formatu A4
Wymiary arkusza rysunkowego formatu A3
Składanie arkusza formatu A3 do wpięcia w teczce rysunkowej
Tabliczka rysunkowa
Tabliczkę rysunkową na formatach od A0 do A3 należy umieścić w prawym dolnym rogu pola rysunkowego.
Dozwolone jest tylko poziome usytuowanie tych arkuszy.
Arkusz formatu A4 może być usytuowany tylko pionowo.
Tabliczka rysunkowa na arkuszu formatu A4 powinna być umieszczona w jego krótszej dolnej części.
Linie rysunkowe – linia ciągła cienka odręczna
Linie rysunkowe są typowymi znakami graficznego zapisukonstrukcji.
Kształty linii rysunkowych i ich wymiary podlegają normalizacji.
Linia ciągła cienka odręczna Zastosowanie
1. Przy kreśleniu ręcznym linii zakończenia przekroju cząstkowego lub
przerywanego widoku, przekroju i kładu, jeżeli granica nie jest linią
symetrii lub linia środkowa
Linia ciągła cienka
Linia ciągła cienka Zastosowanie
1. Linie wyobrażalne przenikania 10. Przekątne do oznaczania
powierzchni płaskich
2. Linie wymiarowe 11. Linie gięcia na półwyrobach i
częściach przetworzonych
3. Pomocnicze linie wymiarowe 12. Obramowanie szczegółów
4. Linie wskazujące i linie odniesienia 13. oznaczenie szczegółów
powtarzanych
5. Kreskowanie 14. Linie określające elementy zbieżne
6. Zarysy kładów miejscowych 15. Położenie warstw połączonych
7. Krótkie linie środkowe 16. Linie rzutowania
8. Dno bruzdy gwintu 17. Linie siatki
9. Początek i zakończenie linii
wymiarowych
Uwaga: Pogrubiono zastosowania linii
najczęściej stosowanych na rysunkach
Linia ciągła gruba
Linia ciągła gruba Zastosowanie
1. Krawędzie widoczne 5. Główne przedstawienia
na wykresach planach,
schematach
technologicznych
2. Zarysy widoczne 6. Układ linii
3. Wierzchołki gwintu 7. Linie podziału form na
widokach
4. Granica długości gwintu
pełnego
8. Linie przekrojów i
strzałki kładów.
Linia ciągła cienka zygzakowataLinia kreskowa cienka
Linia ciągła cienka zygzakowata Zastosowanie
1. Wykonanie automatyczne zakończenia cząstkowego
lub przerwanego widoku, przekroju i kładu, jeżeli
granicą _nie jest linia symetrii lub linia środkowa
Linia kreskowa cienka Zastosowanie
1. Krawędzie
niewidoczne
2. Zarysy
niewidoczne
Linia cienka z długą kreska i kropką
Występują również inne linie jak:
linia kreskowa gruba,
linia gruba z długą kreską i kropką oraz
linia cienka z długą kreską i dwoma kropkami
Są one stosowane do specjalistycznych przedstawień na rysunkach technicznych.
Linia cienka z długą kreska i kropką Zastosowanie
1. Linie środkowe 2. Linie symetrii
3. Okrąg podziałowy kół
zębatych
4. Okrąg podziałowy
otworów
Grubości linii
Na rysunkach w budowie maszyn są stosowane dwiegrubości linii.
Zaleca się aby proporcje grubości linii wynosiły 1:2.
Stosowane grubości linii grubej w [mm]:
0,25; 0,35; 0,5; 0,7; 1; 1,4; 2.
Zalecane grubości to: 0,5mm oraz 0,7mm.
Pismo rysunkowe Wymagania ogólne:
czytelność, dla jej uzyskania odstępy między znakami powinny być równe dwukrotnej grubości linii pisma (odstępy te mogą być zmniejszone do jednej grubości linii w przypadkach określonych w normie)
przydatność do powszechnie stosowanych sposobów powielania,
przydatność do systemów kreślenia sterownychnumerycznie.
Wymiary pisma Wielkość nominalna pisma jest określona wysokością (h) wielkich
liter Szereg wymiarów nominalnych wysokości pisma (h): 1,8 mm; 2,5
mm; 3,5 mm; 5 mm; 7 mm; 10 mm; 14 mm; 20 mm. Grubość linii pisma powinna być taka sama dla liter wielkich jak i
dla liter małych. Kąt pochylenia pisma: Pismo może być proste (pionowe) lub pochyłe, nachylone pod
kątem 75o do linii bazowej poziomej. Rodzaje pisma:
Pismo rodzaju A, proste (V) Pismo rodzaju A, pochyłe (S) Pismo rodzaju B, proste (V) stosowanie zalecane Pismo rodzaju B, pochyłe (S) inne.
Pisma rodzaju A i B różnią się stosunkiem wysokości liter do ich grubości.
Podstawowe wymiary pisma technicznego rodzaju A
Podziałki rysunkowe Podziałka rysunku jest to stosunek wymiarów liniowych
przedmiotu przedstawionego na rysunku do jego wymiarów rzeczywistych.
Wg PN-EN ISO 5455 należy stosować następujące podziałki: powiększające: 5O:1, 20:1, 10:1, 5:1, 2:1 naturalną; 1:1 zmniejszające: 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500, 1:1000,
1:2000, 1:5000, 1:10000.
W wyjątkowych wypadkach, z przyczyn praktycznych możliwe jest stosowanie pośrednich wartości podanych wyżej podziałek.
Jeżeli mały przedmiot przedstawiamy w dużej podziałce to wówczas zalecane jest dołączenie jego widoku w podziałce naturalnej.
Rzutowanie prostokątne Mirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Metody rzutowania Metody rzutowania przedmiotów są zdefiniowane przez:
rodzaje prostych rzutujących, które mogą być zarówno równoległe, jak i zbieżne,
położenie płaszczyzny rzutu względem prostych rzutujących, prostopadłe lub ukośne,
położenie przedmiotu (jego głównych elementów), które mogą być zarówno równoległe (prostopadłe), jak i ukośne do płaszczyzny rzutu
Rzutowanie prostokątne Rzutowanie prostokątne (przedstawienie prostokątne)
stanowi odwzorowanie geometrycznej postaci konstrukcji w postaci rysunków dwuwymiarowych.
Jest to taki rodzaj rzutowania, w którym kierunki rzutowania są prostopadłe do rzutni.
Rzutowanie prostokątne jest najbardziej rozpowszechnioną formą graficznego zapisu konstrukcji.
Rozróżnia się dwie metody rzutowania prostokątnego:
wg metody europejskiej (metody pierwszego kąta),
wg metody amerykańskiej (metody trzeciego kąta).
Rzutowanie wg metody europejskiej i amerykańskiej
Rzutowanie wg metody europejskiej – E polega na wyznaczaniu rzutów prostokątnych przedmiotu na wzajemnie prostopadłych rzutniach przy założeniu, że przedmiot rzutowany znajduje się pomiędzyobserwatorem i rzutnią.
Rzutowanie metodą amerykańską – A cechuje się tym, że rzutnia znajduje się pomiędzy obserwatorem a przedmiotem rzutowanym co powoduje przestawienie niektórych rzutów w stosunku do metody E .
Rzutowanie europejskie
Rzutowanie amerykańskie
Rzutnie Monge’a
Metoda rzutów na płaszczyzny wzajemnie prostopadłe została opracowana i rozpowszechniona przez GaspardaMonge'a i dlatego nazwano ją metodą Monge'a.
Gaspard Monge (10 maja 1746 — 28 lipca 1818) to francuski matematyk, fizyk, chemik, uważany za twórcę geometrii wykreślnej.
Rzuty punktu
Rzuty odcinka
Normalny układ rzutów Rzutowanie
przeprowadza się wewnątrz wyobrażalnego prostopadłościanu rzutni
Rozwinięcie prostopadłościanu rzutni wg metody europejskiej - nazwy rzutów
Nazwy rzutów: A – rzut główny, B – rzut z góry, C – rzut z lewej
strony, D – rzut z
prawej strony, E – rzut z dołu, F – rzut z tyłu.
Układ rzutów – metoda europejska
Podstawowyukład rzutów
Układ rzutów – metoda amerykańska
Podstawowyukład rzutów
Oznaczenie metody rzutowania W celu uniknięcia nieporozumień w odbiorze rysunków, w
przypadku międzynarodowej wymiany dokumentacji należy na rysunkach umieszczać graficzne oznaczeniazastosowanej metody rzutowania prostokątnego:
a) metoda europejska,
b) metoda amerykańska
a) b)
Przykład rysowania prostych przedmiotów w rzutach prostokątnych Należy zwrócić uwagę na zgodność usytuowania rzutów
względem siebie.
W przypadku elementów przestawionych jednoznacznie w dwóch rzutach prostokątnych możemy wyznaczyć trzeci rzut, jeżeli jest to wymagane.
Przykład rysowania prostych przedmiotów w rzutach prostokątnych
Należy zwrócić uwagę na zgodność usytuowania rzutówwzględem siebie.
W przypadku elementów przestawionych jednoznaczniew dwóch rzutach prostokątnych możemy wyznaczyć trzeci rzut, jeżeli jest to wymagane.
W takim przypadku na rysunkach technicznych pomijamy cienkie pomocnicze linie służące do przenoszenia współrzędnych charakterystycznych punktów
Przykłady rysowania złożonych przedmiotów w rzutach prostokątnych -model
Przykłady rysowania złożonych przedmiotów w rzutach prostokątnych – rzut modelu
Pomijane linie
pomocnicze
Podstawowe zasady rysowania przedmiotów w rzutach prostokątnych
1. Liczba rzutów powinna być ograniczona do minimumniezbędnego do jednoznacznego przedstawienia kształtów przedmiotu i wymiarowania. Najczęściej wystarczają dwa lub trzy rzuty, rzut główny zawsze występuje.
2. Przedmiot powinien być tak ustawiony wewnątrz wyobrażalnego prostopadłościanu rzutni, aby większość jego powierzchni płaskich i osi była równoległa lub prostopadłado rzutni w celu ułatwienia rysowania i wymiarowania.
3. Rzut główny (jeżeli jest to możliwe) powinien przedstawiać przedmiot w położeniu użytkowym widzianym od strony najbardziej charakterystycznej.
4. Usytuowanie rzutów względem siebie powinno być zgodne z rozwinięciem prostopadłościanu rzutni.
Odstępstwa od w/w zasad przedmioty długie, których położenie użytkowe jest
pionowe można narysować w położeniu poziomym, dolnączęść przedmiotu umieszcza się z prawej strony rzutu,
przedmioty nie posiadające pionowego lub poziomego położenia użytkowego oraz przedmioty zajmujące rożnepołożenia użytkowe rysuje się w położeniu poziomym lub pionowym.
dopuszcza się dowolne rozmieszczenie rzutów, w razie trudności uzyskania układu wynikającego z rozwinięcia prostopadłościanu rzutni.
Rozmieszczenie rzutów Rzuty można rozmieszczać dowolnie na jednym arkuszu
lub na wielu arkuszach rysunkowych stosując odpowiednie oznaczenia.
W przypadku rozmieszczenia rzutów zgodnie z rozwinięciem prostopadłościanu rzutni nie są potrzebne dodatkowe oznaczenia rzutów.
Rzutowanie identyfikowane strzałkami
Przedmiot rzutowany
Rzutowanie identyfikowane strzałkami
Dowolne rozmieszczenie rzutów przedmiotu identyfikowanych za pomocą strzałek
Rzutowanie aksonometryczne
Mirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Rzutowanie aksonometryczne Rzuty aksonometryczne służą do poglądowego przedstawiania
przedmiotów. W metodzie aksonometrycznej rzutnią jest płaszczyzna π
dowolnie ustawiona względem trzech osi x, y, z układu prostokątnego o początku w punkcie O.
Przedmiot umieszcza się w układzie prostokątnym w ten sposób aby jego krawędzie osie i płaszczyzny były równoległelub prostopadłe do osi układu.
Rzut przedmiotu zawartego w prostokątnym układzie osi napłaszczyznę π nazywamy rzutem aksonometrycznym.
W celu wykonania rzutu aksonometrycznego przedmiotu najpierw rzutujemy układ osi Oxyz.
Rzut punktu O oznaczony na rysunku symbolem O’ , nazywamy środkiem aksonometrycznym.
Zasada wyznaczania rzutu aksonometrycznego prostokątnego
Rzutowanie aksonometryczne Rzuty osi układu prostokątnego na płaszczyznę aksonometryczną
oznaczono na rysunkach literami x’, y’, z’. Osie te są nazywane osiami aksonometrycznymi.
Obraz przedmiotu na rzutni aksonometryczne zależy od ustawienia układu prostokątnego względem płaszczyzny π oraz kierunkurzutowania.
Rzut układu prostokątnego możemy wykonać w kierunku ukośnymlub prostopadłym do rzutni π.
W pierwszym przypadku aksonometrię nazywamy ukośną , a w drugim prostokątną.
Dla rysunku technicznego największe znaczenie mają szczególneprzypadki aksonometrii tak prostokątnej jak i ukośnej.
Zalecane rodzaje aksonometrii (wg PN-EN ISO 5456-3) aksonometria izometryczna (jednomiarowa), aksonometria dimetryczna (dwumiarowa), aksonometria ukośna.
Aksonometria prostokątna izometryczna
Wymiary przedmiotu równoległe do którejkolwiek osi ulegają jednakowemu skróceniu 0,816:1 (po zaokrągleniu 0,82:1) w stosunku do rysunku przedmiotu w rzutach prostokątnych.
Wynika to z ustawienia krawędzi sześcianu względem rzutni π pod kątem 35,25o .
Dopuszcza się bezskrótowe przedstawianie rysunków.
Układ osi dla rzutów izometrycznych i uproszczone rysowanie okręgów
Rzuty okręgów Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach układu xOz, xOy,
yOz są elipsami, których wielkie osie są równe średnicyokręgów a małe osie są równe 0,58 tych średnic.
W przypadku bezskrótowego przedstawiania rysunków w izometrii długość wielkiej osi wynosi 1,2 średnicy rysowanego okręgu, a długość małej osi 0,7 tej średnicy.
Rzut prostokątny i izometryczny
Układ osi dla rzutów dimetrycznych i rysowanie okręgów w dimetrii prostokątnej
Aksonometria prostokątna dimetryczna Wymiary przedmiotu równoległe do osi y’ lub z’ są
przedstawiane bez skrótów, wymiary równoległe do osi x’ulegają skróceniu o połowę.
Dokładnie na osiach x’,y’,z’ powinny być następujące skrócenia 0,47:0,94:0,94.
Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach równoległych do płaszczyzny yOz są elipsami o stosunku długości osi 0,881:1 (w przybliżeniu 9:10).
Aksonometria prostokątna dimetryczna
Osie te pokrywają się z przekątnymi ukośnika przestawiającegokwadrat o bokach równoległych do y’ i z’ opisany na okręgu.
Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach równoległych do xOzlub xOy są elipsami o stosunku długości 1: 3 a wielkie osie tych elips są prostopadłe do osi y’ lub z’.
Przedmiot narysowany w dimetrii prostokątnej
Aksonometrię dimetrycznąstosujemy wówczas gdy chcemy wyróżnić pewien widok przedmiotu
Układ osi dla dimetrii ukośnych i rysowanie okręgów w tej dimetrii
Aksonometria ukośna Wszystkie wymiary przedmioty równoległe do płaszczyzny yOz są
przedstawiane bezskrótowo, wymiary równoległe do osi x ulegają skróceniu o połowę.
Wymiary nierównoległe do osi ulegają skróceniu w różnym stopniu.
Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach równoległych do osi xOz i xOy są elipsami o stosunku długości w przybliżeniu 1:3, przy czym wielka oś elipsy jest nachylona do osi y’ lub z’ pod kątem 7o.
Izometria, dimetria prostokątna i dimetria ukośna
Aksonometria planometryczna W aksonometrii planometrycznej płaszczyzna rzutu
przedmiotu jest równoległa do poziomej płaszczyzny współrzędnych xOy.
Obracając przedmiot wraz z układem osi Oxy względem osi Oz możemy otrzymać różne przedstawienia przedmiotu na płaszczyźnie aksonometrycznnej.
Rzutowanie planometryczne jest rzutowaniem ukośnym.
Aksonometria planometryczna jest szczególnieodpowiednia do planowania przestrzennego zabudowy miejskiej.
Rzutowanie planometryczne
a) układ osi aksonometrii planometrycznej
b) rzutowanie planometrycznenormalne
c) rzutowanie planometryczneskrócone
b)
a)
c)
Przekroje w aksonometrii
Linie kreskowania przekrojów na rysunkach aksonometrycznych powinny mieć kierunek równoległy do odpowiedniej przekątnej bokusześcianunarysowanego w takim samym rzucie jak kreskowany przedmiot.
Kierunki kreskowania przekrojów
Rysunki aksonometryczne cieniowane
izometria
Zastosowanie - rysunek szkoleniowy
Mechanizm zamknięty
Mechanizm otwarty
Rysunek izometryczny szkoleniowy „eksplodujący”
RYSUNEK KATALOGOWY, zespoły i elementy katalogowe wraz z opisem technicznym
Rysunek ofertowy RYSUNEK OFERTOWY zwykle przedstawia w uproszczonej
formie graficznej podstawowe cechy konstrukcyjne i eksploatacyjne oferowanej konstrukcji mechanicznej.
Dimetria ukośna
Fotograficzny zapis konstrukcji Ta forma zapisu ma zastosowanie głównie w rysunkach
katalogowych i ofertowych Zdjęcia reprezentują inny typ rzutowania – rzutowanie
perspektywiczne, na ogół nie zachowujące wymiarów
WymiarowanieMirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Zapis układu wymiarów Rysunek przedmiotu wykonany w rzutach prostokątnych
lub aksonometrycznych przedstawia jedynie jego kształt.
W celu wykonania przedmiotu, niezbędne jest podanie jego wymiarów.
Układ wymiarów stanowi liczbowy zapis cech konstrukcyjnych przedmiotu.
Na wymiar rysunkowy składają się następujące elementy:
linia wymiarowa,
pomocnicza linia wymiarowa,
liczba wymiarowa,
znaki wymiarowe.
Linia wymiarowa Linia wymiarowa jest to cienka linia zakończona grotami
dotykającymi ostrzem linii rysunkowych lub ich przedłużenia.
Linia pomocnicza Pomocnicza linia wymiarowa jest linią cienką, która stanowi
przedłużenie linii rysunku lub jest styczna do linii rysunku co pozwala umieszczać wymiary poza zarysem przedmiotu.
Linie pomocnicze
Groty linii wymiarowych
Groty linii wymiarowych
Groty można zastępować:
cienkimi kreskamio długości co najmniej 4,5 mm i nachylonymi pod kątem 45o do pomocniczych linii wymiarowych lub
kropkami o średnicy ok. 1 mm.
Linia wymiarowa i pomocnicza Linia wymiarowa powinna być równoległa do kierunku
wymiaru
Pomocnicza linia wymiarowa jest zwykle prostopadła do kierunku wymiaru
Liczba wymiarowa Liczba wymiarowa podaje wartość wymiaru w odpowiednich
jednostkach (np. długość, szerokość, wysokość, głębokość, średnicę, kąt, itp.)
Wymiary liniowe podaje się w „mm” – jeżeli wymiary podawane są w innych jednostkach to za liczbą wymiarową należy podać oznaczenie
Ciągi normalne
Podczas konstruowania zaleca się przyjmować wymiary z tzw. ciągów normalnych.
Ciąg o niższym wskaźniku jest uprzywilejowany względem ciągu o wyższym wskaźniku.
Fragment tabeli wymiarów normalnychRa 5 Ra 10 Ra 20 Ra 40 Ra 5 Ra 10 Ra 20 Ra 40 Ra 5 Ra 10 Ra 20 Ra 40
1,0 1,0 1,0 1,0 2,1 10 10 10 10
1,05 2,2 2,2 10,5
1,1 1,1 2,4 11 11
1,15 2,5 2,5 2,5 2,5 11,5
1,2 1,2 1,2 2,6 12 12 12
1,3 2,8 2,8 13
1,4 1,4 3,0 14 14
1,5 3,2 3,2 3,2 15
1,6 1,6 1,6 1,6 3,4 16 16 16 16
1,7 3,6 3,6 17
1,8 1,8 3,8 18 18
1,9 4,0 4,0 4,0 4,0 19
2,0 2,0 2,0 2,0 20 20 20 20
Zapis liczb wymiarowych na rysunkach Do opisu małych wymiarów można używać linii
odniesienia.
Kolizje na rysunku Należy przerwać linie rysunku w przypadku kolizji z liczbą
wymiarową
Niezgodności rysunku z wymiarem Linia wymiarowa przedmiotu przerwanego nie jest przerwana
W przypadku gdy liczba wymiarowa nie odpowiada podziałce rysunku (w przypadku braku zgodności liczby wymiarowej z rzeczywistą wartością wymiaru na rysunku) to należy ją podkreślić
Znaki wymiarowe Znaki wymiarowe są to odpowiednie dodatkowe symbole
określające cechy geometryczne przedmiotu wymiarowanego w celu uproszczenia jego zapisu, np. R, ø, SR, Sø, M i inne.
Zastosowanie znaków wymiarowych zostanie pokazane na przykładach w dalszej części wykładu.
Ogólne zasady rozmieszczania wymiarów 1) Wymiary powinny
być rozmieszczone w taki sposób aby najłatwiej było je czytać patrząc na rysunek z dołu lub z prawej strony.
2) Należy unikać przecinania się liniiwymiarowych.
Dopuszcza się w uzasadnionych przypadkach przecinaniepomocniczych linii wymiarowych.
Ogólne zasady rozmieszczania wymiarów Wymiarowanie jest przejrzyste jeżeli wymiary są rozmieszczone na
tych rzutach, na których elementy wymiarowane są najlepiej widoczne, czyli raczej na przekrojach a nie na widokach.
W przypadku przedmiotów obrotowych wskazane jest rozmieszczanie wymiarów w rzucie przedmiotu na płaszczyznę równoległą do jego osi.
Ogólne zasady rozmieszczania wymiarów Linie wymiarowe średnic przecinają się w ich środku
Należy unikać niewidocznych zarysów i powierzchni przedmiotów narysowanych liniami kreskowymi.
W takim przypadku wskazane jest wykonanie dodatkowegorzutu.
Wymiarowanie charakterystycznych fragmentów przedmiotów
Mirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Wymiarowanie średnic powierzchni obrotowych
Dla oznaczania średnicy liczbę wymiarową poprzedza się znakiemwymiarowym (symbolem) ø.
Znaku ø nie podaje się przy wymiarowaniu: średnic gwintów oraz w przypadku
podawania średnicy w postaci symbolu literowego np. d lub D.
Wymiarowanie średnic powierzchni obrotowych
Wymiarowanie średnic powierzchni obrotowych w rzucie na płaszczyznę równoległą do osi obrotu można uprościć w ten sposób, ze linię wymiarową średnicy rysuje się z jednej strony osi a następnie urywa po przeciągnięciu za oś ok. 8 – 10 mm.
Wymiarowanie promieni krzywizny Przy wymiarowaniu promieni przed liczbą wymiarową
pisze się znak wymiarowy R.
Linie wymiarową prowadzi się od środka krzywizny do linii zarysu krzywizny.
Wymiarowanie średnic i promieni powierzchni kulistych Wymiary średnic i promieni powierzchni kulistych należy poprzedzić
literą S. Powinny to być zatem oznaczenia Sø lub SR.
Wymiarowanie kątów Przy wymiarowaniu kąta linia wymiarowa jest łukiem zatoczonym z
wierzchołka kąta, pomocnicza linia wymiarowa jest przedłużeniemkąta.
Liczba wymiarowa powinna być napisana prostopadle do dwusiecznej kąta.
Kąty można również podawać na rysunkach za pomocą wymiarów liniowych.
Kąty stożków, ostrosłupów i klinów Kąty stożków, ostrosłupów, klinów
można wymiarować za pomocą zbieżności lub pochylenia.
𝐶 =𝑑1 − 𝑑2
𝐿= 2 tan
𝛼
2
𝐶 =𝑑1 − 𝑑22𝐿
= tan𝛼
2 Uprzywilejowane wartości:
kątów: 120°, 90°,60°,45°,30°, z
zbieżności: 1:3,1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500
pochylenia: 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500
Wymiarowanie stożków
Wymiarowanie ścięć krawędzi wałków i otworów
Wymiarowanie pogłębianych otworów
Wymiarowanie rowków wpustowych Symbol 8N9 oznacza
szerokość i tolerancję.
P9 dla połączeń spoczynkowych
N9 dla połączeń zwykłych
H9 dla połączeń ruchowych
Wymiarowanie elementów o przekrojach kwadratowych
Na rysunku pokazano różne warianty wymiarowania elementów, których przekrój jest kwadratem w zależności od położenia względem rzutni.
Wymiarowanie elementów o przekrojach wielokątów foremnych
Na rysunku pokazano różne warianty wymiarowania elementów, których przekrój jest sześciokątem w zależności od położenia względem rzutni.
Zasady wymiarowania
Mirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Zasady wymiarowania 1. Zasada wymiarów koniecznych. Należy podać wszystkie
wymiary niezbędne do wykonania narysowanego przedmiotu, a w szczególności wymiary gabarytowe.
2. Zasada niepowtarzania wymiarów. Każdy wymiar powinien być podany tylko raz, niezależnie od liczby rzutów ani liczby arkuszy, na których jest przedmiot narysowany.
3. Zasada niezamykania łańcucha wymiarowego. Łańcuch wymiarowy jest to układ wielu wymiarów odpowiednio uporządkowanych. Łańcuch taki powinien być otwartytzn. zawierać wszystkie wymiary z wyjątkiem jednego najmniej ważnego, który można obliczyć.
Zasady wymiarowania
4. Zasada pomijania wymiarów oczywistych. Wymiary oczywiste wynikające z prostopadłości i równoległości linii rysunkowych oraz z symetrii przedmiotu należy pominąć.
5. Zasada wymiarowania od baz. Wymiarowanie powinno uwzględniać proces konstruowania, wykonaniaprzedmiotu i pomiary w trakcie kolejnych faz tego procesu. Należy obrać odpowiednie powierzchnie przedmiotu jako bazy pomiarowe niezbędne w trakcie jego wykonania. Rozróżnia się w związku z tym bazy: konstrukcyjne,
obróbkowe,
pomiarowe.
Łańcuch wymiarowy Łańcuch
wymiarowy prostyjest to układ wymiarów położonych jeden za drugim
Łańcuch wymiarowy złożonyjest to układ wymiarów dowolnie skierowanych
Łańcuch wymiarowy Łańcucha
wymiarowego nie należy zamykać, najmniej ważny wymiar powinien być wymiarem „wyliczonym” !!!
W szczególnychprzypadkach wymiar „domykający” podaje się w nawiasach.
Rodzaje wymiarowania Wymiarowanie
równoległe - polega na podawaniu wszystkich wymiarów od jednej bazy (powierzchni lub linii)
Wymiarowanie równoległe stosowanejest wówczas gdy zachodzi potrzeba uzyskania dokładnościwymiarów względemjednej bazy
Płaski prostokątny układ współrzędnych tworzą dwie bazy wzajemnie prostopadłe
Rodzaje wymiarowania Płaski biegunowy układ współrzędnych tworzą dwie bazy
np. oś symetrii i wybrana linia zarysu przedmiotu
Wymiarowanie szeregowe Wymiarowanie szeregowe polega na podawaniu
wymiarów jeden za drugim .
W takim przypadku można podać wymiar „domykający”
Wymiarowanie szeregowe we współrzędnych biegunowych
Wymiarowanie szeregowe jest stosowane w przypadku potrzeby uzyskania dokładnego położenia elementów przedmiotu względem siebie a nie względem wybranej bazy.
Wymiarowanie mieszane
Wymiarowanie mieszane
Wymiarowanie mieszane (szeregowo-równoległe) stanowi połączenie obydwu metod wymiarowania.
Jest najczęściej stosowane ponieważ pozwala na uniknięcie ich wad a równocześnie umożliwiauwzględnienie wymogów procesu technologicznego.
Rodzaje rysunków
Mirosław Głowacki
Wykład z grafiki inżynierskiej
Rysunki wykonawcze Rysunki wykonawcze są to rysunki na podstawie których
będą wykonywane części mechaniczne.
Powinny być rysowane w podziałce 1:1, a jeżeli nie jest to możliwe w pomniejszeniu 1:2 lub wyjątkowo 1:5.
Małe części o skomplikowanych kształtach rysuje się w powiększeniu.
Na rysunkach wykonawczych podaje się: wymiary,
rodzaj materiału,
masę oraz
inne informacje niezbędne do wykonania przedmiotu z żądaną dokładnością i parametrami technicznymi.
Typowy rysunek wykonawczy
Rysunki złożeniowe Rysunki złożeniowe przedstawiają przedmioty złożone z
różnych elementów.
W zależności od stopnia złożoności mogą być mniej lub bardziej skomplikowane.
Przedstawiają szczegółowo kompletne maszyny lub urządzenia, wzajemne usytuowanie zespołów (np. przekładnia, silnik, pompa) w układach złożonych (samochód, obrabiarka itp.) oraz budowę pojedynczych zespołów i podzespołów.
W zasadzie na rysunkach złożeniowych nie podaje się wymiarów.
Rysunek złożeniowy chwytaka 1/2
Rysunek złożeniowy chwytaka
2/2
Rysunki zestawieniowe Rysunki zestawieniowe posiadają cechy rysunku
złożeniowego i wykonawczego.
Podaje się na nich wymiary oraz wymagania dotyczące wykonania.
Rysunki tego typu są wykonywane dla przedmiotów o małej złożoności.
Rysunek zestawieniowy jednej części chwytaka