mısır fizibilite tam rapor

8/8/2019 mısır fizibilite tam rapor

http://slidepdf.com/reader/full/misir-fizibilite-tam-rapor 1/28

1. GİRİŞ

1.1 Mısır’ın TarihçesiMısır, eski çağlardan bu yana insanoğlunun yararlandığı bir bitkidir. Orijini

Amerika olup, Dünyada yayılışı, Amerika’nın keşfinden sonra olmuştur. Ülkemize

1600 yıllarında Kuzey Afrika, Mısır ve Suriye yolu ile geldiği kabul edilmektedir.

Mısır hibritleri dünyada 60 derece kuzey ve 42 derece güney enlemleri arasında

yetişebilmekte olup, ekiliş alanı olarak, dünyada buğday ve çeltikten sonra üçüncü

sırayı almaktadır (Kırtok, 1997).

Mısır, gerek insan gıdası, gerek hayvan yemi ve gerekse endüstri

hammaddesi olarak büyük önem taşıdığından bu çalışmalar içerisinde, mısır

yetiştiriciliği büyük yer tutmaktadır. Mısır, tanesinden, yağ ve alkole, sap, yaprak ve

sumaklarından ise kağıttan plastiğe kadar çeşitli maddeler yapılan önemli bir

bitkidir. Nişasta,yağ ve yem sanayinde istenilen özellikleri taşıyan mısırın önemi

gün geçtikçe artmaktadır.

1.2 Araştırmanın Amacı

Adana İlinin Yüreğir ilçesinde Mısır yetiştiriciliğinin nasıl yapıldığı, gelişimi,

önemi, üretim ve tüketim durumu, mısır yetiştiriciliğinde karşılaşılan sorunları ve

önerileri, mısırın ekonomideki yeri ve mısırın özelliklerinin incelenmesi gibi konular

araştırmalarımızın amacını oluşturmaktadır.

1.3 Mısır’ın Dünya Ekonomisindeki Yeri

Dünyada 130 milyon hektar ekim alanı bulunan mısır bitkisi, yaklaşık 1996

yılı itibariyle 576.82 milyon tonluk üretime sahiptir. Dünya mısır ekim alanı 20 yılda

yaklaşık %19, üretimi %50 ve dekara verimi ise %88 oranında artış göstermiştir.

Son yıllarda sağlanan verim artışının başlıca nedenleri, artan tarımsal girdiler ve

iyileşen yetiştirme teknikleri yanında yüksek verim yeteneğine sahip, yatmaya



dayanıklı yeni melez çeşitlerin ekiminin yaygınlaşmasıdır.

Dünyada üretilen mısırın &27’si insan beslenmesinden ve sanayi

hammaddesi, %73’ü ise hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Bu tüketim oranları

ülkelerin gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak değişmektedir. Gelişmekte olan

ülkelerde %45.9’u hayvan beslenmesinden %54.1’i insan beslenmesinde veya

sanayi hammaddesi olarak kullanılırken, gelişmiş ülkelerde hayvan yeminin payı

%88.9’a yükselmektedir. Dünyada insan beslenmesinden tüketilen günlük kalorinin

%11’i mısır bitkisinden sağlanmaktadır.

Bu oran gelişmiş ülkelerde %4’e düşerken Meksika ve Orta Amerika

ülkelerinde %27’ye kadar çıkabilmektedir (CİMMYT,1984).

Sonuç, olarak 3636 kg/ha ortalama verim dünya mısır ortalama veriminden

düşüktür ve son verilere göre dünya mısır üretiminin ve ekim alanlarının dağılış

oranları şöyledir;

Tablo 1. Dünyada Mısır Üretimi ve Ekim Alanı

Mısır Üretimi Ekim AlanıAsya Kıtası %27.0 %29.9Avrupa Kıtası %11.1 %9.3Güney Amerika %8.5 %13.3Afrika Kıtası %7.6 %18.4Türkiye %0.4 %0.3Kaynak: Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 1998.

2



1.4 Mısırın Türkiye Ekonomisindeki Yeri

Tarım arazisi kullanımının son sınırına ulaşmış olan ülkemizde üretimi

arttırmak için birim alanda alınan ürün miktarı arttırılmalıdır. Kuşkusuz bu konuda

yapılması gereken pek çok çalışma vardır. Bunlardan biri de üretim sisteminde

ihtiyaç ve imkanlara göre değişiklik yapmaktır. Son on yıl içinde yoğun şekilde

yürütülen nadas alanlarının azalması ve ikinci ürün alanlarının genişletilmesi

çalışmaları, bu yolla yapılmış ve ülke ekonomisine önemli katkılarda bulunan

projelerdir. Bitkisel üretim sisteminde yapılabilecek değişiklikler arasında mısır

üretimi ile ilgili değişikliklerde söylenebilir.

Ülkemizde mısır, uzun yıllar gereken itibarı görmemiştir. Mısır üretiminin

gerilemesinden en önemli nedeni mısırın diğer ürünlerle yarışmasını hızlandıracak

yeterli ve düzenli bir fiyat politikasına sahip olmamasıdır. Bu durum son yıllarda

devletten destekleme alımlarına mısırın da ilave edilmesiyle düzeltilmeye

çalışılmıştır. Ayrıca, mısır yetiştirme teknikleri tahminen tam

yaygınlaştırılmadığından diğer ülkelerin verim düzeyine açıklamamaktadır.

Türkiye’de mısır ekim alanı 1980 – 96 döneminde 485.000 – 583.000 hektar arasında değişmekle birlikte hektara ortalama verim 1980 yılında 2130 kg/ha’dan ,

1996 yılı itibariyle 3636 kg/ha’a yükselmiştir (DİE,1996).

Artan oranda tarımsal girdi kullanımı ve iyileşen tarım teknikleri yanında,

1980’li yıllardan itibaren yüksek verim yeteneğine sahip, kaliteli ürün verebilen

melez mısır ekiminin yaygınlaştırılması ile mısır veriminde önemli artışlar

kaydedilmiştir.

Türkiye mısır üretimi 1980’li yılların başlarına oranla yaklaşık 16 kat artmış

olmakla beraber 2.500.000 Ton dolaylarında olan iç tüketim bugünkü üretim

miktarı ile karşılanamamaktadır.

3



Özellikle üretimdeki dalgalanmalara bağlı olarak mısır ithalatı, zaman zaman

önemli miktarlara ulaşmaktadır. Dolayısı ile mısır üretimini arttırıcı politikalar

izlenerek, iç tüketiminde yaşanan açığın kapatılması, dış ticaret dengesinin

sağlanması açısından da önemlidir.

1.4.1 Türkiye’de Mısır Ekimi, Üretimi ve Verimi

Sulu tarımın ana ürünlerinden birisi olan mısırın ekimi ve üretimi,

yurdumuzda bugün kırktan fazla ilde yapılmaktadır. Özellikle son 10 – 15 yıldır

özellikle kıyı bölgelerimizdeki ekim alanlarında önemli miktarda artış kaydedilmiştir.

Ülkemizde hayvan sayısının çokluğu yanında süt ve besi sığırcılığının giderek

önem kazanması, özellikle kışın büyük miktarda keşif ve kaliteli kaba yem açığınındoğmasına neden olmaktadır.

Bu açığın kapanmasında mısır üretiminin attırılması önemli katkı

sağlamaktadır.

Türkiye’de mısır hem üretim, hem de tüketim açısından önemli bir hububat

çeşidi olmakla beraber mısırın önemliliği bölgeseldir. Mısırın en önemli ekim ve

üretim bölgeleri Samsun ve Sakarya illeridir. Marmara bölgelerinde bulunan

Sakarya bölgedeki artışın % 90’ını kaplamaktadır. Ayrıca Türkiye mısır üretiminde

Sakarya’nın payı % 73 artarak 6.8 den % 111.8’e yükselmiştir. Genel ortalamadan

%26 daha yüksek verim artışları sağlanmıştır. Samsun ili üretimde ilk sırayı

almasına rağmen Sakarya’daki gelişmeler bu ilde olmamıştır. Mısır üretimi son

yıllarda Aydın ilinde de büyük gelişmeler göstermektedir. Her ne kadar ekim alanı

diğer iki il düzeyinde değil de üretimde ki verim Sakarya iliyle hemen hemen aynı

düzeydedir.

Özellikle ikinci ürün olarak Aydın bölgesinde mısır yetiştiriciliği en çok

başarılı olunan tarımsal faaliyettir. Pek yakın zamanda mısır üretiminin miktar

bakımından, Sakarya ve Samsun illerine ulaşacağı beklenmektedir.

4



Tablo 2. Türkiye Mısır Ekim, Üretim ve Verimdeki Gelişmeler

Yıllar Ekim Hektar Üretim Ton Verim kg/ha

1967 675.000 1.050.000 1.556

1970 648.000 1.040.000 1.6051973 625.000 1.100.000 1.760

1974 620.000 1.200.000 1.933

1976 600.000 1.310.000 2.192

1977 580.000 1.265.000 2.181

1978 580.000 1.300.000 2.241

1979 585.000 1.350.000 2.308

1980 583.000 1.240.000 2.127

1981 580.000 1.200.000 2.069

Kaynak: DİE, Tarım İstatistikleri Özeti, 1981

Tabloda görüleceği gibi mısır ekim alanlarında azalış temayülüne karşılık

üretimde artışlarla verimde süratli artışlar görülmektedir. Ekim alanları 1980 – 1981

yıllarında 1967 yılının 675.000 hektarlık ekim alanında 580.000 hektara düşmüştür.

Aradaki yıllarda tedricen bir düşüş göze çarpmaktadır. Buna karşılık üretim

1.000.000 ton dan en son 1981 de 1.200.000 tona yükselmiştir.

Aradaki yıllarda üretimin 1.300.000 tona yükseldiği de görülmektedir.

Toplam büyüme süratli olmuştur. Ekim alanların toplam büyümesi ise eksi

istikamettedir. Üretimde yıllık büyüme % 2’yi geçmektedir. Mısır verimi 1967 yılında

1556 kg iken 1981 yılında 2069 kg/ha yükselmiştir. Yalnız 1979 yılında verim 2309

kg/ha’a yükselmişken, son iki – üç yılda düşme olmuştur.

1.5 Mısırın Yapısı

1.5.1 Çiçek Yapısı

Mısır bitkisinde erkek çiçekler tepe püskülünde, dişi çiçekler ise sap

boğumundan çıkan koçanlar üzerinde toplanmıştır.

5



1.5.1.1 Erkek Çiçekler (Tepe Püskülü )

Bir mısır bitkisi 3-5 milyon polen vermektedir.Tepe püskülünde bitkinin

koçan" püskülü vermesinden 1-3 gün önce çiçeklerime başlar Nemli yelerinhavalar mısırda çiçeklerime süresini uzatır, sıcak ve kurak havalar ise kısaltır. Bir

bitkinin çiçektozu verme süresi 1 hafta yada 10 gün sürer.

1.5.1.2 Dişi Çiçekler (Koçan)

Koçan püskülü çıkışı, tepe püskülünün görünmesinden 4 – 8 gün sonra

olur. Bir koçanda püsküllerin çıkışı, hava koşullarına da bağlı olarak, 2-4 günde,

tamamlanır. Her koçanda 300-1000 püskül oluşur ve polen tozu alıncaya kadar

10-15 gün canlı kalabilir. Koçan üzerinde stigmalarını ilk çıkaranlar orta ve alt

başakçıklardır. Üst başakçıklarda stigma gelişmesi daha geçtir. Bu yüzden,

koçanın üst ucundaki çiçeklerin tozlanma, döllenme ve dane doldurma olanakları

daha kısıtlıdır. Püskül çıkar çıkmaz döllenmeye hazırdır. Koçan püskülü üzerine

düşen çiçektozları 5-10 dakika sonra çim borusunu oluşturur ve yumurtalığa doğru

uzatmağa başlar. Döllenmeden sonra ilk koçan püskülü porsur ve kısa zamanda

kurur.

1.6 Mısır Bitkisinin İklim İstekleri

1.6.1 Mısırın Sıcaklık İsteği

Normal olarak mısır bitkisi 10-11 C°'de çimlenmeye başlayabilmektedir. 5 -

10 cm derinliğindeki toprak sıcaklığı 15 C°'ye ulaştığında çimlenme olayı

hızlanır.

Çimlenme sırasında, kök ve sap uzama miktarı ile sıcaklığın 10-30 C°arasında yer almasıyla doğrusal ilişkisi vardır. Sıcaklık 32 C°'ye ulaştığında kök ve

sap uzamasında ani bir azalma görülür ve sıcaklık 40 C°'ye ulaşınca çimler ölür.

Öte yandan sıcaklık 9 C°'nin altına düşerse de kök uzaması durur.

6



Mısır üretimi için ideal sıcaklık 24-32 0C'ler arasıdır. Mısır bir sıcak iklim

bitkisi olmasına rağmen aşırı sıcaklık isteyen bir bitki değildir. Sıcaklık 38 C°'ye

ulaştığında sulama şartlarında bile transprasyonla kaybettiği suyu kökler

vasıtasıyla karşılayamaz. Bitki turgoritesini kaybeder. Bu durum bir kaç gün devam

ederse hücre yapısı esnekliğini kaybeder ve tekrar eski formuna dönemez.

Tepe, püskülü çıkışı ve tozlanma sırasında sıcaklık 32 C°'nin üzerine

çıktığında üreme organlarındaki farklılaşma çok hızlı gelişir. Koçan püskülleri

çabuk kurur. Bu nedenle püskül içerisinde polen tozlarının çimlenip tüpte

ilerlemesini sağlayacak yeteri kadar rutubeti bulamaz. Pole keseleri kuruduğundan

polenleri dışarıya çıkaramaz veya polenler kendi canlılıklarını kaybederler. Bunun

sonucu olarak da koçanda tane bağlama oranı azdır.

Üreticilerin çoğu mısır bitkisinin sıcak gecelerde de iyi geliştiğine inanırlar.

Halbuki durum bunun tam tersidir. Mısır bitkisi sıcak ve rutubetli gecelerde iyi bir

gelişme göstermez.

Sıcak ve rutubetli gecelerde solunum oldukça artar ve böylece daha çok

enerji sarf edilir.

Klimaya ihtiyaç duyulduğu geceler, mısırın gelişimi için uygun olmayan

gecelerdir. Mısır için en ideali serin geceler, güneşli günler ve orta sıcaklıktır.

1.6.2 Işık İsteği

Döllenmeden sonraki ilk bir kaç gün, verimi etkileyen diğer faktörler gibi

ışıklanma açısından da bitkiler için kritik bir dönemdir. Bu konuda yapılan

araştırmalarda; döllenmeden sonraki ilk 3 günlük, dönemde % 90 gölgelenme (tam

bulutluluk) bir melezin verimini % 25 düşürdüğünü; altı günlük gölgelenme % 71

düşürdüğü belirlenmiştir. Gölgelenmeye daha toleranslı bir melezde bile % 16-44

arasında verim azalması belirlenmiştir.

Ancak güneş enerjisinin yüksek olduğu aşın sıcak bir günde de bol ışık alan

7



tepedeki yapraklarda bile yüksek sıcaklık, fotosentezin tamamen durabileceği

unutulmamalıdır.

1.6.3 Ortalama Bağıl Nem İsteği

Mısır için optimum ve minimum bağıl nem değerleri sıcaklığa ve alınabilen

su miktarına bağlı olmakla birlikte; genel olarak nem %60'ın altına düşmemesi

gerekir. %50 düzeylerine inen bağıl nem ortamında bitki, maksimum

transprasyondan sonra stomalarını kapatmak zorunda kalır. Nemin % 75'den

%50'ye düşmesi su tüketimini iki katına çıkarır.. Mısır bitkisinin özellikle tozlanma

dönemindeki düşük hava neminden olumsuz etkilenmesi tane bağlamayı aksatır

ve transprasyonla su kayıplarını arttırır. Döllenme stresi nem stresiyle birlikte % 6dişi çiçekteyken her gün için % 3 verim kaybı yaparken,% 75 dişi çiçekteyken her

gün için verim kaybı % 7 olduğu belirtilmektedir. Dane doldurma dönemdeki Nem

stresinden dolayı stresli her gün için verim düşüşünü %4.1 olarak bulunmuştur.

1.6.4 Yetişme Periyodundaki Su İsteği

Mısır bitkisi tarla bitkileri ve tahıllar içinde suyu en ekonomik kullanan bir

bitkidir. Örneğin l gr kuru madde için 270 gr gibi düşük miktarda su tüketmekledir.

Ancak toplam transprasyon yüzeyi, oluşturduğu kuru madde miktarı ve

yetiştiği dönemdeki yüksek buğulaşma nedeniyle, gerekli su miktarı fazladır. Çünkü

mısır bitkisinin en aktif olduğu, Haziran – Temmuz - Ağustos aylarında mısır

tarlasında günde dekardan 4 tondan fazla suyun transprasyonla atmosfere

verildiğini yapılan çalışmalar ortaya koymuştur.

Yapılan çalışmalar sonunda, mısır su tüketimine ilişkin genelde yüksek

değerler bulunmuş; ana ürün mısır tarımında en fazla su tüketiminin genellikleTemmuz ayında olduğu, bunu sırasıyla Ağustos ve Haziran aylarının izlediği; İkinci

ürün mısır yetiştiriciliğinde ise su tüketiminin Haziran, Temmuz, Ağustos aylarında

giderek arttığı belirlenmiştir. Mısır bitkisinin iyi bir verim için yetişme dönemi

boyunca topraktan 500 mm su alması gerektiğini, toprakta 150 mm'lik bir suyun

8



depolanması için 450 mm’lik suyun gerektiği saptanmıştır.

1.7 Toprak isteği

Mısır bitkisinin toprak seçiciliği fazla değildir. Uygun ve zamanında işlenen

ve gerekli bitki besin maddeleri verilen değişik tip topraklarda mısır başarıyla

yetiştirilebilir. Ancak, mısır bitkisi en iyi gelişmeyi ve en yüksek verimi organik

madde ve bitki besin maddelerince zengin, drenajı ve havalanması iyi olan derin,

sıcak, tınlı topraklarda gösterir.

Aşırı asit ve aşın alkali topraklar mısır yetiştiriciliği için uygun değildir. En

uygun pH derecesi 6-7dir.

İkinci ürün melez sınır çeşitlerinin göz önünde bulundurulması gereken

faktörler.

1. Çukurova bölgesinde ikinci ürün mısır yetiştiriciliği için erkenci ve orta

erkenci olum grubuna giren (FAO 550-650) 105-115 günlük çeşitlerin seçimi daha

uygundur.

2. Koçan kabuğu ucu kapalı olmalıdır.

3. Yatmaya dayanıklılık

4. Zararlı ve hastalıklara dayanıklılık

5. Hasatta danedeki rutubet % 25'in altında olmalıdır.

6. Sıcağa toleransı

7. Melez durumu

8. Verim (Koçanda 500-600 dane iyi bir verim demektir.)

9



1.7.1 Toprak Hazırlığı

İkinci ürün mısır yetiştiriciliğinde genellikle 3 değişik toprak işleme yöntemi

kullanılır.

1.7.1.1 Klasik Toprak İşleme

Toprak pullukla derin sürüldükten sonra tohum yatağının hazırlanmasıdır.

Fakat 3.inci Ürün mısır yetiştiriciliği için maliyeti yüksekliğinden dolayı tercih

edilmez.

1.7.1.2 Azaltılmış Toprak İşleme

Toprak işlemesinde pulluğun devreden çıkarılarak, goble, diskaro, rotatiller,

rotavatör v.s. aletlerle tohum yatağının hazırlanmasıdır.

1.7.1.3 Sıfır toprak işleme

A.B.D.'de oldukça yaygınlaşan bu yöntem yurdumuzda henüz yaygın

değildir.

2.inci ürün mısır yetiştiriciliğinde en uygun toprak işleme şekli azaltılmış

toprak işleme şeklidir. Toprak işleme derinliği de 15 cm den az olmamalıdır.

2.inci ürün mısır yetiştiriciliğinde zamanın önemine binaen toprak

hazırlığında ekim + sulamanın, sulama + ekime göre 12-15 günlük erkencilik

sağladığından dolayı bu ekim şekli önerilebilir. Bu sayede de 2.inci ürün için daha

geççi çeşitlerin yüksek verim kabiliyetinden faydalanılmış olur.

1.7.2 Ekim zamanı

Mısırın ana ürün olarak ekilmesi halinde Nisan ayı ortası ile Mayıs ayının ilk

10



haftası arasındaki ekilişlerin en uygun olduğu, 2.inci ekilişlerinde ise buğday

hasadından hemen sonra ve en geç Temmuz ayı başına kadar ekim işleminin

gerçekleştirilmesi gerektiği belirlenmiştir.

1.7.2.1 Ekim Derinliği Ve Dekara Atılacak Tohum Miktarı

Ekim derinliği ana ürün için 5-6 cm., II üründe 6-8 cm. olmalıdır. Dekara

atılacak tohum miktarı ise çeşitlerin bin dane ağırlığına göre değişmekle beraber 2-

2,5 kg /da tohum yeterli bitki sıklığını sağlamaktadır.

1.7.2.2 Bitki Sıklığı

Ana ürün için 70*25,cm. II ürün için ise 70*20 cm. sıra arası ve sıra üzeri

mesafelerinde olmalı; yani erkenci ve kısa boylu çeşitler için 7000 bitki/da, geçici

ve uzun boylu çeşitler içinde 6000 bitki /da olmalıdır.

1.7.2.3 Gübreleme

Ana üründe 21-24 kg /da saf azot ,9 kg/da saf fosfor, II üründe ise 18-21

kg/da saf azot, 9 kg/da saf fosfor uygulanması gerekir. Azotun yansı ekimle

beraber, kalan yansı ise bitki 40-50 cm (8-10 yapraklı dönemi yani 2. safha) iken,

fosforun tamamı ise ekimle beraber toprağa verilmelidir. Örneğin 20-20-0 taban

gübresi verilecekse 40-45 kg/da ekimle beraber, üst gübre olarak da üre

verilecekse 28-35 kg/da uygulanabilir.

1.7.3 Bakım İşleri

1.7.3.1 Seyreltme ve Çapalama

Eğer tohum sık atılmışsa çıkıştan 10 – 15 gün sonra (4-5 yapraklı dönem)

hemen seyreltilmelidir. Bitkinin büyüme konisi bu dönemde toprak seviyesininaltında olduğu için bitki kökten çekilerek seyreltme işlemi yapılmalıdır.

Bu dönemde çıkacak yabancı otlar çapalanmalı ve toprak yüzeyi hafifçe

havalandırılmalıdır. Çapalama yapılırken genç bitkilerin köklerinin zarar

11



görmemesine ve üzerlerinin toprakla kapanmamasına dikkat edilmelidir.

1.7.3.2 Ara Çapası Ve Boğaz Doldurma

Mısırın 8 – 10 yapraklı olduğu dönemde (40-50 cm.) ikinci azot

uygulamasıyla beraber boğaz doldurma işleminde kullanılabilen çapa veya listerle

boğaz doldurma yapılır. Destek köklerin toprakla temasının sağlanması için bu

işlem mutlaka yapılmalıdır. Çünkü destek köklerin fosfor ve diğer besin

maddelerinin alınımında ve yatmaya karşı destek sağlamada önemli rol

oynamaktadır.

1.7.3.3 Yabancı Ot Kontrolü

Mısırın çıkış ve ilk gelişme devresinde yabancı otlarla rekabeti çok zayıftır.

Bu rekabet su, ışık ve besin maddeleri yönünden olmaktadır. Bu nedenle yabancı

ot , mücadelesi en kısa zamanda yapılmalıdır.

Yabancı otla mücadele iki türlü yapılmaktadır.

a- Mekanik mücadele: Çapa makinesi veya el çapası ile yapıldığı gibi elle

yolmak suretiyle yapılabilir.

b- Kimyasal mücadele: Yabancı otlarla mücadelede kullanılan herbisitler

(ot öldürücüler) üç gruba ayrılır:

1. Ekim öncesi kullanılanlar

2. Çıkış öncesi kullanılanlar

3. Çıkıştan sonra kullanılanlar

12



1.8 Sulama

Mısır bitkisinin suya ihtiyacı olduğu en kritik dönemi tepe ve koçan püskülü

çıkardığı dönemdir.

Mısırın su ihtiyacını bazı usûllerle belirlemek mümkündür;

1. Mısır bitkisine bakarak Sabah saatlerinde yapraklar kıvrılmış ise (soğan

yaprağı gibi) sulamak gerekir.

2. Toprak tavının elle kontrolü yapılmak suretiyle: Kök derinliğinden

alınan toprak elle sıkıldığında dağılıyorsa, sulanmalı, dağılmıyor ve elde de iz

bırakıyorsa suya ihtiyaç yok demektir.

3. Elektrikli rezistans ölçücüler yardımıyla

4. Tansiypmetreyle

Çukurova şartlarında toprak yapısı, sıcaklık, nem ve kuraklığa bağlı

olarak sulama sayısı değişmektedir;

- İlk sulama ikinci gübreleme ve boğaz doldurma işleminden hemen sonra

(40-50 cm. veya 8-10 yapraklı dönem)

- Tepe püskülü çıkışından hemen önce

- Döllenme sonuyla süt olum dönemi arasında

- Süt olum döneminde sulanmalıdır. (Koçan püskül oluşumundan 10-15 gün

sonra)

1.9 Hastalık Ve Zararlılar

1.9.1 Hastalıkları

- Kök, sap ve dane çürüklükleri

13



- Mısır rastığı (Ustilago maydis)

- Helminthosporium yaprak yanıklığı (H-rturcicum, H.maydis)

1.9.2 Zararlılar

- Mısır koçan kurdu (Sesamia sp) -Mısır sap kurdu ( Östrinia sp) -Yeşil kurt

(Helioptus amıigâra Hb) -Çizgili yaprak kurdu (Spodoptera Hbn) -Mısır yaprak biti

(Aphid maidis Fitch.) -Kırmızı örümcek (Tetranychus spp.)

1.10 Hasat

Mısırın, hasat olgunluğuna gelip gelmediğine tanelerdeki nem oranını

ölçerek karar vermek' en doğru yoldur. Ancak nem ölçme olanağı yoksa tanenin

değişimine bakarak karar vermek mümkündür. Hasat zamanı gelmiş bir mısır

bitkisinde tanenin koçanla birleştiği yerde (dibinde) siyah tabaka oluşur. Siyah

tabaka önce tanenin koçanla birleştiği ve koçan kısmında başlar ve sonra tanenin

dip tarafında oluşur. Bıçağınızla taneyi yardığınız zaman siyah tabaka kolayca

görülebilir. Bir koçanın olgunlaştığı; koçan ortasındaki tanelerin en az %75' inin

siyah tabakaya sahip olunca kabul edilir.

Fizyolojik olgunluğa, eren mısır taneleri yaklaşık %35 oranda nem içerir. Bu

dönemde tane normal gelişimini tamamlamıştır, elle hasat edilebilir. Fakat böyle

yüksek nemde makineli hasat danelerin yumuşaklığı dolayısıyla hasat kaybını

arttırır.

Makine ile mısır hasadı için en uygun nem oranı %21-28 arşıdır. En ideal

hasat zamanı (minimum kayıp ve kalitenin korunması açısından) tanedeki rutubet

oranı %25 dolaylarında olduğu zamandır.

Tane mısırın erken hasadı, genellikle istenen bir durumdur. Çünkü hasat

erken yapılacak olursa;

Sap çürüklüğü ve fırtınadan dolayı daha az yatma olmuş olur.

14



Erken hasatta, sonbahardaki yağışlara yakalanma şansı veya hasadı

önleyecek herhangi bir olumsuz durum önlenmiş olur.

Koçan dökülmesi azalır.

Alım merkezlerinde sıra bekleme olmayabilir.

Alıcıya ürün erken sunulduğu için belki olumlu bir fiyat ve iyi bir

ödeme imkanı yakalanabilir.

15



2. VERİ TOPLAMA

2.1 Yüreğir’de Mısır Yetiştiriciliği ve Gelişimi

Tablo 3. Yüreğir İlçe Haritası

Kaynak: Yüreğir Tarım İlçe Müdürlüğü

Adana ilinin Yüreğir ilçesi, Seyhan Nehrinin doğusunda yer almaktadır.

16



Toplam arazi varlığı, 1.538.800 dekar olup, bunun %25‘ini tarım arazisi

oluşturmaktadır. 1.115.400 da olan toplam tarım arazisinin %34’ünde kuru,

%66’sında sulu koşullarda tarım yapılmaktadır. Dağcı, Çotlu,Kadıköy, Solakla,

Abdioğlu, Yeniköy, Kayarlı vs. köylere sahiptir.

Devletin ilk defa 1981 yılında uygulamaya koyduğu ikinci ürün projesi ile

bölgede ikinci ürün ekimi yaygınlaşmıştır (Orhan, 1982). Buna bağlı olarak mevcut

üretimi artırmak veya birim alandan alınan ürün miktarını arttırmak için yüksek

verimli hibrit mısır çeşitlerinin tespiti gün geçtikçe önem arz etmektedir. Zaten

Çukurova Bölgesinin sulanır tarım alanlarında, ekolojik avantajları değerlendirmek

suretiyle bir yılda iki veya üç ürün alabilmek bakımından geniş bir potansiyel

mevcuttur.

Çukurova bölgesinde mısırın toplam ekim alanı 136.290 ha., olup toplam

üretim miktarı 868.597 ton ve ortalama tane verimi 820 kg/da.’dır (Anonymous,

1997). Adana il sınırları içerisinde 1998 yılı mısır ekiliş alanları ise, birinci ürün

olarak 49.850 hektar ve ikinci ürün olarak da 76.300 ha. olmak üzere toplam

126.150 hektardır (Anonymous, 1998). Pamuk ekiminden vazgeçen çiftçilerin

büyük çoğunluğu mısır ve soya ekimine yönelmiştir. Bölgede mısır ekim alanları

1985 yılından itibaren artmaya başlamıştır. Adana ili Türkiye mısır üretiminin

%39.7’sini karşılamaktadır.

2.2 Yüreğir’de Sulu Alanda Yetişen Mısırın Alan, Verim, ÜretimDeğerleri

Sulu alanda yapılan mısır yetiştiriciliğinin son 5 yılına baktığımızda I. Ürün

mısır 1998 yılında alan ve üretim 175.000 iken verim 90 kg/dekardır. 1999 yılına

baktığımızda I. Ürün mısır alan ve üretimde bir düşme görüldüğü halde verimdeartış görülerek 1000 kg/dekara çıkmıştır. 2000 ve 2001 yılında alan ve üretimde

düşme devam ederken verim aynı kalmıştır. Fakat 2002 yılına baktığımızda I. Ürün

mısırda alan ve üretiminde büyük bir artış görülerek 166.000’e çıkarken verim yine

değişmeyerek 1000 kg olarak kalmıştır.

17



II. ürün mısıra baktığımızda alan olarak 1998’de 80.000 dekar, 1999’da

120.000 dekar, 2000’de 125.000 dekar, 2001’de 750.000 dekar olarak sürekli bir

artış söz konusu iken 2002’de 50.000 dekara düşmüştür. Üretimde ise 1998

yılından başlayarak sırasıyla 44.000 ton, 90.000 ton, 93.750 ton iken 2001 deüretim düşerek 48.750, 2002 de 32.500 ton olmuştur. Verimde ise dalgalanma

daha fazla olup 1998’de 550 kg/dekar, 1999 ve 2002’de 750 kg/dekar, 2001 ve

2002 de düşerek 650 kg/dekar olmuştur.

Tablo 4. Yüreğir İlçesinde Sulu Alanda Yetişen Mısır Ürününün Son Beş Yıla Ait Alan, Verim,Üretim Tablosu

Yıl Tarla Alan (Dekar) Verim (kg/da) Üretim1998 I.Ürün 175.000 900 175.000

1998 II.Ürün 80.000 550 44.0001999 I.Ürün 161.000 1.000 161.0001999 II.Ürün 120.000 750 90.0002000 I.Ürün 132.000 1.000 132.0002000 II.Ürün 125.000 750 93.7502001 I.Ürün 130.000 1.000 130.0002001 II.Ürün 750.000 650 4.8752002 I.Ürün 166.000 1.000 166.0002002 II.Ürün 50.000 650 32.500

Kaynak: Yüreğir Tarım İlçe Müdürlüğü

2.3 Yüreğir’de Mısırın Yetiştirilme Amaçları

Uygun iklim koşullarına ve yeterli sulama olanağına sahip olan Çukurova

Bölgesinde mısır, aşağıdaki amaçlara yönelik olarak yetiştirilebilir.

1. Yüksek verimli geç ermeli mısır çeşitli ana ürün olarak yetiştirilebilir.

2. Çukurova bölgesinde halen yaygın olarak uygulanmakta olan Pamuk –

Buğday eki nöbeti sistemi içerisinde buğdaydan sonra ikinci ürün olarak çeşitleriyetiştirilebilir.

3. Erkenci mısır çeşitleri (Özellikle şeker mısırı) taze koçan tüketimi

18



amacıyla plastik örtü altında yada açık arazide yetiştirilebilir.

Taze koçan hasadı Mayıs sonu Haziran ayı başında yapılabilmektedir.

Yurdumuz plastik örtü altı yetiştiriciliği henüz pek kullanılmamaktadır. Mısır tarımı

ileri olan ülkelerde taze koçan tüketimine yönelik mısır üretimi oldukça yaygındır.

2.4 Yüreğir’de Mısır Yetiştirmede Karşılaşılan Sorunlar ve Öneriler

2.4.1 Sorunlar

2.4.1.1 Pazarlama Sorunları

Fiyatların düşük oluşu, borç nedeniyle satma zorunluluğu, depolama

imkanının olmaması, taşıma ve masraflarının yüksek olması

2.4.1.2 Toprak Hazırlığı Sorunları

Toprak hazırlığı ve ekim işleminin yapılamaması, alet ve makine eksikliği ve

çiftçilerin toprak işleme konusunda yetersiz bilgi sahibi olmaları.

2.4.1.3 Kredi Sorunları

Kredinin yetersizliği, kredi temininde bürokrasi fazlılığı, kredi teminedilememesi verilen kredi faizinin yüksekliği.

2.4.1.4 Mısır Tohumluğunda Sorunlar

Tohum fiyatlarının yüksekliği, tohum kalitesi ve tohum temini sorunları.

2.4.1.5 Hasatta Sorunlar

Zamanında hasat yapılamaması, hasat kaybı ve hasat üretiminin yüksekliğibaşlıca sorunlardır. Ayrıca ikinci ürün mısırda rutubet geç hasat sebebiyle sorun

olmaktadır. Bu nedenle ikinci ürün mısırın ekimi mümkün olduğunca erken

yapılmalı, gerekirse toprak hazırlama işlemlerinin hem zaman hem de işgücü

yönünden azaltılması yoluna gidilmelidir.

19



2.4.1.6 Gübreleme Sorunları

Gübre fiyatlarının yüksekliği, gübre çeşidi çiftçilerin gübreleme konusunda

yetersiz bilgi sahibi olmaları gübrelemede alet – makine sorunları.

2.4.1.7 İlaçlama Sorunları

İlaç fiyatlarının yüksekliği, uçak ücretinin yüksekliği, ilaçlama konusunda

bilgi eksikliği.

2.4.1.8 Sulama Sorunları

Suyun yetersizliği, sulama maliyetlerinin yüksek oluşu ve sulama konusunda

çiftçilerin bilgi eksikliği.

2.4.2 Sorunlara Öneriler

Tohumluk konusunda bölgeye uygu, yatmaya dayanıklı, hastalık ve

zararlılara karşı dayanıklı, yüksek verimli yeni çeşitlerin geliştirilmesi için özel ve

resmi araştırma kurumlarını çalışmalarının üreticilere iletilmesi yararlı olacaktır.

Yetiştirme tekniği ve gübreleme konusunda araştırma enstitülerince

ortaya konan yeni metotlar üreticilere iletilmelidir.

Yayımcılar tarafından bölge üreticileri gübre uygulamaları konusunda

eğitilmeli, gübre uygulamaları konusunda eğitilmeli, gübre uygulamalarının toprak

tahlil sonuçlarına göre yapmaları özendirilmelidir.

Zirai mücadele konularında; özellikle ikinci ürün mısırda sorun olan

mısır koçan kurdu ve mısır kurdu için entegre mücadele tekniklerinin geliştirilmesi

ve üreticilere gerekli uyarıların zamanında yapılması gereklidir. Ayrıca buzararlılara karşı dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi çalışmalarının yapılması

gereklidir.

20





3.3 Türkiye’de Mısırın Kullanım Alanı Oranları

Aşağıdaki tabloda çeşitli alanlarda FAO tarafından yapılmış mısır kullanımı

miktarları verilmiştir. Bu tabloda mısırın 1975 ve 1980 yıllarında kullanım miktarları

ile kendine yeterlik oranları ve 2000 yılının projeksiyonu hesaplanmıştır. Bu günkü

mısır üretiminin ülke talebini hemen hemen karşıladığı anlaşılmaktadır. FAO

tahminlerine göre, 2000 yılında yem olarak mısır talebi artacak ve ihracat

olanakları genişleyecektir. Mısır daima artan bir oranda esas hayvan yemi

tüketimine gidecektir. Onun için mısır yem sanayinin asıl ana maddesi olacaktır.

Bundan başka gıda olarak da mısıra talep artacaktır.

Tablo 5. Türkiye’de Mısır Kullanımı İle İlgili FAO tahminleri

Kullanım Alanı 1975 1980 2000Gıda 439 499 756Sanayi 91,8 99,5 189Yem 642,7 726,7 1593,8Tohum 35 37,8 65,6Artık 23,7 36,7 62,2Stoklar 4,5 4,4 4,5Talep 1236,7 1394,5 2665İthalat - 59,2 -İhracat - - 603

Üretim 1236,7 1335,2 3270Kendine Yeterlilik Oranı 1 0,96 1,23KaYNAK: (FAO, 1980 İlgili Çizelgeleri)

3.4 Kalkınma Planlarında Mısır Üretimi Tahmin ve Hedefleri

Tablo üzerinde açıklanmıştır. Tabloda ekim alanı, üretim ve verim miktarları

gösterilmiştir. Planlarda belirtildiği gibi tahminler istenilen düzeyde

gerçekleşmemiştir. Birinci, ikinci ve üçüncü plan dönemlerinde hedef alınan ekim

alanları aynı şekilde üretim ve verim miktarları da gerçekleşmemiştir.

22



Tablo 6. Kalkınma Planlarında Mısır Üretimi Tahmin ve Hedefleri

Plan Dönemleri Ekim

(Ha)

Üretim

(Ton)

Verim

(kg/ha)Kalkınma Planı (1. BYKP (1963 -

1967)

1993 Tah. 710000 1036000 1500

1967 Hedef 800000 1450000 1817

Kalkınma Planı (2. BYKP (1968 -

1972)

1967 Tahmin 600000 930000 1550

1972 Hedef 800000 1760000 2200


1977)

1972 Tahmin 675000 1100000 1630

1977 Hedef 750000 1500000 2000


1983)

1977 Tahmin 600000 1265000 2106

1978 Hedef 600000 1300000 2167

1983 Hedef 700000 1800000 2571

Kaynak: DPT, 1963 – 1967 – 1971 – 1979 Kalkınma Planları

23



4. SONUÇ

Görüldüğü gibi mısır, gerek insan gıdası, gerek hayvan yemi ve gerekse

endüstri hammaddesi olarak büyük önem taşır.

Gün geçtikçe önemi artan mısırın ekim alanı da artmaktadır. Buna bağlı

olaraktan Yüreğir’de de mısırın yetişmesine uygun bir ortam olduğundan mısırın

ekim alanı genişlemiştir.

Mısır yetiştiriciliğinde birçok sorunlarla karşılaşılmış ve çözüm yolları

aranarak mısırcılığın ilerlemesi ve gelişmesi sağlanmıştır.

24



5. YARARLANILAN KAYNAKLAR

1. DELİPALTA, Metin; “ Osmaniye’de Yetiştirilen Başlıca Tarım Ürünleri”,

Osmaniye, 1998

2. DİE;Tarımsal Yapı ( Üretim, Fiyat, Değer) T.C., Başbakanlık Devlet

İstatistik Enstitüsü,

3. GÜL, Mevlüt; “Yüreğir İlçesi Sulanan Alanlarda Mısırda Üredim

Maliyetleri Ve Üretici Sorunları”, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım

Ekonomisi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, 1998.

4. KIRTOK, Yusuf; “ Mısır Üretimi ve Kullanımı”, İstanbul, 1998.

5. ÖKTEM, Abdullah; “ Çukurova Koşullarında II. Ürün Olarak Denenen

Mısır Çeşitlerinde (Zea Mays L) Tane Verimi ve Verime Etkili Bazı

Tarımsal Özellikler İle Bu özellikler Arasındaki Etkileşimlerin

Belirlenmesi”, Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

Yüksek Lisans Tezi, Adana, Haziran – 1993.

6. Tarım, Orman ve Köy İşleri Bakanlığı, Adana İl Müdürlüğü.

7. Türkiye’de Mısır Yetiştiriciliği, Ankara, 1992

8. Türkiye Üçüncü Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt – I., Genel ve Tahıllar,

Adana, 15 – 18 Kasım 1999.

9. YÜCEL,Celal; “ Çukurova Koşularında Yetiştirilen Melez Mısır (Zea Mays

L) Çeşitlerinde Bazı Kök Özellikleri ile Tane Verimi ve Tarımsal Özellikler

Arasındaki Etkileşimlerin Saptanması,”, Ç.Ü.Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla

Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Adana, Şubat – 1993

10.Yüreğir Tarım İlçe Müdürlüğü

25



6. EKLER

Ek Çizelge 1. Adana İlinde Mısır Yetiştiriciliğinde Beş Yıla Ait Üretim, Fiyat ve Değer Tabloları

Tarla Ürünleri

Alan Hektar Ekilen Hasat

Verim(kg)

Üretim(Ton)

Fiyat(TL)

Değer (Milyon

TL)

PazarlamanınDeğeri

(Milyon TL)1995 58658 58658 7249 425194 6960 2959350 16613791996 100620 100620 5641 567600 15995 9078762 50968171997 78960 78960 6416 506570 25375 12854214 72163561999 84665 84665 7028 594987 61236 36434624 20454398

Yem BitkileriAlan Hektar Üretim Ton

Ekilen Hasat Dane Hasıl Yeşil Ot Kuru Ot1995 58658 58658 - - - -1996 100620 - - - - -1997 78960 78960 - - - -1999 84665 84665 - 1974 - -2000 84617 84617 - 753 - -

Kaynak: DİE, Tarımsal Yapı, T.C.Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü

Ek Çizelge 2. Türkiye Mısır Üretimi (Buğday ve Arpa İle Karşılaştırılmalı), 1981

Cinsi

Ekim Alanı (.000 Hektar) ToplamHububat İçindeki Payı%

Buğday 9250 67,82Arpa 2965 21,74Mısır 580 4,25

Üretim Alanı (.000Hektar) Toplam

Hububat İçindeki Payı%

Buğday 17000 66,94Arpa 5900 23,23Mısır 1200 4,72

Verim Alanı (.000 Hektar) ToplamHububat İçindeki Payı%

Buğday 1838 -Arpa 1990 -Mısır 2069 -Kaynak: DİE, Tarım İstatistikleri Özeti, 1981

26



İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ ......................................................................................................................................................... .......1

1.1 Mısır’ın Tarihçesi .......................................................................................................................................11.2 Araştırmanın Amacı ..................................................................................................................................1

1.3 Mısır’ın Dünya Ekonomisindeki Yeri ...................................................................................................... ..11.4 Mısırın Türkiye Ekonomisindeki Yeri ................................................................................................ .......31.4.1 Türkiye’de Mısır Ekimi, Üretimi ve Verimi .....................................................................................4

1.5 Mısırın Yapısı ..................................................................................................................................... ...... ..51.5.1 Çiçek Yapısı ................................................................................................................................ ...... ..5

1.5.1.1 Erkek Çiçekler (Tepe Püskülü ) .................................................................................................. ..61.5.1.2 Dişi Çiçekler (Koçan) ..................................................................................................................6

1.6 Mısır Bitkisinin İklim İstekleri ...................................................................................................................61.6.1 Mısırın Sıcaklık İsteği ................................................................................................................. ...... ..61.6.2 Işık İsteği .......................................................................................................................... ...... ...... .......71.6.3 Ortalama Bağıl Nem İsteği ..................................................................................................................81.6.4 Yetişme Periyodundaki Su İsteği ...................................................................................................... ..8

1.7 Toprak isteği ...............................................................................................................................................9

1.7.1 Toprak Hazırlığı ................................................................................................................ ................101.7.1.1 Klasik Toprak İşleme ..................................................................................................................101.7.1.2 Azaltılmış Toprak İşleme .......................................................................................................... .101.7.1.3 Sıfır toprak işleme ................................................................................................ ...... ................10

1.7.2 Ekim zamanı .....................................................................................................................................101.7.2.1 Ekim Derinliği Ve Dekara Atılacak Tohum Miktarı ..................................................................111.7.2.2 Bitki Sıklığı .................................................................................................................................111.7.2.3 Gübreleme .................................................................................................................. ................11

1.7.3 Bakım İşleri ...................................................................................................................................... .111.7.3.1 Seyreltme ve Çapalama .............................................................................................................111.7.3.2 Ara Çapası Ve Boğaz Doldurma ............................................................................................... .121.7.3.3 Yabancı Ot Kontrolü .................................................................................................. ................12

1.8 Sulama ......................................................................................................................................................131.9 Hastalık Ve Zararlılar ...............................................................................................................................13

1.9.1 Hastalıkları .........................................................................................................................................131.9.2 Zararlılar ............................................................................................................................................14

1.10 Hasat ......................................................................................................................................................142. VERİ TOPLAMA ...........................................................................................................................................16

2.1 Yüreğir’de Mısır Yetiştiriciliği ve Gelişimi .......................................................................................... ...162.2 Yüreğir’de Sulu Alanda Yetişen Mısırın Alan, Verim, Üretim Değerleri ...............................................172.3 Yüreğir’de Mısırın Yetiştirilme Amaçları ...............................................................................................182.4 Yüreğir’de Mısır Yetiştirmede Karşılaşılan Sorunlar ve Öneriler ..........................................................19

2.4.1 Sorunlar .............................................................................................................................................192.4.1.1 Pazarlama Sorunları ...................................................................................................................192.4.1.2 Toprak Hazırlığı Sorunları .........................................................................................................192.4.1.3 Kredi Sorunları ..........................................................................................................................192.4.1.4 Mısır Tohumluğunda Sorunlar ..................................................................................................19

2.4.1.5 Hasatta Sorunlar ........................................................................................................................192.4.1.6 Gübreleme Sorunları ..................................................................................................................202.4.1.7 İlaçlama Sorunları ......................................................................................................................202.4.1.8 Sulama Sorunları .......................................................................................................................20

2.4.2 Sorunlara Öneriler ..................................................................................................................... ........203. ARAŞTIRMA BULGULARI .........................................................................................................................21

3.1 Bölgelere Göre Mısır Üretim Oranları ................................................................................. ...... ...... ........213.2 Mısır Tüketimi ve Mısır Kullanım Alanları .............................................................................................21

27



3.2.1 İnsan Tüketiminde .................................................................................................................... ...... ...213.2.2 Gıda Endüstrisinde ...........................................................................................................................213.2.3 Yem Endüstrisinde ................................................................................................................... ...... ...21

3.3 Türkiye’de Mısırın Kullanım Alanı Oranları .......................................................................................... .223.4 Kalkınma Planlarında Mısır Üretimi Tahmin ve Hedefleri ......................................................................22

4. SONUÇ ...........................................................................................................................................................245. YARARLANILAN KAYNAKLAR ................................................................................................ ...... ........256. EKLER ............................................................................................................................................. ...... ........26

28

Documents

mısır fizibilite tam rapor