Festa Marija Annunzjata 2007

IR-RESTA\NR MINN B A RRA TAZ-ZEWG KNEJJES MIT-TLIET KNEJJES F'HAL BALZAN

1: .Mo!l6,. {jwamt :i)ilnecft

F ost tant doni u rigali li hu sar restawr u tindif minn persuni mzejjen bihom il-bniedem hemm dedikati Balzanin li jflobbu jaraw L-Gflaqal. L-gflaqal jirrifletti kollox mizmum tajjeb. 1-maturita ta ' dak li jkun. U jekk Qabel ma nidflol fl-istorja ta ' kull il-bniedem hu mzejjen bil-gflaqal , wanda minn dawn it-Tiiet Knejjes zgur li jibza ' glial flwejgu. tajjeb li nwiegeb Iii dawk li torsi Qiegfled ngflid dan gflaliex ilium jagflmlu 1-mistoqsija: "Gflaliex

il-konsumizmu u n-negozju tant dawn il-knejjes inbnew hekk jinfluwenzawna li jwassluna biex magflqudin u qrib xulxin?" ma nibzgflux glial dak li jkollna u Kienet drawwa tas-seklu flmistax,

dawk iz-zminijiet. Dan nafuh tajjeb mill-ewwel tagflrif li gflandna fuqha minn Mons. Pietru Duzina. Fil-vi:Zta li gflamel Iii din il-knisja nhar 1-1 ta ' Frar 1575 hu jgflid li nbniet fis-seklu 16 u li kienet mill-bidu ddedikata Iii

wara ftit taz-zmien narmuh biex fil-gzejjer ta ' Malta uta' Gflawdex, li Marija Annunzjata. nixtru flwejjeg godda. jinbnew knejjes zgflar fi gruppi ta ' lzda fl-opri ta ' arti dan ma' jistax tnejn, tlieta u xi drabi anki erbgfla,

isir gflaliex jekk wiefled jittraskura jew imissu ma' xulxin, jew qrib u ma jibzax gflax-xogfllijiet ta ' arti , xulxin. (A. Lutrell -Hal Millieri: A mhux Ia kemm tgflid li tibdel dak Maltese Casale, 1976, p.88.) li gflandek. FaCii li jispicca 1-valur Ezempju ta ' zewg knejjes qrib artistiku u kemm tintilef dik 1-opra xulxin huma dawk ta ' San Nikola u ta ' 1-arti u kemm tasal biex tintesa ta ' Santa Lucija ta ' Gnien ii-Far fil-u jibqa ' biss il-kliem.... limiti ta ' 1-lmdina; ta ' Santa Marija Kellna dak il-kwadru, kellna dik u ta' San Anard f 'Hal Kirkop; u

1-istatwa, kellna dik il-pittura, kellna dawk ta ' San Bastjan u ta ' San dik 1-iskultura, jew kien hawn dak il- Mikiel Arkanglu fl -lmqabba. palazz storiku, kellna dak 1-oggett, Ezempju ta' tliet knejjes, minbarra u issa ma gflandna xejn! Mur erga ' dawn ta' Hal Balzan, insibu dawk gibhom... spiccaw darba glial ta' San Luqa, ta' San Pawl u ta' San

11-Knisja minn barra Minn meta din il-knisja nbniet sa

llum, baqgflet tgawdi 1-originalita tagflha minn barra.

L-istil tal-faccata huwa identiku ma' 1-istil sempliti flafna li fuqu kienu jinbnew il-knejjes ta ' dak iz-zmien. Ta ' min jinnota 1-blata tal-bieb li hija ffurmata minn arkipjan. Fuq il-bieb hemm tieqa tal-fladid zgflira rettangulari bi grada tal-nadid, u 1-faccata tispicca b'kampnar zgflir.

dejjem. Gflalhekk hu ta ' min ifaflflar Nikola f'Hal Tarxien u tas-Salib, ta' L-irliama ta' "Non gode Iii dawk il-persuni li huma bil-gflaqal San Mark, uta' San Gakbu fir-Rabat l'immunita Ecclesiastica" u jibzgflu glial wirt missirijiethom, ta' Gflawdex. (Achille Ferris p.146, 147) Fl-1798 ii-F"rancizi neflflew u meta jaraw opri ta ' arti jew storiti Ezemplu ta ' erba' knejjes fldejn 1-immunita ekklezjastika mmn jirrestawrawhom biex kemm jista' xulxin insibuhom f'Hal Millieri , ir- dawn il-gzejjer, u mbagflad il-jkun izommuhom fi stat tajjeb u Rabat ta ' Malta u Haz-Zebbug. Gvern lngliz bi proklama ta ' 1-10 originali. Kemm iii midflla ta ' Hal ta ' April1828 neflfla 1-guri:Zdizzjoni Balzan, dejjem ammirajt Iii Valent F'Hal Balzan ekklezjastika f'kollox barra 1-kaw:Zi is-sagristan li tant wera gflaqal L-ewwel minn dawn it-tliet knejjes spiritwali. Nelina wkoll 1-immunita jipprova jzomm fi stat mill-afljar dak ta ' Hal Balzan kienet dik ta ' Marija ekklezjastika tal-postijiet billi li tippossiedi 1-Knisja. Annunzjata li nbniet fil -parti 1-aktar waflflal il-kitba " Non gode lllejla gflandna okkazjoni li naraw popolata u fil-qalba tar-raflal. Din l'immunita Ecclesiastica" .

xogflol ta ' restawr minn barra kellha tkun il-knisja printipali 11-gvern fittex il-konferma tas-li sar kemm liii-Knisja ta ' Marija · tar-raflal , u gflalhekk kemm il-post Santa Sede u gflalkemm ii-Papa Annunzjata u kemm liii-Knisja ta ' u kemm il-kobor kellhom ikunu Ljun XII ma tahiex il -ligi saret Santu Rokku. Minn gewwa diga proporzjonati skond 1-e:Zigenzi ta ' xorta wanda.

·-----------------------------------· : Deguara lronmonger : 1 Balzan Valley , Balzan BZN 08 1 I Tel: 21 440501 I E-mail: deguarae@di-ve.com . ll I I ~. 0 I

Now you can choose from a range of more than 10,000 colours of water paint, plastic paint, masonry paint,

undercoat, eggshell, gloss, etc.

I I I I I

Stockists of: Timber, cement , plumbing & electrical fittings and household appliances . 1 Mon, Tue, Thu & Fri from 7.00 to 18.30, Wed & Sat from 7.00 to 13.00 I

~-----------------------------------·

11-knisja minn barra skond il-vizti pastorali * Nhar it-18 ta ' Novembru 1615 1-lsqof

Cagliares jgflid li 1-bieb ta ' barra ta ' din il-knisja jflares lejn il-punent u li quddiemha hemm cimiterju kbir u f'nofsu hemm salib fuq kolonna tal-gebel. * Nhar it-3 ta ' Dicembru 1686 1-lsqof David Cocco Palmieri jgflid li din il-knisja kellha tliet bibien: il-principali jflares lejn il-punent, it-tieni lejn in-nofsinhar li jagflti gflal bitfla mdawra b'flajt , u t-tielet iflares lejn

~~~~~- Ill

it-tramuntana, u zied jgflid li minn dan il-bieb tgfladdi gflal gol-knisja 1-oflra, dik ta ' San Anard.

11-Knisja minn gewwa Tista ' tgflid li din il-knisja rna sarulha

ebda alterazzjonijiet minn meta nbniet 'I hawn. L-unika flaga li wiefled gflandu josserva hi li 1-artal maggur fil-bidu kien qiegfled mal-flajt tal-faccata u, wara flafna zmien, 1-aflflar flnejja nqatgflet u 1-artal tressaq ' il quddiem biex warajh setgflet issir sagristija. 11-knisja fiha sitt flnejjiet li huma ftit

gotici. Minn wanda gflal oflra hemm bank tal-gebel. Gfladu jidher il-post fejn kienu 1-bibien

1-oflra li semmejt.

L-oqbra fil-knisja Sa mill-bidu din il-knisja kellha gflaxar

oqbra kbar, u tnejn zgflar gflad-dfin tat-trabi.

L-lsqof Lorenzo Astira fis-26 ta ' Settembru 1673 jgflidilna li x'uflud mill-katavri li kienu midfunin f'din il-knisja kienu trasportati fil-knisja parrokkjali 1-gdida, fosthom dak ta ' 1-ewwel kappillan tal-parrocca Dun Adrijanu Zarb.

L-artali 11-Knisja kellha tliet artali. L-artal

Festa Marija Annunzjata 2007

maggur, dedikat Iii Marija Annunzjata, 1-Artal tai-Vizitazzjoni u 1-artal ta' San Pawl 1-Ewwel Eremita.

11 -kwadru titulari Dan il-kwadru kien diga f'postu fl -1615 , imdawwar minn

ornamenti ta ' 1-injam kollha mpittra u indurati. Jissemma li taflt it-titular kien hemm kwadru trittiku bix-xbieha ta ' Kristu fin-nofs, fil-lemin xbieha ta ' 1-Appostlu Missierna San Pawl u fix-xellug xbieha ta ' San Gwann Battista.

L-artal u 1-kwadru tai-Vizitazzjoni Fin-nofs xbieha ta ' Marija Santissima u Santa Elizabetta, fil-

lemin Sant ' lndrija Appostlu u fix-xellug xbieha ta ' San Bias.

L-artal u 1-kwadru ta' San Pawl 1-Ewwel Eremita

Dan 1-artal, li sas-sena 1601 kien iddedikat Iii Marija Annunzjata, kien iddedikat mill-gdid Iii San Pawii-Ewwel Eremita. Gflalhekk sar kwadru trittiku ta ' l-in jam li fin-nofs kellu mpittra x-xbieha ta ' Marija Santissima bit-tarbija Gesu f'flogorha , fil-lemin ix-xbieha ta ' San Pawl 1-Ewwel Eremita u fix-xellug ix-xbieha ta ' San Lawrenz Martri. Kien f'idejn ii-Kommendatur Fra Dottor Guzeppi Zammit ta ' 1-0rdni Gerosolimitan.

L-artal tal-Madonna tar-Ruzarju Dan 1-artal jissemma 1-ewwel darba

fil-vizta li gflamel 1-lsqof Balaguer fit-12 ta ' Dicembru 1658, u kien fldejn 1-artal tai-Vizitazzjoni. F'din 1-okkazjoni jissemmew il-fratellanza tas-Santissimu Sagrament li bdietfl-1 ta ' Frar 1575fl-okkazjoni taz-zjara tai-Vizitatur Apostoliku Mons. Pietru Duzina fis-sena 1575 u twaqqfet kanonikament fit-22 ta ' Mejju 1699, u dik tar-Ruzarju Mqaddes li twaqqfet fl-1658 bil-permess ta ' 1-lsqof Balaguer.

Qabel ma' Mal Balzan sar Parrocca Dak iz-zmien kien hawn zewg knejjes jiffunzjonaw: il-knisja

ta ' Marija Annunzjata Li dik ta' Santa Marija. 11-ViCi Parroku ta ' Birkirkara kien nhar ta ' J=tadd u fii-Festi jqaddes alternattivament, jigifieri darba fil-knisja ta ' Marija Annunzjata u darba fil-knisja ta ' Santa Marija.

11-Knisja tai-Lunzjata ssir Pa rrokkja li

J=tal · Balzan inqata ' minn Birkirkara u sar parrocca gflalih nhar 1-14 ta ' Awissu 1655. Dakinhar 1-lspof Mons. Balaguer gflamel gflazla gflaqlija billi flatar bflala 1-ewwel kappillan Iii Dun Adrijanu Zarb, flu 1-Vigarju Perpetwu ta ' Birkirkara, Dun Gwann Battista Zarb. L-ewwel Kappillan ta ' J=tal Balzan fla 1-pussess nhar il-31 ta ' Awissu 1655, sbatax-il gurnata wara 1-flatra tiegflu. Din il-knisja serviet ta ' Knisja Parrokkjali gflal 40 sena.

ikompli minn pagna 11

1 . 11-Fonti tai-Magflmudija L-ewwel ma sar kien ii-Fonti tai-Maglimudija. Dan

kien tal-gebel , mimli kollu skultura maglimula b'senglia kbira. Kont titla ' glialih minn zewg targiet tal-gebel u kien imdawwar b'gliadd ta ' balavostri tal-gebel ukoll. Jingliad ukoll li kien maglimul " Juxta modernum usum" (skond 1-uzu modern), glialiex kien maqsum f' zewg partijiet, nalia fejn inzamm 1-ilma tal-maglimudija u nalia fejn jaqa ' 1-i lma li jintefa ' fuq ras it-tarbija. Aktar tard saret piramida fuq dan il -fonti. Ma ' dan il-fonti jissemmew tliet recipjenti tal-fidda , eleganti liafna, li fi.hom kienu jinzammu z-zjut tai-Grizma ta ' 1-lsqof u tai-Grizma tai-Morda u z-zejt tai-Katekumeni.

2. lt-Tabernaklu jigi rrangat Peress li t-Tabernaklu kien ta ' 1-injam u zgliir, meta

li din il-knisja saret parrocca tkabbar u kien indurat.

3. Jitkattru 1-obbligi tal -knisja Fil-vizta ta ' 1-4 ta ' Dicembru 1601 insibu li 1-knisja

ngliatat bicca art u dar biex bid-dliul minnhom ikunu jistgliu jsiru 1-Giiasar ta ' lejliet ii-Festa ta ' Marija Annunzjata , jitqassam 1-ikel till-fqar u ssir ii-Quddiesa Kantata ta ' nhar ii-Festa, u wkoll biex ikun jista ' jinxtegliel il-lampier fis-Sibtijiet u fii-Festi. 11 -Kappillan ta ' Birkirkara, Dun Filippu Borg, kien jigi jqaddes f'din il-knisja biex ikompli d-drawvva li kellhom il-kappillani ta ' qablu. lzda Dun Filippu Borg ma gliamilx dan biex ikompli d-drawwa biss, izda wkoll billi hu kien minn Hal Balzan. Barra milli dejjem qeda dan id-dmir, lialla wkol l bicca art lidejn ir-Rabat, maglirufa b'Ta ' Seudet, biex ku ll sena t itqaddes quddiesa nhar il-festa. Fl-atti tan-nutar Ferdinanda Zarb tas-26 ta ' Apr il

1608, Guzeppi Chetcuti lialla legat biex fil-gimgliat tar-Randan issi r quddiesa letta. Anki Damjan Borg, imlaqqam " 1-lspanjol", lialla legat biex j inxtegliel lampier fil-granet tas-soltu. Dun Gwann Borg lialla fit-testment, li sar gliand in-Nutar Gian Pawl Ellul nhar it-13 ta ' Frar 1637, somma flus biex titqaddes quddiesa f'din il-knisja.

X'gara miii-Knisja ta' Marija Annunzjata meta bdiet isservi 1-Knisja Parrokkjali 1-gdida Wara li 1-knisja parrokkjali 1-gdida ta ' Marija Annunzjata

tbierket solennement nhar it-23 ta ' Jannar 1695, 1-interess f 'din il-knisja antika beda jonqos tant li 1-lsqof Vincenzo Labini ipprofanaha fis-6 ta ' Mejju 1804.

.. lzda 1-Balzanin ls-Soprana Dr. Daniela Crocker M.D. :;, .dejjem kelt hom

u 1-organista Marica Attard '~ glial qalbhom din il-knisja u nefqu 48 skud u 8 tari glia 11-materj a I 'biex irrangawha u x-xogliol sar b'xejn. ls-saqaf tranga u reggliet tbierket fl-1818.

F'din il-knisja baqgliet tkun ccelebrata

Festa Marija Annunzjata 2007

quddiesa letta nhar il-25 ta' Marzu. Fl-1951 din il-knisja damet xahrejn tintuza kuljum

billi fii-Knisja Parrokkjali kien qed . isir il-paviment tar-rliam.

Fis-snin 1950, sas-sena 1960, f 'din il-knisja kien isir it-taglilim tad-Duttrina mill -membri nisa tal-Museum.

Restawr tai-Knisja Fis-snin 1~98-99

Valent Chetcuti u Gorg Muscat liadu lisieb joborxu 1-liitan ta ' din il-knisja u gibuha fl ~ istat originali tagliha. Meta sar il-brix tat~liitan liareg il-bieb li minnu wielied kien jista ' jgliaddi gliaii-Knisja ta ' San Anard , u ma' dan inkixfu wkoll gliadd ta ' graffiti.

11-Knisja ta' Santu Rokku Kif f'kull belt jew ralial ta ' Malta ssib knisja ddedikata

Iii Santu Rokku, hekk ukoll issib wanda zgliira f'gieliu f'Hal Balzan. Anzi nistgliu ngliidu li 1-Balzanin kienu minn ta' 1-ewwel li liasbu biex jibnu knisja Iii dan il-qaddis. 11-mistoqsija tolirog waliiedha: " Meta meta nbniet din il-knisja?" L-istorjografu Pietru Pawl Castagna jikteb: " F'din

il-liabta (bejn Gunju 1592 u Settembru 1593) inbniet il-knisja ta ' Santu Rokku til-Belt Valletta , f'B irkirkara, f'Haz-Zebbug u f 'Hal Balzan. Achille Ferris u Mons. Prof. Arturo Bonnici , jgliidu li kif f 'Malta spiccat 1-epidemija tal-pesta , li kienet bdiet f'Gunju 1592 u spiccat f'Settembru 1593, u I i fiha mietu mat-3,800 ruli , saru funzjonijiet ta ' radd il-liajr liii-Mulej u saret purCissjoni bir-relikwa tai-Veru Linju (tas-Salib lmqaddes), id-Driegli ta ' San Gwann ii-Battista u rel ikwi olira li kellu 1-0rdni ta ' Malta dak iz-zmien. Saru wkoll purcissjonijiet f'bosta bliet u rliula u nbnew knejjes li gew iddedikati Iii Santu Rokku, fosthom dawk tal-Belt Valletta, ta ' Birkirkara, ta ' Haz-Zebbug uta' Hal Balzan. Fl-1592 in-nies ta ' Hal Balzan kienu jglioddu mat-300,

joqoglidu f'60 dar. Meta raw li 1-epidemija tal-pesta kienet qed tixtered mal-gzira kollha, talbu b'lierqa kbira Iii dan il-qaddis biex jinlielsu minn dan il-flagell. F'dik ic-cirkustanza 1-Balzanin gliamlu wieglida li jekk jinlielsu mill-pesta jibnu knisja u jiddedikawha Iii Santu Rokku. Fir-relazzjoni tal-vizta li kien gliamel 1-lsqof Gargallo nhar 1-4 ta ' Dicembru 1601 insibu: " Din il-knisja gliadha kemm inbniet fi zmien il-pesta bi flus in-nies ta ' dan ir-ralial. " Tkompli ssaliliali dan it-taglirif 1-iskrizzjoni li hemm minquxa fis-saqaf ta ' din il-knisja li tgliid: M.S.S. Hoc opus fecit 1593.

11-Knisja minn barra Meta wielied jistudja 1-kitbiet li liallewlna 1-lsqfijiet

dwar il-vizti Iii din il-knisja naraw kemm kienu milqutin mill-bini u 1-ornamenti minquxin fil-gebel.

* L-lsqof Balaguer jgflidilna li 1-bieb tal-knisja jflares lejn it-Tramuntana, li fiha zewg twieqi: wanda tflares lejn ii-Punent u 1-oflra lejn ii-Lvant. Fiha fil-faccata gwarnic ornamentali. lc-cinta tal-faccata tispicca bi gwarnic li fuqu fin-nofs hemm salib tal-gebel fuq pedestal!. Fin-nofs tal-faccata hemm tieqa tonda tal-gebel imdawra bi gwarnic u f'nofsha disinn ta' 1-istess gebel magflmul b'mod li jidfllu 1-arja u d-dawl u fl-istess flin ma jista' jgfladdi fladd minnha. Fuq barra ta' dit-tieqa hemm gwarnic kwadru, u n-nafla ta ' fuq, imqiegfled forma ta ' triangolu, gwarnic ieflor tal-gebel li fil-vojt tiegflu gflandu warda tal-gebel ukoll. * 11-bieb hu wkoll imdawwar bi gwarnic tal-gebel u n-nafla ta' fuq tal-bieb tisporgi ftit jew xejn wiesgfla. Fil-gnub tal-knisja nsibu tliet imwiezeb joflorgu sewwa 'I barra fuq kull nafla. Nosservaw ukoll ir-ruzuni fil-gnub tal-knisja li kienu jservu biex fuqhom jirpuzaw 1-arbli tal-bnadar li kienu jittellgflu nhar il-festi. * Meta Hsqof Vincenzo Labini gflamel vizta Iii din il-knisja nhar 1-4 ta ' Gunju 1783 osserva li t-tieqa tal-genb li tagflti gflat-triq kienet ftit baxxa, u gflalhekk talab li titgflolla.

Quentin Hughes dwar din ii-Knisja Quentin Hughes, kittieb magflruf fuq il-bini f'Malta,

kiteb fuq din il-kn isja, "St. Rochat Balzan (1593) has the usual rectangular nave with a lower and narrow choir built on the east end, about half as long as the nave and contemporary with it. Six water spouts throw the rain water clear of the nave and choir walls. The sides ahd the east end are severely plain, except for a rectangular window with a moulded architrave and a fiat detached cornice on the middle of the south wall of the nave, and a circular opening with a moulded architrave and a fiat detached cornice on the middle of the south wall of the nave, and a circular opening with a plain circular architrave at the east end, but the west end, being the fafade, is treated with more elegance. It is a well proportioned block with usual central door and circular window above, crowned by a shallow pitched raking cornice built up of several mouldings and overhanging at the eaves where it is not returned down the side of the nave. The door architrave consists of fiat planes and a shallow cyma reversa and, with its detached canopy, is similar in arrangement to the south window of the nave. The circular window is treated with novelty: it has a graceful latticed infilling of overlapping semicircles and its fiat masonry frame is enclosed in a square moulded panel. The square is, in turn, surmounted by a form of triangular pediment enclosing a circular flower in its field, but the naive pediment is far too small for the square frame which it crowns and its extremities barely overlap the inner mouldings of the square." (The Building of Malta 1530-1795)

11-Knisja minn gewwa Kif tidflol fil-knisja gflajnejk imorru dritt fuq il-

faccata fejn hemm 1-apside. Fl-apside ma nzammx 1-istil nofs tond li jispicca b'arzella, izda hija ta ' gflamla rettangolari mifruda mill-bqija tal-knisja minn arkata, u 1-art tagflha hi merfugfla b'gfloli ta' targa. Apside bflal din insibuha fil-knisja ta ' San Bazilju , 1-lmqabba, u f'dik tac-Cappuna, ii-Marsa. ls-saqaf gflandu forma ta' nofs tond. Minn flnejja glial

oflra hu ffunnat minn 36 gebla u gflandu 1-gflamla ta '

Festa Marija Annunzjata 2007

gwarnic rettangolari. Gflad li hu zgflir, jixbah flafna lis-saqaf tas-sagristija tai-Katidral ta' 1-lmdina. 11-paviment hu magflmul minn gfladd ta ' cangaturi

ta ' sittax-il pulzier kwadru kull wanda. Taflt 1-apside, il-paviment jogflla gfloli ta ' targa.

11-kwadru L-ewwel tagflrif dwar il-kwadru nsibuh fil-vizta li 1-

lsqof Cagliares gflamel nhar it-28 ta' Novembru 1615. Hu jgflid li f'dan il-kwadru hemm impittra x-xbihat ta ' Santu Rokku, San Pawl Appostlu u San Bastjan. 11-kwadru li naraw ilium sar fis-sena 1872 u flallas gflalih Pawlu Cachia.

Xoglilijiet ta' restawr u sejbiet ta' graffiti . Fis-sena 1983 gfladd ta ' rgiel u zgflazagfl Balzanin li kellhom glial qalbhom il-patrimonju tar-raflal dafllu gflax-xogflol li, fil-flin liberu tagflhom, jirrestawraw din il-knisja ta ' Santu Rokku. Bdew billi neflflew 1-istrati kollha tat-tibjid li saru maz-zmien, xogflol ta' pacenzja kbira u ta ' attenzjoni bla qies, 1-aktar meta minn taflt it-tibjid bdew jitfaccaw il-graffiti. lzda ma qatgflux qalbhom, anzi kienu sigflat ta ' entuzjazmu kbir hekk kif xi fladd minnhom kien jiskopri xi wanda minn dawn il-graffiti ta ' xwieni ta ' 1-0rdni ta ' San Gwann, idejn, slaleb ta' kull daqs u gflamla, u graffiti oflra li m'hux lakemm tagflraf x' inhuma malajr.

11-Knisja ta' San Anard Gflad li din il-knisja llum saret dar, il-kostruzzjoni

tagflha gfladha hemm kollha kemm hi; mhux biss il-faccata gfladha originali, izda gewwa nsibu 1-flnejjiet tal-knisja mhux mimsusin, allavolja taflthom hemm mibnijin il-flitan ta' 1-intrata u tal-kamra laterali. 11-flitan tal-gnub tal-knisja gfladhom kif kienu, tant li

gfladu jidher sewwa 1-bieb li minn gewwa kien jagflti gflall-knisja 1-qadima ta ' Marija Annunzjata. Din il-knisja nbniet bejn 1-1575 u 1601 fejn qabel kien

ic-cimiterju tal-knisja ta' Marija Annunzjata. Din fiha artal wiefled deqikat Iii San Leonardu, konfessur. ld-daqs ta'. din il-knisja hu ta ' tliet flnejjiet , il-bieb

iflares lejn ii-Punent u fin-nofs hemm tieqa. 11-knisja bnieha Leonardu Hagius minn J=tal Balzan

minn flusu, u mill-flus li kien jigbor mingfland in-nies li kellhom devozzjoni lejn San Anard. Din il-knisja kienet glial xi zmien traskurata u

gflalhekk insibu li 1-lsqof Vincenzo Labini, nhar is- 6 ta ' Mejju 1804, iddikjaraha profanata. U billi din il-knisja kienet guspatronat, il-propjetarju bidilha f'dar residenzjali. Tgflid gflad wi~fled ~ restawrata u fl-istat originali tagflha? B'hekk, f 'l'lal 1 Balzan, Triq. 'it-Tiiet Knejjes · jista' jerg-a' jkollha 1- '

I ~ J isja li jongasha. 0