Mmetse Kereiti ya 3 Hlakiso - Pearsonschools.pearson.co.za/media/73415/sesotho... · Khomputa e kgonne ho ngola mabitso a dipalo feela. Ngola palo e nepahetseng pel’a lebitso la

Buka ya Hlakiso

MmetseKereiti ya 3

Lebitso:

CAPS

Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya HlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoHlakisoBuka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya HlakisoBuka ya HlakisoBuka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya HlakisoBuka ya HlakisoBuka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya Buka ya HlakisoBuka ya Buka ya Hlakiso

Free PB_Mathematics Gr3 Sesotho.indd 1 10/11/11 1:50 PM

Buka ya Hlakiso2

Leqephe la Mosebetsi 1: Dipalo tse kgoloMonghadi Nelson Mandela ke motho ya kgethehileng haholo ya kgothatsang dimilione tsa batho lefatsheng lohle.

Ketsahalo ena e ne e le . Hobane’ng? ______________

1. Akanya palo ya batho karolong ena ya bamamedi. ________

2. Ba bale. Ke batho ba bake ba moo? ___________________

3. Halofo ya bona ke basadi. Bona ba bakae? ______________

4. Setshwantsho se bontsha ya bamamedi. Batho kaofela ba leng moo ba bakae? _________________________________

5. Ka nako ya kgefutso, batho ba 400 ba reka banse e kentsweng boroso. Ke batho ba bakae ba sa e rekang? ____

6. Motho e mong le e mong bamameding o nehela ka R2 Letloleng la Nelson Mandela La Bana. Ke tjhelete e kae eo ho ileng ha nehelwa ka yona? ___________________________

12


Buka ya Hlakiso 3

Leqephe la Mosebetsi 2: Ho thabela monyaka o eketsenileng ka ho etsa dipalo

Ke natefetswe ho etsa mosebetsi _____ ka ho fetisisa.

1. a. O sebedisa meno e nomoropolateng, etsa dipalo tse nang le dinomoro tse 3 tse ngata ka moo o ka kgonang. ____

_______________________________________________

b. Ke palo efe e kgolo ka ho fetisisa? __________________

c. Ke palo efe e nyenyane ka ho fetisisa? ______________

d. Tlosa palo e nyenyane ka ho fetisisa ho palo e kgolo ka ho fetisisa. _____________________________________

e. Kopanya palo e kgolo ka ho fetisisa le e nyenyane ka ho fetisisa. _________________________________________

2. a. Rala kgutlonnetsepa ho potoloha 9 e emetseng boleshome ba 9.

b. Rala kgutlotharo ho potoloha 9 e emetseng makgolo a 9.

c. Etsa sedikadikwe ho potoloha 9 e emetseng diyuniti tse 9.


Buka ya Hlakiso4

Leqephe la Mosebetsi 3: Ho hlahlamanya dipalo

Mosebetsi ona o ne o le . Hoban’eng? ______________

124

789 908

809879 629

926

1. Hlophisa dipalo tse ho didaenaso:a. ho tloha ho e nyenyane ka ho fetisisa ho ya ho e

kgolo ka ho fetisisa.

b. ho tloha ho e kgolo ka ho fetisisa ho ya ho e nyenyane ka ho fetisisa.

2. Hlophisa dipalo tse maheng a didaenaso:a. ho tloha ho e kgolo ka ho fetisisa ho ya ho e

nyenyane ka ho fetisisa.

507

981891705

139

319

456

b. ho tloha ho e nyenyane ka ho fetisisa ho ya ho e kgolo ka ho fetisisa.


Buka ya Hlakiso 5

Leqephe la Mosebetsi 4: Dipalo tse kgolo

Ke ratile mosebetsi wa ______ ka ho fetisisa.

1. Khomputa e kgonne ho ngola mabitso a dipalo feela. Ngola palo e nepahetseng pel’a lebitso la palo.

a. Makgolo a mabedi le mashome a mararo a metso e mene: ___________________________

b. Makgolo a mahlano le mashome a tsheletseng a metso e robong: _______________________

c. Makgolo a robedi le metso e tsheletseng: ____

2. Motjhini wa dipalo o qhaqholla dipalo. Ngola tse siilweng:

786

416

244

901

555

700 + ______ + ______

______ + 10 + ______

______ + ______ + ______

900 + ______ + ______

______ + ______ + ______


Buka ya Hlakiso6

Leqephe la Mosebetsi 5: Ho etsa dipalo1. Etsa dipalo tse kgolo ka ho fetisisa le tse nyenyane ka ho

fetisisa ka moo o ka kgonang o sebedisa dikarete.

Ke natefetswe ke mosebetsi wa ______ ka ho fetisisa.

Tse kgolo ka ho fetisisa

Tse nyenyane ka ho fetisisa

2. Atametsa dipalo tsena ho 10.

a. 9 → ______ b. 58 → ______ c. 79 → ______

d. 13 → ______ e. 1 1 → ______ f. 82 → ______

g. 138 → ______ h. 312 → ______ i. 255 → ______

3. Sebedisa ho atametsa ho 10 ho rarolla tsena.

a. 36 + 48 = ______________________________________

b. 78 + 27 = ______________________________________


Buka ya Hlakiso 7

Leqephe la Mosebetsi 6: Ho sebetsa dipalo ho potoloha le lefatsheBana ba Afrika ba tshwere dipalo. Bana ba India ba tshwere dikarabo. Hokananya dipalo tse ding le tse ding le le karabo e nepahetseng.

Ke fumana mosebetsi ona o le bonolo kapa o le thata . (4)

256 + 139 = 453 – 298 =

314 + 278 =

704 – 275 =

25 × 4 =

78 ÷ 3 =

45 × 6 =

96 ÷ 8 =

395

155

592

429100

26

270

12


Buka ya Hlakiso8

Leqephe la Mosebetsi 7: Katiso

Mosebetsi ona o ne o le . Hobane’ng? ______________

Sehlopha sa 3, batswadi ba 16 le mesuwe/tsana e 2 ba ilo kampa.

1. Ho na le batho ba 66 kampong. Ho na le baithuti ba bakae moo? ______________________

2. Ho na le banana ba 28 le bashanyana ba 20. Ka ntlong e nngwe le e nngwe ho robala batho ba 8. Ho batleha matlo a makae? ____________________________________________

3. a. Nakong ya dijo, batho ba baholo ba 3 ba dula tafoleng e nngwe le e nngwe. Ho batleha ditafole tse kae? _______

b. Ke baithuti ba bakae ba dulang tafoleng e nngwe le e nngwe? _________________________________________

4. Kaofela ba ilo sesa ka diketswana. Motho e moholo a le 1 le baithuti ba 3 ba dumellwa seketswaneng ka seng.

a. Ba hloka diketswana tse kae hore ba sese ka nako e le nngwe? _________________________________________

b. Kampa e na le diketswana tse 8. Mohlokomedi wa kampa a ka hlophisa ho sesa ka diketswana jwang? _________

_______________________________________________


Buka ya Hlakiso 9

Leqephe la Mosebetsi 8: Mosebetsi wa dipalo (+, -, ×, ÷)Boraditimamollo ba 6 ba arolelana dijo tsa motsheare.

Ke natefetswe ho etsa mosebetsi wa _____ ka ho fetisisa.

1. a. Boraditimamollo ba arolelana disamentjhisi tse 15. E mong le e mong o fumana tse kae? ________________

Ho setse tsa kae? ________________________________

b. Ba arolelana makotikoti a 10 a senomaphodi. Rasetimamollo e mong le e mong o fumana a makae? ____

Ho setse a makae? _______________________________

c. Ha e be lekotikoti le leng le le leng la senomaphodi le ja R3, kaofela a ja bokae? _______________________

2. Setjhaba se thusa malapa a 4 a lahlehetsweng ke diphahlo mollong. Ho na le dikobo tse 17 tseo malapa a ka di arolelanang.

a. Lelapa ka leng le fumana tse kae? ___

b. Ho sala tse kae? _________________

Ho na le mekotla e 10 ya ditapole e nang le ditapole tse 6 mokotla ka mong.

c. Lelapa le leng le le leng le amohela mekotla e mekae ya ditapole? ______

d. Ho sala ditapole tse kae? __________


Buka ya Hlakiso10

Leqephe la Mosebetsi 9: Letsholo la ho batla la letlotlo la dipalo!Shauna le metswalle ya hae ba ba le seabo letsholong la ho batla letlotlo. Mmapa ona o tla ba thusa ho fumana letlotlo. Sedikadikweng se seng le se seng sa sephethephethe ba tlameha ho rarolla morabaraba mme e be ba ya ka nnqa ya karabo.


Maoto a di tafole

tse 6

Mapheo a tse 7

Mehatla le maro

a dikatse tse 5

Menwana yohle ya ka

ya matsohole ya

maoto

Mabidi a dibaesekele tse 8 mmoho le mabidi a dibaesekele tse 2 tsa mabidi a mararo

Menwana ya hao ya maoto ha e balwa ka makgetlo

a 5

Maoto a dintja tse 8

Letlotlo!

1826

24

12

1416

12

19

2726

25

21

2022

19

21

1821

22

12

555

50

45

2226

32

28

Qala mona


Buka ya Hlakiso 11

a. ______________________

b. ______________________

c. ______________________

d. ______________________

Leqephe la Mosebetsi 10: Dipalo mehleng ya kgaleHa re kgutlela mehleng ya kgale, re lemoha hore Baegepeta ba ne ba ngola dipalo ka tsela e fapaneng. Mehlala ke ena.


1 10 100 1 000

Tlhahlamano e ne e se bohlokwa ho bona, 25 e ne e ka ngolwa ka ditsela tse tharo tse fapaneng:

1. Ngola dipalo tsena ka tsela ya Seegepeta.

a. 78 ________________ b. 152 ____________________

c. 1 025 ______________ d. 601 ____________________

2. Mona ho ngotswe dipalo dife?


Buka ya Hlakiso12

Leqephe la Mosebetsi 11: KakanyoPele hakanya dikarabo tsa hao ka ntle le hore o di sebetse. Jwale netefatsa dikakanyo tsa hao ka ho di sebetsa. E be jwale o hokela tlhapi thapong e nepahetseng ya ho tshwasa ditlhapi.

Ke fumane mosebetsi ona o le bonolo kapa o le thata . (4)

144 215 613129

288 499

Hakanya: __________

36 × 4

43 × 5

387 + 112

218 – 89

317 + 296

72 × 4

Hakanya: __________

Hakanya: __________ Hakanya: __________

Hakanya: __________

Hakanya: __________


Buka ya Hlakiso 13

Leqephe la Mosebetsi 12: Nomora boleng ba dibaka1. Hokahanya palo e sehetsweng mola ho leruarua le leng le le

leng le boleng ba yona hodima namane:

Ke natefetswe ke ho etsa mosebetsi wa ______ ka ho fetisisa.

2. Ngola dipalo tsena ka mongolopalo wa katoloso:

a. 236 = ______ + ______ + ______

b. 967 = ______ + ______ + ______

c. 103 = ______ + ______ + ______

d. 830 = ______ + ______ + ______

786

987

1 000

194

582

900

500

90

diyuniti tse 6

sekete se le 1


Buka ya Hlakiso14

Leqephe la Mosebetsi 13: Ho thabela o etsa dikarolwana1. Ke karolwana efe ya sebopeho e ntshofaditsweng?


2. Ntshofatsa dikarolwana tsena sebopehong se seng le se seng.

34

13

3. Ke efe se kgolo ka ho fetisisa?

a. kapa ______________________________________

b. kapa ______________________________________

c. kapa ______________________________________

d. kapa ______________________________________

e. kapa ______________________________________

f. kapa ______________________________________

121213343434

131414121314


Buka ya Hlakiso 15

Leqephe la Mosebetsi 14: Ho ya reka

1. Linda o reka lofo ya borotho mme o lefa ka R10 ya pampiri. O kgutlelwa ke bokae? ______________________________

2. Ayanda o reka ditjhokolete tse 2 le dipompong tse 3. O tlameha ho lefa bokae? _______________________________

3. Sandra o reka senomaphodi sa botlolo ya dilitara tse 2 le lofo ya borotho.

a. O tlameha ho lefa bokae? ________________________

b. Ho R50 o tla kgutlelwa ke bokae? __________________

4. Siphiwe o na le R50 mme o batla ho sebedisa tjhelete yohle ya hae. A ka reka eng? _______________________________

__________________________________________________

__________________________________________________

5. O ka reka dintho leha e le dife tse 2 lebenkeleng.

a. O tla reka eng? _________________________________

b. Di tla o batla bokae? ____________________________

Ke rata ho ya reka. Ha ke rate ho ya reka. (4)


Buka ya Hlakiso16

Leqephe la Mosebetsi 15: Ho reka diaparo tse ntjhaRakgadi wa Sarah o na le R500 eo a ka e sebedisang mme o tsamaya le Sarah ho ya reka. Diaparo tsena tse ka lekanang Sarah di a fumaneha.


1. Sarah o reka: para e le 1 ya dieta tsa boikwetliso, bokathe e le 1, sekethe se le 1, le kepese e le 1.

a. Diaparo di ja bokae? _____________________________

b. Ho R500 ba kgutlelwa ke bokae? ___________________

2. O na le R500 eo o kae sebedisetsang ho rekela Sarah diaparo.

a. O tla mo kgethela eng? __________________________

_______________________________________________

_______________________________________________

b. Diaparo di tla ja bokae? __________________________

c. O tla kgutlelwa ke bokae? ________________________

3. Sarah a ka sebedisa R1 000 ho reka diaparo. A ka reka eng?

__________________________________________________

__________________________________________________


Buka ya Hlakiso

Leqephe la Mosebetsi 16: Ditshwantsho ho potoloha le lefatshe


1. Qetella ditshwantsho tsena. Mmata wa jwang wa Mazulu

Mmata wa lebota wa Kikuyu

Mmata wa fatshe wa Egepeta

2. Iketsetse mmata. O take ka mebala.


Buka ya Hlakiso18

Leqephe la Mosebetsi 17: Ditshwantsho tsa difaha1. a. Qetella dipaterone tsena.


b. Etsa ditshwantsho tsa hao.

2. Kopitsa mme o be o atolose ditshwantsho tsena. Di take ka mmala o: l = mosehla, s = mokgubedu, t = bolou le o u = pinki.

l s

s

s

s l

l

l

t u

tu


Buka ya Hlakiso 19

Leqephe la Mosebetsi 18: Nako


Ho tlohaJOHANNESBURGTHEKONGMASERUWINDHOEKRIO DE JANEIROLONDONSINGAPORE

8h008h258h50 9h1516h0519h3021h00

1. Ke nako mang boemafofaneng? ________________________

2. Ke difofane tse kae tse seng di tsamaile? ________________

3. Ke metsotso e mekae pele sefofane se yang Windhoek se tloha? _____________________________________________

4. Monghadi Ramaroko o fihlile ka 9h00 ho ya Thekong. O fihlile metsotso e ________ ka mora nako ya sefofane sa hae.

5. Bontsha nako e nepahetseng ya ho tloha ho ya dibakeng tsena.

Rio de Janeiro London Singapore

12

6

1 1

7

8

9

10

3

4

5

1

2

12

6

1 1

7

8

9

10

3

4

5

1

2

12

6

11

7

8

9

10

3

4

5

1

2

12

6

11

7

8

9

10

3

4

5

1

2


Buka ya Hlakiso20

Leqephe la Mosebetsi 19: Lekanya mekedikediMetsi a a haella naheng ya rona, ka-hoo re lokela ho leka ka moo re ka kgonang ho a baballa. Diboloko tsena di bontsha hore re sebedisa metsi a makae malapeng a rona.


Bata e le 1

Shawara e le 1

Ho tsamaisa metsi a ntlwana (ha nngwe)

Ho hlatswa meno le ho hlatswa matsoho (beke e le 1)

Ho hlatswa diaparo ka motjhini (hang)

Ho pheha le ho nwa (beke e le 1)

Ho hlatswa dijana (beke e le 1)

dilitara tse 80

dilitara tse 30

dilitara tse 10

dilitara tse 28

dilitara tse 30

dilitara tse 21

dilitara tse 35

1. Ha motho e mong le e mong a sebedisa metsi a hlwekileng ho hlapa, lelapa la batho ba 4 le tla sebedisa a makae letsatsing le le 1? __________________________________________

2. Ha lelapa le sebedisa shawara ho ena le bate, le tla sebedisa metsi a makae ka letsatsi le le leng? ___________________

3. Ke hofe ho bolokang metsi a mangata: ho hlapa ka bateng kapa ho sebedisa shawara? ___________________________

Hobane’ng? ________________________________________

4. Ho sebediswa metsi a makae bakeng sa:

a. ho hlatswa meno le ho hlatswa matsoho letsatsing le le 1?

b. ho hlatswa dijana letsatsing le le 1? _________________

c. ho pheha le ho nwa kgweding e le 1? ________________


Buka ya Hlakiso 21

Leqephe la Mosebetsi 20: SebakaSiphiwe o kganna koloi ya hae e ntjha ho tloha East London ho ya Bloemfontein. Selekanyalebelo koloing ya hae se bontsha 222 km.

1. Ngola boleng ba:

a. 2 ya pele ______

b. 2 ya bobedi ______

c. 2 ya boraro ______

2. Sheba mmapa mme o arabe dipotso.


a. Siphiwe o kganna ho tloha East London ho ya Queenstown. Dinomoro tsa selekanyalebelo di reng? ____________

b. Siphiwe o kganna ho tloha Queenstown ho ya Aliwal North. Dinomoro tsa selekanyalebelo di reng? ____________

c. Ho bohole bo bokae ho tloha East London ho ya Aliwal North? _________

d. Selekanyalebelo se baleha tjena 569 km ha a fihla Bloemfontein. Bloemfontein e hole hakae le Aliwal North? _________

e. Bloemfontein e hole hakae le East London? _________________________

Bloemfontein

Aliwal North

Queenstown

East London

194 km

157 km

218 km


Buka ya Hlakiso22

Leqephe la Mosebetsi 21: Beha bolengMotse wa rona o filwe tulo ya sebaka sa boikgathollo. Re tlameha ho etsa bonnete ba hore se bolokehile, se hlwekile e bile se setle. Latela ditaelo.


1. Rala letangwana le nang le matata a 3 mahareng, le sefate ka ho le letona.

2. Rala difate tse 2 le dipalesa hukung e ka tlase ka ho le letshehadi.

3. Rala dibanka tse 2 ka ho le letshehadi ho letangwana le moqomo pel’a e nngwe le e nngwe.

4. Rala dikomporomae hukung e ka tlase ka ho le letona la sebaka sa boikgathollo.

5. Rala thellisane hukung e hodimo ka ho le letona la sebaka sa boikgathollo.

6. Sebakeng se ka hodimo, reha sebaka sena sa boikgathollo lebitso.

Sebaka sa rona sa boikgathollo se bitswa:___________________


Buka ya Hlakiso 23

Leqephe la Mosebetsi 22: Ditjhebahalo tse fapanengSheba ditshwantsho. Di tshwana le eng ha o di shebile maemong a sa tshwaneng? Dibopeho ke tsa eng?


1. tanka ya ditlhapi

2. kgalase ya metsi

3. tshelela-tekanahohle ya leqhwa

4. boima ba pampiri ba piramiti

Ha o di shebile o le hodimo

Setshwantsho 1 _____________




Ho o di shebile o le tlase





Ha o di shebile o le ka lehlakoreng






www.mml.co.za

Maskew Miller Longman (Pty) LtdForest Drive, Pinelands, Cape Town

Dikantoro di Johannesburg, Durban, King William’s Town, Polokwane, Bloemfontein, baemedi ba Mafikeng le dikhampani ho phatlalla Afrika e borwa le e bohareng.

aterese ya inthanete: www.mml.co.za

© Maskew Miller Longman (Pty) Ltd 2011

Ditokelo tsohle di sireleditswe. Ha ho karolo ya kgatiso ena e ka busoloswang, ya bolokwa mokgweng oo e ka hlahiswang hape ho ona, kapa ya phatlalatswa sebopehong sefe kapa sefe kapa ka tsela efe kapa efe, ya elektroniki, ka motjhine, ka kgatiso, kapa ka mokgwa o mong osele, ntle le hore ho fumanwe tumello e ngotsweng fatshe ya monga ditokelo tse sireleditsweng tsa bongodi pele.

E hatisitswe kgetlo la pele ka 2011

ISBN 978-0-636-13013-5

Matsapa ohle a entswe ho fumana beng ba tumello-tshebediso. Rona, baphatlalatsi, re kopa tshwarelo ka diphoso kapa diphokotso, mme re mema beng ba tumello-tshebediso ho ikopanya le rona hore re tle re lokise haeba e nngwe ya tse boletsweng e etsahetse.

Sesotho

I S BN 978-0-636-13013-5

9 7 8 0 6 3 6 1 3 0 1 3 5


Documents

Mmetse Kereiti ya 3 Hlakiso - Pearsonschools.pearson.co.za/media/73415/sesotho... · Khomputa e kgonne ho ngola mabitso a dipalo feela. Ngola palo e nepahetseng pel’a lebitso la