Mobil Bilgi Merkezi (MBM) geliştirme üzerine fizibilite ... · (ÇŞB) işbirliğinde başlatılmış olan Türk-Alman Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi İşbirliği

"Mobil Bilgi Merkezi" (MBM) geliştirme üzerine

fizibilite çalışması

Ekim 2017

GIZ - Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH

Aziziye Mah. Pak Sokak No: 1/109, 06690 Ankara, Türkiye

T +90 312 466 70 80

E [email protected]

I www.giz.de

Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü

Mustafa Kemal Mahallesi Eskişehir Devlet Yolu (Dumlupınar Bulvarı)

9. km. No: 278 Çankaya / Ankara

T +90 312 410 10 00

E [email protected]

I www.csb.gov.tr

Tarih:

Ekim 2017

Yazarlar:

Yeşil Güç Enerji ve Çevre Danışmanlık

Münire Tülin Keskin

Zerrin Taç Altuntaşoğlu

Yenal Ceylan

Adres: 59. sokak 15/1 Bahçelievler

"Mobil Bilgi Merkezi" (MBM) geliştirme üzerine fizibilite çalışması

Ekim 2017

Sayfa -ii-

Kısaltmalar

BMUB Federal Alman Çevre, Doğa Koruma, İnşaat ve Nükleer Güvenlik Bakanlığı

DKTI Alman İklim Teknolojileri İnisiyatifi

EV Enerji Verimliliği

EPBD AB Binalarda Enerji Performansı Direktifi

EKB Enerji Kimlik Belgesi

SSS Sıkça Sorulan Sorular

YEGM Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü

MHGM Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü

GEF Küresel Çevre Fonu

BBTY Bütünleşik Bina Tasarımı Yaklaşımı

İMSAD Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği

İZODER Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği

MBM Mobil Bilgi Merkezi

ETKB Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

ÇŞB Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

MEB Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı

İDEP İklim Değişikliği Eylem Planı

ÖTV Özel tüketim Vergisi


Ekim 2017

Sayfa -iii-

İçindekiler

1. Giriş ............................................................................................................................................................................................ 5

2. Temel bilgiler ......................................................................................................................................................................... 5

2.1. EV'ye ilişkin mevzuat ................................................................................................................................................ 7

2.2. Bina Enerji Verimliliğine ilişkin projeler .......................................................................................................... 9

3. Mantık ..................................................................................................................................................................................... 12

4. MBM'nin Gerekliliklerinin Tanımı .............................................................................................................................. 14

5. MBM'nin Uluslararası Örnekleri.................................................................................................................................. 18

6. Mobil Bilgi Merkezinin Fizibilitesi ......................................................................................................................... - 24 -

6.1. Mobil Bilig Merkezlerine Dair Genel Yorumlar ...................................................................................... - 24 -

6.2. Mülkiyet ve İşletim Koşulları ......................................................................................................................... - 26 -

6.3. Personel .................................................................................................................................................................. - 30 -

6.4. Hedef kitleler ve eğitim: ................................................................................................................................... - 31 -

6.5. Sürdürülebilirlik .................................................................................................................................................. - 32 -

6.6. MBM'nin hukuki boyutları .............................................................................................................................. - 33 -

6.7. Konsept Alternatifleri, MBM için Olası Yapıları Gösterir .................................................................... - 35 -

6.8. Yatırım ve İşletme Maliyeti Çerçevesinde MBM Alternatiflerinin Maliyet Tahminleri .......... - 39 -

6.9. Aracın iç ve dış planlaması .............................................................................................................................. - 46 -

6.9.1. MBM'nin dış görünümü ve dış birimleri .......................................................................................... - 46 -

6.9.2. MBM'nin iç görünümü ve Konuların içerikleri ile ilgili araçlar .............................................. - 47 -

6.10. Potansiyel İmalatçılar ................................................................................................................................... - 52 -

7. Sonuç .................................................................................................................................................................................. - 53 -

8. Ekler ................................................................................................................................................................................... - 57 -

Ek 1: Bilgi Kaynağı Olarak Kullanılabilecek, Çeşitli Projeler için Hazırlanmış Belgeler ...................... - 57 -

Ek 2: Mobil Bilgi Merkezine Dair Uluslararası Örnekler ................................................................................... - 62 -


Ekim 2017

Sayfa -iv-

Şekiller

Şekil 1: Alternatif Araçların Dış Görünümü………………………….………………………………………………………………………….47

Şekil 2: MBM'nin İç Görünümü……………………………………………………………………………………………………………………….49

Tablolar

Tablo 1: İnşaat sektörünün amaçları ve Türkiye’nin Enerji Verimliliği Strateji Belgesi hedefleri………………….……. 8

Tablo 2: Uluslararası Mobil Birimlerin birleştirilmiş veya paylaşılan içeriklerinin listesi…….……………………...….…19

Tablo 3: Uluslararası Mobil Bilgi Merkezlerinin Karşılaştırması ……………………………………..................................…21

Tablo 4: Otobüs ve römorkun Sergi Alanı kıyaslaması……………………………………………………………………….……………37

Tablo 5: MBM Alternatiflerinin Karşılaştırması …………………………………………………………………………………………......38

Tablo 6: Araç Maliyeti ………………………………………………………………………………………………………..…………………….......40

Tablo 7: İşletme Maliyetleri…………………………………………………………………………………………………………………….….....41

Tablo 8: Enerji Verimliliği Araçlarının Maliyetleri ………………………………………………………...…………….…..…………......42

Tablo 9: MBM Alternatiflerinin Maliyet Tahminlerinin Özeti ………………………………………………………………….….……43

Tablo 10: MBM'nin Alternatif Modellerinin Artıları ve Eksileri ....................................................................................................44

Tablo 11: Eğitim Konuları…….. ....................................................................................................................................................................49


Ekim 2017

Sayfa -5-

1. Giriş

Alman İklim Teknolojileri İnisiyatifi (DKTI) himayesi altında ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

(ÇŞB) işbirliğinde başlatılmış olan Türk-Alman Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi

İşbirliği çerçevesinde bir "Mobil Bilgi Merkezi" (MBM) programının geliştirilmesi ve

uygulanması planlanmaktadır. Bu fizibilite raporu kapsamında yerinde faaliyetler aracılığıyla

çeşitli ve dağınık kitlelerin eğitimi ve/veya bu kitlelerin farkındalığını artırmak için Mobil Bilgi

Merkezinin ihtiyaçlarını, yapısını ve tasarımını, maliyetini, yönetimini ve işletilmesini

tanımlamak için bir çalışma yürütülmüştür.

MBM faaliyetinin spesifik hedefi, binalarda enerji verimliliğinin (EV) çevresel, ekonomik ve

teknik yönlerine dair kamuda farkındalık yaratma ve kamuyu bilgilendirmenin yanında bu

kişilerin evlerinde enerji verimliliği tedbirlerini ve teknolojilerini uygulamaları konusunda

kamuyu teşvik etmektir. Bu sırada, Bina Enerji Kimlik Belgesine (BEP-TR) dair bilginin yanı sıra

evlerde ve ticari binalarda enerji verimliliğinin uygulanması için hükümet tarafından sağlanan

hibe veya krediler gibi finansman seçenekleri hakkında bilgiler de sağlanacaktır.

Fizibilite Raporunun hazırlanmasında masabaşı araştırmaları ve internet üzerinden yapılan

anketler, görüşmeler, e-mail iletileri ve ziyaretler aracılığıyla maliyetler (üretim, işletme ve

bakım) de dahil olmak üzere aracın otobüs mü römork mu olacağı gibi detayları belirlemek için

MBM'nin konsepti, bilginin kapsamı ve gösterim senaryoları ile bilgi araç-gereçleri, yasal çerçeve

kapsamında işletme koşulları ve Bakanlığın ve ortaklarının kabiliyetleri araştırılmıştır. Ayrıca

anlayış ve kapsam üzerinde mutabık kalmak adına Bakanlık ile iki toplantı düzenlenmiştir.

2. Temel bilgiler

Türkiye'nin bina stokunun toplam yüz ölçümünün 3.052 milyon m2 olarak tahmin edilmektedir.

Türkiye'deki toplam bina stokunun yaklaşık %81'i konut binalarından oluşurken, ticari bina

kategorisi bunu %15'le takip etmektedir. Kamu binalarının ise toplam yüz ölçümünden %4'lük

bir pay almaktadır1.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na (ETKB) göre Türkiye'de bina sektörü tarafından 2015

yılında yapılan toplam enerji tüketiminin %32'sini konut binaları ile ticari binalar

oluşturmaktadır. 2002 ile 2012 yılları arasındaki 10 yıllık dönem içerisinde bina sektörü

tarafından tüketilen enerji miktarı yaklaşık %70 oranında artmıştır (ETKB, 2014). Bu yükselişin

ana nedenleri artan nüfus, şehirleşme ile konut ve ticari binalardır. Bina sektörünün toplam

elektrik enerjisi tüketimindeki payı yaklaşık %50'dir (ETKB, 2014). Buna ek olarak, en

1 Türkiye'deki kamu ve konut bina stokundaki enerji tasarrufunun pazar kesit analizi, IPA Programı kapsamında 2011 Türkiye Ulusal Programı, Nihai Rapor, Şubat 2017, sayfa 15


Ekim 2017

Sayfa -6-

önemlileri sera gazı olmakla birlikte karbondioksit (CO2) emisyonlarının yaklaşık %18'i

konutlardan kaynaklanmaktadır (ÇŞB, 2013). ETKB Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü

(YEGM) tarafından ilan edilen Konut ve Ticari Binalar için Enerji Tasarrufu Potansiyeli sırasıyla

%46 ve %20'dir (YEGM, 2012).

Türkiye'nin bina stokundaki enerji tasarrufunun Pazar Değerlendirmesi sonucunda, 'tabandan

tepeye' mühendislik yaklaşımı temelli enerji verimliliği tedbirlerinin uygulanmasına dair ciddi

bir potansiyel görülmüştür. 2017-2030 döneminin tamamında Türkiye'nin tam potansiyelini

gerçekleştirmesinin toplam maliyeti konut sektörü için 126 milyar Euro (403 milyar TL)2, kamu

binaları için 9,8 milyar Euro (31,2 milyar TL) olacaktır. Yatırımcıların ve son kullanıcıların bu

yatırımlardan yapacağı yıllık maliyetten tasarruf miktarı yaklaşık 48,1 milyar TL'dir. Bu da,

tasarrufların ortalama 9 yıl içerisinde tedbirleri amorti edeceği anlamına gelir. Bu oldukça kritik

bir sonuçtur ve tüm EV tedbirlerinin uygulanmasını gerekçelendirecek en önemli

parametrelerden biri olmalıdır.

2011'den itibaren yeni inşa edilen binaların kullanım izni almadan önce bir Enerji Kimlik Belgesi

(EKB) alması zorunlu hale getirilmiştir. Mevcut binalar da Mayıs 2017'den sonra EKB almak

zorundadır. 2000 ile 2015 yılları arasında kullanım izni almış bina sayısı 1,3 milyonken 2015'in

sonuna kadar hesaplanan toplam bina sayısı 9,2 milyondur. ÇŞB tarafından şu ana kadar

onaylanan Enerji Kimlik Belgesi (EKB) sayısı yaklaşık 0,63 milyondur (kullanım izni alan bina

sayısının yarısından daha az). Bu sayıların yalnızca %15'i 2011 yılından önce inşa edilmiş

mevcut binalara aittir3. Geri kalanı yeni binaların oranını gösterir. EKB belgelerini hazırlamak

için kayıtlı/yetkili yaklaşık 13.000 EKB uzmanı ile yetkili 11.000 şirket bulunmaktadır. Bunun

yanında, 110 EKB Eğitim Enstitüsünde çalışan ortalama 400 EKB Uzman Eğitmen vardır.

Ayrıca ÇŞB tarafından yetkilendirilmiş yaklaşık 60 Ölçüm Şirketi, bireysel konutlar tarafından

tüketilen ısının faturalandırılması için ölçüm ve hesaplama görevlerini aktif olarak

yürütmektedir.

2016 itibariyle Türkiye'nin nüfusu 79,8 milyondur. Köy ve kasabalarda yaşayan kişilerin oranı

%7,7'dir. En kalabalık il, Türkiye nüfusunun %18,5'inin (14,8 milyon) yaşadığı İstanbul'dur. 5,3

milyon nüfusu ile Ankara, 4,2 milyon nüfusu ile İzmir, 2,9 milyon nüfusu ile Bursa ve 2,3 milyon

nüfusu ile Antalya İstanbul’u takip etmektedir. Çocuk nüfusu 2016 yılında 22,9 milyon olarak

ölçülmüştür. Bu, toplam nüfusun %28,7'sine tekabül etmektedir4. Milli eğitim istatistiklerine

göre 2016/2017 akademik yılı sonuçları, Türkiye'deki örgün öğretim gören öğrenci sayısının

17,3 milyon olduğunu göstermiştir.

2 1 ile aynı yerde, sayfa 16 3 Enerji Enstitüsü Haberleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Enerji Kimlik Belgesi Bakanı M. Özhaseki ifadesi, 9 Mart 2017 4 www.yenişafak.com (2016 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Verisi 2016)

http://www.yenişafak.com/


Ekim 2017

Sayfa -7-

Bunun bir sonucu olarak Türkiye'nin yıllık enerji tasarrufu potansiyeli, 9 yıllık geri ödeme

dönemi ile 48 milyar TL olarak değerlendirilmiştir. EKB hazırlamaya yetkili yeterli sayıda

uzman olmasına ve EKB'nin 6 yıldır yasal bir yükümlülük olmasına rağmen, binaların yalnızca

yarısının EKB'si vardır. Büyük şehirler toplam nüfusun %35'inden fazlasını oluşturduğundan,

özellikle kent nüfusunun farkındalık yaratma konusunda önceliği daha yüksektir. Toplam

nüfusun %21'ini oluşturan öğrencilerin de gelecek enerji tasarrufu faaliyetlerine ilişkin büyük

bir potansiyeli bulunmaktadır.

2.1. EV'ye ilişkin mevzuat

Türk hükümeti enerjiyi verimli ve ekonomik olarak kullanmak adına bazı tedbirler uygulamıştır.

İnşaat sektörü de dahil olmak üzere çeşitli sektörlerde birçok politika uygulanmış, yasal

düzenlemeler yürürlüğe konmuştur. Enerji kaynağının güvenliğinin sağlanması, ithal enerjiye

bağımlılığının risklerinin düşürülmesi ve iklim değişikliğine karşı mücadelenin etkililiğinin

artırılması, enerji politikalarındaki üç ana hedef olarak özetlenebilmektedir.

Enerji verimliliğine yönelik ilk itici güç olan 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu 2007 yılında

yürürlüğe girmiştir. Bu Kanun içerisinde sanayi kuruluşlarında, binalarda, elektrik

santrallerinde, iletim ve dağıtım ağlarında ve nakliyatında, kamuda enerji farkındalığı yaratmada

ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımında enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim

aşamalarındaki enerji verimliliğinin artırılması ve tanıtılmasına ilişkin usul ve esaslar

bulunmaktadır.

ÇŞB, Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği ve Enerji Kimlik Belgesi'nin (BEP-EKB)

hazırlanması için Enerji Verimliliği Kanunu tarafından görevlendirilmiştir. BEP Yönetmeliği

(Aralık 2008 tarihinde yayınlanmış ve Eylül 2010 tarihinde gözden geçirilmiştir) 5 Aralık 2009

tarihinde yürürlüğe girmiştir ve ÇŞB tarafından uygulanmaktadır.

Ek olarak, bina sektöründe enerji verimliliğine ilişkin birçok yönetmelik bulunmaktadır:

Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair

Yönetmelik (2008, 2011)

Merkezi Isıtma ve Sıhhi Sıcak Su Sistemlerinde Isınma ve Sıhhi Sıcak Su Giderlerinin

Paylaştırılmasına İlişkin Yönetmelik (2008)

Sıvı ve Gaz Yakıtlı Yeni Sıcak Su Kazanlarının Verimlilik Gereklerine Dair Yönetmelik

(2008)

Ev Tipi Klimaların Enerji Etiketlemesine İlişkin Yönetmelik (2006)

Ev Tipi Elektrikli Buzdolapları, Dondurucular Ve Kombinasyonlarının Enerji

Verimlilik Şartları ile İlgili Yönetmelik (2006)


Ekim 2017

Sayfa -8-

Ev Tipi Buzdolapları, Derin Dondurucular, Buzdolabı Derindondurucular Ve Bunların

Bileşimlerinin Enerji Etiketlemesine Dair Yönetmelik (2010)

Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği

Sürdürülebilir Yeşil Bina ile Sürdürülebilir Yerleşmelerin Belgelendirme Usul Ve

Esaslarına Dair Yönetmelik

Tebliğler:

o Binalarda Enerji Performansı Ulusal Hesaplama Yöntemine Dair Tebliğ (2010)

o Enerji Performansı Yönetmeliği Kapsamında Enerji Kimlik Belgesi

o Enerji Kimlik Belgesi Uzmanlarına ve Eğitici Kuruluşlara Verilecek Eğitimlere

Dair Tebliğ (2010)

Ayrıca, Yüksek Planlama Kurulu'nun 2012 yılında onayladığı Enerji Verimliliği Strateji Belgesi

(2012-2013), "binalardaki enerji talebinin ve karbon emisyonlarının azalması, yenilenebilir

enerji kaynaklarını kullanan sürdürülebilir ve çevre dostu binaların teşvik edilmesi" stratejisini

inşaat sektörü için tasavvur eden, bu alandaki kilit bir strateji belgesidir.

Tablo 1: Bina sektörünün amaçları ve Türkiye’nin Enerji Verimliliği Strateji Belgesi hedefleri

Amaç Hedef

Binalardaki enerji talebinin ve karbon

emisyonlarının düşürülmesi

Yenilenebilir enerji kaynakları kullanarak

çevre açısından sürdürülebilir binaların

yaygınlaştırılması

Kamu kurumlarında enerjinin etkili ve verimli

kullanılması

Toplam alanı 10.000 m2 ve daha büyük olan ticari ve

hizmet binalarının termal yalıtımının ve verimli ısıtma

sistemlerinin 2023 yılına kadar yapılması

Bina yapısının 2023 yılına kadar sürdürülebilir hale

getirilmesi (örneğin; 2010 yılında inşa edilen yapıların

2023 yılına kadar en az dörtte birinin iyileştirilmesi)

2023 yılına kadar kamu kurumlarının bina ve tesislerinin

yıllık enerji tüketimlerini %20 oranında azaltılması

Sektör ve ilgili kamu kurumları arasındaki

ilişkinin ve iletişimin geliştirilmesi

İleri teknoloji uygulamalarının

yaygınlaştırılması

Kamu kurumları arasındaki iletişimin iyileştirilmesi ve

ilgili kapasitelerin oluşturulması

Karbon ticareti sisteminin geliştirilmesi

Enerji Verimliliğine ilişkin başka ulusal planlar ve stratejiler de bulunmaktadır. Örneğin,

Kalkınma Bakanlığı tarafından 2013 yılında yayınlanan 2014-2018 Onuncu Kalkınma Planı'nda

'Enerji Verimliliğinin Geliştirilmesi Programı' başlıklı Bölüm 1.14 ile ÇŞB'nin 2011 Ulusal İlkim


Ekim 2017

Sayfa -9-

Değişikliği Eylem Planı'nda (İDEP) (2011 – 2023) Bölüm 3.4 (Sera Gazı Emisyon Kontrolü Eylem

Planı), İDEP'in binalarda enerji verimliliğiyle ilgili her bir amacı için alt amaçlar belirlemektedir.

Bina enerji verimliliği programlarının ve hedeflerinin, yakın gelecekte dünyaya dair en önemli

stratejilerden olması beklenmektedir. Türkiye bu eğilimin dışında kalmamalıdır. Dünya Yeşil

Bina Konseyi'nin güncel bir raporuna göre, Paris Anlaşması'nda belirlenen küresel sıcaklık

artışını 2° C derecede tutma hedefine ulaşmak için dünya üzerindeki her bir binanın 2050 yılına

kadar karbonsuz olması gerekmektedir. Bu elbette ki zor ve de politikası ve toplumsal

çıkarımları açısından mimari tasarımcıların kapsamlarını aşan bir görevdir5.

2.2. Bina Enerji Verimliliğine ilişkin projeler

Binalarda EV alanındaki benzer sorunları konu alan, bağış ile finanse edilen birçok proje

Bakanlık tarafından uygulanmış veya uygulanmasına katılmıştır. Bu durumun, konuya dair

çeşitli bakış açıları getirme avantajının olduğu kabul edilse de, düzgün bir şekilde ele alınması

için bütün bir projenin kaynaklarının kullanılmasını gerektiren ve bu projeler ile birlikte yeteri

kadar ele alınamayan bazı alanlar da mevcuttur. Bu projeler çerçevesinde oldukça önemli bilgi

kaynakları olan farkındalığa dair birçok belge, profesyonel bir şekilde hazırlanmıştır. Ancak

proje dönemleri, EK 1'de gösterilen bu değerli kaynaklardan tam olarak faydalanmaya yetecek

kadar uzun değildir. MBM programı, bu hazır materyallerin kullanılması ve yaygınlaştırılması

için bir fırsattır.

Çeşitli eğitim ve farkındalık etkinliklerini de içeren ve MBM programına faydalı olabilecek

projeler aşağıda sıralanmıştır:

Binalardaki Enerji Performansının Artırılması için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının (BİB)

Kapasitesinin Geliştirilmesi (2010-2011)

Bu kapasite geliştirme projesi etkinlikleri kapsamında, Binalarda Enerji Performansı

Direktifinin uygulanmasına ilişkin olarak Bayındırlık ve İskan Bakanlığı için Boşluk

Değerlendirme ve İhtiyaç Değerlendirme raporları hazırlanmıştır. İhtiyaç değerlendirme

raporu, aralarından biri Bakanlığın halkla ilişkiler ve farkındalık ihtiyacı olan, giderilmesi

gereken altı önemli ihtiyaç belirlemiştir.

Bu proje çerçevesinde; izleme, inceleme ve doğrulama (MIV) mekanizmalarını ve BEP

belgesi süreçlerini değerlendirmek amacıyla bir fizibilite raporu hazırlanmıştır. Her ne

kadar üzerinden 6 yıl geçmiş olsa da, Bakanlığın altyapısına dair bu proje için yararlı

olacak bir sürü değerlendirme bulunmaktadır.

5 Rod Janssen tarafından 11 Ağustos 2017 tarihinde Energy in Demand blog'unda paylaşılmıştır


Ekim 2017

Sayfa -10-

UNDP projesi - Binalarda Enerji Verimliliğinin Teşvik Edilmesi (2011-2015):

ETKB'ye bağlı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) tarafından yürütülen bu proje için

mali destek Küresel Çevre Fonu'ndan (GEF) gelirken uygulayıcı kuruluş UNDP'dir. ÇŞB ve ETKB

bu projede ortaktır. Projenin amacı, bina enerji performansı standartlarını yükselterek

Türkiye'deki binaların enerji tüketimlerini ve buna bağlı sera gazı emisyonunu düşürmekti.

Projenin hedefleri, dört ana çıktı çerçevesindeki çeşitli alt eylemlerin uygulanmasıyla

gerçekleştirilecektir:

Binanın enerji performans standartlarının uygulanmasını gözden geçirerek, artırarak ve

iyileştirerek yeni ve mevcut binalardaki enerji verimliliğinin artırılması

Bir Bütünleşik Bina Tasarımı Yaklaşımını (BBTY) tanıtılması ve Türkiye'ye

uyarlanması şeklinde gösterilen ve konseptin iki yeni binada uygulandığı uygun maliyetli

enerji verimliliği çözümleri

Daha yüksek enerji verimliliği standartlarına uyumu kolaylaştırması ve en iyi enerji

yönetimi uygulamalarını tanıtması için geliştirilen ve tanıtılan yeni araçlar

Proje sonuçlarının, sonuçların izlenmesi, belirlenmesi ve ilgili paydaşlarla paylaşılması

yoluyla bina sektöründeki standart uygulamaya entegre edilmesi

Bütünleşik Bina Tasarımı Yaklaşımı (BBTY) Adaptasyon Raporu ve Uygulama Kılavuzu,

Binaların İnşaat Sırasında Kontrolüne Dair Kontrol Listesi ve Enerji Verimliliği Gözetilerek

Planlanan Binalar da dahil olmak üzere bu proje kapsamında 5 kılavuz hazırlanmıştır.

Ayrıca YET-EAA (Yenilenebilir Enerji Teknolojileri Ekonomik Analiz Aracı) geliştirilmiştir.

Bu belgeler, Mobil Bilgi Merkezi programı için kullanılabilir.

Binanın Bakımını Yap, Enerjiden Tasarruf Et (2011-2012)

ÇŞB tarafından yürütülen ve İngiltere Refah Fonu tarafından finanse edilen bu projede, basit

verilerin girilmesiyle resmi olmayan bir Enerji Performansı Etiketi sağlamak ve binanın

performansının nasıl artırılabileceğine dair öneriler sunmak adına bir binanın tahmini enerji

tüketimini hesaplamak için kullanıcı dostu ve basit bir yazılım programı oluşturulmuştur.

Bizler de, vatandaşların kendi binalarındaki tahmini enerji tüketimini öğrenmeleri için

Mobil Bilgi Merkezinde benzer bir yazılımın kullanılmasını teklif etmekteyiz.

Binalarda Enerji Verimliliğinin Artırılması (IPA 2011 Projesi - 2015-2017):

Projenin amacı, yeni binaların tasarımlarının Avrupa politikaları ve direktifleriyle uyumlu

olması ve mevcut binaların TS 825'te belirtildiği şekliyle iklim bölgesine ilişkin olarak tadilat


Ekim 2017

Sayfa -11-

görmesi esaslarının belirlenmesi adına mevcut binaların tipolojilerinin analizi için daha iyi bir

düzenleyici çerçeveye değinmektir.

Proje kapsamında ÇŞB teknik personeli için eğitimler ve çalıştayların yanında seminer

programları da düzenlenmiştir. Ayrıca, ÇŞB'nin il ofislerinde ve belediyelerde çalışan personeli

için, binalarda enerji verimliliğine dair diyalog başlatma çalıştayları ve bölgesel seminerler

düzenlenecektir.

Bu proje kapsamında; binalarda kullanılan en yaygın EV önlemi, ısı pompaları, aydınlatma

sistemleri, bina zarfı ve pencereleri, fotovoltaik sistemler, solar sıcak su sistemleri hakkında

broşürler, bir EKB üzerindeki verilerin nasıl yorumlanacağına dair bir broşür, yol haritası

ve termal yalıtım için adım adım uygulanması gereken yöntem gibi 14 farklı belge

hazırlanmıştır. Bunun yanında, bir enerji maliyeti hesaplama aracı geliştirilmiş ve web

sitesi (beva.csb.gov.tr) üzerinden kullanıma sunulmuştur.

Bu belgelerin tümü posterlerin, animasyonların ve kioskların hazırlanmasında teknik bilgi

olarak MBM programı kapsamında kullanılmalıdır.

Ayrıca, bakanlığın il ofislerinde çalışan eğitimli personel, MBM programı için potansiyel

eğitmenler olarak değerlendirilmelidir.

Binalarda Enerji Verimliliğine Yönelik Toplumun Bilincinin Artırılması - (ENVER IPAB)

2008-2009

ENVER IBAP projesi Elektrik Güç Kaynakları Araştırma ve Geliştirme İdaresi Genel Müdürlüğü

(şimdiki ismi YEGM) tarafından, kapasite oluşturma faaliyetleri ve pilot projelerdeki EV

farkındalığını artırmak için yürütülmüştür.

Projenin büyük bir bölümü, kamu için bilgi/kampanya materyalleri üretmek ve bunları

yaymaktır. Ocak 2009'da Enerji Verimliliği Haftası için radyo ve televizyon spotları yapılmış ve

yayınlanmıştır. Materyal olarak Çocuklar için Enerji Kitabı, Öğretmen Rehberi, Enerji Dedektifi

Kartı ve Dedektif Rozeti öğretmenlere ve öğrencilere dağıtılmıştır. Pilot dönemi, projedeki tüm

öğretmenlerin materyalleri tam manasında kullanabilmesi için çok kısaydı. Pilot uygulamaların

sonunda bazı öğretmenlerden alınan geri bildirim, birçok ilkokul öğrencisinin davranışlarını

değiştirdiğini ve öncesine kıyasla gereksiz enerji ve su kullanımına hem okulda hem de evde

daha fazla dikkat ettiklerini göstermiştir.

Çocuklar için Enerji Kitabı, Öğretmen Rehberi, Enerji Dedektif Kartı, Dedektif Rozeti, Evde

Enerji Verimliliği Rehberi ve apartman yöneticileri için bilgi materyali, evde enerji

verimliliği hakkında bir broşür ve proje kapsamında hazırlanan radyo ve televizyon

spotları, bugün hala geçerliliği bulunan, oldukça profesyonel olarak hazırlanmış

materyallerdir. Bu nedenle bu önemli kaynak, YEGM ile işbirliği içerisinde MBM programı

kapsamında da kullanılabilir.


Ekim 2017

Sayfa -12-

Dolayısıyla, sunulan bu MBM programı aracılığıyla, bu projeler kapsamında edinilen bilgilerle özel

sektörde halihazırda mevcut diğer bilgiler, hedef kitleler ve alanlarda farkındalığı artırmak için

geniş çaplı olarak paylaşılabilir.

Enerji verimliliği haftası

Enerji verimliliği haftası her yıl Ocak ayında bir sergi, beraberinde konferanslar ve enerji

verimliliği ödül töreniyle 1981 yılından beri kutlanmaktadır. Türkiye'deki ana farkındalık artırma

faaliyetlerinden biri olan bu etkinlik, genellikle İstanbul'da merkezden uzak bir otelde

düzenlenmektedir. Çoğunlukla sektör uzmanlarından yaklaşık bin katılımcı bu etkinlikte bir araya

gelmektedir. Sektördeki iş beklentileri nedeniyle bu etkinlik son yıllarda bir farkındalık

faaliyetinden ziyade, sektörün bir network oluşturma faaliyeti haline gelmiştir. Genellikle

Bakanların söylevlerini gerçekleştirdikleri bazı medya faaliyetleri de bu etkinlikte bulunur. Ancak

kısıtlı katılımın ve zamanın bulunduğu bu salon tipi etkinlik, kamunun EV'ye dair farkındalığını

artırmak için yararlı değildir. MBM, önceden belirlenmiş alanları ziyaret ederek paralel bir tur

etkinliği şeklinde bir farkındalık etkinliği yürütebilmektedir.

3. Mantık

Yapıların enerji tüketimini azaltmak için yürürlüğe konan politikalar ile yasalara ve ayrıca kamu

farkındalığını yükseltme amaçlı düzenlenen birkaç etkinliğe (genellikle çeşitli projeler

çerçevesinde gerçekleştirilen) rağmen Türkiye'de yalnızca bina sahipleri değil; kiracılar,

yatırımcılar ve müteahhitler, bina işletmecileri ve devletin her seviyesinden birimler, daha fazla

enerji verimliliği sağlayarak beraberinde gelen kazançların avantajını elde edememiştir. Enerji

verimliliği sağlayan etkinlikler ve teknolojiler, enerji kullanımının hızında sektörde yer

tutamamıştır.

İnşaat sektörü oldukça parçalı, muhafazakar ve değişim konusunda yavaş olduğundan bu alanda

enerji verimliliğini artırmak kolay bir hedef değildir. Enerji verimliliğini engelleyen durumlar

şunlardır:

Kamu ve özel kuruluşlarının sınırlı kapasitesi, karar mercilerinin enerji verimliliği (EV)

konularına düşük öncelik tanıması ile ilgili ulusal, il ve belediye seviyelerindeki zayıf

koordinasyon ve bilgi paylaşımı gibi, yasaların uygulanmasındaki kurumsal

yetersizlikler,

Toplumun yasaların uygulanması konusundaki bilgi eksikliği,

En akıllı ticari binalardan düşük gelirli hanelerdeki birçok paydaş grupları için, enerji

verimliliğini önceliklendirmeye yarayacak ortak bir teşviğin ve yatırım yapmaya yetecek

alım gücünün olmayışı,


Ekim 2017

Sayfa -13-

Bireyler arasında eğitim ve enerji verimliliği ile ilgili bilgilerde çok çeşitlilik olması.

Bunun yanında enerji verimliliği herkes için göz önünde değildir ve noksan pazar yapısı

ile internetteki bilgi dağınıklığı nedeniyle, halkın doğru bilgiye ulaşmasında zorluklar

bulunmaktadır,

Bazı durumlarda etkili enerji verimi uygulamalarına erişmeye ket vuran genel ortak

kurallarını ortaya koyan geleneksel mimari, bina türleri, yerel bina materyalleri ve

işçilik, iklim durumları vs. gibi ulusal ve bölgesel farklılıklar ve düzenleyici sistemdeki

tutarsızlıklar,

Uygulanabilir enerji verimliliği yatırımına, sektörün kesikli enerji gerekliliğinin bir

sonucu olan uzun geri ödeme dönemleri ile sıklıkla ket vuran yeni ve yenilenen bina

projelerinin ekonomisi.

Türk bina sektörü muazzam bir fırsatı temsil etmektedir ve arka plan bölümünde de belirtildiği

gibi enerji ve çevresel sürdürülebilirlik konusundaki ulusal hedeflerine de önemli katkıda

bulunabilir. Türkiye'de yeterli yasal destek bulunmasına rağmen, yukarıda bahsedilen engeller

bu sektörde tatmin edici düzeylerde enerji tasarrufu sağlamaya mani olmaktadır.

Bu açmazdan çıkmanın tek yolu, farkındalığı artırmak ve daha fazla enerji verimli binalar ve

ekipmanlar için güçlü bir talep yaratacak seviyede halkın bilgi seviyesini yükseltmek, bu sırada

da hedef kitlelerin ve bunların bölgelerinin yaşa, eğitime, enerji verimliliği uygulamalarındaki

rollere vs. göre farklılaşan gerekliliklerini de göz önüne almaktır.

Farkındalığı artırmanın önemi, tamamlanan IPA projesinin Nihai Rapor'unda aşağıda belirtilen

tavsiyeler ile de doğrulanmıştır;

"Ancak, her ne kadar projenin beklenen sonuçları elde edilmişse de, birkaç neden dolayısıyla projenin

etkisi ilk olarak beklenenden daha az dikkate değer olmuştur.

BEP sistemlerinin kurulumunda, ilgili çoğu kamu ve özel kuruluşlarının sistemlerin uygulanmasına

katılımlarındaki sınırlı kapasiteleri ve karar mercilerinin enerji verimliliği konularına düşük öncelik

tanıması gibi engeller tespit edilmiştir, bu durum farkındalık yaratma konusunda yardımcı

olmamaktadır ve ilgili bilginin yetersiz şekilde yayılmasıyla daha da kötüye gitmiştir."

BEP politikalarının uygulanmasında göstermeleri beklenen örnek etki konusunda kamu

makamlarının farkındalığını güçlendirme

"Projenin Proje Görev Tanımı'nı yerine getirmek için TDE (Teknik Destek Ekibi), ÇŞB adına, eğitim

programlarını gerçekleştirmek, etkinlikler düzenlemek ve kılavuz hazırlamak gibi birkaç etkinlik

gerçekleştirmiştir. Proje bittiğinde ÇŞB etkinliklerin devamını sağlamak amacıyla işbirlikleri kurmak

durumunda olacaktır.


Ekim 2017

Sayfa -14-

Pazar katılımcılarının davranışlarını anlamanın önemi ve bilgi toplama aracı olarak görece kolaylık

sağlaması açısından uzman yardımı ile geliştirilmesi gereken bir etkinlik alanı, BEP sektörünün hem

arz hem talep konularında geniş bir pazar araştırması için hazırlık olacaktır."

ÇBS, özellikle kapasite oluşturma, bilgi toplama ve yayma ile farkındalık artırma

alanlarındaki işbirliklerini korumalı ve güçlendirmelidir.

Farkındalık kampanyalarının daha "agresif" olması, bilgi yayılımı lojistiğinin daha

güçlü olması; STK'lar ile kurulan ağların ve daha pragmatik işbirliklerinin kullanımı.

MBM, farkındalık yaratma ve bilgi yayılımı için kilit bir araç olacaktır. Mobil birimler; bina

sakinleri, belediyeler, öğrenciler, üreticiler, müteahhitler, mühendisler ve daha nicesi gibi

toplumun farklı kesimlerine erişmek için bir fırsat olacaktır.

4. MBM'nin Gerekliliklerinin Tanımı

MBM, binaların enerji verimliliği konusunda farkındalığı artırma, halkı nasıl tasarruf yapılacağı

ve enerji konusunda nasıl bilinçli olunacağı konusunda bilgilendirmede önemli bir rol oynayacak

ve yasaların daha iyi bir şekilde uygulanmasında kılavuzluk edecektir. Bu tür bir etkinlik enerji

verimliliği, enerji verimliliği sağlayan davranış, enerji kimlik belgesi, enerji verimli bina

yöntemleri, yalıtım ihtiyaçları ve enerji verimli teknolojiler, sistemler ve ürünler hakkında

gösterimler ile ilgili spesifik bilgi sağlayacaktır.

Ulusal enerji verimliliği haftasının açılışı gibi sınırlı sayıda katılımcı ile sınırlı bir zaman

aralığında düzenlenen salon tipi etkinlikler, enerji verimliliğinin sürdürülebilirliği konusunda

kamu farkındalığını artırma konusunda yeterli gelmemektedir. Araştırmamızı yürütürken, MBM

gibi programların ABD'nin yanında Kanada'da kamu hizmetlerinin çoğu tarafından,

müşterilerini enerji verimli teknolojiler hakkında bilgilendirmek ve yerleşim yerlerindeki enerji

tüketiminin azaltılmasını sağlayan davranışları desteklemek ile kamu hizmetleri, ticaret

ortakları ve müşterileri içerisinde iyi bir halkla ilişkiler kurulmasını cesaretlendirmek için

yaygın olarak kullanıldığını keşfettik. Uluslararası örneklerde de görüldüğü gibi bilgiyi gerçek

örneklerle birlikte hedef kitlelerin yaşadığı yerlere götürecek olan MBM, ziyaret edilen

bölgelerde daha fazla farkındalığın oluşmasına neden olacaktır. Bakanlık personelince bizzat

verilen bilgiler, doğrudan iletişim verimlilik önlemlerinin kabul edilmesini etkilediğinden

oldukça önemlidir.

MBM'nin gerekliliklerini tanımlamak ve Bakanlığın koşullarını anlamak üzerine 11 Ağustos 2017

tarihinde ÇŞB ile GIZ temsilcileri ve Proje Grubu'nun katılımıyla Proje Ön Toplantısı

düzenlenmiştir. Öğrenciler ve yetişkinler MBM'nin hedef kitleleri olarak belirlenmiştir. MBM'nin

Türkiye çapındaki tüm okullarda ve belediyelerde kullanılması planlanmıştır. ÇŞB ayrıca, enerji


Ekim 2017

Sayfa -15-

verimliliği çalışmalarını belediyelerde yaymak ve bu konuda bilgilendirme yapmak için MBM'yi

fuar, kongre gibi etkinliklerde ve konferanslarda ve belediyelerde de kullanmak istemektedir.

MBM, enerji verimliliği oluşturma konusunda ilk elden destek olan yetkililere ulaşmada zorluk

yaşayan yetişkinliklerin özel bilgi ihtiyaçlarını karşılarken, okul çağı çocuklarının eğitim

ihtiyaçlarına da duyarlı olmalıdır. Aynı zamanda, belediyeleri ve belediye otoriteleri ile bunların

çalışanlarının enerji verimliliğini iyileştirmek için ne yapmaları gerektiği hakkında

bilgilendirmek (teknik ve yasal bilgiler ile) ve yasaların uygulanması konusunda basit ve görsel

yollar ile kapsamlı bilgilendirme sağlamak özellikle gereklidir.

11 Ağustos 2017 tarihinde düzenlenen Proje Ön Toplantısı'nda aşağıdaki konuların öncelikli

olduğu belirtilmiştir:

Bina Enerji Kimlik Belgesi ve binanın enerji performans sınıfı atlaması için

yapılabilecekler,

Özellikle var olan binalarda ısı yalıtım uygulamaları,

Binalarda kullanılan enerji verimli cihazlar,

Çatılara kurulan güneş enerjisi sistemleri gibi yenilenebilir enerji uygulamaları,

Binada ısınma ve sıcak su giderlerinin paylaşılması,

Ayrıca, kentsel dönüşüme en iyi uygulamaları yansıtmak için iyi uygulamalar hakkında

bilgi vermek.

Arka plan bilgisinin değerlendirilmesi, MBM programının aşağıdaki gibi yürütülmesi gerektiğini

gösteren bilgiler ortaya çıkarmıştır:

1. Pilot bölge: Uluslararası MBM kampanyalarının, genellikle ülkenin sınırlı bir bölümü için

düzenlendiği görülmüştür. MBM etkinliği için Türkiye'de kapsanacak coğrafi alan

düşünüldüğünde, bu alanın karşılaşılan çoğu örnekten çok daha büyük olduğu görülmüştür.

Türkiye'de 81 il ve 1.396 belediye bulunmaktadır. Bu durum, bir proje dönemi için

geliştirilecek olan bir iletişim planının kapsamında tüm ülkeyi hedeflemeyi imkansız

kılmaktadır.

Bunların arasında 30 büyük şehir (veya metropol) belediyesi vardır ve bunlar da kendi

arasında ilçe belediyelerine ayrılmışlardır. Proje başlangıcında bazı pilot şehirler seçilebilir

ve sonuçlara göre, gelecek etkinlikler ve program tekrar tasarlanabilir.

Bu nedenle, nüfusları gereği ilk hedef pilot şehirlerin İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve

Antalya olması teklif edilmiştir. Ancak, farklı iklim koşullarını dikkate alarak farklı

bölgeleri de dahil etmek adına Samsun, Urfa ve Erzurum gibi iller de (toplamda 8 il)

projeye dahil edilebilir. 8 ilde 25 noktada 1 yıllık bir dönemde uygulanacak bir iletişim

planı geliştirilebilir.


Ekim 2017

Sayfa -16-

Hedef kitle: Toplumun her kesimi enerji harcadığından MBM'nin çok seviyesi olan bir hedef

kitlesi bulunmaktadır. Mobil Bilgi Merkezinin öncelikli hedef kitlesi bina kullanıcıları, bir

diğer deyişle ev sahipleri olacakken, ikinci öncelikli grubu ise, toplam nüfus içerisindeki

ağırlığı bakımından, gelecek enerji tahminlerinin aktörleri olan öğrenciler olacaktır.

BEP'den sorumlu hükümet organları (ÇŞB il ofisleri, belediyeler), ruhsatlı bina denetim

görevlileri gibi aracılar, enerji hizmeti sağlayıcılar (EHS), planlayıcılar, mimarlar ve inşaat

şirketleri, takip eden diğer potansiyel hedef kitlelerdir.

Hedef Kitle

Öncelik (1: yüksek, 2: orta, 3:

düşük) Ev sahipleri 1

Okul çağı çocukları / genç yetişkinler / üniversite öğrencileri

1

Hükümet organları personeli (EKB uygulanacak olan merkezi ve il organları)

2

Aracılar (bina denetim görevlileri, EHS'ler, vs.) 3

İnşaat şirketleri 3

Kısa bir süre içerisinde eğitim vermekten ziyade MBM, bu hedef kitlelere enerji verimliliğine

dair farkındalık artırmaya ve kendisinin güncel uygulamalarına dair bilgi sağlayacaktır.

2. EKB: Bina stoku ile karşılaştırıldığında enerji kimlik belgelerinin toplam sayısı oldukça

düşüktür. Hem yeni hem de mevcut binaların, enerji performans belgesi düzenlemeleri

konusunda ivme kazanmaları gerektiği görülmektedir. 235 katılımcı ve 82 kuruluş ile

yapılan anketten (189 yanıt alınmıştır. Belediyelerin görüşleri bir dizi Diyalog Çalıştayı ile

ayrı olarak alınmıştır.) paydaşlardan geri bildirimlerin edinilmiş olduğu IPA proje

raporlarına göre BEP Yönetmeliği'nin uygulanması önündeki en önemli engeller şöyle

sıralanmaktadır: %83,6 bilgi eksikliği, %55,2 kapasite eksikliği ve %53,2 karar mercilerinin

enerji verimliliği konularına düşük öncelik tanıması. Paydaşların büyük bir çoğunluğu,

mevcut BEP yasal çerçevesinin etkili olmadığını düşünmektedir.

Bu nedenle, EKB'nin tanıtılması ve bu konu hakkındaki farkındalık etkinlikleri önem

kazanmaktadır. Bunun yanında, MBM programı etkili bir uygulama için sorumlu

kuruluş personelini ve yüksek sınıflı enerji kimlik belgeleri için talep yaratmaları

adına vatandaşları bilgilendirme konusunda özellikle yararlı olmalıdır.

3. Personel: Bakanlık faaliyetlerinin koordinasyonuyla sorumlu olduklarından il müdürlükleri,

bilginin yayılması ve yerel makamlar ve paydaşlarla iletişim kurulması seviyesinde çevresel

seviyede yardımcı olabilmektedir. Ayrıca, binalara verilen izinlerden sorumlu olduklarından

ve toplumla doğrudan bir ilişkileri bulunduğundan, belediyelerin de yerel seviyede enerji

verimliliği konusunda önemli rolleri bulunmaktadır. MBM programına katkıda bulunmak


Ekim 2017

Sayfa -17-

için gönüllü olacak belediyelerin bulunması halinde farkındalık açısından pozitif bir etki elde

edilecektir. İletişim, koordinasyon ve yayılım açısından MBM programı ilgili yerlerde

belediyelerden destek alabilir.

IPA projesinin yorumlarına göre il ofislerinde çalışan personellerinin çoğunun aktif ve konuyla

ilgili olmasına karşın bilgi seviyeleri ortalamadır. Ancak, proje sırasında düzenlenen eğitimler

(diyalog başlatma çalıştayları ve bölgesel seminerler) için katılımcı bulmanın kolay

olmadığını ve eğitim için seçilen katılımcıların bazı durumlarda nihai raporlarında

belirttikleri gibi ilgili olmadığı anlaşılmıştır: "İlgi düşüklüğü nedeniyle, gerekli katılımcı

sayısını tamamlamak için eğitim katılımcılarını (ağırlıklı olarak il ofislerinin personelleri) kayıt

edebilmek için birkaç kez davetiye gönderilmesi, telefon edilmesi, vs. gerekmiştir" ve

"Davetiyeler MHGM tarafından il müdürlüklerine dağıtılmış, böylelikle il müdürlüklerine

katılımcıları kendi seçme seçeneği sunulmuştur. Seçilen katılımcıların bazılarının EKB

etkinlikleri ile ilişkisi olmamıştır ve programı kendi günlük görevleriyle bağlantılı

bulmamışlardır."

IPA projesinin geçmiş deneyimleri, eğitmen ve eğitim katılımcısı bulma ve MBM

programının il ofislerinde uygulanmasında koordinasyon konularında potansiyel bir

sorunla karşılaşılabileceğini göstermektedir. Ancak, MBM programı için bir başlangıç

ekibi oluşturulabilir. Ancak bazı uzmanlar il ofisleri ve belediyelerde çalışan ÇŞB

personeli için düzenlenmiş IPA projesi diyalog başlatma çalıştayları ve bölgesel

seminerlerin katılımcı listesinden (224 katılımcı) sağlanabilir. Gönüllü olmaları

durumunda, bu personel MBM uzmanları olarak eğitilebilirler.

4. Yeşil Binalar: Bakanlığın 2014 yılında yayımladığı yeşil bina yönetmeliği tanıtılmalıdır.

Karbon seviyesinin sıfır olduğu bir dünyaya ulaşmak için, yalnızca enerji verimliliği ve

yenilenebilir enerji değil, aynı zamanda çevresel, ekonomik ve teknik açıdan önemli olan

yeşil bina konseptleri MBM programı kapsamında teşvik edilmelidir.

5. İletişim stratejisi: Bakanlık, MBM'nin binalarda enerji verimliliğini 1 gibi belirli süreleri

olan proje dönemlerinde daha geniş gruplara başarılı bir şekilde aktarması, tanıtması ve

yayması için, MBM'nin tasarlanma aşamasında bir çalışma programı ve iletişim stratejisi

geliştirilmelidir. Çalışma programının (proje döneminin tümü ve yıllık olarak) ve iletişim

stratejisinin amaçları MBM'nin hedefine ulaşmaya katkıda bulunmalı, enerji verimliliği ve

yenilenebilir enerji konularını barındırmalı, ilgili paydaşlara destek sağlamalı ve toplum

içerisinde farkındalığı artırmak için azami miktarda kişinin katılımını sağlamalıdır.

İletişim stratejisi (veya iletişim planı) belirlenen yerlerde programın

markalaşmasının, başlatılmasının ve basın tanıtımının; yerel işbirliklerinin ve

bilboardlar, posterler, vb. yerel reklamlarla faaliyet alanında yapılacak olan saha

etüdünün ve hazırlıkların ve MBM faaliyetlerini desteklemek için dijital medyaların

da dahil olduğu devamlı yapılacak Hİ faaliyetlerinin de içerisinde bulunduğu en az 1


Ekim 2017

Sayfa -18-

senelik bir güzergah sunmalıdır. Şirketten alınması gerekli hizmetlerin maliyeti,

şirketin yetkinliği ve sanat eserlerine dair marifetleri ve Bakanlığın yaptığı katkı

düzeyine göre bu stratejinin uygulanmasının maliyeti belirlenecektir.

5. MBM'nin Uluslararası Örnekleri

Eğitim ve bazıları farklı amaçlar için kullanılmış olan sergi araçlarının yapısı hususunda

MBM'lerin birçok uluslararası ve ulusal örneği bulunmaktadır. Genel bir bakış oluşturmak

amacıyla bu örnekler detaylıca incelenmiş, bir karşılaştırma yapılmıştır.

Mobil Eğitim Merkezleri, uluslararası düzeyde 25 yılı aşkın süredir kullanılmaktadır ve kamu

enerji kurumları veya kamu kuruluşu ya da özel şirketler gibi diğer kuruluşlar tarafından

işletilmektedir. Genel manada Mobil Bilgi Merkezinin ana amacı toplum içerisinde enerji

verimliliği ve çevre konularında farkındalık yaratmaktır. Araştırmamızı yürütürken, bu tür bir

programın ABD'nin yanında Kanada'da da kamu hizmetlerinin çoğu tarafından, müşterilerini

enerji verimli teknolojiler hakkında bilgilendirmek ve yerleşim yerlerindeki enerji tüketiminin

azaltılmasını sağlayan davranışları desteklemek ile kamu hizmetleri, ticaret ortakları ve

müşterileri içerisinde iyi bir halkla ilişkiler kurulmasını cesaretlendirmek için yaygın olarak

kullanıldığını keşfettik.

Her ne kadar, (yaklaşık 1,6 milyon Amerikan doları değerinde 5 yıllık taahhüt ile) enerji

verimliliğine dair mobil bir vitrin geliştirmek ve işletmek için yüklü bir yatırım gerekse de,

eksiksiz bir tasarı ve yönetim ile bu programın çeşitli ve dağınık hedefleri büyük bir başarıyla

eğitmede kullanılabileceği kanıtlanmıştır. Bu programların en başarılı örneği, sponsorların ek

bütçeleri ve yeni hükümet fonları ile 8-10 yıl boyunca devam ettirilmiş ve ayrıca, bölgedeki

üniversite ve ticaret birliğinin, bilgilerini paylaşmak isteyen tedarikçi gruplarının, teknik

destekleri bu mobil vitrin etkinliğini canlı tutmuştur.

Bu programlar sponsorlarca veya kamu kaynaklarınca (devlet veya AB fonları) ve yerel

kurumlar ile STK'ların işbirliği ile finanse edilir. MBM'lerde projenin tüm basamaklarından

sorumlu olan idare müdürleri bulunmaktadır. Sürücü haricinde en az iki personel araçta seyahat

eder.

Hem dönüştürülmüş otobüs gibi dönüştürülmüş araçlar hem de yeni üretilmiş konteynırlar

kullanılmaktadır. Dönüştürülmüş araçlar (otobüs) fazla yükleme sorunu yaşayabilirler. Bu

nedenle aracın motoru 4 yıllık bir sürede yanabilir ve yeni bir otobüse yatırım yapma ihtiyacı

doğabilir. Bu araç bir otobüsse sürücünün ticari araç sürücü belgesine sahip olması gerekir.

Diğer bir yandan, konteynır tipi araçlar yüksek çekiş gücüne sahiptir.

Tüm MBM konseptleri, insanların enerji verimliliği çözümlerini görüp, test edip sonuçlarını

kontrol edebilecekleri dokunmatik ekran programları, videolar, görsel işitsel ekranlar ile

destekli interaktif gösterim modelleri ile tasarlanmışlardır.


Ekim 2017

Sayfa -19-

Benzer örneklerden üretilmiş Tablo 2'de uluslararası seviyede Mobil Bilgi Merkezlerinin

bazılarında veya tamamında bulunan içeriğin listesi bulunmaktadır. Tablo 3'te ise MBM'lerin

içerik (materyal, simülasyon araçları, bilgi materyalleri) ve sürdürülebilirlik (hangi

kurum/sorumlu kuruluş tarafından yönetileceği, istihdam sağlanacağı ve sürdürüleceği)

açısından uluslararası karşılaştırması yer almaktadır. MBM'nin her bir örneği hakkında detaylı

bilgi EK 2'de bulunabilir.

Tablo 2: Uluslararası Mobil Birimlerin birleştirilmiş veya paylaşılan içeriklerinin listesi

Kurulan Modeller Tanışabilir Aletler Tavana kurulan güneş modülleri Güç Analizörü (V, I, kVA, kW, kWh, Güç Faktörü,

frekans) Fotovoltaik hücreler Işıkölçer Solar termal sistem Higrometre Pencere panel modeli Değişken Hızlı Sürücü (VSD/VFD) ve

Elektromanyetik Akış Ölçer Enerji Verimli Cam Dijital Sıcaklık Göstergeleri (Temaslı) Termal yalıtım muhafazası Bataryalı ve Kesintisiz Güç Kaynaklı 720W Güneş

Paneli Enerji verimli aydınlatma Dijital Takometre Akıllı elektrik şebekeleri Dijital Multimetre Bekleme modunda (stand-by) kaybı otomatik olarak kesen cihazlar

Dijital Anemometre

Isı geri kazanımı Biyokütle, Çoklu Ortam Odun pelet brülörü Bilgilendirici broşürler,

Gençler için bilgisayar oyunları Rüzgar Türbini

Teknik El Kitabı Kablosuz ışıklandırma ve ısıtma kontrol sistemi

CD'ler, Basılı Tanıtım Materyalleri ve Broşürler

Muhtelif Materyaller Sanayiler için Enerji Tasarrufu (ET) Kılavuzu, ET Uygulamaları Üzerine Kısa Filmler ve EV Teknolojiler, Vaka Çalışmaları, vs.

Seçilen Binalarda Enerji Verimliliği (BEE) Yıldız Etiketli Ürünleri Klima ve Tavan Vantilatörü

Dizüstü Bilgisayar ve Yazıcı, LCD Televizyon, DVD Oynatıcı, Yazılımlar ile İşitsel-Görsel Yardım

Voltaj Sabitleyicili 3 Ø Güç Kaynağı Paneli İnteraktif Öğrenim için İnteraktif Kiosk

Enerji tasarrufu programları ve girişimleriyle ilgili 30 Taşınabilir Sergi Paneli


Ekim 2017

Sayfa -20-

Tablo 3: Uluslararası Mobil Bilgi Merkezlerinin Karşılaştırması

Konseptin Adı

Enerji Otobüsü Mobil Eğitim ve Bilgi Merkezi

Enerji danışma aracı Kuzey Ren-Vestfalya

Urja Mitra Mobil Enerji Tasarrufu Gösterim Birimi

ATCO Energy sense Seyyar Enerji Eğitimi

Enerji Verimliliği Otobüsü Yatra, Danfoss

Mobil Eğitim Merkezleri (MEM),

Menşe ülke/ Sorumlu kuruluş/ Proje yılı/

Polonya 1. Aşama: 2002-2005 2. Aşama: 2014-2017 Polonya Ulusal Enerji Tasarrufu Ajansı (KAPE) (KAPE ticari bir şirket gibi işler, hisselerinin bir kısmı hükümete aittir)

Almanya 1999 Kuzey Ren-Vestfalya Enerji Ajansı Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinin hizmet sağlayıcısı (Avrupa Birliği'nin Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu'ndan [ERDF] finansman almaktadır)

Hindistan 2002-2005 Gucerat (Hindistan'ın bir eyaleti) Enerji Kalkınma Ajansı (GEDA)

Kanada 2010 ATCO Energy Systems, elektrik ve doğal gaz özel şirketi.

Hindistan 2016 Danfoss India

ABD 2002 Pasifik Gaz ve Elektrik Şirketi'nin (PG&E) İleri Düzey Pompalarda Enerji Verimliliği Programı (Advanced Pumping Efficiency Program) (APEP)

Ana maksat ve hedef

enerji verimliliği ve iklim konusunda toplumsal farkındalığı artırmak

enerji verimliliği ve iklim değişikliği konusunda toplumsal farkındalığı artırmak

enerji tasarrufunun çapını artırmak

okul çağı çocuklarının enerji ve çevresel sorunlarla ilgili bilgisini artırmak

enerji verimliliği hakkında farkındalığı artırmak tanıtmak ve eğitmek

pompalama verimliliğini artırmak, enerji tasarrufunu teşvik etmek, enerji ve su tasarrufunu ilerletmek

Hedef Kitle İklim değişikliği üzerinde etkisi olan, bir bütün olarak toplum

tüm enerji tüketicileri; girişimciden belediyelere, "ev yapanlara" kadar

Endüstriyel ve yurt içi tüketicilerinin yanında eğitim kurumları

4. sınıfa giden çocuklar Üniversite öğrencileri ve üretim sektörü

Tarımla ilgilenen tüketiciler, su pompası kullanan müşteriler

MBM'nin Finansmanı

1. Aşama: AB tarafından finanse edilmiştir 2. Aşama: Ulusal Çevresel Koruma Fonu (National Environmental Protection Fund) ve KAPE tarafından finanse edilmiştir

Diğerlerinden gelen fon ile Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu tarafından finanse edilmiştir

Hükümet ve Bölgesel Kalkınma Fonu tarafından

finanse edilir

ATCO Şirketi ve hükümet tarafından finanse edilir

Danfoss India tarafından finanse edilir

Pasifik Gaz ve Elektrik Şirketi

Sponsorluk Almanya ve Hollanda - - -

Mobilin

teknik

özellikleri

Otobüs Otobüs 12 m uzunluğunda, biyodizel otobüs

Otobüs Otobüsteki ekipmanlar için 2.5 kVA inverterli 700W Güneş Enerjisi Sistemi

Otobüs Seyyar Enerji Eğitimi, 12,5 metrelik bir sınıf olarak tasarlanmıştır.

Otobüs

Römork içerisinde kendi kendine yeter pompa tesisi bulunmaktadır.

http://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/entrepreneur


Ekim 2017

Sayfa -21-

Konseptin Adı







tavana monte edilir

Sorumlu

personel

Otobüsle seyahat eden 2

mühendis

Kuzey Ren-Vestfalya Enerji

Ajansı'nın mühendisleri

Öğrenmeyi

kolaylaştırmaları için 2

ATCO koordinatörü

Seyahat eden 2 mühendis

Mobil birimin içeriği

Modeller ve materyaller

Modeller ve materyaller Gösterim Takımı

Enerji Verimli Bina zarfı - Yalıtım

- Yalıtım materyalli duvar bölümü

- Yalıtım materyallerinin gösterimi

Enerji Verimli Yalıtım Gösterim Takımı

Enerji Verimli Bina zarfı pencere camı

- pencere camı modeli - enerji verimli cam gösterimi

- pencere camı modeli

Enerji Verimli Işıklandırma gösterimi

- Çeşitli ampullerin sunumu

Çeşitli ampuller ve LED ampuller

Işıklandırma gösterimi takımı

Isı geri kazanım sistemleri

- ısı pompasıyla destekli ısı geri kazanım havalandırması

Yenilenebilir enerji - Solar termal sistem

Solar termal sistem Fotovoltaik hücreler

- solar termal sistem modeli - tavana kurulan Güneş Modülü - Fotovoltaik model

Bataryalı ve Kesintisiz Güç Kaynaklı 720W Güneş Paneli

Yenilenebilir enerji - Rüzgar Enerjisi

Rüzgar enerjisinin prensiplerini gösteren sergi paneli

- rüzgar enerjisi modeli

Biyokütle Odun ürünlerinden biyokütle alternatifleri

- odun pelet kazanı (sergi paneli)

Su Yönetimi

- Temiz su ve atıksu yönetimini gösteren


Ekim 2017

Sayfa -22-

Konseptin Adı







sergi paneli - su verimli muslukların gösterimi

Diğer Kablosuz ışıklandırma ve ısıtma kontrol sistemi

Bekleme modunda (stand-by) kaybı otomatik olarak kesen cihazlar

Taşınabilir Aletler Güç Analizörü (V, I, kVA, kW, kWh, Güç Faktörü, frekans)

Çeşitli sürücü sistemi türleri Isıtma, Soğutma ve Havalandırma (HVAC) Sürücüsü, otomasyon sürücüsü, Midi-Micro Sürücüleri

Akıllı elektrik şebekeleri (şehirler için)

Dijital Sıcaklık Göstergeleri Dijital - Takometre, - Multimetre, -Anemometre

Soğutma Sürücüsü, Otomasyon Sürücüsü, One Gear Sürücü, VACON sistemleri

Çoklu Ortam - Gazetelerde, radyoda ve internet üzerinde medya kampanyaları - çoklu ortam sunumları, posterler, modeller

- internet erişimli bilgisayar - çevrimiçi araçlar - videolar - çoklu ortam sunumları

ET Uygulamaları ve EV Teknolojiler Üzerine Kısa Filmler, Vaka Çalışmaları, Dizüstü Bilgisayar ve Yazıcı, LCD Televizyon, DVD Oynatıcı ile İşitsel-Görsel Yardım,

İnteraktif öğrenme istasyonları - 1. Enerji Manzarası: Alberta'nın enerji kaynaklarını ve enerji verimliliğini öğreten bilgisayar oyunu.

Bilgilendirici broşürler, kılavuzlar

Enerji verimliliği, çevre ve fon imkanlarıyla ilgili bilgilendirici broşürler

- Teknik El Kitapları, CD'ler, Basılı Tanıtım Materyalleri ve Broşürler - Sanayiler için ET Kılavuzu, - Enerji Tasarrufu programları ve girişimleriyle ilgili 30 Taşınabilir Sergi Paneli

2. Elektrik: elektriğin nasıl kullanıldığını ve evde kullanımının nasıl azaltılabileceğini gösterir. 3. Isınma: ısı kaybının ve hava kaçaklarının nasıl önlenebileceğini öğretir.

Gençler için bilgisayar oyunları

İnteraktif yazılım ve görüntüler

İnteraktif Öğrenim için Yazılım İnteraktif Kiosk

4. Enerji Verimliliği Dedektifi

Elde edilen sonuçlar

200'den fazla belediye ziyaret edilmiş, 50.000'in üzerinde

60 gösterim yapılmış, 10.000'in üzerinde kişi eğitilmiştir.

170 toplulukta 350 okul ziyaret edilmiştir. 65,000 ziyaretçi çekilmiştir (2010-

2002-2015 yılları arasında 175 eğitici seminer düzenlenmiştir.


Ekim 2017

Sayfa -23-

Konseptin Adı







ziyaretçi çekilmiştir

2015).


Ekim 2017

Sayfa -- 24 --

6. Mobil Bilgi Merkezinin Fizibilitesi

6.1. Mobil Bilig Merkezlerine Dair Genel Yorumlar

Bu çalışmada iki ana soru bulunmaktadır;

1. Araçların türünün ne olacağı: otobüs, genişletilmiş otobüs, belediye otobüsü, yolcu

otobüsü, kamyon-römork, tek tarafı veya iki tarafı açılmış kamyon römork.

2. Sahibinin ve işletenin kim olduğu ve başarılı bir uygulama için gerekli olan yasal

sınırlamaların ne olduğu.

Bu raporda, belirtilen noktaları açıklarken mobil birimlerle ve bunların işlemleriyle ilgili oldukça

fazla bilgi edindik.

Bakanlık ve GIZ tarafından planlandığı şekliyle MBM, çeşitli enerji verimliliği konularının

işleneceği, içerisinde enerji verimli cihazların farklı türden gösterim modellerinin, enerji verimli ev

yapım tekniklerinin ve interaktif ve grafik gösterimlerin olacağı standlar ile donatılmış bir araçtan

(otobüs veya mobil konteynır-kamyon+römork çeşidi) oluşacaktır.

Bizler ayrıca, işletme beklentilerine de uygun olarak MBM'nin; dış güç kaynağı melez sisteme ek bir

enerji kaynağı olması için güneş fotovoltaik (FV) panellerine, yel değirmenine ve bataryalara, marin

jeneratöre; güvenlik için kameralara ve dış mekan güvenlik ışıklandırmasına, araç GPS takip

sistemine; rahat koşulları sağlamak için klima/ısıtma ve hızlı internet, küçük ofis, stok alanı, belki

bir tuvalet ve gerekli olan su sistemleri, bir küçük mutfak, toplantı alanı gibi diğer olanaklara sahip

olmasını önermekteyiz.

İlk kurulum, oldukça detaylı ve mümkün olduğunca derinlemesine bir şekilde tanımlanmalıdır.

Seçilen aracın tipi, projenin uzun dönemdeki başarısı için büyük önem taşımaktadır. Uluslararası

örneklerde, her ne kadar bazı mobil bilgi merkezi sahipleri yenilenmiş ikinci el otobüslerle başarılı

olabilmişse de diğerleri kamyon+römork türü araçların işletme maliyetlerini daha yönetilebilir

bulmuşlardır. Her iki durumda da donanımın iyileştirilmesi sürecinin nasıl ve kim tarafından

yapılacağı ve güvenilir bir mekanik destek bulma konuları oldukça önemlidir.

Planlama aşamasında, en azından enerji ve enerji verimliliği danışmanlarından, araç modifikasyon

uzmanlarından, bilişim bazlı model ve gösterimler için yazılım uzmanlarından ve medya/Halkla

İlişkiler uzmanlarından oluşan bir ekiple aracın yapımına başlanmadan önce bir uygulama

projesinin hazırlanması önerilmektedir.

Bakanlığa detaylıca danışmak ve Bakanlığın planlama ve onay sürecine dahil edilmesi kesinlikle

gereklidir. Proje sunulan programa ve Bakanlığın önceden belirlenmiş hedeflerine uyuyorsa,

üretim süreci başlatılabilir. Orijinal plan ile uyumlu olarak farklı istekler uygulama süresince ortaya

çıkabilir. Bu nedenle Bakanlığın mümkün olduğunca kısa bir sürede bir proje yöneticisi ataması

önemle tavsiye edilmektedir.

Son yıllarda özel amaçlı motorlu araçlar, platformlar, römorklar ve yarı römorkların üretimini veya

araçların yükseltilmesini kapsayan "Araç Üstü Ekipman Sektörü" oldukça fazla geliştirilmiştir ve


Ekim 2017

Sayfa -- 25 --

neredeyse tüm ekipman üretimi artık yerli üretim olarak sürdürülebilmektedir. Bu nedenle mobil

bilgi merkezi ve ilgili hizmetlerini ithal etmeye gerek yoktur. MBM'yi ve ilgili hizmetleri

Türkiye'den satın almak daha ucuza mal olacak, MBM işletmelerini başlatabilmek için

gerekli olan işlemleri kolaylaştıracaktır. Bu sektörde her yıl fuar düzenlenmektedir. Çeşitli

üreticilerle buluşmak adına Bakanlığın 22-25 Kasım 2017'de İstanbul, Yeşilköy CNR EXPO'da

gerçekleşecek olan Dördüncü Araç ve Araç Üstü Ekipman İş Makinaları ve Yan Sanayi Fuarı'na

katılması önerilmektedir.

MBM, tüm ekipmanları, donanımları ve gerekli izin ve ruhsatlarıyla kullanıma hazır olarak

teslim edilmelidir. Ayrıca garanti koşulları da belirlenmeli, tüm parçaların üreticileriyle

sigorta (araç, trafik, ekipman) ve bakım sözleşmeleri imzalanmalıdır.

Araştırmamız sırasında, Nevşehir mobil tanıtım kamyon+römorkları seyir halindeyken

gözlemlenmiştir. Bu programla, özel olarak tasarlanmış bir programla Türkiye'deki diğer turistik

bölgeleri de ziyaret ederek daha fazla turisti şehre çekmek amaçlanmıştır. Program Kalkınma

Ajansı tarafından desteklenmektedir ve ikinci el, modifiye edilmiş, kiralık bir kamyonu kısa bir

proje süresi için (45 gün) kiralayan profesyonel bir takımı olan profesyonel bir medya şirketi

tarafından yürütülmektedir. Bu örnekte olduğu gibi Türkiye'de, çoğunlukla pazarlama ve şirket

etkinlikleri için düzenlenen, ticari şirketlere ait birçok mobil tanıtım programı bulunmaktadır ve

bunlara "tanıtım turu (roadshow)" denir. Tüm sürecin (tasarım, üretim, kiralama ve satış)

sorumluluğunu üstlenen yerel şirketler bu konuda aktiftir ve bunlar reklam şirketleri ile "anahtar

teslim tanıtım turu projesi" olarak işbirliği yaparlar. Bu projeler aşağıdaki hizmetleri kapsar;

kullanılacak mobil iletişim araçları için projelerin geliştirilmesi, rotanın planlanması ve

belirlenmesi, gerekli izinlerin alınması ve takımların oluşturulması ve kriz yönetimi de dahil lojistik

desteğin sağlanması.

Her iki durumda da donanımın iyileştirilmesi sürecinin kim tarafından yapılacağı ve güvenilir bir

mekanik destek bulma konuları oldukça önemlidir. Araştırmalarımız sonucunda teknik tasarım,

işletme gereklilikleri, "tanıtım turu araçlarının" üretilmesi, modifiye edilmiş araçların ruhsatının

alınması ve Türkiye'deki teknik aksaklıklar hakkında bilgi konularında deneyimli olan birkaç şirket

ile karşılaştık.

Ticaret firmaları tarafından sıkça kullanılan konsept, MBM programı için uygulanabilecek başka bir

alternatif olarak ortaya çıkmaktadır. Tüm MBM programına, Bakanlığın proje yöneticisinin

koordinasyonu ile birlikte başka bir şirketten tasarım, hazırlık ve ayrıca işletme konuları da dahil

olmak üzere herhangi bir süreç için dış kaynaklı hizmet alımı sağlanabilir. Ancak bu programlar

genellikle 6 aydan daha kısa, yüksek kira fiyatları ile işletilmiştir.

MBM programı belirlenen bir dönem, belirlenen yıllık program, seyahat edilmesi belirlenen

kilometre, belirlenen katılımcılar, vs. için özel bir sözleşme aracılığıyla herhangi bir

mülkiyet sorunu veya işletme sorumluluğu olmadan profesyonelce yönetilebilir.

Sözleşme döneminin sonunda MBM içerisindeki tüm araçlar çıkarılabilir ve sözleşmeli

şirket tarafından Bakanlık binası için kalıcı sergiye dönüştürülebilir.


Ekim 2017

Sayfa -- 26 --

6.2. Mülkiyet ve İşletim Koşulları

Toplantıda da kararlaştırıldığı gibi MBM projesi, ÇŞB, Enerji Verimliliği ve Kurulumu Dairesi

(Department of Energy Efficiency and Installation) tarafından yürütülecektir. MBM'yi etkili bir

şekilde kullanmak için ÇŞB daireleri arasındaki yakın işbirliği ve koordinasyon devam ettirilmeli ve

farkındalık yaratma, bilgi artırma, işletme, bakım ve yeterli personel sağlama konularında tüm

koşullar net bir şekilde açıklanmalıdır.

ÇŞB dairelerinin ve il ofislerinin desteğini almak ve MBM programına aktif katılımlarını sağlamak

için, üst düzey yönetimin bağlılığına ve programın "Bakanın" himayesi altında yürütülmesine

oldukça ihtiyaç duyulur. Programın sürdürülebilirliği için Bakanlık, MBM programını ve hedeflerini

tanıtmak, daireler ve il ofisleri arasındaki sorumlulukları tanımlamak, eğitmenleri seçmek,

eğitmenlerin ücretlerinin nasıl ödeneceğini belirlemek ve araç ve ekipmanlarla ilgili diğer idari

sorunları açıklığa kavuşturmak için bir iç genelge yayınlamalıdır.

Mülkiyet koşullarını açıklamak için Bakanlığın Destek Hizmetleri Dairesi Başkanı Ahmet Sami

Kulaklıoğlu ziyaret edildi. Bakanlığın halihazırda çevresel önlemler için Mobil Su ve Atıksu Analiz

Laboratuvarı araçları olduğu belirtildi. Bu araçlar sahada test amaçları ile kullanılmaktadır.

Yakıt, park etme, bakım, sigorta, aracın sorumluluğu ve donanımı, ekipmanları ve sorumlu bir

sürücü atanması konusunda MBM, benzer bir statüde olacaktır. Bakanlık bu talepleri karşılamak

için tüm kaynaklara sahiptir.

Ayrıca, GIZ tarafından desteklenen proje döneminin ardından, MBM'nin işletilmesi için özel

ayrılmış kaynak gereklidir. Kulaklıoğlu ayrıca işletme giderleri için gerekli olan fonların,

Bakanlığın Döner Sermayesi'nden elde edilebileceğini belirtmiştir.

Başka bir alternatif kuruluş olarak, Bakanlığın TÜÇEV Vakfı MBM'nin tüm sorumluluklarını

üstlenebilir ve Bakanlık ile işbirliği içinde yönetebilir.

Aşağıdaki görevler, TÜÇEV'in kuruluş tüzüğü Madde 3'te belirtilmiştir6:

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın etkinlikleri için gereken her tür materyali (araçlar,

ekipmanlar, makineler, bilgisayar ekipmanı, demirbaşlar ve sarf malzemeleri ve tıbbi bakım

ile ilgili olan tüm materyaller, vs.) ve bunların bakımını, onarımını ve yenilenmesini

sağlamak,

Her çeşit çevresel kurumun ve kuruluşun açılışında, inşaatında, tamirinde ve bina ile tesis

kiralama konusunda yardımcı olmak,

6 Vakıf Senedi, Vakfın Faaliyetleri Madde 3 b) T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının çevre ile ilgili faaliyetleri için ihtiyaç

duydukları her türlü malzemeyi ( araç, gereç, alet, ekipman, makine, teçhizat, bilgisayar malzemeleri, demirbaş tüketim malzemeleri ve tıbbi bakımla ilgili her türlü maddenin vb. ) temin etmek ve bunların bakım, onarım ve yenilenmesini gerçekleştirmek, c) Her türlü çevre kurum ve kuruluşların açılmasına, bina ve tesislerinin yapım, onarım ve kiralanmasına yardımcı olmak,


Ekim 2017

Sayfa -- 27 --

Çevresel farkındalık oluşturmak, her seviyedeki kursları ve çevre hakkındaki eğitimi teşvik

etmek ve desteklemek, öğrencilerde çevresel değerlerin oluşumuna katkı sağlamak ve

başarılı çalışmalarını ödüllendirmek amacıyla tanıtıcı etkinlikler yürütmek,

Çevresel konularla ilgili kongreler, paneller, konferanslar ve seminerler düzenlemek,

bunların hazırlıklarına katılım sağlamak, gerekli materyal ve finansal destek ile bu

etkinlikleri desteklemek ve aynı amaç için çalışan kuruluşlar ile işbirliği yapmak.

Yukarıda belirtilen, Vakfın Kuruluş Tüzüğü Madde 3'e göre MBM, Bakanlığın resmi bir kuruluşu

gibi, yine Bakanlığın koordinasyonu altında kullanılmak üzere doğrudan Vakıf'a bağışlanabilir.

Ancak bazı engeller bulunmaktadır.

Aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı TÜÇEV'in lider kuruluş olarak katılımını kapsayan hiçbir

modeli önermemekteyiz:

1. Sistemin içerisinde TÜÇEV'in bulunması, programın yönetilmesini daha karmaşık hale

getirecektir. Çalışmamız sırasında sorularımızı yöneltmek amacıyla TÜÇEV Yönetimi ile

görüşemedik. Sorumlu ÇŞB Daireleri ile TÜÇEV'in farklı yönetim seviyelerine (Müsteşar

karşısında Daire başkanı) sahip olduğunu düşünmekteyiz. Bu durum, Bakanlığın

içerisindeki hiyerarşi nedeniyle programın yönetiminde belirli sorunlar çıkaracaktır.

2. Projenin sorumluluğunu TÜÇEV'e vermek, Enerji Verimliliği ve Kurulumu Dairesi'nin bu

projeye dair yönetim gücünü ve ilgisini düşürecektir. Ayrıca, GIZ destekli programın amacı,

başta Enerji Verimliliği ve Kurulumu Dairesi olmak üzere Bakanlığa dair kurumsal kapasite

oluşturmaktır. Bu amaca ulaşılamayacaktır.

3. TÜÇEV'in MBM'ye benzer ölçekteki bir programı işletme ve yönetmeye dair hiçbir deneyimi

ve yeterli sayıda personeli yoktur.

4. MBM'nin bir motorlu araç olarak Vakıf'a bağışlanması durumunda, MBM'nin işletme

maliyetlerini karşılama konusunda 3607 Sayılı Taşıt Kanunu Madde 17'de (237 Sayılı

Kanun)7 belirtilen yasal kısıtlamalar nedeniyle sorun yaşanacaktır:

"Çeşitli yardım yolları ile gelen her türlü taşıtlar tahsis olundukları hizmetlerde bu kanun

hükümlerine göre kullanılır.

Vakıf, dernek, sandık, banka, birlik, firma, şahıs ve benzeri kuruluş veya kişilere ait olup bu

Kanun kapsamında bulunan kurumlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul,

üst kurul ve kuruluşlarınca kullanılan taşıtların giderleri için (güvenlik hizmetlerinde

kullanılan taşıtlar hariç) kurum bütçelerinden hiçbir şekilde ödeme yapılamaz."

7 3607 nolu TAŞIT KANUNU (Kanun No 237) madde 17 ‘e göre Çeşitli hükümler: Madde 17 – Çeşitli yardım yolları ile gelen her türlü taşıtlar tahsis olundukları hizmetlerde bu kanun hükümlerine göre kullanılır. (Ek fıkra: 29/6/2012-6338/2 md.) Vakıf, dernek, sandık, banka, birlik, firma, şahıs ve benzeri kuruluş veya kişilere ait olup bu Kanun kapsamında bulunan kurumlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşlarınca kullanılan taşıt giderleri için (güvenlik hizmetlerinde kullanılan taşıtlar hariç) kurum bütçelerinden hiçbir şekilde ödeme yapılamaz.


Ekim 2017

Sayfa -- 28 --

5. Ayrıca, Taşınır Mal Yönetmeliğine8 göre, aracın GIZ tarafından Bakanlığa verilmesinden

sonra TÜÇEV'e devredilip edilemeyeceği kesin değildir. MBM'nin TÜÇEV'e devredilip

edilemeyeceğine Maliye Bakanlığı karar verebilir.

Bu nedenle farklı türde mülkiyet olarak Bakanlık için 3 ana alternatif belirledik. İşletme

maliyeti ile Artılar ve Eksiler detayları bölüm 6.8'de verilmiştir. Tüm alternatiflerde araç,

tüm EV ve YE (Yenilenebilir Enerji) ekipman ve araçları GIZ tarafından sağlanacaktır. ÇŞB

programı bakanlık kaynaklarıyla veya dış kaynak kullanarak işletecektir.

Bakanlığın halihazırda çevresel önlemler için Mobil Su ve Atıksu Analiz Laboratuvarı araçları

bulunmaktadır. Bu araçlar sahada test amaçları ile kullanılmaktadır. Yakıt, park etme, bakım,

sigorta, aracın sorumluluğu ve donanımı, ekipmanları ve sorumlu bir sürücü atanması konusunda

MBM, benzer bir statüde olacaktır. Bakanlık bu talepleri karşılamak için tüm kaynaklara sahiptir.

Bu nedenle Bakanlığın bir MBM sahibi olmak ve bunu işletmek için kapasitesi bulunmaktadır.

ÇŞB, Maliye Bakanlığı'nın izni ve "T" listesine dahil etmesi ile, proje ve yönetmelik ile uyumlu

olarak bir şirket tarafından modifiye edilmiş ve ruhsatlandırılmış bir MBM'yi alabilir.

3607 sayılı Taşıt Kanunu (237)9 Madde 10'a göre, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli

idareler ve döner sermayelerin yıl içinde her ne şekilde olursa olsun edinebilecekleri taşıtların

cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı yılı bütçe kanunlarına bağlı "T" işaretli cetvelde

gösterilmelidir.

MBM bir yolcu arabası veya Station Wagon tür araç olmadığından, 2014/6425 sayılı Bakanlar

Kurulu Kararı ve bağışlama konusuyla ilgili diğer yönetmeliklerin sınırlarının dışında kalmaktadır.

Devir süreci

Aracın ve EV ve YE ekipman ve araçlarının faturaları Bakanlığa gönderilecektir. Bakanlık tarafından

Taşınır Mallar Yönetmeliği10 Madde 12, 13 ve 14'e uygun olarak belirlenen faturalar/değerler ile

uyumlu olarak bağış kabul etmesi için Bakanlık bir komite oluşturacaktır;

8 Taşınır Mal Yönetmeliği

9 Madde 10 – (Değişik: 17/9/2004 - 5234/4 md.)

Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler ve döner sermayelerin yıl içinde her ne şekilde olursa olsun edinebilecekleri taşıtların cinsi, adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı yılı bütçe kanunlarına bağlı (T) işaretli cetvelde gösterilir 10

Taşınır Mal Yönetmeliği- OG 18/1/2007 No : 2640712 Taşınırların kaydı MADDE 12 – (1) Kamu idarelerince bütün taşınırların ve bunlara ilişkin işlemlerin kayıt altına alınması esastır. Taşınır kayıtları, harcama birimleri itibarıyla yönetim hesabı verilmesine esas olacak şekilde tutulur. Her bir kaydın belgeye dayanması şarttır. Kayıt zamanı, kayıt değeri ve değer tespit komisyonu MADDE 13 - (2) Giriş ve çıkış kayıtları Taşınır İşlem Fişine dayanılarak yapılır. Giriş ve çıkış kayıtlarında; b) Bedelsiz devir, kullanılamaz hale gelme, yok olma ve hurdaya ayrılma hallerinde kayıtlı değeri, c) Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırlarda; bağış ve yardımda bulunan tarafından ispat edici bir belge ile değeri belirtilmiş ise bu değer, belli bir değeri yoksa değer tespit komisyonunca belirlenen değer, esas alınır. Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırların girişi MADDE 16 – (1) Kanunun 40 ıncı maddesi ile diğer mevzuat çerçevesinde bağış ve yardım olarak edinilen taşınırlar teslim alındığında, taşınır kayıt yetkilisi tarafından Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek kayıtlara alınır. Fişin birinci nüshası bağış ve yardım edene verilir veya gönderilir


Ekim 2017

Sayfa -- 29 --

Taşınırların Kaydı MADDE 12 – (1) Kamu idarelerince bütün taşınırların ve bunlara ilişkin

işlemlerin kayıt altına alınması esastır. Taşınır Kayıtları, harcama birimleri itibarıyla yönetim

hesabı verilmesine esas olacak şekilde tutulur. Her bir kaydın belgeye dayanması şarttır.

Kayıt zamanı, kayıt değeri ve değer tespit komisyonu MADDE 13 - (2) Giriş ve çıkış

kayıtları Taşınır İşlem Fişine dayanılarak yapılır.

Giriş ve çıkış kayıtlarında; b) Bedelsiz devir, kullanılamaz hale gelme, yok olma ve hurdaya

ayrılma hallerinde kayıtlı değeri,

c) Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırlarda; bağış ve yardımda bulunan tarafından ispat

edici bir belge ile değeri belirtilmiş ise bu değer, belli bir değeri yoksa değer tespit

komisyonunca belirlenen değer, esas alınır.

Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırların girişi MADDE 16 –

(1) Kanunun 40. maddesi ile diğer mevzuat çerçevesinde bağış ve yardım olarak edinilen

taşınırlar teslim alındığında, taşınır kayıt yetkilisi tarafından Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek

kayıtlara alınır. Fişin birinci nüshası bağış ve yardım edene verilir veya gönderilir.

Hem araç hem de EV ve YE ekipman ve araçları, Bakanlığın envanterine kayıtlı olmalıdır.

Bakanlığın kurallarına göre MBM'nin kayıt sürecine dair iki yöntem kullanılabilir. Araç tüm

ekipmanı ile "Araç ve Ek'te listelenenler" olarak kaydedilebilir. Ya da bu kayıt (faturaları ve

belirlenen değerleriyle birlikte)araç ve araçtan çıkarılabilecek her bir ekipman ve araç için ayrı ayrı

yapılabilir. Diğerleri Bakanlık tarafından kurulacak komisyonca belirlenecek sarf malzemeleri

olarak değerlendirilebilirler.

Bakanlığın Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı yakıt, park etme, bakım ve sigorta, aracın

sorumluluğu ve donanımı, ekipmanları ve sorumlu bir sürücü atanması gibi işletme ihtiyaçlarının

Bakanlığın kaynaklarından karşılanacağına dair sözlü bir doğrulama yapmış bulunmaktadır. Ancak

bu ifade, ortak sorumluluklara dair yazılı bir doğrulama olarak değerlendirilmelidir.

Diğer bir yandan, potansiyel şirketlerle yaptığımız istişareler sırasında, geçmiş deneyimlerine

dayanarak bu tür bir aracın devlet dairelerince işletilmesinin kolay bir süreç olmayacağını özellikle

vurguladılar. İlk olarak, mobil birim özel olarak tasarlandığından seyahate çıkmadan önce teknik

hazırlık yapılmalıdır. İkincisi, yoğun seyahat ve ziyaretçi sayısının fazlalığı nedeniyle yıpranma

sorunları yaşanabilir, bu da sürekli bakım ihtiyacını doğurmaktadır. Ayrıca etkinlikler vb. sırasında

mobil birimin özel güvenlik hizmetlerine ihtiyacı vardır.

Bir diğer alternatif şudur: Proje ve yönetmelikler ile uyumlu olarak bir şirket tarafından

modifiye edilen ve ruhsatlandırılan MBM, belirli bir dönem için, belirli bir yıllık program

kapsamında, belirli km ile, belirli katılımcılar için vs. özel bir sözleşmeyle işletme

hizmetleri de dahil olarak kiralanabilir. Herhangi bir mülkiyet sorunu ve işletme

sorumluluğu olmadan MBM programı daha profesyonel olarak yürütülebilir.

Sözleşme döneminin sonunda MBM içerisindeki tüm araçlar çıkarılabilir ve sözleşmeli

şirket tarafından Bakanlık binası için kalıcı sergiye dönüştürülebilir.


Ekim 2017

Sayfa -- 30 --

Bu kiralama sözleşmesi içerisine, farklı şehirlerdeki programlar ile Bakanlıkça eğitilecek

olan profesyonel eğitmenlerin maliyeti da ayrıca eklenebilir. Ayrıca Bakanlık personelinin

konaklama ve seyahat masrafları, medya programlarının organizasyonu, ziyaret edilen şehirlerde

bilboardlar ve posterler ile reklam kampanyalarının düzenlenmesi ve ilgili diğer tüm maliyetler de

sözleşmeye dahil edilebilir.

Alternatif bazında detaylı maliyet tahminleri ve eksiler ile artılar bölüm 6.8'de verilecektir.

6.3. Personel

Gözlemlerimize dayanarak, MBM programının sürdürülebilirliği açısından en önemli konu,

yönetim ve işletme personelinin kendini adamış ve becerikli olmasıdır.

Hazırlık ve proje döneminde ilk donanım iyileştirme, organize olma, planlama ve proje işlerini

koordine etme konularında denetleme yapmak için Bakanlıktan bir proje yöneticisinin bulunması

zorunludur. Bir proje yöneticisi, tüm mobil programı yönetecektir ve bu kişi uzun mesafelerde

uzun süre seyahat etmenin getirdiği riskleri göze almış, bu seyahat sırasında sıklıkla mesai

yapmayı, araçtaki donanımın tek sorumlusu olmayı, yükümlülük ve sigorta sorunlarını takip

etmeyi, depolamayı ve park etmeyi organize etmeyi, diğer potansiyel partnerlerle oluşturulacak

programı koordine etmeyi, vs. kabul etmiş olmalıdır.

Her bir seyahat için, işletme ekipmanına atanan bir teknisyen ile eğitmen ve yönetici olarak bir

mühendis olmak üzere iki personel MBM için yeterli olabilir; ancak gerekli olduğu durumlarda

değişim yapabilmek için bir "MBM uzman personel" havuzu bulunmalıdır. Enerji Verimliliği ve

Kurulumu Dairesi'nde (EVKD) çalışan personel sayısı bu havuzu oluşturmak için yeterli değildir ve

bu personeller, iş yoğunlukları nedeniyle MBM ile en az bir hafta boyunca sıkça seyahat edemezler.

Bu durumun yanı sıra öğretmenler için geliştirilen yeni müfredatın da öğrenilmesi gerekir ki bu da

ofiste belirli saat aralığında çalışan Bakanlık personeli için ek bir yük anlamına gelmektedir.

Dahası, Bakanlık personeli aracın ve içerisindeki ekipmanın sorumluluğunu üstlenmek

istemeyecektir. Bu nedenlerden ötürü MBM etkinliklerine Bakanlıktan kalıcı bir ekip atamak zor

bir husus olacaktır. Bu durum uluslararası örneklerde de asıl işletme sorunlarından biri olarak

belirtilmektedir.

Atanan personel farklı bilgi düzeyindeki toplumun farklı kesimleri hakkında bilgi vereceğinden, bu

personele verilecek eğitim oldukça önemlidir. Sorumlu personelin eğitimi, Enerji Verimliliği ve

Kurulumu Dairesi tarafından geliştirilecek, MBM'nin kurumsal ve iletişim stratejisinin bir parçası

olarak planlanabilir. Bakanlıktan yönetici ve ana eğitmen olarak (özellikle eğitmenlerin eğitilmesi

için) atanacak olan MBM sorumlu kişisi ücretsiz, bağımsız ve güncel bilgiler sunacak olan bir

danışman görevi üstleneceğinden, gösterim modelleri, materyaller ve uygulamaların yanı sıra

binalarda enerji verimliliği ve genel olarak yenilenebilir enerji sistemleri konusunda da bilgi sahibi

olmalıdır. Sahada çalışacak olan MBM öğretmenleri, bu kişi tarafından eğitebilir.

İl ofislerinden gelen personel, eğitmen/öğretmen olarak seçilebilir ve eğitilebilir. IPA tarafından

finanse edilen "Binalarda Enerji Verimliliğinin Artırılması için Teknik Yardım" projesi kapsamında,

mobil otobüs programı ile uyumlu olarak birçok eğitim (binalarda enerji verimliliği ile ilgili Türk


Ekim 2017

Sayfa -- 31 --

yönetmeliği, detaylı gereklilikler ve bina zarfının prensipleri, HVAC sistemleri, aydınlatma

sistemleri ve ölçüm teknikleri, Enerji Etüdünün temelleri gibi) düzenlenmiş ve 224 katılımcıyı

ağırlanmıştır. Eğitilen personellerden bazıları, bu programın öğretmenleri olarak atanabilirler.

Ancak IPA projesinin yorumuna göre ildeki personelin çoğu katılım gösterme konusunda istek

göstermezken, ancak birkaç iletişime geçme girişimi ve davet sonrasında bu eğitimlere

katılabilmişlerdir. Bu nedenle eğitilen bu il personelinin program için gönüllü öğretmenler olup

olmayacağından emin olamamaktayız.

Bu zorluğu aşmak adına mobil bilgi merkezinin uygulanması, EVKD'nin koordinasyonu ve

EVKD'den gelen program yöneticisinin sorumluluğu altında başka bir şirketten veya TÜÇEV'den dış

kaynaklı hizmet alımı ile, il ofislerinden EVKD konusunda eğitilecek, seçilen öğretmenler ve hem

üniversitelerden hem de ilgili STK'ler/Birliklerden ya da sektör şirketlerinden uzmanlar

aracılığıyla yürütülebilir. Bakanlık personeline veya dışarıdan getirilen profesyonellere, eğitmen

olma isteklerini artırma amacıyla makul bir öğrenim ücreti ödenebilir. Ziyaretçilerden alınan geri

bildirimler, programı geliştirmek ve gerekli olduğu durumlarda eğitmen ile eğitimin kapsamını

değiştirmek için eğitim etkinlikleri sırasında dikkate alınmalıdır.

6.4. Hedef kitleler ve eğitim:

Ana hedef grup, enerji tüketen herkesi kapsayan bina kullanıcılarıdır. MBM'nin çok seviyesi

olan hedef kitle sıralaması önceliklerine göre aşağıdaki gibidir:

1. Ev sahipleri, okul çağı çocukları / genç yetişkinler / üniversite öğrencileri

2. Hükümet organları personeli (EKB uygulanacak olan merkezi ve il organları)

3. Aracılar (bina denetim görevlileri, EHS'ler, vs.), inşaat şirketleri

MBM ziyaretçileri evde enerji tasarrufu yapma, yaparak kazanılan deneyim ile boşa harcanan

enerjiyi azaltma konusundaki kanıtlanmış teknikler hakkında güvenilir bilgi ve kısa dönem

yatırımlar ile uzun dönem tasarrufun kıyaslanması hakkında açık bilgi edinme konularındaki geri

bildirimlerden yararlanacaklardır. Ev sahipleri ve kiracılar, bir binanın enerji verimliliği hakkında

karar verirken seviyesini ısı, aydınlatma ve hane halkı açısından baktıklarından, MBM için zorlu

birer kitledir.

Mobil enerji birimi, enerji tüketen ve enerji faturalarını ödeyen bir model ziyaretçi için

tasarlanmalıdır. Yapılan sergiler, enerji tüketimini azaltan yapısal ve mekanik önlemlere yatırım

yapmaları için ev sahiplerinin dikkatini çekmeli ve bağlılığını kazanmalı ve aynı zamanda da

kiracıların ikamet ettikleri yerde enerji verimliliği etkinliklere daha anlamlı bir katılım

göstermesini sağlayacak güvenilir, düşük maliyetli ürün ve prosedürler de sunmalıdır. MBM bu

ziyaretçileri ısınma, soğutma, aydınlatma ve hane halkının fatura miktarlarının nasıl azaltılacağı,

nasıl daha az enerji tüketip daha az CO2 salınımına neden olunacağı konularında bilgilendirmeli ve

yönlendirmelidir. MBM ayrıca ziyaretçilerin Bakanlık personeliyle doğrudan iletişim kurmasını

sağlayarak özellikle bina enerji kimliği hakkındaki yönetmelikle ilgili sorularını doğrudan

sorabilmelerine olanak vermelidir.


Ekim 2017

Sayfa -- 32 --

En iyi yöntem, insanların enerji verimliliği önlemlerinin etkilerini görüp kıyaslama yapabilecekleri

gösterim modellerinin sonuçlarını göstermektir. MBM içerisindeki gösterim seti, programlanabilir

lojik kontrolör (PLC) destekli paneller, videolar, basılı belgeler gibi görsel araçlar, 25-30 dakika gibi

kısa bir sürede ziyaretçilerin enerji verimliliği ve nasıl daha az enerji tüketilebileceği konularındaki

farkındalık seviyelerini artırmayı hedeflemektedir. Eğitim gereklilikleri açısından, örneğin BEP-TR,

Yeşil Bina, vs. hakkında, araba içerisinde led ekranı kullanarak en az 10 kişiye sunum yapmak

mümkün olacaktır.

MBM eğitim etkinliklerinde, aşağıdaki konular hedef kitleye bağlı olarak uygun araçlar eşliğinde

sunulabilir:

• Enerji kimlik belgesi ve BEP-TR II yazılımı

• Yeşil bina yönetmeliği

• HAVAC, ısıtma, vs. gibi enerji verimli ekipmanlarla binaların enerji verimli hale getirilmesi

için yenilenmesi

• Bina zarfındaki enerji kaybı ve denetimlerde termal kameraların kullanılması

• Bina yalıtım faydaları (maliyetleri ve diğerleri), materyalleri ve yöntemleri

• Enerji verimli aydınlatma ve enerji verimli teknolojiler

• Binalarda yenilenebilir enerji kullanımı

6.5. Sürdürülebilirlik

MBM'nin sürdürülebilirliği aşağıdaki ana etmenlere bağlıdır:

Bakanlığın yüksek destek sağlaması;

Program, finansman ve personel desteği sağlamak için Bakanlığın (veya müsteşarın) himayesi

altında yürütülmelidir. Uzun dönem bir programa sahip olabilmek adına MBM, Bakanlığın

önceliklerinden biri olmalıdır.

Bakanlık, MBM programını ve hedeflerini tanıtmak, daireler ve il ofisleri arasındaki sorumlulukları

tanımlamak, eğitmenleri seçmek, eğitmenlerin ücretlerinin nasıl ödeneceğini belirlemek ve araç ve

ekipmanlarla ilgili diğer idari sorunları açıklığa kavuşturmak için bir iç genelge yayınlamalıdır.

Ayrıca, GIZ ve Bakanlığın sorumlulukları tanımlayan bir protokolü, Bakanın imzası ile imzalaması

önerilmektedir.

STK'lar ve sektördeki şirketler ile ortaklık kurulması

Yukarıda da bahsedildiği gibi, yatırım maliyetlerinin yanında; personel maaşı da dahil işletme

maliyetleri, aracın yakıtı, yıllık vergiler, ruhsatlandırma, sigorta ve bakım maliyetleri gibi MBM'nin

başka birçok maliyeti bulunmaktadır. Tek başına hükümet finansmanı da özel sektör finansmanı da

zaman ilerledikçe istikrarlı olmayacaktır. Hükümetin öncelikleri değişebilir, bu durumda MBM

duraksayabilir. Hem hükümet kaynaklarını hem de özel sektör finansmanını kullanan melez

modeller, uzun dönemdeki başarıyı artıracak, sürdürülebilirlik sağlayacaktır.


Ekim 2017

Sayfa -- 33 --

Bazı farkındalık artırma etkinlikleri kapsamında Bakanlığın halihazırda İMSAD, İZODER,

ENVERDER gibi bazı derneklerle ortaklığı bulunmaktadır. Ortaklar tarafından yürütülecek

görevleri tanımlayan bir protokolün imzalanması ile MBM faaliyetlerinin bu ortaklıklara

dahil edilmesi mümkündür.

MBM programının yürütülmesi

MBM programının idaresinden ve işletmesinden sorumlu, buna özel atanmış personel

bulunmalıdır. Tüm işletmeden, belediyelerin ve diğer potansiyel ortakların taleplerini

programlamaktan ve kurumlardan sorumlu olacak, başlangıçtaki donanım iyileştirmeyi gözetecek,

yükümlülük ve sigorta konularıyla ilgilenecek bir proje yöneticisinin bulunması gereklidir.

ÇŞB personelinin iş hacminin yükselmesi riskini önlemek için bir eğitmen havuzu bulunmalıdır.

Kaçınılmaz olarak, merkez ve il müdürlüklerindeki personel sayısı kısıtlıdır ve genellikle birden

fazla görevleri bulunur. Bu engellerin yarattığı etkileri ortadan kaldırmak için, meslektaşlara

dayatılan talepleri asgari seviyeye indirecek, destekleyici bir çalışma grubu çerçevesi, bir proje

yöneticisinin sorumluluğu altında oluşturulmalıdır.

Dahası; ulusal, il ve belediye seviyelerindeki yetkin düzenleyici ve uygulayıcı kuruluşlar arasında

koordinasyon sağlanabilirse, MBM'nin etkisi daha da büyük olacaktır. Yetkin paydaşlar arasındaki

koordinasyon da kamu ilişkileri ve medya kampanyaları ile sağlanmalıdır.

Ekipman ve araç sürdürülebilirliği

Araç, aksesuarlar ve aletler Türkiye'de üretilecek veya Türkiye'den satın alınacaktır. Bunlara zarar

gelmesi durumunda bu sorun, yerel şirketlerle işbirliği yapılarak aşılabilecektir. Ayrıca, hem araç

hem de araç içerisindeki ekipman için MBM'nin sigortası da oldukça yararlı olacaktır.

Ayrıca, depolama araçlı park etme de, araç için çok daha güvenli olacak olan, Bakanlığın her bir

ildeki tesislerinde olacak şekilde ayarlanacaktır.

6.6. MBM'nin hukuki boyutları

MBM özel bir ruhsat gerektirir ve yılın belirli dönemlerinde, günün belirli saatlerinde

umumi yollara çıkmasını engelleyen kısıtlamalar bulunmaktadır.

Ancak, pazara sürme usulüne göre tüm ruhsatlar, modifikasyonu yapacak olan şirket tarafından

alınacaktır. Eğer MBM'nin Görev Tanımı bu şartı kapsıyorsa, bu işlemin Bakanlık tarafından

yürütülmesine gerek yoktur.

Araç Uygunluk Belgesi

Araç uygunluk belgesi temel manada, araçların karayolu için uygunluklarının kontrol edilebildiği

bir uygulamadır. Yeni araçlar varlıkları, güvenliği ve çevresel etkileri gibi konularda birtakım yol


Ekim 2017

Sayfa -- 34 --

testlerine tabi tutulurlar. Benzer şekilde, ithal edilen aracın Türk karayollarına uygunluğu, herhangi

bir konuda kontrol edilmesi gereken en önemli hususlardan biridir.

Türkiye'de araç ve araca bağlı yapılarda teknik değişiklikler veya bunlara bağlı modifikasyonlar,

Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik'e (AİTM) göre uygulanmaktadır.11 Bu

yönetmelik Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düzenlenir ve Türk Standartları

Enstitüsü (TSE), konuyla ilgili kontrolleri sağlamak için görevlendirilmiştir.

İthal edilen araçlar, AİTM Yönetmeliği'ne göre TASİŞ (Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tasfiye İşleri

Genel Müdürlüğü) tarafından düzenlenmelidir.

Bu ayarlama için "Karayolu Uygunluk Belgesi", AİTM Münferit Araç Uygunluk Belgesi" ile

oluşturulmalıdır. Tescilli olmak için gerekli olan bu belgeler (araç modifikasyonu tasarım projesi ve

diğer belgeler) Serbest Mühendis Müşavir (SMM) tarafından hazırlanır. Daha sonra bu belgeler,

ilgili talimatlara12 uygun olarak TSE tarafından onaylandıktan sonra araç sahiplerine verilir.

TSE'nin çevrimiçi web sitesinde, AİTM yönetmeliğindeki13 alınması gereken belgeler için olan

prosedürleri içermektedir.

Özel Yol İzin Belgesi

Araçların, yol yapılarına zarar vermeden taşıma işlemlerini tamamlamaları için güvenli bir şekilde

yol gösterecek olan, yüklü veya yüksüz araçlarda zorunlu boyut sınırları Trafik Yönetmeliği Madde

128'de belirtilmiştir.

Karayolları Trafik Yönetmeliği Madde 128 (g)'ye uygun olarak13:

a. Karayollarında sürekli trafiğe çıkmanın gerekli görüldüğü durumlarda her bir araç, yarı

römorklu araç veya katarın rotası ve taşıma sınırını belirtmek gereklidir,

b. Yalnızca karayollarında trafiğe çıkma durumlarında, bu işe atanacak olan araç, yarı

römorklu araç veya katarın rotasının, taşımacılık koşullarının ve taşımacılık süresinin

belirtilmesi ve Özel Yük Taşıma İzin Belgesi'nin veya Özel İzin Belgesi'nin her bir çıkış için

alınması gereklidir.

Yine, Karayolları Trafik Yönetmeliği Madde 128 (h)'ye göre, tescilli olsun veya olmasın ağırlıkları

ve/veya boyutları yasal sınırların üzerinde olan araçların, yarı römorklu araçların, traktörlerin, iş

makinelerinin ve benzerlerinin sicil kaydı için Karayolları Genel Müdürlüğü'nden bir Özel İzin

Belgesi alınması gerekmektedir.

11 Araçların İmal, Tadil Ve Montajı Hakkında Yönetmelik, 26.10.2016 tarihli 29869 sayılı Resmi Gazete 12 Araç tadilat İnceleme ve Onay Yönergesi 13 Karayolları Trafik Yönetmeliği, 18.07.1997 tarihli 23053 sayılı Resmi Gazete, www.mevzuat.gov.tr, Değişik: 17.04 .2015 tarihli 29329 sayılı Resmi Gazete

http://www.mevzuat.gov.tr/


Ekim 2017

Sayfa -- 35 --

6.7. Konsept Alternatifleri, MBM için Olası Yapıları Gösterir

Uluslararası örneklerin yanında, Türkiye'de düzenlenen diğer tanıtım turlarında da görüldüğü gibi

MBM için birçok alternatif konsept bulunmaktadır. Çeşitli araç tipleri ABD, Kanada, Avrupa ve

Türkiye'deki mobil birimler için seçilmişlerdir. Mobil birimleri ararken kapalı kasa kamyon,

karavan, yolcu otobüsleri, römorklar ve traktör-römork kombinasyonları gibi birçok olasılıkla

karşılaştık. MBM'nin masrafları, sergi alanı, mobilitesi, tasarım esnekliği, vs. gibi farklı boyutlarını

da düşünerek değerlendirmemizin odağını otobüs ve römork alternatiflerine çevirdik.

Her ne kadar çoğu kısa dönem bir program olarak planlansa da, ABD'de bir karavana (konteynır,

karavan tipi) yatırım yapmış olan her bir kamu hizmeti lojistik ve aşırı yıpranma problemleri,

günün belirli saatlerinde bu karavanları kamu yollarına çıkarma yasağı, beraberinde gelen yüksek

taşıma fiyatları ve refakat edecek araç gerekliliği gibi sorunlarla karşılaşmıştır. Ayrıca, güvenli bir

zemin üzerinde durmadığı takdirde rüzgar ve değişen ağırlık, karavanların dengeleri için risk

yaratmaktadır.

Yine ABD'de traktör-römork kombinasyonlarını kullanan şirketler başarıya ulaştılar ve bu

şirketlerin birimleri güzel bir şekilde tasarlandı. Ancak bunların geliştirme, işletme ve bakım

maliyetleri daha da yüksektir. Sözleşmeli taşımacıların özel ruhsatı ve prim ücreti bulunmaktadır.

Bu araçların boyutu bazı yollarda ve bazı sergi alanlarında yasaklı olabilmektedir. En etkileyici

avantajları ise traktörün bozulması halinde römorkun bir başka traktör tarafından çekilebilmesi ve

yine de sergilenebilecek olmasıdır.

Ayrıca içerisine kamyonetlerin, kapalı kasa kamyonların ve otobüslerin de dahil olduğu,

kendiliğinden çalışan birimler üzerinde yapılan çalışmalarda büyük başarılar ve uzun vadeli

sonuçlar elde edilmiştir. Bu birimler şirket sürücüsü tarafından kullanılabilirler; bu nedenle işletme

masrafları daha düşüktür, bakımları daha vaktinde yapılır ve lojistik açıdan daha az sorunla

karşılaşırlar. İkinci el fiyatları, bakımı, sigortası, sürüşü ve sergilemesi daha ucuzdur. Ancak bir

bozulma yaşanırsa proje geçici bir süreliğine görevini yapamaz hale gelebilir.

Aracın tipi ne olursa olsun, serginin tasarımı kendi kendine yapılan bir tur için müsait olmalıdır.

Projenin eğitim hedeflerini gerçekleştirmek ve trafik akışı kısıtlamalarını azaltmak, herhangi bir

yetmezliği bulunan ziyaretçiler için erişimi kolaylaştırmak ve ziyaretçiler ile personelin güvenliğini

sağlamak için sergi alanının yeterli büyüklükte olması gerekmektedir.

Karayolları Trafik Yönetmeliği Madde 128'e göre azami 2,55 metre genişliğinde (figorifik araçlar

için 2,60 metre) ve 4 metre yüksekliğindeki araçlar Türkiye karayollarında seyredebilir. Bu ölçüler,

kamyon (uzunluğu 13,65 metre olan yarı römorklular) da dahil yarı römorklu araçlar için 16,50

metre, iki dingilli otobüsler için 13,50 metre ve çok dingilli (ikiden fazla) otobüsler için ise 15

metredir.

Çalışma, MBM'nin yapı türünü belirlemek için otobüs ve traktör-römork alternatiflerine

odaklandı.


Ekim 2017

Sayfa -- 36 --

Toplu taşıma için kullanılan alçak zeminli belediye otobüslerinin fiyatları, iç yükseklikleri ve inme-

binme konusunda sağladıkları kolaylık nedeniyle Türkiye'de üretilen otobüsler arasında MBM için

en uygun otobüs seçeneği olacağı görülmüştür. (Sıfır kilometre yolcu tipi otobüs, belediye

otobüslerinden en az %10-20 daha pahalıdır. Bir yolcu tipi otobüsün ortalama iç yüksekliği 2,10

metre iken bir belediye otobüsünün iç yüksekliği 2,30 metredir.)

Her ne kadar Karayolları Trafik Yönetmeliği Madde 128'e göre iki dingilli otobüsler için azami

uzunluk 13,50 metre olsa da, Türkiye'deki bir firma haricinde 12 metreden uzun otobüs üretimi

yapan başka otobüs üreticisi bulunmamaktadır. Bu nedenle tam sunum ve duvar bölümlerinin

hesaplamasında otobüsün uzunluğu, genişliği ve yüksekliği sırasıyla 12 metre, 2,55 metre ve 2,3

metre olarak alınır.

Ayrıca, yapılan araştırmalar ve elde edilen bilgiler ışığında tek tarafın genişletildiği sistem yalnızca

otobüslere uygulanmıştır. Bunun nedeni ise kapılar ile dingiller ve genişletilen kısım arasındaki

mesafenin uzunluğunun 4 metreyi, derinliğinin 1,5 metreyi ve iç yüksekliğinin ise 2,1 metreyi

geçmemesi gerekmesidir. Dahası, araç tipi onay belgesi alan firmaların ve bu tip otobüs genişletme

işlemleri için bulunan referansların sayısı Türkiye'de oldukça kısıtlıdır (bir veya ikiyi geçmez).

Diğer firmaların tek bir araç için araç tipi onay belgesi almaya yanaşıp yanaşmayacakları belli

değildir.

Traktör-römork kombinasyonları konusuna gelindiğinde ise genellikle Türkiye'de iki taraflı

genişletmelerin 8 metre uzunluğa, 1,25 metre derinliğe ve 2,5 metre iç yüksekliğe kadar yapıldığı

öğrenilmiştir. Her ne kadar römorkların mevcut iç yüksekliği 3 metre olsa da, tavandan ve zeminin

altındaki depolama alanlarından geçen havalandırma, ısıtma ve soğutma kanalları nedeniyle

üreticiler iç yüksekliği 2,60 metre olan römork sağlayabilirler. Ayrıca MBM'nin içine konulması

planlanan araçlara bağlı olarak römorkun uzunluğunun 7 metreye çıkarılabileceği

düşünülmektedir. Kamyon-römorkların sergi alanı, otobüslerinkinden iki kat daha büyüktür. Bu

nedenle etkili bir sergi ve eğitim için, kamyon-römorkların avantajı daha büyüktür.

Sistemin tüm genişletilebilir kısımları hidrolik motorla çalıştırılır.

Tüm bu varsayımlar doğrultusunda, muhtemel sergi alanları Tablo 4'te gösterilirken maliyet, sergi

alanı, mobilite, tasarım esnekliği gibi tüm turumlar için araç seçeneklerinin karşılaştırılması ise

Tablo 5'te verilmiştir.

Tablo 4: Otobüs ve römorkun Sergi Alanı kıyaslaması

Tür Sunum Alanı m2

En fazla İç Duvar alanı m2

En fazla Çizim

Normal Alçak Zeminli

Belediye Otobüsü

hyaklaşık=2,3 m

26,25 54,05


Ekim 2017

Sayfa -- 37 --

Genişletilmiş Alçak

Zeminli Belediye

Otobüsü

hyaklaşık=2,3 m

hgenişletilmiş=2,1 m

31,50 58,50

İki taraftan

genişletilebilir yarı

römork

hyaklaşık=2,6 m

hgenişletilmiş=2,5 m

50,00 94,30

* he= aracın genişletilen kısmının iç yüksekliği.


Ekim 2017

Sayfa -- 38 --

Tablo 5: MBM Alternatiflerinin Karşılaştırması

Artılar Eksiler Maliyetler

Otobüs - Otobüsün boyutları römorktan daha

küçük olduğundan şehir merkezlerindeki

seyahatler konusunda esneklik sunar.

- Kısa süreli sergilerde otobüsün mobilite

avantajı vardır.

- Gündüz vakitlerinde seyre çıkabilir ve

şehir merkezinde park edilebilir.

- Kendi kendine çalışan bir araç

olduğundan taşıma masrafı yoktur.

-

- Sergi alanı kısıtlıdır ve boyutları

sabittir. İçerisinde daha az yer vardır.

- Yüksekliği 2,30 metreye kadar çıkabilir.

- Sınırlı tasarım seçeneği sunar.

Kapıların ve pencerelerin tasarımı esnek

değildir.

- Otobüsün iç ve dış yüzeyleri satın

alındıktan sonra modifiye edilmelidir.

- Otobüsün tavanı, rüzgar türbini ve

güneş paneli gibi gösterim birimlerini

monte etmek için yeterince sağlam

değildir.

- Trafik yönetmeliğine göre kamu

kuruluşlarına ait olan araçların belirli bir

yaştan itibaren (15 yaş üstü) trafiğe

çıkmaları yasaktır.

Ticari araç sürücü belgesine sahip olan

bir sürücü görevlendirilmelidir.

- Aracın bozulması projeyi geçici olarak

görevini yapamaz hale getirebilir.

- Başlangıç yatırım miktarı, römorka

kıyasla daha yüksektir.

- MEB için ikinci el bir otobüs

kullanılıyorsa, aşırı yükleme olması

durumunda ilerleyen zamanlarda motor

problemleri yaşanabilir.

Başlangıç yatırım

miktarı, römorka

kıyasla daha yüksektir.

- Ancak, hükümetin

araç yaşına dair

kuralına uyması

halinde ikinci el otobüs

daha ucuzdur.

- Yeni bir otobüsün

maliyeti

700.000-800.000

TL'dir

- Markasına ve

modeline bağlı olarak

ikinci el bir otobüsün

maliyeti 90.000-

150.000 TL

tutarındadır.

- Modifikasyon

300.000-400.000 TL'ye

mal olur.

(yüksek maliyeti

nedeniyle yeni bir

otobüs almak mantıklı

bir seçenek değildir.)

Römork - Otobüsle kıyaslandığında, boyut

açısından sergi alanı kısıtlı değildir.

- İç yükseklik 2,60 metreye kadar

çıkabilir. Römorkun duvarlarının iç ve

dışında daha fazla alan vardır.

- İhtiyaca göre tasarlanabilir ve

üretilebilir. Kapıların ve pencerelerin

tasarımı esnektir.

- Uzun süreli sergiler için uygundur.

- Bir traktör ile her yere götürülebilir.

Traktörün bozulması halinde başka bir

traktör ile sürülebilir.

- Yapı olarak daha dayanıklıdır, yüksek

yük taşıma kapasitesi vardır. - Römorkun

tavanı, rüzgar türbini ve güneş paneli gibi

gösterim birimlerini monte etmek için

yeterince sağlam değildir.

- Tasarım alternatifleri, ziyaretçilerin ve

personelin iki yönlü trafik akışını

kolaylaştırmak ve kalabalığı önlemek

- Gündüz vakitlerinde şehir içinde seyre

çıkamaz.

- Kısa süreli sergilerde mobilitesi

kısıtlıdır.

- Kullanılmadığı zamanlarda şehir

merkezlerine park edilemez.

- Daha fazla manevra alanına ihtiyaç

duyar. Park alanı, sergi faaliyetinin

gerçekleştirilmesinden önce planlanmalı

ve ayarlanmalıdır.

- Sergi için otobüs modelinden daha

büyük bir alana ihtiyaç duyar.

- (Tüm vergiler

dahilken) Kamyonun

maliyeti yeni bir

kamyon için 300.000-

500.000 TL'dir.

- İkinci elin maliyeti

80.000-150.000 TL'dir.

- Römorkun üretim

maliyeti (EV araçları

hariç) yaklaşık

650.000-850.000

TL'dir.

(her durumda, yüksek

yatırım maliyeti ile sık

kullanılmaması ve

sürücü ile teknisyen

eksikliği nedeniyle

traktör satın almak

mantıklı değildir)

- Bir traktörün, bir


Ekim 2017

Sayfa -- 39 --

adına, daha yeterli sergi alanlarıdır.

- Ayrıca, yaklaşık 30 kişilik kalıcı bir sergi

ve seminer alanı olarak da kullanılabilir.

- Ziyaretçiler için çok daha çekicidir.

sürücü ve bir teknisyen

ile aylık olarak

kiralanmasının

maliyeti yaklaşık

25.000-30.000 TL'dir.

Sonuç Daha fazla sergi alanı, tasarımındaki esneklik, traktörsüz düşük

başlangıç maliyeti, çekilmesinde herhangi bir traktörün

kullanılabilmesi, güneş panellerinin taşınabilmesi için daha

dayanıklı olması gibi römorkun birçok avantajı bulunmaktadır.

Ancak, kamyonun kiralanma maliyeti bazı durumlarda Bakanlık için

sorun yaratabilir.

6.8. Yatırım ve İşletme Maliyeti Çerçevesinde MBM Alternatiflerinin Maliyet

Tahminleri

Mülkiyet, işletme koşulları ve MBM'nin araçlarına dair maliyet tahminleri sırasıyla Tablo 6, 7 ve

8'de verilmiştir. MBM Alternatiflerinin Maliyet Tahminlerinin Özeti ise Tablo 9'da gösterilmiştir.

Tablo 6'da da görüldüğü üzere;

otobüs Bakanlığa aitse ve Bakanlıkça işletilirse,

o tüm modifikasyonlar ve EV araçları da dahil olmak üzere yeni otobüsün toplam

maliyeti yaklaşık 1.288.500-1.688.500 TL'dir14.

o tüm modifikasyonlar ve EV araçları da dahil olmak üzere ikinci el otobüsün toplam

maliyeti yaklaşık 678.500–838.500 TL'dir15.

römork ve traktör Bakanlığa aitse ve Bakanlıkça işletilirse,

o tüm modifikasyonlar ve EV araçları da dahil olmak üzere römork ve traktörün

toplam maliyeti yaklaşık 1.238.500– 1.638.500 TL'dir15.

o tüm modifikasyonlar ve EV araçları da dahil olmak üzere römorkun ve ikinci el

traktörün toplam maliyeti yaklaşık 1.018.500–1.288.500 TL'dir15.

Ancak her durumda, yüksek yatırım maliyeti ile sık kullanılmaması ve sürücü ile teknisyen

eksikliği nedeniyle kamyon satın almak mantıklı değildir.

otobüs Bakanlığa aitse ve dış kaynaklı hizmet alımı ile işletiliyorsa,

o tüm modifikasyonlar ve EV araçları da dahil olmak üzere ikinci el otobüsün toplam

maliyeti yaklaşık 1.000.000–1.160.000 TLdir15.

römork Bakanlığa aitse ve dış kaynaklı hizmet alımı ile işletiliyorsa,

o tüm modifikasyonlar ve EV araçları da dahil olmak üzere römorkun toplam maliyeti

yaklaşık 1.260.000–1.460.000 TL'dir15.

14

Hesaplamada döviz kuru 1€ = 4,2 TL, 1$ = 3,4 TL, 1 GRP = 4,68 TL olarak alınmıştır.


Ekim 2017

Sayfa -- 40 --

MBM'nin işletilmesi; Bakanlığın belirlenmiş programının uygulanması, römorkun şehirleri

ve fuar ile konferans gibi etkinlikleri gezmesi için hazırlıkların yapılması, sigorta, bakım, vs.

gibi zorunlu sorumlulukları belirterek römorkun (belirli bir sözleşme dönemi olan) üretim

sözleşmesine dahil edilebilir.

İşletme sözleşmesinin sonunda MBM, Bakanlık envanterine kaydedilmesi için Bakanlığa

devredilebilir. Bakanlıktan ek bütçe, EV sektöründeki şirketlerden sponsorluk, bölgesel

kalkınma ajanslarından finansman veya ulusal ve uluslararası fonlar gibi başka tür finansal

destek ile de MBM programı devam ettirilebilir.

kiralanmış, modifiye edilmiş otobüsün veya römork ve traktörün 12 aylık proje dönemi

boyunca 12 aylık kira sözleşmesiyle birlikte işletme durumu varsa,

o tüm modifikasyon ve EV araçları dahil toplam maliyet yaklaşık 1.030.000 TL'dir15.

Sözleşme döneminin sonunda MBM içerisindeki tüm araçlar çıkarılabilir ve

sözleşmeli şirket tarafından Bakanlık binası için kalıcı sergiye dönüştürülebilir.

Tablo 6: Araç maliyeti

ARAÇ Otobüs (TL)

Otobüs (€) Römork + Traktör (TL)

Römork + Traktör (€)

min. maks. min. maks. min. maks. Min. maks.

Başlangıç Maliyeti

Satın alım maliyeti(1) 700.000 1.000.000

166.667 238.095

300.000 500.000

71.429 119.048

Satın alım maliyeti - İkinci el(2) 90.000 150.000

21.429 35.714

80.000 150.000

19.048 35.714

Modifikasyon/Üretim maliyeti (3) 300.000 400.000

71.429 95.238

650.000 850.000

154.762 202.381

(I) Toplam Başlangıç Maliyeti (Satın Alım) 1.000.000 1.400.000

238.095 333.333

950.000 1.500.000

226.190 321.429

(II) Toplam Başlangıç Maliyeti (Satın Alım -

İkinci El) 390.000 550.000

92.857 130.952

730.000 1.000.000

173.810 238.095

(III) Toplam Başlangıç Maliyeti (Yalnızca

Römork)(4)

650.000 850.000

154.762 202.381

Kiralama Maliyeti

Aylık kiralama maliyeti(5) 50.000 65.000

11.905 15.476

65.000 65.000

15.476 15.476

Kiralama süresi (ay) 12 12

12 12

12 12

12 12

(IV) Toplam Başlangıç Maliyeti (Kiralama)(6) 600.000 780.000

142.857 185.714

780.000 780.000

185.714 185.714

(1) Vergiler dahil yeni otobüs/traktör maliyeti, römork dahil değildir.


Ekim 2017

Sayfa -- 41 --

(2) 5 yıllık ve daha eski, ikinci el otobüs/traktör modelleri, vergiler dahil.

(3) Rüzgar türbini, FV modülleri, bataryalar, dokunmatik ekranlar, paneller, gösterim setleri, marin jeneratör gibi tüm araç

ve ekipmanın profesyonel tasarım, yapım, fabrikasyon ve kurulumu; her çeşit kablolama ve tesisat; iç ve dış yüzey grafikleri;

aracın ısıtma ve soğutması, elektriği, sesi, güvenlik sistemi; gerekli tüm izinler ve ruhsatlar, vs. için tahmini anahtar teslim

maliyeti.

(4) Römorkun başlangıç maliyeti, modifikasyon/üretim maliyeti ve gerekli tüm izin ve ruhsatlar, vs. de dahil olmak üzere

tahmini anahtar teslim maliyeti.

(5) Modifikasyon/üretim maliyeti, çekici kamyon, sürücü, teknisyen ve tüm işletme masrafları dahil.

(6) Bu kiralama bedelleri en az 12 aylık kira sözleşmesiyle geçerlidir. 12 ay gibi daha kısa süreli sözleşmeler için bedeller

değişebilir. Bu sayılar iki yıllık sözleşme kapsamında bir yıllık maliyeti göstermektedir.

Tablo 7: 12 Aylık İşletme Maliyeti

İŞLETME MALİYETLERİ Otobüs/Römork + Traktör

(TL)

Otobüs/Römork + Traktör

(€)

İşletme (Dış Kaynaklı Hizmet Kullanımı) (1) (2)

Aylık işletme (Dış Kaynaklı Hizmet Kullanımı) maliyeti

30.000 7.143

Proje dönemi (ay) 12 12

(I) Toplam İşletme (Dış Kaynaklı Hizmet Kullanımı) Maliyeti

360.000 85.714

(Bakanlıkça) İşletme

Ruhsat, Sigorta ve Özel Ücretler (TÜV)

Ruhsat 5.000 1.190

Sigorta 5.000 1.190

Özel Ücretler (TÜV) 1.000 238

Ara Toplam 11.000 2.619

Seyahat Giderleri

Kişi sayısı (1 Sürücü ve 1 Teknisyen) 2

Yıllık Sergi Yeri Sayısı 25

Her bir yer için sergi günü sayısı 4

Yıllık mobil bilgi günü sayısı 100

Harcırah (Yiyecek + Barınma) 100

Ara Toplam 20.000 4.762

Maaş

Aylık Brüt Maaş 6.000 1.429

Ara Toplam 40.000 9.524

Yakıt

Yıllık km 10.000

100 km'de dizel motoru tüketimi (litre) 35

Dizel yakıt fiyatı (TL/litre) 5

Ara Toplam 17.500 4.167

Bakım ve beklenmeyen diğer maliyetler


Ekim 2017

Sayfa -- 42 --

Bakım maliyetleri 5.000 1.190

Beklenmeyen maliyetler 5.000 1.190

Ara Toplam 10.000 2.381

(II) Tam İşletme Maliyeti (3) 98.500 23.452

(III) Yalnızca Bakanlık tarafından dışarıdan satın alınacak mal ve hizmetleri kapsayan İşletme Maliyeti (4)

38.500 9.167

(1) Otobüsün/römorkun etkinlik için hazırlanması, sigortalanması, ruhsatlandırılması, yakıtı, bakımı, sürücü ve teknisyen maaşı ile yol ve barınma maliyetleri vs. dahil. (2) Araç modifikasyonunun maliyeti dahil değildir. (3) Tam işletme maliyeti: Personelin ve sürücünün maaşları ve seyahat masrafları, yakıt ve bakım, sigorta, güvenlik, vergi, vs. (4) Yakıt ve bakım, sigorta, masraflar (sürücünün ve diğer personelin maaşları ve personelin seyahat masrafları hariç)

Tablo 8: Enerji Verimliliği Araçlarının Maliyetleri

Araçlar

1. K

on

u

2. K

on

u

3. K

on

u

4. K

on

u

5. K

on

u

6. K

on

u

7. K

on

u

To

pla

m

Birim fiyat TL

Toplam fiyat TL

Toplam fiyat

€

1- Videolar

1 dakikalık video

1

2 3 3.000 9.000 2.143

3 dakikalık video 1 1 1 1

1

5 7.000 35.000 8.333

1. Ara toplam

8 44.000 10.476

2- Ekranlar

55" TSD (Dokunmatik Ekran) 1

1 2 8.330 16.660 3.967

65" Led TV

1 6.000 6.000 1.429

2. Ara toplam

3 22.660 5.395

3- Gösterim Setleri

PLC Gösterim Seti 1 1

1 3 15.000 45.000 10.714

Gösterim Seti (GS) (HAVAC) 1

1 300 300 71

GS (YE eğitim setleri) (3)

2

2 6.300 12.600 3.000

GS (aydınlatma)

1

1 7.000 7.000 1.667

GS (su verimliliği)

1

1 10.000 10.000 2.381

3. Ara toplam

8 74.900 17.833

4- Duvarlardaki Sergi Panelleri

SP 1 1

2 2 1 3 10 250 2.500 595

4. Ara toplam

10 2.500 595

5- Yazılım

HT/HA 5

5 5.000 25.000 5.952

5. Ara toplam

5 25.000 5.952

6- Uygulamalar

Güneş paneli ve rüzgar türbininden oluşan melez sistem

1

1 36.567 36.567

8.706

Işık (güneş) tüpü

1

1 1.170 1.170 279

6. Ara toplam

1 37.737 8.985

7- Ölçüm Ekipmanı

Termal kamera

1

1 1.260 1.260 300


Ekim 2017

Sayfa -- 43 --

Işıkölçer

1

1 500 500 119

7. Ara toplam 2 1.760 419

8- Halkla İlişkiler

Web sayfası 1

1 5.000 5.000 1.190

Basılı Hİ dokümanı 1

1 10.000 10.000 2.381

8. Ara toplam 1 15.000 3.571

9- Kesit Modeller ve Materyal Örneği (1)

KM

1 1

2

0

MÖ

1

1

0

9. Ara toplam 1 0

TOPLAM 1 223.557 53.228

TOPLAM 1 (Yuvarlatılmış) 250.000 60.000

10- Bina Modeli 80.000 19.048

TOPLAM 2 (Yuvarlatılmış)(4) 330.000 80.000

(1) Tüm bunların yerli tedarikçilerden ücretsiz olarak edinilebildiği varsayılmıştır. (2) Konulara dair detaylar sayfa 45-47 arasında sağlanmıştır. (3) Elzem değil ancak uluslararası MBM'lerde bu araç bulunuyor. Yalnızca 12.600 TL'dir. (4) Ekipmanın toplam maliyeti 60.000 Euro'dur. Bina modelinin maliyeti de eklendiğinde hesaplanan araç maliyeti

80.000 Euro olacaktır.

Tablo 9: MBM Alternatiflerinin Maliyet Tahminlerinin Özeti

Alternatifler Otobüs (TL) Otobüs (€)

Römork + Traktör (TL)

Römork + Traktör (€)

min. maks. min. maks. min. maks. Min. maks.

1. Tam Araç 1.a Bakanlığa ait ve Bakanlıkça işletilen yeni araç (otobüs/römork + traktör)

Araç maliyeti 1.000.000 1.400.000 238.095 333.333 950.000 1.350.000 226.190 321.429

EV Ekipman maliyeti (1) 250.000 250.000 60.000 60.000 250.000 250.000 60.000 60.000 İşletme maliyeti (yılda 100 iş günü olduğu varsayılmıştır) 38.500 38.500 9.167 9.167 38.500 38.500 9.167 9.167

Toplam 1.288.500 1.688.500 307.262 402.500 1.238.500 1.638.500 295.357 390.595

1.b Bakanlığa ait ve Bakanlıkça işletilen ikinci el araç (otobüs/römork + traktör)

Araç maliyeti 390.000 550.000 92.857 130.952 730.000 1.000.000 173.810 238.095

EV Ekipman maliyeti 250.000 250.000 60.000 60.000 250.000 250.000 60.000 60.000 İşletme maliyeti (yılda 100 iş günü olduğu varsayılmıştır) 38.500 38.500 9.167 9.167 38.500 38.500 9.167 9.167

Toplam 678.500 838.500 162.024 200.119 1.018.500 1.288.500 242.976 307.262 2. Bakanlığa ait ve dış kaynaklı hizmet alımı ile işletilen İkinci El Otobüs veya Modifiye Edilmiş Römork

Araç maliyeti 390.000 550.000 92.857 130.952 730.000 1.000.000 173.810 238.095

EV Ekipman maliyeti 250.000 250.000 60.000 60.000 250.000 250.000 60.000 60.000 İşletme maliyeti (yılda 100 iş günü olduğu 360.000 360.000 85.714 85.714 360.000 360.000 85.714 85.714


Ekim 2017

Sayfa -- 44 --

varsayılmıştır)

Toplam 1.000.000 1.160.000 238.571 276.667 1.340.000 1.610.000 319.524 383.810

3. Hem Araçların hem de tüm işletmenin dış kaynaklı olması Yıllık Kiralama Maliyeti(2) 600.000 780.000 142.857 185.714 780.000 780.000 185.714 185.714

EV Ekipman maliyeti 250.000 250.000 60.000 60.000 250.000 250.000 60.000 60.000

Toplam 850.000 1.030.000 202.857 245.714 1.030.000 1.030.000 245.714 245.714 (1) Bina Modeli maliyeti, EV Ekipman maliyetine dahil edilmemiştir. (2) Kiralama maliyeti en az 12 aylık kira sözleşmesi için geçerlidir. Genel not: Araç maliyeti, aracın kendisini ve proje amaçları için yapılan modifiyeleri içerir. Kırmızıyla işaretlenmiş üçüncü seçenek, Sonuç bölümünde de belirtildiği üzere bizim önerdiğimiz seçenektir.

Tablo 10: MBM'nin Alternatif Modellerinin Artıları ve Eksileri

Artılar Eksiler

Tam Araç

1a: Bakanlığa

ait ve

Bakanlıkça

işletilen Yeni

Araç

Projenin sonunda hem araç hem de içerisindeki EV ve YE ekipmanı Bakanlığa ait olacaktır. (Projenin somut bir çıktısı).

Mobil birim ayrıca gelecekte Bakanlığın başka projelerinde de kullanılabilir.

Kullanımı esnektir.

Bakım ihtiyaçları nispeten azdır.

İşletme için gerekli personel ve aracın yakıtı Bakanlığın kaynaklarından sağlanabilir.

EV farkındalığını artırma konusunda kapasite oluşturur ve tüm hedef gruplarla yakın işbirliğinde bulunur.

Taşıt Kanunu'na göre aracın mülkiyetinin alınması için araç T listesine kaydettirilmelidir.

Yatırım maliyeti yüksektir.

Araç sık sık kullanılmayacaksa ölü bir yatırım olabilir.

Sürücü ve teknisyen atanmasında sorunlar yaşanabilir.

Gerekli personelin atanması için Bakanlığın daireleri arasında koordinasyon olması gereklidir.

Yakıt ve diğer maliyetleri bulunmaktadır.

Faaliyetler sırasında özel güvenlik hizmetleri alınmalıdır.

Aracın özel modifikasyona ihtiyacı vardır.

Tam Araç

1b: Bakanlığa

ait ve

Bakanlıkça

işletilen

ikinci el araç

Projenin sonunda hem araç hem de içerisindeki EV ve YE ekipmanı Bakanlığa ait olacaktır. (Projenin somut bir çıktısı).

Mobil birim ayrıca gelecekte yapılacak projelerde de Bakanlık tarafından kullanılabilir.

Kullanımı esnektir.

Başlangıç maliyeti diğer alternatiflerden düşüktür.

İşletme için gerekli personel ve aracın yakıtı Bakanlığın kaynaklarından sağlanabilir.

EV farkındalığını artırma konusunda kapasite oluşturur ve tüm hedef gruplarla yakın işbirliğinde bulunur.


Aracın yaşı ve teknik durumu dikkatli bir şekilde incelenmelidir.

Daha fazla bakım gerektirir, garantisinin bitmiş olması maliyeti artırır.


Sürücü ve teknisyen atanmasında sorunlar yaşanabilir.

Gerekli personelin atanması için Bakanlığın daireleri arasında koordinasyon olması gereklidir.

Yakıt ve diğer maliyetleri bulunmaktadır.

Faaliyetler sırasında özel güvenlik hizmetleri alınmalıdır.


Ekim 2017

Sayfa -- 45 --

Artılar Eksiler

Aracın özel modifikasyona ihtiyacı vardır.

2. Bakanlığa

ait ve dış

kaynaklı

hizmet alımı

ile işletilen

İkinci El Araç

Makul bir maliyet alternatifidir.

Bakanlığa daha az sorumluluk düşmektedir.

Bakanlığın iş yoğunluğu nedeniyle uygulama programında hiçbir kesinti olmayacaktır. İhtiyaç durumuna göre hazırlanacak bir iş programı olacaktır.

Projenin sonunda hem araç hem de içerisindeki EV ve YE ekipmanı Bakanlığa ait olacaktır. (Projenin somut bir çıktısı). Mobil birim ayrıca gelecekte yapılacak projelerde de Bakanlık tarafından kullanılabilir.

(Otobüs baz alındığında) başlangıç yatırım maliyeti yeni araca kıyasla daha düşüktür.

Sürücü ve teknisyen ile yakıt giderleri işletici şirket tarafından karşılanır. Özel güvenlik hizmetleri işletici şirket tarafından karşılanacaktır.


Kapsamlı modifikasyon gerektirir (otobüs için).


Uygulanması esnek değildir.

Programın uygulanması ve araç ile bunun eklentileri için kapsamlı Sözleşme hazırlanmalıdır.

Bakanlık hiç işletme deneyimi kazanmaz.

Sözleşmeli şirket yakından izlenmelidir.

Tüm EV ekipmanları ve araç için sözleşmenin bitiminde devir süreci dikkatli yapılmalıdır.

3. Araçların

ve

işletmelerinin

dış kaynaklı

olması

Daha iyi bir maliyet alternatifidir.

Her şey şirket tarafından sağlandığı için Bakanlık için kolay bir çözümdür. İş programı Bakanlığın iş yoğunluğuna göre ve ihtiyaç doğrultusunda hazırlanacağından uygulama programında herhangi bir kesinti yaşanmayacaktır.

Sürücü ve teknisyen ile yakıt giderleri işletici şirket tarafından karşılanır. Özel güvenlik hizmetleri işletici şirket tarafından karşılanacaktır.

Tüm hukuki boyutlar, sigorta, ruhsat, garanti koşulları dış kaynaklı hizmet kullanımı ile sağlanacak ve işletilecektir.

Sözleşme döneminin sonunda MBM içerisindeki tüm araçlar çıkarılabilir ve Bakanlık içerisinde kalıcı bir sergiye dönüştürülebilir.

Uygulaması esnek değildir, sözleşmeye dayalı uygulamadır.

Sözleşmeli şirket yakından izlenmelidir.

Projenin sonunda Bakanlık yalnızca EV ve YE ekipmanına sahip olabilecektir.

Tüm EV ekipmanları ve araçları için sözleşmenin bitiminde devir süreci dikkatli yapılmalıdır.

Gelecek projelerde kullanılacak bir mobil birim olmayacaktır.

EV farkındalığını artırmak ve Bakanlığın işletme deneyimi kazanması açısından kapasite geliştirilemeyecektir.

Sonuç Bakanlığın, programın içeriğinin yönetilmesine ek olarak işletmeye dair yönetim

sorunlarıyla karşılaşmaması için MBM'nin sahibinin Bakanlık olması,

işletmesinin ise dış kaynaklı hizmet alımıyla yapılması önerilmektedir. Detaylar

bölüm 7'de verilmiştir. Sonuç


Ekim 2017

Sayfa -- 46 --

6.9. Aracın iç ve dış planlaması

MBM; farklı hedef kitlelere, etkinliklere ve Bakanlığın toplantılarda ve ortak görüşmelerde

dile getirdiği ihtiyaçlarına, uluslararası ve ulusal MBM örneklerine ve yerli teknoloji/üretim

imkanlarına uyabilmesi için değiştirilebilir olarak planlanmıştır. MBM için ana odak

konuları aşağıdaki gibidir:

Bina Enerji Kimlik Belgesinin Tanıtılması (BEP-TR) ve Yeşil Binalar (Su Verimliliği)

Bina Zarfı - Termal yalıtım ve pencereler

HVAC sistemlerinde EV ve ısı geri kazanımı

Enerji Verimli Aydınlatma Sistemleri ve ev aletleri

Bina Kontrol Sistemleri

Binalarda Yenilenebilir Enerji (YE)

Her bir konunun araçları arasında şunlar vardır:

Gösterim setleri, kesit modeller, PLC destekli paneller, videolar, basılı belgeler gibi

görsel araçlar

Isı yalıtım materyali, düşük salım özelliği olan (low-e) cam, vs. gibi materyal örnekleri

Yazılım temelli araçlar, enerji tüketimi, su tüketimi, enerji tasarrufu, vs. gibi basit

hesaplamalar için hesaplama araçları, dokunmatik ekranda, simülasyonda, vs. hızlı

testler

Güneş FV panel ve rüzgar türbini vs. gibi gerçekten işe yarayan küçük uygulama

örnekleri

Bilgi kaynağı olarak: ÇŞB ile ETKB'nin daha önce gerçekleştirdiği ulusal ve uluslararası projeler

için, binalarda enerji verimliliği üzerine üretilen broşürler, kitapçıklar, el kitapları, kılavuzlar, web

sayfaları, bu aracın hazırlığında bilgi kaynağı olarak kullanılacaktır. Diğer ulusal (özellikle

sektördeki şirketlerin tanıtım materyalleri) ve uluslararası kaynaklar da ayrıca

değerlendirilecektir.

6.9.1. MBM'nin dış görünümü ve dış birimleri

MBM'nin elektrik ihtiyacının bir kısmını karşılamak için 1 kW Güneş FV Paneli ve 400 W rüzgar

türbininden oluşan bir melez sistemin MBM'nin tavanına kurulması planlanmıştır. Ayrıca,

binalarda gün ışığı kullanma yöntemlerinden biri olan bir güneş ışığı tüpünün, MBM'nin

içerisindeki aydınlatma eğitimi için tasarlanmış olan karanlık odanın gösterimi ve aydınlatılması

için aracın tavanına kurulması planlanmıştır.


Ekim 2017

Sayfa -- 47 --

Meles Sistem'deki rüzgar türbini, MBM'nin taşınmasında kolaylık sağlamak için tavanda iç içe

geçmeli veya katlanabilir olarak tasarlanacaktır. Ayrıca, güneş FV paneller de MBM'nin tavanında

katlanabilir olarak tasarlanacaklar. Melez sistemin bataryaları, MBM'nin zemininin altında uygun

bir yere yerleştirilecektir.

Genişletilmiş Otobüs

İki Tarafı Genişletilmiş Römork

Şekil 1: Alternatif Araçların Dış Görünümü

6.9.2. MBM'nin iç görünümü ve Konuların içerikleri ile ilgili araçlar

Herhangi bir serginin tasarımı, bunu geliştiren kişilerin estetik zevklerine bağlıdır. Bu nedenle

renk seçimleri ve tasarım detayları; enerji ve enerji verimliliği danışmanlarından, araç

modifikasyonu teknik ekibinden, tasarımcı ve grafik uzmanlarından, bilişim teknolojileri temelli

modeller ile gösterimler için yazılım uzmanlarından ve medya/halkla ilişkiler uzmanlarından

oluşan proje takımın seçimlerine kalmaktadır. Ancak, tasarımın diğer boyutları MBM'nin başarısı

üzerinde etkilidir ve bu nedenle bu boyutlar aşağıdaki gibi dikkatlice değerlendirilmelidir:

MBM'nin hedeflerini gerçekleştirmek ve trafik akışı kısıtlamalarını azaltmak, ziyaretçilerin

erişimini kolaylaştırmak ve ayrıca ziyaretçiler ile personelin güvenliğini sağlamak için sergi

alanının yeterli büyüklükte olması gerekmektedir.

Sergi alanı kullanımını optimize edin. Negatif alana dikkat edin; diz seviyesi ile baş

üzerindeki kısım arasındaki ekran alanını kullanın. Tasarımı daha ilgi çekici hale getirmek

için doğrusal sunumları ve trafik modelini aşırı kullanmaktan kaçının.

Var olan ekranların tamirleri ile eski ekranların tekrar tasarlanması veya yenilenmesi

sürecini, tüm sergiyi sökmek zorunda kalmadan sürdürebilmek için her bir ekran için

modüler bir tasarım ve yapım şekli tercih edin.


Ekim 2017

Sayfa -- 48 --

Gürültü azaltan, bakımı kolay olan ve sergiyi keyifli hale getirecek duvar ve ekran alanlarını

seçin. Gürültüye neden olan ve parlayıp parmak izlerini belli eden, yansıyan sert

yüzeylerden kaçının.

Tavan penceresi/güneş tüpü gibi yöntemlerle gün ışığını kullanın veya ekranlara güç

gitmediğinde genel tasarım ile birime erişimi iyileştirmek için yardımcı aydınlatma kurun.

Görme bozukluğu olan ziyaretçiler için uygun metin ve grafikler kullanın, ancak grafik

ekranında aşırı metin kullanımından kaçının. Ziyaretçilerin sergileri daha iyi anlamalarını

sağlamak adına, evlerine götürüp boş zamanlarında okuyabilecekleri basılı materyal

sağlayın. İlgiyi ve dikkatin sürekliliğini sağlamak için interaktif ekranların kullanımlarının

kolay olmasına ve kısa sürmesine, böylelikle herkese yeterince kullanma şansı sunup trafik

sıkışıklığını azaltmaya dikkat edin.

Mümkün olacak en geniş kitleye ulaşmak adına dersler, denetimler, oyunlar ve küçük

sınavlar, ses kayıtları ve görsel sunumlar için interaktif yazılımları serginize dahil edin.

Tüm ekranların, özellikle bilgisayar veya görsel-işitsel ekipmanları olanların, eğitim birime

sağlam bir şekilde takıldığından, seyahat veya kullanım sırasında yerinden

oynamayacağından emin olun.

İklimlendirilmiş hava kaybını azaltmak için girişe ve çıkışa şeffaf vinil kaplama yerleştirin.

MBM'nin içi, bölüm 6.9'da bahsedilen ana odak noktaları için gerekli olan araçlar da dahil yedi

binalarda enerji verimliliği konusu için tasarlanmıştır. Bu konular sırasıyla Enerji Kimlik Belgesi,

YE, Aydınlatma, Bina Zarfı, HVAC, Yeşil Binalar ve Binalarda Enerjinin Verimli Kullanımıdır.

Bunlardan ilk altısı; ısıtma, sıcak su, havalandırma, soğutma, aydınlatma, vs. gibi binalardaki enerji

kullanımıyla ve Bina Enerji Kimlik Belgesi'ne bağlı olarak (BEP-TR) binanın enerji ihtiyacının

kojenerasyon sistemi, ısı pompası ve yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması ile ilgilidir.

Sonuncusu ise kullanıcıların binalarda verimli enerji kullanmasıyla ilgili hususlara odaklanması için

planlanmıştır.

Binaların enerji verimliliği ile ilgili birçok sorununun olması nedeniyle tüm bu konular, Şekil 2'de

gösterildiği gibi en büyük sergi alanına sahip olan yarı römork seçeneği içerisinde resimle

gösterilmiştir.


Ekim 2017

Sayfa -- 49 --

Şekil 2: MBM'nin İç Görünümü

MBM'deki bütün araçların donanımı (sergi panelleri, dokunmatik ekranlar, kesit modelleri, vs.),

yazılımı (hesaplama araçları, hızlı testler, vs.) ve videoları vardır. Bu araçlarla ilgili tüm bilgiler

aşağıdaki tablolarda verilmiştir.

Bu araçların akronimleri ve kısaltmaları şunlardır:

Donanım

SP : Sergi Paneli

DE : Dokunmatik Ekran

KM : Kesit Model

MÖ : Materyal Örneği

ÖE : Ölçüm Ekipmanı

GS : Gösterim/Simülasyon Seti

Yazılım

HA : Hesaplama Aracı

HT : Hızlı Test

Video, film ve animasyon

V : Video

Tablo 11: Eğitim Konuları

1-a- Binalarda Enerji Kimlik Belgesi (EKB)

Araçlar Açıklamalar

1. 55" TSD

(Dokunmatik

Ekran)

Bilgi vermek ve video oynatmak için duvara monteli 55" TSD.

2. SP EKB'yi tanıtmak için grafik tasarım.

3. HA EKB'ye bağlı olarak binanın yıllık enerji tüketiminin otomatik hesaplanması.


Ekim 2017

Sayfa -- 50 --

4. HT-1 Okul çağı çocuklarının EKB konusunda farkındalığını artırmak için kendi

kendilerine yapabilecekleri bir test ve SSS.

5. HT-2 Yetişkinlerin EKB konusunda farkındalığını artırmak için kendi kendilerine

yapabilecekleri bir test ve Sıkça Sorulan Sorular.

6. HT-3

Politika belirleyenler/siyasi temsilciler/karar mercilerinin EKB konusunda

farkındalığını artırmak için kendi kendilerine yapabilecekleri bir test ve

Sıkça Sorulan Sorular.

7. HT-4 Yapı denetim uzmanlarının EKB konusunda farkındalığını artırmak için

kendi kendilerine yapabilecekleri bir test ve SSS.

8. Video 1 Var olan ve yeni yapılan binalar için EKB'yi tanıtan 3 dakikalık video.

1-b- Yeşil Bina (su verimliliği de dahil)

1. SP-1 Yeşil veya Sürdürülebilir Bina konseptini, EV ve su verimliliği bağlamında

tanıtan grafik tasarım.

2. Video 1 Enerji Verimliliği ve su verimliliği bağlamında Yeşil Bina hakkında bilgi

veren 3 dakikalık video.

3. GS Su verimliliğinin gösterilmesi için kurulmuş gösterim seti.

2. Bina Zarfı - Termal Yalıtım, pencereler


1. SP Çatısı, duvarları ve pencereleri da dahil, doğru bir şekilde yalıtımı yapılmış

bir evin grafik tasarımı ve yatay kesit görünüşü.

2. KM-1 Farklı tür pencere sistemlerinin kesit modelleri.

3. MÖ Bazı termal yalıtım materyallerinin çarşaf, battaniye, boru ve yalıtım ceketi

şekillerinde örnekleri.

4. Video 1 Yalıtımlı ve kötü yalıtımlı binalar arasındaki farkın vurgulandığı 1 dakikalık

video.

5. Video 2 Termal yalıtım uygulama adımları hakkında bilgi veren 3 dakikalık video.

6. ÖE Termal kamera

7. Stand Broşürler, kitapçıklar, kılavuzlar, vs. için stand.

3. HVAC - Isı Geri Kazanımı


1. GS-1

Isıtma sistemlerini ve bunların kontrollerini, Isı Paylaşım Sistemini,

Havalandırma ve Soğutma Sistemini gösteren grafik tasarım ile birlikte panel

tipi, senaryo bazlı PLC (programlanabilir lojik kontrolör) gösterim seti.

2. GS-2 Bir radyatöre sabitlenmiş termostatik radyatör vanası ve ısı pay ölçer,

toplayıcıya sabitlenmiş ısı ölçer.

3. KM-1 Yalıtılmış boru, oluk, vana, vs. üzerinde gösterim yapmak için kesit modeller.

4. SP-1 Enerji Geri Kazanımını tanıtan grafik tasarım.


Ekim 2017

Sayfa -- 51 --

3. HVAC - Isı Geri Kazanımı

5. SP-2 Mikro kojenerasyonu (CHP) tanıtan grafik tasarım.

6. Video 1 Eviniz için enerji tasarruf ipuçları veren 1 dakikalık video.

7. Video 2 Ofisiniz için enerji tasarruf ipuçları veren 1 dakikalık video.

5. Bina Kontrol


1. 55"

Dokunmatik

Ekran

Bilgi vermek ve video oynatmak için duvara monteli 55" TSD.

2. Stand Broşürler, kitapçıklar, kılavuzlar, vs. için stand.

3. GS-1

Oda termostatları gibi sensörler, CO2 sensörü, zamanlayıcı, model

pencereler, kapılar ve gölgelikler de dahil Bina Kontrol Sistemlerini tanıtan

grafik tasarım ile birlikte panel tipi, senaryo bazlı PLC (programlanabilir

lojik kontrolör) gösterim seti.

6. Yenilenebilir Enerji (YE)


1. FV+RT'den

(rüzgar

MBM'nin elektrik ihtiyacının bir kısmını karşılamak için 1 kW FV Paneli ve

400 W rüzgar türbininden oluşan bir melez sistemin MBM'nin tavanına

4. Aydınlatma


1. Karanlık

Oda

MBM'nin önünde veya arkasındaki uygun bir noktanın bir perde yardımıyla

ayrıldığı ve enerji verimli aydınlatma sistemlerinin uygulandığı yerlere

"Karanlık Oda" denmektedir.

2. Işık tüpü Binalarda gün ışığı kullanma yöntemlerinden biri olan bir ışık tüpünün

tanıtılması.

2. GS-1

Sensörlerin, parlaklık ayarlayıcıların, vs. dahil olduğu farklı tür ampullerin

ve aydınlatma kontrollerinin tanıtılması ve kıyaslanması için gösterim

setleri.

4. SP-1 Ampuller için Enerji Etiketlerini tanıtan grafik tasarım.

5. SP-2 Işık tüpü veya diğer gün ışığı kullanma seçeneklerini tanıtan grafik tasarım.

6. ÖE Işıkölçer

7. SP 3 Ev aletlerinin ve ofis ekipmanlarının Enerji Etiketlerini tanıtan grafik

tasarım.


Ekim 2017

Sayfa -- 52 --

6. Yenilenebilir Enerji (YE)

türbini) oluşan

Melez Sistem

kurulur.

2. 65" Led TV Bilgi vermek ve video oynatmak için duvara monteli 65" TV.

3. SP 1 Rüzgar türbininin ve FV'nin gerçek zamanlı ürettiği elektrik üretimini

gösteren dijital ekranlar ile basit grafik tasarımlar.

4. GS 1 FV'yi tanıtmak için Güneş Eğitimi Başlangıç Seti.

5. GS 2 Rüzgar enerjisini tanıtmak için Rüzgar Eğitimi Başlangıç Seti.

6. SP 2 Güneş Enerjisi Su Isıtma Sistemi'ni tanıtmak için grafik tasarım.

7. Video 1 3 tür ısı pompası hakkında bilgi veren 3 dakikalık video.

7. Bina Modeli


Model Bakanlığın hedefine göre detaylandırılacaktır.

6.10. Potansiyel İmalatçılar

Çalışmamız sırasında karşılaştığımız üreticilerin/şirketlerinin bazılarını aşağıda vermekteyiz. Fiyat

araştırmamız ağırlıklı olarak bu şirketlerin tekliflerine veya bu şirketlerle yapılan görüşmelere

dayanmaktadır. Bu durum, şirketlerin kalitesinin garanti edildiği anlamına gelmez. Başka birçok

şirketin bulunduğunu düşünmekteyiz.

Araç ve Römork

Dünya üzerinde birçok potansiyel üretici bulunmaktadır. EventRent, Schuler Fahrzeugbau GmbH &

Hudson Trailers gibi Avrupa'da bazı römork üreticileri bulunmaktadır. Aşağıdaki bağlantılardan

daha fazlası görüntülenebilir:

http://www.europages.co.uk/companies/trailer manufacturer.html

Ancak, MBM için özellikle yerel üreticilere odaklandık. Türkiye'deki bazı üreticiler aşağıdaki

gibidir:

1. Mobil Tanıtım İSTANBUL

2. Proje Yapım Bodrum/MUĞLA

3. Mobil Sahne İSTANBUL

4. Muratsan Treyler Dorse Damper Lowbed Römork Tanker Silobas Konteynır Sanayi Ltd Şti

Yenimahalle/Ankara

5. Man Otobüs

6. Mert Treyler Ostim/Yenimahalle/ANKARA

7. Altınordu Treyler Ltd. Şti. Kazan/ANKARA

http://www.europages.co.uk/companies/trailer%20manufacturer.html


Ekim 2017

Sayfa -- 53 --

8. Gürleşenyıl Trailer Kazan/ANKARA

9. Vera Metal Karatay/KONYA

10. Has TRAILER Döşemealtı/ANTALYA

11. Optima Technic ANKARA

Enerji Verimliliği Takım ve Araç İmalatçıları

1. Yıldırım Elektronik

2. EkoSolar

3. Deneysan

Video, Yazılım ve Grafik

1. Mos Bilişim

2. Emre Yıldız Ajans

3. Manyeto Bilgi Teknolojileri

4. Kreamark

İletişim Şirketleri

1. Niş PR Ajansı

2. Emre Yıldız Ajans

3. 2 K Ajans

4. PlanZ Media

7. Sonuç

Programın farklı yönleriyle Bakanlığın yapısı düşünüldüğünde, ayrıca GIZ projesinin Ağustos 2018

tarihinde sonlandırılacağı göz önüne alındığında, Bakanlık Programın maliyet yönetimi ve işletme

kısmında tek başına olacaktır, satın alım ve bir pilot aşaması uluslararası işbirliği projesi tarafından

sağlanabilecektir.

Bu nedenle, modelin ana maliyetlerinin ve işlemlerinin Ağustos 2018'e kadar mümkün olduğunca

GIZ Proje desteği ile tamamlanmasını önermekteyiz. Her iki seçenekte de projenin yatırım maliyeti

(%60'tan fazlası) GIZ desteği ile ödenecektir. İşletme, Bakanlık kaynaklarıyla Bakanlık tarafından

(MBM'nin Ağustos 2018 tarihinden önce hazır olması durumunda, birkaç aylığına GIZ tarafından)

devam ettirilecektir. Bakanlık, projenin sonunda benzer amaçlarla kullanılabilecek olan bir aracın

sahibi olacaktır.


Ekim 2017

Sayfa -- 54 --

Genel olarak; Bakanlığın, programın içeriğinin yönetilmesine ek olarak işletmeye dair

yönetim sorunlarıyla karşılaşmaması için MBM'nin sahibinin Bakanlık olması, işletmesinin

ise dış kaynaklı hizmet alımıyla yapılması önerilmektedir.

Bu model kapsamında, bir yıllık işletme dönemi çerçevesinde, araca ve bunun işletilmesine

dair iki alternatif bulunmaktadır:

A. En ekonomik ve kolay işletme: Otobüs

Bakanlığa ait ve dış kaynaklı hizmet alımı ile işletilen ikinci el otobüs,

Bu alternatifin toplam maliyeti, tüm modifikasyonlar ve EV araçları ile dış kaynaklı hizmet alımıyla

işletme de dahil olmak üzere 1.000.000-1.160.000 TL'dir.

Aracın ve EV araçlarının maliyeti 640.000-800.000 TL'dir ve GIZ tarafından

karşılanmalıdır.

Bakanlığın kendi kaynaklarıyla devam etmek istemesi halinde yıllık işletme masrafı

360.000 TL'den 38.500 TL'ye düşecektir (bunun nedeni personelin maaşının ve

seyahat giderlerinin Bakanlık tarafından karşılanacak olmasıdır).

Ayrıca otobüs için olan yıllık 360.000 TL'lik işletme maliyeti (ki bizim için yüksek

görünse de şirketlerin göstergeleri bu yöndedir), bu araçların yıllık kiralama

sözleşmelerinde seyahat günleri 100 gün alınarak veya önceden belirlenmiş seyahat

programı temelinde yapılacak olan özel bir sözleşme ile Bakanlık tarafından

düşürülebilir.

Otobüs modifikasyonunun kapsamı oldukça geniş olacaktır. Bu nedenle yeni bir otobüs

satın almak modifikasyon açısından makul değildir. Ancak, motoru ve diğer parçaları

garantili verebilecek olan bir şirketten ikinci el otobüs satın alınmalıdır.

B. Büyük sergi alanı ve kolay işletme: Römork

Bakanlığa ait ve dış kaynaklı hizmet alımı ile işletilen (çekici de dahil) römork,

Genel modifikasyonlar ve EV araçları* da dahil olmak üzere römorkun toplam maliyeti yaklaşık

1.260.000–1.460.000 TL'dir.

Aracın ve EV araçlarının maliyeti 900.000-1.100.000 TL'dir ve GIZ tarafından

karşılanmalıdır.

Aylık 30.000 TL maliyet göz önüne alındığında Bakanlık yıllık 360.000 TL işletme

maliyeti ödeyecektir. Ancak, yalnızca 100 gün olarak alınan seyahat gününü ya da

önceden belirlenmiş seyahat programını temel alan bir sözleşme ile yıllık maliyet

düşürülebilir.

Sonuç olarak, römork alternatifinin seçilmesini önermekteyiz. Her ne kadar ilk bakışta ikinci el

otobüs seçeneği daha ekonomik görünse de, Tablo 5'te de belirtildiği üzere römorkun sergi alanı,

tasarım esnekliği, traktörsüz düşük başlangıç maliyeti gibi birçok avantajı bulunmaktadır. Dahası,

kanunlar uyarınca otobüs bir araçtır, ancak traktörü olmayan römork bir araç değildir. Bu durumda


Ekim 2017

Sayfa -- 55 --

kullanılmadığı zamanlarda, yıllık vergi, yıllık araç muayene, hükümet araçlarındaki yaş sınırlaması,

vs. konularındaki işlemlerde kolaylık sağlanmış olacaktır.

Otobüs alternatifi, otobüsün motoru bozuk olduğunda kullanılamazken, römork herhangi bir

traktörle çekilerek kullanılabilir. Otobüsün sergi alanı olarak sabit ölçüleri vardır. Römorkun

yapısı, tavanında güneş panelleri ve rüzgar türbini taşımak için otobüse kıyasla daha sağlamdır.

Römork işletmenin tek dezavantajı, kamyon kiralama maliyetlerinin bazı durumlarda Bakanlık için

sorun yaratabilecek olmasıdır.

Römork ayrıca Bakanlığın bahçesine park edilebilir, kolaylıkla ve etkin bir şekilde kullanılabilir ve

başka herhangi bir şehri gezmediği dönemlerde Bakanlığa gelen kişiler tarafından ziyaret edilebilir.

Aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı TÜÇEV'in lider kuruluş olarak katılımını içeren hiçbir modeli

önermemekteyiz:

1. Sistemin içerisinde TÜÇEV'in bulunması, programın yönetilmesini daha karmaşık hale

getirecektir. Çalışmamız sırasında sorularımızı yöneltmek amacıyla TÜÇEV Yönetimi ile

görüşemedik. Sorumlu ÇŞB Daireleri ile TÜÇEV'in farklı yönetim seviyelerine (Daire

başkanı karşısında Müsteşar) sahip olduğunu düşünmekteyiz. Bu durum, Bakanlığın

içerisindeki hiyerarşi nedeniyle programın yönetiminde belirli sorunlar çıkaracaktır.

2. Projenin sorumluluğunu TÜÇEV'e vermek, Enerji Verimliliği ve Kurulumu Dairesi'nin bu

projeye dair yönetim gücünü ve ilgisini düşürecektir. Ayrıca, GIZ destekli programın amacı,

başta Enerji Verimliliği ve Kurulumu Dairesi olmak üzere Bakanlığa dair kurumsal kapasite

oluşturmaktır. Bu amaca ulaşılamayacaktır.

3. TÜÇEV'in MBM'ye benzer ölçekteki bir programı işletme ve yönetmeye dair hiçbir deneyimi

ve yeterli sayıda personeli yoktur.

4. MBM'nin bir motorlu araç olarak Vakıf'a bağışlanması durumunda, MBM'nin işletme

maliyetlerini karşılama konusunda belirtilen yasal kısıtlamalar nedeniyle sorun

yaşanacaktır:

5. Ayrıca, Taşınır Mal Yönetmeliğine15 göre, aracın GIZ tarafından Bakanlığa verilmesinden

sonra TÜÇEV'e devredilip edilemeyeceği kesin değildir. MBM'nin TÜÇEV'e devredilip

edilemeyeceğine Maliye Bakanlığı karar verebilir.

Bu proje oldukça kapsamlı, büyük maliyet boyutları olan bir projedir. ÇŞB işbirliğinde TÜÇEV

tarafından daha önceden yürütülen eğitim projelerinden farklı olduğundan, paylaşılacak olan

sorumluluklar da farklıdır. Bu sebeple, Bakanlık adına TÜÇEV'in MBM'yi yönetmesinin zor

olacağını düşünmekteyiz.

MBM'nin TÜÇEV olmadan işletilmesi açısından bakıldığında, Bakanlığın halihazırda çevresel

önlemler için Mobil Su ve Atıksu Analiz Laboratuvarı araçları bulunduğu bilinmektedir. Bu araçlar

15

Taşınır Mal Yönetmeliği


Ekim 2017

Sayfa -- 56 --

sahada test amaçları ile kullanılmaktadır. Bakanlık yetkililerinin karar vermesi/istemesi halinde

MBM; yakıt, park etme, bakım, sigorta, aracın sorumluluğu ve donanımı, ekipmanları ve sorumlu

bir sürücünün ve il ofislerine destek ekibi atanması konusunda benzer bir statüde olabilecektir.

ÇŞB'nin proje kapsamında ve sonrasındaki tüm bu talepleri karşılamak için yeterli kaynağı

mevcuttur.

Daha önce de belirtildiği gibi MBM projesi, ÇŞB'nin Enerji Verimliliği ve Kurulumu Dairesi

(Department of Energy Efficiency and Installation) tarafından yürütülecektir. MBM'yi etkili bir

şekilde kullanmak için ÇŞB daireleri arasındaki yakın işbirliği ve koordinasyon devam ettirilmeli ve

farkındalık yaratma, bilgi artırma, işletme, bakım ve yeterli personel sağlama konularında tüm

koşullar net bir şekilde açıklanmalıdır.

ÇŞB dairelerinin ve il ofislerinin desteğini almak ve MBM programına aktif katılımlarını sağlamak

için, üst düzey yönetimin bağlılığına ve programın "Bakanın" himayesi altında yürütülmesine

oldukça ihtiyaç duyulur. Bunun sağlanması için GIZ ve Bakanlığın, Bakanın imzası ile bir protokol

imzalaması önerilmektedir.

Bakanlık, MBM'nin binalarda enerji verimliliğini 1 (pilot) veya daha uzun süre gibi belirli süreleri

olan proje dönemlerinde daha geniş gruplara başarılı bir şekilde aktarması, tanıtması ve yayması

için, MBM'nin tasarlanma aşamasında bir çalışma programı ve iletişim stratejisi geliştirilmelidir.

Programın sürdürülebilirliği için Bakanlık, MBM programını ve hedeflerini tanıtmak, daireler ve il

ofisleri arasındaki sorumlulukları tanımlamak, eğitmenleri seçmek, eğitmenlerin ücretlerinin nasıl

ödeneceğini belirlemek ve araç ve ekipmanlarla ilgili diğer idari sorunları açıklığa kavuşturmak için

bir iç genelge yayınlamalıdır.


Ekim 2017

Sayfa -- 57 --

8. Ekler

Ek 1: Bilgi Kaynağı Olarak Kullanılabilecek, Çeşitli Projeler için Hazırlanmış

Belgeler

IPA PROJESİ, Binalarda Enerji Verimliliğinin Artırılması için Teknik Yardım


Ekim 2017

Sayfa -- 58 --


Ekim 2017

Sayfa -- 59 --

UNDP Projesi - Türkiye'de Enerji Verimliliğinin Artırılması

Bakanlığın Kütüphanesindeki Kılavuzlar


Ekim 2017

Sayfa -- 60 --

ENVER IPAB Projesi


Ekim 2017

Sayfa -- 61 --


Ekim 2017

Sayfa -- 62 --

Ek 2: Mobil Bilgi Merkezine Dair Uluslararası Örnekler

1) Enerji Otobüsü - Polonya Ulusal Enerji Tasarrufu Ajansı (KAPE), Polonya Mobil Eğitim ve Bilgi Merkezi

Projenin asıl amacı, içerisi özel olarak

donatılan ve tasarlanan bir mobil eğitim ve

bilgi otobüsüyle iklim değişikliği hakkındaki

toplumsal farkındalığı artırmak ve iklim

değişikliği üzerinde bir etkisi olan Polonya

vatandaşlarını enerjinin akıllı kullanımı ve

yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı

açısından bilgilendirmektir.

Proje, SAVE II programı çerçevesinde Avrupa

Komisyonu tarafından 2002 yılında

başlatılmıştır. Projenin bitmesinin ardından

Ulusal Çevre Koruma Fonu (National Fund

for Environmental Protection), KAPE ve özel (Alman ve Hollandalı özel şirketler) tarafından

finansmanı yapılmıştır. Proje, halihazırda aynı fonlar ile işletilmektedir. Projenin maliyeti 600.000

€'dur ve mobil birimin maliyeti de yaklaşık 70.000 €'dur.

Proje süresince 200 belediye ziyaret edilmiş, 50.000 ziyaretçi ağırlanmış, enerji konusunda 40

seminer ve çalıştay düzenlenmiştir.

İçindekiler: Mobil Eğitim ve Bilgi Merkezi (Enerji Otobüsü) çeşitli gösterim materyalleri, birçok

enerji sisteminin ve ekipmanın modelleri ve ayrıca bilgi verici ve eğitici materyaller ile

donatılmıştır. Araç ikinci el olarak alınmıştır. Materyallerin tümü Polonya'dan edinilmiştir.

Genel bilgiler: Enerji Otobüsü, her bir ziyaretçinin ekipmanları deneyebileceği, pratik bir gösterim

laboratuvarı olan bir kamu sergisidir.

Otobüsle seyahat eden iki uzman, iklim değişikliği ve enerji verimliliğiyle ilişkili ücretsiz, bağımsız

ve güncel bilgiler sunan bir danışma grubu olarak görev almaktadır. Bu kişiler otobüsün içerisinde

bulunan ekipmanları kullanarak nasıl yeni çözümler üretileceğini göstermek için eğitilmişlerdir.

Uzmanlar ayrıca bir ofis veya iş yerinde enerji tasarrufu, su yönetimi ve atık bertarafı konularında

kamu çalışanlarına bazı seminerler vermektedir. Yerel girişimciler için her bir şehirde en az beş

seminer ve en az iki toplantı düzenlenmiştir.

Otobüsteki bilgisayar oyunları, gençlerin ilgisini çekmektedir. Gazetelerde, radyoda ve internette,

ayrıca fotoğraf çekimi şeklinde çoklu ortam raporları aracılığıyla bir medya kampanyası da

otobüsün rotasına eşlik etmektedir. "İklim Günleri" ve gençler için bir yarışma olan "İklim

Değişikliğiyle Mücadele" düzenlenmektedir. Web sitesi, güncel haberler ve otobüste kullanılan

materyaller gibi çoklu ortam sunumlarını barındıracak şekilde tasarlanmıştır.


Ekim 2017

Sayfa -- 63 --

Polonya Örneğinde Enerji Otobüsündeki Gösterim Modelleri, Ekipmanları ve Materyallerinin Listesi

A) Modellerin Tanımı

Fotovoltaik hücreler

FV türleri, FV sistemlerinin tipik

verimlilik yararları ve türleri

Solar termal sistem

Model, solar termal sistemin sıcak su

oluşturmasının yanında ayrıca su

tüketiminin nasıl azaltılabileceğini

gösterir.

Rüzgar enerji santralleri

Şekilde inşaatın detayları ve

unsurların tanımı gösterilmektedir.

Pencere camı modeli


Ekim 2017

Sayfa -- 64 --

Termal yalıtım muhafazası

Termal yalıtım, dış duvar modeli

üzerinde gösterilmektedir. Dış

duvar üzerindeki materyaller

model üzerinde görülmektedir.

Cam

• Sunulan cam çeşitleri, farklı ısı

transferi değerlerine aittir. Bu

durum, ısı kaynağının açılıp camın

üzerine ellerin konulmasıyla

gözlemlenebilir.

• Üç katmanlı camdaki ısı transfer

değeri U=0,5 şeklinde düşüktür (iç

ve dış yüzey sıcaklıkları arasındaki

daha büyük farklılıkla fark edilmesi

mümkündür). Isı yayımını

düşürmek için boşluklar argon

gazıyla doldurulabilir. Isı kaybının

en aza indirilebilmesi için iç ve dış

yüzeyler reflektif filmle

kaplanabilir.

Enerji verimli aydınlatma

Tüm kaynaklar için enerji tüketim

Isı geri kazanım sistemi:

Havalandırma ısı geri kazanımıyla


Ekim 2017

Sayfa -- 65 --

ölçümü ile donatılmış çeşitli ışık

kaynaklarının gösterimi.

yapılmaktadır ve ısı pompasıyla

desteklenmektedir.

Biyokütle

Şekilde pelet, odun briket ve odun

yongası üretmek için olan çeşitli

biyokütle kaynağı türü

göstermektedir.

Su ve atıksu yönetimi sistemleri:

• Su ve atıksu altyapısı için üretilmiş

modern çözümler sayesinde enerji

tasarrufu edilebilir.

• Su ve atıksu yönetimi sistemi,

tesislerdeki tüm enerji akışlarını

gösterdiğinden enerji tüketimi,

maliyeti ve çevresel etkilerin

yönetilmesi sağlanabilmektedir. Bu

sistemlerle birlikte enerji tüketimi

%30 ve maliyetler %20 oranında

azaltılırken genel verimlilik %25

oranında artar.


Ekim 2017

Sayfa -- 66 --

Kablosuz ışıklandırma ve ısıtma

kontrol sistemi

Okullardaki enerji tüketimini etkili

bir şekilde yönetilmesi.

Öğrencilerin ve öğretmenlerin

konforunun iyileştirilmesi.

Şekilde bir okuldaki aydınlatma ve

ısıtma kontrol sisteminin bir örneği

gösterilmektedir.

Akıllı elektrik şebekeleri

Akıllı şebeke sistemi sayesinde, bir gün

içerisindeki her bir saatin enerji talebine

dair bilgi sağlayarak enerji tüketimi

optimize edilir. Tüketicinin eylemleri ve

davranışlarını gözlemlemenin sonucunda

güvenli şebeke işletmesini sağlayan ve

enerji kaynaklarını güvence altına alan

sistem, enerji şebekesinin bir parçasıdır.

2) Enerji danışma aracı, Kuzey Ren-Vestfalya, Almanya

Burada asıl amaç enerji verimliliği ve iklim değişikliği konusunda toplumsal farkındalığı

artırmaktır.

Binaların enerji verimli olacak şekilde tadil edilmesi, yenilenebilir enerjilerin kullanımı ve evlerde

enerji tasarrufu konularında tavsiyeler verilmektedir. Proje 1999 yılında başlamıştır ve halihazırda

devam etmektedir.

Hedef kitlesi tüm enerji tüketicileridir. Bu tüketiciler orta ölçekli işletmelerin yöneticilerinden bir

belediyenin teknik ortağına, "ev yapanlara" kadar uzanmaktadır.


Ekim 2017

Sayfa -- 67 --

Otobüs programını hükümet adına

işletmekle sorumlu organ Kuzey Ren-

Vestfalya Enerji Ajansı'dır (NRW). Avrupa

Birliği'nin Avrupa Bölgesel Kalkınma

Fonu'ndan (ERDF) finansman almaktadır.

Gösterim modelleri ile donatılmış bu

biyodizel otobüsün uzunluğu 12 metredir.

Sonuç: 2002 yılında 220 yer ziyaret

edilmiştir.

Genel bilgiler: NRW'nin enerji danışma aracı ürünlerin, tedarikçilerin ve hizmetlerin mevcut veri

tabanlarını özel inşaat organlarına, girişimcilere ve belediyelerin temsilcilerine sunmaktadır.

Ayrıca yenilenebilir enerjinin kullanımı ve modernleştirme tedbirleri için farklı finansman veya

daha fazla eğitim görme fırsatlarına dair genel bir bakış sunar. Aracın içerisinde tüm enerji

konularına dair interaktif yazılım ve görüntüler bulunmaktadır. Evler için elektrik tüketimi, enerji

tasarruflu ev aletleri ve etkili ısıtma ve havalandırma hakkında çeşitli bilgi materyallerinin yanında

gündelik hayatta nasıl enerji tasarrufu yapılabileceğine dair ipuçları da bulunmaktadır. Enerji

danışma aracı iklim koruma haftası, şirketlerde ve okullardaki bilgilendirme günleri gibi çeşitli

etkinlikler için ücretsiz olarak kiralanabilmektedir.

Almanya Örneğinde Enerji Danışma Aracındaki Gösterim Modelleri, Ekipmanları ve Materyallerinin Listesi

No A) Modellerin Tanımı

1 Tavana kurulan güneş modülleri

Küçük bir elektrikli motor, güneşin

olmadığı gece saatlerinde dahi elektriğin

aslında yakıt pilinde üretildiğini

göstermektedir. (Isı ayrıştırması model

üzerine uygulanmamıştır.)

Su, bir elektrolizör içerisinde bununla

üretilen cereyan ile hidrojen (H) ve oksijen

(O) elementlerine ayrıştırılır. Bu iki gaz,

daha sonra tamamen çevre dostu bir

şekilde bir yakıt pili içerisinde elektrik ve

ısı üretmek için kullanılmak üzere

tanklarda biriktirilir. Böylelikle bir ev,

gerekli olan enerjiyle birlikte bir ev

tamamen kendine yetebilir hale gelebilir.


Ekim 2017

Sayfa -- 68 --

2 Fotovoltaik model:

Bu fotovoltaik modelde en yaygın güneş pili

türleri gösterilmektedir:

Monokristal güneş pilleri,

Polikristal güneş pilleri,

Amorf ince film piller.

Farkı güneş pili verimliliklerinin

belirlenmesinde bir güç ölçer kullanılabilir.

Işıkla hizalanmanın mevcut çıktı üzerindeki

etkisini göstermek adına hücreler

döndürülebilir. Buna ek olarak, "güneş"

olan ışığın üzerindeki bir ayarlayıcı, gün

içerisinde farklı parlaklık seviyelerinde bir

gündüz sekansı sağlayabilir. Modüllerin

performansı, günün farklı zamanlarında

simüle edilebilir. Mobil bir parlaklık ölçer

ile (ışıkölçer) bulutlu bir günde bile

dışarısının, 150 Watt'lık bir ışıtıcı ile

aydınlatılan modeldeki güneş pilinden daha

parlak olduğunu görebilirsiniz.

3 Solar termal sistem

Yıkamak, duş almak ve banyo yapmak için

gerekli olan yıllık sıcak su miktarının

yaklaşık %60'ı solar termal sistemler ile

sağlanabilmektedir.

Bu model bir solar toplayıcı sisteminin,

çatıdan duş başlığına kadar yapısını

göstermektedir. Her toplayıcıda olan bir

sıcaklık sensörü, iki toplayıcı türündeki

farklı ısıları ölçer ve bir toplayıcıdan

güneşli bir günde elde edilebilecek sıcaklık

derecesinin 100°C'yi aştığını gösterir.


Ekim 2017

Sayfa -- 69 --

4 Rüzgar gücü

Modelde, bir rüzgar türbininin tasarımı ve

işletme modu gösterilmektedir.

Bir performans ve bir rüzgar hızı ölçerle

birlikte, olabildiğince fazla rüzgar

kullanmanın önemi gösterilmektedir. Bu

durumda, hangi özelliklerin rüzgarın hızına

etki ettiğini gösterebilmek mümkündür.

Modelde hangi rüzgar hızlarının önemli

olduğu gösterilebilir:

Başlangıç rüzgar hızı

Çalışma rüzgar hızı

Maksimum hız

5 Pencere camı modeli

Pencere camı modelinde, yalıtım veya ısı

korumalı camlardan hangisinin

uygulanmasının daha kolay olduğu tam

olarak hissedilebilir.

Isının çoğu geçip gidiyorsa, bu camın kötü

termal yalıtıma sahip olduğu sonucu

çıkarılır. Ayrıca, UG değeri ne kadar

küçükse, camın yalıtım etkisi o kadar iyi

demektir.

6 Termal yalıtım muhafazası

Yalıtım muhafazası, en iyi yalıtım

yöntemini ve hangi yalıtım materyalinin

mevcut olduğunu göstermektedir.

Maden yünü (cam pamuğunun taşı) ve sert

köpük panellerinden, kenevir ve kendir gibi

ekolojik yalıtım materyallerinden köpük

cam ve kalsiyum silikat levhalar gibi ilginç

malzemelere kadar her türlü malzeme

temsil edilmektedir.


Ekim 2017

Sayfa -- 70 --

7 Modern enerji tasarruflu ve LED

ampuller

Artık çok çeşitli tasarımları ve birçok özel

işlevi (örneğin, gün ışığı sensörü gibi) olan

modern LED ampullerin bulunması

mümkündür. Normal ampuller, muma

benzeyen ampuller, vb. gibi dururlar.

Avizeler, halojen projektör ampullerin veya

spotların yerini alabilir. LED ampuller mat

renkte veya şeffaf olarak bulunabilirler.

Ayrıca ışık derecesi ayarlanabilir

versiyonları da bulunmaktadır.

8 Gizli elektrik sızıntılarını yakalamanız

için bekleme modundaki (stand-by)

kaybı otomatik olarak kesen cihazlar

Almanya'daki her bir hane elektriğe yıllık

100 - 150 € ödemektedir. Ancak bunun

sebeplerinden biri bekleme modundaki

elektrik tüketimidir. Her yıl yaklaşık 4

milyar Euro çöpe atılmaktadır.

Enerji danışma aracıyla birlikte faks veya

sıcak su makinesi gibi basit taşınabilir

cihazların artık bekleme modunda elektrik

tüketmesi engellenebilir.

Ayrıca, bir düğme ile doğrudan uzatma

kablosu üzerinden kapatılabilen cihazların

avantajları gösterilmektedir.

9 Odun pelet brülörü

Petrol ve gazın aksine odun yerel bir

üründür. Odun peleti yenilenebilir ve

neredeyse iklimsel, CO2'siz bir yakıttır.

Odun peletleri, odunların işlenmesi sonrası

kalan doğal odunlardan yapılmış kalem

kalınlığındaki peletlerdir. Bu odun atıkları

(yonga ve talaş) herhangi ek bir yapıştırıcı

madde olmadan yüksek basınç altında pelet

haline getirilirler.


Ekim 2017

Sayfa -- 71 --

10 A) Çoklu Ortam

Evinizde enerji tasarrufuna dair birçok bilgi

bulunabilir. Enerji tasarrufu ve

yenilenebilir enerji konularında 6 saati

aşan çoklu ortam sunumları aracın

içerisinde bulunmaktadır. Binaların tadilatı

veya evde yenilenebilir enerjilerin

kullanımı gibi birçok konuda, geniş bir

ekranda çeşitli filmler devamlı olarak

gösterilmektedir.

11 B) Bilgilendirici broşürler

Enerji danışma aracının içerisinde,

binalarda ve yerleşim alanlarında

neredeyse tüm enerji tasarrufu

konularında ve de yenilenebilir enerji

kullanımına dair birçok bilgilendirici

broşürler bulunmaktadır.

3) Urja Mitra: Mobil Enerji Tasarrufu Gösterim Birimi Gucerat Enerji Kalkınma Ajansı

(GEDA), Hindistan

Asıl amaç Hindistan'ın Gucerat Eyaleti Hükümeti'nin üstlendiği Enerji Tasarrufu Hakkındaki Tanıtıcı Programları ve Faaliyetleri'nin kapsamını artırmaktır. Buradaki faaliyetler yalnızca bir bölgeyle sınırlıdır.

Projenin hedef kitlesi sanayide ve evde enerji tüketicileri ve eğitim kurumlarıdır.

Urja Mitra programı devlet Enerji Kalkınma Ajansı (GEDA) tarafından yürütülmektedir.

Saha gösterimleri sırasında elektrikli ekipmanlara alternatif güç sağlanması için 2.5 kVA Kesintisiz

Güç Kaynaklı 700W Güneş Enerjisi Sistemi tavana monte edilmiştir.

Urja Mitra, Eyalet içerisinde 60'ı aşkın farklı yerde gösterimler yapmış, 10.000'den fazla kişi enerji

verimliliği konusunda eğitilmiştir.


Ekim 2017

Sayfa -- 72 --

Urja Mitra'nın içerisinde Su Pompası, Aydınlatma ve Termal Yalıtım Gösterim Takımları gibi enerji

tüketim sistemlerinin çalışan gösterim takımları bulunmaktadır. Bunlar enerji tasarrufunu, yıldız

etiketli klima, tavan vantilatörü gibi enerji verimli ev

aletlerini ve enerji denetleme süreçlerinde kullanılan

izleme araçlarını tanıtma potansiyeli bulunan gösterim

araçlarıdır. Taşınabilir sergi panelleri, Eyalet çapında ve

ülkedeki her türlü enerji tasarrufu programı ve girişimine

dair bilgi sağlarken ayrıca dışarıda yapılan sergiler için de

kullanılabilmektedir. Gösterim sırasında yapılan tüm

ölçümlerin parametreleri, kamyonetin kanadının altına

monte edilen LCD TV ekranında gösterilmektedir.

Taşınabilir Görsel Destekler, seminerler düzenlemek ve

kısıtlı sayıdaki gruplara sunumlar yapmak için

kullanılmaktadır.

Gösterimler; sanayi dernekleri, STK'lar, eğitim kuruluşları, yetkili enerji denetim uzmanları ve

benzer kuruluşlar gibi yerel koordinasyon ajansları ile işbirliği içerisinde yapılmaktadır.

4) Seyyar Enerji Eğitimi, ATCO EnergySense, Kanada

Proje Nisan 2010'da başlatılmıştır. Özel bir

elektrik ve doğal gaz şirketi olan ATCO

Enerji Sistemleri, 4. sınıfta olan öğrencilerin

enerji ve çevreye dair bilgilerini artırmak

adına konteynır kamyon hazırlamıştır.

Teknik özellikler: Seyyar Enerji Eğitimi, 40 metrelik bir sınıf olarak tasarlanmıştır.

Sonuç: Seyyar araç 216 topluluk içerisinde 380 okulu ziyaret etmiş, yaklaşık 20.000 öğrenci

programa katılmıştır. 90'ı aşkın topluluk faaliyeti sırasında seyyar aracı 61.390 kişi ziyaret etmiştir.

Genel Bilgiler: Seyyar Enerji Eğitimi'nde bireysel ve grup etkinlikleri için dört interaktif öğrenme

istasyonu bulunmaktadır. Alberta'daki enerji kaynakları ve enerji verimliliği, evde elektriğin nasıl

kullanıldığı ve ısı kaybının ve hava kaçaklarının önlenmesi için ne gibi önlemler alınması gerektiği

gibi konular hakkında öğrenme istasyonları bulunmaktadır. Mobil birim 16 kişilik öğrenci grubuna

gösterim yapacak büyüklüktedir ve her bir oturum yaklaşık bir saat sürmektedir. İki ATCO

koordinatörü öğrenme deneyimine yardımcı olur ve soruları cevaplar.

Öğrenme istasyonlarından fotoğraflar:


Ekim 2017

Sayfa -- 73 --

5) Enerji Verimliliği Otobüsü "Yatra", Danfoss (Ticari Şirket), Hindistan

Bu eğitimin asıl amaçları, sanayi motorlarında daha iyi standartların takip edilmesi ihtiyacını ticari

olarak tanıtmak ve bu konuda sanayicileri ve politika belirleyicileri eğitmektir. Üniversite

öğrencileri ile metal, çelik, çimento, elektrik, kimya ve maden gibi sektörler hedef kitledir.

Gösterimler yalnızda Danfoss ürünleridir. 32 şehir ziyaret edilmiş, 11.000 km yol gidilmiştir.

Genel Bilgiler: Ulus çapında enerji verimliliği farkındalığını artırmayı hedefleyen Enerji Verimliği

Yatra, Danfoss India tarafından elektrikli motorla çalışan sistemlerdeki enerji verimliliğini

artırmak, güçlü motor verimliliği standartlarını iyileştirmek ve 32 şehirde üreticiler ile

sanayiciler arasında farkındalığı artırmak için başlatılmıştır. Sanayi uzmanları, üniversite

öğrencilerine ekipmanların pratik olarak uygulanması, güncel sürüş teknolojileri, işlevleri ve


Ekim 2017

Sayfa -- 74 --

uygulamalarını anlatan seminerler düzenlemiştir. Yatra, sanayiler tarafından kullanılabilecek

araçları göstermektedir. Enerji verimliliği alanında ortak olarak enerji denetim uzmanlarının

yetiştirilmesi için Ulusal Verimlilik Konseyi (National Productivity Council-NPC) gibi devlet

kurumlarıyla Danfoss arasında işbirlikleri yapılmıştır.

6) Mobil Eğitim Merkezleri (MEC), Pasifik Gaz ve Elektrik Şirketi'nin (PG&E) İleri Düzey

Pompalarda Enerji Verimliliği Programı (Advanced Pumping Efficiency Program) (APEP), ABD

Asıl amaç genel pompalama verimliliğini artırmak ve enerji ve su tasarrufunu geliştirmektir. Proje

2002 yılında başlamıştır.

Sorumlu ve finansör kuruluş Pasifik Gaz ve Elektrik Şirketi (PG&E) APEP'i, Kaliforniya Kamu

Hizmetleri Komisyonu (California Public Utilities

Commission-CPUC) himayesi altındaki Kamu

Yararı Programları Fonu (Public Purpose

Programs Funds) kapsamında finanse

etmektedir. Hedef kitlesi tarım müşterileriyle su

pompası müşterileridir.

Mobil Eğitim Merkezleri (MEC), İleri Düzey

Pompalarda Enerji Verimliliği Programı MEC'ler,

kendilerine yeten pompa donanımı bulunan ve pompa sistem özellikleri ve bakımı, su yönetimi ve

su ölçümüne dair ücretsiz olarak eğitici seminerler vermek adına eyaleti dolaşan, kapalı

römorklardır. Bu seminerlerde pompa performansının basit konseptlerine ve bir pompanın verimli

olması ve verimli kalması için yapılması gerekenler gösterilmektedir. Açık hava seminerleri

genellikle verilen eğitimin özündeki su verimliliği bileşenlerinin kolaylıkla gösterilebileceği üretim

sahalarının yakınında düzenlenmektedir. Aracın içerisinde iki pompa yerleştirilir ve pompaların

gerçek zamandaki verimliliği araçlarla gösterilir. MEC'ler ayrıca çeşitli vana seçeneklerini

kullanarak bir pompanın verimsiz olarak çalışması durumunda maliyetin ne kadar olacağını da

gösterebilir. Sonuçlar ekrana yansıtılır.


Ekim 2017

Sayfa -- 75 --

Sulama Teknolojileri Merkezi (CIT), Kaliforniya Kamu Hizmetleri Komisyonu (CPUC) fonuyla

2002 yılından 2015 yılına kadar APEP'i işletmiştir ve Kaliforniya eyaletindeki pompacılara şunları

sağlamıştır:

2.167 pompada donanım iyileştirmesi/tadilat indirimi

Bu projeler için yaklaşık 12.000.000 $'lık teşvik indirimi

Bu projeler sonucunda edilen 138.800.000 kilowatt/saat'lik yıllık tasarruf.

Bu projeler sonucunda edilen 373.000

therm'lik yıllık ısı tasarrufu.

Desteklenen 35.404 pompa verimliliği

testi (yaklaşık 5.000.000 $ değerinde)

175 eğitici seminer

B) Mobil Eğitim Biriminin Ulusal Örnekleri

1) Enerji Verimliliği Eğitim Otobüsü, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

1990 yılında Dünya Bankası fonu kapsamındaki teknik

destek programı çerçevesinde 1 otobüs ve 3 minibüsle

birlikte enerji verimliliği konusunda mobil hizmet

başlatılmıştır. Otobüsün içerisi, fabrika personeline

fabrikalarının önünde kısa farkındalık eğitimleri vermek

için mobil bir seminer salonu gibi tasarlanmıştır. Eğitim

otobüsü programı için eğitim notları hazırlanmıştır.

Otobüsün içerisinde büyük ekran televizyon, video ve

tepegöz bulunmaktadır. Konuyla ilgili broşürler ve

posterler dağıtılmıştır.

Otobüs, modifiye edilmiş halde ithal edildiğinden gümrükte sorun yaşanmıştır. Eğitmenlerin

tümü Elektrik İşleri Etüt İdaresi (EİE) mühendisidir. Sınırlı sayıdaki eğitmen ve hükümet

tarafından otel ve yeme-içme için yeterinde harcırah sağlanmaması dolayısıyla bu kısıtlı sayıdaki

eğitmenin sık seyahat etme konusunda isteksiz olmaları nedeniyle geniş kitlelere ulaşılamamıştır.

Otobüsün nadiren kullanılması, birçok bakım sorununu beraberinde getirmiştir. Otobüs EİE

tarafından, zaman zaman başka bir şehirdeki konferansa katılma amacıyla grup seyahati için

kullanılmıştır. Belirli bir yaşın üzerindeki eski araçların kaldırılmasına dair yönetmelik uyarınca,

her ne kadar çok fazla km seyahat etmemesine rağmen otobüs EİE araç havuzundan

kaldırılmıştır.

Bunun yanında EİE içerisinde taşınabilir enerji denetimi ölçüm cihazlarıyla donatılmış 3

kamyonet satın almış ve sanayi işletmeleri için 100'ü aşkın denetim gerçekleştirmiştir. Bunlardan

ikisi aktif olarak kullanılırken üçüncüsü modifiye edilerek EİE'nin başka amaçları için

kullanılmıştır.


Ekim 2017

Sayfa -- 76 --

Otobüs ve araçlar ayrıca iş seyahatlerinde de kullanılmıştır. Kamyonetlerin içerisine yerleştirilen

dolaplar çok düzgün bir şekilde imal edilmemiştir ve seyahat için uygun koşullarda değildir.

Bunun bir sonucu olarak bazı yollarda dayanılmayacak derecede gürültü yapmıştır.

2) Okul Öncesi STEM Eğitim Otobüsü (STEMBÜS), Kayseri İl Milli Eğitim Müdürlüğü

Asıl amacı okul öncesi çocukların

yaparak, dokunarak ve yaşayarak bilim

ve matematik öğrenmeleri ve

farkındalıklarını geliştirmeleridir. Bu

proje 2014 yılında Kayseri İl Milli Eğitim

Müdürlüğü tarafından belediyenin de

desteği ile başlatılmıştır. Eski bir otobüs

içerisinde tadilat yapılmış ve 30 çocuğa

yetecek şekilde bilimsel test

materyalleriyle ve ekipman masalarıyla donatılmıştır.

3) Gezici Eğitim Aracı, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi

Eskişehir Tepebaşı Belediyesi ilkokul öğrencileri

arasında çevresel farkındalık yaratmak amacıyla 2011

yılında bir gezici farkındalık programı başlatmıştır. Bu

gezici otobüs, çeşitli çevresel gösterimlerle donatılmıştır.

Sukurusu Uygulama Merkezi Gezici Eğitim Aracı projesi, çocukların çevresel sorunları ve bunların

çözümlerini oyunlar ve atölyeler aracılığıyla öğrenmesi ilkesi üzerine kurulmuştur. Çocuklar

şehirleşmenin, doğa kirliliğinin ve artan tüketimin etkilerini özel olarak hazırlanan model üzerinde

adım adım görmüş, resimler üzerindeki hataları bulma oyununu oynamışlardır. Atölye sırasında

çocuklar kağıdın nasıl geri dönüştürüldüğünü öğrenmişlerdir. 2011 yılında projeye yaklaşık 1.000

öğrenci katılmıştır. Proje ayrıca gönüllü üniversite öğrencileri tarafından da desteklenmiştir.


Ekim 2017

Sayfa -- 77 --

4) Ekokaravan, Uluslararası

Hidrojen Enerjisi Teknolojileri Merkezi (ICHET)

Bu karavanın temel amacı hidrojen

enerjisini ve bu enerjinin geleceğini

kamuya ve belediyelere anlatmaktır.

Proje, UNDP Küçük Destek Programı

(SGP) desteğiyle bir STK tarafından

2010'da başlatılmıştır. Sonrasında

BM'e bağlı Uluslararası Hidrojen

Enerjisi Teknolojileri Merkezi (ICHET)

tarafından desteklenmiştir.

Ekokaravan, 1.710 W güneş izleyen FV panelleri, 1.000 W açılıp kapanabilen rüzgar türbini, 1.200

W proton değişimli membranlı (PEM) yakıt pili, 5.000-15.000 Wh metal hidrit hidrojen deposu

bulunan RV tipi bir araçtır.

Ekokaravan, karavanın tavanına monte edilmiş küçük rüzgar türbini ve bir dizi FV piller aracılığıyla

kendi enerjisini rüzgar ve güneş enerjisiyle üretebilme kapasitesine sahiptir. Rüzgarın veya

güneşin olmadığı durumlarda, fazla elektrik üretimi sırasında elektroliz aracılığıyla edinilen ve

depolanmış hidrojenden enerji elde etmektedir. Mobil, reaktif ve esnek olması bu aracın en dikkat

çeken nitelikleridir. Araç, depoladığı hidrojenle normal kullanımda bir hafta boyunca kendini

geçindirebilen, otonom bir yaşam birimidir. Bu da, uzak alanlarda veya acil durumlarda yardım

koşullarında işletmek için ideal olduğu anlamına gelmektedir. 2010 yılında Türkiye'de 10 şehri

ziyaret etmiştir. Ekokaravan halen STK tarafından fuarlarda gösterim amaçlı olarak

kullanılmaktadır.

Documents

Mobil Bilgi Merkezi (MBM) geliştirme üzerine fizibilite ... · (ÇŞB) işbirliğinde başlatılmış olan Türk-Alman Kamu Binalarında Enerji Verimliliği Projesi İşbirliği