P O J A Z D Y S P E C J A L N ESP

ECIA

L OPS

lipiec - sierpień 20102 lipiec - sierpień 2010

Obchodząca w maju br. swoje dziesięciolecie amerykańska firma Patriot3 jest producentem szeregu rozwiązań dedykowanych do wsparcia działań taktycznych różnych służb oraz jednostek specjalnych. Jej najbardziej znanym produktem jest system mobilnych, podnoszonych ramp – MARS (Mobile Adjustable Ramp System), który po raz pierwszy został zaprezentowany w 2000 roku. Należy on do całej „rodziny” urządzeń dedykowanych do taktyki wchodzenia/zdobywania wyższych kondygnacji budynków, pokładów samolotów, statków itp., a określanych wspólnym mianem – ETS (Elevated Tactics System).

Problemy związane z koniecznością dostania się wyżej niż poziom gruntu, po jakim się poruszamy, istnieją od momentu, gdy z drzewa zeszliśmy na ziemię i w pewnych sytuacjach znów musieli-śmy na nie się wspiąć, np. uciekając przed drapieżnikiem. Oczywiście teraz w życiu codziennym pomocą w „zdobywaniu” wysokości „służą” nam różnego rodzaju schody, drabiny, dźwigi itp., po których z reguły nie musimy uciekać przed „krwiożerczą bestią”. Nadal jednak nasze życie nie jest wolne od niebezpieczeństw, a ratujący nas „specjaliści” często muszą wspinać się na wysokości, pokonywać różne przeszkody, zmagając się nie tylko z nimi, przeciwnikiem, ale również z czasem. Właśnie w sytuacjach niebezpieczeństwa, zagrożenia życia, kluczowe znaczenie ma m.in. szybkość działania służb niosących ratunek. Ele-ment zaskoczenia oraz szybkość są również ważne w operacjach kontrterrorystycznych. We wszystkich tych sytuacjach, można, a wręcz należy wykorzystywać specjalistyczne wyposażenie, sprzęt, urządzenia, które nie tylko ułatwiają pracę operatorów czy ratowników, ale również w znaczący sposób przyczyniają się do sukcesu w podejmowanych akcjach. Dzięki takim urzą-dzeniom jak MARS zwiększają się nie tylko szanse powodzenia operacji, ale także diametralnie zwiększa się liczba możliwych wariantów działania.

Co zatem decyduje o skuteczności oraz uniwersalności systemu mobilnych ramp firmy Patriot3?

KoncepcjaU podstaw pomysłu na system MARS leży kilka czynników, ele-

mentów mających wpływ na skuteczność działań jednostek specjal-nych:

szybkość, zaskoczenie, rozmieszczenie sił w jednym czasie w kilku kluczowych miejscach, uzyskanie przewagi nad przeciwnikiem.Wszystkie one są powiązane ze sobą, stanowią nierozerwalne części

MARSMARSTekst: Mateusz j. MultarzyńskiZdjęcia: Patriot3, UMO uniwersalny system mobilnych

ramp szturmowo-ewakuacyjnych

SP5_01_MARS.indd 2 2010-08-10 17:09:55

P O J A Z D Y S P E C J A L N E

magazyn ludzi akcji �

hydraulicznie, równoległych ramp, wzbogaconego szeregiem dodat-kowych akcesoriów, które mogą być zamontowane na różnych pojaz-dach, zarówno militarnych, jak i cywilnych.

MARS zastępując drabiny, pozwala jednocześnie szturmować kilka poziomów budynku. Uzyskujemy w ten sposób przewagę w postaci

zaskoczenia, szybkości oraz rozmieszczenia sił w jednym cza-sie, we wszystkich kluczowych miejscach, co

prowadzi do przejęcia kontroli nad atakowanym budyn-

kiem. Skra-

cając czas potrzeb-

ny na pokonanie dystansu pomiędzy

pozycjami wyjściowymi a szturmowanym obiektem oraz sa-

mego wejścia do niego, zwiększamy tym samym bezpieczeństwo takiej operacji.

Oczywiście MARS-a można używać rów-nież do szturmowania innych obiektów, jak samo-

loty, stojące w porcie statki (np. prom pasażerski), po-ciągi, autobusy, a także wykorzystywać przy pokonywaniu

wysokich ogrodzeń, murów itp. Jest to także jedyny taki system montowany na pojazdach, który umożliwia wejście przez drzwi na górny pokład Boeinga 747 oraz najnowszego Airbusa A-380.

MARSMARStej samej układanki, której wynikiem jest nie tylko zakończona sukce-sem akcja/operacja, ale również bezpieczeństwo operatorów, ratowni-ków, zakładników i osób postronnych. W wielu sytuacjach między suk-cesem a bezpieczeństwem zaangażowanych w nie osób (bezpośrednio oraz pośrednio) należy postawić wspólny mianownik, co dodatkowo podnosi stopień trudności.

Także miejsce, gdzie prowadzone są różnego typu działania spe-cjalne (kontrterrorystyczne, zatrzymania niebezpiecznych przestęp-ców itp.) czy akcje ratownicze, decyduje o ich stopniu komplikacji, przyjętej taktyce, ilości zaangażowanych sił i środków oraz ich przebiegu.

Twórcom MARS-a od początku przyświecała idea stworzenia skutecznego narzędzia w postaci systemu ramp, które zaoferują operatorom wszechstronność, szybkość oraz większą skuteczność w realizacji zadań. Osią-gnięto to poprzez skonstruowa-nie systemu składającego się z dwóch podnoszo-nych i wysuwanych

Dzięki plandekom zasłaniającym dolny pokład, mogą sięna nim znajdować operatorzy (zajmując miejsca nazamontowanych po bokach ławkach) i w sposóbskryty przemieszczać się pod obiekt, który mająopanować. Widoczny na zdjęciu MARS RDD zamontowanyna podwoziu Forda F-550 należy do jednegoz niemieckich SEK-ów.

SP5_01_MARS.indd 3 2010-08-10 17:10:01

P O J A Z D Y S P E C J A L N ESP

ECIA

L OPS

lipiec - sierpień 2010�

KonstrukcjaDo budowy ważącego ok. 1200 kg MARS-a (w podstawowej konfi-

guracji) wykorzystywane jest przede wszystkim aluminium, wykonane są z niego elementy nośne (kratownica), rampy (również wysuwane przedłużenia), ich podesty oraz tylny pokład. Części wymagające większej wytrzymałości, jak podnośniki, łączniki MARS-a z pojazdem oraz barierki są produkowane ze stali, w tym nierdzewnej.

W celu skrócenia i uproszczenia montażu systemu na nośniku, wy-posażono go we własny system hydrauliczny napędzany przez dwie elektryczne pompy, zasilane jedynie z instalacji samochodu (12 V). Jedna pompa (ciśnienie 170 atmosfer) odpowiada za podnoszenie ramp, druga (ciśnienie 48 atmosfer) za wysuwanie przedłużeń. Istnie-je możliwość zdublowania układu i wyposażenia MARS-a w 4 pompy, z opcji tej często korzystają wojskowe jednostki specjalne.

Szkielet MARS-a stanowi kratownicowa rama z 4 podporami, bę-dącymi równocześnie punktami mocowania systemu do pojazdu. Na ramie zamontowana jest górna platforma oraz dwie podnoszone i wy-suwane hydraulicznie rampy. Na nich z kolei umieszone są aluminiowe

panele o specjalnej powierzchni „Grip Strut®”, która zapewnia poru-szającym się po platformie i rampach operatorom bardzo dobrą przy-czepność, niezależnie od warunków atmosferycznych. Jest to szcze-gólnie ważne, gdy trzeba się przemieszczać lub stać na podniesionej pod sporym kątem rampie.

Z tyłu platformy zamontowane są dwie drabiny, za pomocą których można wejść na górny pokład. Barierki zabezpieczające operatorów przed spadnięciem z platformy, zarówno podczas poruszania się po-jazdu, jak i samego wejścia do obiektu montowane są na podeście oraz rampach.

Pierwszy montaż całego systemu na pojeździe trwa ok. 3-4 godzi-ny, potem już jego montaż i demontaż trwa nie dłużej niż 10 minut. Wystarczy do tego dwóch ludzi i nie potrzebują oni żadnych spe-cjalistycznych urządzeń. Jest to szczególnie ważne, gdy dys-ponujemy ograniczoną liczbą samochodów, na których można umieścić MARS-a, a istnieje również potrzeba wykorzystywania ich do innych zadań.

Lista możliwych do zastosowania pod-

SP5_01_MARS.indd 4 2010-08-10 17:10:07

P O J A Z D Y S P E C J A L N E

magazyn ludzi akcji �

Boczne podesty szturmowe SAS mogąbyć montowane na różnej wysokości,a każdy z nich posiada oddzielnąregulację. W sumie z jednej stronyMARS-a RDD można założyć3 podesty SAS.

Wysokie ogrodzenia można równieżpokonywać za pomocą MARS-a, dziękizamontowanemu na nim systemowiFast Assault Suspension Tower (FAST),który pozwala na wykorzystanie linydo szybkiego zjazdu.

wozi/platform pod zabudowę MARS-a jest naprawdę długa i obejmuje on zarówno pojazdy opancerzone np. Lenco BEAR, BAE OMC RG12, Armet Balkan, Tenix S-600, GDLS EAGEL4, jak również nieopance-rzone np.: HMMWV, Ford F350, F550, GMC/Chevy 3500, URO Vamtac, Unimog, Mercedes Sprinter itp.

Do sterowania wychyleniem ramp służą dwa przewodowe piloty, a samo wychylenie z pozycji zero do maksymalnej (pod kątem 370°) trwa 10 sekund (rampa nieobciążona). Tyle czasu trwa również mak-symalne wydłużenie rampy. Można więc podnieść je i regulować ich długość w ostatniej chwili, tuż przed samym szturmem. Regulacja wy-sokości oraz długości jest płynna i nie ma żadnych blokad ustawie-

nia, co dodatkowo upraszcza obsługę oraz ułatwia użycie całego systemu podczas akcji. Maksymalna wysokość wynoszą-ca ok. 7 metrów (zależy to także od podwozia, na jakim zamontowany jest MARS), może być zwiększona, poprzez zastosowanie dodatkowych drabin tak-

tycznych (3-, 4- i 6-metrowe) do nawet ok. 13,5 metra.Nośność pojedynczej rampy wynosi 453 kg (przy

równym rozłożeniu obciążenia), a całego urządzenia – 1360 kg.MARS może być wzbogacony o dodatkowe wyposażenie

zwiększające możliwości zastosowania całego sytemu:Multi-angle Extension Ramp (MER) – to ruchome elementy (ich

kąt nachylenia ustawia się ręcznie), które mogą być zamonto-wane na końcu każdej z ramp, pozwalające np. na „wjechanie” do

środka pomieszczenia przez okno. Można na nich montować także dodatkowe drabiny lub schody EAS,

Extended Access Stairway (EAS) – umożliwiają ope-ratorom dostęp do punktów poza zasięgiem samej rampy, np. do górnych drzwi B747 lub A380, Observation/Sniper Bench (OSB) – siedzisko dla snajpera lub obserwatora, które może być montowana na przedłużeniu ram-py lub tylnym po-

kładzie,Situation Awareness Camera (SAC) – zamontowana z tyłu rampy kamera pokazująca kierowcy na umieszczonym w kabinie monitorze obraz sytuacji „na górnym pokła-dzie”. Ułatwia to m.in. pod-jeżdżanie do obiektu/celu,Fast Assault Suspension To-wer (FAST) – system umoż-liwiający szybki zjazd po linie z rampy, ułatwiający np. po-konywanie wysokich ogro-dzeń (do 7 metrów),Tactical Turret (TT) – czy-li obrotowe montaże drabin pozwalające na ustawienie ich pod dowolnym kątem względem osi pojazdu,Side Assault System (SAS) – montowane z boku MARS-a na specjalnym stelażu 3 podesty, których wysokość można regulować (co 154 mm) a zmieści się na nich od 4 do 6 operatorów. Mon-taż tych podestów pozwala na wykorzystanie całego sy-temu np. do szturmowania autobusu, także jadącego. Stojący na nich operatorzy „przypinają” się do platformy szybkowyczepnymi kara-

MARS RDD oferuje najwięcej możliwości konfiguracji, dostosowaniado potrzeb operacyjnych. Na lewym zdjęciu widać m.in. prowadzącena górny pokład szerokie schody (Rear Articualting Stairway),ułatwiające wejście na dolną platformę stopnie (Rear Tactical Step). Z kolei na prawym zdjęciu widać dodatkowe schowki oraz zamontowanyna bocznym stelażu podest szturmowy (Side Assault System).

SP5_01_MARS.indd 5 2010-08-10 17:10:25

P O J A Z D Y S P E C J A L N ESP

ECIA

L OPS

lipiec - sierpień 2010�

bińczykami,Retractable Running Boards (RETRAX) – wysuwane boczne podesty zamontowane do podwozia pojazdu będącego nośnikiem systemu MARS,osłony balistyczne w klasie B6 zamontowane na podnoszonych pa-nelach znajdujących się na dole każdej rampy. Każdy z nich zamon-towany jest na drążku skrętnym, który ułatwia podnoszenie i utrzy-muje w pozycji pionowej ważący 34 kg panel,Tritium Ramp Markers (TRM) – oświetlenie trytowe „współpracują-ce” z noktowizorami,Powyższa lista dostępnych opcji systemu MARS nie jest pełna, ale

już na jej podstawie można stwierdzić, jak bardzo wszechstronnym narzędziem jest produkt firmy Patriot3. Wszystkie rozwiązania są opracowane specjalnie dla systemów należących do rodziny ETS.

Full opcjaNajnowszym wcieleniem systemu MARS jest MARS RDD (Rescue

Deployment Deck), łączący w sobie wszystkie dotychczas zaprezen-towane elementy i rozwiązania, ale jednocześnie oferujący kilka no-wych. Ze względu na swoją konstrukcję składającą się m.in. z dolnego oraz górnego pokładu, musi on być montowany tylko na tzw. podwoziu z kabiną. Najczęściej do roli nośnika MARS-a RDD wybierany jest Ford F-550 „oferujący” odpowiednio dużo miejsca pod zabudowę, nośność oraz dynamikę.

Cechą charakterystyczną MARS-a RDD są szerokie schody (Rear

Articulating Stairway – RAS) prowadzące na górny pokład. Umożli-wiają one szybki dostęp na platformę oraz szybką ewakuację, co jest szczególnie ważne w operacjach odbicia zakładników np. z budynku lub samolotu. Operatorzy podczas podjazdu pod cel mogą znajdować się pod platformą, co zapewnia zarówno skrytość działania (dodatko-wo z boków platformy można rozpiąć plandekę zasłaniającą ludzi znaj-dujących się na dolnym pokładzie), jak i zwiększa ich bezpieczeństwo.

Schody mogą być złożone i wtedy platforma posiada taką samą gór-ną platformę, jak standardowy MARS.

Pozostawiono także zamontowane z tyłu drabiny oraz dodatkowo można domontować 3-stopniowe schodki ułatwiające wejście z ziemi na dolny pokład.

RDD może być również wyposażony w zamykane schowki na sprzęt: jeden zamontowany pionowo za kabiną pojazdu (dostęp do niego zapewniony jest z obu stron, wewnątrz zamontowane są dwie wysuwane półki) oraz poziome schowki (w sumie 4, po dwa z każdej strony) umieszczone pod siedziskami dla operatorów, któ-re zamontowane są na dolnym pokładzie. Ławki te mieszczą do 8 operatorów i wyposażone są w pasy bezpieczeństwa. W sumie z MARS-a RDD może „działać” jednocześnie 12-14 ludzi (w zależ-ności od ich wyposażenia, dodatkowych akcesoriów zamontowa-nych na platformie itp.)

Niezależnie jednak od wersji, system MARS wraz z pojazdem, na którym został zabudowany, tworzy skuteczne narzędzie do różne-go rodzaju działań zarówno o charakterze kontrterrorystycznym, jak i ratowniczym czy ewakuacyjnym. Do tej pory system MARS

SP5_01_MARS.indd 6 2010-08-10 17:10:52

P O J A Z D Y S P E C J A L N E

magazyn ludzi akcji �

Wszystkie powierzchnie platformy MARS,po których poruszają się operatorzy,zapewniają doskonałą przyczepność, nawetpodczas wchodzenia po podniesionej podmaksymalnym kątem rampie(lewe górne zdjęcie), dzięki zastosowaniuspecjalnej, opatentowanej fakturze„nawierzchni” – ”Grip Strut®”. Każda rampasterowana jest oddzielnym, przewodowympilotem, którego obsługa jest bardzo prostai intuicyjna.

nabyło co najmniej 7 państw, z czego najwięcej oczywiście znajduje się w posiadaniu jednostek specjalnych policji i wojska w USA. Poza Stanami Zjednoczonymi użytkowni-kami tego systemu są: Korea Płd., Hiszpania (jednostka GEO), Singapur, Włochy (GIS), Kanada (Calgary Police Force), Holandia (DSI), Niemcy (policyjne oddziały SEK w kilku landach).

Czy MARS jest nam potrzebny?Odpowiedź na to pytanie musi być twierdząca i to nie tylko ze względu na organizację fina-

łów piłkarskich Mistrzostw Europy Euro 2012, choć jest to bardzo dobry powód, aby na tego typu sprzęt znaleźć środki i go zakupić. Jednak na konieczność posiadania m.in. systemu MARS należy spojrzeć szerzej, niż tylko poprzez problem zabezpieczenia jednej imprezy, będącej zresztą dużym wyzwaniem dla służb odpowiedzialnych za nasze bezpieczeństwo. Do takich działań zmusza nas wiele czynników, jak choćby:

przynależność do Unii Europejskiej i nasz wkład w ogólnoeuropejski system bezpie-czeństwa (np. udział BOA w grupie roboczej „Atlas”), promocja naszego kraju za granicami, która nie musi przyciągać tylko pokojowo nasta-wionych inwestorów i turystów, zagraniczne inwestycje, szczególnie dużych międzynarodowych koncernów, które często uważane są przez różnego rodzaju grupy terrorystyczne za wroga numer jeden;swobodny przepływ ludzi pomiędzy krajami grupy Schengen, co ułatwia także transfer przestępczości,planowane wejście do strefy Euro,rozwój transportu masowego, w tym lotniczego i pojawienie się takich konstrukcji jak A380,rozwój aglomeracji miejskich, w których powstają coraz większe obiekty handlowe, roz-rywkowe, sportowe mieszczące coraz więcej ludzi.To oczywiście tylko niektóre z „powodów” dla których w Polsce powinny pojawić się

SP5_01_MARS.indd 7 2010-08-10 17:11:21

P O J A Z D Y S P E C J A L N ESP

ECIA

L OPS

lipiec - sierpień 2010�

m.in. systemy MARS i na których zakup muszą się znaleźć pienią-dze. Niestety w naszym kraju nie ma takich form finansowania in-westycji w bezpieczeństwo, jak np. w USA, gdzie można wybierać pomiędzy różnymi funduszami, grantami. Z tego powodu pieniędzy trzeba szukać przede wszystkim w resortach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, głównie w budżecie MSWiA i podległych mu służb oraz jednostek. Można też starać się o pozyskanie funduszy z pro-gramów unijnych oraz poszukiwać „sponsorów” wśród firm, które ze względu na prowadzoną działalność powinny być żywo zaintereso-wane poziomem bezpieczeństwa, zarówno podczas zbliżającego się Euro 2012, jak i w dalszej perspektywie czasowej. We współfinan-sowaniu tego zakupu mogą wziąć udział również samorządy lokalne, na terenie których są zlokalizowane obiekty wysokiego ryzyka (lot-niska, stadiony, porty, dworce itp.). Optymalnym rozwiązaniem był-by zakup co najmniej trzech systemów MARS oraz przystosowanie lub zakup pięciu pojazdów w charakterze ich „nośników”. W tym wy-liczeniu nie są uwzględnione MARS-y zakupione ewentualnie przez jednostkę specjalną GROM, ze względu na potrzeby szkoleniowe, charakter działań wojskowych komandosów w tym ich zaangażowa-nie w operacjach poza granicami kraju, co wiąże się m.in. z koniecz-nością posiadania w stałej dyspozycji danego typu sprzętu.

Wspomniana liczba powinna zaspokoić ewentualne potrzeby jed-nostek specjalnych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo wewnętrzne naszego kraju. Możliwość użycia MARS-ów, a co za tym idzie, współ-finansowanie ich zakupu, powinny m.in. Biuro Operacji Antyterro-rystycznych KGP, Wy- dział Zabezpieczeń Działań Sztabu Komendy Głównej Straży Granicznej, Wydział Za-bezpieczenia Działań Mor- skiego Oddziału Straży Granicznej, Wydział Opera- cji Specjalnych CBŚ, Oddziały Specjalne ŻW (War- szawa, Mińsk Maz.). Same systemy oraz co najmniej jeden „nośnik” na platformę mogłyby zostać rozloko- wane w trzech punktach:

aglomeracja Trójmiejska m.in. ze względu na Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy, porty promowe

w Gdyni i Gdańsku, Halę Oliwii oraz stadion szykowany na Euro 2012Warszawa, jako stolica państwa z wieloma ważnymi instytucjami, Portem Lotniczym im. Fryderyka Chopina, obiektami sportowymi (stadion Legii i Narodowy) itp. Tu znajduje się również baza BOA, Wydziału Realizacyjnego KSP i działa wiele innych jednostek spe-cjalnych. Z Warszawy można w razie konieczności MARS’a „prze-rzucić” na kołach lub samolotem np. do Poznania na czas dużych imprez masowych, targów itp.,Katowice, a szerzej aglomeracja śląska z Portem Lotniczym Pyrzowice, stadionem w Chorzowie, katowickim „Spodkiem”. Za tą lokalizacją przemawia również dobre połączenie drogo-we z Krakowem (lotnisko Balice, stadion) oraz Wrocławiem.Systemy powinny być dostępne dla wszystkich służb (także dzia-

łających poza miejscem stałego stacjonowania MARS-a) zaintereso-wanych ich użyciem zarówno do działań, jak i ćwiczeń, oczywiście z uwzględnieniem potrzeb ich stałych użytkowników. Sprzęt ten głów-nie powinien być wykorzystywany do wspólnych treningów, takich jak opisane w poprzednim numerze „SPECIAL OPS” warsztaty taktyczne zorganizowane przez MOSG.

Przedstawiony pomysł na zakup systemów MARS jest możliwy do realizacji, wymaga jedynie chęci podjęcia działań na odpowiednich szczeblach i wyjścia z inicjatywą. Sam sprzęt jest już znany niektó-rym operatorom, np. z BOA, którzy mogli zapoznać się z nim podczas ostatnich ćwiczeń grupy „Atlas” (patrz strona …). W Polsce także dzia-ła już przedstawiciel firmy Patriot3 – producenta MARS-a, a jest nim firma Umo Sp. z o.o. oferująca wiele ciekawego sprzętu dedykowane-go dla służb oraz jednostek specjalnych.

Dziękujemy firmie UMO za udostępnione materiały

Możliwości wykorzystania platformy MARS możnapowiększyć dzięki dodatkowym drabinom taktycznymmontowanym na obrotowych podstawach.

SP5_01_MARS.indd 8 2010-08-10 17:11:54