Mentor:Prof. dr Milorad K. Banjanin

Student: Jovana Ivanković3456/06

Model podataka opisuje strukturu nekog sistema (skup objekata, njihovih atributa i njihovih medjusobnih veza) i njegovu dinamiku(skup operacija).

PODATAK

Podatak je kodirana činjenica iz realnog sistema.

Podatak je uređena četvorka (Entitet, Obilježje, Vrijeme, Vrijednost)

– Entitet• identifikator (oznaka) entiteta

– Vrijeme• vremenska odrednica

-Vrijednost• jedna vrijednost iz dom(A)

-Obilježje• oznaka obilježja

Ako se eksplicitno navede samo vrijednost,a obilježje, entitet,ili vrijeme nije ni implicitno zadato,to nije podatak, jer smisao nije određen.

– predstavlja trojku: (Entitet, Obilježje, Vrijeme)

Semantička (smisaona) komponenta podatka

INFORMACIONI SISTEM

Skup obilježja TE predstavlja podskup skupaobilježja klase realnih entiteta

U razvoju sistema baza podataka može

se uočiti nekoliko generacija, koje su

se smjenjivale jedna za drugom.

HIJERARHIJSKI MODEL PODATAKA

Problem hijerarhijskog modela podataka je u činjenici da se stvarni podaci ne mogu prilagoditi tako striktnoj hijerarhiji. Sva pretraživanja podataka moraju početi od vrha stabla a zatim se kretati silaznom putanjom od roditelja ka djeci.

Svaki zapis može sadržati samo jedno ključno polje i samo jedna veza je dozvoljena između dva polja. Kada se roditelj eliminiše iz baze podataka, sva njegova djeca automatski postaju djeca roditeljevog roditelja.

MREŽNI MODEL PODATAKAMrežni model podataka kreira veze između podataka kroz strukturu povezanih lista u kojoj se podređeni zapisi (nazvani članovima) povezuju sa više nego jednim roditeljem (nazvanim vlasnik). Članovi zapisa mogu biti povezani sa vlasnikom i u isto vreme mogu biti vlasnici povezani sa drugim skupom članova

Kao glavni nedostatak ovog modela navodi se činjenica da je komplikovan za dizajniranje i implementaciju.

Kandidati za objekte su:• fizički objekti (vozila, mašine...)• osobe• lokacije(mjesta, adrese, koordenate...)• organizacije • grupe/ klase/ tipovi(proizvoda, poslova...)• dokumenta• pridruženja(zadatak - osoba, vozilo - vožnja)• pripadnost/članstvo

U MOV slični objekti, odnosno objekti koji imaju isti skup stanja mogu se predstaviti jedinstvenimtipom objekta.

Tip objekta predstavlja opštu specifikaciju skupa sličnih objekata.

MODEL OBJEKTI - VEZE ( MOV)

Objekat (entitet) je grupa (skup) sadržaja sa karakteristikama koje su bitne za cjelinu.

Koristeći apstrakciju tipizacije(klasifikacije)Pojedinačni objekti u sistemu se predstavljajuTipovim, odnosno klasama podataka.

Nezavisan objekat ima osobinu koja ga može jednoznačno identifikovati (ne zavisi od drugih objekata).

Zavisan objekat je onaj čija egzistencija i identifikacija zavise od drugog (ili drugih) objekata.

Postoje:• karakterističan objekat (slab objekat) –

onaj koji se ponavlja više puta za određeni nezavisni objekat;

• asocijativni objekat, koji predstavlja vezu više objekata;

prima / je primio ZARADA RADNIK Karakteristični

objekat

vazi / odnosi se

je dat / poseduje STUDENT JEZIK

SERTIFIKAT Asocijativni objekat

RELACIONI MODEL PODATAKA

Relacioni model podataka je baziran na jednostavnom konceptu tabela, čije vrste i kolone sadrže realne poslovne situacije.

Tabele su nazvane relacijama, a model je baziran na matematičkoj teoriji skupova i relacija.

Student BrojInd Ime Smjer011/97 Aca IS

Ana PMMarko M

321/99 Janko IS

Predmet ŠifraPredm Naziv BrojČas

01 Matem. 3+307 StrukPod 2+209 BazePOd 3+2

PrijavaBrojInd ŠifraPredm Datum Ocjena

321/99 01 IS 7123/98 01 PM 6125/98 09 M 10

422/98 07 IS 9

SlušaBrojInd ŠifraPredm

321/99 01123/98 01321/99 07123/98 09422/98 07

Radnik ŠifraRadn Ime Adresa Staž R325 Nesa Molerova 5 24R432 Mira Dusanova 2 5R443 Bojana Puškinova 1 12R021 Ana Brankova 5 27

Nastavnik ŠifraRadn Zvanje ŠifraPredm

R325 RedProf 01R432 Asistent 07R443 Docent 07

Kolone predstavljaju atribute objekataVrste predstavljaju pojavljivanja objekata, odnosno veza.

Relacioni model je vrijednosno orjentisan, veze između objekata se uspostavljaju preko vrijednosti njihovih atributa.

O B J E K T N I M O D E L B A Z A P O D ATA K A

Osnovna ideja objektno orijentisanog modela je da podigne nivo apstrakcije podataka, tako da se, umjesto slogovima, poljima manipuliše entitetima iz realnog sveta, objektima.

Entitet koji je sposoban da čuva svoja STANJA i koji okolini stavlja na raspolaganje skup OPERACIJA preko kojih se tim stanjima pristupa.

OBJEKAT

Slog predstavlja skupatributa koji opisujuodređeni entitet.

Polje je viši nivo organizovanjapodataka i sastoji se od niza karaktera.

Atributi su karakteristike ili osobine iskazane kao jedna ili više vrijednostikoje opisuju objekat.Svaki atribut ima svoje ime.

Primjer: U objektu student atributi mogu biti:• ime• prezime• ime roditelja• adresa• broj indeksa

# br. indeksaime prezimeime roditeljamjesto stanovanjaulicabroj

Student

ključat ributi

Ključ je vrsta atributa koji jedinstveno identifikuje svaki primjerak objekta

nula, jedan ili više jedan ili više nula ili jedan tačno n (primer : godišnja doba)

dozvoljena nula nije dozvoljena nula

STRUKTURA MODELA

Skup koncepata za opis objekata sistema, njihovih

atributa i njihovih međusobnih veza.

OGRANIČENJAOgraničenja NA VRIJEDNOSTI PODATAKA U MODELU, koja u svakom trenutka posmatranja

moraju biti zadovoljena. Ova ograničenja se obično

nazivaju STATIČKIM PRAVILIMA INTEGRITETA baze podataka.

OPERACIJE

Operacije nad konceptima strukture, preko kojih je

moguće prikazati i mjenjati vrednosti podataka u bazi.

DINAMIČKA PRAVILA INTEGRITETA

Dinamička pravila integriteta kojima se definiše osnovno DINAMIČKO

PONAŠANJE MODELA.

MODEL PODATAKA se može definisati i kao SPECIFIČAN TEORIJSKI OKVIR pomoću koga se SPECIFIKUJE, PROJEKTUJE I IMPLEMENTIRA konkretna BP baza podataka.

KOMPONENTE

MODELA PODATAKA

APSTRAKCIJA je kontrolisano i postepeno uključivanje detalja u opis sistema, “sakrivanje”detalja u opisivanjusistema, odnosno izvlačenje i prikazivanjeopštih, a odlaganjeopisivanja detaljnih osobina nekog sistema.

Klasifikacija ili tipizacija je apstrakcija u kojoj se skup sličnih

objekata predstavlja jednom klasom objekata, odnosno svaki objekat iz posmatranog skupa odgovarajućim tipom objekta.

Slični objekti su oni objekti koji imaju iste atribute(svojstva),koji mogu da stupe u iste veze sa drugim objektima u sistemui na koje se mogu primijenitiiste operacije.

Na primjer, skup Miloš, Zoran, Goran se predstavljaju klasom STUDENT, odnosno svaki objekat iz tog skupa tipom objekta student.

Generalizacija je apstrakcija u kojoj se skup sličnih tipova objekata predstavlja opštim generičkim tipom. Pod sličnim tipovima

objekata ovdje se mogu tretirati tipovi objekata koji imaju jedan broj istih(zajedničkih)atributa.Na primjer, SKUP TIPOVA OBJEKATA

(student, nastavnik, dijete, penzioner)

mogu se generalizovati u tip objekta

GRADJANIN.

Agregacija je apstrakcija u kojoj se skup tipova objekata i njihovih veza tretira kao jedinstveni agregirani tip objekta.Na primjer, tipovi objekata STUDENT, PREDMET I

NASTAVNIK se agregiraju u objekat PRIJAVAčiji su atributi DATUM, POL I OCJENA.

21

PRIJAVA GRAĐANIN

NASTAVNIKSTUDENT PREDMET

generalizacija

ime

adresa

tel

agregacija

Miloš Zoran Goran

NišNovi Sad Pančevo

123123 456456 789789

klasifikacija (tipizacija)

D O M E N Domen je skup vrijednosti istog tipa, na primer skup naslova knjiga, skup imena gradova ili skup datuma nekih događaja. Domen je jednostavan ako su sve vrijednosti atomične, tj. ako SUBP ne može da ih razloži u komponente sa specifičnim značenjem; u suprotnom, domen je kompozitan.

VRIJEMEVrijeme, kao komponenta podatka može se izostaviti ako se uvede konvencija da se podatak, u tom slučaju, odnosi na vremenski trenutak u kojem se tim podatkom manipuliše ili identifikuje posebno obilježje, čija vrijednost predstavlja vremensku odrednicu posmatranog podatka.

Nad strukturom-Integritet entiteta-Nad standardnim domenom -Tip, dužina podatakaNad vrijednošću domena

-Dozvoljene vrijednosti

Na kardinalnost-(0,1,n), (1,n), (0,1), (Exactly)

Operacije održavanja baze podataka:-UBACI, IZBACI,PROMJENI,POVEŽI,RAZVEŽI I PREVEŽI

Navigacione operacije koje pomažu kretanju kroz bazu podataka.

Osnovne operacije su: -INSERT (ubacivanje) -REPLEACE (ključ, deo ključa) -DELETE (objekat, veza, roditelj)

Inverzni postupak generalizacije

Je SPECIJALIZACIJA.

Tip objekta gradjanin se specijalizuje

u podtipove student,nastavnik,dijete

i penzioner.

Postupak inverzan agregaciji

naziva se dekompozicija. Sam

objekat u sistemu može se

tretirati kao najniži nivo ove

apstrakcije, kao agregacija

njihovih atributa.