Modelowanie i symulacja procesu „Egzaminowanie …ksz.pwr.edu.pl/wp-content/uploads/tomchl1148/pdf/Igrafx...Wprowadzenie dotworzenia mapy procesu w BPMN 2.0 W celu utworzenia mapy

Instrukcja laboratoryjna

kurs: Zarządzanie Procesami I

Modelowanie i symulacja procesu

„Egzaminowanie studento w” z

wykorzystaniem programu iGrafx

Opracowanie:

dr inż. Tomasz Chlebus

mgr Katarzyna Wiska

Opis procesu

Proces – seria powiązanych ze sobą działań lub zadań, które rozwiązują określony problem lub

prowadzą do osiągnięcia określonego efektu. Proces biznesowy często jest opisywany schematem

blokowym.

W działalności biznesowej wyróżniamy następujące typy procesów biznesowych

1. Proces zarządczy, który kieruje działaniem systemu. Typowym przykładem może być

proces zarządzania przedsiębiorstwem lub zarządzania strategicznego.

2. Proces operacyjny, który stanowi istotę biznesu i jest pierwotnym źródłem wartości dodanej,

np: zaopatrzenie, produkcja, marketing, sprzedaż.

3. Proces pomocniczy, który wspiera procesy główne, np: księgowość, rekrutacja, wsparcie

techniczne.

Proces biznesowy wynika z potrzeb klientów, a jego wynikiem jest zaspokojenie tych potrzeb. W

organizacji zorientowanej procesowo powinny przełamywać bariery jednostek organizacyjnych.

Proces biznesowy można podzielić na podprocesy o własnych atrybutach, które dają wkład w rezultat

procesu nadrzędnego.

Wymagane cechy procesu biznesowego

Definiowalność: Proces musi mieć jasno zdefiniowane granice, wejście i wyjście.

Porządek: Proces musi składać się z działań uporządkowanych według ich usytuowania w czasie i

przestrzeni.

Klient: Musi być odbiorca rezultatów procesu.

Zwiększanie wartości: Transformacja w trakcie procesu musi dawać odbiorcy dodatkową wartość.

Osadzenie: Proces nie może egzystować samodzielnie - musi być wbudowany w strukturę

organizacyjną.

Wielofunkcyjność: Proces może, ale niekoniecznie musi, obejmować wiele funkcji.

Często właściciel procesu, tj. osoba odpowiedzialna za jego działanie i ciągłe ulepszanie jest też

traktowany jako niezbędny czynnik.

Procesem biznesowym może być każde działanie, które pociąga za sobą generowanie jakiejś

wartości. I tak przepływ informacji pomiędzy partnerami biznesowymi czy transport i przewiezienie

wyrobu takimi samymi procesami biznesowymi, ponieważ przenoszone są informacje istotne dla

klienta lub dostawcy. Przepływ materiałów również charakteryzujemy jako przepływ informacji gdyż

o produkcie mamy informacje takie jak masa, wielkość, czasami gęstość i inne elementy, którymi

możemy opisać wyrób. Samo przemieszczanie z miejsca na miejsce jest już mniej istotne z punktu

widzenia podejścia biznesowego.

Model Procesów Wobec tak opisanego procesu biznesowego aby móc go zobrazować możemy zbudować mapę

i model procesu. Model procesów biznesowych jest opisem funkcjonowania procesu. Może być

przedstawiony w formie: Graficznej, Opisowej, Mieszanej.

Model procesu odwzorowuje proces z uwzględnieniem przekształcania potrzeby w jej zaspokojenie

http://pl.wikipedia.org/wiki/Schemat_blokowy

http://pl.wikipedia.org/wiki/Schemat_blokowy

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Proces_zarz%C4%85dczy&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zarz%C4%85dzanie_przedsi%C4%99biorstwem

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zarz%C4%85dzanie_strategiczne

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Proces_operacyjny&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/wiki/Zaopatrzenie

http://pl.wikipedia.org/wiki/Produkcja

http://pl.wikipedia.org/wiki/Marketing

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Proces_pomocniczy&action=edit&redlink=1

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ksi%C4%99gowo%C5%9B%C4%87

http://pl.wikipedia.org/wiki/Rekrutacja

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wsparcie_techniczne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wsparcie_techniczne

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=W%C5%82a%C5%9Bciciel_procesu&action=edit&redlink=1

Modelowanie i symulacja procesu „Egzaminowanie studentów” z wykorzystaniem programu iGrafx Opracowanie: dr inż. Tomasz Chlebus, mgr Katarzyna Wiska

4

Rysunek przedstawiający jedynie relacje pomiędzy czynnościami w procesie i procesie nie jest

modelem a mapą procesu

Model procesów biznesowych jest tylko narzędziem do osiągnięcia określonych celów.

• Nie ma modeli uniwersalnych

• Cel modelowania określa sposób modelowania

• Model ZAWSZE wynika z celu modelowania

Ten sam proces może mieć wiele modeli zróżnicowanych ze względu na cel modelowania.

Model nie musi być prawdziwy, model ma prawidłowo odwzorować relacje!

Mapa Procesu Mapa procesu służy pokazaniu zależności pomiędzy:

• procesami (na ogół),

• elementami procesu (rzadko)

Model służy pokazaniu funkcjonowania procesu

Prototyp jest w pełni sparametryzowanym modelem procesu mogącym służyć do jego symulacji /

wykonania w narzędziach wspierających realizację procesów.

Mapa procesów to często pierwszy krok do modelowania procesów

• Należy zastanowić się jakie procesy występują

• Jakie są relacje pomiędzy procesami

• Które z procesów wymagają zamodelowania

Mapowanie procesów nie jest objęta notacją BPMN

• Jest to ogólny poglądowy rysunek zależności pomiędzy procesami i czynnościami

• Jedyna mapa zdefiniowana w BPMN – diagram konwersacji


5

Wprowadzenie dotworzenia mapy procesu w BPMN 2.0

W celu utworzenia mapy procesu „Egzaminowanie studentów” należy uruchomić program

iGrafx 2013 Process for SixSigma. W menu „Szybki start” wybieramy z Kategorii Szablonów „BPMN” a

następnie „Współpraca wielozespołowa BPMN”

i przyciskamy „Utwórz”.

Otworzy nam się okno z nowym zadaniem:

Ekran główny jest podzielony na trzy części:

składniki dokumentu (po lewej),

okno procesu (środek),

palety kształtów (po prawej) – w przypadku gdy jest niewidoczna należy wybrać polecenie

„Edycja” i zaznaczyć opcję „Palety kształtów (Y)”

Składniki dokumentu będą nam się rozrastały w miarę postępów prac. W oknie procesu

„rysujemy” przebieg procesu zgodnie z notacją BPMN. Z palety kształtów wybieramy elementy

procesu, które w danej chwili chcemy nanieść na okno procesu.


6

Uwagi

Podczas tworzenia schematu procesu w notacji BPMN z wykorzystaniem programu iGrafx należy

pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

1. Do łączenia kolejnych obiektów należy używać linii łamanych.

2. Linie nie mogą wychodzić z tego samego punktu w obiekcie.

3. W celu dodania kolejnego obiektu należy wybrać go w palecie kształtów (zaznaczyć, klikając

lewym przyciskiem myszy), następnie najechać myszką na obiekt, do którego chcemy dołączyć

nowy obiekt, gdy pojawi się symbol należy przytrzymać lewy przycisk myszy i „wyciągną”

nowy obiekt na mapę procesów.

4. W nazwach obiektów można używać polskich znaków diakrytycznych oraz za pomocą

klawisza Enter wstawiać nowy wiersz.


7

Wykorzystywane obiekty

Symbol Nazwa obiektu Opis

Zdarzenie

• Zdarzenie jest stanem jaki pojawia się podczas przebiegu procesu biznesowego.

• Mogą: – Rozpoczynać przebieg (zdarzenia początkowe), – Pokazywać/oczekiwać na pojawienie się jakiegoś

stanu (pośrednie) – Kończyć przebieg (końcowe). – Ustawiać jakiś stan w procesie – Zdarzenia

ciemne – Oczekiwać na pojawienie się stanu – Zdarzenia

jasne – Przerywać realizację procesu – Linia ciągła – Nie przerywać realizacji – Linia przerywana

• Może być zdarzeniem: początkowym, pośrednim, końcowym

Jako zdarzenie początkowe – najczęściej pokazuje miejsce generowania

transakcji lub wejścia z nadrzędnego procesu – Nie może występować w procesach wyzwalanych

zdarzeniami

Jako zdarzenie pośrednie – nie ma określonego zastosowania, najczęściej

pokazuje miejsce zmiany stanu procesu / transakcji

– Jest zdarzeniem przechwytującym – Nie może być przyłączone do krawędzi czynności

Jako zdarzenie końcowe – pokazuje zakończenie procesu / podprocesu

Zdarzenie licznika czasu

• Służy do zareagowania na określony punkt w czasie • Może

– wstrzymywać przepływ – generować transakcję w określonym czasie

• Może wstępować jako: – wydarzenie

• (np. 1.01.2000 00:01) – interwał czasu

• (np. każdy wtorek 8:00 lub co 90 min) – opóźnienie

• (np. 90 min) • Może być zdarzeniem

– początkowym – pośrednim

• Przy obsłudze wyjątków może zainicjować przepływ wyjątkowy

– np. jeśli czynność trwa dłużej niż to przepływ wybierze ścieżkę przyłączoną do zdarzenia

• Przepływ ten może mieć charakter: – Przerywający – Nieprzerywający


8

Zdarzenie odbioru

komunikatu

• Odebranie komunikatu: – Może być zdarzeniem początkowym lub pośrednim – Może wygenerować transakcję lub sterować

przepływem W przypadku wygenerowania transakcji

powstaje korelacja z procesem, który poprzez wysłanie komunikatu zainicjował dany proces

– Jako zdarzenie pośrednie w czynności może zainicjować przepływ wyjątkowy w miejsce standardowego

– Odbiorca musi mieć możliwość odebrania komunikatu, który mu wysyła nadawca

– Jeśli komunikat był wysłany do określonego uczestnika może zmienić atrybut u nadawcy

Zdarzenie wysłania

komunikatu

• Wysłanie komunikatu : – Może być zdarzeniem pośrednim lub końcowym – Wysyłany jest do wszystkich wyspecyfikowanych

przepływów komunikatów – Odbiorca musi mieć możliwość odebrania

komunikatu, który mu wysyła nadawca (żeton przebiegu oczekuje na sparowanie z żetonem z nim skorelowanym w innym procesie – korelacja powstaje poprzez wysłanie klucza korelacyjnego )

– komunikat może nieść zmianę atrybutu u odbiorcy a także (w przypadku komunikacji synchronicznej) u nadawcy (w związku z przesłanymi danymi)

Zdarzenie błędu

• Identyfikuje sytuację biznesową na którą proces musi zareagować.

• Może być zdarzeniem – Inicjującym podproces zdarzeniowy – pośrednim – końcowym

• W przebiegu normalnym „rzuca” informację „usterka” o określonej nazwie

• Przy obsłudze wyjątków „chwyta”: • nazwaną usterkę • błąd systemowy np. „niedostarczony

komunikat” • dowolną usterkę i inicjuje przepływ

wyjątkowy • usterka może mieć swój atrybut

• Może przenosić dane

Czynność

• Czynność to „praca” wykonywana podczas realizacji procesu biznesowego. Czynności mogą być elementarne lub złożone. Czynnościami w modelu procesu mogą być:

– Zadanie – Podproces

• Podprocesy mogą być przedstawiane w wersji zwiniętej (pojedynczy symbol) lub rozwiniętej pokazującej w jaki sposób realizowany jest dany podproces.

• Specjalne typy procesów to:


9

– Proces wywoływany – Transakcja biznesowa – Proces wywoływany zdarzeniem

Podproces osadzony

Bramka decyzyjna ALBO

• Łączy kilka przebiegów w jeden • Tylko pierwszy zaakceptowany żeton przechodzi

dalej, pozostałe są usuwane !!! Pokazywana jest w postaci rombu z X w środku, pustego albo z opisem w środku

• Można nią pokazać zakończenie ścieżki, której początkiem była bramka decyzyjna ALBO

• Najczęściej wykorzystywana do pokazania sytuacji, gdzie mamy ścieżki dublujące się i tylko szybsza jest akceptowana

Czasem wykorzystywana do formalnego włączenia się w przebieg

Bramka wyzwalana

zdarzeniem

• Bramka Zdarzenie to Bramka Decyzyjna ALBO Wyzwalana Zdarzeniem

• Wybór odpowiedniego wyjścia odbywa się na podstawie informacji z powiązanego z nią zdarzenia.

• Może inicjować przepływ lub umożliwiać kontynuację, jeśli zdarzenie po niej wydarzy się

Obiekt danych

• Obiekty dane Data nie nie są obiektami przepływu procesu (nie są łączone przepływem procesu). Dostarczają informacji jak dokumenty, dane i inne obiekty są używane i aktualizowane w procesie.

• Nie mają bezpośredniego wpływu na ani przebieg procesu ani na przebieg informacji

• Pokazywane są postaci prostokąta z zagiętym górnym prawym rogiem lub cylindra (składowanie danych).

Do obiektu danych można przypisać referencje obiektu danych (mogą to być np. statusy danych). Pokazuje się je w nawiasach kwadratowych []. • Mogą reprezentować wiele typów wykorzystywanych

danych – dane elektroniczne

• dokumenty elektroniczne • pola formularzy

– fizyczne • dokumenty

– To podejście ułatwia np. specyfikację systemów informatycznych. Gdy wiadomo jakie dane są potrzebne w procesie wystarczy zastąpić ich „fizyczne” wersje odpowiednią funkcjonalnością systemu

• Mogą informować


10

– jakie dane są wprowadzane / powstają na wejściu/ wyjściu z poszczególnych czynności

– jaki jest stan atrybutów na wejściu/ wyjściu z poszczególnych czynności

– jakie dane są przesyłane pomiędzy czynnościami

podczas realizacji procesu.

Skład danych

Dane Magazyn to miejsce gdzie Proces może odczytywać lub zapisywać Dane, Np. bazy danych czy szafki na dokumenty. Mogą być przechowywane dłużej niż czas realizacji procesu.

Przepływ komunikatu

• Przebieg komunikatów (Informacji) Message Flow w BPMN ma podwójne znaczenie:

– Abstrakcyjne – wskazujące jak komunikat jest przekazywany pomiędzy obiektami

– Graficzne – wskazujące miejsca przekazywania informacji pomiędzy dwoma autonomicznymi jednostkami (uczestnikami) procesu uprawnionymi do wysyłania i odbierania ich.

• Przebieg komunikatów służy do synchronizacji procesów u różnych uczestników

– tylko w ten sposób różne procesy mogą się komunikować ze sobą

• Graficzny przebieg komunikatów może być przyłączony: – do granicy uczestnika (nie analizowany jest

proces uczestnika) do symbolu w polu uczestnika (zgodnie z miejscem w które w danym procesie dociera informacja)

Przepływ sekwencji

• Pokazuje kolejność wykonywanych czynności w procesie • Żeton porusza się sekwencyjnie od źródła do celu zgodnie

z kierunkiem strzałki • Może być tylko jedno źródło i jeden cel:

– Zdarzenie – Czynność – Bramka

• Uwaga!!! Informacja przekazywana w ramach uczestnika traktowana jest jak każda inna transakcja w przebiegu procesu

Asocjacja

• Powiązania są wykorzystywane do połączenia informacji i artefaktów z:

– czynnościami, – zdarzeniami, – bramkami, – przebiegami

• Ponadto pokazywania czynności / podprocesu wykorzystywanego do kompensacji procesu.

• Powiązanie może mieć kierunek

Asocjacja skierowana Powiązanie może mieć kierunek


11

Tworzenie mapy procesów w notacji BPMN

Pierwszym etapem jest zdefiniowanie początkowej liczby organizacji (basenów) i ról

biznesowych (torów) w każdej organizacji. W każdej organizacji może być dowolna liczba

zdefiniowanych ról pełniących różne funkcje w organizacji. W tym celu „klikamy” prawym klawiszem

na pierwszej organizacji (Basen 1) i wybieramy polecenie „Menedżer działów”.

W menedżerze działów jest możliwość zdefiniowania wszystkich organizacji i ról biznesowych.

Po zaznaczeniu organizacji 1 („Basen 1”) możemy zmienić jej nazwę („Zmień nazwę…”) na np. Uczelnia,

następnie zaznaczamy „Basen 2” i klikamy „Zmień nazwę…” wpisujemy Student. Kolejnym krokiem jest

dodanie ról (elementów podrzędnych) do organizacji. W tym celu należy kliknąć na „Basen 1” i

następnie na przycisk „Dodaj…”. Otworzy się okienko:

Pole Położenie zawiera w sobie następujące elementy:

górny poziom,


12

przed,

po,

element podrzędny,

element nadrzędny.

W celu zdefiniowania roli wybieramy „Element podrzędny” (rola jest w organizacji a nie odwrotnie) i

w pole wpisujemy nazwę roli, jaką chcemy utworzyć (Dziekanat). Przycisk „Zastosuj” utworzy rolę.

Następnie dodajemy kolejną rolę jaką jest Wykładowca i przyciskamy „Zastosuj”. Potem „OK”.

Przy poprawnie zdefiniowanych rolach menedżer działów powinien wyglądać jak na poniższym

rysunku.

Po zatwierdzeniu przyciskiem OK ekran powinien wyglądać jak na poniższym rysunku

Jak można zauważyć w poszczególnych rolach (oprócz roli Wykładowca) występują symbole . Jest to

zdarzenie początkowe, które występuje na początku procesu. W organizacji Uczelnia w roli Dziekanat

można nazwać to zdarzenie, jako Potrzeba przeegzaminowania. W tym celu klikamy w zdarzenie i


13

wpisujemy Potrzeba przeegzaminowania (tekst można sformatować wstawiając nowy wiersz

klawiszem Enter).

Kolejnym krokiem jest zdefiniowanie czynności, które wystąpiły w wyniku wystąpienia potrzeby

pierwotnej Potrzeba przeegzaminowania. Dodajemy więc czynność Ogłoszenie egzaminu.

Czynność dodajemy poprzez wybranie (kliknięcie i puszczenie, nie przeciągamy na okno procesu) z

palety kształtów ikony „Czynność” a następnie kliknięcie i przeciągnięcie (pojawienie się symbolu:

oznacza że elementy będą połączone) od zdarzenia Potrzeba przeegzaminowania w prawo.

Spowoduje to pojawienie się pierwszego przepływu sekwencji .

Kolejnym krokiem jest dodanie przepływu informacji. W tym celu przeciągamy myszkę z wciśniętym

lewym klawiszem z czynności Ogłoszenie egzaminu do krawędzi pola Student. Utworzy się przepływ

komunikatu


14

Kolejnym krokiem jest dodanie obiektu danych jako elementu przepływu komunikatu Termin i

miejsce (podczas ogłaszania egzaminu generowane są dane np. termin i miejsce egzaminu). Należy

utworzyć powiązanie obiektu danych z przepływem komunikatu (w tym celu po umieszczeniu na

schemacie obiektu danych należy przeciągnąć, od czerwonego punktu we wnętrzu obiektu,

powiązanie do przepływu komunikatu).

W dalszej kolejności należy w roli Wykładowca dołączyć następujące obiekty:

1. czynność Przygotowanie pytań egzaminacyjnych

2. czynność Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych

3. zdarzenie licznika czasu Termin egzaminu pomiędzy czynnościami Przygotowanie pytań

egzaminacyjnych egzaminu i Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych (czynność Ogłoszenie pytań

egzaminacyjnych realizowana jest dopiero po upływie określonego czasu, proces „zatrzymuje

się” i oczekuje na wystąpienie zdarzenia Termin egzaminu)

4. zdarzenie wysłania komunikatu Ogłoszono pytania

5. przepływ komunikatu od zdarzenia Ogłoszono pytania do krawędzi basenu Student


15

Kolejnym krokiem jest dodanie podprocesu osadzonego Monitorowanie. Po umieszczeniu obiektu

na mapie procesu, należy go powiększyć (wewnątrz będą umieszczane inne obiekty). Wewnątrz

podprocesu dodajemy zdarzenie Początek monitorowania, a następnie kolejno dołączamy:

1. czynność Przygotowanie pytań egzaminacyjnych.

2. bramka decyzyjna ALBO Czy student ściąga?

3. zdarzenie Koniec monitorowania (dla ścieżki Nie wychodzącej z bramki).

4. zdarzenie wysłania komunikatu Przerwano egzamin (dla ścieżki Tak wychodzącej z

bramki1).

5. zdarzenie błędu Przerwano monitorowanie (po zdarzeniu Przerwano egzamin)

Proces Monitorowanie jest realizowany wielokrotnie dopóki nie upłynie czas trwania

egzaminu, student nie zostanie złapany na ściąganiu lub student odda wcześniej pracę, dlatego należy

ustawić właściwości procesu, tak aby był realizowany w pętli. W tym celu klikamy na obiekt

Monitorowanie prawym przyciskiem myszy i wybieramy „Właściwości” i kolejno „Przewodnik BPMN”.

Ustawiamy wartość pola „Typ pętli” na „Standardowy”, a następnie wchodzimy w

„Szczegóły…” i wybieramy opcję „Określ...”. Następnie należy zdefiniować w jaki sposób ma być

powtarzana pętla. Możemy zdefiniować ilość razy jaką będzie powtarzana pętla (opcja „Powtarzaj

licznik”) lub określić warunek powtarzania (opcja „Warunek powtarzania”). Zaznaczamy opcję

„Warunek powtarzania” i wpisujemy wartość 1 (oznacza to, że pętla będzie powtarzana w

nieskończoność do momentu gdy nie zostaną spełnione dodatkowe warunki). Zatwierdzamy „OK”

1 W celu zmiany wychodzącej ścieżki Tak/Nie należy kliknąć na przepływ prawym przyciskiem i z menu wybrać odpowiadający nam rodzaj


16

Kolejnym krokiem jest określenie sytuacji, które będą powodowały przerwanie pętli. Ponowie

wybieramy opcję „Przewodnik BPMN” i zaznaczamy pole „Przepływ wyjątku”. Wybieramy opcję

„Szczegóły >” i kolejno „Wyjątki…”. Przystępujemy do definiowania wyjątków. Pierwszym domyślnym

wyjątkiem jest „Licznik czasu”, zmieniamy nazwę na 1,5h, wprowadzamy w polu „Czas maksymalny”

wartość 1,5 i wybieramy jednostkę „Godziny”. Następnie, korzystając z opcji „Dodaj” definiujemy

kolejne dwa przerwania pętli – „Usterka” oraz „Komunikat” (wyjątki te zostaną dokładniej

zdefiniowane w późniejszym etapie modelowania). Zatwierdzamy „OK”


17

W dalszej kolejności należy w roli Wykładowca dołączyć następujące obiekty:

1. czynność Sprawdzenie pracy.

2. czynność Wystawienie oceny (po zdarzeniu Sprawdzenie pracy)

Następnie należy utworzyć drugie połączenie podprocesu Monitorowanie z czynnością Sprawdzenie

pracy (praca jest sprawdzana zarówno w sytuacji gdy upłynie czas egzaminu, jak również, gdy student

odda wcześniej pracę – „wyśle komunikat”) – po połączeniu, należy klikając na połączenie prawym

przyciskiem wybrać symbol komunikatu . Podproces Monitorowanie należy również połączyć ze

czynnością Wystawienie oceny (nie jest sprawdzana praca studenta, który został złapany na ściąganiu)

Następnie dołączamy w basenie Wykładowca:

1. przepływ komunikatu od zdarzenia Wystawienie oceny do krawędzi basenu Student.

2. skład danych Baza ocen (skład danych należy dodać na schemacie a następnie utworzyć

połączenie przeciągając od zdarzenia Wystawienie oceny – asocjacja skierowana)


18

W kolejnym kroku usuwamy zdarzenie początkowe z basenu Student, dodajemy zdarzenie

odbioru komunikatu Egzamin ogłoszony i dołączamy do zdarzenia, utworzony wcześnie przepływ

komunikatu (prowadzony od czynności Ogłoszenie egzaminu). Następnie kolejno dodajemy:

1. czynność Powtórzenie materiału.

2. zdarzenie odbioru komunikatu Start egzaminu (dodatkowo należy dołączyć do

zdarzenia, utworzony wcześniej przepływ komunikatu (prowadzony od zdarzenia

Ogłoszenie pytań).

3. czynność Pisanie egzaminu.

4. przepływ komunikatu od zdarzenia Przerwano egzamin do czynność Pisanie

egzaminu.


19

Należy ustawić warunki wcześniejszego zakończenia czynność Pisanie egzaminu (student skończy

pisać, gdy upłynie czas egzaminu oraz gdy zostanie przyłapany na ściąganiu - otrzyma komunikat od

wykładowcy). W tym celu we „Właściwościach…” czynności należy wybrać „Przewodnik BPMN” oraz

zaznaczyć opcję „Przepływ wyjątku”, następnie wybrać „Szczegóły >” i „Wyjątki…”. Należy zmienić

nazwę wyjątku „Licznik czasu” na 1,5h i wpisać w polu „Czas maksymalny” wartość 1,5 godziny.

Następnie korzystając z opcji „Dodaj” utworzyć wyjątek „Komunikat” i zatwierdzić „OK”.

W dalszej kolejności należy dołączyć następujące obiekty:

1. zdarzenie wysłania komunikatu Wcześniejsze oddanie pracy (należy zmienić rodzaj

przepływu na „Brak” oraz dodatkowo należy utworzyć przepływ komunikatu od zdarzenia

Wcześniejsze oddanie pracy do podprocesu Monitorowanie).

2. czynność Akceptacja oceny (po zdarzeniu Wcześniejsze oddanie pracy, dodatkowo

należy dołączyć do czynności, utworzony wcześniej przepływ komunikatu - prowadzony

od czynności Wystawienie oceny).

3. dwóch przepływów od czynności Pisanie egzaminu do czynności Akceptacja oceny

(rodzaj: licznik czasu „1,5h” oraz komunikat „<domyślny>”).

4. bramka decyzyjna ALBO Czy akceptuje ocenę?

Student może zarówno zaakceptować ocenę, nie zaakceptować oceny i złożyć reklamację oraz

nie poinformować wykładowcy o swojej decyzji. W tym celu należy zdefiniować dodatkowe wyjście z

bramki Czy akceptuje ocenę? Wybieramy kolejno „Właściwości” / „Przewodnik BPMN” / „Szczegóły…”

/ „Dodaj”. Definiujemy nazwę nowej ścieżki decyzyjnej Nie informuje i określamy

prawdopodobieństwa realizacji danych ścieżek (Nie – 5%, Tak – 40%, Nie informuje – 55%).

Zatwierdzamy „OK”.


20

Następnie dodajemy:

dla przepływu (ścieżki) Tak:

1. zdarzenie wysłania komunikatu Zaakceptowano ocenę (należy zmienić rodzaj

przepływu na „Tak”)

2. zdarzenie Egzamin odbyty.

dla przepływu Nie:

3. czynność Zgłoszenie reklamacji.

4. przepływ od czynności Zgłoszenie reklamacji do zdarzenia Egzamin odbyty.

dla przepływu Nie informuje:

5. przepływ od bramki Czy akceptuje ocenę? do zdarzenia Egzamin odbyty.

W kolejnym kroku, w basenie wykładowcy do czynności Wystawienie oceny dołączamy

bramkę wyzwalaną zdarzenie (realizacja procesu „zatrzyma się” i do momentu wystąpienia jednego

ze zdarzeń zdefiniowanych po bramce). Dalej do bramki dołączamy:

1. Zdarzenie licznika czasu 2 dni

2. zdarzenie odbioru komunikatu Ocena zaakceptowana

3. zdarzenie odbioru komunikatu Reklamacja

Następnie dodajemy:

1. przepływ komunikatu od zdarzenia Zaakceptowano ocenę do zdarzenia Ocena

zaakceptowana.

2. przepływ komunikatu od czynności Zgłoszenie reklamacji do zdarzenia

Reklamacja.

3. czynność Rozpatrzenie reklamacji (po zdarzeniu Reklamacja)

4. czynność Wydrukowanie protokołu (po czynności Rozpatrzenie reklamacji)

5. asocjację (połączenie) od składu danych Baza ocen do czynność Wydrukowanie

protokołu


21

Należy utworzyć przepływy pomiędzy zdarzeniami Zaakceptowano ocenę i 2 dni a czynnością

Wydrukowanie protokołu.

Następną czynnością (wykonywaną w roli Dziekanat) jest Weryfikacja protokołu i archiwizacja.

Po tej czynności następuje zdarzenie Egzaminowanie wykonane oraz archiwizacja protokołów w

składzie danych Baza protokołów

Ostatnim etapem w tworzeniu mapy procesu jest zdefiniowanie typów zadań. Na potrzeby

niniejszych zajęć należy zdefiniować jedynie zadania typu wyślij i odbierz komunikat. W tym celu należy

kliknąć prawym przyciskiem myszy na czynność Ogłoszenie egzaminu i wybrać „Właściwości” /

„Przewodnik PBMN”, następnie w polu „Typ czynności” wybrać „ Wyślij” i zatwierdzić „OK”.

Analogicznie należy ustawić typ „ Wyślij” dla czynności Wystawienie oceny, Zgłoszeni reklamacji, a

typ czynności „ Odbierz” dla czynności Akceptacja oceny.

Gotowy proces powinien wyglądać jak na poniższym rysunku.

Uczelnia

Dziekanat Wykładowca

Student

Monitoro

wanie

Potr

zeba

prz

eegzam

inow

ania

Ogło

szenie

egzam

inu

Term

in i m

iejs

ce

egzam

inu

Prz

ygoto

wanie

pyta

ń

egzam

inacyjn

yc

Ogło

szenie

pyta

ń

egzam

inacyjn

ych

Term

in

egzam

inu

Ogło

szono

pyt

ania

Począte

k

monitoro

wania

Spra

wdzenie

czy s

tudent

ścią

ga

Czy s

tudent ścią

ga?

Konie

c

monitoro

wania

Nie

Prz

erw

ano

egzam

in

Tak

Prz

erw

ano

monitoro

wanie

Spra

wdzenie

pra

cy

1,5

h

<dom

yśln

y>

Wysta

wie

nie

oceny

<B

ez n

azw

y>

Baza o

cen

Egzam

in o

gło

szony

Pow

tórz

enie

mate

riału

Sta

rt e

gzam

inu

Pis

anie

egzam

inu

Wcześnie

jsze

oddanie

pra

cy

Akcepta

cja

oceny

1,5

h<dom

yśln

y>

Czy a

kceptu

je o

cenę?

Zaakcepto

wano

ocenę

Tak

Egzam

in

odbyt

y

Zgło

szenie

rekla

macji

Nie

Nie

info

rmuje

2 d

ni

zaakcepto

wano o

cenę R

ekla

macja

Rozpatr

zenie

rekla

macji

Wydru

kow

anie

pro

tokołu

Wery

fikacja

pro

tokołu

i

arc

hiw

izacja

Egzam

inow

anie

wykonane

Baza p

roto

kołó

w


23

Modelowanie procesu

Parametryzacja elementów

1. Wejścia procesu:

W celu ustawienia wejść procesu wchodzimy we „Właściwości” zdarzenia początkowego

Potrzeba przeegzaminowania następnie w „Wejścia”. Określamy w jaki sposób żeton reaguje na

wejściu do obiektu. Wybieramy „Korzysta z punktu początkowego” (generator wrzuca żetony

podlegające procesowi). Zatwierdzamy „OK”

Następnie określmy „Wejścia” dla zdarzenia Egzamin ogłoszony. W tym przypadku musi

powstać nowy żeton”, ponieważ każdy uczestnik realizuje swój własny proces. Należy wybrać „Generuj

tutaj wg komunikatu. Nowy żeton będzie inicjowany na podstawie otrzymanego komunikatu

(powiązanie procesów komunikatem powoduje utworzenie klucza korelacyjnego).

Pozostałe obiekty w procesie nie generują nowych żetonów.

Kolejnym krokiem jest zdefiniowanie komunikatów. Wybieramy przycisk „Tworzenie/

Modyfikowanie komunikatów”. Należy zdefiniować wszystkie komunikaty pojawiające się w procesie.


24

Kolejno dodajemy „Dodaj” komunikaty (nazwy powinno się wpisywać bez polskich znaków i bez

spacji):

OgloszenieEgzaminu

OgloszeniePytan

PrzerwanieEgzaminu

OddaniePracy

OgloszenieOceny

ZaakceptowanieOceny

ZgloszenieReklamacji

Dla każdego komunikatu można zdefiniować przesyłanie danych. Należy utworzyć przepływ danych dla

komunikatu OgloszenieOceny. W tym celu należy wybrać komunikat OgloszenieOceny, zaznaczyć opcję

„Wyślij dane”, a następnie wybrać przycisk „ Tworzenie/modyfikowanie/inicjowanie atrybutów”.

Dodajemy nowy atrybut korzystając z opcji „Dodaj”, wprowadzamy nazwę WartoscOceny (można

zdefiniować listę dopuszczalnych wartości dla danego atrybutu wybierając opcję „Zdefiniuj typy”.

Zatwierdzamy dwukrotnie klikając „OK”. Następnie zaznaczmy WartoscOceny (jako rodzaj danych,

które mają zostać przesłane podczas wysyłania komunikatu OgloszenieOceny). Zatwierdzamy klikając

„OK”

Po dodaniu wszystkich nazw komunikatów należy zdefiniować przepływy komunikatów (określić

nazwę komunikatu oraz partnera komunikatu). Wybieramy (w zakładce „Wejścia” zdarzenia Egzamin

ogłoszony) „Komunikat” OgloszenieEgzaminu oraz partnera Uczelnia. Zatwierdzamy „OK”.


25

Następnie definiujemy Wejścia dla pozostałych obiektów zgodnie z poniższą tabelą:

Obiekt Komunikat Partner

Start egzaminu OgloszeniePytan Uczelnia

Akceptacja oceny OgloszenieOceny Uczelnia

Reklamacja ZgloszenieReklamacji Student

Zaakceptowano ocenę ZaakceptowanieOceny Student

Kolejnym krokiem jest ustawnie wejść dla zdarzeń licznika czasu. We właściwościach zdarzenia Termin

egzaminu ustawiamy w „Wejściach” „Bramka wg czasu”, zaznaczamy opcję „Odroczone” i

wprowadzamy wartość „7 dni”. Zatwierdzamy „OK”. Analogicznie ustawiamy Wejścia dla zdarzenia 2

dni („Bramka wg czasu”, „Odroczone”, „2 Dni”).


26

2. Przydzielenie zasobów

Zasobem jest każdy element (materialny lub ludzki) niezbędny do zrealizowania zadania. Należy

określić ilość zasobów niezbędnych do realizacji zadania a nieposiadanych.

Wybieramy „Właściwości” dowolnej czynności np. Powtórzenie materiału, włączamy zakładkę

„Zasoby” i wybieramy opcję „ Tworzenie/Modyfikowanie zasobów” kolejno wybieramy „Wyświetl

Alokację” i „Dodaj Typ Zasobu” Komputer. Należy usunąć zasób Komputer-A, a następnie dodać

„Folder” Komputer osobisty oraz „Zasób” Komputer-A.


27

W kolejnym kroku wybieramy zakładkę Organizacje, zaznaczamy Dziekanat i alokujemy Pracownika A

(„Alokuj” / „Pracownik A”/ „OK”).

Następnie wskazujemy organizację Student, zaznaczamy Pracownik D i wybieramy opcję „Przejdź do”.

Wybieramy w polu „Użycie” „Nieograniczony”. Dwukrotnie zatwierdzamy „OK”.


28

3. Ustawienie zadań

Kolejną czynnością jest wprowadzenie czasów trwania poszczególnych czynności. W tym celu

wchodzimy we „Właściwości” czynności Ogłoszenie egzaminu, wybieramy „Zadania” i ustawiamy w

zakładce „Krok” opcję „Stały” i wpisujemy czas „10 min”. Klikamy „Zastosuj”

Czynność Przygotowanie pytań egzaminacyjnych zajmuje wykładowcy od 2 do 8 godzin, w związku, z

czym ustawiamy „Krok”, jako „Rozproszony” od 2 do 8 godzin, „Normalny”. Klikamy „Zastosuj”

Należy ustalić pozostałe czasy zgodnie z poniższą tabelą.


29

Zadanie Czas trwania

Ogłoszenie pytań egzaminacyjnych Stały 10 min

Sprawdzenie czy student ściąga Stały 1 min

Sprawdzenie pracy Rozproszony od 1 do 20 min, Jednolity

Wystawienie oceny Stały 1 min

Rozpatrzenie reklamacji Stały 10 min

Wydrukowanie protokołu Stały 1 min

Weryfikacja protokołu i archiwizacja Stały 10 min

Powtórzenie materiału Stały 10 min

Pisanie egzaminu Rozproszony (Jednolity) od 1 do 180 min

Akceptacja oceny Stały 5 min

Zgłoszenie reklamacji Stały 5 min

Dla sprawdzenia czy wszystkie czynności mają określony czas trwania możemy wyświetlić czasy trwania

przy poszczególnych obiektach. W tym celu wybieramy polecenie „Edycja”/”Zaznacz…”. W oknie

„Zaznacz” zaznaczmy opcję „Kształty” i w polu „Nazwa” wybieramy „Czynność”.

Następnie klikamy prawym przyciskiem na dowolnej zaznaczonej czynności, wybieramy opcję „Pola” /

„Nowe Pole”. Wyszukujemy w menu „Czas trwania” (Czynność/ Zadanie/ Czas trwania) i zatwierdzamy

„OK”. Następnie wybieramy położenie i potwierdzamy „OK”.


30

Kolejnym krokiem jest zdefiniowanie, jakie działania nastąpią po zakończeniu zadania. W tym celu dla

wszystkich zadań wysłania komunikatu ustawiamy nazwy wysyłanych komunikatów oraz partnera.

Wybieramy „Właściwości” zdarzenia Ogłoszenie egzaminu, następnie „Zadanie” i zakładkę „Po

ukończeniu”. Ustawiamy komunikat OgloszenieEgzaminu i partnera Student. Zatwierdzamy „OK”

Dla pozostałych obiektów definiujemy zgodnie z poniższą tabelą.

Obiekt Komunikat Partner

Ogłoszono pytania OgloszeniePytan Student

Wystawienie oceny OgloszenieOceny Student

Zgłoszenie reklamacji ZgloszenieReklamacji Uczelnia

Zaakceptowano ocenę ZaakceptowanieOceny Uczelnia

Przerwano egzamin PrzerwanieEgzaminu Student

Wcześniejsze oddanie pracy OddaniePracy Uczelnia

Dodatkowo należy zdefiniować usterkę w podprocesie Monitorowanie. W tym celu „wchodzimy” we

„Właściwości” zdarzenia Przerwano monitorowanie wybieramy „Zadanie” oraz kartę „Po

zakończeniu”. Wybieramy opcję” Tworzenie/modyfikowanie usterek” i dodajemy nową usterkę o

nazwie Ściąganie. Zatwierdzamy dwukrotnie wybierając „OK”.


31

4. Określenie Wyjść

Należy ustawić wyjścia dla podprocesu Monitorowanie. W tym celu należy wybrać Właściwości

Monitorowania, „Wyjścia” i wybrać kartę „Wyjątki”. Należy ustawić, usterkę Ściąganie oraz Komunikat

PrzerwanieEgzaminu i Partnera Student. Zatwierdzić „OK”.

Analogicznie należy postąpić dla czynności Pisanie egzaminu (Komunikat PrzerwanieEgzaminu

i Partner Uczelnia). Pozostałe wyjścia obiektów pozostają bez zmian.

Po ustawieniu parametrów proces powinien wyglądać jak na poniższym rysunku.


32

Uczelnia

Dziekanat Wykładowca

Student

Monitoro

wanie

Potr

zeba

prz

eegzam

inow

ania

Ogło

szenie

egzam

inu

10m

Term

in i m

iejs

ce

egzam

inu

Prz

ygoto

wanie

pyta

ń

egzam

inacyjn

ych

Betw

eenN

orm

(2;8

)g

Ogło

szenie

pyta

ń

egzam

inacyjn

ych

10m

Term

in

egzam

inu

Ogło

szono

pyta

nia

Począte

k

monitoro

wania

Spra

wdzenie

czy s

tudent

ścią

ga

1m

Czy s

tudent ścią

ga?

Konie

c

monitoro

wania

Nie

Prz

erw

ano

egzam

in

Tak

Prz

erw

ano

monitoro

wanie

Spra

wdzenie

pra

cy

Betw

een(1

;20)m

1,5

h

Prz

erw

anie

Egzam

inu

Wysta

wie

nie

oceny

1m

Ścią

ganie

Baza o

cen

Egzam

in o

gło

szony

Pow

tórz

enie

mate

riału

10m

Sta

rt e

gzam

inu

Pis

anie

egzam

inu

Betw

een(1

;180)m

Wcześnie

jsze

oddanie

pra

cy

Akcepta

cja

oceny

5m

1,5

hPrz

erw

anie

Egzam

inu

Czy a

kceptu

je o

cenę?

Zaakcepto

wano

ocenę

Tak

Egzam

in

odbyty

Zgło

szenie

rekla

macji

5m

Nie

Nie

info

rmuje

2 d

ni

zaakcepto

wano o

cenę R

ekla

macja

Rozpatr

zenie

rekla

macji

10m

Wydru

kow

anie

pro

tokołu

1m

Wery

fikacja

pro

tokołu

i

arc

hiw

izacja

1m

Egzam

inow

anie

wykonane

Baza p

roto

kołó

w


33

Symulacja procesu

Documents

Modelowanie i symulacja procesu „Egzaminowanie …ksz.pwr.edu.pl/wp-content/uploads/tomchl1148/pdf/Igrafx...Wprowadzenie dotworzenia mapy procesu w BPMN 2.0 W celu utworzenia mapy