Module TH 44quangdien.thuathienhue.edu.vn/imgs/bdtx/tieu-hoc/module... · 2014. 4. 15. · $% !"# &'( )#*( +,-% 1 ."&%/0 2&30 3 4& 2%5. +&6( 789 &:.& ;."1 ) &'(>1 2%5. +&6( ?@

THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở TIỂU HỌC |

87

Module 44

MODULE TH

44

THùC HµNH GI¸O DôC

B¶O VÖ M¤I TR¦êNG

cho häc sinh

TRONG MéT Sè M¤N HäC

ë TIÓU HäC

NGUYỄN THỊ HOA

| MODULE TH 44

88

A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

Ng#$i h'c )#*c tr-i nghi/m, khám phá ki5n th6c qua hành );ng, h'c

qua “làm”, ki5n th6c s@ )#*c khAc sâu và bEn vFng:

Ta nghe — Ta s@ quên.

Ta nhìn — Ta s@ nhN.

Ta làm — Ta s@ h'c )#*c.

Vì vPy trên cR sS hiTu rõ tVm quan tr'ng cWa giáo dZc b-o v/ môi

tr#$ng cho HS tiTu h'c qua các môn h'c; nhPn bi5t các n;i dung tích

h*p giáo dZc b-o v/ môi tr#$ng trong các môn h'c; xác )anh )#*c các

ph#Rng pháp dby h'c tích h*p giáo dZc b-o v/ môi tr#$ng trong m;t sc

môn h'c S tiTu h'c, nâng cao ndng lec tf ch6c hobt );ng giáo dZc b-o

v/ môi tr#$ng ngoài gi$ lên lNp cho HS tiTu h'c (Module TH 43); ng#$i

h'c rlt cVn thi5t ph-i thec hành giáo dZc b-o v/ môi tr#$ng: xây deng

và thec hành k5 hobch bài h'c, thi5t k5 và tf ch6c thec hi/n hobt );ng

ngoài gi$ lên lNp.

Module này s@ giúp cho ng#$i h'c nâng cao ndng lec giáo dZc b-o v/

môi tr#$ng, rèn luy/n ko ndng giáo dZc b-o v/ môi tr#$ng qua các môn

h'c S tiTu h'c và ko ndng tf ch6c hobt );ng ngoài gi$ lên lNp.

B. MỤC TIÊU

Sau khi k5t thúc vi/c h'c tPp, nghiên c6u module này, ng#$i h'c:

1. Về kiến thức

HiTu rõ tVm quan tr'ng cWa vi/c rèn luy/n ko ndng giáo dZc b-o v/ môi

tr#$ng cho HS tiTu h'c qua các môn h'c; nAm vFng các b#Nc xây deng

k5 hobch bài h'c, k5 hobch hobt );ng giáo dZc b-o v/ môi tr#$ng ngoài

gi$ lên lNp.

2. Về kĩ năng

— Bi5t xây deng k5 hobch bài h'c theo h#Nng tích h*p giáo dZc b-o v/ môi

tr#$ng cho HS tiTu h'c và thec hành dby h'c tích h*p.


89

— Bi$t l'p k$ ho,ch cho ho,t ./ng giáo d4c b6o v8 môi tr

| MODULE TH 44

90

ngu#n n%&c...). Tài nguyên thiên nhiên là m3t b3 ph6n thi7t y7u c8a môi

tr%


91

* Cách ti(n hành:

— GV chia l1p thành 2 nhóm: nhóm “thùng rác” và nhóm “b= rác”.

— Ph@ bi(n cách chAi:

+ Nhóm “b= rác” x(p thành vòng tròn, mGi em cIm sKn mLt vMt tNOng

trNng cho rác (cRp, sách, bút, giày, dép...). Nhóm “thùng rác” XYng Z

trong vòng tròn.

+ Khi có l\nh chAi, các em nhanh chóng b= rác vào thùng, mGi thùng ch]

X^ng s_ lNOng rác là 3 (“thùng rác” cIm 3 vMt trên tay).

+ Khi có l\nh k(t thúc, em nào còn cIm “rác” là thua. Em nào vYt “rác” Xi

là be phft. “Thùng rác” cIm thi(u hoRc thha “rác” cing be phft.

— HS th^c hi\n trò chAi.

— Thlo luMn: Tfi sao phli b= rác vào thùng X^ng rác? VYt rác bha bãi có tác

hfi nhN th( nào?

* K(t luMn:

B= rác vào thùng Xp giq v\ sinh chung, giq cho môi trNsng trong sfch,

tránh dech b\nh, blo Xlm sYc khot cho mui ngNsi. VMy môi trNsng là gì?

Môi trNsng lnh hNZng X(n con ngNsi nhN th( nào? xó là nLi dung bài

huc cya chúng ta hôm nay.

Hoạt động 2. Tìm hiểu khái niệm môi trường

* Mzc tiêu: HS hipu rõ khái ni\m môi trNsng.

* Cách ti(n hành:

— GV cho HS xem mLt bYc tranh/lnh (Xã chu}n be trN1c) v~ phong clnh

rhng cây, sông núi, trsi Xt, chim muông, thú vMt... và mLt bYc tranh/lnh

mô tl XNsng sá, nhà máy, khói bzi... (trong Xó con ngNsi sinh s_ng).

— GV nêu câu h=i yêu cIu HS thlo luMn:

+ Em nhìn thy nhqng gì trong bYc tranh/lnh Xó?

+ Nhqng cái Xó có liên quan gì X(n cuLc s_ng cya con ngNsi?

* K(t luMn:

— Môi trNsng s_ng (môi trNsng sinh thái) là toàn bL các Xi~u ki\n t^ nhiên,

nhân tfo bao quanh con ngNsi, có tác XLng t1i Xsi s_ng, s^ tn tfi, phát

tripn cya con ngNsi.

— Các y(u t_ tfo thành môi trNsng nhN không khí, nN1c, Xt, âm thanh, ánh

sáng, cây c_i, sông, bipn, h, XLng, th^c vMt, các khu dân cN, khu sln xut...

| MODULE TH 44

92

Hoạt động 3. Tìm hiểu ý nghĩa của môi trường

* M#c tiêu: HS nh.n bi0t các hành vi làm ô nhi7m môi tr9:ng, phá ho?i tài

nguyên thiên nhiên tA Bó rút ra B9Fc ý nghHa cIa môi tr9:ng BJi vKi

cuLc sJng cIa con ng9:i và sN phát triOn bPn vQng cIa mRi quJc gia.

* Cách ti0n hành:

— GV chia lKp thành các nhóm tA 5 B0n 7 HS.

— Phát cho mRi nhóm mLt b\c tranh ho]c mLt tình huJng có các nLi dung

nh9: khói b#i nhà máy gây ô nhi7m không khí; rAng bd ch]t phá; v\t rác

bAa bãi làm ô nhi7m sông ngòi (các hnh này có trong bài Gi" gìn môi

tr+,ng c.p Ti1u h4c).

— Yêu cju các nhóm thho lu.n, nh.n xét vP hnh h9mng cIa vinc không bi0t

giQ gìn, bho vn môi tr9:ng... tKi cuLc sJng, s\c khoo con ng9:i và rút ra

B9Fc ý nghHa cIa môi tr9:ng, ghi k0t quh thho lu.n cIa nhóm vào gipy

khq to.

— r?i dinn các nhóm lên trình bày k0t quh thho lu.n.

* K0t lu.n:

— Môi tr9:ng giúp cân btng sinh thái và bho vn s\c khoo con ng9:i.

— Môi tr9:ng — tài nguyên thiên nhiên giúp con ng9:i, Bpt n9Kc phát triOn

bPn vQng.

— TA Bó khvng Bdnh vai trò, ý nghHa B]c bint quan trwng cIa môi tr9:ng BJi

vKi sN sJng và phát triOn cIa con ng9:i, xã hLi.

Hoạt động 4. Liên hệ thực tế việc giữ gìn, bảo vệ môi trường

* M#c tiêu: HS bi0t liên hn vinc giQ gìn, bho vn môi tr9:ng trong thNc t0 là

rpt cjn thi0t; hiOu B9Fc sN phát triOn kinh t0 — xã hLi là tpt y0u nh9ng

không B9Fc phép gây nguy hiOm cho môi tr9:ng.

* Cách ti0n hành:

— GV chia lKp thành các nhóm, mRi nhóm tA 3 B0n 4 HS; giao cho mRi

nhóm mLt t: gipy khq A

4

và bút v{; yêu cju mRi nhóm v{ mLt ho?t BLng

liên quan B0n vinc giQ gìn, bho vn môi tr9:ng và B9a ra l:i chnh báo ho]c

ki0n nghd vP bho vn môi tr9:ng.

— HS thNc hinn ho?t BLng.

* K0t lu.n:

Bho vn môi tr9:ng và tài nguyên thiên nhiên là giQ cho môi tr9:ng trong

lành, s?ch, B}p; Bhm bho cân btng sinh thái; ng~n ch]n, khc ph#c các


93

h!u qu% x'u do con ng-.i và thiên nhiên gây ra. B%o v: t;t môi tr-.ng và

tài nguyên thiên nhiên giúp con ng-.i t@o ra cuAc s;ng t;t CDp, phát

triGn bIn vJng, lâu dài.

K!t lu&n chung:

Môi tr-.ng có ý nghOa vô cùng quan trQng trong cuAc s;ng và sR phát

triGn cSa con ng-.i, cSa mTi qu;c gia, cSa toàn nhân lo@i. B%o v: môi

tr-.ng là các ho@t CAng giJ cho môi tr-.ng xanh, s@ch, CDp, b%o C%m

cân bUng sinh thái. Trong C.i s;ng sinh ho@t và phát triGn kinh tX — xã

hAi không C-[c làm ô nhi\m môi tr-.ng, th-.ng xuyên áp d]ng các

bi:n pháp b%o v: môi tr-.ng trong s%n xu't và sinh ho@t; khai thác và

s_ d]ng h[p lí, tiXt ki:m nguan tài nguyên thiên nhiên; chbm sóc, b%o

v: các loài CAng v!t quý hiXm ccn b%o tan; có các bi:n pháp ngbn chdn,

khec ph]c các h!u qu% x'u do con ng-.i và thiên nhiên gây ra.

V. HƯỚNG DẪN THỰC HÀNH

Yêu ccu mTi nhóm vg mAt ho@t CAng liên quan CXn vi:c giJ gìn, b%o v:

môi tr-.ng và C-a ra l.i c%nh báo hodc kiXn nghi vI b%o v: môi tr-.ng.

— GV g[i ý cho t!p thG llp xây dRng kX ho@ch hành CAng c] thG giJ gìn, b%o

v: môi tr-.ng s;ng và hQc t!p.

— Yêu ccu mTi HS hãy suy nghO, tr% l.i các câu hoi: qG góp phcn gìn giJ và

b%o v: môi tr-.ng xanh — s@ch — CDp, b%n thân em ph%i làm gì?

VI. TƯ LIỆU THAM KHẢO

a) HiXn pháp nbm 1992

— qiIu 29

+ Cz quan nhà n-lc, Czn vi v{ trang, t| ch}c kinh tX, t| ch}c xã hAi, mQi

cá nhân ph%i thRc hi:n các quy Cinh cSa Nhà n-lc vI s_ d]ng h[p lí tài

nguyên thiên nhiên và b%o v: môi tr-.ng.

+ Nghiêm c'm mQi ho@t CAng làm suy ki:t tài nguyên và phá ho@i môi tr-.ng.

b) Lu!t B%o v: môi tr-.ng nbm 1997

— qiIu 6

“B%o v: môi tr-.ng là sR nghi:p cSa toàn dân.

| MODULE TH 44

94

T! ch%c, cá nhân ph+i có trách nhi0m b+o v0 môi tr67ng, thi hành pháp

lu


95

Bài. CÂY B(CH *ÀN

I. LOẠI HÌNH

Giáo d&c b)o v+ môi tr01ng khai thác t7 môn T9 nhiên và Xã h>i l@p 2.

II. MỤC TIÊU

Làm rõ giá trF cGa cây xanh KLi v@i môi tr01ng, hình thành thái K> yêu

cây, chPm sóc và b)o v+ cây xanh.

III. CHUẨN BỊ

PhTn GV:

— Hình )nh cây bYch Kàn thZt l@n, hình )nh m>t sL cây g[ quen thu>c

khác, nh^t là nh_ng cây có ` KFa ph0ang.

— M>t cành lá bYch Kàn, ncu có hoa qu) càng tLt; vài khoanh g[ bYch Kàn

hoec vài thanh cGi bYch Kàn.

IV. HỆ THỐNG CÁC VIỆC LÀM

* Vi+c làm 1: GV giao vi+c.

GV cho HS quan sát cây bYch Kàn, l^y lá bYch Kàn phát cho các nhóm,

HS vò rji ngki Kl nhZn bict mùi Kec tr0ng cGa lá cây bYch Kàn và bict nó

có chna tinh dTu. Tr0@c khi làm vi+c nên gia c) cành lá bYch Kàn tr0@c

HS và nêu v^n Ko:

— Các em có bict Kây là cái gì không? (M>t cành lá cGa cây bYch Kàn).

Hôm nay, chúng ta tìm hilu vo cây bYch Kàn. Bình th01ng chúng ta có

nên bv cành, hái lá các cây xanh không? wúng vZy, chúng ta không nên

làm Kiou Kó.

— Riêng hôm nay vì l@p ta Kang cTn tìm hilu vo cây bYch Kàn nên cô Kã

ph)i làm cái vi+c bình th01ng không nên làm này. Nh0ng các em th^y

K^y, cô czng ch{ bv m>t cành nh|...

* Vi+c làm 2: Th)o luZn nhóm vo l}i ích cGa cây bYch Kàn.

Cho HS trao Ki theo nhóm nh| Kl tìm thông tin (ích l}i cGa cây bYch Kàn).

Tr0@c l@p, GV nên g}i ý:

— Các em có bict bYch Kàn th01ng K0}c trjng thành r7ng ` nh_ng vùng

K^t nh0 thc nào không? Có thl quan sát k hình 1 trang 27 SGK Kl tìm ra

m>t phTn l1i gi)i (vùng K^t x^u, khô cn ít trjng K0}c các cây khác; trên

| MODULE TH 44

96

!i tr&c, trên núi nhi-u á, ít 1t...). Hãy t78ng t7:ng 8 nh;ng nu không có mCt cây bFch àn thì tình hình sI ra sao? ( 1t trNng, !i

tr&c, núi tr< trOi khi nPng, khí hQu r1t nóng bRc; khi m7a 1t bT xói mòn,

m7a tFnh 1t lFi nhanh chóng khô hFn...).

Tóm lFi có thY ánh giá nh7 th> nào v- vai trò c[a vi\c tr!ng cây bFch àn?

* Vi\c làm 3: Thao luQn ca lbp.

Các cây tr!ng l1y ge khác:

— g Ta ph7t qua cuNi cùng c[a hoFt jng cmn Ft 7:c.

— MOc tiêu: Nêu rõ các san ph|m cmn phai làm 7:c.

— Thzi gian: Cmn phân bN thzi gian thích h:p tu} thujc vào k> hoFch c[a

nhà tr7zng, mùa vO trong n~m.

— C< s8 vQt ch1t: Các trang thi>t bT thí nghi\m cho >n các dOng cO cá

nhân 7:c li\t kê.

— Chu|n bT: Công tác tq chRc, sPp x>p, phân chia nhóm, mjt sN hoFt jng

tQp d7:t cmn 7:c chu|n bT k càng.

— Các b7bc ti>n hành: Các b7bc ti>n hành càng cO thY, càng d thnc hi\n,

d theo dõi và ánh giá.

— Câu hpi thao luQn: Cmn phNi h:p nhi-u hình thRc câu hpi và cách hpi.

— ánh giá: Có nhi-u cách ánh giá tu} thujc vào tng loFi hình hoFt

jng này.


97

— Tài li&u tham kh-o: Li&t kê các tài li&u tham kh-o khi thi4t k4 cho ho5t

67ng này.

— G=i ý cho ng?@i sB dDng: Ng?@i thi4t k4 cFn làm rõ thêm ý t?Ing cJa

mình sao cho ng?@i khác không thM hiMu lFm 6?=c vO n7i dung, các b?Rc

thSc hi&n và chT tiêu 6ánh giá. PhFn này cVng cung cWp cho ng?@i sB

dDng m7t sY ki4n thZc chung vO các vWn 6O liên quan.

Module 1. CÂU ẾCH

1. Mục tiêu

— HiMu rõ tác 67ng cJa con ng?@i tRi các loài sinh v]t nói chung và vRi loài

4ch nói riêng.

— Nh]n thZc 6?=c vai trò cJa vi&c b-o v& tài nguyên 67ng v]t.

— Hình thành ý thZc b-o v& môi tr?@ng, có thái 67 6úng 6an vRi các hành

vi làm tbn h5i 64n môi tr?@ng.

2. Thời gian: 60 phút (30 phút ti4n hành trò chgi và 30 phút th-o lu]n).

3. Cơ sở vật chất, chuẩn bị

— M7t cành tre nhk làm cFn câu (có bu7c chT) và m7t m-nh bìa nhk làm

mmi câu.

— Chon kho-ng không gian cho trò chgi (kho-ng 5 —10m

2

), có thM trong nhà

hay ngoài tr@i.

4. Các bước tiến hành

B!"c 1.

* Vt m7t vòng tròn to (trên kho-ng không gian 6ã chon) 6M làm ao.

* GiRi thi&u vO trò chgi:

— Tên trò chgi: Câu 4ch.

— Cách chgi: M7t ng?@i 6óng vai ng?@i 6i câu, còn l5i 6óng vai 4ch, ng?@i

6i câu st dùng cFn câu th- mmi sao cho trúng vào 4ch.

— Lu]t chgi:

Ng?@i 6óng vai 4ch b?Rc vào trong ao và tung twng hát:

ch $ d&'i ao

V,a ng't m&a rào

Nh4y ra bì b8p

| MODULE TH 44

98

ch kêu 'p 'p

Th*y bác .i câu

Nh2y xu4ng ao mau

ch kêu 'p 'p.

Th"nh tho'ng )ch l,i nh'y lên ven b3 (nh'y ra ngoài vòng tròn kho'ng

30 — 50cm). Lúc Có ngE3i Ci câu cH gIng th' câu cho trúng )ch.

Trò chJi CEKc ti)n hành cho C)n khi quá nNa sH )ch bP ngE3i câu bIt CEKc.

B!"c 2. Ti)n hành chJi thN.

B!"c 3. Các )ch bP bIt ph'i chPu ph,t nh'y lò cò quanh ao và hát:

L


99

— Có th& chia HS thành nhi.u nhóm, m2t nhóm là 4ch và m2t nhóm là

ng78i câu.

— Có th& ch;n hình th=c ph?t khác.

Module 2. CUỘC ĐỜI THÙNG RÁC

1. Mục tiêu

Nâng cao nhDn th=c cho HS v. bFo vG môi tr78ng thông qua khF nKng:

— Nêu rõ vai trò cPa con ng78i trong viGc giQ gìn cho môi tr78ng xanh —

s'ch — )*p.

— K& ra S7Tc ít nhVt hai ch=c nKng cPa thùng rác.

— Có ý th=c v=t rác vào thùng, vào nYi quy S[nh, góp ph\n giQ gìn vG sinh

chung ^ tr78ng, l_p, gia Sình, S78ng ph`, xóm làng, nYi công c2ng.

2. Thời gian: 30 — 45 phút.

3. Hình thức và phương pháp tổ chức

— Th ch=c ho?t S2ng ngo?i khoá theo l_p h;c hojc nhóm (tl 20 S4n 30 HS).

— o[a Si&m: Trong l_p h;c, ngoài sân tr78ng hay nYi dã ngo?i.

— Ph7Yng pháp: Ph`i hTp các ph7Yng pháp tích csc nh7 cho HS Sóng vai

hai thùng rác k& v. cu2c S8i cPa mình, quan sát, suy nght, thFo luDn tlng

nhóm nhu S& khai thác triGt S& n2i dung nhvm S?t t_i mwc tiêu.

4. Chuẩn bị

Hai thùng rác làm bvng giVy và trang trí sao cho m2t thùng rác béo khoy,

có vy mjt vui vy và m2t thùng rác g\y y4u, có vy mjt buzn bã. Hai thùng

có kích c{ t7Yng S`i phù hTp v_i vóc dáng cPa hai HS tham gia Sóng vai.

5. Thực hiện

Tr7_c cu2c h;p th7Tng S|nh cPa các thùng rác trên th4 gi_i, thùng rác

anh là Xanh gjp thùng rác em là S?ch. Sau Sây là câu chuyGn cPa hai anh

em thùng rác.

Xanh (mlng r{ chào): Em S?ch SVy à! Lâu lm rzi anh em mình m_i có

d[p gjp mjt th4 này, nh7ng sao trông em có vy g\y Si nhi.u th4 nh|!

S%ch (xúc S2ng): Chng giVu gì anh, d?o này em có S7Tc Kn u`ng gì Sâu.

Su`t ngày em S=ng phYi l7ng ngoài nng bên S78ng mà chng ai cho em

m2t chút gì S& Kn. Lâu lâu m_i có ng78i th7Yng tình ném cho vu lon

| MODULE TH 44

100

Côca hay gi)y gói Bimbim, còn 1a s3 h4 toàn ném th9ng xu3ng 1


101

6. Củng cố, đánh giá

— T" cu&c trò chuy,n c.a hai anh em thùng rác, các em có suy ngh9 gì v<

cách =ng x? c.a con ngABi trong vi,c v=t rác vào thùng?

— Thùng rác có ch=c nEng gì FGi vHi vi,c giI gìn cho môi trABng xanh —

s'ch — )*p?

— HLng ngày, em thABng v=t ra nhIng loNi rác nào? Có nguPn gGc t" Fâu?

— Em có suy ngh9 gì khi thTy các nhân viên Công ti Môi trABng Fô thW hLng

ngày phYi cZm cui, c[n m\n bên nhIng xe rác F[y ^p?

— Em s_ làm gì F` góp ph[n làm xanh — sNch — Fap quê hAcng?

7. Gợi ý cho người sử dụng

Ti`u phdm FAec s? dgng hi,u quY hcn nhu FAec ti ch=c theo trình tj sau:

* HoNt F&ng 1. oóng vai.

— GiHi thi,u ch. F

| MODULE TH 44

102

3. Hình thức tổ chức

T! ch%c cho HS thi hát các bài hát liên quan 45n màu xanh c8a cây, 45n

vi=c tr?ng, chAm sóc cây xanh; tE 4Ft lGi vH ch8 4H cây xanh và môi

trJGng tK giai 4i=u c8a bài hát có sLn.

4. Chuẩn bị

— MPt sQ tranh, Rnh 4Sp vH cây xanh, mPt sQ hoa làm bUng bìa (4X làm

4iXm thJYng) cho các 4Pi.

— Ch\n 4]a 4iXm cho cuPc thi (tu^ theo quy mô t! ch%c mà ch\n 4]a 4iXm

cho h`p lí).

— GV ldp mPt ban giám khRo cho cuPc thi (tu^ theo quy mô t! ch%c mà

ch\n thành phfn c8a ban giám khRo).

— Ldp mPt ban thJ kí 4X t!ng k5t 4iXm c8a cuPc thi và chuhn b] phfn

thJYng cho 4Pi thing cuPc.


GV giji thi=u vH vai trò c8a cây xanh.

Ph#n 1: 'i tìm câu hát

— Chia nhóm HS: TK 2 45n 4 nhóm, tu ̂ theo khung cRnh và quy mô t!

ch%c. Moi nhóm có tK 4 45n 5 HS.

— Công bQ ban giám khRo.

— Yêu cfu c8a trò chri:

+ Các nhóm trong thGi gian nhtt 4]nh tìm ra các câu hát có tK “xanh” 4J`c

2 4iXm, n5u tìm ra các câu hát có hành 4Png “tr?ng cây”, “chAm sóc”,

“bRo v=” cây thì 4J`c thJYng thêm 2 4iXm.

+ Ch\n ngJGi trong nhóm thX hi=n câu hát, n5u hát không 4úng giai 4i=u

thì chx 4J`c cPng 1 4iXm. Không 4J`c hát l{i nh|ng bài 4ã hát trJjc 4ó.

— Ti5n hành trò chri:

+ TE 4Ft tên cho nhóm vH ch8 4H bRo v= môi trJGng và giji thi=u vH các

thành viên trong nhóm.

+ C~ ngJGi rút thAm 4X xác 4]nh lJ`t chri.

+ Tìm và thX hi=n câu hát tK 6 45n 10 lJ`t.

+ Sau khi h5t thGi gian quy 4]nh, nhóm nào không tìm 4J`c bài hát thì

khán giR s 45m tK 1 45n 10, n5u vn không tìm 4J`c thì b] mtt lJ`t.

+ Nhóm nào hát l{i nh|ng bài 4ã hát trJjc 4ó s không 4J`c tính 4iXm.


103

+ Ban giám kh+o cho .i/m các nhóm sau m3i l56t ch8i.

+ Th5 kí t

| MODULE TH 44

104

— Nh$ em 'ây là chim tr0ng chim hoà bình, s8ng '9 yêu th$


105

Module 4. THI TÌM HIỂU VỀ ĐỀ TÀI MÔI TRƯỜNG

1. Mục tiêu

— Nâng cao nh*n th,c v. b0o v1 môi tr67ng thông qua vi1c tuyên truy.n,

tham gia b0o v1 môi tr67ng.

— Hình thành mAt sC kE nFng s6u tGm, phân tích và J. xuLt gi0i pháp cho

vLn J. môi tr67ng.

2. Thời gian: 180 phút.


— Tr6ng bày nh6 mAt cuAc triSn lãm, thi giVi thi1u tranh 0nh tW vX hoYc

s6u tGm J6Zc.

— Tr0 l7i câu h[i v. môi tr67ng c\a ban t] ch,c.

— Trao J]i, tranh lu*n, tuyên truy.n, c] JAng, biSu di_n vFn ngh1, k`ch ngan...

4. Chuẩn bị

Xây dWng kc hodch: foàn Thanh niên nhà tr67ng phát JAng cuAc thi vVi

mgc tiêu vì mAt môi tr67ng xanh, sdch, Jhp. XuLt phát ti mong muCn

nâng cao nh*n th,c v. môi tr67ng và b0o v1 môi tr67ng cho mji ng67i,

JYc bi1t là HS.

— Chumn b` mAt sC tict mgc vFn ngh1 vVi J. tài môi tr67ng.

— Chumn b` các biSu ngn, phông, 0nh, loa, Jài, bàn, ghc.

— Kinh phí chi cho vi1c t] ch,c, chp Jdo, chLm các s0n phmm, t]ng kct,

trao gi0i.


— Thành l*p Ban giám kh0o cuAc thi grm: Jdi di1n Ban Giám hi1u, foàn

Thanh niên nhà tr67ng, HAi Cha mh HS (có thS m7i thêm GV khác).

— CuAc thi di_n ra tdi sân tr67ng. Xung quanh khu vWc thi c\a mxi lVp J.u

có treo tranh, 0nh c\a lVp Jó.

B!"c 1:

— zn J`nh t] ch,c.

— Tuyên bC lí do, giVi thi1u Jdi biSu.

B!"c 2:

— Khai mdc cuAc thi, giVi thi1u Ban giám kh0o.

— GiVi thi1u v. các JAi, các thành viên trong JAi.

| MODULE TH 44

106

B!"c 3:

— Ban giám kh+o tuyên b2 tiêu chu4n ch5m 6i7m và 6i ch5m s+n ph4m

ci.

— MAi 6>i lCn lDEt cF 6Gi diIn lên giJi thiIu kKt qu+ sDu tCm ci mình.

N>i khác lOng nghe, quan sát s+n ph4m ci bGn 67 chu4n bR ý kiKn

6óng góp.

B!"c 4:

Các 6>i tr+ lWi câu hYi c


107

l!ng l%c (s) c*p), .ông t1 keo, l!ng l%c (th6 c*p), kh7 trùng b;ng các

ch*t di?t khuAn.

Câu 4: Em hãy nêu các nguHn gIc gây ô nhiKm môi trLMng trong .*t?

Oáp án:

Ô nhiKm môi trLMng .*t có nhiSu nguHn gIc khác nhau do ch*t thUi sinh

hoVt, ch*t thUi công nghi?p, nông nghi?p, giao thông vXn tUi, do tác .Yng

cZa khu công nghi?p, khu dân cL... nhiên li?u ch6a lLu hu[nh .\ lVi

sunfat trên m^t .*t, các nitrat khí quy\n l!ng .%ng trên m^t .*t, d%c các

xa lY, ôtô, xe máy chVy .\ lVi hai bên .LMng b1i chì, b1i lIp mòn, b1i

.LMng... Chúng tham gia vào các chu trình trong tg nhiên, .*t h*p th1 và

bh thoái hoá...

Câu 5: Em có suy nghi gì vS v*n .S toàn cju bUo v? môi trLMng?

Oáp án:

BUo v? môi trLMng xanh, sVch, .lp là v*n .S .Lmc nhiSu quIc gia trên thn

gioi quan tâm, vì sg phát tri\n bSn vpng toàn cju. Con ngLMi là mYt bY

phXn cZa thiên nhiên, do .ó con ngLMi sq không sIng nri nnu thiên

nhiên không .Lmc bUo v?. Nói cách khác, bUo v? thiên nhiên chính là tg

bUo v? chính mình. MuIn “phát tri\n” thì phUi “bUo v?”, và “bUo v?” .\

“phát tri\n”. Hai v*n .S này phUi .i .ôi voi nhau và ngLMi ta g%i chung là

“phát tri\n bSn vpng”.

Câu 6: O\ bUo v? môi trLMng xanh, sVch, .lp, chúng ta cjn làm gì?

Oáp án:

Con ngLMi có th\ khai thác thiên nhiên, nhLng không vì thn mà tàn phá

thiên nhiên, gây ô nhiKm môi trLMng, làm nguy hVi cho sg tHn tVi cZa

chính mình. O\ góp phjn nhx bé cZa mình vào chinn dhch “Môi trLMng

xanh, sVch, .lp”, chúng ta cjn có nhpng hành .Yng thint thgc nhL:

— Tham gia tìm hi\u, tuyên truySn và thgc hi?n .úng quy .hnh cZa Nhà

nLoc vS bUo v? môi trLMng.

— |n }, sinh hoVt sVch sq, không xU rác b~a bãi ra môi trLMng xung quanh.

— Nên tr ch6c .hnh kì tujn lK hoVt .Yng môi trLMng b;ng mYt sI hình th6c

nhL tuyên truySn hoVt .Yng, tr ch6c d%n v? sinh n)i làm vi?c, tr ch6c

trHng cây.

* MYt sI câu hxi dành cho khán giU:

Câu 7: Vai trò cZa cây xanh trong môi trLMng tg nhiên?

| MODULE TH 44

108

Câu 8: Em hãy nêu nh)ng bi-n pháp 01 ch3m sóc và b8o v- cây xanh n=i

công c?ng?

Câu 9: Trong các bCc tranh E h?i thi em thích bCc tranh nào nhHt? TIi sao?

7. Đánh giá

— NhLn xét tình hình tham gia cOa tPng 0?i và cOa toàn trQRng.

— NhTc nhE và kêu gVi toàn th1 HS cùng b8o v- môi trQRng.

— Trao phZn thQEng cho các 0?i 0oIt gi8i.

Module 5. HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG VỀ

MÔI TRƯỜNG

1. Đặt vấn đề

Truy[n thông môi trQRng là m?t công c] giáo d]c môi trQRng rHt hi-u

qu8 nh`m lôi cuan và tIo ra m?t phong trào quZn chúng r?ng rãi tham

gia b8o v- môi trQRng, tIo lLp m?t lai sang mdi, thân thi-n vdi môi

trQRng. Truy[n thông môi trQRng có tác 0?ng trec tifp hogc gián tifp

làm thay 0hi nhLn thCc, thái 0?, hành vi, ý thCc cOa con ngQRi trong

c?ng 0jng, 0gc bi-t 0ai vdi HS, tP 0ó thúc 0ky hV te nguy-n và có ý thCc

tham gia vào các hoIt 0?ng b8o v- môi trQRng, clng nhQ lôi cuan nh)ng

ngQRi khác cùng tham gia. Truy[n thông môi trQRng 0Qmc thec hi-n

b`ng nhi[u phQ=ng thCc rHt 0a dIng, trong 0ó các cu?c thi, các phong

trào, các chifn dnch vdi các hình thCc 0a dIng rHt khác nhau. Trong m?t

thRi gian ngTn, m?t chO 0[ truy[n thông 0Qmc chuy1n t8i mInh mo 0fn

công chúng qua nhi[u kênh thông tin, tác 0?ng trec tifp 0fn m?t 0ai

tQmng c?ng 0jng (ví d] nhQ HS).

Hình thCc hoIt 0?ng cOa các cu?c thi rHt phong phú và 0a dIng, bao

gjm nhi[u lrnh vec chuyên môn nhQ:

— Thi sáng tác tranh môi trQRng.

— Thi sáng tác 8nh môi trQRng.

— Thi sáng tác ca khúc môi trQRng

— Thi vift báo v[ môi trQRng.

— Thi xây deng phim môi trQRng.

— Thi sáng tác các ti1u phkm môi trQRng.

— Thi sáng tác tem v[ môi trQRng.


109

Ngoài ra còn có nh-ng phong trào, chi1n d3ch v5 môi tr89ng nh8 T1t

tr;ng cây, xây d?ng v89n sinh thái, tham quan, cDm trEi tìm hiGu v5 môi

tr89ng, chi1n d3ch làm sEch môi tr89ng.

Nhìn chung, mJc Kích cMa các cuNc thi là giOng nhau, nhPm nâng cao

nhQn thRc cMa cNng K;ng v5 bTo vU môi tr89ng. Tuy nhiên W mXi cuNc

thi, mXi hoEt KNng, do tính chYt chuyên môn khác nhau nên lEi có nh-ng

cách t[ chRc khác nhau.

2. Mục đích của các hoạt động (cuộc thi) về truyền thông môi trường

HoEt KNng v5 truy5n thông môi tr89ng nhPm tEo ra các sTn ph]m, các

k1t quT có giá tr3 sâu sDc v5 nNi dung và nghU thuQt c^ng nh8 v5 ý thRc xã

hNi theo chM K5 bTo vU môi tr89ng. Thông qua Kó khuy1n khích, lôi cuOn

cNng K;ng cùng tham gia bTo vU môi tr89ng.

3. Thể lệ cuộc thi (n1u hoEt KNng bTo vU môi tr89ng là mNt cuNc thi)

— NNi dung tác ph]m cfn thG hiUn (hogc nNi dung công viUc K8hc Kgt ra).

— iOi t8hng tham gia.

— ii5u kiUn d? thi (hay Ki5u kiUn phát KNng cMa mNt chi1n d3ch).

— Các yêu cfu KOi vki sTn ph]m d? thi (kh[ giYy, loEi blng hình, loEi phim,

tài liUu...).

— Cách thG hiUn.

— SO l8hng tác ph]m tham gia d? thi.

— ii5u kiUn v5 bTn quy5n.

— Tên, tu[i, K3a chn cMa tác giT.

(L8u ý: ióng gói c]n thQn n1u chuyGn bPng K89ng b8u KiUn)

— Th9i hEn nNp tác ph]m d? thi: Tuq thuNc tính chYt cMa trng thG loEi d?

thi quy K3nh th9i gian phù hhp. N1u có Ki5u kiUn có thG kéo dài th9i hEn

d? thi qua các thông báo (lfn 2, lfn 3...).

— i3a KiGm nNp tác ph]m: Cv quan t[ chRc cuNc thi.

4. Cơ cấu giải thưởng cho cuộc thi về truyền thông môi trường

— GiTi nhYt, nhì, ba, khuy1n khích (thông th89ng nhi5u giTi khuy1n khích,

phfn th8Wng).

— Kinh phí cho viUc t[ chRc hoEt KNng (cuNc thi) phTi K8hc d? trù K8a vào

k1 hoEch và phTi K8hc diyn giTi trng khoTn chi (chi cho ban t[ chRc, ban

| MODULE TH 44

110

giám kh'o, cho qu'ng cáo, truy1n thông cho gi'i, ph4n th56ng và cho

các ho9t :;ng sau cu;c thi. Kinh phí xin nhà tài trB nCu :5Bc).

— BGng khen cho các :Ii t5Bng (cá nhân và tLp thM) tham gia.

— Gi'i th56ng phong trào dành cho cá nhân hoPc tLp thM có nhi1u tác

phRm dS thi nhTt, cá nhân ít tuUi nhTt, lWn tuUi nhTt...

5. Cơ quan phối hợp trong các hoạt động truyền thông môi trường

— Thi sáng tác tranh: H/i M1 thu3t Vi5t Nam.

— Thi sáng tác 9nh: H/i Ngh5 s1 Nhi:p 9nh Vi5t Nam.

— Thi sáng tác ca khúc: H/i Nh>c s1 Vi5t Nam.

— Thi sáng tác báo chí: H/i Nhà báo Vi5t Nam.

— Thi sáng tác phim (Liên hoan phim): H/i Gi5n 9nh Vi5t Nam.

— Thi sáng tác tiHu phIm: H/i VJn ngh5 dân gian.

— B/ Giáo dOc và Gào t>o.

— Thi sáng tác tem: Công ti Tem Vi5t Nam.

— Thi tìm hiHu vU môi trVWng cho HS.

B/ Giáo dOc và Gào t>o, SZ Giáo dOc và Gào t>o, SZ Tài nguyên và Môi

trVWng, Trung V\ng Goàn, T]nh thành Goàn, Ban Giám hi5u nhà trVWng,

các c\ quan thông tin _>i chúng (phát thanh, truyUn hình, báo chí...).

Các cu/c thi nh`m tuyên truyUn sâu r/ng và kap thWi tbi c/ng _cng, vì

v3y c\ quan td chec ph9i hfp tác chgt chh vbi các c\ quan thông tin _>i

chúng nhV Gài TruyUn hình. Gài Ti:ng nói Vi5t Nam (Trung V\ng, _aa

phV\ng), các hãng thông tkn báo chí.

6. Tổ chức triển khai cuộc thi về truyền thông môi trường

6.1. Thành lập ban tổ chức cuộc thi (hoạt động)

Thành l3p ban td chec cu/c thi bao gcm c\ quan td chec, c\ quan phmi

hfp chính và các chuyên gia theo l1nh vnc. Ban td chec có các nhi5m vO:

— Xây dnng thH l5 cu/c thi, k: ho>ch cpa cu/c thi.

— Td chec hqp báo: Sau khi hoàn ch]nh thH l5, Ban td chec sh td chec hqp

báo thông báo cu/c thi.

— Gmi tVfng tham gia là _>i di5n chuyên môn dn thi, nhà báo, thông tkn,

phát thanh, truyUn hình...

— Thông báo thH l5 cho toàn b/ các chi h/i chuyên ngành Z _aa phV\ng,

nhV Chi h/i M1 thu3t Vi5t Nam, Chi h/i Ngh5 s1 Nhi:p 9nh Vi5t Nam, SZ

VJn hoá Thông tin các t]nh, thành phm, các b/ ngành, các c\ quan _oàn


111

th", t% ch'c xã h*i, các c- quan qu2n lí môi tr89ng ; ngh<

cùng ph@i hAp tri"n khai cu*c thi trên phDm vi ; ngh< cea ban t% ch'c. Ban giám

kh2o ckn làm các công viKc sau:

— Cùng hYp vî ban t% ch'c ;ánh giá các s2n phdm dT thi, thông qua

(th@ng nhft k\ hoDch, ch8-ng trình chfm gi2i (chia t%, nhóm) ;_ng th9i

nhbn toàn b* s2n phdm t` ban t% ch'c (có biên b2n kèm theo)).

— T% ch'c chfm gi2i và trao ;%i.

— Lên danh sách gi2i và các hình th'c khen th8gng khác.

— Chuy"n toàn b* h_ s- v> k\t qu2 chfm cea ban giám kh2o sang ban t% ch'c.

— Tham gia lh trao gi2i th8gng vî ban t% ch'c.

— Tham gia giî thiKu, nhbn xét, truy>n thông v> k\t qu2 cea cu*c thi vî

ban t% ch'c.

7. Giới thiệu và phát huy kết quả của truyền thông

— T% ch'c giî thiKu các s2n phdm có giá tr< ;8Ac tuy"n chYn (tri"n lãm,

bi"u dihn tác phdm ;oDt gi2i...).

| MODULE TH 44

112

— T# ch&c s(n xu,t các s(n ph0m (sách, t4p san nh6, t7 r9i, bc, ?@a

hát...) nhCm mDc ?ích tuyên truyHn rIng rãi.

— T# ch&c hIi th(o ?L nâng cao giá trN, kPt qu( cRa cuIc thi.

Module 6. CÂU LẠC BỘ XANH

1. Mục đích

— B(o tTn thiên nhiên U c( khu vWc nông thôn và thành thN.

— Câu l>c bI xanh là nh\ng ho>t ?Ing cIng ?Tng vH ho>t ?Ing b(o tTn

thiên nhiên thông qua HS. Ng`7i lan trong cIng ?Tng có thL nh4n th&c

tct h9n và trU nên có trách nhidm h9n, nc bI xanh có tg ld GV/HS không quá 1/20. Tg ld này giúp GV

qu(n lí câu l>c bI và tiPp xúc vai tong HS dq dàng h9n. Sc l`rng HS nh ̀

v4y csng cho phép HS ?`rc làm vidc theo nhóm và ?`rc tham gia bình

?wng vào các ho>t ?Ing.

— Các câu l>c bI xanh cxn sinh ho>t ít nh,t mIt lxn mIt tuxn vai th7i gian

sinh ho>t cc ?Nnh. Th7i gian và ?I dài cRa bu#i sinh ho>t phD thuIc vào

HS và GV, ?Tng th7i không chTng chéo vào th7i gian hyc t4p U tr`7ng

hyc, không c(n trU HS làm bài t4p U nhà.

3. Nơi tổ chức của các câu lạc bộ xanh

Tuz theo nIi dung, tính ch,t csng nh` th7i l`rng cRa các ho>t ?Ing ?ã

l4p kP ho>ch, câu l>c bI xanh có thL sinh ho>t trong lap hyc, ngoài sân

tr`7ng, trong v`7n tr`7ng ho{c b,t kì n9i nào ngoài thiên nhiên nPu phù

hrp và ?iHu kidn th7i tiPt cho phép. Các ho>t ?Ing ngoài tr7i th`7ng t>o

bxu không khí vui v} h9n, cho phép HS ?`rc hyc thông qua môi tr`7ng

và t>o không gian rIng rãi cho các trò ch9i. Ngoài ra, HS csng có thL

tham gia các ho>t ?Ing h`ang tai cIng ?Tng ngay t>i thôn xóm, ph`7ng,

xã cRa mình.

4. Điều lệ và bài hát của câu lạc bộ xanh

L HS h&ng thú và tW hào là thành viên cRa câu l>c bI xanh, mfi câu l>c

bI cxn có tên riêng, tên này do các thành viên cRa câu l>c bI xanh tW

chyn trong bu#i sinh ho>t câu l>c bI ?xu tiên. Tên câu l>c bI xanh có thL

là tên mIt loài ?Ing v4t hay thWc v4t mà HS yêu thích. Mfi câu l>c bI


113

xanh c&ng c(n có m+t b.n cam k0t ho2c 3i5u l8 do GV ph= trách câu lAc

b+ soAn ra, có chD kí cFa tGt c. các thành viên và 3KLc 3Mc khi bNt 3(u

mOi buPi sinh hoAt. MOi thành viên c&ng sS có m+t thT câu lAc b+ xanh

trên 3ó ghi tên, lUp và tên câu lAc b+ xanh. ThT 3KLc ép plastic cho b5n.

N0u có thY, câu lAc b+ xanh nên chMn m+t bài hát riêng nói v5 chF 35

b.o v8 môi trK[ng. HS sS hát bài hát này khi bNt 3(u mOi buPi sinh hoAt.

5. Xây dựng kế hoạch hoạt động của câu lạc bộ xanh

Thông thK[ng k0 hoAch hoAt 3+ng 3KLc xây d_ng cho m+t n`m — tKbng

cng vUi n`m hMc cFa nhà trK[ng (te tháng 9 30n tháng 5 n`m sau). Các

câu lAc b+ xanh 3KLc lên ljch hkng tu(n. Khi lmp k0 hoAch hoAt 3+ng, các

GV c(n lKu ý không bo trí ljch vào các ngày lp, ngày T0t ho2c vào th[i

gian HS ôn thi hMc kì.

K0 hoAch hoAt 3+ng cFa câu lAc b+ xanh ph.i 3KLc trình bày rõ ràng v5

th[i gian (ngày, tháng, gi[), n+i dung (m=c tiêu, chF 35, phKbng pháp, tài

li8u), ngK[i ph= trách (GV tP chcc th_c hi8n, GV hO trL), 3ja 3iYm (nbi tP

chcc hoAt 3+ng).

K0 hoAch này ph.i 3KLc ban giám hi8u nhà trK[ng Fng h+ và 3sng ý

cho th_c hi8n. Vì câu lAc b+ xanh mang tính chGt hoAt 3+ng ngoAi khoá

nên GV ph= trách câu lAc b+ có thY phoi hLp vUi GV tPng ph= trách 3Y

3Ka các hoAt 3+ng cFa câu lAc b+ vào hoAt 3+ng cFa toàn, t+i. N0u

trong djp nghu hè thì GV ph= trách câu lAc b+ c(n phoi hLp vUi uw ban

nhân dân ho2c toàn Thanh niên xã 3Y soAn th.o chKbng trình hoAt

3+ng cho HS.

6. Quyền và nghĩa vụ của thành viên câu lạc bộ xanh

Câu lAc b+ xanh là tP chcc hoAt 3+ng t_ nguy8n cFa nhDng HS muon tham

gia vào các hoAt 3+ng b.o tsn. LLi ích cFa HS khi tham gia câu lAc b+ xanh

là 3KLc hMc hzi thông qua các trò chbi và 3KLc 3i tham quan th_c 3ja.

Ngoài ra, thành viên câu lAc b+ xanh còn 3KLc phát các tài li8u v5 giáo d=c

môi trK[ng nhK t[ tin, truy8n tranh, tranh cP 3+ng hay thT thành viên câu

lAc b+. Là thành viên câu lAc b+ xanh, HS ph.i có trách nhi8m quan tâm và

tình nguy8n tham gia vào các hoAt 3+ng vì môi trK[ng.

7. Cơ cấu tổ chức của câu lạc bộ xanh

— GV:

Các GV tham gia vào câu lAc b+ xanh c(n có ki0n thcc và hiYu bi0t cb b.n

v5 môi trK[ng, v5 giáo d=c môi trK[ng và v5 cách ti0p cmn lGy HS làm

| MODULE TH 44

114

trung tâm. Ngoài ra, h0 còn ph4i là ng67i nhi8t tình, hào h:ng, sáng t=o,

có kh4 n@ng gi4i quyCt các vEn FG và có uy tín vIi HS.

HS:

Vì câu l=c bO xanh là tQ ch:c tình nguy8n cRa HS nên các em cUn có

trách nhi8m FiGu hành câu l=c bO cRa mình. CUn hai HS cho hai ch:c

danh chR tXch và th6 kí câu l=c bO.

! ChR tXch: là HS có trách nhi8m tri8u tYp các thành viên sinh ho=t, liên l=c

vIi GV, h[ tr\ GV trong vi8c th]c hi8n các ho=t FOng trong buQi sinh ho=t.

! Th6 kí: là HS giúp ghi chép biên b4n các buQi sinh ho=t, theo dõi s] tham

gia cRa các thành viên câu l=c bO, qu4n lí tài li8u và dbng cb h0c tYp cRa

câu l=c bO.

8. Sự tham gia của nhà trường, gia đình và các tổ chức khác vào quá

trình hoạt động của câu lạc bộ xanh

Ban giám hi8u nhà tr67ng:

Ban giám hi8u nhà tr67ng có vai trò quan tr0ng trong vi8c khuyCn khích

và h[ tr\ câu l=c bO xanh trong tr67ng. Ban giám hi8u nhà tr67ng cdng

có the h[ tr\ các GV phb trách câu l=c bO xanh cdng nh6 GV phb trách

foàn, fOi trong vi8c lgng ghép ho=t FOng cRa câu l=c bO xanh vào các

ho=t FOng cRa foàn, fOi.

Chính quyGn FXa ph6hng và gia Fình HS:

fe phb huynh HS và chính quyGn FXa ph6hng Rng hO, t=o FiGu ki8n cho

câu l=c bO xanh ho=t FOng, nhà tr67ng cUn thông báo bjng th6, công v@n

FCn gia Fình HS, uk ban nhân dân xã, foàn xã, nêu rõ mbc Fích cRa câu

l=c bO xanh, quyGn l\i và nghma vb cRa các thành viên câu l=c bO. Các ho=t

FOng h6Ing ra cOng Fgng cRa câu l=c bO luôn cUn có s] phni h\p vIi

chính quyGn FXa ph6hng và ng67i lIn trong cOng Fgng. Nhà tr67ng có the

m7i phb huynh, già làng, tr6ong b4n, cán bO foàn... cùng tham gia sinh

ho=t câu l=c bO, ke chuy8n cho các em nghe hoqc F6a các em Fi tham

quan th]c FXa.

Cán bO kiem lâm cRa các v67n qunc gia, khu b4o tgn:

Câu l=c bO xanh cUn có s] h\p tác và tham gia cRa cán bO kiem lâm các

v67n qunc gia hoqc khu b4o tgn trong vi8c thiCt kC và tiCn hành các

ho=t FOng. Câu l=c bO xanh có the m7i cán bO kiem lâm nói chuy8n t=i


115

tr"#ng v( h* sinh thái r.ng, công tác b3o t5n 67ng v8t hoang dã, tr5ng

r.ng, tuyên truy(n phòng chAng cháy r.ng vào mùa khô. Cán b7 kiHm

lâm cKng có thH phát cho HS các tài li*u, áp phích giPi thi*u v( khu vQc,

dRn các em 6i tham quan thQc 6Ua, khám phá thiên nhiên và môi

tr"#ng. HS có thH c7ng tác vPi các trVm kiHm lâm trên 6Ua bàn giúp

giám sát, b3o v* r.ng, tiXn hành nghiên cYu v( 6a dVng sinh hZc, tr5ng

cây và thông báo các sQ cA cháy r.ng.

9. Cách tổ chức một số hoạt động của câu lạc bộ xanh

M7t bu\i sinh hoVt c]a câu lVc b7 xanh g5m các b"Pc sau 6ây:

(1) cn 6Unh câu lVc b7, 6iHm danh, 6Zc l#i cam kXt và hát bài hát c]a câu

lVc b7.

(2) Báo cáo v( tiXn 67 c]a các hoVt 67ng mà câu lVc b7 xanh 6ang thQc

hi*n, GV nh8n xét hoic nhjc lVi các hoVt 67ng và kXt qu3 c]a bu\i sinh

hoVt tr"Pc.

(3) Thông báo v( các hoVt 67ng sjp tPi.

(4) ThQc hi*n các hoVt 67ng, trò chni th" giãn và vui vo giúp HS tìm hiHu

v( thiên nhiên và môi tr"#ng.

10. Đánh giá hoạt động của câu lạc bộ xanh

Vi*c 6ánh giá hoVt 67ng c]a câu lVc b7 xanh cqn cY vào các vrn 6( sau:

— SA l"tng thành viên câu lVc b7 xanh tham gia hoVt 67ng.

— Th#i gian hoVt 67ng thQc tX so vPi th#i gian hoVt 67ng dQ kiXn (phút), có

chênh l*ch v( th#i gian không? TVi sao?

— HoVt 67ng có phù htp vPi HS không? NXu không thì tVi sao?

— HS có c3m thry trò chni thú vU và vui vo không? NXu không thì tVi sao?

— HoVt 67ng có 6Vt 6"tc mwc 6ích là giúp HS hiHu thêm v( môi tr"#ng và

h"Png HS tham gia hành 67ng vì môi tr"#ng hay không?

— Phyn trình bày c]a GV có quá dài không? (15 phút là tAt nhrt)

— Vi*c chu{n bU hoVt 67ng có mrt nhi(u th#i gian không?

— Sau hoVt 67ng, ng"#i t\ chYc h"Png dRn HS th3o lu8n nh" thX nào, HS

có 65ng ý vPi các kXt lu8n cuAi cùng không?

11. Một số gợi ý cho giáo viên để câu lạc bộ xanh hoạt động có hiệu

quả hơn

— Nên 6H HS ch] 67ng tích cQc tham gia các hoVt 67ng phù htp vPi 6i(u

ki*n c]a mình.

| MODULE TH 44

116

— C#n t&o (i*u ki-n (. HS tham gia th5o lu7n và chia s< thông tin, ki?n

th@c mAt cách tC do bFng cách tG ch@c hình th@c th5o lu7n nhóm.

— C#n có cách (Ka ra các chM (* (M khó khi?n HS ph5i suy nghP và th5o

lu7n. Ví dS:

+ HFng ngày, chúng ta tiêu thS và sX dSng nhYng th@ gì có nguZn g[c t\

r\ng, thiên nhiên?

H7u qu5 cMa vi-c phá r\ng là gì?

T&i sao (Ang v7t trong r\ng ngày càng hi?m?

HS có th. làm gì (. b5o v- r\ng và (Ang v7t r\ng?

— C#n lCa ch`n các ho&t (Ang sao cho phù hbp vci l@a tuGi HS và (i*u ki-n

cMa (da phKeng.

— Không c#n sXa t\ng lgi nhh cMa HS khi các em ho&t (Ang. Hãy (. HS tC

h`c hhi, rút kinh nghi-m t\ sai sót cMa mình.

— Cho phép HS tC quy?t (dnh cách ti?n hành ho&t (Ang và (. các em phát

huy tính sáng t&o cMa mình.

— Luôn làm cho HS thmy vui v< và tho5i mái khi tham gia ho&t (Ang.

— DCa theo tài li-u hKcng don t7p humn cho GV, Qur Qu[c t? v* B5o v-

thiên nhiên (WWF), ChKeng trình xông DKeng.

Module 7. BIỂU DIỄN THỜI TRANG MÔI TRƯỜNG

1. Mục tiêu

— Nâng cao nh7n th@c v* các vmn (* môi trK{ng tC nhiên và môi trK{ng xã

hAi thông qua các ho&t (Ang bi.u di}n th{i trang có liên quan (?n môi

trK{ng và b5o v- môi trK{ng.

— Thi?t k? (Kbc các s5n ph~m th{i trang t\ các v7t li-u bh (i (. tuyên

truy*n hành (Ang b5o v- môi trK{ng.

2. Thời gian

T\ 1 (?n 3 ti?t (tu thuAc vào nAi dung chKeng trình bi.u di}n th{i trang).


TG ch@c buGi bi.u di}n th{i trang vci các trang phSc tC t&o t\ mAt s[ chmt

th5i sinh ho&t (vh lon, chai, hAp, gimy gói hoa...) hoc có th. tG ch@c thành

cuAc thi nhYng mou th{i trang (p mang ý nghPa giáo dSc môi trK{ng.


117

4. Chuẩn bị

— GV h%&ng d*n HS th.o lu2n v4 các ph8 th.i :; vào môi tr%@ng, sau :ó

khái quát thành nhGng vHn :4 nh%: ô nhiJm môi tr%@ng n%&c, ô nhiJm

môi tr%@ng không khí, cháy rMng, suy gi.m :a dNng sinh hOc...

— GV khuy8n khích HS xây dSng nhGng ý t%Ung v4 trang phVc biXu diJn

(chú ý :8n tính tuyên truy4n trong các trang phVc).

— Sau khi :ã có ý t%Ung thì HS s_ thi8t k8 trang phVc biXu diJn v&i các v2t

liù là nhGng ba qubn áo cc không mdc nGa, các v2t liù tS nhiên nh%

rau, ce qu. hodc các :f dùng còn tái si dVng :%jc, :dc bi`t si dVng giHy

màu, bút v_ :X trang trí cho các trang phVc.

— GV phân vì c cho tMng HS trong l&p: chukn bl sân khHu (có thX ngay

trong l&p hodc U sân khHu ngoài tr@i n8u là nhGng bu;i biXu diJn có

nhi4u khán gi.), ng%@i d*n ch%mng trình (có nhi`m vV :Oc l@i bình v4

các ý t%Ung cea ba trang phVc biXu diJn).


— Mat HS gi&i thiù ch%mng trình biXu diJn (nêu ý t%Ung ccng nh% che :4

cea bu;i biXu diJn th@i trang).

— Ng%@i d*n ch%mng trình có nhi`m vV làm cho không khí cea bu;i biXu

diJn sôi :ang, lôi cupn ng%@i xem brng các l@i bình dí dsm v4 các trang

phVc :X lNi Hn t%jng sâu stc cho mOi ng%@i.

— TMng ba trang phVc trình diJn ph.i :%jc bp trí stp x8p theo thv tS có

mVc :ích (nhóm trang phVc v4 môi tr%@ng tS nhiên, nhóm trang phVc v4

môi tr%@ng xã hai).

— Sau khi tMng HS biXu diJn riêng lw thì cupi bu;i biXu diJn, tHt c. các HS

tham gia trình diJn s_ ra chào khán gi. mat lbn nGa :X có cái nhìn t;ng

quát hmn v4 các trang phVc.

6. Đánh giá

xX :ánh giá :%jc mvc :a thành công cea bu;i biXu diJn th@i trang, có

thX cyn cv theo nhGng tiêu chí sau :ây:

— Ph.i :Nt :%jc mVc :ích tuyên truy4n, giáo dVc môi tr%@ng.

— Các trang phVc biXu diJn ph.i t2n dVng :%jc các s.n phkm :ã qua si

dVng hodc không :tt ti4n.

— Trang phVc do HS tS thi8t k8 kiXu và trình diJn.

| MODULE TH 44

118

— S# tham gia c+ v- nhi/t tình c1a khán gi4 m5i khi các trang ph8c xu;t

hi/n trên sân kh;u (có thA lCu ý bFng vi/c quan sát lCHng khán gi4 theo

dõi M NOu và cuQi bu+i biAu diRn).

7. Tổng kết

Sau bu+i biAu diRn, toàn bV nhóm HS tham gia biAu diRn và GV hCZng

d[n nên t+ng k\t l]i chC^ng trình Nã làm, rút kinh nghi/m và NCa ra các

bi/n pháp khac ph8c (n\u x4y ra các s# cQ trong biAu diRn), Ncng thdi

chuen bf cho bu+i biAu diRn sap tZi.

8. Gợi ý cho người sử dụng

— ght tên: Tuk theo thdi NiAm c8 thA mà Nht tên cho bu+i biAu diRn thdi

trang. Ví d8: Vì m$t th' gi*i không ô nhi.m; Hãy c4u l7y Trái ;7t; Màu

xanh c@a em; NC*c cho mEi ngCFi; Cháy! SOS...

— Chnn thdi NiAm: Nhân các ngày lR nhC: Ngày Môi trCdng th\ giZi, Ngày

Th\ giZi làm cho Trái g;t s]ch h^n, Ngày ga d]ng sinh hnc th\ giZi,

Ngày QuQc t\ b4o v/ tOng ozon... hohc m5i hnc kì mVt lOn (sQ trang ph8c

biAu diRn không nhitu và tính hoành tráng không cao song Nem l]i

không khí tho4i mái, vui nhVn, nâng cao nhun thvc c1a HS vt môi trCdng

và b4o v/ môi trCdng).

— Huy NVng ngucn l#c: gA th#c hi/n tQt ho]t NVng này, cOn có s# hCZng

d[n, chw N]o c1a goàn trCdng, GV ch1 nhi/m lZp, GV ph8 trách chuyên

môn có liên quan N\n nhxng v;n Nt vt môi trCdng NA giúp HS cách t+

chvc các bu+i biAu diRn. HVi ph8 huynh HS có thA t]o Nitu ki/n, giúp Ny

vt vut ch;t cho ho]t NVng này.

Nội dung 3

MỘT SỐ BÀI THUYẾT MINH, HÙNG BIỆN, HỎI – ĐÁP VỀ

NỘI DUNG BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

1. Thời trang “Môi trường”

Ng"#i d'n 1: ThCa quý vf và các b]n!

Con chim sQng M trên trdi,

Con cá dCZi nCZc, con ngCdi... M Nâu?

Ng"#i d'n 2: Vâng! Con ngCdi s| M Nâu khi chính hn Nang tàn phá môi

trCdng sQng c1a mình? Quý vf hãy lang nghe! Ngoài kia ti\ng gào thét c1a


119

!i ngàn ang ch*y máu, ti1ng th2 than êm ngày c4a nh5ng dòng sông

b; ô nhi

| MODULE TH 44

120

ó là thông *i,p mà chúng tôi mu2n g3i t4i các b7n qua b: trang phng bé l@i, thôn làng phình to

Cò trông c*nh Ey mà lo

Còn 7âu 7>ng 7Et 7G no bHng cò?

Ng)*i d-n 2: NhAng lo âu trDn trE cFa chú cò *ã trE thành m2i lo cFa

toàn nhân lo7i khi môi trJKng *ang bL ô nhiMm bEi quá trình *ô thL hoá

toàn cOu. Hai b: trang ph


121

Ông táo 'i! Cá s,p ch0t r2i

Bi4n h2 ô nhi6m ông th8i 9 :âu?

Cá chép c?ng ch@ng còn râu

Môi trC8ng nCDc :ã mFt màu xIm :en

May còn vNy tr,ng nOi lên

R4 tôi còn nhD ki4u gen giTng nòi.

Ng"#i d'n 1: V"i t%c '( khai thác tài nguyên nh3 hi4n nay, ch6c ch6n

m(t ngày không xa loài ng3 quay vA v"i th

| MODULE TH 44

122

Ng"#i d'n 1: Th#a quý v)! Trên .ây ch2 là m6t ph9n nh: trong b>c tranh

v? sA suy thoái cDa môi tr#Fng. Môi tr#Fng sI .#Jc cKi thiLn .M trN nên

tOt hPn hay ngày càng xRu .i? NhUng gam màu u tOi v? hiLn trVng môi

tr#Fng có .#Jc thay thX bNi nhUng màu sYc t#Pi sáng và rAc rZ hPn

không? Câu trK lFi ph] thu6c vào ý th>c và hành .6ng cDa m^i chúng ta.

2. Hùng biện về môi trường

Các bVn thân mXn!

Trái `Rt là m6t hành tinh diLu kì bNi có mct cDa sA sOng và con ng#Fi.

Chính nhUng .i?u kiLn tA nhiên cDa Trái `Rt, nhUng yXu tO quen thu6c,

bình d) luôn N quanh ta nh#: .Rt, n#hc, không khí, ánh sáng... .ã tVo nên

và duy trì sA sOng.

Tj thuN bình minh cDa l)ch sk loài ng#Fi .Xn nay, con ng#Fi luôn sOng

dAa vào tA nhiên, tìm tòi và khám phá tA nhiên, nhF .ó mà xã h6i loài

ng#Fi phát triMn. Nh#ng chúng ta hãy nhh rmng: TA nhiên có thM lcng lI

ph]c v] con ng#Fi nXu nhnn .#Jc tj chúng ta sA tác .6ng khoa hoc và

.úng m>c. `png thFi, tA nhiên cqng phKn >ng lVi nhUng tác .6ng m6t

chi?u ch2 khai thác mà không bKo vL cDa con ng#Fi bmng nhUng .òn trK

thù bRt ngF và dU d6i, vhi nhUng hnu quK ghê ghm. Bmng ch>ng c] thM là

chúng ta th#Fng xót xa, lo lYng khi nghe tin lq l]t N `png bmng sông Cku

Long, N mi?n Trung hay nhUng trnn lq quét N Sìn Hp — Lai Châu. ThKm

hoV cháy rjng U Minh nzm 2010 là sA mRt mát to lhn v? kinh tX. Nh#ng

cái mRt lhn nhRt N .ây là v~nh vin mRt .i màu xanh cDa nhUng cánh

rjng nguyên sinh và rjng U Minh ch2 còn lVi trong kí >c, truy?n thuyXt

và trong truyLn kM mà thôi.

GiF .ây, chúng ta th#Fng than phi?n v? b9u không khí, ngupn n#hc b) ô

nhim, gây .6c hVi. Chúng ta cqng th#Fng ngVc nhiên khi thRy sau cPn

m#a, cây cOi không xanh tOt mà lVi cháy xém bNi n#hc m#a axit. RRt

nhi?u n^i xót xa lo lYng, rRt nhi?u sA than phi?n cDa chúng ta v? thiên

tai, v? sA .6c hVi cDa môi tr#Fng. Nh#ng .ã bao giF bVn djng lVi .M lYng

nghe tiXng than thN cDa dòng sông mùa lq, tiXng kêu c>u cDa nhUng khu

rjng còn sót lVi. Và chúng ta .ã bao giF tA h:i rmng: Ai là thD phVm gây ra

ô nhim môi tr#Fng? Càng ít khi chúng ta tA dmn vct mình bNi câu h:i là

làm thX nào .ây .M khYc ph]c ô nhim môi tr#Fng?

Vâng! Chính chúng ta, chính chúng ta ch> không phKi ai khác là thD

phVm gây ra ô nhim môi tr#Fng, mRt cân bmng sinh thái.


123

V!y thì chúng ta s- là thành viên tích c4c nh5t quy8t 9:nh 98n vi;c kh=c

ph?c h!u qu@ do chính mình gây ra.

ThHa các bKn! BNng cách nào 9O b@o v; môi trHQng?

Vâng! Chúng ta s- có trUm nghìn hành 9Vng tuW thuVc vào hoàn c@nh,

lYa tuZi hay 9[c trHng ngh\ nghi;p. BKn tr]ng cây, tôi quét rác, chúng ta

hãy tr` thành nhang tuyên truy\n viên, tình nguy;n viên tích c4c góp

phbn vào vi;c b@o v; môi trHQng và giáo d?c cho mci ngHQi cùng tham

gia. Là nhang HS xin các bKn hãy tìm cho mình câu tr@ lQi.

Hôm nay, khi ng]i 9ây, trHic khi b=t tay vào hành 9Vng, tôi mujn gki tii

các bKn mVt thông 9i;p:

“M!t ng&'i không th, ng-n .&/c gió

M!t ng&'i không th, ng-n .&/c l3

M!t ng&'i không th, c4n mây bay.”

NhHng: “M!t ng&'i có th, &=m m!t cây

M!t c> già trAng cây trên cát trDng

M!t hEc trò trAng cây trên núi .á

NhiIu ng&'i trAng ta sL .&/c nghìn cây

VOn ng&'i trAng ta có c4 rPng cây”.

Cho nên, ngay to hôm nay, mpi chúng ta hãy có nhang vi;c làm dù nhq

nh5t, thi8t th4c nh5t 9O góp phbn gia gìn và b@o v; mái nhà chung — Trái

s5t thân yêu cta chúng ta.

Các bKn thân m8n! Hãy 9O lKi cho th8 h; sau cta chúng ta mVt tài s@n vô

giá, 9ó là môi trHQng sjng: Xanh, sOch, .Sp.

3. Hỏi – đáp về môi trường

Câu 1. Biến đổi khí hậu là gì?

“Bi8n 9Zi khí h!u Trái s5t là s4 thay 9Zi cta h; thjng khí h!u g]m khí

quyOn, thuu quyOn, sinh quyOn, thKch quyOn hi;n tKi và trong tHvng lai

b`i các nguyên nhân t4 nhiên và nhân tKo”.

Nguyên nhân chính làm bi8n 9Zi khí h!u Trái s5t là do s4 gia tUng các

hoKt 9Vng tKo ra các ch5t th@i khí nhà kính, các hoKt 9Vng khai thác quá

mYc các bO h5p th? và bO chYa khí nhà kính nhH sinh khji, rong, các h;

sinh thái biOn, ven bQ và 95t li\n khác.

| MODULE TH 44

124

Các bi&u hi)n c+a s. bi/n 01i khí h4u Trái 78t g;m:

— S. nóng lên c+a khí quy&n và Trái 78t nói chung.

— S. thay 01i thành phIn và ch8t lJKng khí quy&n có hLi cho môi trJOng

sPng c+a con ngJOi và các sinh v4t trên Trái 78t.

— S. dâng cao m.c nJSc bi&n do tan bTng dUn tSi s. ng4p úng c+a các

vùng 08t th8p, các 0Yo nhZ trên bi&n.

— S. di chuy&n c+a các 0Si khí h4u t;n tLi hàng nghìn nTm trên các vùng

khác nhau c+a Trái 78t dUn tSi nguy c\ 0e doL s. sPng c+a các loài sinh

v4t, các h) sinh thái và hoLt 0^ng c+a con ngJOi.

— S. thay 01i cJOng 0^ hoLt 0^ng c+a quá trình hoàn lJu khí quy&n, chu

trình tuIn hoàn nJSc trong t. nhiên và các chu trình sinh 0_a hoá khác.

— S. thay 01i nTng su8t sinh h`c c+a các h) sinh thái, ch8t lJKng và thành

phIn c+a thua quy&n, sinh quy&n, các 0_a quy&n.

— Các quPc gia trên th/ giSi 0ã h`p tLi New York ngày 9/5/1992 và 0ã

thông qua Công JSc Khung vl Bi/n 01i khí h4u c+a Liên HKp QuPc.

Công JSc này 0qt ra mrc tiêu 1n 0_nh các n;ng 0^ khí quy&n s mtc có

th& ngTn ngua 0JKc s. can thi)p c+a con ngJOi 0Pi vSi h) thPng khí h4u.

Mtc phYi 0Lt nwm trong m^t khung thOi gian 0+ 0& các h) sinh thái thích

nghi m^t cách t. nhiên vSi s. thay 01i khí h4u, bYo 0Ym vi)c sYn xu8t

lJ\ng th.c không b_ 0e doL và tLo khY nTng cho s. phát tri&n kinh t/ ti/n

tri&n m^t cách bln vyng.

Câu 2. Ô nhiễm môi trường là gì?

Theo Lu4t BYo v) Môi trJOng c+a Vi)t Nam: “Ô nhi}m môi trJOng là s.

làm thay 01i tính ch8t c+a môi trJOng, vi phLm tiêu chu~n môi trJOng”.

Trên th/ giSi, ô nhi}m môi trJOng 0JKc hi&u là vi)c chuy&n các ch8t

thYi hoqc nTng lJKng vào môi trJOng 0/n mtc có khY nTng gây hLi 0/n

stc kho con ngJOi, 0/n s. phát tri&n sinh v4t hoqc làm suy giYm ch8t

lJKng môi trJOng. Các tác nhân ô nhi}m bao g;m các ch8t thYi s dLng

khí (khí thYi), lZng (nJSc thYi), rn (ch8t thYi rn) chta hoá ch8t hoqc

tác nhân v4t lí, sinh h`c và các dLng nTng lJKng nhJ nhi)t 0^, btc xL.

Tuy nhiên, môi trJOng ch 0JKc coi là b_ ô nhi}m n/u trong 0ó hàm

lJKng, n;ng 0 ̂ hoqc cJOng 0 ̂ các tác nhân trên 0Lt 0/n mtc có khY

nTng tác 0^ng x8u 0/n con ngJOi, sinh v4t và v4t li)u.


125

Câu 3. Ô nhiễm không khí là gì? Vì sao không khí bị ô nhiễm?

“Ô nhi%m không khí là s. có m1t m3t ch4t l5 ho1c m3t s. bi8n 9:i quan

tr?ng trong thành phAn không khí, làm cho không khí không s5ch ho1c

gây ra s. toE mùi, có mùi khó chGu, giEm tAm nhìn xa (do bLi)”.

Có r4t nhiQu nguRn gây ô nhi%m không khí. Có thS chia ra thành nguRn

t. nhiên và nguRn nhân t5o.

* NguRn t. nhiên:

— Núi l[a: Núi l[a phun ra nh\ng nham th5ch nóng và nhiQu khói bLi giàu

sunfua, metan và nh\ng lo5i khí khác. Không khí chaa bLi lan toE 9i r4t

xa vì nó 9bcc phun lên r4t cao.

— Cháy rdng: Các 9ám cháy rdng và 9Rng ce gây nên bfi các quá trình t.

nhiên do s4m chgp, do c? xát gi\a thEm th.c vht khô nhb tre, ce. Các

9ám cháy này thbing lan truyQn r3ng, phát thEi nhiQu bLi và khí.

— Bão bLi gây nên do gió m5nh và bão, mba bào mòn 94t sa m5c, 94t trRng

và gió th:i tung lên thành bLi. Nbgc biSn bmc hni và cùng vgi sóng biSn

tung b?t mang theo bLi mumi lan truyQn vào không khí.

— Các quá trình phân huo, thmi r\a xác 93ng, th.c vht t. nhiên cpng phát

thEi nhiQu ch4t khí, các phEn ang hoá h?c gi\a nh\ng khí t. nhiên hình

thành các khí sunfua, nitrit, các lo5i mumi. Các lo5i bLi, khí này 9Qu gây ô

nhi%m không khí.

* NguRn nhân t5o:

NguRn gây ô nhi%m nhân t5o r4t 9a d5ng, nhbng chq y8u là do ho5t 93ng

công nghirp, 9mt cháy nhiên liru hoá th5ch và ho5t 93ng cqa các phbnng

tirn giao thông. NguRn ô nhi%m công nghirp do hai quá trình sEn xu4t

gây ra:

— Quá trình 9mt nhiên liru thEi ra r4t nhiQu khí 93c 9i qua các mng khói cqa

các nhà máy vào không khí.

— Do bmc hni, rò ru, th4t thoát trên dây chuyQn sEn xu4t sEn phvm và trên

các 9bing mng dwn tEi. NguRn thEi cqa quá trình sEn xu4t này cpng có

thS 9bcc hút và th:i ra ngoài bxng hr thmng thông gió.

Các ngành công nghirp chq y8u gây ô nhi%m không khí bao gRm: nhirt

9irn; vht liru xây d.ng; hoá ch4t và phân bón; drt và gi4y; luyrn kim; th.c

phvm; các xí nghirp cn khí; các nhà máy thu3c ngành công nghirp nhz;

giao thông vhn tEi; bên c5nh 9ó phEi kS 98n sinh ho5t cqa con ngbii.

| MODULE TH 44

126

Câu 4. Ô nhiễm nước là gì?

Hi"n ch'(ng châu Âu v. n'/c 0ã 02nh ngh3a: “Ô nhi%m n'(c là s- bi/n

01i nói chung do con ng'7i 08i v(i ch:t l'


127

— Ch$t ô nhi)m +,n v.i +$t qua nhi2u +3u vào, nh7ng +3u ra thì r$t ít.

Ð3u vào có nhi2u vì ch$t ô nhi)m có th@ tA trên trCi rDi xuFng, tA n7.c

chGy vào, do con ng7Ci trJc ti,p “tMng” cho +$t, mà cOng có th@ không

mCi mà +,n.

Ð3u ra r$t ít vì nhi2u ch$t ô nhi)m sau khi th$m vào +$t sR l7u lTi trong

+ó. HiVn t7Wng này khác xa v.i hiVn t7Wng ô nhi)m n7.c sông, Y +ây

ch[ c3n ch$t ô nhi)m ngAng xâm nh\p thì khG n]ng tJ v\n +^ng c_a

không khí và n7.c sR nhanh chóng tFng kh ̀ ch$t ô nhi)m ra khai

chúng. Ð$t không có khG n]ng này, n,u thành ph3n ch$t ô nhi)m quá

nhi2u, con ng7Ci muFn khc ô nhi)m cho +$t sR gMp r$t nhi2u khó kh]n

và tFn nhi2u công.

Câu 6. Thế nào là ô nhiễm thực phẩm?

Các loTi thJc phdm chúng ra ]n heng ngày nói chung +2u sTch, không có

ch$t ô nhi)m. Nh7ng h3u nh7 không có thJc phdm nào tuyVt +Fi tinh

khi,t mà ít nhi2u +2u có mang theo ch$t ô nhi)m. Có ch$t ô nhi)m tJ

sGn sinh trong thJc phdm, có ch$t ô nhi)m do con ng7Ci +7a +,n. Ví di

trong nhjng hTt lTc +@ lâu ngày bl mFc có chà ch$t +^c aflatoxin; trong

d]m bông, cá hun khói, thlt lTp (thlt s$y, thlt khô)... +2u có chà muFi

nitrat hoMc muFi nitric là nhjng ch$t +^c hTi. N,u hàm l7Wng nhjng

ch$t +ó trong thJc phdm không nhi2u hoMc chúng ta ]n ít thì không có

v$n +2 gì. Nh7ng n,u hàm l7Wng v7Wt quá t[ lV cho phép hoMc chúng ta

]n nhi2u nhjng thJc phdm +ó sR Gnh h7Yng x$u t.i s`c khor, th\m chí

+e doT tính mTng. Lúc +ó chúng ta sR nói reng, nhjng thJc phdm +ó +ã

bl ô nhi)m và không nên ]n.

ÐFi v.i lTc hoMc các thJc phdm +@ lâu bl mFc, tuyVt +Fi không nên ]n vì

mFc lTc chà aflatoxin gây bVnh ung th7. N]m 1960, m^t sF xí nghiVp

nuôi gà c_a Anh do dùng nhân lTc mFc c_a Brazil làm th`c ]n nuôi gà,

+ã làm 10 vTn con gà bl ch,t trong m^t thCi gian ng}n.

M^t sF loài thJc phdm bl ô nhi)m là do môi tr7Cng bl ô nhi)m, sc ding

thuFc trA sau sai quy +lnh hoMc do +óng gói, v\n chuy@n sai quy cách. Ví

di ch$t thGi công nghiVp làm ô nhi)m ngun n7.c, n,u dùng ngun

n7.c bl ô nhi)m +ó +@ n$u r7Wu, pha ch, n7.c ngt thì nh$t +lnh không

thu +7Wc r7Wu ngon và n7.c ngt ngon.

Sc ding thuFc trA sâu cOng khi,n nhi2u loTi thJc phdm bl ô nhi)m. M^t

sF n7.c th7Cng xGy ra hiVn t7Wng nhi)m +^c thi,c do ]n + h^p. Ðó là

do n7.c trong h^p hoa quG có chà gFc axit nitric k,t hWp v.i thi,c trong

| MODULE TH 44

128

s!t tây không x, lí t/t khi 1óng h3p khi5n ng67i 8n 19 h3p b; nôn m,a và

tiêu chCy.

Ngoài ra còn m3t s/ chIt ô nhiJm do con ng67i 16a vào thLc phMm. Ví dO

khi làm món th;t, lQp x6Rng... ng67i ta tr3n diêm sinh (mu/i nitrat) vào

th;t 1U thLc phMm có màu 1Vp và 8n ngon miWng, 19ng th7i ch/ng vi

khuMn xâm nhXp 1U bCo quCn 16Zc lâu ngày. Nh6ng n5u tr3n nhi[u mu/i

nitrat s\ gây ng3 13c cho ng67i 8n; ho^c nh_ng k` nhan tâm còn pha phân

1Qm ho^c thu/c DDT vào r6Zu tr!ng 1U làm t8ng n9ng 13 r6Zu. Ngoài ra,

có m3t s/ thLc phMm b; ô nhiJm là do sL c/ khách quan gây ra.

Nh_ng sL kiWn trên nh!c nhR mei ng67i chf t!c trách trong viWc sCn xuIt

thLc phMm và cgn h5t shc thXn treng khi sCn xuIt các loQi thLc phMm có

s, dOng hoá chIt 13c hQi.

Câu 7. Các chất thải độc hại gây ô nhiễm môi trường theo những con

đường nào?

Các chIt thCi 13c hQi có thU gây ô nhiJm môi tr67ng trLc ti5p nh6 bay

hji hoá chIt trong khí quyUn ho^c có thU gây ô nhiJm gián ti5p qua vXn

chuyUn cka gió ho^c b[ m^t n6fc. VIn 1[ quan treng không phCi chl phO

thu3c vào nji 1m thCi và tình trQng 1It R bên d6fi.

ÐIt và n6fc b; ô nhiJm: SL có m^t cka vùng ch6a bão hoà R bên d6fi

m^t 1It cka nji 1m thCi rIt quan treng. Ðó là vùng cao hjn m^t n6fc, R

nji này n6fc thIm xu/ng d6fi 15n khi g^p m^t n6fc chCy ngang. N5u

bên d6fi cht rác thCi là vùng ch6a bão hoà thì hoQt 13ng cka 1It, n6fc

nh6 trên s\ là m3t quá trình lec bRi các hoQt 13ng hoá và hoá sinh.

Ô nhiJm n6fc b[ m^t: B[ m^t ngoài cka n6fc R ggn cht chIt thCi có thU

nhXn nh_ng chIt thCi 13c hQi tw b[ m^t chCy. Hjn n_a, dòng chCy 1It —

n6fc cka các hoá chIt czng 16a ô nhiJm vào m^t n6fc. Trong 1i[u kiWn

ti5p xúc không khí s\ thúc 1My quá trình phân hu| hoá, hoá sinh các hZp

chIt h_u cj. Quá trình bay hji R m^t n6fc czng dJ hjn R 1It.

Các 167ng ô nhiJm khác: Các hZp chIt h_u cj có thU bay hji trong

không khí, gió có thU 16a chIt thCi 13c hQi vào môi tr67ng, rau quC tr9ng

ggn nji chIt thCi có thU hIp thO nh_ng 13c t/ cka chIt thCi.

Câu 8. Đô thị hoá là gì?

M3t trong các khuynh h6fng 1;nh c6 lâu 17i cka loài ng67i là 1ô th; hoá.

Quá trình 1ô th; hoá ra 17i vào lúc n[n canh tác nông nghiWp 1ã R trình

13 khá cao nh6 1ã có thu| lZi, thành lXp kho tàng l6u tr_ và phân b/


129

l!"ng th(c... t+c là vào kho0ng 2.000 n3m TCN. Các khu v(c :ô th< lúc

:>u th!?ng m@c lên B d@c b? sông thuFn tiHn giao thông, nguKn n!Lc.

S( hình thành các :ô th< gia t3ng mOnh mP nh? các tiQn bR vS công

nghiHp cUa thQ kV tr!Lc và hiHn nay các :ô th< là th< tr!?ng lao :Rng rRng

lLn cUa dân c! có m+c s[ng cao vLi :iSu kiHn giao thông và d

| MODULE TH 44

130

— Khu b&o t)n thiên nhiên là nh/ng khu 234c b&o v7 nghiêm ng9t, ch;

dành cho các ho>t 2?ng nghiên c@u khoa hBc, 2ào t>o và quan trEc môi

tr3Gng. Các khu b&o t)n thiên nhiên này cho phép gìn gi/ các quNn thO

cPa các loài cQng nh3 các quá trình cPa h7 sinh thái không ho9c ít bT

nhiUu lo>n. V3Gn quWc gia là nh/ng khu vXc r?ng lYn có v[ 2\p thiên

nhiên (^ biOn hay ^ 2_t li`n) 234c gìn gi/ 2O b&o v7 m?t ho9c vài h7 sinh

thái trong 2ó, 2)ng thGi 234c dùng cho các mcc 2ích giáo dcc, nghiên

c@u khoa hBc, ngh; ngdi gi&i trí và tham quan du lTch. Tài nguyên ^ 2ây

th3Gng không 234c phép khai thác cho mcc 2ích th3dng m>i.

— Khu dX tr/ thiên nhiên là nh/ng công trình quWc gia, có di7n tích h\p

hdn, 234c thigt lhp nhim b&o t)n nh/ng 29c tr3ng v` sinh hBc, 2Ta lí, 2Ta

ch_t hay vjn hoá cPa m?t 2Ta ph3dng nào 2ó.

— Khu qu&n lí ndi c3 trú cPa sinh vht hoang dã có nh/ng 2iOm t3dng tX vYi

các khu b&o t)n nghiêm ng9t nh3ng cho phép duy trì m?t sW ho>t 2?ng

2O 2&m b&o nhu cNu 29c thù cPa c?ng 2)ng.

— Khu b&o t)n c&nh quan trên 2_t li`n và trên biOn 234c thành lhp nhim

b&o t)n các c&nh quan. m 2ây cho phép khai thác, sn dcng tài nguyên

theo cách cp truy`n, không có tính phá huq, 29c bi7t t>i nh/ng ndi mà

vi7c khai thác, sn dcng tài nguyên 2ã hình thành nên nh/ng 29c tính vjn

hoá, thrm ms và sinh thái hBc 29c sEc. Nh/ng ndi này t>o nhì u cd h?i

phát triOn cho ngành du lTch và ngh; ngdi gi&i trí.

— Khu b&o v7 ngu)n l4i 234c thành lhp 2O BvO Vx TÀI NGUYÊN THIÊN

NHIÊN CHO TNG LAI. m 2ây vi7c khai thác, sn dcng tài nguyên 234c

kiOm soát phù h4p vYi các chính sách quWc gia.

— Các khu b&o t)n sinh quyOn và các khu dX tr/ nhân chPng hBc 234c

thành lhp 2O b&o t)n nh3ng vn cho phép các c?ng 2)ng truy`n thWng

234c quy`n duy trì cu?c sWng cPa hB mà không có sX can thi7p t bên

ngoài. Thông th3Gng, c?ng 2)ng trong m?t chng mXc nh_t 2Tnh vn

234c phép khai thác các tài nguyên 2O 2&m b&o cu?c sWng cPa chính hB.

Các ph3dng th@c canh tác truy`n thWng th3Gng vn 234c áp dcng 2O s&n

xu_t nông nghi7p.

— Các khu qu&n lí 2a dcng cho phép sn dcng b`n v/ng các ngu)n tài

nguyên thiên nhiên, trong 2ó có tài nguyên n3Yc, 2?ng vht hoang dã,

chjn nuôi gia súc, g, du lTch và 2ánh bEt cá. Ho>t 2?ng b&o t)n các

quNn xã sinh hBc th3Gng 234c thXc hi7n cùng vYi các ho>t 2?ng khai

thác m?t cách h4p lí.


131

N!m lo&i hình +,u tiên nêu trên có th3 coi là nh5ng khu b9o t:n th;c s;,

trong +ó các n?i c@ trú chB yDu +@Ec qu9n lí vì mIc tiêu b9o t:n +a d&ng

sinh hLc. MIc +ích +,u tiên cho các khu trong hai lo&i hình còn l&i không

ph9i là +3 qu9n lí +a d&ng sinh hLc, mà là mIc tiêu thR yDu. Các khu qu9n

lí này +ôi khi có ý nghUa và có tính +a d&ng sinh hLc khá phong phú, +Vc

biWt quan trLng vì chúng th@Xng rYng lZn h?n các khu b9o t:n r[t nhi\u.

Câu 11. Hiệu ứng nhà kính là gì?

NhiWt +Y b\ mVt Trái ^[t +@Ec t&o nên do s; cân b`ng gi5a n!ng l@Eng

MVt TrXi +Dn b\ mVt Trái ^[t và n!ng l@Eng bRc x& cBa Trái ^[t vào

kho9ng không gian gi5a các hành tinh. N!ng l@Eng MVt TrXi chB yDu là

các tia sóng ngbn dc dàng xuyên qua cda se khí quy3n. Trong khi +ó,

bRc x& cBa Trái ^[t vZi nhiWt +Y b\ mVt trung bình +16

o

C là sóng dài có

n!ng l@Eng th[p, dc dàng bi khí quy3n gi5 l&i. Các tác nhân gây ra s;

h[p thI bRc x& sóng dài trong khí quy3n là khí CO

2

, bIi, h?i n@Zc, khí

metan, khí CFC...

KDt qu9 cBa s; trao +ei không cân b`ng v\ n!ng l@Eng gi5a Trái ^[t vZi

không gian xung quanh, dnn +Dn s; gia t!ng nhiWt +Y cBa khí quy3n Trái

^[t. HiWn t@Eng này dicn ra theo c? chD t@?ng t; nh@ nhà kính tr:ng cây

và +@Ec gLi là hiWu Rng nhà kính.

S; gia t!ng tiêu thI nhiên liWu hoá th&ch cBa loài ng@Xi +ang làm cho

n:ng +Y khí CO

2

cBa khí quy3n t!ng lên. S; gia t!ng khí CO

2

và các khí

nhà kính khác trong khí quy3n Trái ^[t làm nhiWt +Y Trái ^[t t!ng lên.

Theo tính toán cBa các nhà khoa hLc, khi n:ng +Y CO

2

trong khí quy3n

t!ng g[p +ôi, thì nhiWt +Y b\ mVt Trái ^[t t!ng lên kho9ng 3

o

C. Các sr

liWu nghiên cRu cho th[y nhiWt +Y Trái ^[t +ã t!ng 0,5

o

C trong kho9ng

thXi gian tv n!m 1885 +Dn n!m 1940 do thay +ei cBa n:ng +Y CO

2

trong

khí quy3n tv 0,027% +Dn 0,035%. D; báo, nDu không có biWn pháp khbc

phIc hiWu Rng nhà kính, nhiWt +Y Trái ^[t s~ t!ng lên tv 1,5 +Dn 4,5

o

C

vào n!m 2050.

Vai trò gây nên hiWu Rng nhà kính cBa các ch[t khí +@Ec xDp theo thR t;

sau: CO

2

CFC CH

4

O

3

NO

2

. S; gia t!ng nhiWt +Y Trái ^[t do hiWu

Rng nhà kính có tác +Yng m&nh m~ tZi nhi\u mVt cBa môi tr@Xng Trái ^[t.

NhiWt +Y Trái ^[t t!ng s~ làm tan b!ng và dâng cao m;c n@Zc bi3n. Nh@

vy, nhi\u vùng s9n xu[t l@?ng th;c trù phú, các khu +ông dân c@, các

+:ng b`ng lZn, nhi\u +9o th[p s~ bi chìm d@Zi n@Zc bi3n.

| MODULE TH 44

132

S! nóng lên c)a Trái /0t làm thay 67i 6i8u ki;n s=ng bình th@Ang c)a

các sinh vCt trên Trái /0t. MFt s= loài sinh vCt thích nghi vIi 6i8u ki;n

mIi sJ phát triLn thuCn lMi. Trong khi 6ó nhi8u loài bN thu hOp v8 di;n

tích hoQc bN tiêu di;t.

Khí hCu Trái /0t sJ bN biSn 67i sâu sUc, các 6Ii khí hCu có xu h@Ing thay

67i. Toàn bF 6i8u ki;n s=ng c)a t0t cX các qu=c gia bN xáo 6Fng. Ho[t

6Fng sXn xu0t nông nghi;p, lâm nghi;p, thu] hXi sXn bN Xnh h@^ng

nghiêm tr_ng.

Nhi8u lo[i b;nh tCt mIi 6=i vIi con ng@Ai xu0t hi;n, các lo[i dNch b;nh

lan tràn, sac khob c)a con ng@Ai bN suy giXm.

Câu 12. Bộ luật Hình sự năm 1999 của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa

Việt Nam có mấy chương, mấy điều về các tội phạm về môi

trường, có hiệu lực từ bao giờ?

BF luCt Hình s! ndm 1999 c)a n@Ic CFng hoà xã hFi ch) nghia Vi;t Nam,

Ch@kng XVII, có 10 /i8u v8 các tFi ph[m v8 môi tr@Ang, to Ði8u 182 6Sn

Ði8u 191, gsm:

— Ði8u 182. TFi gây ô nhivm không khí.

— Ði8u 183. TFi gây ô nhivm ngusn n@Ic.

— Ði8u 184. TFi gây ô nhivm 60t.

— Ði8u 185. TFi nhCp khzu công ngh;, máy móc, thiSt bN, phS thXi hoQc các

ch0t không 6Xm bXo tiêu chuzn môi tr@Ang.

— Ði8u 186. TFi làm lây lan dNch b;nh nguy hiLm cho ng@Ai.

— Ði8u 187. TFi làm lây lan dNch b;nh nguy hiLm cho 6Fng vCt, th!c vCt.

— Ði8u 188. TFi hu] ho[i ngusn lMi thu] sXn.

— Ði8u 189. TFi hu] ho[i rong.

— Ði8u 190. TFi vi ph[m các quy 6Nnh v8 bXo v; 6Fng vCt hoang dã quý hiSm.

— Ði8u 191. TFi vi ph[m chS 6F bXo v; 6Qc bi;t 6=i vIi khu bXo tsn thiên nhiên

BF luCt này có hi;u l!c to ngày 01 tháng 07 ndm 2000.

Câu 13. Luật Bảo vệ Môi trường hiện hành của Việt Nam có những

nhiệm vụ gì, được Quốc hội thông qua ngày, tháng, năm nào?

HiSn pháp 1992 c)a n@Ic CFng hoà xã hFi ch) nghia Vi;t Nam quy 6Nnh:

“Ck quan nhà n@Ic, 6kn vN v trang, t7 chac kinh tS, t7 chac xã hFi, m_i

cá nhân phXi th!c hi;n các quy 6Nnh c)a Nhà n@Ic v8 s dng tài

nguyên thiên nhiên và bXo v; môi tr@Ang. Nghiêm c0m m_i hành 6Fng

làm suy ki;t tài nguyên và làm hu] ho[i môi tr@Ang”.


133

C!n c% quy )*nh này, Qu/c h0i khoá IX c7a n9:c C0ng hoà xã h0i ch7

ngh>a Vi@t Nam tDi kì hFp th% IV ngày 17/12/1993 )ã thông qua LuPt BRo

v@ Môi tr9Vng gWm 7 Ch9Xng v:i 55 Zi[u. Ðây là m0t trong nh`ng luPt

quan trFng c7a n9:c ta quy )*nh v[ sb th/ng nhct quRn lí bRo v@ môi

tr9Vng trong phDm vi cR n9:c, )[ ra nh`ng bi@n pháp phòng, ch/ng,

khgc phhc suy thoái môi tr9Vng, ô nhiim môi tr9Vng. Nh`ng n0i dung

quRn lí nhà n9:c v[ bRo v@ môi tr9Vng, lPp quy hoDch bRo v@ môi tr9Vng

ckng nh9 xây dbng ti[m lbc cho hoDt )0ng d*ch vh môi tr9Vng l trung

9Xng và )*a ph9Xng.

LuPt xác )*nh nhi@m vh bRo v@ môi tr9Vng là sb nghi@p c7a toàn dân, các

tm ch%c, cá nhân phRi chcp hành nghiêm chonh pháp luPt v[ bRo v@ môi

tr9Vng nhpm bRo v@ s%c khoq mFi ng9Vi, )Rm bRo quy[n con ng9Vi )9rc

s/ng trong môi tr9Vng trong lành c7a )ct n9:c ckng nh9 góp phtn bRo

v@ môi tr9Vng khu vbc và trên thu gi:i.

Câu 14. Biển ô nhiễm như thế nào?

Bivn là nXi tiup nhPn phtn l:n các chct thRi tw lhc )*a theo các dòng chRy

sông su/i, các chct thRi tw các hoDt )0ng c7a con ng9Vi trên bivn nh9

khai thác khoáng sRn, giao thông vPn tRi bivn. Trong nhi[u n!m, bivn

sâu còn là nXi )m các chct thRi )0c hDi nh9 chct thRi phóng xD c7a nhi[u

qu/c gia trên thu gi:i. Các bivu hi@n c7a sb ô nhiim bivn khá )a dDng, có

thv chia ra thành m0t s/ dDng nh9 sau:

— Gia t!ng nWng )0 c7a các chct ô nhiim trong n9:c bivn nh9 dtu, kim

loDi n}ng, các hoá chct )0c hDi.

— Gia t!ng nWng )0 các chct ô nhiim tích th trong trtm tích bivn vùng

ven bV.

— Suy thoái các h@ sinh thái bivn nh9 h@ sinh thái san hô, h@ sinh thái rwng

ngPp m}n, c bivn...

— Suy giRm tr` l9rng các loài sinh vPt bivn và giRm tính )a dDng sinh hFc bivn.

— Xuct hi@n các hi@n t9rng nh9 thu tri[u ), tích th các chct ô nhiim

trong các thbc phm lcy tw bivn.

Công 9:c LuPt Bivn n!m 1982 )ã cho ra 5 nguWn gây ô nhiim bivn: các

hoDt )0ng trên )ct li[n, th!m dò và khai thác tài nguyên trên th[m lhc

)*a và )áy )Di d9Xng, thRi các chct )0c hDi ra bivn, vPn chuyvn hàng hoá

trên bivn và ô nhiim không khí.

Các nguWn ô nhiim tw lhc )*a theo sông ngòi mang ra bivn nh9 dtu và

sRn phm dtu, n9:c thRi, phân bón nông nghi@p, thu/c trw sâu, chct thRi

| MODULE TH 44

134

công nghi'p, ch*t th,i phóng x/ và nhi2u ch*t ô nhi4m khác. H:ng n;m,

các ch*t th,i r=n >? ra biBn trên thD giEi kho,ng 50 tri'u t*n, gIm >*t,

cát, rác th,i, phD li'u xây dNng, ch*t phóng x/. MPt sR ch*t th,i lo/i này

sS l=ng t/i vùng biBn ven bV. MPt sR ch*t khác bW phân huX và lan truy2n

trong toàn khRi nYEc biBn.

Trong tY[ng lai, do khan hiDm nguIn khoáng s,n trên l\c >Wa, s,n

lY]ng khai thác khoáng s,n >áy biBn sS gia t;ng >áng kB. Trong sR >ó,

vi'c khai thác dû khí trên biBn có tác >Png m/nh mS nh*t >Dn môi

trYVng biBn. Hi'n tY]ng rò ra dû tb giàn khoan, các phY[ng ti'n vcn

chuyBn và sN cR tràn dû có xu hYEng gia t;ng cùng vEi s,n lY]ng khai

thác dû khí trên biBn. VDt dû loang trên nYEc ng;n c,n quá trình hoà

tan oxi tb không khí. Chn dû l=ng xuRng >áy làm ô nhi4m tr^m tích

>áy biBn. NIng >P dû cao trong nYEc có tác >Png x*u tEi ho/t >Png

cja các loài sinh vct biBn. Loài ngYVi >ã và >ang th,i ra biBn r*t nhi2u

ch*t th,i >Pc h/i mPt cách có ý thnc và không có ý thnc. Lo/i hoá ch*t

b2n vong nhY DDT có mht q kh=p các >/i dY[ng. Theo tính toán, 2/3

lY]ng DDT (kho,ng 1 tri'u t*n) do con ngYVi s,n xu*t, hi'n >ang còn

tIn t/i trong nYEc biBn. MPt lY]ng lEn các ch*t th,i phóng x/ cja các

quRc gia trên thD giEi >Y]c bí mct >? ra biBn. Riêng My, n;m 1961 có

4.087 và n;m 1962 có 6.120 thùng phóng x/ >Y]c >? chôn xuRng biBn.

Vi'c nh*n chìm các lo/i >/n dY]c, bom mìn, nhiên li'u, tên la cja My

>ã >Y]c tiDn hành tb h[n 50 n;m nay. Riêng n;m 1963 có 40.000 t*n

thuRc n? và d\ng c\ chiDn tranh >Y]c h,i quân My >? ra biBn.

Ho/t >Png vcn t,i trên biBn là mPt trong các nguyên nhân quan trng

gây ô nhi4m biBn. Rò ra dû, sN cR tràn dû cja các tàu thuy2n trên biBn

thYVng chiDm 50% nguIn ô nhi4m dû trên biBn. Các tai n/n >=m tàu

thuy2n >Ya vào biBn nhi2u hàng hoá, phY[ng ti'n và hoá ch*t >Pc h/i.

Các khu vNc biBn g^n vEi >YVng giao thông trên biBn hohc các c,ng là

n[i nYEc biBn có nguy c[ d4 bW ô nhi4m.

Ô nhi4m không khí có tác >Png m/nh mS tEi ô nhi4m biBn. NIng >P CO

2

cao trong không khí sS làm cho lY]ng CO

2

hoà tan trong nYEc biBn t;ng.

Nhi2u ch*t >Pc h/i và b\i kim lo/i nhng >Y]c không khí mang ra biBn. SN

gia t;ng nhi't >P cja khí quyBn Trái *t do hi'u nng nhà kính sS kéo

theo sN dâng cao mNc nYEc biBn và thay >?i môi trYVng sinh thái biBn.

Bên c/nh các nguIn ô nhi4m nhân t/o trên, biBn có thB bW ô nhi4m bqi

các quá trình tN nhiên nhY núi la phun, tai biDn bão l\t, sN cR rò ra dû

tN nhiên...


135

B!o v% môi tr+,ng bi0n là m3t trong nh5ng n3i dung quan tr:ng cng trình b!o v% môi tr+,ng cng rat [a dbng [+Cc chia ra thành các lobi:

Nguln lCi hoá chat và khoáng chat chma trong khFi n+Hc và [áy bi0n;

nguln lCi nhiên li%u hoá thbch, ch< yGu là d]u và khí t_ nhiên, nguln

nLng l+Cng “sbch” khai thác tq gió, nhi%t [3 n+Hc bi0n, các dòng h!i l+u

và thus triXu. Mtt bi0n và vùng thXm lvc [wa là [+,ng giao thông thus,

bi0n là n>i chma [_ng tiXm nLng cho phát tri0n du lwch, tham quan, nghg

ng>i, gi!i trí, nguln lCi sinh vKt bi0n.

Sinh vKt bi0n là nguln lCi quan tr:ng nhat ci (m_c, cá, thú...) 0,2 tg tan.

NLng suat s> cap cng toàn thG giHi gia tLng, ví dv nLm 1960: 22

tri%u tan; nLm 1970: 40 tri%u tan; nLm 1980: 65 tri%u tan; nLm 1990: 80

tri%u tan. Theo [ánh giá cng là kho chma hoá chat vô tKn. Teng l+Cng muFi tan

chma trong n+Hc bi0n là 48 tri%u km

3

, trong [ó có muFi Ln, iot và 60

nguyên tF hoá h:c khác. Các lobi khoáng s!n khai thác ch< yGu tq bi0n

nh+ d]u khí, qutng Fe, Mn, qutng sa khoáng và các lobi muFi. NLng

l+Cng sbch tq bi0n và [bi d+>ng hi%n [ang [+Cc khai thác phvc vv vKn

t!i bi0n, chby máy phát [i%n và nhiXu lCi ích khác c

| MODULE TH 44

136

1 tri%u t'n/n*m. S.n l01ng d4u khí khai thác ; vùng bi?n Vi%t Nam BCt

18,5 tri%u t'n vào n*m 2005.

Câu 16. Biển Việt Nam đứng trước nguy cơ ô nhiễm như thế nào?

Vi%t Nam có di%n tích B't liLn kho.ng 330.000km

2

và mNt vùng bi?n rNng

kho.ng trên 1.000.000km

2

. Khu vQc bR bi?n, cSng nh0 các B.o có vT trí

BTa lí r't trUng yWu BXi vYi phát tri?n kinh tW và an ninh, quXc phòng.

Trên bi?n có trên 3.000 B.o lYn nh^, hai qu4n B.o là Tr0Rng Sa và Hoàng

Sa. Các B.o và qu4n B.o là Bi?m tQa vang chbc cho bX trí thW trcn phát

tri?n kinh tW bi?n gbn vYi b.o v% an ninh chd quyLn trên bi?n. NhiLu B.o

có th? xây dQng thành các trung tâm kinh tW B.o và dTch vg cho các hoCt

BNng khai thác bi?n xa. BR bi?n n0Yc ta kéo dài trên 3.260km, Bây là

nhang tiLn BL cho phép hoCch BTnh mNt chiWn l01c bi?n, phù h1p vYi xu

thW phát tri?n cda mNt quXc gia bi?n. Bi?n thQc sQ là ph4n lãnh thm

thiêng liêng cda Tm quXc Vi%t Nam, là di s.n thiên nhiên cda dân tNc, là

chn dQa tinh th4n và vct ch't cho ng0Ri dân Vi%t Nam hôm nay và mai

sau. Tuy nhiên thQc trCng vL ô nhipm môi tr0Rng bi?n Bang là v'n BL

báo $%ng $(. Có th? nêu lên mNt sX v'n BL chính nh0 sau:

1. Du lịch tràn lan – Nuôi trồng thuỷ sản bất hợp lí

Theo BiLu tra cda Vi%n H.i d0sng hUc, mNt trong nhang nguyên nhân cs

b.n dtn tYi tình trCng ô nhipm môi tr0Rng ven bi?n là hi%n t01ng nuôi

thuv s.n tràn lan, không có quy hoCch. TCi các twnh tx Qu.ng Ninh BWn

Qu.ng Bình, trên 37.000ha Bã B01c khai thác B0a vào nuôi tr{ng thuv s.n

(chiWm 30 — 35% di%n tích n0Yc mn l1). Tr0Yc Bây, ng0Ri dân th0Rng chw

nuôi qu.ng canh, ít s dgng thc *n và hoá ch't BNc hCi. G4n Bây, ph4n

lYn cs s; Bã Bi vào nuôi trên quy mô công nghi%p dtn tYi các nsi c0 trú

sinh vct, bãi B, bãi giXng bT huv di%t, dTch b%nh xu't hi%n tràn lan... Hsn

naa, tình trCng ô nhipm môi tr0Rng còn do các BTa ph0sng khai thác, s

dgng không h1p lí các vùng B't cát ven bi?n dtn tYi vi%c thiWu n0Yc ngUt,

xói l;, sa b{i bR bi?n vYi mc BN ngày càng nghiêm trUng. Vi%c khai thác

bng Bánh mìn, s dgng hoá ch't BNc hCi làm cCn ki%t nhanh chóng

ngu{n l1i thuv s.n và gây hcu qu. nng nL cho các vùng sinh thái bi?n.

Các hoCt BNng du lTch có .nh h0;ng không nh^ BWn môi tr0Rng sinh thái,

c.nh quan tQ nhiên cda bi?n. i?n hình là V0Rn quXc gia Cát Bà vYi

5.400ha mt n0Yc, B01c coi là khu b.o t{n bi?n B4u tiên cda Vi%t Nam vYi

nhiLu khu dQ tra tài nguyên sinh thái bi?n lYn. Nh0ng tx mNt hòn B.o khá

Bp và trong lành, Cát Bà Bã bT biWn thành mNt hòn B.o “tCp” k? tx khi

B01c B0a vào khai thác du lTch và nuôi tr{ng thuv s.n. Nhang khu du lTch,


137

nh"ng khu nuôi cá l,ng bè, khu 0ánh b1t cá... t4t c5 06u 078c quy hoc — c3n ki\t

ngurn lbi — nghèo khó.

3. Lối sống giản đơn và dân trí thấp

Khác vUi trong 0Zt li@n, c, cZu dân c= ven bi"n tx nhi@u ngurn, thIm chí

có mMt bM phIn dân c= ngoài 0Zt Vi\t. Ho vSn là nh{ng ng=*i nghèo,

chZp nhIn xa quê 0Fn vùng ven bi"n ho|c các 0_o n=Uc ta tìm kF sinh

nhai. Ho ti tIp thành các “v3n chài”, 0Si m|t hqng ngày vUi tính khSc

| MODULE TH 44

138

li"t c&a bi)n c+, s.ng v1i sóng n31c và c5t ch7t cu5c 9:i v1i con thuy=n,

nên t3 duy ng3:i v@n chài hAt sBc gi+n 9Cn, xem s+n vGt bHt 93Ic là sJ

ban t7ng c&a bi)n tr:i. CB thA, khái ni"m b+o v" nguPn lIi và môi tr3:ng

bi)n d3:ng nh3 vRn còn xa v:i v1i hT. TGp quán và phong tXc s.ng c&a

c3 dân ven bi)n nói chung và ng3 dân nói riêng 9An nay còn l@c hGu, hTc

vZn thZp do không có 9i=u ki"n hTc tGp. C[ng vì thA mà nhGn thBc v=

môi tr3:ng và tài nguyên bi)n c&a 9@i b5 phGn dân c3 ] 9ây vRn còn

thZp kém. Hành vi và cách Bng x` c&a hT v1i các ho@t 95ng b+o v" môi

tr3:ng và tài nguyên rZt h@n chA, ch3a thành thói quen tJ giác. ThJc tA

qu+n lí cho thZy, không thay 9bi nhGn thBc c&a ng3:i dân, không c+i

thi"n sinh kA cho hT, không lôi cu.n 93Ic hT tham gia vào quá trình

qu+n lí, thì tài nguyên và môi tr3:ng bi)n tiAp tXc bc khai thác hud di"t.

Do vGy, qu+n lí môi tr3:ng và tài nguyên bi)n, không ph+i là qu+n lí tGp

trung vào “con cá, con tôm” mà là qu+n lí hành vi c&a con ng3:i và 9i=u

chhnh các hành 95ng phát tri)n c&a chính con ng3:i!

4. Thể chế và chính sách còn bất cập

Bi)n và vùng b: bi)n n31c ta là nCi tGp trung các ho@t 95ng kinh tA khác

nhau và vRn ch& yAu 93Ic qu+n lí theo ngành. Theo cách qu+n lí này, các

ngành th3:ng chú trTng nhi=u hCn 9An mXc tiêu phát tri)n kinh tA, các

mXc tiêu xã h5i và môi tr3:ng ít 93Ic 3u tiên, 9Png th:i chh chú ý 9An lIi

ích ngành mình, ít chú ý 9An lIi ích ngành khác. KAt qu+ là tính toàn vpn

và tính liên kAt c&a các h" th.ng tJ nhiên vùng b: nói trên bc chia cHt, mâu

thuRn lIi ích trong s` dXng tài nguyên vùng này ngày càng tqng, +nh

h3]ng 9An tính b=n vrng c&a các ho@t 95ng phát tri)n ] 9ây. Liên quan

9An qu+n lí bi)n và vùng b: có nhi=u cC quan qu+n lí khác nhau, nh3ng

vRn còn chPng chéo v= chBc nqng và nhi"m vX, trong khi 9ó vRn còn có

nhrng m+ng tr.ng bc bt ngt không ai có trách nhi"m gi+i quyAt. ThiAu sJ

ph.i hIp gira các cC quan qu+n lí, cC quan khoa hTc và các tb chBc phi

chính ph& (NGO) trong vi"c s ̀dXng và qu+n lí tài nguyên bi)n, 97c bi"t ]

vùng ven b:. SJ tham gia c&a c5ng 9Png 9ca ph3Cng vào tiAn trình qu+n lí

hoàn toàn thX 95ng và không th3:ng xuyên, do còn thiAu các quy 9cnh v=

quy=n h@n và trách nhi"m c&a hT m5t cách cX th). C5ng 9Png 9ca ph3Cng

v{a là ng3:i h3]ng thX tài nguyên, v{a là m5t trong nhrng ch& th) qu+n

lí, có kiAn thBc b+n 9ca, hi)u 93Ic nguy"n vTng và công vi"c c&a chính hT.

Lôi cu.n c5ng 9Png 9ca ph3Cng vào qu+n lí tài nguyên bi)n chính là góp

ph|n thJc hi"n t.t ch& tr3Cng c&a Chính ph& v= tqng c3:ng dân ch& ] cC

s] và nguyên tHc “dân biAt, dân bàn, dân làm, dân ki)m tra”.

THỰC HÀNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MỘT SỐ MÔN HỌC Ở T

Documents

Module TH 44quangdien.thuathienhue.edu.vn/imgs/bdtx/tieu-hoc/module... · 2014. 4. 15. · $% !"# &'( )#*( +,-% 1 ."&%/0 2&30 3 4& 2%5. +&6( 789 &:.& ;."1 ) &'(>1 2%5. +&6( ?@