I

I.C s l lun: 1. Cng nghip ch bin thu sn: -Cng nghip ch bin thu sn thuc lnh vc ch bin thc phm,nhng pht trin bng cng ngh ring,c th cho loi sn phm mau hng nh:tm,c mc 2. V tr a l, iu kin t nhin ca VitNam: C th ni Vit Nam c a hnh v iu kin t nhin ph hp cho ngnh thu sn pht trin. 2.1. V tr a l:

Vit Nam l di t cong hnh ch S, chy dc pha ng bn o ng Dng, thuc khu vc ng Nam . Pha ng, Nam v Ty Nam gip bin Thi Bnh Dng; pha Ty v pha Bc gn lin vi lc a chu . Phn t lin ca Vit Nam tri di t 23o23' n 08o02' v Bc v chiu ngang t 102o08' n 109o28' kinh ng. Chiu di tnh theo ng thng trong t lin t Bc xung Nam khong 1.650 km. Chiu ngang t ng sang Ty ni rng nht trn t lin l 600 km, ni hp nht 50 km. 2.2. iu kin t nhin: Lnh th ton vn ca Vit Nam bao gm din tch t lin - theo tng iu tra t nm 2002 l 329.297 km2 - v vng bin rng hn 1 triu km2. Vit Nam nm trong vng nhit i nn kh hu chu nh hng kh su sc ca ch gi ma chu (ch yu l gi ma ng Bc v ng Nam). Lng ma trung bnh hng nm khong 1.500 - 2.000 mm. m trn di 85%. B bin Vit Nam tri di hn 3.260 km.Trung bnh khong 20 km chiu di b bin c mt ca sng thng ra bin. Cc ca sng ny chu nh hng ca ch thu triu kh phc tp. Trn lnh th Vit Nam c khong 2.860 sng ngi ln nh, nhn chung chy xit, do vy thng lm xi mn a hnh. B bin ca Vit Nam un ln - ch nh ra to nn bn o nh, ch vng li hnh thnh vng vnh v cng ln.Vit Nam c nhiu h t nhin nh H Ty (i din cho h min ng bng); Bin H, H Ba B, H Lk (i din cho h min ni). Cc h c mc nc quanh nm n nh, chu trnh vt cht khp kn t c trong h l chnh. Din tch cc h t nhin Vit Nam l 20.000 ha. Vit Nam c rt nhiu h cha c trung bnh v c nh (hin cha kim k ht), mt s h cha ln l Thc B, Ho Bnh ( min Bc), Du Ting, Tr An, Thc M, Sng Hinh ( min Nam). Din tch h cha trn 180 nghn ha. 3.Qa trnh pht trin ca ngnh ch bin thu sn: Ngh ch bin thu sn l ngh truyn thng t hng ngn nm trc Vit Nam,song trc nhng nm 1960,ch yu ch l nhng ngh th cng vi c t chng loi sn phm nh phi kh,p mui ,nng ,ln men(lm mm,nc mm) C s ch bin sn phm ng lnh v ng hp u tin l nh my c hp H Long,ra i nm 1957.T sau nm 1980,cng nghip ch bin c bc pht trin vt bc.n nm 2000,c nc c 184 x nghip ch bin xut khu thu sn ng lnh,ng hp v hng nghn c s ch bin cc sn phm truyn thng.c bit t nm 1995 n nay,cc nh my ch bin thu sn lin tc i mi cng ngh,nng cp iu kin sn xut,p dng cc chng trnh qun l cht lng v v sinh an ton thc phm Hin c 3 Tng cng ty thu sn(Tng cng ty thu sn Vit Nam,Tng cng ty hisn Bin ng v Tng cng ty thu sn H Long) v hn 300 doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t khac nhau ang sn xut,kinh doanh cc sn phm thu sn v cung ng hu cn dch v ngh c.Nhm tng cng hiu qu hot ng ca cc doanh nghip Nh nc. 4.V tr ca ngnh ch bin thu sn: Ch bin thu sn l mt ngnh cng nghip ch bin quan trng trong nn kinh t quc dn.Ni v kinh t bin khng th khng nhc n vai tr,v tr ca ngnh ch bin thu sn.Nhng bc thng trm ca ngnh ny lun gn lin vi nhp sng chung ca nn kinh t t nc,nht l cng cuc i mi ton din t nc.Vi mt t nc c nhiu sn lng thu sn a dng,ngun nguyn liu phong ph,ch bin thu sn to ra nhng sn phm c gi tr gia tng ,em li ngun thu ln cho ngn sch nh nc,c bit trong xut khu. Pht trin cng nghip ch bin thu sn i trc mt bc nh cc nc cng nghip s s dng c ti u ngun nguyn liu thu sn,gim tht thot ln sau khi thu hoch i vi loi nguyn liu mau hng ny,ng thi va tit kim nguyn liu ,khng phi bn i sn phm th,va c iu kin nng cao cht lng sn phm ,tng cng sc cnh tranh trn th trng. Ngnh thu sn c 4 lnh vc hot ng ch yu ,quan trng ,c quan h hu c vi nhau:Khu vc sn xut nguyn liu(khai thc,nui trng)Khu vc ch binKhu vc lu thng

Dch v hu cn

Khu vc lu thng tr nn quan trng nht trong th trng thu sn.Lu thng c tri chy th khai thc, nui trng ,ch bin thu sn v dch v hu cn mi si ng c.Mun vy khu vc ch bin pht trin mnh m s thc y sn xut nguyn li nhiu hn,to ra p lc cung i vi lu thng,i hi lu thng nng ng hn,m rng hn,ng thi cng vi n l to thm c nhiu cng n vic lm cho x hi.II.Thc trng ngnh cng nghip ch bin thu sn : 1.c im ca cng nghip ch bin thu sn Sn phm thu sn sau ch bin c gi tr gia tng nh vo cht lng cao v ph hp vi th hiu a dng ca ngi tiu dng trong nc cng nh nc ngoi.Sn phm ch bin t cht lng cao ph thuc phn ln vo giai an bo qun ban u sau thu hoch.V mt c hc,thu sn(tm ,cua,c ,nhuyn th)phi khng b sy st ,nguyn con v tisng.Sau khi phn loi thng thng c bo qun bng nc v phi c quy trnh cng ngh bo qun i vi tng loi nguyn liu nht nh.Thu sn thuc loai hng d i thiu,c bit nhanh h hng khi nhit khng kh tng cao cc x nhit i nh nc ta.Bo qun ban u bng lnh ( xay, vy) i vi thu sn l bt buc.Do phi c nc vi s lng ln.Cng ngh lnh lun i lin vi ch bin thu sn. Sn phm ch bin thu sn rt a dng do s a dng v nguyn liu,ng thi phi tho mn nhu cu rt khc nhau ca ngi tiu dng.Thit b v quy trnh cng ngh bo qun ,ch bin do vy cng rt a dng:x l c v tm l khc nhau,nhuyn th chn u(mc,bch tuc )v nhuyn th hai mnh v cng khc nhauMt hng ch bin thu sn c t cch n truyn thng cho n hin i:ti sng,kh,hun khi,mui n ng lnh, hp,sn phm n lin,nu lin,dng phil hoc surimiNhu cu tiu th sn phm thy sn trn th gii v trong tng quc gia ngy cng tng.i vi s lng,cht lng sn phm cng i hi ngy cng cao do v sinh an ton thc phm thu sn phi c bo m nghim ngt.Cng nghip ch bin thu sn bao gm cc cng ty ch bin c nh my ,kho tng ,thit bcn phi duy tr hot ng trong mi tnh hung,m bo sn xut do cn c ngun nguyn liu n nh.Cng nghip ch bin thu sn lin quan trc tip n nhim mi trng,c bit l nhim nc v mi c hi.Khi nguyn liu khng c bo qun tt hoc cc ni tng loi b khng c thu dn cn thn s bc mi nhim.Bi vy cc doanh nghip ch bin thu sn cn c quy trnh x l cht gy nhim mi trng,coi l mt yu cu bt buc trong sn xut ca doanh nghip. 2.Mt s cng ngh bo qun v ch bin thu sn ch yu ca nc ta: Cc sn phm thu sn ch bin bao gm sn phm s ch v sn phm tinh ch.Sn phm thu sn s ch l cc sn phm ch bin theo cng ngh n gin .Mc ch ch yu ca s ch thu sn l bo v sn phm thu sn bn nguyn liu cho ti ch bin thnh cc sn phm bn l cho ngi tiu dng.Cng ngh ch bin ph bin l:ng lnh,phi kh v p mui.Sn phm thu sn ch bin c gi tr gia tng l nhng sn phm c ch bin theo cng ngh tin tin,c k thut cao,to ra nhiu gi tr gia tng trong sn phm ch bin to ra cc sn phm thu sn p ng tt nht mi nhu cu ngi tiu dng mi th trng v nng cao hiu qu kinh t.Hin nay nc ta,sn phm thu sn s ch chim t trng kh ln ti khong 80% trong tng sn lng thu sn xut khu v mi a. Thng thng mt nh my ch bin thu sn c th c mt hay nhiu phn xng sn xut nhiu mt hng c quy trnh cng ngh tng i ging nhau.Cc phn xng ny thng dduwocwc b tr thnh nhng khu tng i bit lp,ring l tu theo yu cu ca cng ngh,t chc sn xut v v sinh mi trng .Tu theo kt qu sn phm ch bin l s ch hay sn phm c gi tr gia tng s c nhng cng ngh tng ng c lp t v s dng. 2.1.Cng ngh ch bin thu sn s ch: 2.1.1.Cng ngh sn xut sn phm thu sn ng lnh s ch: Cc mt hng thu sn ng lnh s ch c ch bin t hu ht cc loi sn phm thu sn.Sn xut cc mt hng thu sn ng lnh s ch thng c t chc trn mt mt bng sn xut vi cc khu c ngn ring v tri qua cc cng on ch yu nh minh ho s II.1 di y:STT

Cc cng on sn xut

Khu sn xut

1Tip nhn nguyn liuKhu tip nhn nguyn liu

2Ra,phn loi,phn c s bKhu tip nhn nguyn liu

3X l nguyn liu:b u,da,ni tng,ct khc,phi l,ra..Khu x l

4Phn c,xp khunKhu phn c

5Cp ngKhu cp ng

6Ra khun,bao giKhu bao gi

7Bo qun,ng lnhKho bo qun

S II.1:Cc cng on trong quy trnh sn xut sn phm ng lnh s ch 2.1.2.Cng ngh sn xut sn phm thu sn kh s ch: Cc sn phm thu sn kh nht hoc kh mui s ch c sn xut bng phng php truyn thng vi cc cng c rt th s nh phn phi bng tre,khung li v sn phm c lm kh t nhin nh gi v nh nng mt tri.Khi c ma,cc gin phi c a vo l sy th cng hoc a vo trong nh lm kh bng qut gi.Hnh thc sn xut sn phm kh s ch ch yu do cc h gia nh ng dn hoc t thng thc hin vi quy m nh l hoc sn xut khi lng t trong nh my,c thc hin theo cc cng on ch yu nh sau:STTCc cng on sn xut Khu sn xut

1Tip nhn nguyn liu Khu tip nhn nguyn liu,x l gin phi

2Phn loi,m ni tng,phi l,hoc x c,mc..Khu tip nhn nguyn liu

3Phi hoc sy khGin phi,nh sy

4chnh hnh,bao giKhu bao gi

5Bo qunKho lnh bo qun(t-5 C -10C)

S II.2:Cc cng on trong quy trnh sn xut sn phm kh s ch 2.2.Cng ngh ch bin sn phm thu sn c gi tr gia tng: 2.2.1.Cng ngh sn xut sn phm thu sn ng lnh c gi tr gia tng: Hin nay,ch bin thu sn xut khu ang l mt trong nhng mi nhn kinh t ,gp phn tng kim ngch xut khu ca Vit Nam.Cc nh my ch bin thu sn ang c yu cu ci tin,i mi cng ngh nhm cung cp nhng sn phm thu sn sch,cht lng tt cho th trng.Vic la chn thit b lnh ph hp cho cng ngh ng lnh,kt ng l ht sc quan trng. Vo cui thp nin 90(th k XX),ra i mt cng ngh lnh hin i :phng php ng ri nhanh (IQF).Nhiu doanh nghip ca nc ta ang s dng phng php ny.Phng php kt ng ri nhanh IQF l cng ngh hin i hn hn h thng lm lnh kiu c v nng sut,cht lng sn phm v an ton khi vn hnh .STT

Cc cng on sn xut

Khu sn xut

1Tip nhn nguyn liuKhu tip nhn nguyn liu

2Ra,phn loi,phn c s bKhu tip nhn nguyn liu

3X l nguyn liu:b u,da,ni tng,ct khc,phi l,ra..Khu x l

4X l nhit,tinh ch hoc phi chKhu tinh ch

5Cp ng IQFKhu cp ng

6Ra khun,bao giKhu bao gi

7Bo qun,ng lnhKho bo qun

S II.3:Cc cng on trong quy trnh sn xut sn phm ng lnh c gi tr gia tng 2.2.2.Cng ngh thu sn kh c gi tr gia tng: y l cng ngh sn xut cacs sn phm kh,chn c ng gi nh .Nguyn liu c dng l c hoc mc kh s ch c phi kh hoc phi ti.y l sn phm n lin nn cc cng on sn xut c thc hin trong iu kin v sinh nghim ngt.Cc cng on trong quy trnh ch bin c minh hc thng qua bng sau:STTCc cng on sn xut Khu sn xut

1Phn loi nguyn liu kh hoc phi taKhu phn loi

2X l ngm hoc tm p gia vKhu ch bin

3Nng v cn xKhu nng v cn x

4Bao gi sn phm theo quy cch Khu bao gi

5Bo qun sn phmKho lnh bo qun(t-5 C -10C)

S II.4.Cc cng on trong quy trnh sn xut sn phm thu sn kh tm p gia v cn nng 2.2.3.Cng ngh sn xut cc sn phm thu sn ng hp: y l cng ngh sn xut cc sn phm thu sn hp c ch bin nhit p sut cao,sn phm cha trong hp kn.Nguyn liu s dng ch bin sn phm thu sn hp i hi cht lng tt,c bo qun ng k thut ngay sau khi nh bt.STT

Cc cng on sn xut

Khu sn xut

1Tip nhn nguyn liu,lm sch ,phn loiKhu tip nhn nguyn liu

2X l b u,ni tngKhu tip x l s ch

3Hp ,ucKhu hp,luc

4Phi l,ct khc ,vo hpKhu tinh ch

5Ghp m,thanh trng,lm nguiKhu ghp m,thanh trng

6Lau kh,dn nhn,bo qun Khu dn nhn,bo qun

S II.5.Cc cng on trong quy trnh sx c ng ng hp 2.3.Cng ngh bo qun ,ch bin mt s thu sn ch yu: 2.3.1.Cng ngh bo qun tm sau thu hoch: Trong c cu sn phm thu sn ,xut khu sn phm tm ch bin vn l mt hng ch lc ,c t trng gi trih p o.V sn lng thu sn xut khu,tm chim gn 50%.Hin nay,vic bo qun tm ti sau thu hoch cn nhiu hn ch do iu kin kh hu,trang thit b yu v thiu,kin thc v bo qun sau thu hoch cha , lm gim cht lng tm nhiu c s nui trng v khai thc.a phn tm nguyn li ch c bo qun bng nc ,h hng ch yu gy nn do qu trnh thu phn v phn hu protein tht tm do h vi sinh vt v h enzim ni ti.S xi ho cht bo c trong tm lm tm bin en,long u,v gch.Gn y,Trung tm cng ngh v sinh hc thu sn a vo p dng Quy trnh cng ngh ba qun tm s sau thu hoch bng dung dch Fs(Fishfresh)kt hp vi nc xay.Kt qu cht lng tm gi ti tng r rt,thi gian lu gi tng gp i.. Ngoi ra,hin nay ngi ta cng ang th nghim mt ch phm bo qun mi l Everfresh c tnh nng nh Fs,nhng ni tri hn v tc dng chng bin en tm. 2.3.2.Cng ngh ch bin nhuyn th hai mnh v,dng bc na v: S bng n ca ngnh cng nghip ch bin nhuyn th trn th gii thc s bt u t thp k 60 ca th k trc,khi m chic my c sch v b cc cht tha ca nhuyn th c ch to.Nhu cu tiu th sn phm nhuyn th ngy cng gia tng cc nc ,do quy m ch bin,bun bn nhuyn th cng tng ln i hi phi c kh ho cc qu trnh ra,tch chm,phn loi v bao gi nhuyn th thng phm Trc kia cng on bc na v phi lm bng tay (cm,ip..)sn lng thng b nu qu nhit nn sn lng thp v khi lng hao ht. Hin nay,ngi ta s dng dy chuyn ch bin bc na v hon ton t ng t khu u tin n khu qua bng ti kim tra.Cc my trong dy chuyn c ni lin hon bng h thng in v cc thao tc c iu chnh t bng trung tm.Loi sn phm nhuyn th hai mnh v ch bin na v rt c a chung ti Php,M,Nht Bn3.Nhng thnh tu v hn ch ch yu ca ch bin thu sn nc ta: 3.1.Nhng thnh tu: 3.1.1. cng nghip ch bin thu sn Vit Nam gn lin vi hot ng xut khu: Nhng thnh tu kinh t ca cng nghip ch bin thu sn Vit Nam gn lin vi hot ng xut khu.Cng nghip ch bin thu sn ngy cng to c nhiu sn phm gi tri gia tng cho xut khu,to ra nhiu dng sn phm thu sn c cht lng cao,ph hp vi th trng nc ngoi.ng thi th trng ni a cng c cung ng ngy cng nhiu cc loi hng thu sn ch bin ,gp phn m bo an ninh thc phm trong nc.Nh c c ch th nghim t cn i (1981),ngun nguyn liu thu sn tr nn di do,ko theo s ra i hng lot nh my ch bin thu sn ,thu ht hng chc nghn lao ng nng nghip b sung vo i ng cng nhn.Mt s tnh nng nghip thun tu nh C Mau,An Giang thay i hn b mt nh vo ch bin xut khu.Vic xut khu cc sn phm thu sn c gi tr tng qua ch bin tng dn,t hn 10%vo nhng nm 80 ln trn 20% vo nhng nm cui ca thp k 90(th k XX),Lc ny ,ch bin do tiu dng ni a cng chim khong 41% tng lng nguyn liu thu sn.Nh vy ch cn trn 30% nguyn liu c dng di dng tI sng. n nay, c nc c tng s hn 470 c s - doanh nghip ch bin thy sn.Vi dy chuyn cp ng nhanh hin i IQF,tng cng sut cp ng t2.000 tn/ngy,cng sut ch bin t 400.000 tn /nm.Phn chia theo vng la theo vng l:min Bc 6%,min Trung:35%,min Nam 59%. Ga tr kim ngch xut khu thu sn thng qua ch bin ngy cng tng,nm sau cao hn nm trc,ng gp nhiu cho ngn sch nh nc,xng ng l mt ngnh kinh t mi nhn trong qu trnh cng nghip ho_hin i ho. Cng nghip ch bin thu sn phc v c lc cho vic m rng th trng xut khu,k c nhng th trng kh tnh v v sinh an ton thc phm nh EU,Bc M,Nht Bnv ngy cng m rng c cu mt hng sn phm. Ngi Nht l ngi i tin phong trong vic thay i mc tiu thng mi ca h t cnh tranh trong nng sut v gi c n cnh tranh cht lng.V vy,hin nay cht lng l diu kin quan trng nht thng trong cnh tranh,c bit c nhn mnh trong cc sn phm ch bin thu sn v an ton v sinh thc phm. nc ta,Trung Tm kim tra cht lng v an ton v sinh thu sn gii quyt cc ro cn k thut v v sinh trong xu th hi nhp v t do ho thng mi.n nay, Vit Nam c mt h thng kim sot cht lng tng ng vi nhng nc tin tin trn th gii,t nui trng n ch bin ,c th trng EU,M,Hn Quccng nhn.Cc doanh nghip ch bin thu sn ang m rng vic p dng tiu chun HACCP.y l phng php kim sot cht lng thu sn m tt c cc nc cng nghip p dng.Nguyn l c bn ca HACCP l phn tch cc mi nguy hi v vt l ,ho hc,sinh hc,xc nh cc mi nguy hi ln v kim sot li chng c kh nng sa cha.Ni mt cch khc l sn phm c kim sot t ao nui n bn n.i vi th trng ln th vic kim sot cht lng theo HACCP tr thnh iu khon bt buc.Khi tin hnh p dng HACCP cc doanh nghip ch bin thu sn u c tp hun k cng ,hng dn lp phng n sa cha nng cao cht lng an ton v sinh thc phm ca cng nghip ch bin thu sn Vit Nam. 3.1.2. Cc doanh nghip ch bin thu sn Vit Nam m rng th trng: Vit Nam, cng nghip ch bin thu sn ngy cng pht trin c v s lng, cng sut v trnh cng ngh .

Hin nay, nhiu doanh nghip ch bin thu sn tng bc m rng th trng xut khu vi vic ngy cng c nhiu nh my t tiu chun EU, ng dng h thng qun l cht lng ISO. C th ni, ch bin xut khu thy sn l ng lc cho tng trng v chuyn i c cu trong khai thc v nui trng thy sn. n nay, c nc c tng s hn 470 c s - doanh nghip ch bin thy sn. Cc c s ch bin ngy cng c u t trang thit b hin i, cng ngh tin tin, qun l theo tiu chun, quy chun quc t nn cht lng cc sn phm thu sn xut khu c nng ln ng k, p ng c cc yu cu ca cc th trng nhp khu trn th trng quc t. Trong , 248 c s - doanh nghip (chim gn 53%) t tiu chun ca th trng EU - mt th trng kh tnh vo bc nht th gii; trn 300 c s - doanh nghip c Hn Quc cng nhn tiu chun cht lng V vy m gn 200 DN Vit Nam c php xut khu thu sn vo th trng chu u, 222 DN c a vo danh sch xut khu vo Hn Quc. Bn cnh cc doanh nghip nh nc, cc doanh nghip ch bin xut khu thu sn ca t nhn pht trin mnh trong thi gian qua, nhiu doanh nghip thuc thnh phn kinh t t nhn c gi tr kim ngch xut khu thu sn hng u, mt s doanh nghip ch bin xut khu c kim ngch xut khu trn di 100 triu USD mi nm. Theo B NN-PTNT trong thng 9-2007, cc doanh nghip ch bin thy sn c nc xut c 380 triu USD; nng tng kim ngch xut khu 9 thng u nm ln 2,7 t USD, tng khong 14% so cng k nm ngoi. Theo B Thy sn, hin nay hng thy sn Vit Nam c mt trn 140 nc v vng lnh th trn th gii, c ch ng vng chc cc th trng ln nh Nht Bn, EU v Bc M. V gi tr kim ngch xut khu, thy sn Vit Nam hin vn ln ng hng th 7 trn th gii. Nm 2006, sn lng thu sn Vit Nam t 3,75 triu tn, gi tr kim ngch xut khu t 3,75 t USD. Nhng bn cnh , vn cn nhiu doanh nghip s dng cng ngh lc hu, cng vi cht lng nguyn liu u vo cha p ng c yu cu. Cc chuyn gia Thu sn cho rng, nu chng ta khng c s thay i kp thi v cng ngh bo qun nguyn liu sau khai thc v ch bin th nguy c mt th trng xut khu tim nng l rt ln. Trn thc t, rt nhiu doanh nghip ch bin thu sn gn y c gng t nng cao cht lng sn phm sn xut, m bo thc hnh sn xut theo tiu chun HACCP. Nhiu doanh nghip cng ang c gng a dng ha thm cc mt hng sn xut, m rng th trng tiu th sn phm nhm tn dng ti a hiu sut s dng nh xng, my mc thit b ca cc nh my v xng sn xut.

Tr ngi khng nh hin nay l nhiu nh my thiu nguyn liu hot ng, nh hng tin xut khu. Ti C Mau, 27 nh my ch bin thy sn ch chy khong 50%-60% cng sut. Theo VASEP, nhiu nh my thy sn min Trung, min Bc cng sut hot ng cn thp hn, c ni ch 30%-40%. Nguyn nhn do cc nh my mi ra i tng cao vt sn lng nui trng nn dn ti khng nguyn liu hot ng.

3.2.Nhng tn ti ca s pht trin cng nghip ch bin thu sn: 3.2.1.Tn ti chung i vi cc doanh nghip ch bin thu sn: S pht trin kh nhanh chng v t ca cng nghip ch bin thu sn nc ta vo nhng nm cui th k XX p ng ng k nhu cu th trng trong nc v c bit cho xut khu.Bn cnh ,cng tn ti kh nhiu bt cp,i hi phi khc phc pht trin hn na cng nghip ch bin thu sn ,xng ng vi tim nng ca t nc. Cng nghip ch bin thu sn cn tn ti s mt cn i gia trnh cng ngh hin ti vi nhu cu cht lng sn phm v tnh a dng ca sn phm .Phn ln sn phm vn l dng bn ch phm ,va tiu hao nhiu nguyn liu ,va cho cht lng khng n nh .Cha c s tp trung u t vapf nghin cu i mi cng ngh v nng cp cc x nghip ch bin . Mi lin h gia cc nh my,x nghip ch bin thu sn vi nhau v gia c s sn xut ban u cha hiu qu.Thng xuyn xy ra tranh chp nguyn liu u vo ,y gi ln cao nn lm yu I sc cnh tranh bng gi ca hng thu sn Vit Nam th trng nc ngoi.Hn na,cht lng nguyn liu a vo ch bin khng cao ,gi nguyn liu li tng cn ga bn sn phm u ra thp khin sn xut t c li,gy kh khn cho kinh doanh ca cc doanh nghip. Bn cnh ,cng ngh vn chuyn ,bo qun nguyn liu sau thu hoch cn rt hn ch ,vng nguyn liu li phn tn lm nh hng nhiu n cht lng nguyn liu cho ch bin .Thng xuyn xy ra tnh trng mt cn i gia cng sut thit b v kh nng cung cp nguyn liu,ch yu do ngun nguyn liu khng n nh,phn tn v sn lng quy m nh. 3.2.2.Nhng kh khn m ngnh ch bin thu sn B Ra_Vng Tu phi i mt: Hn 80% thit b cng ngh ng lnh ang s dng c nm sn xut trc nm 2000 .Cht lng nguyn liu u vo cha p ng c yu cu, doanh nghip ch bin phn ln cn s dng cng ngh lc hu, l nhng kh khn m m ngnh ch bin thy sn B Ra-Vng Tu ang phi i mt. Nu khng c s thay i kp thi v cng ngh bo qun nguyn liu sau khai thc v ch bin th nguy c mt th trng xut khu tim nng l rt ln. Hnh 1.Hn 80% thit b cng ngh ng lnh ang s dng tnh B Ra_Vng Tu c nm sn xut trc nm 2000. 3.2.2.1.Cng ngh thit b sn xut ca tnh cn lc hu: Kim ngch tng, sn lng hng xut khu gim, l tn hiu cho thy cc doanh nghip ch bin hi sn u t my mc, cng ngh sn xut hng ho cho gi tr cao. C th, sn lng ch bin hng thy sn xut khu ca tnh trong 6 thng u nm 2007 gim hn 6%, nhng kim ngch tng gn 1% so vi cng k nm 2006. Cc doanh nghip ch bin thu sn ang tng bc m rng th trng xut khu vi vic ngy cng c nhiu nh my t tiu chun EU, ng dng h thng qun l cht lng ISO Tuy nhin, vn cn nhiu doanh nghip s dng cng ngh lc hu. nh gi thc trng v cng ngh ch bin hi sn B Ra-Vng Tu, Phn vin C nng nghip v Cng ngh sau thu hoch (thuc B Nng nghip v Pht trin nng thn) nhn nh: Cng ngh m ngnh ch bin thu sn ca B Ra-Vng Tu hin ang s dng xp mc trung bnh so vi c nc. Kt qu kho st cho thy, 30% x nghip c iu tra c gi thnh sn phm cao hn so vi cc sn phm cng loi do cc tnh khc sn xut. iu ny th hin cn nhiu chi ph bt hp l trong cc khu ca qu trnh sn xut lm i gi thnh sn phm. Cng tc xc tin th trng cng cha c quan tm ng mc (mi c 24% cc n v ch bin hi sn v ang thc hin cng tc nghin cu th trng), nhiu x nghip vn cha c chin lc th trng cho sn phm. V ch c hn 4% doanh nghip ch bin hi sn s dng cng ngh hin i theo tiu chun EU. Trong lnh vc ng lnh chim hn 80% cng ngh, thit b sn xut c trang b trc nm 2000 Mt khc, vic bo m tiu chun cht lng trong lnh vc ch bin hi sn vn thp. Trong nm 2006, ch 20% cc x nghip c sn phm t tiu chun quc t, trong 12% x nghip qun l cht lng theo tiu chun HACCP. 3.2.2.2.Nguyn nhn do u? u l nguyn nhn dn n thc trng ca ngnh ch bin thu sn lc hu nh hin nay? chnh l s pht trin ngnh ch bin cha gn vi quy hoch pht trin. Trong giai on t 1995- 1998, khi gp iu kin th trng thun li, nng lc ch bin ti a phng c y ln qu cao, nhng qu trnh u t khng ch trng chiu su m ch tp trung pht trin v chiu rng. Cn theo nh gi ca ngnh thu sn, doanh nghip ch bin hi sn pht trin nhanh nhng phn ln l doanh nghip nh, ch yu sn xut hng ni a hoc ch gia cng. Cc d n h tng khu ch bin hi sn mi trin khai chm cng tc ng tiu cc n vic i mi cng ngh, bi doanh nghip ch bin khng bit phi di di lc no chnh l nguyn nhn gy nn thc trng yu km ca ngnh ch bin hi sn v cng chnh l th phm khin ngnh kinh t mi nhn ca tnh ang c nguy c tt hu. Khng ch chu cnh cng ngh ch bin lc hu, ngnh thu sn B Ra-Vng Tu ang phi i mt vi nguyn liu ch bin khng t tiu chun cht lng. bo qun hi sn sau nh bt, b con ng dn hin thng s dng bng nc lnh theo hnh thc tip xc trc tip hoc cho nguyn liu vo bao ri p . Vi cch bo qun ny, cht lng nguyn liu ch c th duy tr c t 12-15 ngy, trong khi tu khai thc xa b khong 24-30 ngy mi gi nguyn liu vo b mt ln, v vy nguyn liu gim cht lng rt nhiu. Theo cc chuyn gia v thu sn, bo qun khng tt s lm gim cht lng nguyn liu ch bin, thm ch gy c hi cho ngi s dng. Ngoi ra, trong qu trnh p lnh nhng do thiu nc cng s lm nguyn liu gim t 3-7% so vi trng lng ban u. Th d v ngnh ch bin thu sn B Ra_Vng Tu ch phn nh phn no thc trng ngnh cng nghip ch bin thu sn Vit Nam. duy tr v pht trin ngy cng nhiu sn phm t thu sn c gi tr kinh t cao trong cc th trng ni a v quc t ,cn phi y mnh vic pht trin cng nghip ch bin thu sn.III.Phng hng v nhng gii php pht trin ch bin thu sn nc ta: 1.Phng hng v nhim v pht trin ch bin thu sn nc ta: Ni v kinh t bin khng th khng nhc n vai tr,v tr ca ngnh ch bin thu sn.Nhng bc thng trm ca ngnh ny lun gn lin vi nhp sng chung ca nn kinh t t nc,nht l cng cuc i mi ton din t nc.Mt vn t ra l cn phi y mnh vic pht trin cng nghip ch bin thu sn cng vi cng nghip ho-hin i ho t nc. Cn phi m rng th trng v a dng ho cc mt hng ch bin cho tiu th trong nc v xut khu.Ly s a dng ca mt hng ch bin xut khu kch thch li s a dng ca ngun nguyn liu t khai thc v nuI trng .ng thi tn dng sn phm ca khai thc d to ra hng ho gi tr gia tng,ly ch bin lm c s cho vic nng cao gi tr cc sn phm thu sn .Ni chung ,mt mt m bo nng cao kh nng cnh tranh ca thu sn xut khu ,mt khc tp trung quay v khai thc th trng ni a c s mua ln,ang tip tc tng cng s pht trin ca ngnh du lch nc ta .Ly sn phm tiu th ni a lm c s kim chng th hiu ngi tiu dng m hng xut khu mnh vo mt s th trng ngoi nc nh:Trung Quc,M c nhng chuyn bin su sc hn trong thc hin qu trnh chuyn dch c cu kinh t ngnh ,phi nhn mnh hn vo pht trin nui trng ,coi trng cht lng khai thc hi sn i I vi bo v v pht trin ngun li ,nng cao kh nng cnh tranh ca sn phm thu sn xut khu (trn c s pht trin cng nghip ch bin thu sn),m bo tng trng bn vng v xut khu.T to c c cu th trng hp l,c cu sn phm va pht huy c tim nng ca ngnh,va t ri ro trong tng trng;bo m an ton v sinh trong mi khu t lm ra nguyn liu ,bo qun v ch bin sn phm ;ch ng i ph c hiu qu i vi ro cn thng mi v hu qu ca cc ro cn . 2.Nhng gii php ch yu y mnh pht trin ch bin thu sn: Ngay t nhng ngy u thnh lp, li cn dn ca Bc H bin bc ca ta do nhn dn ta lm ch khc su vo tm khm ca ton th cn b cng nhn vin v nhng ngi lao ng ngh c trong c nc, tr thnh phng chm hnh ng ca ngnh thu sn. Trn thc t, rt nhiu doanh nghip ch bin thu sn gn y c gng t nng cao cht lng sn phm sn xut, m bo thc hnh sn xut theo tiu chun HACCP. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng ln th 4 kho X v Chin lc kinh t bin Vit Nam n nm 2020 nu r n nm 2020 a nc ta tr thnh quc gia mnh v bin, lm giu t bin, kinh t trn bin v ven bin ng gp khong 53-55% tng GDP ca c nc, trong pht trin thnh cng c bc t ph v khai thc v ch bin thy sn. y mnh vic pht trin ch bin thu sn c ngha v cng quan trng nhm gim thiu s h hng ca sn phm,lm cho cht lng v gi tr ca sm phm c th tng ln nhiu ln ,trn c s nng cao sc cnh tranh ca sn phm,m rng c th trng v thc y sn xut pht trin nhanh hn.Mun y mnh pht trin ch bin thu sn cn thc hin mt s gii php sau: 2.1.y mnh vic u t i mi cng ngh nhm tng bc nng cao trnh cng ngh ch bin thu sn: Trnh cng ngh ch bin c vai tr quan trng,tc ng trc tip n vic nng cao cht lng sn phm ch bin,lm cho sn phm ch bin c sc cnh tranh cap trn th trng .Trnh cng ngh ch bin tng bc hin i ho bao gm cc phng tin k thut ch bin nh:cng c,my mc thit b,cc h thng d tr bo qun sn phmcng ngh ch bin hin i bao gm c phng php ,quy trnh ch bin khoa hc .V vy,phi tng cng u t y nhanh qu trnh i mi cng ngh trong vic ch bin thu sn. Vit Nam tr thnh thnh vin chnh thc ca t chc thng mi th gii WTO iu cng cn thit hn na thc y nn kinh t pht trin.V vy cn tip tc nng cp iu kin sn xut, p dng h thng qun l m bo v sinh an ton thc phm theo HACCP, GMP, SSOP, m bo 100% DN ch bin xut khu t tiu chun ngnh v an ton thc phm; Tip tc u t chiu su, i mi cng ngh, thu ht u t nc ngoi vo ngnh cng ngh ch bin tip cn vi nn cng nghip ch bin hin i cu ca th gii; y mnh cng tc nghin cu, pht trin v i mi sn phm ti cc DN, m rng chng loi v cc mt hng thu sn ch bin c gi tr gia tng cao t t trng 60- 65% trong c cu gi tr xut khu thu sn. 2.2.Pht trin nhiu hnh thc ch bin thu sn vi quy m v trnh khc nhau: Pht trin hnh thc ch bin quy m ln ,hin i phc v xut khu do Nh Nc m nhim.iu ny bao gm c vic gi vn u t cho cc d n sn xut v ch bin sn phm ,mua sm cc my mc thit b hin i p ng yu cu ch bin sn phm cht lng cao cho xut khu. Pht trin ch bin quy m nh vva phc v nhu cu th trng trong nc .Hnh thc ny c th do cc doanh nghip ,hp tc x,gia nh m nhn.Song lm tt vic ny cn phi c s h tr ca nh nc v tng cng hot ng tip th khuyn khch vic tiu th sn phmtrong nc . Phi gn vng nui trng v khai thc thu sn tp trung vi khu cng nghip ch bin. m bo nguyn liu cho cng nghip ch bin v tit kim c chi ph . Kt hp hp l gia phng php ch bin truyn thng vi phng php ch bin cng nghip hin i nng cao t trng sn phm qua ch bin trn th trng.Ch bin truyn thng nh:lm chn ,phI kh,hun khi,p mui,ch bin cng nghip hin ai nh:ng lnh, hp v cc sn phm n lin khc. 2.3.Thc hin a dng ho sn phm thu sn ch bin p ng nhu cu th trng: p ng nhu cu th trng v tnh a dng ca sn phm qua ch bin,B thu sn quy hoch c cu sn phm ch bin biu 2.3STTNhm spCc ch tiu 2005 2010

1Sn phm tmSn lng(tn)Gi tr(triu USD)T trng gi tr(%)

140.000 1.150 57,5

220.000 1.900 63,3

2Sn phm cSn lng(tn)Gi tr(triu USD)T trng gi tr(%) 100.000 350 17,5 120.000 420 14,0

3Nhuyn th(chn u,chn bng)Sn lng(tn)Gi tr(triu USD)T trng gi tr(%)

70.000 160 8,0 80.000 240 8,0

4Cc loi thc phm phi chSn lng(tn)Gi tr(triu USD)T trng gi tr(%)

40.000 160 8,0 _ 200 6,7

5 hp thu snGi tr(triu USD)T trng gi tr(%) 80 4,0

120 4,0

6Sn phm thu sn khcGi tr(triu USD)T trng gi tr(%)

100 5,0 120 4,0

Tng cngSn lng(tn)Gi tr(triu USD) 350.000 2.000 420.000 3.000

Biu 2.3.Pht trin cc nhm sn phm ch bin ch yu Tuy nhin trong mi loi sn phm c ch bin nh tm,ccng cn ch bin ra thnh nhiu loi sn phm khc nhau ,c nh vy mi tho mn c nhu cu mun v ca th trng v hn ch c ri ro do tc ng ca th trng. 2.4.Nng cao kh nng ch bin thu sn ca cc doanh nghip: Vic pht trin ch bin s da trn kh nng p ng nguyn liu ,kh nng qun l x nghip cng nh trnh tip thu cng ngh ca i ng cn b k thut,cng nhn sn xut,kh nng tip th ,s cnh tranh ca sn phm ti mi a phng.Giai on 2000-2005 tp trung nng cp s nh my hin c,la chn phng n u t nng cp cho ph hp vi trnh cng ngh chung ca khu vc hoc quc t.Trong giai on ny ch pht trim thm khong 25 x nghip ch bin mi ,nng cng sut ch bin ln 1.500 tn/ngy vo nm 2005.Giai on 2006-2010,s lng nh my cn cI to ,nng cp pht trin thm t tng cng sut cp ng khong 200 tn/ngy vo nm 2010.Nn pht trin nh my vi cng sut cp ng 5 tn/ngy.Ring nhng vng trng im ngh c c th xy dng t 1-2 nh my c quy m va (cng sut cp ng >10 tn/ngy ) p ng yu cu v an ton mi trng,tp trung nguyn liu v p dng cng ngh mi.Cc tnh cn u t xy dng thm hoc m rng ,nng cp nh my ch bin nn tp trung vo cc tnh hin ang c s bt hp l gia tim nng nguyn liu v s lng nh my.iu rt quan trng l m bo 100% DN ch bin thu sn phi tng cng nng lc ch bin theo hng cng nghip ho, hin i ho p ng cc tiu chun v VSATTP thu sn ngnh thu sn tip tc pht trin, phn u n nm 2020 trnh cng ngh ch bin thu sn tng ng vi cc nc pht trin, a thu sn tip tc l ngnh kinh t mi nhn v l mt trong nhng ngnh hng xut khu ch lc ca Vit Nam 2.5.S dng ti u ngun nguyn liu cho ch bin xut khu: Mc tiu th nguyn liu trong nc s gim dn v t trng ,t 77,2%(nm 1995) xung 73%(nm 2010),gim trung bnh 3,43%/nm,bnh qun tiu th nguyn liu thu sn theo mc u ngi giai on 2000-2010 l 15kg/ngi/nm.Mc tng trung bnh ca nguyn liu dng cho ch bin xut khu trong cng giaai on l 5,3%/nm(lng nguyn liu dng cho ch bin xut khu s l 650.000-1.200.000 tn vo nm 2010) Cc c s h tng phc v cho ngnh ch bin v thng mi thu sn phi p ng yu cu lm cho nguyn liu thu sn c bo qun tt ngay t u,c vn chuyn mt cch nhanh nht n ni ch bin v thun li nht n ni tiu th,m bo cho cc sn phm thu sn gia tng c gi tr v phm cp ca mnh trn th trng. 2.6.Chuyn i c cu mt hng ch bin v tng gi xut khu: Gim t trng xut khu th xung 46%(2010) so vi 85% nm 1995.Tng lng hng c cht lng cao,c gi tr gia tng ln 22% nm 2010 so vi 85% nm 1995,tng sn lng hp ln 3% nm 2010 so vi 1%nm 2000 v hng toi sng cao cp ln 24%(2010) bng cc giI php nng cao cht lng v chng loi nguyn liu cho ch bin tng gi bnh qun t 4,3 USD/kg(1995) ln 8-9 USD/kg(2010)/.Tng lng hng xut khu thu sn khng nhiu nhng phI phn u nng cao cht lng sn phm,hnh thc bao b nhm tng nhanh gi tr ca sn phm xut khu ,c nh vy mi c th t c mc tiu xut khu. Khng ngng tng phn ng gp ca cng nghip ch bin thu sn vapf cng cuc pht trin kinh t x hi bng vic tng cng xut khu ,tng thu nhp ngoi t v nng cao v th ca t nc trn trng quc t,giI quyt c nhiu cng n vic lm cho cng ng dn c sng da vo ngh c. 2.7.Nng cao trnh chuyn mn cho ngi lao ng lm cng tc ch bin thu sn: Con ngi l yu t quan trng c yu t quyt nh n qu trinh pht trin sn xutanvaf ch bin thu sn.V vy cn coi trng vic o to ,bi dng thng xuyn nng cao trnh v chuyn mn k thut cho ngi lao ng lm cng tc ch bin thu sn.ng thi nng cao c th trng cho ngi lao ng bng cc giI php thch hp m bo cho h c kh nng v th lc di do thc hin tt yu cu nhim v ch bin thu sn t ra. 2.8. tng cng cng tc thng tin, tuyn truyn v gio dc v VSATTP ti cng ng nhng ngi sn xut v cung ng nguyn liu; Nng cao nng lc kim nghim VSATTP t Trung ng n a phng p ng tiu chun quc t v hp tc quc t v VSATTP; Xy dng v thc hin h thng truy xut ngun gc sn phm, h tr cc DN ch bin tng cng nng lc kim sot v pht hin d lng khng sinh, ho cht trong nguyn liu..; Tng cng hot ng lin ngnh trong cng tc bo m VSATTP, tng cng hot ng phng chng a tp cht vo nguyn liu thy sn Tng cng nghin cuv hng dn ng dng cng ngh mi trong ch bin thu sn; Thng qua cc hnh thc khuyn ng, a dng ho cc hnh thc chuyn ti thng tin, tuyn truyn v ph bin kin thc v cng ngh nui, khai thc, bo qun v ch bin thu sn. Trn y l mt s gii php nhm thc y ngnh ch bin thu sn pht trin.Tuy nhin vi nhng gii php ra cn c s phi kt hp gia cc ban ngnh, a phng, cc hi, hip hi thng nht trin khai ng b v c hiu qu, hng ti mc tiu vo nm 2010, gi tr kim ngch xut khu thu sn t t 4 - 4,5 t USD v t tc tng trng bnh qun trn 9%/ nm. Phn u n nm 2020 trnh cng ngh ch bin thu sn xut khu ca vit nam ngang tm vi cc nc trong khu vc v th gii.Nguyn Linh Ho_CN47APhn m u: i vi hu ht cc nc,ngnh thu sn c vai tr quan trng trong nn kinh t,c bit i vi nhng nc c vng bin v vng nc ni a phong ph.Vit Nam l nc c mt bin rng vi hn 3200km b bin,c nhiu h v sng sui trong t lin,c th ni ngnh thu sn ng vai tr to ln trong nn kinh t nc ta.Ni v kinh t bin khng th khng nhc n vai tr, v tr ca ngnh ch bin thy sn. Nhng bc thng trm ca ngnh ny lun gn lin vi nhp sng chung ca nn kinh t t nc, nht l cng cuc i mi ton din t nc. nhng nc c tim nng ln v thu sn nh nc ta ,cng nghip ch bin thu sn i trc mt bc s hn ch c nhiu tht thot sau thu hoch ,to ra cc sn phm c gia tr gia tng c bit trong xut khu thu li cho t nc,gp phn to ln trong s nghip i mi t nc .Dn a Vit Nam tr thnh nc cng nghip c nn kinh t pht trin. Nhn thy tm quan trng ,em la chn ti Thc trng v gii php pht trin ngnh Ch bin thu sn Vit Nam vi kt cu gm 3 phn chnh nh sau: 1.C s l lun 2.Thc trng ngnh cng nghip ch bin thu sn Vit Nam 3.Gi php pht trin ngnh ch bin thu sn nc ta