MSZA RZYMSKI

DLA

DIECEZJI POLSKICH

__________________

MSZA RZYMSKI

DLA

DIECEZJI POLSKICH

WYDANIE PIERWSZE

PALLOTTINUM

POZNA 1986

ISBN 83-7014-026-2

W tekstach Mszau uwzgldniono zmiany wynikajce z Caeremoniale

Episcoporum ex decreto Sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instau-

ratum, auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, Editio typica 1984.

Copyright by Konferencja Episkopatu Polski, Warszawa 1986

JZEF KARDYNA GLEMP

ARCYPISKUP METROPOLITA GNIENIESKI I WARSZAWSKI

PRYMAS POLSKI

N. 2117/85/P

D E K R E T

Sobr Watykaski II w Konstytucji o liturgii witej da podstawy dla

oglnej reformy ksig liturgicznych. Typiczne wydanie Missale Romanum

zatwierdzi Papie Pawe VI Konstytucj Apostolsk Missale Romanum

z dnia 3 kwietnia 1969 r.

Msza rzymski dla diecezji polskich, ktry oddajemy do uytku ka -

panw i wiernych jest tumaczeniem Missale Romanum przygotowanym

przez Konferencj Episkopatu do Spraw Liturgii i przyjtym przez 197 Konfe-

rencj Episkopatu Polski obradujc w Czstochowie w dniu 1 grudnia1983 r.

wita Kongregacja Kultu Boego przekad ten zatwierdzia Dekretem z dnia

28 kwietnia 1984 r. (Prot. C.D. 151/84)

Dnia 21 listopada 1984 r. ta sama Kongregacja zatwierdzia polski

przekad Pitej Modlitwy eucharystycznej oraz Modlitw eucharystycznych

o tajemnicy pojednania (Prot. C. D. 1726/84). Nastpnie dnia1 lipca 1985 r.

wita Kongregacja Kultu Boego zatwierdzia polski przekad Modlitw

eucharystycznych w Mszach z udziaem dzieci. (Prot. 1725/84)

Obecne wydanie przygotowane do uytku liturgicznego przez Wydaw -

nictwo Pallottinum w Poznaniu jest wydaniem wzorcowym i obowizujcym

w kadym nastpnym wydaniu, jeeli inaczej nie postanowi Konferencja

Episkopatu Polski. Mszau rzymskiego dla diecezji polskich naley uywa

we wszystkich kocioach i kaplicach w Polsce. Wolno go rwnie uywa po-

za granicami Polski podczas sprawowania Mszy w. dla Polakw. Naley

jednak zachowa miejscowy kalendarz i zwyczaje ustalone przez Konferencj

Episkopatu danego kraju.

Wszelkie prawa drukowania i wydawania Mszau rzymskiego dla

diecezji polskich s zastrzeone Konferencji Episkopatu Po lski.

Warszawa, dnia 20 lipca 1985 r.

JZEF KARDYNA GLEMP

Przewodniczcy Konferencji Episkopatu

PRYMAS POLSKI

SACRA CONGREGATIO PRO CULTU DIVINO

Prot. CD 151/84

P O L O N I A E

Instante Eminentissimo Domino Iosepho Card. Glemp, Archiepiscopo

Gnesnensi et Varsaviensi, Praeside Conferentiae Episcoporum et Primate Poloniae, litteris die 14 ianuarii ap 1984 datis, vigore facultatum huic Congre-

gationi a Summo Pontifice IOANNE PAULO II tributarum, interpretationem

polonam Missalis Romani, prout in adiecto prostat exemplari, perlibenter

probamus seu confirmamus.

In textu imprimendo mentio fiat de confirmatione ab Apostolica Sede

concessa. Eiusdem insuper textus impressi duo exemplara ad hanc Congr e-

gationem transmittantur.

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.

Ex aedibus Congregationis pro Cultu Divino, die 28 aprilis 1984, sabbato

infra octavam Paschalis.

AUGUSTINUS MAYER, O.S.B

Archiep. tit. Satrianensis

Pro-Praefectus

VERGILIUS NOE

Archiep. tit. Voneariensis

a Secretis

SACRA CONGREGATIO PRO CULTU DIVINO

Prot. N. 166/70

DECRETUM

Celebrationis eucharisticae Ordine statuto, atque approbatis textibus ad

Missale Romanum pertinentibus per Constitutionem Apostolicam Missale

Romanum a Summo Pontifice PAULO VI die 3 aprilis 1969 datam, haec Sacra

Congregatio pro Cultu Divino, de mandato eiusdem Summi Pontificis, novam

hanc editionem Missalis Romani ad normam decretorum Concilii Vaticani II

confectam promulgat et uti typicam declarat.

Ad usum autem novi Missalis Romani quod attinet, permittitur ut editio

latina, statim ac in lucem edita fuerit, in usum assumi possit, opportunis

adhibitis accommodationibus quae dies celebrationum Sanctorum respiciunt,

donec Calendarium instauratum definitive in praxim adducatur; curae autem

Conferentiarum Episcopalium committitur editiones lingua vernacula appa-

rare, atque diem statuere, quo eaedem editiones, ab Apostolica Sede rite

confirmatae, vigere incipiant.

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.

Ex aedibus Sacrae Congregationis pro Cultu Divino, die 26 martii

anni 1970, Feria V in Cena Domini.

BENNO CARD. GUT

Praefectus

A. BUGNINI

a Secretis

Prot. N. 1970/74

DE EDITIONE TYPICA ALTERA

Cum Missale Romanum denuo imprimendum sit, variationes et addita-

menta inducta sunt, ut haec nova editio respondeat documentis post eiusdem

primam editionem anno 1970 publici iuris factis.

In Institutione generali, cuius numeri marginales non mutantur, descriptio

habetur munerum acolythi et lectoris, loco munerum quae de subdiacono

agebant inserta (nn. 142-152).

Alia immutatio alicuius momenti habetur in parte Missalis quae continet

Missas rituales et pro variis necessitatibus. Quaedam formularia completa

sunt, antiphonas ad introitum et ad communionem indicando. Insuper additi

sunt textus Missae ritualis in dedicatione ecclesiae et altaris, necnon Missae

pro reconciliatione atque, inter Missas votivas, textus Missarum, quae de

B. Maria V. Ecclesiae Matre et de Ss.mo Nomine Mariae desiderabantur.

Quaedam aliae variationes minoris momenti in titulos et in rubricas

inductae sunt, quo melius respondeant verbis seu dictionibus, quae in novis

libris liturgicis occurrunt.

Hanc editionem alteram Missalis Romani Summus Pontifex PAULUS VI

auctoritate sua approbavit, et Sacra Congregatio pro Cultu Divino nunc

emittit et typicam esse declarat.

Curae erit Conferentiarum Episcopalium variationes in hac editione altera

Missalis Romani contentas in editiones linguis vernaculis apparandis inducere.

Contrariis quibuslibet minime obstantibus.

Ex aedibus Sacrae Congregationis pro Cultu Divino, die 27 martii

Anni Sancti 1975, Feria V in Cena Domini.

IACOBUS ROBERTUS CARD. KNOX

Praefectus

A. BUGNINI

Archiep. tit. Diocletianensis

a Secretis

KONSTYTUCJA APOSTOLSKA

OGASZAJCA MSZA RZYMSKI ODNOWIONY

NA PODSTAWIE UCHWAY POWSZECHNEGO SOBORU WATYKASKIEGO II

PAWE BISKUP

SUGA SUG BOYCH

NA WIECZN RZECZY PAMITK

Msza rzymski, ogoszony przez naszego poprzednika w. Piusa V na podstawie

uchway Soboru Trydenckiego w roku 15701, wedug zgodnej opinii naley do licznych

i bardzo uytecznych owocw, ktre ten wity Sobr przynis caemu Kocioowi

Chrystusa. Przez cztery wieki ten msza stanowi norm, wedug ktrej kapani obrzdku

aciskiego skadali eucharystyczn Ofiar, a gosiciele Ewangelii zanieli go do prawie

wszystkich krajw. Niezliczeni ludzie wici obficie karmili swoj pobono czerpic

z niego czytania z Pisma witego i modlitwy, ktrych gwn cz uporzdkowa wity

Grzegorz Wielki.

Odkd wrd ludu chrzecijaskiego rozwin si ruch liturgiczny, ktry wedug

zdania naszego poprzednika, p. Piusa XII, jest wytazem woli boej wobec lidzi naszych

czasw i zbawiennym przejciem Ducha witego przez Koci2, jasno si okazao, e

formuy zawarte w Mszale rzymskim naley krytycznie przejrze i ubogaci. Dzieo to

rozpocz ten sam nasz poprzednik dokonujc odnowy Wigilii Paschalnej i Wielkiego

Tygodnia3. W ten sposb zrobi pierwszy krok, aby dostosowa Msza rzymski do

mentalnoci wspczesnej.

Ostatnio Powszechny Sobr Watykaski II ogaszajc konstytucj Sacrosanctum

concilium da podstawy do oglnej odnowy Mszau rzymskiego. Sobr postanowi: teksty

i obrzdy naley tak uporzdkowa, aby janiej wyraay wite tajemnice, ktrych s

znakiem4. Porzdek Mszy naley tak przerobi, aby wyraniej uwidoczni waciwe

znaczenie i wzajemny stosunek poszczeglnych czci, a wiernym bardziej uatwi pobony

i czynny udzia5. Aby obficiej zastawi dla wiernych st sowa Boego, naley szerzej

otworzy skarbiec biblijny6. Naley uoy nowy obrzd koncelebry i umieci go

w Pontyfikale oraz w Mszale rzymskim7.

Nie mona jednak sdzi, e tego rodzaju odnowa Mszau rzymskiego zostaa

przeprowadzona nagle. Niewtpliwie drog do niej przygotoway postpy wiedzy litur-

gicznej w ostatnich czterech wiekach. Jak wynika z konstytucji apostolskiej Quo primum

wydanej przez naszego poprzednika, w. Piusa V, po Soborze Trydenckim do zreformo-

1. Konst. apost. Quo Primam 14 lipca 1570r. nn.; Dekret oglny Maxima redemptionis nostrae

2. Por. Pius XII, Przemwienie do uczestnikw mysteria, 16 list. 1955 r., AAS 47 (1955) 838 nn.

Pierwszego Midzynarodowego Kongresu Liturgii Pa- 4. KL, nr 21

storalnej, 22 wrzenia 1956 r.; AAS 48 (1956) 712. 5. Por. KL, nr 50.

3. Por. w. Kongr. Obrzdw, Dekret Dominicae 6. Por. KL, nr 51.

Ressurectionis, 9 lutego 1951 r. AAS 43 (1951) 128 7. Por. KL, nr 58.

[12] Konstytucja apostolska Pawa VI

wania Mszau rzymskiego niemao pomogy studia nad starymi kodeksami, ktre

wydobyto z BibliotekiWatykaskiej i zebrano z rnych stron. Od tego czasu zostay

odkryte i wydane najstarsze rda liturgii oraz gbiej przestudiowano formuy liturgiczne

Kocioa Wschodniego.Wielu pragno, aby te bogactwa doktryny i pobonoci nie

spoczyway duej w cieniu bibliotek, lecz wydobyte na wiato, owiecay i karmiy dusze

chrzecijan.

Pragniemy teraz poda w gwnych zarysach nowy ukad Mszau rzymskiego.

Zwracamy uwag, e w Oglnym wprowadzeniu, ktre stanowi wstp do ksigi, podano nowe normy sprawowania Ofiary eucharystycznej; normy te dotycz speniania obrzdw

i funkcji waciwych kademu z asystujcych i uczestniczcych oraz sprztw i miejsc

potrzebnych do sprawowania suby Boej.

Gwn nowoci s zmiany w Modlitwie eucharystycznej. W obrzdku rzymskim

z biegiem wiekw powstay rne formularze pierwszej czci Modlitwy eucharystycznej, to

jest prefacji; druga cz, nazywana Kanonem, przybraa w IV i V wieku nie zmienion

form. W przeciwiestwie do tego liturgie wschodnie dopuciy pewn zmienno nawet

w anaforach. Modlitwa eucharystyczna zostaa wzbogacona szeregiem prefacji zaczerpni-

tych ze starej tradycji rzymskiej, albo teraz uoonych, aby janiej ukazywa rne strony

misterium zbawienia i poda liczniejsze motywy dzikczynienia. Ponadto postanowilimy

doda do istniejcego Kanonu trzy nowe Modlitwy eucharystyczne. Majc na uwadze racje

pastoralne i pragnc usprawni koncelebr, polecilimy, aby sowo Paskie w kadej

formule Kanonu byy jednakowe. Postanawiamy, zatem, e w kadej Modlitwie eucharysty-

cznej te sowa bd brzmiay nastpujco: Nad chlebem Bierzcie i jedzcie z tego wszyscy,

to jest, bowiem Ciao moje, ktre za was bdzie wydane. Nad kielichem Bierzcie i pijcie

z niego wszyscy, to jest, bowiem kielich Krwi mojej, nowego i wiecznego przymierza, ktra

za was i za wielu bdzie wylana na odpuszczenie grzechw. To czycie na moj pamitk.

Sowa tajemnica wiary, wyczone z kontekstu sw Chrystusa Pana i wypowiadane przez

kapana, stanowi wstp do aklamacji wiernych.

Obrzdy Mszy zostay uproszczone z zachowaniem ich istoty88. Opuszczono mianowi-

cie to, co z biegiem czasu zostao podwojone lub mniej szczliwie dodane9, zwaszcza

w obrzdach ofiarowania chleba i wina oraz amania Chleba i Komunii witej.

Natomiast pewne elementy zatracone w cigu wiekw przywrcono zgodnie z pier-

wotn tradycj Ojcw Kocioa10. Tutaj naley homilia1111, modlitwa powszechna, czyli

modlitwa wiernych12, i obrzd pokuty, czyli pojednania z Bogiem i z brami, odbywajcy

si na pocztku Mszy w., ktremu przywrcono waciwe znaczenie.

Zgodnie z poleceniem Soboru Watykaskiego II, aby w ustalonym przecigu lat

odczyta wiernym waniejsze czci Pisma w.1313, cao perykop przeznaczonych do

odczytania w niedziele podzielono na cykl trzyletni. Ponadto w uroczystoci przewidziano

przed czytaniem Epistoy i Ewangelii inn perykop wyjt ze Starego Testamentu,

a w Okresie Wielkanocnym z Dziejw Apostolskich. W ten sposb cigy proces misterium

zbawienia zosta jasno przedstawiony sowami objawienia Boego. Ten obfity wybr czyta

biblijnych, dziki ktremu w dni witeczne przedstawia si wiernym waniejsze czci

Pisma w., jest uzupeniony przez inne czci Ksig witych, czytanie w dni powszednie.

8. Por. KL nr 50. 11. Por KL nr 52.

9. Por. KL nr 50. 12. Por KL nr 53.

10. Por KL nr 50. 13. Por KL nr 51.

Konstytucja apostolska Pawa VI [13]

To wszystko uoono w taki sposb, aby budzi w wiernych gd sowa Boego14,

dziki ktremu lud Nowego Przymierza pod przewodem Ducha witego zmierzaby do

doskonaej jednoci Kocioa. ywimy mocn nadziej, e kapani i wierni z pomoc

nowych tekstw lepiej przygotuj si do Stou Paskiego i e gbiej rozwaajc Pismo w.

bd si coraz obficiej karmi sowem Boym. Wskutek tego, zgodnie z poleceniem Soboru

Watykaskiego II, Pismo w. stanie si niewysychajcym rdem ycia duchowego,

gwn podstaw chrzecijaskiej katechezy i orodkiem nauczania teologii.

Przy odnowie Mszau rzymskiego zostay zmienione nie tylko te trzy czci, ktre

dotychczas omwilimy, to jest Modlitwa eucharystyczna, Obrzdy Mszy i Lekcjonarz

mszalny, lecz take inne czci zostay zrewidowane i ulegy znacznym zmianom, a mia-

nowicie Msze okresw liturgicznych, Msze wasne o witych, Msze wsplne o witych,

Msze obrzdowe i Msze wotywne. Specjaln uwag zwrcono na modlitwy, i nie tylko

pomnoono ich liczb, aby nowe modlitwy odpowiaday wspczesnym potrzebom, lecz

take przywrcono dawne na podstawie staroytnych kodeksw. Dziki temu mona byo

wyznaczy specjaln modlitw na kady dzie gwnych okresw liturgicznych, to jest

Adwentu, Okresu Narodzenia Paskiego, Wielkiego Postu i Okresu Wielkanocnego.

Chocia tekst Graduau rzymskiego, przynajmniej, gdy chodzi o piew, nie zosta

zmieniony, aby uatwi zrozumienie tekstw, przywrcono psalm responsoryjny, ktry

czsto wspominaj w. Augustyn i w. Leon Wielki, oraz antyfony na wejcie i na Komuni

dostosowano do odmawiania w Mszach czytanych.

W kocu pragniemy streci i wprowadzi w ycie to, co dotychczas wyoylimy o

nowym Mszale rzymskim. Nasz poprzednik, w. Pius V, ogaszajc pierwsze wydanie

Mszau rzymskiego przedstawi go ludowi chrzecijaskiemu jako narzdzie jednoci

liturgicznej i jako wiadectwo autentycznego kultu Kocioa. Podobnie i my, chocia na

polecenie Soboru Watykaskiego II wprowadzilimy do Mszau uprawnione rnice

i adaptacje15, mocno ufamy, e zostanie on przyjty przez chrzecijan jako pomoc do

okazywania i umacniania wzajemnej jednoci. Przez jego uywanie, mimo rnorodnci

jzykw, jedna i ta sama modlitwa, milsza ni kadzido, bdzie si wznosia do Ojca

niebieskiego przez naszego Najwyszego Kapana Jezusa Chrystusa w Duchu witym.

Postanowienia zawarte w tej naszej Konstytucji wchodz w ycie dnia 30 listopada

tego roku, to jest w pierwsz niedziel Adwentu.

Chcemy, aby nasze postanowienia i przepisy zachoway swoj moc teraz i w przyszo-

ci bez wzgldu na przeciwne postanowienia Konstytucji i zarzdze apostolskich naszych

poprzednikw i bez wzgldu na inne przepisy godne wspomnienia i uniewanienia.

Dan w Rzymie u witego Piotra, w dniu Wieczerzy Paskiej, 3 kwietnia 1969,

w szstym roku naszego pontyfikatu.

PAWE VI PAPIE

14. Por. Am 8, 11.

15. Por. KL nr 38-40

_____________________

1. Sesja XXII, 17 wrzenia 1562. 4. Por. 3 Modlitwa eucharystyczna.

2. KL nr 47; por. KK nr 3, 28; DP nry 2, 4, 5. 5. Por. 4 Modlitwa eucharystyczna.

3. Por. Sacram. Veronense, wyd. Mohlberg, nr 93. 6. KL nr 7, 47; DL nr 5, 18.

.

OGLNE WPROWADZENIE

DO MSZAU RZYMSKIEGO

WSTP

1. Chrystus Pan, majc sprawowa z uczniami uczt paschaln, na ktrej ustanowi Ofiar

swego Ciaa i Krwi, poleci przygotowa przestronn komnat, usan (k 22,12). Koci

zawsze uwaa, e polecenie to odnosi si rwnie do niego, gdy ustanawia przepisy

dotyczce sprawowania Najwitszej Eucharystii, co do przygotowania dusz ludzkich,

miejsc, obrzdw i tekstw. Rwnie obecne normy, wydane w oparciu o wol Drugiego

Powszechnego Soboru Watykaskiego, oraz nowy msza, ktrym Koci obrzdku rzym-

skiego bdzie si odtd posugiwa przy sprawowaniu Mszy, s nowym dowodem tej troski

Kocioa, jego wiary i niezmienionej mioci ku najwyszej tajemnicy eucharystycznej oraz

wiadcz o nieprzerwanej i cigej jego tradycji, mimo wprowadzenia pewnych rzeczy

nowych.

WIADECTWO NIEZMIENIONEJ WIARY

2. Ofiarny charakter Mszy, uroczycie stwierdzony przez Sobr Trydencki, zgodnie

z ca tradycj Kocioa1, zosta na nowo wyraony przez Sobr Watykaski Drugi, ktry

o Mszy wypowiedzia te znamienne sowa: Zbawiciel nasz podczas Ostatniej Wieczerzy

ustanowi eucharystyczn Ofiar swojego Ciaa i Krwi, aby w niej na wieki utrwali Ofiar

Krzya a do swego przyjcia, i tak Kocioowi, umiowanej Oblubienicy, powierzy

pamitk swej mki i zmartwychwstania.2

To, czego w ten sposb uczy Sobr, stale wyraaj formuy Mszy. Albowiem nauka

wyraona cile tym zwrotem Sakramentarza leoniaskiego: Ilekro sprawujemy t ofiar

na pamitk Chrystusa, dokonuje si dzieo naszego odkupienia3, we waciwy sposb i

dokadnie jest rozwinita w Modlitwach eucharystycznych; w nich bowiem kapan, do-

konujc anamnezy, zwraca si do Boga take w imieniu caego ludu, skada Mu dziki

i przedstawia yw i wit Ofiar, to znaczy dar ofiarny Kocioa i iosti, ktrej ofia-

rowaniem sam Bg chcia by przebagany4, oraz prosi, aby Ciao i Krew Chrystusa byy

Ofiar mi Ojcu i zbawienn dla caego wiata5.

W ten sposb w nowym mszale prawido modlitwy Kocioa odpowiada staemu

prawu wiary, ktre nam przypomina, e wyjwszy sposb ofiarowania, jednym i tym

samym jest Ofiara Krzya i jej sakramentalne odnowienie we Mszy, ktr podczas Ostatniej

Wieczerzy Chrystus Pan ustanowi i jej sprawowanie zleci Apostoom na swoj pamitk,

oraz e Msza stanowi jednoczenie ofiar uwielbienia, dzikczynienia, przebagania

i zadouczynienia.

3. Rwnie cudown tajemnic rzeczywistej obecnoci Pana pod eucharystycznymi

postaciami, potwierdzon przez Sobr Watykaski Drugi6 i inne dokumenty Urzdu

Wstp [15]

__________________________

7. Por. Pius XII, Enc. Humani generis: AAS 42 AAS 59 (1967) 543, 547.

(1950) 570-571; Pawe VI, Enc. Mysterium fidei, 8. Por. Sesja XIII, 11 padziernika 1551:

3 wrzenia 1965: AAS 57 (1965) 762-769; Uroczyste 9. Por. DK nr 2.

wyznanie wiary, 30 czerwca 1968, nr 24, AAS 60 10. Por. KL nr 11.

(1968) 442-443; w. Kongr. Obrzdw, Instr. 11. KL nr 50.

Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967, nr 3f, 9:

Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967 r. ,

Nauczycielskiego Kocioa7 w tym samym znaczeniu, w jakim je poda do wierzenia Sobr

Trydencki8, stwierdza si w obrzdach Mszy nie tylko sowami konsekracji, ktrymi

uobecnia si Chrystusa przez przeistoczenie, lecz rwnie przez poczucie i okazywanie

najwyszej czci i adoracji, jak to si dzieje w liturgii eucharystycznej. Z tego samego wzgldu

nakania si lud chrzecijaski, by ten podziwu godny Sakrament adorowa w szczeglny

sposb w Czwartek Wieczerzy Paskiej oraz w uroczysto Najw. Ciaa i Krwi Chrystusa.

4. Natura urzdowego kapastwa waciwego prezbiterowi, ktry w imieniu Chrystusa

skada Ofiar i przewodniczy zgromadzeniu witego ludu, uwydatnia si w formie obrzdu,

przez wysze miejsca i czynnoci kapana. Podstawy za tego urzdu s wyraone oraz jasno

i obszernie wyjanione w dzikczynieniu Mszy krzyma w Czwartek Wieczerzy Paskiej,

w ktrym to dniu wspomina si ustanowienie kapastwa. W tym dzikczynieniu stwierdza

si nadanie wadzy kapaskiej przez wkadanie rk; oraz przez wyliczenie poszczeglnych

czynnoci opisuje si sam wadz, bdc kontynuacj wadzy Chrystusa, Najwyszego

Kapana Nowego Testamentu.

5. Natura kapastwa urzdowego rzuca waciwe wiato rwnie na inne kapastwo

o wielkim znaczeniu, mianowicie na krlewskie kapastwo wiernych, ktrych duchowa

ofiara spenia si przez posug kapanw w cznoci z ofiar Chrystusa, jedynego

Porednika9. Sprawowanie Eucharystii jest bowiem czynnoci caego Kocioa, w ktrej

kady powinien czyni tylko to wszystko, co do niego naley, ze wzgldu na jego stopie

w ludzie Boym. Std rwnie naley bardziej zwraca uwag na pewne zasady celebry,

o ktre w cigu wiekw niekiedy mniej dbano. Lud ten jest, bowiem ludem Boym, nabytym

Krwi Chrystusa, przez Pana zgromadzonym, Jego sowem karmionym, ludem na to

powoanym, aby przedstawia Bogu proby caej ludzkiej rodziny; jest ludem, ktry

w Chrystusie dziki czyni za misterium zbawienia, skadajc Jego Ofiar; wreszcie ludem,

ktry przez Komuni Ciaa i Krwi Chrystusa zrasta si w jedno. Lud ten jest wity przez swe

pochodzenie, jednak przez swoje wiadome, czynne i owocne uczestnictwo w eucha-

rystycznym misterium stale wzrasta w witoci10.

WIERNO TRADYCJI

6. Gdy Drugi Sobr Watykaski zarzdzi rewizj obrzdw Mszy witej, poleci midzy

innymi, by niektre obrzdy przywrcono stosownie do pierwotnej tradycji Ojcw11,

czyli uywajc tego samego wyraenia, co w. Pius V w Pimie apostolskim zaczynajcym si

od sw Quo primum, ktrym w roku 1570 ogoszony zosta Msza Trydencki. Ta zgodno

sw pozwala stwierdzi, jakim sposobem oba Mszay Rzymskie, chocia dziel je cztery

wieki, zawieraj jedn i t sam tradycj. Jeli za rozwaymy wewntrzne pierwiastki tej

tradycji, rozumie si, jak wspaniale drugi msza udoskonala pierwszy.

7. W trudnych czasach, w ktrych naraona bya katolicka wiara o ofiarnym chara-

kterze Mszy, o kapastwie urzdowym, o rzeczywistej i staej obecnoci Chrystusa pod

postaciami eucharystycznymi, w. Piusowi V zaleao przede wszystkim na tym, by

zachowa nowsz tradycj, niesusznie zwalczan, przy wprowadzaniu tylko bardzo maych

[16] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

__________________________

12. Sesja XXII, Doctr. de SS. Missae Sacrificio, cap. 8.

zmiany witego obrzdu. W rzeczy samej msza z roku 1570 bardzo mao rni si od

pierwszego mszau wydanego drukiem w r. 1474, ktry znowu ze swej strony wiernie

powtrzy msza z czasw Innocentego III. Nadto chocia kodeksy Biblioteki Watykaskiej

umoliwiay poprawienie niektrych wyrae, nie pozwoliy jednak, by w tym badaniu

starych i uznanych autorw cofnito si dalej ni do redniowiecznych komentarzy

liturgicznych.

8. Dzi natomiast ta tradycja witych Ojcw, ktrej trzymali si korektorzy Mszau

w. Piusa V, zostaa wzbogacona przez niezliczone pisma uczonych. Po pierwszym wyda-

niu Sakramentarza gregoriaskiego w roku 1571, czsto wydawano drukiem krytycznie

opracowane stare sakramentarze rzymskie i ambrozjaskie, podobnie jak starodawne ksigi

liturgiczne hiszpaskie i gallikaskie, ktre ukazay liczne, nieznane dotd modlitwy

o niemaej wartoci duchowej.

Rwnie tradycje dawnych wiekw, poprzedzajcych ustanowienie obrzdkw Wscho-

du i Zachodu, teraz lepiej s znane dziki temu, e znaleziono wiele dokumentw

liturgicznych.

Oprcz tego postpujce studia nad Ojcami Kocioa rzuciy na teologi tajemnicy

eucharystycznej wiato nauki najwybitniejszych w chrzecijaskiej staroytnoci Ojcw,

jak w. Ireneusz, w. Ambroy, w. Cyryl Jerozolimski, w. Jan Zotousty.

9. Dlatego tradycja witych Ojcw wymaga nie tylko, by zachowywano to, co

przekazali nasi najblisi przodkowie, lecz by objto i rozwaano wszelkie minione

okresy Kocioa i wszystkie sposoby, jakimi jedyna jego wiara wyraaa si w formach

ludzkiej kultury, tak rnicych si od siebie, zwaszcza tych, ktre krzewiy si w okrgach

semickich, greckich i aciskich. To szersze spojrzenie pozwala nam dostrzec, jak Duch

wity uycza Boemu ludowi podziwu godnej wiernoci w zachowywaniu niezmiennego

depozytu wiary, mimo bardzo wielkiej rnorodnoci modlitw i obrzdw.

DOSTOSOWANIE DO NOWYCH WARUNKW

10. Nowy msza wiadczy o prawidle modlitwy Kocioa rzymskiego i jednoczenie

chroni przekazany przez nowsze Sobory depozyt wiary, a z drugiej strony stanowi duy

krok naprzd w liturgicznej tradycji.

Gdy bowiem Ojcowie Drugiego Soboru Watykaskiego powtarzali dogmatyczne za-

sady Soboru Trydenckiego, przemawiali w cakiem innym okresie dziejw wiata; dlatego

w dziedzinie duszpasterstwa mogli poda postanowienia i rady, jakich przed czterema

wiekami nie mona byo nawet przewidywa.

11. Ju Sobr Trydencki uzna wielk warto pouczajc zawart w odprawianiu

Mszy; nie zdoa jednak wyprowadzi std wszystkich wnioskw dla praktycznego ycia.

Wielu usilnie domagao si zezwolenia na uywanie jzykw narodowych w sprawowaniu

eucharystycznej Ofiary. W stosunku do tego dania Sobr, uwzgldniajc wczesne

okolicznoci, uwaa za swj obowizek znowu podkreli tradycyjn nauk Kocioa,

wedug ktrej eucharystyczna Ofiara jest przede wszystkim dzieem samego Chrystusa;

na jej skuteczno, zatem nie wywiera wpywu sposb, w jaki wierni w niej uczestnicz.

Dlatego ogoszono w nastpujcych, stanowczych, a jednoczenie umiarkowanych sowach:

Chocia Msza zawiera bogat tre dla pouczenia wiernego ludu, mimo to nie wydao si

Ojcom waciwe, aby wszdzie bya sprawowana w jzyku narodowym12. Sobr Trydenc-

Wstp [17]

ki obwieci, e na potpienie zasuguje ten, kto by utrzymywa, e Naley odrzuci obrzd

Kocioa rzymskiego, w ktrym po cichu wymawia si cz Kanonu i sowa konsekracji;

albo e naley Msz odprawia w jzyku narodowym13

Niemniej, chocia Sobr Trydencki zakaza uywania jzyka narodowego w Mszy, to

jednak nakaza duszpasterzom, by zastpowali jego brak odpowiedni katechez: Aby

owieczki Chrystusa nie godoway ... nakazuje wity Sobr pasterzom i poszczeglnym

duszpasterzom, by czsto w czasie odprawiania Mszy sami, lub przez innych wykadali co

z tego, co si czyta we Mszy oraz by midzy innymi objaniali jaki obrzd tej najwietszej

Ofiary, zwaszcza w niedziele i wita14.

12. Dlatego Drugi Sobr Watykaski, zgromadzony dla przystosowania Kocioa do

wykonywania jego apostolskiego zadania w naszych czasach, tak jak Sobr Trydencki,

w peni doceni dydaktyczny i duszpasterski charakter liturgii15. Gdy aden katolik nie

przeczy prawowitoci i skutecznoci witego obrzdu sprawowanego w jzyku aciskim,

Sobr mg przyzna: Nierzadko uycie jzyka narodowego moe by bardzo poyteczne

dla ludu i pozwoli na jego uywanie16. arliwo, z jak t uchwa wszdzie przyjto,

sprawia, e pod kierunkiem biskupw i samej Stolicy Apostolskiej wszelkie czynnoci

liturgiczne z uczestnictwem ludu wolno byo odprawia w jzyku narodowym, aby peniej

rozumiano odprawiany obrzd.

13. Chocia uywanie jzyka narodowego w witej liturgii jest wanym rodkiem dla

jasnego wyraania zawartej w celebrze katechezy misterium, Drugi Sobr Watykaski

wezwa ponadto do wykonania niektrych przepisw trydenckich, ktrym nie wszdzie

dano posuch, jak goszenie homilii w niedziele i wita17 i moliwo wtrcania wyjanie

wrd witych obrzdw18.

Nade wszystko za Drugi Sobr Watykaski, ktry doradza w doskonalszy sposb

uczestnictwa we Mszy, polegajcy na przyjmowaniu przez wiernych, po komunii kapana

Ciao Paskiego z tej samej Ofiary19, zachca do urzeczywistnienia innego yczenia

Ojcw trydenckich, mianowicie aby dla peniejszego uczestnictwa w witej Eucharystii

wierni obecni na poszczeglnych Mszach komunikowali nie tylko duchowo, lecz rwnie

sakramentalnie przyjmowali Eucharysti20.

14. Wiedziony tym samym duchem i pastersk gorliwoci, Drugi Sobr Watykaski

mg w nowy sposb rozway przepis trydencki o Komunii pod obydwiema postaciami.

Poniewa dzi bynajmniej nie podaje si w wtpliwo teologicznych zasad o penej mocy

Komunii, gdy przyjmuje si Eucharysti pod jedn postaci chleba, Sobr pozwoli

przyjmowa niekiedy Komuni pod obydwiema postaciami, wtedy mianowicie gdy przez

wymowniejsz form znaku sakramentalnego nadarza si szczeglnie dogodna sposobno

gbszego zrozumienia sakramentu, w ktrym wierni uczestnicz21.

15. W ten sposb Koci, pozostajc wierny swemu zadaniu nauczyciela prawdy

i strzegc rzeczy starych, czyli depozytu tradycji, spenia rwnie obowizek rozwaania

i roztropnego stosowania rzeczy nowych (por. Mt 13, 52).

Pewna bowiem cz nowego mszau wyraniej przystosowuje modlitwy Kocioa do

potrzeb wspczesnych. Nale tutaj gwnie Msze obrzdowe i w rnych potrzebach,

13. Sesja XXII, Doctr. de SS. Missae Sacrificio, cap. 9. 18. Tame, nr 35, 3.

14. Tame, cap. 8: DS 1749. 19. Tame, nr 55.

15. Por. KL nr 33. 20. Sesja XXII, Doctrina de SS. Missae Sacrificio,

16. Tame, nr 36. cap. 6

17. Tame, nr 52. 21. Por. KL nr 55.

[18] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

w ktrych tradycja i nowo odpowiednio wzajemnie si cz. Gdy bowiem nietknite

pozostay liczne zwroty zaczerpnite z najstarszej tradycji Kocioa, znane z czsto wyda-

wanego Mszau rzymskiego, wiele innych zostao dostosowanych do dzisiejszych wymo-

gw i warunkw, inne natomiast, jak modlitwy za Koci, laikat, o uwicenie pracy

ludzkiej, za wsplnot wszystkich ludw, w pewnych potrzebach waciwych naszym

czasom, zostay na nowo uoone; z nowych dokumentw Soboru czerpano myli, a czsto

rwnie wyraenia.

Z powodu uwzgldnienia nowej sytuacji obecnego wiata wydawao si, e w korzy-

staniu z tekstw najstarszej tradycji tak czcigodnemu skarbowi nie wyrzdzono adnej

zniewagi, jeli niektre zdania zmieniono, aby wyraenie tym lepiej zharmonizowa

z jzykiem dzisiejszej teologii i odda zgodnie z prawd obecn karno kocieln. Zostay

zmienione niektre powiedzenia odnoszce si do oceny i uywania dbr ziemskich, jak

rwnie wyraenia, ktre wskazyway na pewn form zewntrznej pokuty waciw innym

wiekom Kocioa.

W ten sposb normy liturgiczne Soboru Trydenckiego w licznych szczegach zostay

dopenione i udoskonalone przez normy Drugiego Soboru Watykaskiego, ktry do koca

doprowadzi wysiki zmierzajce do zblienia wiernych do witej liturgii, podejmowane

w cigu tych czterech wiekw, zwaszcza za w ostatnim wieku, najbardziej przez ruch

liturgiczny popierany przez witego Piusa X i jego nastpcw.

Znaczenie i godno sprawowania Eucharystii [19]

ROZDZIA I

ZNACZENIE I GODNO SPRAWOWANIA EUCHARYSTII

1. Odprawianie Mszy witej jako czynno Chrystusa i zorganizowanego hierarchicznie

ludu Boego stanowi orodek caego ycia chrzecijaskiego tak dla Kocioa powszechnego,

jak i lokalnego oraz dla poszczeglnych wiernych1. W Mszy bowiem osiga punkt szczytowy

zarwno dziaanie Boga, uwicajce wiat w Chrystusie, jak i kult, ktry ludzie skadaj

Ojcu, uwielbiajc Go przez Chrystusa, Syna Boego2. Ponadto we Mszy tak wspomina si

w cigu boskie tajemnice Odkupienia, e staj si one w pewien sposb staj si obecne3.

Natomiast pozostae czynnoci sakralne i wszystkie inne akty ycia chrzecijaskiego wi

si z Msz, wypywaj z niej i ku niej si kieruj4.

2. Dlatego rzecz nadzwyczaj wan jest tak przygotowa odprawienie Mszy, czyli

Wieczerzy Paskiej, aby sudzy otarza oraz wierni uczestniczc w niej, kady stosownie do

swego stanowiska, w peniejszym stopniu mogli otrzymywa te owoce5, dla osignicia

ktrych Chrystus Pan ustanowi eucharystyczn Ofiar swego Ciaa i swojej Krwi i powierzy

j Kocioowi, umiowanej oblubienicy, jako pamitk swojej mki i zmartwychwstania6.

3. Osignie si to, jeli po uwzgldnieniu natury innych waciwoci kadego zgroma-

dzenia, ca akcj liturgiczn tak si pokieruje, by prowadzia wiernych do wiadomego,

czynnego i penego uczestnictwa obejmujcego ciao i dusz, poncego wiar, nadziej

i mioci, uczestnictwa, ktrego pragnie Koci, ktrego domaga si sama natura akcji

liturgicznej i do ktrego lud chrzecijaski na mocy chrztu jest uprawniony i zobowizany7.

4. Chocia obecno i czynne uczestnictwo wiernych, ktre wyraniej ukazuj spo-

eczno-kocieln natur akcji liturgicznej8 nie zawsze daj si urzeczywistni, sprawowanie

Eucharystii jest zawsze skuteczne i oznacza si godnoci, poniewa jest czynem Chry-

stusa i Kocioa9, w ktrym kapan zawsze dziaa dla zbawienia ludu.

5. Sprawowanie Eucharystii, jak zreszt caa liturgia, dokonuje si za porednictwem

znakw widzialnych, przez ktre wiara si ywi, umacnia i wypowiada10. dlatego naley

dooy jak najwicej stara o taki dobr i takie uoenie form i elementw proponowanych

przez Koci, aby uwzgldniajc okolicznoci osb i miejsca, przyczyniay si one intensywniej

do czynnego i penego uczestnictwa i lepiej odpowiaday duchowemu poytkowi wiernych.

6. Celem tego wprowadzenia jest zarwno podanie oglnych zasad waciwego sprawo-

wania Eucharystii, jak i przedstawienie regu, ktre kieruj poszczeglnymi formami

odprawiania.11

. Natomiast zgodnie z Konstytucj o witej liturgii, Konferencje Episkopatu

dla podlegych sobie obszarw mog ustali przepisy, uwzgldniajc tradycje i waciwoci

ludw, krajw i rnych grup12.

1. Por. KL nr 41; KK nr 11; DK nr 2, 5, 6; DB nr 9. Por. DK nr 13.

30; DE nr 15; wita Kong. Obrzdw, Instrukcja 10. Por. KL nr 59.

Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967, nr 3 e, 6; 11. Por. o Mszach dla grup specjalnych: w. Kongr.

AAS 59 (1967) 542, 544-545. Kultu Boego, Instrukcja Actio pastoralis, 15 maja

2. Por. KL nr 10. 1969: AAS 61 (1969) 806-811; o Mszach z dziemi:

3. Por. KL nr 102. Dyrektorium o Mszach z dziemi, 1 listopada 1973:

4. Por. DK nr 5; KL nr 10; AAS 66 (1974) 30-46; o czeniu Liturgii godzin

5. Por. KL nr 14, 19, 26, 28, 30. z Msz: Oglne wprowadzenie do Liturgii Godzin,

6. Por. KL nr 47. wydanie wzorcowe 1971, nr 93-98.

7. Por. KL nr 14. 12. Por. KL nr 37-40.

8. Por. KL nr 41.

[20] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

ROZDZIA II

STRUKTURA, ELEMENTY I CZCI MSZY WITEJ

I. OGLNA STRUKTURA MSZY 1

7. W Mszy, czyli Wieczerzy Paskiej, lud Boy gromadzi si pod przewodnictwem

kapana, ktry zastpuje Chrystusa, aby sprawowa pamitk Pana, czyli Ofiar eucha-

rystyczn13. Dlatego do lokalnego zgromadzenia Kocioa witego odnosi si w szcze-

glny sposb obietnica Chrystusa: Gdzie s dwaj albo trzej zebrani w Imi moje, tam

jestem pord nich (Mt 18,20). W czasie odprawiania Mszy, w ktrej zostaa uwieczniona

ofiara Krzya14, Chrystus jest rzeczywicie obecny w samym zgromadzeniu, zebranym

w Jego imi, w osobie kapana, w swoim sowie i wreszcie w sposb substancjalny i trway

pod postaciami eucharystycznymi15

.

8. Msza w. skada si jak gdyby z dwch czci: z liturgii sowa i liturgii eucharystycznej;

s one ze sob tak cile zczone, e tworz jeden akt kultu16. W Mszy przygotowywany jest

st sowa Boego i Ciaa Chrystusowego, z ktrego wierni otrzymuj nauk i pokarm17.

Pozostae za obrzdy otwieraj lub kocz akcj liturgiczn.

II. RNE ELEMENTY MSZY

Czytanie i wyjanianie sowa Boego

9. Kiedy w Kociele czyta si Pismo wite, wtedy sam Bg przemawia do swego ludu,

a Chrystus, obecny w swoim sowie gosi Ewangeli. Dlatego te wszyscy powinni z czci

sucha czyta sowa Boego, stanowi one bowiem w liturgii element o bardzo wielkim

znaczeniu. A chocia sowo Boe w czytaniach Pisma w. zwraca si do wszystkich ludzi

kadej epoki i moe by przez nich zrozumiane, jednak jego skuteczno wzrasta dziki

ywemu wykadowi, to jest dziki homilii, ktra jest czci akcji liturgicznej18.

Modlitwy i inne czci nalece do kapana

10. Pierwsze miejsce wrd czci liturgii nalecych do kapana zajmuje Modlitwa

eucharystyczna, punkt szczytowy caej akcji liturgicznej. Nale do niego rwnie kolekta,

modlitwa nad darami i modlitwa po Komunii. Kapan, ktry przewodniczy zebranym,

zastpuje Chrystusa, kieruje te modlitwy do Boga w imieniu caego witego ludu i wszy-

stkich obecnych19

Susznie, wic nazywaj si je modlitwami przewodniczcego (orationes

praesidentiales).

11. Do kapana, jako przewodniczcego zgromadzenia, naley rwnie wypowiadanie

niektrych poucze oraz formu wprowadzajcych i koczcych, przewidzianych w samym

obrzdzie. Te pouczenia z natury nie wymagaj, aby wygaszano je dosownie w takiej

13. Por. DK nr 5; KL nr 33.AAS 59 (1967) 547 16. Por. KL nr 56. w. Kongr. Obrzdw, Instruk-

14. Por. Sob. Tryd., Sesja XXII, r. I; Pawe VI, cja Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967 nr 10:

Uroczyste wyznanie wiary, 30 czerwca 1968, nr 24: AAS 59 (1967) 547

AAS 60 (1968) 442 17. Por. KL nr 48, 51; KO nr 21; DK nr 4.

15. Por. KL nr 7; Pawe VI, Enc. Mysterium fidei, 18. Por. KL nr 7, 33, 52

AAS 57 (1965) 764;. w. Kongr. Obrzdw Instruk- 19. Por. KL, nr 33.

cja Eucharisticum mysterium 25 maja 1967, nr 10:

.

Struktura elementy i czci Mszy witej [21]

formie, 2w jakiej podano je w mszale; dlatego moe si okaza rzecz waciw, przynajmniej

w pewnych wypadkach, dostosowanie ich do prawdziwych potrzeb wsplnoty20. Do

kapana przewodniczcego naley rwnie goszenie sowa Boego i udzielenie kocowego

bogosawiestwa . Moe te w bardzo zwizych sowach wprowadza wiernych w niektre

czci liturgii, a mianowicie przed rozpoczciem akcji liturgicznej: w tre Mszy dnia; przed

czytaniami: w liturgi sowa, przed prefacj: w Modlitw eucharystyczn. Przed rozesa-

niem wiernych kapan moe swoim sowem zakoczy ca akcj liturgiczn.

12. Sama natura modlitw przewodniczcego wymaga, aby wymawiano je gono i wy-

ranie, a wszyscy suchali ich z uwag.22. Gdy wic kapan je wypowiada, nie moe by

innych modlitw lub pieww, nie wolno rwnie gra na organach czy innych instrumen-

tach muzycznych.

13. Kapan modli si nie tylko jako przewodniczcy w imieniu caej wsplnoty, niekiedy

modli si wycznie we wasnym imieniu, aby swj urzd spenia z wikszym skupieniem

i gbsz pobonoci. Modlitwy tego rodzaju odmawia si po cichu.

Inne formuy wystpujce w czasie akcji liturgicznej

14. Poniewa odprawianie Mszy ma z natury charakter spoeczny 22, dlatego wielka sia

oddziaywania tkwi w dialogach midzy celebransem a zgromadzeniem wiernych oraz w

aklamacjach23

; s one bowiem nie tylko zewntrznymi znakami odprawiania, lecz take

tworz i podtrzymuj czno midzy kapanem i ludem.

15. Aklamacja i odpowiedzi wiernych na pozdrowienia i modlitwy kapana stanowi

ten stopie czynnego uczestnictwa, ktry winien by praktykowany przez zgromadzenie

wiernych w kadej formie Mszy, aby jasno si wyraaa i rozwijaa akcja caej wsplnoty.24

16. Inne czci liturgii, bardzo poyteczne do ukazania i podtrzymania czynnego

uczestnictwa wiernych, a nalece do caego zgromadzenia, to przede wszystkim akt

pokuty, wyznanie wiary, modlitwa powszechna i modlitwa Paska.

17. Spord innych formu:

a) jedne stanowi obrzd, czyli samoistn czynno liturgiczn; nale do nich hymn

Chwaa na wysokoci, psalm responsoryjny, Alleluja i piew przed Ewangeli, wity,

aklamacja po konsekracji, piew po Komunii.

b) inne za towarzysz jakiemu obrzdowi: piew na wejcie, na ofiarowanie, podczas

amania chleba (Baranku Boy) i na Komuni.

Sposb wypowiadania rnych tekstw

18. Kapan, usugujcy i wszyscy, ktrzy wypowiadaj teksty przeznaczone do gonego

i wyranego odmawiania powinni dostosowa gos do rodzaju danego tekstu (czytanie,

modlitwa, wezwanie, aklamacja, piew), do formy sprawowania akcji liturgicznej i stopnia

uroczystoci. Naley te uwzgldni waciwoci rnych jzykw i charakterystyczne cechy

kultury poszczeglnych narodw. Sowa: mwi, odmawia, wymawia (dicere) i wypo-

20. Por. w. Kongr. Kultu Boego, Oklnik o Mo- 22. Por. KL nr 26, 27;. w . Kongr. Obrzdw,

dlitwach eucharystycznych, 27 kwietnia 1973, nr 14: Instrukcja Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967,

AAS 65 (1973) 346. nr 3 d: AAS 59 (1967) 542

21. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Musi- 23. Por. KL nr 30.

cam sacram, 5 marca 1967, nr 14: AAS 59 (1967) 24. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Musicam

304. sacram,5 marca 1967, nr 16 a: AAS 59 (1967) 305.

[22] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

wiada (proferre), ktrych uywa si w niej podanych rubrykach i przepisach, odnosz si

tak do piewu, jak i recytacji, z zachowaniem zasad poprzednio wyoonych

3Znaczenie piewu

19. Aposto wzywa wyznawcw Chrystusa, ktrzy zbieraj si w oczekiwaniu przyjcia

swego Pana, aby wsplnie piewali psalmy, hymny i pieni duchowe (por. Kol 3,16). piew

bowiem jest znakiem radosnego wzruszenia serca (por. Dz 2,46). Tak wic suszne jest

spostrzeenie w. Augustyna: "jeli kto miuje, ten piewa25, Ju w staroytnoci stao si

przysowiem, e "kto dobrze piewa, podwjnie si modli". naley zatem przywizywa

wielk wag do piewu podczas obrzdw, uwzgldniajc przy tym wrodzone zdolnoci

poszczeglnych narodw oraz moliwoci kadego zgromadzenia. Nie jest jednak rzecz

konieczn zawsze piewa wszystkie teksty przeznaczone w zasadzie do piewu.

Dobierajc czci, ktre maj by rzeczywicie piewane, pierwszestwo naley

przyzna tym, ktre maj wiksze znaczenie, a wic przede wszystkim tym, ktre piewa

kapan i asystujcy, a lud na nie odpowiada, oraz czciom wykonywanym wsplnie przez

kapana i lud.26

Poniewa coraz czciej zbieraj si wierni rnych narodowoci, trzeba si stara, aby

umieli oni piewa razem w jzyku aciskim przynajmniej niektre stae czci Mszy,

a zwaszcza wyznanie wiary i modlitw Pask, korzystajc z atwiejszych melodii27.

Gesty i postawy ciaa

20. Jednakowa postawa ciaa, ktr powinni zachowywa wszyscy uczestnicy liturgii,

jest znakiem wsplnoty i jednoci zgromadzenia, wyraa bowiem, a zarazem wywiera

wpyw na myli i uczucia uczestnikw28.

21. Aby osign jednolito w gestach i postawie ciaa, wierni powinni si stosowa do

wskaza, jakie podczas akcji liturgicznej kieruj do nich diakon, kapan lub inny suga

liturgii. Ponadto w kadej Mszy, jeeli przepisy nie okrel inaczej, wierni maj sta: od

rozpoczcia piewu na wejcie lub gdy kapan podchodzi do otarza, a do kolekty wcz-

nie, podczas piewu Alleluja przed Ewangeli i gdy si gosi Ewangeli, w czasie wyznania

wiary i modlitwy powszechnej oraz od modlitwy nad darami ofiarnymi a do zakoczenia

Mszy w. z wyjtkami podanymi niej. Siedz natomiast podczas czyta przed Ewangeli

i psalmu responsoryjnego, podczas homilii i przygotowania darw, oraz wedug uznania,

gdy zachowuje si milczenie po Komunii. Klkaj za na czas konsekracji, chyba e stanie

temu na przeszkodzie brak miejsca, wiksza liczba obecnych czy inne uzasadnione

przyczyny.

Konferencja Episkopatu ma jednak prawo przystosowa gesty i postaw ciaa

okrelon w Obrzdach Mszy rzymskiej do kultury poszczeglnych narodw29. Naley

przy tym uwzgldni tre i charakter odpowiedniej czci Mszy.

22. Do gestw zalicza si take takie czynnoci, jak przyjcie kapana do otarza,

przeniesienie darw i podchodzenie wiernych do Komunii. Trzeba si stara, by te

25. Sermo 336, 1: PL 38, 1472 cja Inter Oecumenici, 26 wrzenia 1964, nr 90: AAS

26. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Musi- 56 (1964) 897; Instrukcja Musicam sacram, 5 marca

cam sacram, 5 marca 1967, nr 7, 16: AAS 59 (1967) 1967, nr 47: AAS 59 (1967) 314.

302, 305. por. take Missale romanum, Ordo cantus 28. Por. KL nr 30.

Missae, wydanie wzorcowe 1972, Wstp 29. Por KL nr 39.

27. Por. KL nr 54; w. Kongr. Obrzdw, Instruk-

Struktura elementy i czci Mszy witej [23]

czynnoci byy wykonywane godnie z towarzyszeniem waciwych im pieww, okrelonych 4szczegowymi przepisami.

Milczenie

23. Naley take zachowywa w stosownym czasie sakralne milczenie, jako cz akcji

liturgicznej30

. Natura milczenia uzaleniona jest od momentu Mszy, w ktrym ono

wystpuje. I tak w czasie aktu pokuty i po wezwaniu do modlitwy kady skupia si w sobie;

po czytaniu lub po homilii uczestnicy krtko rozwaaj to, co usyszeli, po Komunii za

w sercu swoim wielbi Boga i modl si.

III. POSZCZEGLNE CZCI MSZY

A) Obrzdy wstpne

24. Czci poprzedzajce liturgi sowa, a wic wejcie, pozdrowienie, akt pokuty, Panie,

zmiuj si, Chwaa na wysokoci i kolekta maj charakter wstpu, wprowadzenia i przy-

gotowania. Obrzdy te zmierzaj ku temu, by zgromadzeni wierni poczyli si we

wsplnot i przygotowali do odpowiedniego suchania sowa Boego i godnego

sprawowania Eucharystii.

Wejcie

25. Po zgromadzeniu si ludu, gdy wchodzi kapan z asyst, rozpoczyna si piew na

wejcie. Ma on rozpocz akcj liturgiczn, pogbi jedno zgromadzonych, wprowadzi

ich myli w misterium okresu liturgicznego oraz obchodu witecznego oraz towarzyszy

procesji kapana i asysty.

26. piew na wejcie wykonuje chr, lub kantor na przemian z ludem, moe go te w

caoci wykona lud lub sam chr. Mona piewa albo antyfon z psalmem, zaczerpnit z

Graduau rzymskiego lub Graduau zwykego, albo inn pie dostosowan do charak-

teru czynnoci witej, dnia lub okresu, ktrej tekst zosta zatwierdzony przez Konferencj

Episkopatu. Jeli nie wykonuje si piewu na wejcie, wtedy antyfon zamieszczon w

Mszale recytuj wierni lub niektrzy z nich, albo lektor, albo sam kapan po pozdrowieniu

ludu.

Pozdrowienie otarza i zgromadzonego ludu

27. Po przybyciu do prezbiterium kapan i asysta skadaj cze otarzowi. Nadto dla

okazania czci kapan i diakon cauj otarz, a jeli jest to wskazane, kapan moe go

okadzi.

28. Gdy skoczy si piew na wejcie, kapan i cae zgromadzenie czyni znak krzya.

Nastpnie kapan przez pozdrowienie oznajmia wsplnocie obecno Pana. Przez to

pozdrowienie i odpowied ludu ukazuje si misterium zgromadzonego Kocioa.

Akt pokuty

29. Po pozdrowieniu ludu kapan lub kto odpowiedni wrd usugujcych moe w bardzo

zwizych sowach wprowadzi wiernych w tre Mszy danego dnia. Nastpnie kapan wzywa

do aktu pokuty; akt ten spenia caa wsplnota przez odmwienie spowiedzi powszechnej,

lub podobnej formuy, kapan za koczy go prob o przebaczenie, czyli absolucj.

30. Por. KL nr 30; w. Kongr. Obrzdw, Instr. Musicam sacram, 5 marca 1967, nr 17: AAS 59 (1967) 305.

[24] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

Panie, zmiuj si nad nami

30. Po akcie pokuty rozpoczyna si Panie, zmiuj si nad nami, chyba e ta aklamacja

bya ju zawarta w samym akcie pokuty. Poniewa jest to piew, w ktrym wierni wzywaj

Pana i bagaj Go o miosierdzie, wykonuj go zwykle wszyscy, to znaczy bierze w nim

udzia lud oraz chr czy kantor. Zwykle kad aklamacj mwi si lub piewa dwa razy.

Jednake ze wzgldu na charakter jzyka, kompozycji muzycznej czy innej okolicznoci nie

wyklucza si wikszej liczby wezwa czy wstawek w postaci krtkiego "tropu". Jeli si nie

piewa Panie, zmiuj si nad nami, naley je odrecytowa.

Chwaa na wysokoci

31. Chwaa na wysokoci jest bardzo staroytnym i czcigodnym hymnem, w ktrym

Koci zgromadzony w Duchu witym wysawia i baga Ojca i Baranka. piewa go

cae zgromadzenie albo lud na przemian z chrem, albo sam chr. Jeli hymnu si nie

piewa, wszyscy go recytuj wsplnie lub na przemian. Hymn si piewa lub odmawia

w niedziele, z wyjtkiem Adwentu i Wielkiego Postu, w uroczystoci i wita oraz podczas

obchodw majcych szczeglny i bardziej uroczysty charakter.

Kolekta

32. Nastpnie kapan wzywa lud do modlitwy; wszyscy razem z kapanem trwaj przez

chwil w milczeniu, aby uwiadomi sobie, e stoj w obecnoci Boga i by w modlitwie

osobistej wypowiedzie swoje proby. Po czym kapan odmawia modlitw, ktra zwykle si

nazywa kolekt. Wyraa si przez ni charakter obchodu liturgicznego i za pored-

nictwem sw kapana zanosi si proby do Boga przez Chrystusa w Duchu witym. Lud,

czc si z prob i wyraajc na ni zgod, przez aklamacj Amen sprawia, e staje si ona

jego modlitw. W Mszy w. odmawia si tylko jedn kolekt, dotyczy to rwnie modlitwy

nad darami i modlitwy po Komunii.

Kolekta koczy si dusz konkluzj, ktra brzmi:

jeli jest skierowana do Ojca: Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna,

ktry z Tob yje i krluje w jednoci Ducha witego, Bg, przez wszystkie wieki wiekw;

jeli jest skierowana do Ojca, lecz przy kocu jej wspomniany jest Syn: Ktry z Tob

yje i krluje w jednoci Ducha witego, Bg, przez wszystkie wieki wiekw;

jeli jest skierowana do Syna: Ktry yjesz i krlujesz z Bogiem Ojcem w jednoci

Ducha witego, Bg, przez wszystkie wieki wiekw.

Natomiast modlitwy nad darami i po Komunii maj konkluzj krtsz, to znaczy:

jeli s skierowane do Ojca: Przez Chrystusa, Pana naszego;

jeli s skierowane do Ojca, lecz przy ich kocu wspomniany jest Syn: Ktry yje

i krluje na wieki wiekw;

jeli s skierowane do Syna: Ktry yjesz i krlujesz na wieki wiekw.

B) Liturgia sowa

33. Zasadnicz cz liturgii sowa stanowi czytania z Pisma w. wraz z towarzyszcymi

im piewami. Natomiast homilia, wyznanie wiary i modlitwa powszechna, czyli modlitwa

wiernych, rozwijaj i kocz liturgi sowa. W czytaniach, ktre wyjania homilia, Bg

przemawia do swego ludu531

, objawia mu tajemnic odkupienia i zbawienia i podaje mu

31. Por. KL nr 33.

Struktura elementy i czci Mszy witej [25]

pokarm duchowy, a sam Chrystus przez swoje sowo obecny jest pord wiernych32. Lud

przyswaja sobie to Boe sowo przez piew i czy si w nim cile przez wyznanie wiary, a

posilony nim zanosi w modlitwie powszechnej proby w potrzebach caego Kocioa

i o zbawienie caego wiata.

6Czytania biblijne

34. W czytaniach zastawia si wiernym st sowa Boego i otwiera si im skarbiec

Biblii733

. Poniewa wedug tradycji czytanie nie naley do przewodniczcego, lecz do

usugujcych, Ewangeli powinien zwykle czyta diakon, lub gdy go brak, inny kapan.

Natomiast inne lekcje niech czyta lektor. Gdyby nie byo diakona lub innego kapana,

Ewangeli powinien czyta celebrans34.

35. Sama liturgia uczy, e czytanie Ewangelii naley otoczy najwyszym szacunkiem,

poniewa wyrnia je spord innych czyta specjalnymi honorami: duchowny wyzna-

czony do goszenia Ewangelii otrzymuje bogosawiestwo lub przygotowuje si przez

modlitw; wierni przez aklamacj przyjmuj i wyznaj, e Chrystus jest obecny i do nich

mwi; ksidze Ewangelii oddaje si oznaki czci.

piewy midzy czytaniami

36. Po pierwszym czytaniu nastpuje psalm responsoryjny, czyli gradua, ktry stanowi

integraln cz liturgii sowa. Psalmy bierze si zwykle z lekcjonarza, poniewa ich teksty

cz si cile z poszczeglnymi czytaniami, a zatem wybr psalmu zaley od czyta. Ma-

jc jednak na uwadze uatwienie ludowi wykonanie refrenu, dla rnych okresw roku

liturgicznego i dla rnych kategorii witych wybrano pewne teksty tych refrenw i

psalmw, ktre wolno stosowa zamiast tekstw cile odpowiadajcych czytaniom, gdy

psalm si piewa. Psaterzysta, czyli kantor wykonujcy psalm, spenia swoj funkcj na

ambonie lub innym odpowiednim miejscu. Cae zgromadzenie siedzc sucha wersetw

psalmu i zwykle uczestniczy powtarzajc refren, chyba e psalm jest wykonywany

sposobem cigym, to jest bez refrenu.

Jeli si piewa, mona oprcz psalmu wyznaczonego w lekcjonarzu wzi gradua

z Graduau rzymskiego lub psalm responsoryjny, bd allelujatyczny z Graduau

zwykego, w formie okrelonej w tych ksigach.

37. Po drugim czytaniu nastpuje Alleluja lub inny piew, zgodnie z okresem liturgicznym.

a) Alleluja piewa si przez cay rok poza Wielkim Postem. piew rozpoczynaj

wszyscy albo chr, albo kantor; jeli melodia tego wymaga Alleluja si powtarza. Wersety

bierze si z lekcjonarza lub z Graduau.

b) Inny piew stanowi albo werset przed Ewangeli, albo drugi psalm, czyli traktus

w tej postaci, w jakiej je podaje lekcjonarz lub Gradua.

38. Kiedy jest tylko jedno czytanie przed Ewangeli, wwczas:

a) w okresie, w ktrym naley odmawia Alleluja, mona zastosowa albo psalm

allelujatyczny, albo psalm responsoryjny i Alleluja z nalecym do niego wersetem, albo

tylko psalm responsoryjny lub Alleluja.

b) w okresie, w ktrym si nie odmawia Alleluja, mona wzi albo psalm, albo werset

przed Ewangeli.

32. Por. KL, nr 7. 34. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Inter Oecu-

33. Por. KL, nr 51. menici, 26 wrzenia 1964, nr 50: AAS 56 (1964) 889

[26] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

39. Psalm nastpujcy po czytaniu naley odrecytowa, jeli si go nie piewa. Natomiast

Alleluja i werset przed Ewangeli mona opuci, jeli nie s piewane.

40. Sekwencje nie s obowizkowe, z wyjtkiem uroczystoci Zmartwychwstania i Ze-

sania Ducha witego.

Homilia

41. Homilia stanowi cz liturgii. Jest bardzo zalecana 835: jako nieodzowny czynnik

zasilajcy ycie chrzecijaskie. Ma to by albo wykad ujmujcy pewien aspekt czyta

Pisma w., albo wyjanienie innego tekstu, zaczerpnitego z czci staych czy te wasnych

Mszy z dnia, z uwzgldnieniem obchodzonego misterium bd szczeglnych potrzeb

suchaczy936.

42. W niedziele i wita obowizujce naley gosi homili podczas wszystkich Mszy

odprawionych z udziaem ludu. Mona j opuci tylko z powanej przyczyny. Natomiast

poleca si j w pozostae dni, zwaszcza w dni powszednie Adwentu, Wielkiego Postu

i Okresu Wielkanocnego, a take w inne wita i przy innych okazjach, gdy wierni liczniej

przybywaj do kocioa37

Zwykle homili powinien gosi kapan celebrujcy.

Wyznanie wiary

43. Podczas Mszy w. symbol, czyli wyznanie wiary, zmierza ku temu, by lud wyrazi

zgod i da odpowied na sowo Boe, ktre usysza w czytaniach i za porednictwem

homilii, oraz by uwiadomi sobie zasadnicze prawdy wiary, zanim rozpocznie sprawo-

wanie Eucharystii.

44. Wyznanie wiary powinien odmawia kapan wsplnie z ludem w niedziele i w uro-

czystoci; mona je odmawia take podczas obchodw majcych szczeglny i bardziej

uroczysty charakter.

Jeli wyznanie wiary jest piewane, czyni to wszyscy razem lub na przemian.

Modlitwa powszechna

45. W modlitwie powszechnej, czyli w modlitwie wiernych, lud, speniajc swj urzd

kapaski, modli si za wszystkich ludzi. Wypada, aby ta modlitwa odbywaa si w kadej

Mszy z udziaem ludu, by w ten sposb zanoszono proby za Koci wity, za tych, ktrzy

nami rzdz, za tych, ktrzy znajduj si w trudnych sytuacjach yciowych, za wszystkich

ludzi i o zbawienie caego wiata38.

46. Zwykle naley zachowa nastpujce kolejnoci intencji:

a) w potrzebach Kocioa,

b) za wadz pastwow i o zbawienie caego wiata,

c) za tych, ktrzy znajduj si w trudnociach yciowych,

d) za wsplnot miejscow.

Jednake podczas niektrych obchodw o charakterze specjalnym, jak np. z okazji

bierzmowania, zawarcia maestwa, pogrzebu, porzdek intencji moe w wikszym

stopniu uwzgldnia t szczegln okazj.

35. Por. KL nr 52 37. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Inter Oecu-

36. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Inter Oecu- menici, 26 wrzenia 1964, nr 53: AAS 56 (1964) 890.

menici, 26 wrzenia 1964, nr 54: AAS 56 (1964) 890. 38. Por. KL nr 53.

Struktura elementy i czci Mszy witej [27]

47. Zadaniem celebransa jest kierowa modlitw, wezwa do niej wiernych w zwizych

sowach i zakoczy modlitw kocow. Intencje niech podaje diakon, kantor czy te kto

inny1039

, Cae za zgromadzenie wyraa swe proby albo w formie wsplnej inwokacji po

intencjach, albo te modlc si w milczeniu.

B) Liturgia eucharystczna

48. Chrystus ustanowi w czasie Ostatniej Wieczerzy ofiar i uczt paschaln, przez ktr

staje si cigle obecna w Kociele ofiara krzya, gdy kapan, przedstawiajcy Chrystusa

Pana, spenia to, co sam Pan uczyni i poleci spenia uczniom na swoj pamitk40.

Chrystus wzi chleb i kielich, dziki czyni, ama i dawa uczniom swoim mwic:

Bierzcie, jedzcie, pijcie, to jest Ciao moje; to jest kielich Krwi mojej. To czycie na moj

pamitk. Dlatego te Koci tak uoy cay obrzd liturgii eucharystycznej, e jego

czci odpowiadaj tym sowom i czynnociom Chrystusa. A mianowicie:

1) Podczas przygotowania darw przynosi si na otarz chleb, wino i wod, czyli te

elementy, ktre Chrystus wzi w swoje rce.

2) W czasie modlitwy eucharystycznej skada si Bogu dzikczynienie za cae dzieo

zbawienia, a dary ofiarne staj si Ciaem i krwi Chrystusa.

3) Przez amanie jednego chleba ukazuje si jedno wiernych, a w Komunii wierni

przyjmuj Ciao i Krew Pana w taki sam sposb, jak Apostoowie z rk samego Chrystusa.

Przygotowanie darw

49. Na pocztku liturgii eucharystycznej przynosi si do otarza dary, ktre stan si

Ciaem i Krwi Chrystusa. Najpierw przygotowuje si otarz, czyli st Paski, ktry jest

orodkiem caej liturgii eucharystycznej41, Kadzie si na nim korpora, puryfikaterz, msza

i kielich, chyba e kielich przygotowuje si na kredensie. Nastpnie przynosi si dary na

ofiar; dobrze jest, gdy chleb i wino podaj wierni, a kapan lub diakon przyjmuj je

w odpowiednim miejscu. Chleb i wino skada si na otarzu, odmawiajc przy tym ustalone

modlitwy. Chocia wierni nie przynosz ju do liturgii wasnego chleba i wina, jak to byo

dawniej, jednak obrzd przynoszenia darw zachowuje swoj wymow i duchowe znaczenie.

Przyjmuje si take pienidze lub inne dary na rzecz ubogich lub na potrzeby kocioa,

przyniesione przez wiernych lub zebrane w kociele; dlatego dary te umieszcza si w od-

powiednim miejscu, lecz poza stoem eucharystycznym.

50. Procesji z darami towarzyszy piew przy skadaniu darw; trwa on przynajmniej do

momentu zoenia darw na otarzu. zasady okrelajce sposb wykonywania piewu s

takie same jak przy piewie na wejcie (nr 26). Opuszcza si jednak antyfon na skadanie

darw, gdy si jej nie piewa.

51. Dary zoone na otarzu oraz sam otarz mona okadzi, by w ten sposb wyrazi

znakiem, e modlitwa i ofiara Kocioa wznosi si jak dym kadzielny przed oblicze Boga. Po

okadzeniu darw i otarza, diakon lub kto z asysty mog okadzi rwnie kapana i lud.

52. Nastpnie kapan umywa rce. Obrzd ten wyraa pragnienie wewntrznego

oczyszczenia.

39. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Inter Oecu- 41. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Inter

menici, 26 wrzenia 1964, nr 56: AAS 56 (1964) 890. Oecumenici, 26 wrzenia 1964, nr 91: AAS 56 (1964)

40. Por. KL nr 47; w. Kongr. Obrzdw, Instruk- 898; Instrukcja Eucharisticum mysterium, 25 maja

cja Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967, nr 3 a, 1967, nr 24: AAS 59 (1967) 554.

b: AAS 59 (1967) 540-541.

[28] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

53. Po zoeniu na otarzu darw ofiarnych i po obrzdach, ktre temu towarzy-

sz, nastpuje wezwanie do modlitwy razem z kapanem i modlitwa nad darami ofiarnymi;

w ten sposb koczy si przygotowanie darw, a zarazem przygotowuje si Modlitw

eucharystyczn.

Modlitwa eucharystyczna

54. Teraz rozpoczyna si centralna i kulminacyjna cz caej akcji liturgicznej: Modli-

twa eucharystyczna, czyli modlitwa dzikczynienia i uwicenia. Kapan wzywa lud, by

wznis serca do Pana w modlitwie i dzikczynieniu oraz czy lud ze sob w modlitwie,

ktr w imieniu caej spoecznoci kieruje do Boga Ojca przez Jezusa Chrystusa. W mo-

dlitwie tej chodzi o to, by cae zgromadzenie zjednoczyo si z Chrystusem w goszeniu

wielkich dzie Boych i w akcie zoenia ofiary.

55. W Modlitwie eucharystycznej mona wyrni nastpujce gwne skadniki:

a) Dzikczynienie (ktre si wyraa zwaszcza w prefacji): kapan w imieniu caego

witego ludu wysawia Boga Ojca i dzikuje Mu za cae dzieo zbawienia lub za dzieo to

ujte w jakim szczeglnym aspekcie, stosownie do charakteru dnia, wita czy okresu

liturgicznego.

b) Aklamacja: cae zgromadzenie, w cznoci z mocami niebios, piewa lub recytuje

wity. W tej aklamacji, ktra stanowi cz Modlitwy eucharystycznej, bierze udzia cay

lud z kapanem.

c) Epikleza: Koci przez specjalne wezwanie uprasza moc Bo, aby dary zoone

przez ludzi zostay konsekrowane, to jest aby si stay Ciaem i Krwi Chrystusa i aby

niepokalana Hostia posuya zbawieniu tych, ktrzy j bd przyjmowa w Komunii.

d) Opowiadanie o ustanowieniu i konsekracja: przez sowa i czynnoci Chrystusa

spenia si ofiara, ktr sam Chrystus ustanowi w czasie Ostatniej Wieczerzy, gdy zoy

w ofierze swoje Ciao i Krew pod postaciami chleba i wina i da je na pokarm i napj

Apostoom, i poleci im nieustannie odnawia to misterium.

e) Anamneza: Koci wypeniajc nakaz, ktry otrzyma od Chrystusa Pana za

porednictwem Apostow, celebruje pamitk Chrystusa, wspominajc zwaszcza Jego

bogosawion Mk, chwalebne Zmartwychwstanie i Wniebowstpienie.

f) Zoenie ofiary: obchodzc t pamitk, Koci zwaszcza aktualnie zgromadzony

w tym miejscu, skada Ojcu w Duchu witym niepokalan Hosti. Koci dy do tego,

aby wierni nie tylko skadali w ofierze niepokalan Hosti, ale by rwnie uczyli si skada

samych siebie w ofierze i z kadym dniem za porednictwem Chrystusa osigali coraz

peniejsz jedno z Bogiem i midzy sob, by w kocu Bg by wszystkim we wszystkich1142.

g) Modlitwy wstawiennicze: wyraa si przez nie, e Eucharysti sprawuje si w cz-

noci z caym Kocioem w niebie i na ziemi i e ofiar skada si za wszystkich jego

czonkw ywych i umarych, ktrzy zostali wezwani do uczestnictwa w odkupieniu

i zbawieniu dokonanym przez Ciao i Krew Chrystusa.

h) Doksologia kocowa: wyraa uwielbienie Boga; potwierdza j i koczy aklamacja

ludu.

Modlitwa eucharystyczna wymaga, aby wszyscy suchali jej ze czci i w ciszy oraz

uczestniczyli w niej przez aklamacje przewidziane w obrzdzie.

42. Por. KL nr 48; DK nr 5; w. Kongr. Obrzdw Instrukcja Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967, nr 12:

AAS 59 (1967) 548-549.

Struktura elementy i czci Mszy witej [29]

Obrzd Komunii

56. Poniewa sprawowanie Eucharystii jest uczt paschaln, wypada aby zgodnie

z poleceniem Pana wierni odpowiednio przygotowani przyjmowali Jego Ciao i Krew jako

pokarm duchowy1243. Zmierzaj do tego amanie chleba oraz inne obrzdy przygotowaw-

cze, ktre bezporednio prowadz wiernych do Komunii.

a) Modlitwa Paska: zawiera prob o chleb codzienny, ktry przypomina chrzeci-

janom take Chleb eucharystyczny oraz prob o oczyszczenie z grzechw, by wite dary

zostay udzielone rzeczywicie witym. Kapan wypowiada wezwanie do modlitwy, po

czym wszyscy wierni razem z nim odmawiaj modlitw, nastpnie sam kapan docza

embolizm, ktry lud koczy doksologi. Treci embolizmu, rozwijajcego ostatni prob

modlitwy Paskiej, jest proba o uwolnienie caej wsplnoty wiernych od mocy za.

Wezwanie do modlitwy, sam modlitw, embolizm oraz doksologi albo si piewa, albo

gono odmawia.

b) Nastpuje obrzd pokoju: wierni modl si o pokj i jedno dla Kocioa i dla caej

rodziny ludzkiej oraz wyraaj wzajemn mio, zanim bd uczestniczy w jednym

chlebie. Konferencje Episkopatu ustal sposb, w jaki ma si dokonywa obrzd pokoju,

uwzgldniajc przy tym sposb mylenia i zwyczaje poszczeglnych narodw.

c) Gest amania chleba, wykonany przez Chrystusa na Ostatniej Wieczerzy, nada

w okresie apostolskim nazw caej akcji eucharystycznej. Obrzd ten ma nie tylko

praktyczne znaczenie; oznacza take, e nas wielu tworzy jedno ciao, gdy spoywamy

w czasie Komunii jeden chleb ycia, ktrym jest Chrystus (1 Kor 10,17).

d) Zmieszanie postaci: celebrans wpuszcza czstk hostii do kielicha.

e) Baranku Boy: podczas amania chleba i zmieszania postaci chr lub kantor

piewaj albo gono odmawiaj wezwanie Baranku Boy, na ktre lud odpowiada.

Inwokacj t mona powtrzy wiele razy: zaley to od trwania obrzdu amania chleba,

ktremu ma ona towarzyszy. Ostatnie wezwanie koczy si sowami: Obdarz nas pokojem.

f) Osobiste przygotowanie kapana: kapan cich modlitw przygotowuje si do

owocnego przyjcia Ciaa i Krwi Chrystusa. To samo czyni wierni modlc si w ciszy.

g) Nastpnie kapan ukazuje wiernym Chleb eucharystyczny, ktry maj przyj

w Komunii, zaprasza ich na uczt Chrystusa i wsplnie z nimi wypowiada akt pokory

sowami zaczerpnitymi z Ewangelii.

h) Jest rzecz bardzo wskazan, by wierni przyjmowali Ciao Paskie z Hostii

konsekrowanych podczas tej Mszy, w ktrej uczestnicz, a w okolicznociach przewidzia-

nych przez prawo mieli udzia take w Komunii z kielicha; w ten sposb za porednictwem

znakw Komunii ukae si wyraniej jako udzia w aktualnie skadanej ofierze44.

i) Gdy kapani i wierni przyjmuj Sakrament, piewa si pie na Komuni; ma ona

wyrazi przez jedno gosw duchowe zjednoczenie przyjmujcych Komuni, ukaza

rado serc i nada bardziej braterski charakter procesji komunijnej. piew rozpoczyna

si wtedy, gdy kapan przyjmuje Komuni, i trwa podczas przyjmowania przez wiernych

Ciaa Chrystusa, jak dugo trzeba. piew na Komuni koczy si jednak wczeniej, jeli

po Komunii piewany bdzie hymn.

43. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Euchari- sticum mysterium, 25 maja 1967, nr 31, 32: AAS 59

sticum mysterium, 25 maja 1967, nr 12, 33 a: AAS (1967) 558-559; o moliwoci powtrnego przyj-

59 (1967) 549, 559 mowania Komunii w. w tym samym dniu: por.

44. Por. w. Kongr. Obrzdw Instrukcja Euchari- KPK kan. 917.

[30] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

piewa mona albo antyfon z Graduau rzymskiego z psalmem lub bez psalmu, albo

antyfon z psalmem z Graduau zwykego, albo inn odpowiedni pie, zatwierdzon

przez Konferencj Episkopatu. piew na Komuni wykonuje albo sam chr, albo chr czy

kantor razem z ludem. Jeli nie piewa si podczas Komunii, antyfon zawart w mszale

recytuj wierni albo niektrzy z nich, albo lektor. W przeciwnym razie czyni to sam kapan

po przyjciu Komunii, a przed rozdzielaniem jej wiernym.

j) Gdy si zakoczy rozdzielenie Komunii, kapan i wierni, stosownie do okolicznoci,

przez pewien czas modl si w skupieniu. Cae zgromadzenie moe rwnie odpiewa

hymn, psalm lub inn pie uwielbienia.

k) W modlitwie po Komunii kapan prosi, aby odprawione misterium przynioso

owoce. Przez aklamacj Amen lud uznaje modlitw za swoj.

D) Obrzdy zakoczenia

57. Obrzd zakoczenia obejmuje:

a) Pozdrowienie i bogosawiestwo kapaskie, ktre w pewne dni i w pewnych

okolicznociach moe by wzbogacone i wyraone modlitw nad ludem albo inn uroczyst

formu.

b) Odesanie: zgromadzenie si rozwizuje, by kady z wiernych powrci do swych

zaj, wychwalajc i bogosawic Pana.

ROZDZIA III

ZADANIA I FUNKCJE W CZASIE MSZY W.

58. Kady z uczestnikw zgromadzenia eucharystycznego ma prawo i obowizek wnie

wkad we wsplne uczestnictwo, w zalenoci od stopnia wice i od spenianej funkcji145.

Wszyscy zatem, tak sudzy liturgii, jak wierni, penic swoje funkcje, maj czyni tylko to

wszystko, co do nich naley46, aby w ten sposb w samym porzdku akcji liturgicznej

ukazywa si Koci ze sw struktur rnych wice i posug.

I. FUNKCJE ZWIZANE Z WYSZYMI WICENIAMI

59. Kadym prawowitym odprawieniem Eucharystii kieruje biskup bd osobicie, bd

przez swych pomocnikw, kapanw47. Kiedy biskup uczestniczy w Mszy, na ktrej jest

zgromadzony lud, wypada, aby on sam przewodniczy zgromadzeniu i odprawia j w cz-

noci z kapanami, jeli to moliwe, koncelebrujc z nimi. Nie chodzi przy tym o po-

wikszenie zewntrznej wystawnoci obrzdu, lecz o to, by w peniejszym wietle ukaza

tajemnic Kocioa, ktry jest sakramentem jednoci48. Jeli za biskup nie sprawuje sam

Eucharystii, lecz kogo innego wyznacza do odprawiania, wypada, aby sam pokierowa

liturgi sowa i na kocu Mszy udzieli bogosawiestwa.

60. Rwnie kapan, ktry w spoecznoci wiernych ma sakramentaln wadz skadania

ofiary w imieniu Chrystusa49

, stoi na czele zgromadzonej wsplnoty, przewodniczy jej

w modlitwie, gosi jej ordzie zbawienia, czy lud ze sob w skadaniu ofiary Bogu Ojcu

przez Chrystusa w Duchu witym, rozdaje swoim braciom Chleb ycia wiecznego i razem

45. Por. KL nr 14. 26. 48. Por. KL nr 26.

46. Por. KL nr 28. 49. Por. DK 2; KK nr 28;

47. Por. KK nr 26. 28; KL nr 42.

Zadania i funkcje w czasie Mszy w. [31]

z nimi go spoywa. Gdy wic sprawuje Eucharysti, niech z godnoci, ale i z pokor suy

Bogu i ludowi, a swoim zachowaniem i sposobem wypowiadania sw Boych niech

ukazuje wiernym yw obecno Chrystusa.

61. Wrd usugujcych przy otarzu pierwsze miejsce zajmuje diakon, ktrego urzd od

samego pocztku otaczano w Kociele wielkim szacunkiem. Podczas Mszy bowiem diakon

ma do spenienia jemu tylko waciwe funkcje: czyta Ewangeli, niekiedy gosi sowo Boe,

podaje wiernym intencje modlitwy powszechnej, usuguje kapanowi, rozdziela wiernym

Eucharysti, zwaszcza pod postaci wina, a w pewnych wypadkach podaje caemu

zgromadzeniu wskazwki dotyczce gestw i postawy ciaa.

II. ZADANIA I FUNKCJE LUDU BOEGO

62. Podczas odprawiania Mszy wierni tworz spoeczno wit, lud nabyty przez Boga

i krlewskie kapastwo, aby dzikowa Bogu, skada w ofierze niepokalan Hosti nie

tylko przez rce kapana, ale razem z nim, i uczy si skadania samych siebie w ofierze 250.

Niech si tedy staraj okaza to przez gbok pobono i mio wzgldem braci, ktrzy

uczestnicz w tej samej akcji liturgicznej.

Niech si te wystrzegaj wszelkiego indywidualizmu i wyrniania si, pamitajc

o tym, e maj wsplnego Ojca w niebie i e wobec tego wszyscy s sobie brami.

Niech wic tworz jedno ciao, kiedy suchaj sowa Boego czy te bior udzia

w modlitwach i piewie, a szczeglnie kiedy wsplnie skadaj ofiar i wsplnie

przystpuj do stou Paskiego. Jedno t dobrze ukazuje wsplne zachowanie tych

samych gestw i tej samej postawy ciaa.

Niech zatem wierni z radoci su ludowi Boemu, ilekro si ich zaprasza do

penienia jakiej szczeglnej funkcji liturgicznej.

63. Wrd wiernych odrbn funkcj liturgiczn peni zesp piewakw lub chr,

ktrego zadaniem jest naleyte wykonywanie przeznaczonych dla niego czci, zalenie od

rodzaju piewu oraz troska o to, aby wierni brali czynny udzia w piewie51. Uwagi

dotyczce chru odnosz si rwnie, z zachowaniem odpowiednich zmian, do wszystkich

wykonawcw muzyki, a szczeglnie do organisty.

64. Powinien by rwnie kantor albo dyrygent chru, ktry by podtrzymywa piew

caego ludu i nim kierowa. Co wicej, gdy nie ma chru, wtedy do kantora naley czuwanie

nad wykonaniem poszczeglnych pieww; wierni uczestnicz w piewie czci, ktre

do nich nale52.

III. SZCZEGLNE FUNKCJE LITURGICZNE

65. Akolita jest ustanowiony po to, aby usugiwa przy otarzu i pomaga kapanowi

i diakonowi. Przede wszystkim ma przygotowywa otarz i naczynia liturgiczne oraz

rozdawa wiernym Eucharysti, ktrej szafarzem nadzwyczajnym jest ustanowiony.

66. Lektor jest ustanowiony do wykonywania czyta z Pisma witego, z wyjtkiem

Ewangelii. Moe on podawa intencje modlitwy powszechnej, a gdy nie ma psaterzysty,

moe take wykona psalm midzy czytaniami. Lektor ma wasn funkcj w czasie

sprawowania Eucharystii i powinien j spenia osobicie, choby byli obecni duchowni

wyszych stopni.

50. Por. KL nr 48; w. Kongr. Obrzdw, Instruk- 51. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Musicam

cja Eucharisticum mysterium, 25 maja 1967, nr 12: sacram, 5 marca 1967, nr 19: AAS 59 (1967) 306.52.

AAS 59 (1967) 548-549. 52. Por. tame, nr 21

[32] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

Aeby wierni suchajc natchnionych czyta przejli si yw mioci Pisma w53.,

konieczne jest, aby lektorzy wykonujcy t posug, nadawali si do niej i otrzymali

staranne przygotowanie, chociaby nie byli formalnie ustanowieni.

67. Zadaniem psalmisty jest piewa lub recytowa psalm albo jaki inny kantyk biblijny

przypadajcy midzy czytaniami. Psalmista, aby mg poprawnie spenia swoj funkcj,

powinien koniecznie posi sztuk wykonywania psalmodii i zdoby umiejtno prawi-

dowej wymowy i dykcji.

68. Spord pozostaej suby liturgicznej jedni speniaj rne funkcje w obrbie

prezbiterium, inni poza nim. Do pierwszych zalicza si tych, ktrzy zostali wyznaczeni do

rozdawania Komunii witej jako szafarze nadzwyczajni55 3, oraz ministrantw przezna-

czonych do noszenia mszau, krzya, wiec, chleba, wina, wody i kadzielnicy.

Do drugich nale:

a) Komentator, ktry za pomoc objanie i pewnych poucze wprowadza wiernych

w liturgi i przygotowuje ich do lepszego jej zrozumienia. Uwagi podawane przez komenta-

tora powinny by starannie przygotowane, zwize i jasne. Podczas speniania swej funkcji

komentator stoi w odpowiednim do tego miejscu, majc przed sob wiernych, ale nie

wypada, aby wchodzi na ambon.

b) Ci, ktrzy w pewnych krajach przyjmuj wiernych w drzwiach kocioa, wskazuj

im waciwe miejsca i utrzymuj porzdek w czasie procesji.

c) Ci, ktrzy zbieraj ofiary w kociele.

69. W wikszych kocioach i wsplnotach dobrze jest wyznaczy kogo, kto by si

troszczy o naleyt organizacj czynnoci sakralnych i o wykonywanie ich przez sub

liturgiczn w sposb godny, w naleytym porzdku i pobonie.

70. Wszystkie funkcje nisze od tych, ktre nale do diakona, mog wykonywa take

wieccy mczyni, choby nie byli formalnie ustanowieni. Funkcje speniane poza

prezbiterium, rektor kocioa, kierujc si roztropnoci, moe powierzy kobietom.

Konferencja Episkopatu moe pozwoli, aby kobieta, majca odpowiednie kwalifikacje,

czytaa lekcje poprzedzajce Ewangeli oraz intencje modlitwy powszechnej, i dokadniej

okreli miejsce, z ktrego bdzie czytaa sowo Boe w zgromadzeniu liturgicznym55.

71. Jeli jest kilka osb, ktre mog spenia t sam funkcj, wwczas nic nie stoi na

przeszkodzie, by podzieliy one midzy siebie rne czci tej funkcji. Na przykad jeden

z diakonw moe wykona czci przeznaczone do piewu, drugi usugiwa przy otarzu;

gdy jest kilka czyta, dobrze bdzie rozdzieli je midzy kilku lektorw itp.

72 Jeli w Mszy z udziaem ludu jest tylko jeden usugujcy, to moe on spenia

rne funkcje.

73. Kad akcj liturgiczn naley dobrze przygotowa przy zgodnym wspudziale

wszystkich zainteresowanych, tak co do strony obrzdowej, jak i spraw duszpasterskich czy

muzyki. Dokonuje si tego pod kierunkiem rektora kocioa, uwzgldniajc take zdanie

wiernych w sprawach, ktre ich bezporednio dotycz.

53. Por. KL nr 24. 55. Por. w. Kongr. Kultu Boego, Instrukcja

54. Por. w. Kongr. Sakramentw, Instrukcja Im- Liturgicae instaurationes, 5 wrzenia 1970, nr 7:

mensae caritatis, 29 stycznia 1973, nr 1: AAS 65 AAS 62 (1970) 700-701

(1973) 265-266; 56. Por. KL nr 22.

Rne formy odprawiania Mszy wietej [33]

ROZDZIA IV

RNE FORMY SPRAWOWANIA MSZY WITEJ

74. W kociele lokalnym pierwsze miejsce ze wzgldu na znaczenie symboliczne naley

przyzna Mszy w. , ktrej przewodniczy biskup w otoczeniu swych kapanw i ducho-

wiestwa561 i w ktrej wity lud Boy w peni i czynnie uczestniczy. Wtedy bowiem

w szczeglny sposb objawia si Koci.

75. Naley te bardzo ceni Msz wit odprawian z udziaem jakiej wsplnoty,

zwaszcza parafialnej, poniewa przedstawia ona Koci powszechny w okrelonym czasie

i miejscu. Odnosi si to przede wszystkim do wsplnej Mszy niedzielnej57.

76. Wrd Mszy odprawianych przez pewne wsplnoty szczeglne miejsce zajmuje Msza

konwentualna, stanowica cz codziennego Oficjum, albo nazwana Msz zgroma-

dzenia. Chocia dla tych Mszy nie przewiduje si adnej specjalnej formy celebrowania, to

jednak jest bardzo wskazane, aby byy one piewane i by brali w nich peny udzia wszyscy

czonkowie wsplnoty, czy to zakonnicy, czy kanonicy. Podczas takiej Mszy poszczeglni

czonkowie wsplnoty powinni spenia funkcje liturgiczne stosownie do uprawnie wy-

nikajcych ze wice. Wypada zatem, aby wszyscy kapani, ktrzy nie s zobowizani

z racji duszpasterskich do odprawiania indywidualnie, koncelebrowali Msz konwentualn.

Ponadto wszyscy kapani, ktrzy nale do tej wsplnoty i s zobowizani z racji

duszpasterskich do odprawiania indywidualnie dla dobra wiernych, mog tego samego

dnia koncelebrowa Msz konwentualn albo Msz zgromadzenia58.

I. MSZA Z LUDEM

77. Okrelenie Msza z ludem oznacza tak Msz, w ktrej uczestnicz wierni.

Zwaszcza w niedziele i wita obowizujce naley j odprawia, w miar monoci, ze

piewem i odpowiedni liczb suby liturgicznej59. Mona j jednak odprawia take

bez piewu i z jednym ministrantem.

78. Wypada, by celebrujcemu kapanowi z zasady asystowali: akolita, lektor i kantor;

t form Mszy nazywa si bdzie dalej Wzorcow. Jednake obrzd niej przedstawiony przewiduje moliwo udziau wikszej liczby ministrantw. W kadej formie Mszy moe

wzi udzia diakon, speniajcy swoje funkcje.

Przygotowania

79. Otarz ma by nakryty przynajmniej jednym obrusem. Na otarzu lub obok niego

stawia si przynajmniej dwa wieczniki z zapalonymi wiecami; moe by ich wicej: cztery,

sze lub, gdy odprawia biskup diecezji siedem. Rwnie na otarzu lub w pobliu niego ma

si znajdowa krzy. wieczniki i krzy mona te wnie w procesji na wejcie. Na otarzu

mona pooy ksig Ewangelii, odrbn od ksigi innych czyta, jeli si jej nie przynosi

podczas procesji na wejcie.

56. Por. KL, nr 41. Deklaracja o koncelebrze, 7 sierpnia 1972, AAS 64

57. Por. tame, nr 42; w. Kongr. Obrzdw, (1972) 561-563

Instrukcja Eucharisticum mysterium, nr 26: AAS 59. Por. w. Kongr. Obrzdw Instrukcja Eucha-

59 (1967) 555. KK nr 28; DK nr 5; risticum mysterium, 25 maja 1967, nr 47: AAS 59

58. Por. w. Kongr. Obrzdw, Instrukcja Eucha- (1967) 555: Instrukcja Musicam sacram, 5 mar-

risticum mysterium, 25 maja 1967, nr 47: AAS ca 1967, nr 16, 27: AAS 59 (1967) 305, 308

59 (1967) 565; w. Kongregacja Kultu Boego,

[34] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

80. Naley rwnie przygotowa:

a) Obok krzesa dla kapana: msza oraz, gdy zachodzi potrzeba, ksik ze piewami;

b) na ambonie: ksig czyta;

c) na kredensie: kielich, korpora, puryfikaterz, i zalenie od potrzeby, palk; nadto

paten i puszki, jeli s potrzebne, z chlebem do Komunii kapana, ministrantw oraz ludu;

ampuki z winem i wod, jeli tego wszystkiego nie przynosz wierni na ofiarowanie,

paten do Komunii wiernych, przybory do umywania rk. Kielich naley przykry

welonem, ktry moe by zawsze biaego koloru.

81. W zakrystii naley przygotowa szaty liturgiczne dla kapana i asysty, uwzgldniajc

rozmaite formy celebrowania:

a) dla kapana: alb, stu i ornat;

b) dla diakona: alb, stu i dalmatyk; dalmatyki mona jednak nie uywa, gdy jej

brak lub liturgia ma charakter mniej uroczysty;

c) dla pozostaej asysty: alby lub inne szaty prawnie zatwierdzone.

Wszyscy, ktrzy nakadaj alb, uywaj take paska i humerau, chyba e ze wzgldu

na krj alby nie s potrzebne (por. nr 298).

A. FORMA WZORCOWA

Obrzdy wstpne

82. Gdy lud si gromadzi, kapan z asyst, ubrani w szaty liturgiczne, udaj si do

otarza w nastpujcym porzdku:

a) ministrant z dymic kadzielnic, jeli si stosuje okadzenia;

b) ministranci nioscy wiece, jeli si ich uywa, a pomidzy nimi inny ministrant,

z krzyem, jeli wymagaj tego okolicznoci:

c) akolici oraz inni ministranci;

d) lektor, ktry moe nie ksig Ewangelii;

e) kapan odprawiajcy Msz.

Jeli uywa si kadzida, kapan przed wyruszeniem procesji nakada kadzido.

83. W czasie procesji do otarza piewa si pie na wejcie (por. nry 25-26).

84. Po przybyciu do otarza kapan i ministranci oddaj mu nalen cze przez gboki

pokon, a gdy jest tabernakulum z Najwitszym Sakramentem, przez przyklknicie.

Krzy, jeli go niesiono w procesji, umieszcza si przy otarzu lub w innym stosownym

miejscu. Natomiast wieczniki, ktre nieli ministranci, stawia si przy otarzu lub na

kredensie. Ksig Ewangelii kadzie si na otarzu.

85. Kapan podchodzi do otarza i cauje go na znak czci. Nastpnie moe okadzi

otarz, obchodzc go dookoa.

86. Potem kapan podchodzi do krzesa. Kiedy zakoczy si piew na wejcie, kapan

i wierni stojc egnaj si. Kapan mwi: W imi Ojca i Syna, i Ducha witego, a lud odpowiada: Amen.

Nastpnie kapan, zwrcony do ludu, rozkadajc rce, pozdrawia go; stosujc przy tym

jedn z przewidzianych formu. Z kolei on sam lub odpowiednio przygotowany ministrant

moe wprowadzi wiernych w bardzo zwizych sowach w tre Mszy danego dnia.

87. Po akcie pokuty odmawia si Panie, zmiuj si i Chwaa na wysokoci zgodnie

z przepisami (nr 30-31). Chwaa na wysokoci moe rozpocz sam kapan, mog to uczyni

kantorzy, a nawet wszyscy razem.

Rne formy odprawiania Mszy wietej [35]

88. Nastpnie kapan wzywa lud do modlitwy mwic ze zoonymi rkami Mdlmy si. Wszyscy razem z kapanem przez krtki czas modl si w milczeniu. Potem kapan z rkami

zoonymi odmawia kolekt, ktr lud potwierdza aklamacj Amen.

Liturgia sowa

89. Po zakoczeniu modlitwy lektor udaje si na ambon i czyta pierwsz lekcj.

Wszyscy suchaj jej siedzc, a przy kocu wypowiadaj aklamacj.

90. Po lekcji psalmista, czyli kantor, lub sam lektor, odmawia psalm, a lud powtarza

refren (por. nr 36).

91. Jeli jest druga lekcja przed Ewangeli, lektor czyta j na ambonie, jak wyej,

a wszyscy siedz i suchaj, a na kocu wypowiadaj aklamacj.

92. Nastpuje Alleluja lub inny piew, zalenie od okresu liturgicznego (por. nr 37-39).

93. W czasie Alleluja lub innego piewu kapan nakada kadzido, jeli si stosuje

okadzenia, po czym pochylony przed otarzem, ze zoonymi rkami mwi cicho: Wszech-

mogcy Boe, oczy serce.

94. Potem bierze ksig Ewangelii, jeli jest zoona na otarzu, i poprzedzany przez

ministrantw, ktrzy mog nie kadzido i wiece, udaje si na ambon.

95. Na ambonie kapan otwiera ksig, po czym mwi: Pan z wami oraz Sowa Ewan-gelii, czynic wielkim palcem znak krzya na ksidze, na swym czole, ustach i piersiach.

Nastpnie, jeli stosuje si okadzenia, okadza ksig. Po aklamacji ludu czyta Ewangeli

i na koniec ksig cauje, mwic cicho: Niech sowa Ewangelii zgadz nasze grzechy. Po

Ewangelii nastpuje aklamacja ludu, zgodnie ze zwyczajem krajowym.

96. Gdyby nie byo lektora, sam kapan, stojc na ambonie, czyta wszystkie lekcje, i jeli

potrzeba, wykonuje take nastpujce po nich piewy. Tam te, gdy s okadzenia, nakada

kadzido i pochylony odmawia: Wszechmogcy Boe, oczy serce.

97. Homili gosi si od krzesa lub z ambony.

98. Wyznanie wiary kapan odmawia razem z ludem (por. nr 44). Na sowa: I za spraw

Ducha witego itd. wszyscy si pochylaj, a w uroczystoci Zwiastowania i Narodzenia

Paskiego przyklkaj.

99. Nastpnie z udziaem ludu odmawia si modlitw powszechn, czyli modlitw

wiernych, ktr kapan kieruje od krzesa lub z ambony (por. nr 45-47).

Liturgia eucharystyczna

100. Po zakoczeniu modlitwy powszechnej rozpoczyna si piew przy skadaniu darw

(por. nr 50). Ministranci umieszczaj na otarzu korpora, puryfikaterz, kielich i msza. z

101. Jest wskazane, aby udzia wiernych uwidoczni si przez zoenie czy to chleba

i wina do sprawowania Eucharystii, czy te innych darw na potrzeby kocioa i ubogich.

Ofiary wiernych moe przyjmowa kapan przy pomocy ministrantw; skada si je w od-

powiednim miejscu. Natomiast chleb i wino do sprawowania Eucharystii zanosi si na otarz.

102. Przy otarzu kapan bierze od ministranta paten z chlebem, i trzymajc j obiema

rkami, wzniesion nieco nad otarzem, odmawia przepisan formu. Nastpnie paten

z chlebem kadzie na korporale.

103. Potem, stojc z boku otarza, wlewa do kielicha wino i troch wody; wypowiada

przy tym cicho przepisan formu. Ampuki podaje mu ministrant. Po powrocie przed

rodek otarza bierze kielich obiema rkami, wznosi go nieci nad otarzem i wypowiada

przepisan formu. Nastpnie stawia kielich na korporale i jeeli trzeba, nakrywa go palk.

[36] Oglne wprowadzenie do Mszau rzymskiego

104. Gdy kapan postawi kielich na otarzu, pochyla si i mwi cicho: Przyjmij

nas, Panie.

105. Nastpnie kapan moe okadzi dary ofiarne i otarz; kapana i lud moe okadzi

ministrant.

106. Po modlitwie Przyjmij nas, Panie, lub po okadzeniu, kapan stojc z boku otarza,

umywa rce, wypowiadajc cicho przepisan formu. Rce polewa mu wod ministrant.

107. Powrciwszy znw przed rodek otarza, kapan zwrcony do ludu, rozkadajc

oraz skadajc rce, wzywa wiernych do modlitwy sowami: Mdlcie si itd. Po odpowiedzi ludu odmawia z rozoonymi rkami modlitw nad darami ofiarnymi. Koczy j lud

aklamacj Amen.

108. Nastpnie kapan rozpoczyna Modlitw eucharystyczn. Rozkadajc rce mwi:

Pan z wami. Na dalsze sowa: W gr serca wznosi rce i z rozoonymi rkami dodaje:

Dziki skadamy Panu, Bogu naszemu. Gdy lud odpowie: Godne to i sprawiedliwe, kapan odmawia prefacj. Po jej zakoczeniu skada rce i razem z ministrantami i ludem piewa

lub gono mwi: wity Bogosawiony (por. nr 55 b).

109. W dalszym cigu kapan odmawia Modlitw eucharystyczn zgodnie z przepisami

zamieszczonymi przy poszczeglnych modlitwach.

Jeeli odprawiajcy kapan jest biskupem, po sowach za Tw