MUHTASAR HACC REHBERİ

İbadet maksadıyla hac mevsiminde Kâbe'yi ziyaret etmeğe Hac denir.

HACC NEDİR?

Hac mevsiminin dışında Kâbe ziyaret edilirse Umre adı verilir. Hac ibadeti, İslam'ın beş şartından biridir. Farz-ı ayn dediğimiz kuvvetli farzlardan olup, kitap ve sünnet ile sabittir.

Haccın farz olmasının Kitaptaki yeri Al-î İmran suresinin 97. ayetidir.

�اس� �ه� على الن �ل ول�ت� من� ي �ب ح�ج� ال�ه� ي �ل طاع إ ت اس�

فر ! ومن ك �يال ب س�ي# �ن� الله غن فإ

م�ين �عال عن� ال

Yolculuğuna gücü yetenlerin haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır. Kim inkâr ederse (bu hakkı tanınmazsa), şüphesiz Allah bütün âlemlerden müstağnidir. (Kimseye muhtaç değildir, her şey O’na muhtaçtır.) (Al-î İmran,7/ 97.)

Sünnetteki yerini de, Ibn-i Ömer'den rivayet edilen şu hadisi şerifle bulmaktayız:

" İslam dini beş temel

üzerine bina edilmiştir:

Kelime-i şahadet getirmek,

Namaz kılmak,

Oruç tutmak,

Zekât vermek,

Hacca gitmektir."

HACC İLE İLGİLİ HADİS-İ ŞERİFLERDEN BAZILARI

Üzerine hac farz olup da, yerine getirmekte vurdumduymazlık edenlere, sevgili peygamberimizin öğütleri yanında çok ağır benzetmeleri bulunmakta ve şöyle buyurmaktadır:

"Üzerine hac farz olup da onu yerine getirmeyenler, Hıristiyan veya Yahudi ölümüyle ölürler." [Hz. Ali (r.a.)'den]

  : �ه/ قال وعن م�ع�ت/ رس/ول س�ه� صل�ى الله/ الل

ل�م �ه� وس ي علقول/ : » من� حج� يم ف/ث� ، ول فلم ير�

� وم ي يف�س/ق� ، رجع كم�ه/ « .

/ �ه/ أ دت ول متفقC عليه

Yine Ebû Hüreyre radıyallahu anh dedi ki, ben Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in şöyle buyurduğunu işittim:"Kötü söz söylemeden ve  büyük günah işlemeden hacceden kimse, annesinden doğduğu gündeki gibi günahsız olarak (evine) döner."Buhârî, Hac 4, Muhsar 9, 10; Müslim, Hac 438. Ayrıca bk. Tirmizî, Hac 2; Nesâî, Hac 4; İbni Mâce, Menâsik 3

�ه/  -1282 وعنة! قالت� أ أن� امر�ه� س/ول الل : يا ر

، إن� فريضة�ه� على اللاد�ه� في ب ع�

كت� د�ر الحجM ، أ

! يخا أبي ش/ت/ ثب ! ، ال ي �يرا ب ك

ة� ل اح� على الر�ح/ج� عنه/ ؟

� فأ أقال : » نعم «

.. متفقC عليه�

1282. Yine İbni Abbâs radıyallahu anhümâ'dan rivayet edildiğine göre bir kadın:- Ey Allah'ın Resulü! Hac farîzası hakkındaki Allah'ın emri, babamın hayvan üzerinde duramayacak kadar yaşlı olduğu bir döneme denk geldi. Onun yerine ben haccedebilir miyim? dedi. Hz. Peygamber:- "Evet, haccedebilirsin" buyurdu.Buhârî, Hac 1, Cihâd 154, 162, 192, Edeb 68; Müslim, Hac 407, Fedâilü's-sahâbe 135, 137. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Menâsik 25; Nesâî, Hac, 22, 23, Kudât 9, 10

وعن�  -1279ة ، رضي الله �ش عائ

�ها ، قالت� : ق/ل�ت/ يا عنرى �ه ، ن س/ول الل ر

فضل الج�هاد أ/جاه�د/ ؟ العمل� ، أفال نفضل/ فقال : » لك�ن� أ » Cور الج�هاد� : حج# مبر/

. رواه/ البخاري�

Âişe  radıyallahu anhâ  şöyle dedi:- Ey Allah'ın Resulü! En üstün amel olarak cihadı görüyoruz. Biz hanımlar cihad etmeyelim mi? dedim. Peygamber aleyhisselâm:- "Fakat (sizin için) cihadın en üstünü, hacc-ı mebrûrdur" buyurdu.Buhârî, Hac 4, Sayd 26, Cihâd 1

" 1278. Yine Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:"Umre ibadeti, daha sonraki bir umreye kadar işlenecek günahlara kefârettir. Mebrûr haccın karşılığı ise, ancak cennettir."Buhârî, Umre 1; Müslim, Hac 437. Ayrıca bk. Tirmizî, Hac 88; Nesâî, Menâsik 3, 5, 77; İbni Mâce, Menâsik 3

1278-  ن� رسول �ه/ أ وعن�ه� ي �ه� صل�ى الله/ عل الل

ة ل�م ، قال : » الع/م�ر وسف�ارةC لما إلى الع/م�ر�ة كور/ �نه/ما ، والحج� المبر/ بي �ة ن � الج اءC إال ليس له/ جز

. « . متفقC عليه�

HACC VE UMRE

Hacc’ın Çeşitleri

1) Hacc-i İfrad

1) Hacc-ı Temettü

1) Hacc-i Kıran

Bu hacda kurban yoktur. Diğer iki hac çeşidinde kurbankesmek vaciptir.

1. Hacc-i İfrad: Umresiz yapılan Hac demektir.

Şöyle niyet edilir:Allahım, ben hac yapmak istiyorum,bunu bana kolaylaştır ve kabul et.

2. Hacc-i Temettü:

Hac mevsiminde, ayrı ayrı ihramla, hem hac hem de umre yapmaktır.

Şöyle niyet edilir:Allahım, ben umre yapmak istiyorum, bunu bana kolaylaştırarak kabul et.

Umre ihramından çıktıktan sonra bir kaç gün ara ile tekrar hac ibadetine niyet edilir.

3. Haccı Kıran:

Hac mevsiminde, tek ihram ile hem Hac, hem de Umre ibadetini yapmaya denir.

Şöyle niyet edilir:Allahım, ben Hacc ve umreye niyet ettim, bunu bana kolay kıl ve kabul et.

Hac çeşitlerinden birisine niyet eden hacı adaylarının ilk öğreneceği dua Telhiye'dir.

Sözleri şöyledir:

"Lebbeyk. Allahümme Lebbeyk, Lebbeyke lâ şerike leke lebbeyk, Innel hamde Vennimete leke Velmülke laşerike lek"

�ك �ي ب �ك ل �ي ب �ه/م� ل لل �ك ا �ي ب ل�ك �ي ب ك ل ر�يك ل ش �حم�د ال �ن� ال إ

Mع�مت ك والن �م/ل�كل ر�يك وال ش ال لك

Mevlam. Davetine uyarak sana geldim. Senin esin ve ortağın yoktur. Mülk ve nimet senindir. Hamdı sanadır. Şerikin yoktur. İhrama girdikten ve niyet yapıldıktan sonra hacı adayı bu telbiyeyi sık sık okuyacaktır.

Manası:

• Haccın farzları, birisi şart ikisi rükün olmak üzere üçtür:

3) Ziyaret tavafı.

2) Arafatta vakfe,1) İhrama girmek (şarttır),

150 x 120 ebadında iki beyaz havlu parçasıdır. Mekke'ye muayyen uzaklıktaki Mikat adı verilen mahallerden niyet ederek Telbiye ile ihrama girilir.

1. İhram:

Kadınlar kendi elbiseleriyle niyet ederek ihrama girmiş olurlar.

İhram Yasakları

İhrama giren kimse için bazı iş ve davranışlar yasaktır. Bunlara "ihram yasakları" denir.

Bu yasaklar ihrama girildiği andan, yani niyet ve telbiye anından itibaren başlar, ihramdan çıkıncaya kadar devam eder.

İhramlı kimsenin "ihram yasakları" na uyması vaciptir. Yasakları ihlal edenlere, yasağın çeşidine ve ihlal biçimine göre değişen cezalar gerekir.

1) Cinsel ilişkiye girmek veya buna götürecek her tür davranışlarda bulunmak.

2) Şehevi duyguları tahrik edici şeyleri konuşmak. 3) Tırnak kesmek, 4) Saç sakal tıraşı olmak, 5) Vücudun herhangi bir yerinden kıl koparmak veya kesmek, 6) Saç sakal ve bıyıkları yağlamak, boyamak,

İhramlı için yasak olan şeyler şunlardır:

7) Saçlara biryantin veya jöle sürmek, 8) Kadınlar oje ve ruj kullanmak, 9) Vücuda veya ihram örtüsüne koku sürmek ve parfüm kullanmak. 10) Elbise giymek, 11) Başı ve yüzü örtmek, 12) Eldiven, çorap, topuklu ayakkabı giymek. 13) Kadınlar normal giysilerini çıkarmazlar. Ancak ihram süresince yüzlerini açık bulundururlar.

14) Harem denilen bölgenin (Mekke ve çevresinin) bitkilerini kesmek, koparmak. (Harem bölgesinin bitkilerini kesmek, koparmak ihramsız olanlar için de yasaktır.) 15) Başkalarına zarar vermek, 16) Kavga etmek, 17) Sövmek, kötü söz ve davranışlarda bulunmak.

Usulüne göre ihrama giren hacı adayları, ihram yasaklarına riayet ederek, telbiye, tekbir, tehlil ve salavat-ı şerife söyleyerek, Mekke’ye ulaşırlar. Harem bölgesine ulaştıklarından dolayı dua ederler.

Evlere yerleşip dinlendikten sonra fazla vakit geçirmeden telbiye ve tekbir getirerek Harem-i Şerif’e giderler.

Kabe’yi görünce telbiyeyi kesip tehlil ve tekbirlerle dua ederler.

Daha sonra "Umre tavafı" nı yaparlar.

İhrama girmiş olan hacılar, Mekke'ye geldikleri zaman, doğru Kâbe'yi tavafa giderler.

Sadece hacc-ı ifrada niyet eden hacılar Kudum Tavafi'na,

Hacc-ı Temettü ve Hacc-ı Kırana niyet eden hacılarda Umre Tavafı’na niyet ederler.

1. Tavaf:

Tavaflarda Kâbe sol tarafa alınarak, Hacerül-Esved'den başlanır. Yedi defa dönülür. İlk üç dönüşte remel yapılır. (Kısa adımlarla canlı yürümektir.) Sonunda sa'y olan tavaflarda remel ve iztiba (sağ omuzu açmak) yapılır. Her tavafta yapılmaz)

Hacerül-Esved'in karşısına gelinince: "Bismillahi Allahu ekber" diyerek elle selamlanır veya dokunulur.

Her dönüşe bir şavt denir. Her şavtın duası vardır. Bilinmezse bildiğiniz bir duayı okuyarak tavaf edilir.

Tavaf bittikten sonra İbrahim makamına yakın bir yerde iki rekât namaz kılınır. 1. rekâtta Kâfirun suresi. 2. rekâtta Îhlas suresi okunur. Zemzem içilir ve Umrenin sa'yina geçilir.

Sa'y: (Vacibtir) Safa ve Merve arasında yedi kere yürümektir. (Yedi tur değildir.) İki yeşil direk gelince canlı bir şekilde yürürler buna Hervele denir. Sa’y, Sefa’da başlar Merve’de biter.

Hacc-ı Temettu‘ya niyet edenler traş olarak

ihramdan çıkarlar. Arefeden bir gün önce tekrar ihrama girerler.

Hacc-ı İfrad ve Hacc-ı Kıran'a niyet

edenler Bayramın birinci günü taş attıktan sonra

kurban kesilinceye kadar ihramda kalırlar.

HACC’IN YAPILIŞ ŞEKLİ

Arafat: Mekke şehrine takriben 30 km uzaklıkta bulunan bir yerdir. Burada arefe günü güneşin doğuşundan, batışına kadar bulunmak farzdır.

Arafat'ta vakfeye durmayan kişi hac ibadetini yapmamış olur. Burada bol bol dua, zikir ve ibadet yapılır. Duaların, isteklerin kabul edildiği kutsal bir yerdir.

Ovanın ortasına yakın bir yerde “Cebelû-r rahme" denilen bir tepe vardır. Bu tepe civarında dua etmek sevaptır.

Güneş battıktan sonra «Meş‘aril Harem» denilen mescidin yanına, yani Müzdelife'ye gelinir. Burada akşam ve yatsı namazları beraberce kılınır. Bu mahalde de bol bol zikir yapılır. Mina'da atılacak taşlar buradan toplanır.

Sabah namazından sonra isteyen Mina'daki çadırlarda kalır, isteyen de Mekke'deki evine gider. Mina'yı terk edenler, sünneti terk etmiş olurlar. Mina'da üç gün şeytan taşlanır.

Bayramın birinci gününde, büyük şeytana yedi taş atılır. İfrat hacıları traş olup ihramdan çıkarlar.

Hacc-ı Temettu ve Hacc-ı Kıran'a niyet edenler Bayramın birinci günü taş attıktan sonra kurban kesilinceye kadar ihramda kalırlar.

Taş-Baş-Traş'tan (Şeytan taslama. Kurban kesme. Traş olma) sonra ihramdan çıkarlar.

En sonunda hemen ziyaret tavafını (Farz Tavafı) yapmak üzere Kâbe'ye gelinir ve Tavaf yapılır.

Safa ve Merve arasında tekrar say yapılır. Mekke'den ayrılırken en son Veda Tavafı yapılarak Kâbe terk edilir.

ikinci gününde büyük, orta ve küçük şeytana yirmi bir, üçüncü gününde yine her üçüne yirmi bir taş atılır.

Taş atma bittikten sonra hacıların işleri bitmiş olur. Medine'yi ziyaret etmemiş olanlar Medine'ye, Hac'dan önce ziyaret etmiş olanlarda memleketlerine dönerler. Zamanları olanlar, Hz. Aişe Mescidinden Umre için ihrama girerek bol bol Umre yaparlar.

Cezalar

Haccın ve Umrenin menasikinden (erkânından) biri, ihlal, ihmal veya terk edilirse bunlara bir bedel gerekir ki buna Haccın ve Umre'nin cezaları manasında cinayetler denir.

Hacc ve Umrenin farzları terk edilirse ibadet bozulur, iadesi gerekir.

Haccın vacipleri terk veya ihmal edilirse, yapılan hatanın cinsine göre ya ibadet kaza edilîr veya ceza verilir.

Bu cezalar deve, koyun, keçi cinsinden bir hayvanın kurban edilmesi olduğu gibi, sadaka şeklinde veya oruç tutmakla da ceza yerine getirilir.

Hacc ve Umre'nin vacipleri:

1.Sa'y yapmak (Safa ile Merve arasında);

2.İhrama intikat denilen yerlerden girmek;

3.Güneş batıncaya kadar Arafat’tan ayrılmamak;

4.Müzdelife'de vakfeye durmak;

5. Mina'da 3 gün şeytan taşlamak;

6. Traş veya saç kısaltma;

7. Veda Tavafı (Tavafı Sader)

Bol bolNafile tavaf Bol Nafile tavaf

Bol bolNafile tavaf

Kıran Haccı-Hacca ve Umreye niyet-

Temeddü Haccı --Umreye niyet--

İfrad Haccı-Hacca niyet-

HACCA TOPLU BAKIŞ

Dinlen

DinlenDinlen

Umre, Tavaf + Umre, Say

Kudum Tavafı+Hacc Say’ı

Zilhicce 8Arafata hareket

Zilhicce 9Arafat

Zilhicce 9Müzdelife Cemarat 70T.

Taş+Baş+Traş

Ziyaret Tavafı

Umre, Tavaf + Umre, Say

Saç- Sivil

Zilhicce 8İhram+Hacca niyet

Zilhicce 9, Arafat

Zilhicce 9Müzdelife Cemarat 70T.

Taş+Baş+Traş

Ziyaret Tavafı,Hacc,Say

Kudum Tavafı+Hacc Say’ı

Zilhicce 8Arafata hareket

Zilhicce 9,Arafat

Zilhicce 9Müzdelife Cemarat 70T.

Taş+Baş+Traş

Ziyaret Tavafı

MEDİNE-İ MÜNEVVERE’DEKİ DİĞER BAZI ZİYARET YERLERİ

1- Baki Mezarlığı Mescid-i Nebî’nin doğu tarafında bulunan Baki Mezarlığını ziyaret etmek müstehaptır. Peygamber Efendimizi görme şerefine nail olan, sesini duyan, onunla namaz kılan ve İslâmiyet uğrunda hiçbir fedakarlıktan çekinmeyen on bin civarında sahabi bu mezarlığa defnedilmiştir.

Üçüncü halife Hz. Osman, Hz.Abbas, Hz.Aişe, Hz. Fatıma, Sad b. Ebi Vakkas, Hz.Hasan gibi sahabe ile İmam-ı Malik gibi Tabiundan bir çok büyük zevat burada bulunmaktadır.

Peygamber Efendimiz zaman zaman Baki Mezarlığını ziyaret eder ve orada medfun bulunan mü’minler için dua ederdi.

2- Kuba Mescidi Peygamberimiz Hz. Muhammed, Mekke’den Medine’ye hicretleri esnasında, Medine’ye 5 km. mesafede bulunan Kuba’da 14 gün kalmıştı. Bu süre içinde Peygamberimiz orada bir mescid inşa etti ve burada namaz kıldı. Kur’an-ı Kerim’de takva üzere yapıldığı bildirilen ve İslâm âleminde cemaatle namaz kılınmak için yapılan ilk mescid budur.

Kuba Mescidini ziyaret etmek ve burada iki veya dört rekat namaz kılmak müstehaptır. Bu mescidin ziyareti ile ilgili olarak Hz. Peygamber şöyle buyurmaktadır:

"Kim evinde güzelce temizlenip abdest aldıktan sonra, başka maksatla değil de sadece namaz kılmak için Kuba Mescidine giderse umre sevabı alır.“

Hz. Peygamber sağlığında, Cumartesi günleri Kuba Mescidini ziyaret eder ve burada namaz kılardı.

3- Uhud Şehitleri

Uhud, Medine’nin 5 km. kadar kuzeyinde bir dağın adıdır. Hicretin üçüncü yılında (M.625) müslümanlarla müşrikler arasında burada yapılan savaşta, Ashab-ı kiramdan 70 kişi şehid olmuş ve buraya defnedilmişlerdir. Peygamberimizin amcası ve şehidlerin efendisi Hz.Hamza da bunlar arasındadır.

Hz.Peygamber, her yıl Uhud şehitlerini ziyaret eder ve onlara dua ederdi. Uhud şehitlerini ziyaret etmek de müstehaptır.

4- Kıbleteyn Mescidi

İslam’ın ilk yıllarında namazlar, Kudüs’te bulunan Mescid-i Aksa’ya doğru kılınıyordu. Peygamber Efendimiz Kıble’nin Kâbe olmasını, yani namazların Kâbe’ye dönülerek kılınmasını çok arzu ediyor ve bu konuda Allah’tan gelecek emri bekliyordu.

Hicretten 18 ay kadar sonra Şaban ayının 15. günü (Berat Kandilinde) Hz. Peygamber, Seleme oğulları mahallesinde öğle veya ikindi namazının farzını kıldırdığı esnada, ikinci rekatın sonunda aşağıdaki âyet-i kerime indi:

ط�ر ج�ت فولM وج�هك ش �ث/ خر ي وم�ن� ح�وا /م� فول /نت �ث/ ما ك ي � وح ام �حر ج�د� ال �مس� ال

�اس� �لن /ون ل ك � ي ال �ئ ه/ ل ط�ر /م� ش و/ج/وهك �ه/م� فال م/وا م�ن �ذ�ين ظل � ال �ال /م� ح/ج�ةC إ �ك ي عل

/م� �ك ي �ي عل �ع�مت �م� ن /ت �ي وأل و�ن و�ه/م� واخ�ش خ�ش تد/ون ه�ت /م� ت �ك عل ول

Ey Muhammed!) Biz senin çok defa yüzünü göğe doğru çevirip durduğunu (vahiy beklediğini) görüyoruz. (Merak etme) elbette seni, hoşnut olacağın kıbleye çevireceğiz. (Bundan böyle), yüzünü Mescid-i Haram yönüne çevir. (Ey Müslümanlar!) Siz de nerede olursanız olun, (namazda) yüzünüzü hep onun yönüne çevirin. Şüphesiz kendilerine kitap verilenler, bunun Rabblerinden (gelen) bir gerçek olduğunu elbette bilirler. Allah, onların yaptıklarından habersiz değildir. (BAKARA suresi 144. ayet)

Bunun üzerine Hz. Peygamber, namazı bozmadan hemen Kâbe istikametine döndü, cemaat de saflarıyla birlikte döndüler. Böylece Kudüs’e doğru başlanan namazın son iki rekatı Kâbe’ye yönelinerek tamamlandı. İşte bu bakımdan bu mescide Mescid-i Kıbleteyn (İki Kıbleli Mescid) denir. Bu mescidin yerinde şimdi büyük bir cami yapılmıştır. Bu camii ziyaret edilerek iki veya dört rekat Tahiyyet’ül-Mescid namazı kılınması ve dua edilmesi güzel olur.

5- Yedi Mescidler

Hendek savaşının yapıldığı bölgede bir birine yakın küçük küçük yedi mescid bulunmaktadır. Bunlara " Yedi Mescidler" denir. Medine’ye gelenler tarafından buraların da ziyaret edilmesi âdet haline gelmiştir.

MEKKE-İ MÜKERREME’DEKİ BAZI ZİYARET YERLERİ

1- Hz. Peygamber’in Doğduğu Ev 2- Mu’alla Mezarlığı : Hz. Hatice validemiz burada medfundur. 3- Hira Mağarası: Hz. Peygamber’e ilk vahyin geldiği yer olan bu mağara, Nur Dağının tepesinde bulunmaktadır. 4- Sevr Mağarası : Hicret esnasında, Hz. Peygamber ile Hz. Ebu Bekir’in gizlendikleri mağaradır. Sevr Dağında bulunmaktadır. 5- Cin Mescidi : Cin Sûresi’nin indiği yerde inşa edilmiş olan mescittir.

Zikredilen bu yerleri ziyaret etmek haccın gereklerinden olmayıp, yıllardır bir gelenek olarak yapıla gelmektedir.

Hazırlayan: Cevat Karabacak

SON