ШУТИС-ийн Эрдэм шинжилгээний ажлыг хөгжүүлэх хөтөлбөр

2007-2015 он

АГУУЛГА НЭГ. ЕРӨНХИЙ ҮНДЭСЛЭЛ............................................................................................. 3 ХОЁР. ШУТИС-ИЙН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛД ХИЙСЭН ДҮН

ШИНЖИЛГЭЭ......................................................................................................... 3 ГУРАВ. ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ

ХУГАЦАА, ҮЕ ШАТ, ҮНДСЭН ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТУУД................................................ 5 3.1 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫН ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ, ТӨСӨЛ, ГЭРЭЭТ

АЖЛЫН ЦАР ХҮРЭЭГ ӨРГӨТГӨХ, ҮР ДҮН ӨГӨӨЖИЙГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ........ 5 3.2 ПРОФЕССОРЫН БАГИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ТӨГӨЛДӨРЖҮҮЛЭХ, БАГШ

НАРЫН ДОТОРХИ ЭРДЭМТДИЙН ЭЗЛЭХ ХУВИЙГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ..................11 3.3 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ МАТЕРИАЛЛАГ БААЗЫГ БЭХЖҮҮЛЭХ ..................12 3.4 МАГИСТРАНТУР, ДОКТОРАНТУРЫН СУРГАЛТ, СУДАЛГААНЫ АЖЛЫГ

ЧАНАРЖУУЛАХ............................................................................................16 3.5 ИННОВАЦИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ......................................................................... 20

3.6 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ХЭВЛЭН НИЙТЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА, ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХУРАЛ СЕМИНАР ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ ТАЛААР АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ...................................................................................22

ДӨРӨВ. ШУТИС- ИЙН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫН 2015 ОНД ХҮРЭХ ТҮВШИН............22

2

НЭГ. ЕРӨНХИЙ ҮНДЭСЛЭЛ Монгол Улсын шинжлэх ухаан, технологийг 2007-2020 онд хөгжүүлэх Мастер төлөвлөгөө 2007 оны 1-р сарын 3-нд Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэгдэж батлагдсан. Энэхүү мастер төлөвлөгөөний хүрээнд 6 зорилтот хөтөлбөр хэрэгжүүлэх ба түүний нэг нь “Их сургуулийн судалгаа, боловсруулалтын ажлыг дэмжих хөтөлбөр” юм. Мөн Монгол улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлого боловсрогдож дууссан. Энэхүү цогц бодлого нь Монгол улсын хөгжлийн 15 жил буюу дунд хугацааны зорилтот бодлогыг тодорхойлох чухал баримт бичиг ба эдийн засгийн тодорхой салбаруудын хөгжлийн бодлогыг тодорхойлж, хэрэгжүүлэх арга хэмжээнүүдийг тусгасан байна. Дээрхи баримт бичгүүдийг үндэслэл болгон ШУТИС-ийн Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг 2007-2015 он хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөр боловсруулав. Хөтөлбөр нь тус сургуулийн Эрдэм шинжилгээ, судалгааны үйл ажиллагааны өнөөгийн байдалд дүн шинжилгээ хийж, цаашдын зорилго, зорилтоо тодорхойлж, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг тодорхойлсон баримт бичиг юм. ХОЁР. ШУТИС-ИЙН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛД ХИЙСЭН ДҮН ШИНЖИЛГЭЭ 2000 оноос эхлэн тус сургууль Эрдэм шинжилгээ, судалгааны үйл ажиллагааг эрчимжүүлэх, ялангуяа Сургалт-Эрдэм шинжилгээ-Үйлдвэрлэлийн холбоог бэхжүүлэх зорилгоор шат дараалсан арга хэмжээ авсан. Үүнд:

1. ШУТИС-ийг 2000-2010 он хүртэл хөгжүүлэх Мастер төлөвлөгөө батлагдсан; 2. 2001 онд ТИС-ийг ШУТИС болгож өөрчлөн зохион байгуулах тухай Монгол улсын

засгийн газрын 181-р тогтоол гаргуулсан; 3. Их сургуулийг хөгжүүлэх ‘ЭЛИТ’ хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн; 4. Профессорын багийн системийг нэвтрүүлсэн; 5. “Инновэйшн – Хөгжлийн түлхүүр” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэн; 6. Технологи дамжуулалт, зохиогчийн эрхийг баталгаажуулах үйл ажиллагаа явуулж

байгаа; 7. ШУТИС-ийн Технологийн сан байгуулан ажиллуулж байна; 8. Инкубатор төв ажиллуулж эхэллээ.

Гарсан үр дүн: 1. Улсын захиалгат төслийн хэмжээ 2000 онд 30 сая төгрөг байсан бол, 2006 оны

байдлаар 170 сая хүртэл өссөн. 2. Аж ахуйн гэрээт ажлын хэмжээ 290 сая төгрөг (2000 он) 700 сая төгрөг (2006

он)болтлоо өссөн. 3. Докторын хамгаалалт 2 дахин өссөн. 4. Жилдээ дунджаар 110-н Эрдэм шинжилгээний хурал, семинар зохион байгуулдаг

болсон. 5. Эрдэм шинжилгээний бүтээл (Эрдэм шинжилгээний бүтээлийн эмхтгэл, инженерийн лавлах) хэвлэн нийтлэх ажил тогтмолжиж өсч байна. 6. Ахисан түвшний (магистр, докторын) сургалт өргөжсөн.

ШУТИС-ийн Эрдэм шинжилгээний ажлын нөөц Профессорын баг: 107 Эрдэм шинжилгээний төв: 42 Эрдэм шинжилгээний хүрээлэн: 6 Эрдэм шинжилгээний лаборатори: 45 Нийт профессор багш нар 836 Үүнээс: Шинжлэх ухааны доктор – 26, доктор (PhD) – 264, профессор – 98, дэд профессор – 118, төрийн шагналт – 6, гавъяат цолтон – 9.

3

SWOT шинжилгээ Давуу тал

1. ШУТИС нь Монгол улсын инженер, техникийн дээд боловсролтой мэргэжилтэн бэлтгэдэг тэргүүлэх сургууль юм. Улсын болон олон улсын хэмжээний эрдэм шинжилгээний төсөлд оролцох боломж өндөр.

2. ШУТ-ийг хөгжүүлэх оюуны потенциал, дэд бүтэц бий болсон. 3. Сургалт-эрдэм шинжилгээ-үйлдвэрлэлийн холбоо бэхжсэн. 4. Сургалт-Эрдэм шинжилгээ-Үйлдвэрлэлийн холбоог бэхжүүлэх зорилгоор шат

дараалсан төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлсэний үр дүнд Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг эрчимжүүлэх үндэс суурь нь тавигдсан. Эрх зүйн орчин бүрдсэн.

5. ШУТИС нь өндөр хурдтай интернетийн сүлжээтэй болсон. Ингэснээр манай эрдэмтэн багш нар гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудын номын сангаас мэдээлэл хайх, дэлхийд нэртэй эрдэм шинжилгээний сэтгүүлд хэвлэгдэж буй материалтай цаг тухайд нь танилцах боломжтой болж байна.

Сул тал

1. Эрдэм шинжилгээний материаллаг баазын нилээд хэсэг нь хуучирсан. Өрөө тасалгааны хүртээмж муу.

2. Профессорын багуудын ЭШ-ний төсөл хэрэгжүүлэх чадвар, санаачлага харилцан адилгүй. Нилээд профессорын багийн профессор цалин урамшууллынхаа хэмжээнд хүрч ажиллахгүй, санаачлага багатай гэж шүүмжлэгдэж байна. Салбарын яам, бизнессийн байгууллагуудтай хамтын ажиллагаа сул байна.

3. Магистр, докторын судалгааны ажлын сэдвийн сонголт оновчтой биш, үйлдвэрлэлийн тулгамдсан асуудлууд шийдвэрлэхэд бүрэн чиглэгдэж чадахгүй байна. Ингэснээр судалгааны ажилд зарцуулах хөрөнгө мөнгө хомс, судалгааны ажлын чанар шаардлагын хэмжээнд хүрэхгүй, докторын зэрэг горилогч нарын хамгаалалт удааширч байна.

4. Гадаадын их дээд сургуультай хамтарсан магистр, докторын сургалт, судалгааны хөтөлбөр хэрэгжихгүй байна.

5. Шинэ техник, технологи зохион бүтээх, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх ажил удаашралтай байна. Сүүлийн жилүүдэд лицензийн гэрээ бараг хийгдээгүй.

6. Эрдэм шинжилгээ, судалгааны чиглэлээр гадаад хамтын ажиллагаа зохих түвшинд хүрээгүй. Гадаадын төслүүд тохиолдлын чанартай орж ирдэг. Бид өөрсдөө хайж, хөөцөлддөггүй.

7. Эрдэмтэн багш нар, магистрант, докторант нарын англи хэлний мэдлэг олон улсын хэмжээний эрдэм шинжилгээний төсөлд оролцох түвшинд хүрээгүй.

Боломж

1. Монгол улс амьтан, ургамал, эрдсийн гаралтай түүхий эдээр баян. Энэхүү баялгийн байршил, нөөц, үнэлгээ, экологийн онцлог, зүй тогтол, түүнийг зохистой ашиглах техник, технологи боловсруулах чиглэлээр хийх ажил их байна.

2. Гадаадын өндөр хөгжилтэй улс орнуудад Эрдэм шинжилгээний төсөл санхүүжүүлэгч байгууллагууд цөөнгүй байдаг.

3. Сүүлийн жилүүдэд дотоодын үйлдвэр, бизнесийн байгууллагууд ЭШ-ний төсөл, гэрээт ажилд хөрөнгө оруулалт хийх боломжтой болж байна.

4. Монгол улсын ШУТ-ийн 2007-2020 хүртэлх мастер төлөвлөгөө батлагдсантай холбоотойгоор ШУТ-ийн салбарт хөрөнгө оруулалт нэмэгдэх хандлагатай байна.

5. Монгол улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлогод эдийн засгийн тодорхой салбаруудыг хөгжүүлэх өргөн хүрээтэй арга хэмжээ туссан байна.

Таагүй нөхцөл, эрсдэл

4

1. Засгийн газраас их сургуульд санхүүгийн дэмжлэг өгөхийг зогсоосон. 2. Төрөөс ШУТ-ийн хөгжилд зарцуулж буй хөрөнгийн хэмжээ бага. Эрдэм

шинжилгээний материаллаг баазын бэхжилт сүүлийн 20-иод жил хийгдээгүй. 3. Эрдэмтэн багш нарын ажлын цалин хөлс хангалттай биш.

ГУРАВ. ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭРЭГЖИХ ХУГАЦАА, ҮЕ ШАТ ҮНДСЭН ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТУУД Энэхүү хөтөлбөр нь 2007-2015 онуудад 2 үе шаттайгаар хэрэгжинэ. I үе шат: Профессорын багийн үйл ажиллагааг төгөлдөржүүлэх II үе шат: Эрдэм шинжилгээний материаллаг баазыг орчин үеийн түвшинд хүргэх Хөтөлбөрийн зорилго: Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэнээр шинжлэх ухаанд суурилсан орчин үеийн их сургуулийг төлөвшүүлнэ. Хөтөлбөрийн зорилтууд: 1. Монгол улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлоготой уялдуулан эрдэм шинжилгээ, судалгааны тэргүүлэх чиглэлүүдийг оновчтой тогтоож, тухайн чиглэлд харгалзах судалгааны бодлогыг холбогдох хүрээлэн, сургуулиудад хэрэгжүүлнэ. 2. Профессорын багуудыг эрдэмтдээр бэхжүүлж үйл ажиллагааг нь судалгаа ба ахисан түвшний сургалтанд төвлөрүүлэх, 3. Эрдэмтэн багш нарын эрдэм шинжилгээний ажлын үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх дэс дараатай арга хэмжээ авах; 4. Эрдэм шинжилгээний материаллаг баазыг бэхжүүлэх, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлж, өндөр технологийн лабораториудыг шинээр байгуулах; 5. Магистрантур, докторантурын сургалт, судалгааны тоо ба чанарыг өсгөх (магистрант, докторантад төрөөс үзүүлэх дэмжлэгийг нэмэгдүүлэх); 6. Инновацийг бүх ажилд хөгжүүлэх бодлого боловсруулж, хэрэгжүүлэх механизмыг тогтоон ажиллах; 3.1 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫН ТЭРГҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛ, ТӨСӨЛ, ГЭРЭЭТ АЖЛЫН ЦАР ХҮРЭЭГ ТЭЛЭХ, ҮР ДҮН ӨГӨӨЖИЙГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын тэргүүлэх чиглэлүүд: 1. Электроник, автоматжуулалт, холбоо, мэдээллийн технологи, загварчлал (7+17) 2. Хүнсний үйлдвэрлэл, биотехнологи (2+4) 3. Түлш, эрчим хүчний техник, технологи (6+23) 4. Барилга байгууламж ба хот байгуулалт (6+11) 5. Геологи, уул уурхайн үйлдвэрлэл, эрдэс боловсруулалтын технологи (8+9) 6. Машины ашиглалт, үйлдвэрлэлийн механикжуулалт (1+5) 7. Химийн технологи, шинэ материалын ба нанотехнологи (7+9) 8. Хөнгөн үйлдвэрийн техник, технологи (2+7) 9. Экологийн техник, технологи (7+9) 10. Нийгэм, эдийн засаг, хэл шинжлэлийн асуудлууд (14+21) болно. Тэргүүлэх чиглэл тус бүрээр онолын болон хэрэглээний судалгааны чиглэлүүдийг тодорхойллоо. Судалгааны сэдвийн тоймыг хүснэгт1-т харуулав. 2008-2015 онд ШУТ-ийн төсөл, онолын суурь судалгааны чиглэлээр хэрэгжүүлэх эрдэм шинжилгээ, туршилт, зохион бүтээх ажлын чиглэлүүдийг дараах байдлаар тогтооно. Үүнд:

5

1. ЭЛЕКТРОНИК, АВТОМАТЖУУЛАЛТ, ХОЛБОО, МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, ЗАГВАРЧЛАЛ Онолын судалгаа (7):

ï Шинжлэх ухаан, боловсрол, санхүүгийн мэдээллийн нэгдсэн сүлжээг боловсронгуй болгох; ï Хүн ба хиймэл оюун ухааны мэдээлэл боловсруулах процессын судалгаа; ï Монгол хэлний ярианы цогц электрон боловсруулалт; ï Монгол Улсын IP технологид суурилсан мэдээлэл, холбооны сүлжээний цогц

судалгаа; ï Ерөнхий ба мэргэжлийн суурь ухааны хичээлүүдийн хэрэглээний программ

хангамжид суурилсан сургалтын арга зүй боловсруулах; ï Биодинамик системийн загварчлал, логик, синергетикийн асуудлууд; ï Шугаман бус динамик процессуудын математик загварчлалын арга зүй, зарчмууд.

Хэрэглээний судалгаа(17): ï Микропроцессор, микроконтроллерийн системийн дизайн; ï Ном дамжуулах, компьютерийн систем бүхий эрдэм шинжигээний зориулалттай төвлөрсөн номын сан; ï Улсын хэмжээнд зайн сургалт зохион байгуулах онол арга зүйн үндэс боловсруулах; ï Холбоо мэдээллийн технологийн ойрын 30 жилийн хөгжлийн концепцийг боловсруулж хэрэгжүүлэхэд идэвхитэй оролцох; ï Мультимедиа технологийн судалгаа, боловсруулалт; ï Мэдээлэл, холбооны сүлжээнд нэвтрүүлэх утасгүй өргөн зурвасын хандалтын харьцуулсан судалгаа; ï Монгол хэлний ярианы синтезийн аргын судалгаа ба практик системийг зохион бүтээж хэрэгжүүлэх; ï Монгол хэлний яриа таних аргын судалгаа ба практик системийг зохион бүтээж хэрэгжүүлэх; ï Монгол хэлний хэл зүйн асуудлыг компьютерээр боловсруулах; ï Мэдээлжсэн ба мэдлэгжсэн нийгмийн хөгжлийн судалгаа; ï Цахилгаан шугамын холбооны технологийн судалгаа; ï Радио давтамжаар таних технологийн судалгаа; ï Шинжлэх ухаан технологийн англи, монгол хэлний толь бичгийн цуврал; ï Энтерпрайз мэдээллийн систем; ï Е-бизнесийн чиглэлээр хийгдэж буй судалгааны ажлыг хөгжүүлэх ï Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах; ï Цахим хөтөлбөрийн хүрээнд электрон засаглалыг хөгжүүлэх

2. ХҮНСНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛ, БИОТЕХНОЛОГИ Онолын судалгаа (2):

ï Уламжлалт хүнсний биохими, хөрөнгөний микрофлорын микробиологийн судалгаа; ï Хүнсний биотехнологийн судалгааг эрчимжүүлэх, шинэ технологи боловсруулах.

Хэрэглээний судалгаа (4): ï Эмчилгээний хоолны үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хөгжүүлэх; • Хүнсний үйлдвэрлэлд дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх; • Чацарганы жимсийг үйлдвэрийн аргаар боловсруулах техник, технологийн судалгаа; • Хүнсний аюулгүй байдал.

3. ТҮЛШ, ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТЕХНИК, ТЕХНОЛОГИ Онолын судалгаа(6):

• Тодорхой бус олонлогийн онолын судалгаа; • Цахилгаан хэлхээний онолын “Ялгагдахуйн буюу хос хууль”-ийн судалгаа; • Цалгиалаг онолын практик хэрэглээ; • Тодорхой бус логик ба нейрон сүлжээний онолын асуудал. • Хэмжүүр, удирдлагын системийн дизайны судалгаа • Станц ба үйлдвэрлэлийн автоматжуулалтын аюулгүй ажиллагааны технологийн

судалгаа

6

Хэрэглээний судалгаа (23):

ï Монгол улсын эрчим хүчний салбарын 2030 он хүртэлх хөгжлийн стратеги, бодлого боловсруулах судалгаа;

ï Монгол улсын эрчим хүчний эх үүсвэрийг нүүрс-хийн хосолсон циклээр ажиллах ДЦС байгуулах замаар үр ашгийг дээшлүүлэх, нүүрсийг хийжүүлэн дулаан, цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэх технологийн судалгаа;

ï ДЦС дээр нүүрс шатаах шинэ технологи бүхий зуух нэвтрүүлэх, шинэ ордуудын нүүрсийг ашиглах горимын судалгаа,

ï ДЦС-ын техник-эдийн засгийн үзүүлэлтийг дээшлүүлэх, үндсэн тоноглолуудын тодорхойломжуудыг шинэчлэн тогтоох судалгаа.

ï Сум, суурин газруудын дулаан хангамжийн эх үүсвэрийг сайжруулах, шинэ техник технологи нэвтрүүлэх судалгаа

ï Хот, суурин газруудын дулаан хангамжийн системийн үр ашгийг дээшлүүлэх судалгаа.

ï Эрчим хүчний үйлдвэрлэлийн техник эдийн засгийн үзүүлэлтийн тооцооны автоматжуулсан систем байгуулах

ï Монгол улсын эрчим хүчний аюулгүй байдлын түвшин тогтоох, түүнийг дээшлүүлэх арга замын судалгаа

ï Эрчим хүчний болон бусад үйлдвэр, албан байгууллагуудын цахилгаан эрчим хүчний хэмнэлтийн судалгаа

ï Цахилгаан шугам сүлжээний эрчмийн техникийн алдагдлыг тодорхойлох, бууруулах техник зохион байгуулалтын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх ба тооцооны цогцолбор программ хангамжийг боловсруулж нэвтрүүлэх.

ï Үйлдвэр, албан газруудын цахилгаан энергийн чанарын судалгаа ï Үйлдвэрийн газруудын нэгж бүтээгдэхүүний цахилгаан эрчим хүчний хувийн

оновчтой нормыг тогтоох ï Тоног төхөөрөмжийн элэгдлийг доргио, чичиргээгээр оношлох аргыг

автоматжуулах ï Дүрс оношлогоонд (рентген) компьютер хэрэглэх ï Тодорхой бус удирдлагыг хэрэгжүүлэх ï Цахилгаан системийн автоматжуулалт, удирдлага; ï Үйлдвэрлэлийн ба технологийн процессын автоматжуулалт, удирдлага; ï Өндөр температурын хэмжилд микродолгион ашиглах судалгаа ï Утасгүй интернетийн холболтыг автоматжуулсан удирдлагын системд хэрэглэх

стандартын судалгаа ï Микропроцессор, Микроконтроллерийн системийн дизайн ï Сэргээгдэх эрчим хүчний нөөцийг ашиглах техник, технологийн судалгаа. ï Үйлдвэр, хотын экологийн иж бүрэн судалгааны ажил ï Киотогийн протоколийн Хүлэмжийн хий ба агаарын бохирдлыг бууруулах судалгаа

4. БАРИЛГА БАЙГУУЛАМЖ БА ХОТ БАЙГУУЛАЛТ Онолын судалгаа (6):

ï Хот төлөвлөлтийн системийн загварчлал онолын судалгаа, ХХ1 зууны Монголын хот байгуулалтын хөгжлийн динамикийн судалгаа;

• Газар хөдлөлтөнд тэсвэртэй барилгын дизайн ба тооцооны асуудлууд; • Барилгын төмөрбетон, металл бүтээцийн тооцоог боловсронгуй болгох асуудлууд; • Өндөр барилгын бүтээцийн тооцооны загварчлал; • Монгол орны тогтворгүй бүтэцтэй хөрсний механикийн онолын сэдэвт ажил; • Монгол орны усны нөөцийн судалгаа, мелорацийн хайгуул судалгаа (ус, хөрс,

амьтан, ургамал). Хэрэглээний судалгаа (11):

ï Хот төлөвлөлтийн норм дүрмийг боловсронгуй болгох асуудал ï Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст зориулсан барилга байгууламжийн төлөвлөлт; ï Хот суурин газарт хямд үнэтэй амины тохилог сууцны шийдэл боловсруулах; ï Барилгын бүтээцийн удаан эдлэгдэх чадварын судалгаа, барилгын бүтээцийг хүчитгэх арга технологи;

7

ï Барилгын материал, бүтээцийн үл эвдэх сорилын судалгаа, оношлогоо; ï Барилгын менежмент, хөрөнгө оруулалтын судалгаа; ï Асфальтобетон хучилттай авто замын ашиглалтын хугацааг уртасгах судалгаа; ï Монгол орны нөхцөлд барилга байгууламжийн дулаан хадгалах чадварыг дээшлүүлэх, халаалт, агаар сэлгэлтийн техник, технологийн горим, удирдлага; ï Монгол орны геотехникийн нөхцлийн үнэлгээ; ï Байгалийн бохир усны цэвэрлэгээний технологи; ï Усны барилга, байгууламжийн конструкцийг боловсронгуй болгох асуудал.

5. ГЕОЛОГИ, УУЛ УУРХАЙН ҮЙЛДВЭРЛЭЛ, ЭРДЭС БОЛОВСРУУЛАЛТЫН ТЕХНОЛОГИ Онолын судалгаа (8):

ï Монгол орны голлох ашигт малтмалын металлоген; ï Геологи-геофизикийн регионал загварчлал; ï Уулын ажлын оновчлол, загварчлал; ï Тэсэлгээний ажлын онол арга зүй; ï Уул уурхайн логистикийн онол арга зүй; ï Эрдсийн бүтээгдэхүүний зах зээлийн судалгаа, хэрэглээ, үнэ ханш; ï Үйлдвэрлэлийн зардал, үр ашиг тооцох арга зүйн судалгаа; ï Нүүрс, занарын гүн боловсруулалт.

Хэрэглээний судалгаа (9): ï Үнэт, өнгөт, ховор металлын хүдэр баяжуулах технологийн судалгаа; ï Хүдрийн бус эрдсийн боловсруулалт, хэрэглээний судалгаа ï Монгол орны гранитиодын үүсэл, хүдэржилт; ï Геологийн зураглалд стратиграфийн ангилал, боловсруулалт; ï Газрын тосны нөөц, хайгуул, өрөмдлөг, олборлолт, боловсруулалт, хангамжийн

судалгаа; ï Уурхайн гидрогеологи, геологи, орчны судалгаа; ï Уурхайн технологи, боловсруулалт, менежмент; ï Уурхайн цахилгаанжуулалт, механикжуулалт, автоматжуулалт; ï Геодези, маркшейдер, газарзүйн мэдээллийн систем.

6. МАШИН АШИГЛАЛТ, ҮЙЛДВЭРЛЭЛТИЙН МЕХАНИКЖУУЛАЛТ Онолын судалгаа (2):

ï Магни ба лазер ашигласан (экологийн цэвэр энергийн цикл-судалгаа) ï Машин техникийн эд ангийн элэгдлийн судалгаа;

Хэрэглээний судалгаа (4): ï Үйлдвэрлэлийн процессын механикжуулалт, автоматжуулалтын асуудал; ï Механик системийн математик загварчлал (Зам тээврийн ослын жишээн дээр); ï Машин төхөөрөмжийн техникийн ба үйлдвэрлэлийн ашиглалтын судалгаа; ï Олон улсын автотээврийн техник эдийн засгийн үндэслэл боловсруулах.

7. ХИМИЙН ТЕХНОЛОГИ, ШИНЭ МАТЕРИАЛЫН БА НАНОТЕХНОЛОГИ Онолын судалгаа (7):

ï Үнэт болон ховор элементүүдийн комплекс нэгдлийн синтез, бүтэц, шинж чанарын судалгаа;

ï Нано материал, нанокристалл бодисуудын синтез, бүтэцийн судалгаа; ï Хатуу ба шингэн түлшний найрлага, шинж чанар, гарал үүслийн судалгаа; ï Химийн шинжилгээний шинэ арга боловсруулах; ï Материалын үзүүлэлтийг эвдэхгүй тодорхойлох физик аргуудыг нэвтрүүлэх

(термограф, тоон радиограф, рентген бүтэц, тогтоц) ; ï Нано бүтцийн компьютер загварчлал; ï Утаагүй түлш бий болгох суурь судалгаа.

Хэрэглээний судалгаа (9): ï Эрдэс түүхий эдэд суурилсан химийн бүтээгдэхүүний технологийн судалгаа;

8

ï Өндөр температурын үйлчлэл ба элэгдэлд тэсвэртэй карбид, нитрид, геополимер болон дулааны багтаамж өндөртэй магнетит материалын технологийн судалгаа;

ï Эх орны түүхий эдээс өндөр цэвэршилтэй поликристалл цахиур гарган авах судалгаа;

ï Импортын түлш, шатахуун, тос тосолгооны материалын чанарын үзүүлэлтийг судлах суурь судалгаа;

ï Нүүрснээс шингэн ба хийн түлш гарган авах технологийн судалгаа; ï Электроникийн болон нарны зайн зориулалтаар монокристалл цахиур гарган авах

технологи, үйлдвэрлэлийн судалгаа; ï Монгол орны эрдэс түүхий эд, зохиомол материалын бүтэц шинж чанарын судалгаа; ï Өндөр температурын үйлчлэл ба элэгдэлд тэсвэртэй карбид, нитрид, геополимер

болон дулааны багтаамж өндөртэй магнетит материалын технологийн судалгаа; ï Элэгдэлд тэсвэртэй ган, ширэм боловсруулах, композит материал, цагаан ширэмний

судалгаа. 8. ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ТЕХНИК, ТЕХНОЛОГИ Онолын судалгаа (2):

ï Олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадвар бүхий ноос, ноолууран болон арьс ширэн бүтээгдэхүүний иж бүрэн боловсруулалтын онолын асуудлууд;

ï Хувцасны зохион бүтээлтэд хэрэглэгдэх монгол хүний биеийн хэмжил зүйн судалгаа. Хэрэглээний судалгаа (7):

ï Боловсруулах аж үйлдвэрийн хөгжлийн судалгаа; ï Монгол орны ойн таваарлаг чанарыг нэмэгдүүлэх, мод үржүүлэг, нөхөн сэргээх

ажлыг иж бүрэн механикжуулах; ï Ямааны ноолуур, тэмээний ноос, хонины нарийн ноос болон арьс шир боловсруулах

байгаль орчинд халгүй шинэ дэвшилтэт техник, технологийн судалгаа ï Импортыг орлох ба экспортод чиглэсэн оёмол, сүлжмэл, нэхмэл, арьс ширэн болон

мебель модон бүтээгдэхүүний чанарыг сайжруулах судалгаа ï Бүтээгдэхүүний дизайны шийдлийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх судалгаа ï Хэвлэлийн үйлдвэрлэлийн техник, технологийн судалгаа ï Хөнгөн үйлдвэрлэлийн процессийн автоматжуулалт.

9. ЭКОЛОГИЙН ТЕХНИК, ТЕХНОЛОГИ Онолын судалгаа (7):

ï Монгол орны экологийн төлөв байдал, өөрчлөлтийн суурь судалгаа; ï Монгол орны уур амьсгалын өөрчлөлт ба агаар мандлын оптик төлөвийн уялдааны

онол; ï Монгол орны цөлжилтийн физик онолын судалгаа; ï Монгол орны бүс нутгуудад байгалийн гэрэлтүүлгийн норомчлогдсон

коеффициентийг тодорхойлох онол, арга зүй; ï Физик-экологи; ï Агаар мандлын физик; ï Монгол улсын усны нөөцийн нэгдсэн менежментийн төлөвлөгөө боловсруулах.

Хэрэглээний судалгаа (9): ï Тээврийн экологийн асуудлууд; ï Уул уурхайн үйлдвэрлэлийн байгаль экологт үзүүлэх нөлөөллийн судалгаа; ï Уул уурхайн эвдэрсэн газрын нөхөн сэргээлт, хүрээлэн байгаа орчны судалгаа; ï Байгалийн гэрэлтүүлгийг ашиглах номограммыг боловсруулж практикт нэвтрүүлэх ï Сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглан шингэрүүлсэн устөрөгч гарган авах; ï Ундны ус цэнгэгжүүлэх технологийн судалгаа; ï Монгол орны нутаг дэвсгэр дээрхи нарны фотосинтезийн идэвхит цацрагийн түгэлт

горимын онцлогийг практикт ашиглах; ï Байгалийн гэрэлтүүлэг, түүний параметрүүд, гэрлийн уур амьсгалын мэдээлэл

боловсруулж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх; ï Үйлдвэр, хотын экологийн иж бүрэн судалгааны ажил.

10. НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСАГ, ХЭЛ ШИНЖЛЭЛИЙН АСУУДЛУУД

9

Онолын судалгаа (14): ï Боловсролын шинэчлэлийн тулгамдсан асуудал болох сургалтын тогтолцоог

шинэчлэх онол арга зүйн үндсийг систем сэтгэлгээ, синергетик, болон байгалийн шинжлэлийн орчин үеийн шинэ нэгдмэл чиг хандлагаар хандан судлах;

ï Аж үйлдвэрийн парк, инновацийн удирдлага, технологи, бизнесийн инкубаци, хөгжлийн эдийн засгийн асуудлууд;

ï Микро эдийн засаг, бизнесийн орчны үнэлгээ; ï Менежментийн сэтгэлгээ болон онолын судалгаа; ï Төрийн удирдлагын зохион байгуулалтын судалгаа; ï Бүс нутгийн хөгжлийн эдийн засгийн асуудлууд ï Гадаад хэл заах арга зүйг боловсронгуй болгох асуудлууд; ï Монгол хэлний шинжлэх ухааны зохиолын хэл найруулга; ï Хэл соёл судлалын суурь судалгаа, түүний арга, аргачлалыг боловсруулах; ï Монгол – гадаад хэлний үгийн сангийн үүсвэр бүрэлдэхүүн ï Монголын гүн ухааны үндэс, орчин үеийн хөгжил ï Монгол улсын соёлын судалгааны үндэс ï Монгол улсын хөгжлийн стратеги хандлагыг тодорхойлох ï Монгол улсын аж ахуйн эрх зүйн уламжлал ба шинэчлэл

Хэрэглээний судалгаа (21): ï Шинэ мянганы монгол хүний оюуны соёлын төлөвшлийн асуудал; ï Дээд боловсролын удирдлагын чиглэлээр гадаадын их, дээд сургуулийн дэргэдэх

дээд боловсролын судалгааны төвүүдийн үйл ажилгааны харьцуулсан судалгаа, хамтын ажиллагаа;

ï Нийгмийн халамж зүйн хандлага ï Уул уурхайн хөгжлийг дагасан нийгмийн сөрөг дагаваруудыг багасгах ï Хүн амын хөгжил, жендерийн социологийн судалгаа; ï Хүний нөөц, психологийн асуудлууд; ï Монгол орны бүс нутгийн хөгжил; ï Олон улсын бүс нутгийн хөгжил; ï Орчин үеийн соёлын тулгамдсан асуудлууд; ï Соёлын антропологийн асуудлууд; ï Улс төр, сонгогчдын боловсрол; ï Нүүдэлчдийн оюуны соёлын хөгжил, соёлын харилцаа; ï Шинжлэх ухаан, технологийн менежмент; ï Уул уурхайн үйлдвэрлэлийг үр ашигтайгаар явуулах боломж, нөхцөлийн судалгаа; ï Үйлдвэрлэлийн инновацийн менежмент; ï Аялал жуулчлалын менежментийн асуудлууд; ï Англи, орос, япон, солонгос, герман, хятад хэлний сургалтын арга, технологийг

боловсронгуй болгох асуудлууд; ï Зэрэгцүүлсэн хэлшинжлэл, нэртомьёо судлалын асуудлууд; ï Орчуулгын онол дадлага, тусгай харилцааны орчуулгын асуудлууд; ï Хэлсоёлын шүтэлцээ, хэл орон судлалын асуудлууд; ï Хэлний E- сургалтын онол, аргазүйн асуудлууд.

Хүснэгт 1 Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын тэргүүлэх чиглэлүүд, онолын болон хэрэглээний судалгааны ажлын сэдвийн тойм д/д Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын

тэргүүлэх чиглэлүүд Онолын судалгааны сэдвийн тоо

Хэрэглээний судалгааны сэдвийн тоо

1 Электроник, автоматжуулалт, холбоо, мэдээллийн технологи, загварчлал

7 17

2 Хүнсний үйлдвэрлэл, биотехнологи 2 4 3 Түлш, эрчим хүчний техник, технологи 6 23 4 Барилга байгууламж ба хот байгуулалт 6 11 5 Геологи, уул уурхайн үйлдвэрлэл,

эрдэс боловсруулалтын технологи 8 9

6 Машины ашиглалт, үйлдвэрлэлийн 2 4

10

механикжуулалт 7 Химийн технологи, шинэ материалын

ба нанотехнологи 7 9

8 Хөнгөн үйлдвэрийн техник, технологи 2 7 9 Экологийн техник, технологи 7 9 10 Нийгэм, эдийн засаг, хэл шинжлэлийн

асуудлууд 14 21

Нийт 61 114 3.2 ПРОФЕССОРЫН БАГИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ТӨГӨЛДӨРЖҮҮЛЭХ, БАГШ НАРЫН ДОТОРХИ ЭРДЭМТДИЙН ЭЗЛЭХ ХУВИЙГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ Одоогоор профессорын багуудын эрдэм шинжилгээний төсөл хэрэгжүүлэх чадвар, санаачлага харилцан адилгүй байна. Нилээд профессорын багууд дотоодын болон гадаадын улс орнуудад байгаа төсөл санхүүжүүлэх боломжийг ашиглах тал дээр санаачлага, зүтгэл гаргахгүй, зөвхөн сургалт дагнасан байдалтай байна. Төслийн эхний үе шатийг (2008-2011 он) “Профессорын багийн үйл ажиллагааг төгөлдөржүүлэх” сэдэвтэйгээр гүйцэтгэх ба энэ үе шат хэрэгжиж дуусахад ШУТИС-ийн бүх профессорын баг бүр эрдэм шинжилгээний төсөл, гэрээт ажил гүйцэтгэх чадвартай болно. Хүрэх арга зам:

1. Профессорын баг байгуулахад өндөр шаардлага тавих ба үндсэн нөхцөл нь шинжлэх ухаан, технологийн судалгааны ажлыг хөгжүүлэхэд оршино.

2. Тэргүүлэх профессорыг сонгох, түүнд тавигдах үүрэг хариуцлагыг өндөржүүлнэ. Гадаадын өндөр хөгжилтэй улсад эрдмийн зэрэг хамгаалсан залуу судлаачдыг дэмжих.

3. Монгол улсын Шинжлэх ухаан, технологийн хуулийн 19.1.1-д заасны дагуу ЭШ-ний зардлыг сургуулийн төсөвт нийт батлагдсан төсвийн 1.5 хувиас (ойролцоогоор 115 сая төгрөг) багагүй байхаар тусгаж өгнө.

4. Улсын санхүүжилтээр хэрэгжих төслийн захиалгыг чанаржуулах, ялангуяа аж ахуйн нэгж, компаниудтай хамтарч төсөл захиалах, 5. Эдийн засгийн тэргүүлэх салбарын аж ахуйн нэгж, компаниудтай хамтын ажиллагаагаа эрчимжүүлэх, эрдэм шинжилгээний төсөл хэрэгжүүлэх боломжийг судлах, 6. Эрдэм шинжилгээний материаллаг баазыг сайжруулах, 7. Гадаадын их дээд сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдтэй хамтран ажиллах чиглэлээр санаачлага гаргах, 8. Багш нарын эрдэм шинжилгээ, зохион бүтээх үйл ажиллагааг дэмжих эдийн засгийн механизмыг төгөлдөржүүлнэ. 9. Профессорын багийн чадавхийг үнэлэх арга зүйн тогтолцоог шинэчлэн мөрдөх. Профессорын баг байгуулж ажиллуулах нөхцөл, тэргүүлэх профессорт тавих шаардлага

1. Профессорын баг нь шинжлэх ухааны тэргүүлэх чиглэлийн судалгаа болон магистрантур, докторантурын сургалтын чиглэлээр ажиллана.

2. Профессорын багийн удирдагч (Цаашид тэргүүлэх профессор гэнэ) профессор нь шинжлэх ухааны доктор, доктор (Рh.D) зэрэгтэй, профессор болон дэд профессор цолтой эрдэмтэн байна.

3. Профессорын багийн бүрэлдэхүүнийг их сургуулийн ректорын тушаалаар томилох боловч багийн профессор нь бүрэлдэхүүн сургуулийн захиралтай жил бүр

гэрээ байгуулж, үр дүнг тооцож ажиллана. 4. Профессорын багуудын үйл ажиллагааг салбарын шинжлэх ухаан, технологийн

хөгжлийн бодлоготой уялдуулан хөгжүүлнэ.

Хөтөлбөр хэрэгжүүлэх хугацаанд тэргүүлэх профессорын гүйцэтгэх үүрэг

11

1. Тэргүүлэх профессор нь удирдаж байгаа багийнхаа сургалт, эрдэм шинжилгээний ажил, үйлдвэрлэлд шинэ техник, технологи нэвтрүүлэх чиглэлээр дэд профессор, ахлах багш, багш, туслах багш, эрдэм шинжилгээний ажилтны орон тоонд ажиллах хүмүүсийг сонгон шалгаруулж багийн оновчтой бүтэц, орон тоог бүрдүүлэн ажиллуулна.

2. Тэргүүлэх профессор нь дээд боловсролтой мэргэжилтэн бэлтгэх бүх шатны (Б,М,Д) сургалтанд шинжлэх ухааны мэдлэг эзэмшүүлэх ажилд дэлхий дахины их сургуулиудын шилдэг арга технологиос суралцах зарчмыг урьтал болгоно.

3. Тэргүүлэх профессор нь өөрийн багийн профессор багш нарын хичээлийн болон судалгааны ажлын хувиарийг баталж гүйцэтгэлд нь хяналт тавьж ажиллана.

4. Багийн хариуцан заадаг хичээлийн стандартыг боловсруулах, файл бүрдүүлэх ажлыг хариуцан хийлгэж биелэлтэнд хяналт тавихын хамт магистрын е-сургалтыг явуулах.

5. Багш нарын цагийн ачаалалд ЭШ-ний кредитыг тооцож, сургуулийн захирлын өмнө тайлагнах.

6. Профессорын баг бүр өөрийн заадаг хичээлүүдийн магистр, докторын сургалтын сурах бичиг, гарын авлагаар оюутныг бүрэн хангана.

7. Профессорын багийн эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг удирдан зохион байгуулах, ШУТ-ийн төсөл, ШУ-ны суурь судалгааны сэдэвт ажилд багийн гишүүн бүрийг идэвхитэй оролцуулах цогц арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ.

8. Профессорын семинарыг тогтмолжуулах, эрдэм шинжилгээний хурал, семинар зохион байгуулах.

9. Гадаад, дотоодын байгууллага, эрдэмтэдтэй хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх үүрэгтэй.

Профессорын багийн үйл ажиллагааны шалгуур үзүүлэлтүүд 1. Шинжлэх ухааны суурь ба технологийн чиглэлийн эрдэм шинжилгээний төсөл,

гэрээт ажлын үр дүн; 2. Профессорын семинар болон эрдэм шинжилгээний хурал зохион байгуулах; 3. Магистр, докторын болон бусад бүх төрлийн сургалт, судалгааны ажил, төгсөлт,

хамгаалалтын байдал; 4. Профессорын багийн гадаад, дотоод хамтын ажиллагаа 5. Сургалт, эрдэм шинжилгээний материаллаг баазын бэхжилт 6. Гадаад, дотоодын хэвлэлд нийтлэгдсэн бүтээл 7. Сургалт, үйлдвэрлэлийн холбоог бэхжүүлж шинэ бүтээлийн үзэсгэлэн, яармагт

оролцох.

Профессор, багш нарын эрдэм шинжилгээний ажлыг үнэлэх хэлбэрүүд (Б цаг) Профессорын багууд нь мэргэжлийн чиглэл, тус салбарын Монгол улсын эдийн засаг, зах зээлд эзлэх байр сууриас хамааран дараах хэлбэрээр “Б” цагийнхаа 8 кредитийг биелүүлж, судалгаа, үйлчилгээ явуулж байна. Үүнд: 1. Ажил үйлчилгээний ашгаас мөнгөн орлого оруулах; 2. Багаж, тоног төхөөрөмж оруулах; 3. Ном хэвлэлийн фонд бүрдүүлэх; 4. Бусад хандив тусламж; 5. Сургалтын үйл ажиллагаа явуулах.

Тэргүүлэх профессор нь багийн хэмжээгээр сургуульд оруулах мөнгөн ба бодит орлогын хэмжээг багийн профессор, дэд профессор, ахлах багш нарт хуваарилж биелэлтэд хяналт тавьж хэрэгжилтийг зохион байгуулна.

3.3 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ МАТЕРИАЛЛАГ БААЗЫГ БЭХЖҮҮЛЭХ

ШУТИС нь орчин үеийн техник-технологийн чиглэлийн сургалт явуулдаг төрийн өмчийн томоохон сургууль боловч шинжлэх ухаан, технологи эрчимтэй хөгжиж байгаа өнөөгийн шаардлагыг хангасан оптик холбооны, хиймэл оюуны зэрэг мэдээлийн технологийн, бодисын нарийн шинжилгээ явуулах электрон микроскопоор тоноглогдсон анализийн лаборатори, эх орны эрдэс түүхий эд, амьтан , ургамалын гаралтай түүхий эдийг гүн

12

боловсруулах технологид сургах, судалгаа хийх болон төрөл бүрийн технологийн процессийг загварчилах, автоматжуулах лабораториуд, наноматериал болон нанотехнологи хөгжүүлэх чиглэлийн лабораториудыг байгуулж ажиллуулна. Эрдэм шинжилгээний материаллаг баазыг бэхжүүлэх ажлын хүрээнд шинээр байгуулах болон шинэчлэн тоноглох лабораториудыг хүснэгт 2-т үзүүлэв. Санхүүжилтыг олон эх үүсвэрээс бүрдүүлнэ. Үүнд:

• Төрийн санхүүжилтээр: 2’713’848 төгрөг • ШУТИС-ийн санхүүжилтээр: 1’824’640 төгрөг • Гадаад хамтын ажиллагааны шугамаар: 902’434 төгрөг Нийт дүн: 5’440’922 төгрөг

Хүснэгт 2 Шинээр байгуулах болон шинэчлэн тоноглох лабораторийн жагсаалт д/д

Сургууль, лабораторийн нэр Үнэ, ам.долл.

Лаборатори байгуулах салбар, проф, баг, тэргүүлэх эрдэмтдийн нэр

Барилгын инженерийн сургууль 1 Барилгын дулааны физик, хөргөлт

агаар сэлгэлтийн лаборатори 26400 Ус хангамж, , халаалт

сэлгэлтийн проф,баг С. Чулуунхуяг

2 Барилгын материалын лаборатори

51300 Барилгын материал технологийн проф баг, Б. Батцагаан

3 Авто зам , геотехникийн лаборатори

23436 Авто зам, геотехникийн проф,баг, Д. Дашжамц, З. Биндэрьяа

101136 Компьтерийн техник, менежментийн сургууль 4 Маркетингийн судалгаа,

сурталчилгааны лаборатори 15345

5 Жижиг бизнесийн инкубацийн лаборатори

18315

Менежментийн салбар, Маркетинг, үйл ажиллагааны удирдлагын профессорын баг, Профессор Л. Оюунцэцэг, Дэд профессор Л. Отгонцэцэг

6 Аналог техникийн лаборатори 12000 Техник хангамжийн салбар, Микроэлектроникийн дизайны баг, А.Батмөнх, Д.Эрдэнэчимэг

7 Компьютерийн лаборатори 11000 Техник хангамжийн салбар, Ө.Эсболд, А.Батмөнх, Д.Эрдэнэчимэг

56660 Математикийн сургууль 8 Машин механизмын онолын лаборатори 21000 Хэрэглээний механикийн

профессорын баг, проф. Т.Намнан

9

Материалын эсэргүүцлийн лаборатори

60000 Машин байгууламжийн механикийн онолын профессорын баг, проф.Г.Чимэд-Очир

10 Математик загварчлалын лабораторийг шинэчлэх

10000 Системийн математик загварчлалын профессорын баг, проф.Ж.Баасандорж

91000 Материалын технологийн сургууль

13

11 Нефтийн боловсруулалтын технологийн лаборатори

50350 Б.Бямбагар, М.Наранцэцэг Ж.Пүрэв, Д.Хандмаа

Э.Энхцэцэг, Д.Илчгэрэл Химийн технологийн салбар,

ОТПБ 12 Тоон радиографын лаборатори 177187 Материал судлал, материалын

физик, Б.Түмэндэмбэрэл 13 Агаар мандлын төлвийг зайнаас тандан

судлах лаборатори 35000

Физикийн салбар Н.Түгжсүрэн Л.Баттулга Р.Оюун Б.Доржсүрэн

14 Нарны зайн системийн сургалт, судалгааны лаборатори

17000 Физикийн салбар, Хэрэглээний физикийн ПБ, Д.Ганбаатар, М.Баатархүү

15 Нанотехнологийн лаборатори 50000 Материал судлал, материалын физик, Г.Батдэмбэрэл, Ш.Чадраабал

329511 Механик инженерийн сургууль 16 Машин механизмийн шатах тослох

материалын шинжилгээний лаборатори

57500 Дотоод шаталтын процессын профессорын баг

М.Шар,Б.Батмөнх, Б.Баярсүрэн Үйлдвэрлэлийн механикжуулалтын проф,баг Д.Лханаг

17 Тээврийн экологийн лаборатори

124000 Дотоод шаталтын процессын профессорын баг Б.Баярсүрэн Тээврийн хэрэгслийн проф, баг Ц.Цэвэгжав

18 Шингэний төхөөрөмжийн оношлолын лаборатори

100000 Үйлдвэрлэлийн механикжуулалтын проф,баг Д.Лханаг

19 Мехатроник системийн лаборатори 40000 Мехатроникийн профессорын баг, проф.Х.Буяннэмэх

20 Сэргээн засварлах технологийн лаборатори

39300 МИС-ийн Машин үйлдвэрлэлийн профессорын баг, Үйлдвэрлэлийн

механикжуулалтын профессорын

баг Д.Лханаг, М.Дэлгэрмаа 21 Металлын механик туршилтын

лаборатори 22 Металлын химийн лаборатори 23 Металлографын лаборатори 24 Үл эвдэх сорилын лаборатори

74800 МИС-ийн МСТЭШТөв

425600 Уул уурхайн инженерийн сургууль 25 Маркшейдерийн зураглалын

автоматжуулсан лаборатори 58100 Геодези, маркшейдерийн

профессорын баг, багш Д.Дондов, Ч.Алтанцэцэг

26 Алтны шороон ордны элсны сорьцын зөөврийн лаборатори

20000 Ашигт малтмалын профессорын баг, багш Б.Алтантуяа, Ц.Оюунцэцэг

27 Уул уурхайн үйлдвэрийн цахилгаан аппарат, хангамжийн лаборатори

60000 Уурхайн цахилгаан тоног төхөөрөмжийн профессорын баг, багш Г.Дорж, Г.Сандагдорж

14

138100 Үйлдвэрлэлийн технологи, дизайны сургууль 28 Ноос ноолууран бүтээгдэхүүний

экологийн болон химийн анализ, нанотехнологийн лаборатори

1230700 Нэхмэл судлалын салбар /Нэхмэлийн хүрээлэн/ Д. Энхтуяа, Г. Надмид, Д. Алимаа, Р.Бадмаа-нямбуу

29 Ойн химийн лаборатори

12700 Ой модны сургалт судалгааны хүрээлэн Н.Долгорхүү, Б.Дашдондов

30 Үслэг арьс ширний хими технологийн лаборатори

51700 Арьс шир судлалын баг Б. Энхтуяа, Ж.Оюунтүлхүүр

31 САД/САМ – ын Үндэсний лаборатори 123450 Үйлдвэр лэлийн дизайны салбар Д.Цолмонбаатар

32 Модлог судлалын лаборатори 1380 Ой модны үйлдвэр-лэлийн технологийн салбар, Ч.Ганбаатар Х. Нялхай

33 Хувцасны эрүүл ахуйн лаборатори 12400 Ч.Алтанцэцэг, М. Баяр 34 Технологийн процессын

автоматжуулал-тын лаборатори 259200 Хөнгөн үйлдвэрлэлийн машин

зохион бүтээлт, автоматжуулалтын багийн проф. Л.Удвал, дэд проф., док. Ph.D П. Аюурзана

1703131 Холбоо, мэдээллийн технологийн сургууль 35 Оптик холбооны лаборатори 181000 Холбооны сүлжээ, холболтын

техник, холбоо мэдээллийн онолын проф. багууд

36 “Хиймэл оюун ухаан”-ы лаборатори 48000 ХМТС-ийн мэдээллийн технологийн баг. Проф, Док Б.Сүхбаатар

37

“Цахилгаан холбоо”-ны лаборатори 13000

ХМТС-ийн радио холбооны салбар, сансрын ба утасгүй холбооны баг. Проф, Док

Б.Отгонбаяр. 38

Интернетийн үйлчилгээний лаборатори 15000 ХМТС-ийн мэдээллийн

сүлжээний баг. Захирал Проф, Док Л.Батхишиг

286500 Хүнс, биотехнологийн сургууль 39 Микробын биосинтезийн хагас

үйлдвэрлэлийн лаборатори 63500 Биотехнологийн проф. Баг

Б.Даваадорж 40 Хүнсний реологи судлалын лаборатори 57000 Хүнс, хоол үйлдвэрлэлийн

машин аппарат Ж. Балжинням Д. Хөхөө

120500 Эрчим хүчний инженерийн сургууль 41 Нүүрсийг дулааны аргаар боловсруулж

хийн ба шингэн түлш гарган авах судалгааны лаборатори

41000 Термодинамик, дулааны хөдөлгүүрийн проф6 баг. Профессор Ч.Дашпунцаг Профессор Ж.Цэен-Ойдов

42 Цахилгаан эрчим хүчний хэмнэлтийн судалгааны лаборатори

100000 Эрчим хүчний систем, горим, удирдллагын проф. Баг профессор Д.Содномдорж Дэд проф. Ч.Зундуй сүрэн

15

43 Дулааны хэрэглээний дэвшилтэт техник, технологийн судалгааны лаборатори.

85200 Дулаан дамжуулалт, хуюаарилалтын проф. баг Профессор Б.Намхайням

44 Өндөр хүчдэл, цахилгаан техникийн сургалт судалгааны лаборатори

105000 Өндөр хүшчдлийн техник, цэвэр энергийн проф. баг профессор З.Цэрэндорж

45 ДЦС-ын технологийн процессийг судлах болон хэмжүүрийн салбар дундын иж бүрэн лаборатори

287900 ДПА-ын проф. баг профессор Ц.Эрдэнэцэцэг

46 Хүчний ба микро электроникийн судалгааны лаборатори

374500 Электрониктйн системийн проф. баг профессор Ж.Дашдорж, Микропроцессорын проф баг Профессор Ч.Нацагдорж

47 Дохио, дүрс боловсруулалт, Тодорхой бус удирдлага ба нейрон сүлжээний лаборатори

255000 Электрониктйн системийн проф. баг профессор Ж.Дашдорж, Доктор Б.Энхжаргал

48 Хувиргах техникийн ба электроникийн дизайны лаборатори

200000 Электрониктйн системийн проф. баг профессор Ж.Дашдорж, Дэд проф. Б.Лхагвадорж

49 Цахилгаан системийн хамгаалалт, автоматжуулалтын асуудал шийдвэрлэх лаборатори (МП, тоон системийн дизайн)

189000 Микропроцессорын проф баг Профессор Ч.Нацагдорж Электрониктйн системийн проф. баг профессор Ж.Дашдорж,

1637600 Дарханы технологийн сургууль 50 Барилга байгууламжийн сорил

шинжилгээний лаборатори 17250 Барилга барилгын материалын

технологийн салбар Барилгын инженерийн баг. Ч.Дэндэвдорж Ч.Дорлигсүрэн

51 Бетон судлалын лаборатори (өргөтгөх) 5480 Барилга барилгын материалын технологийн салбар Силикатын технологи. С.Цэвэл, Ж.Амгалан, Д.Оюунбилэг

52 Химитехнологийн лаборатори 88110 Барилгын болон Силикат материалын химитехнологийн профессорын баг. Удирдагч профессор Ч.Дэндэвдорж, С.Цэвэл

53 Шим судлал, микробиологийн лаборатори

96876 Хүнсний технологийн профессорын баг, М.Сонор, Ө.Гантогоо

54 Электроник-автоматжуулалтын лаборатори

13000 Металлурги-Машин үйлдвэрлэлийн салбар

55 Компьютер мэдээллийн лаборатори 26400 Компьютер, мэдээллийн ПБ, Я.Зэнээмэдэр

247116 Нийт дүн 5’440’922 3.4 МАГИСТРАНТУР, ДОКТОРАНТУРЫН СУРГАЛТ, СУДАЛГААНЫ АЖЛЫГ ЧАНАРЖУУЛАХ Магистрант, докторантын судалгааны ажлын сэдвийн сонголт оновчтой биш, сургуулийн ЭШ-ний материаллаг бааз хангалтгүй, сургалтын ажлын зохион байгуулалтын хяналт сул гэх мэт шалтгаанаас болж төгсөлт удаашрах, зарим тохиолдолд төгсч байгаа судлаачдын чанар хангалттай биш байна.

16

17

2015 он хүртэл тодорхой шат дараалсан арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэн, магистрантур, докторантурын сургалт, судалгааны ажлыг дараах түвшинд хүргэнэ. Зардлын тооцоог хүснэгт 3 ба 4-т үзүүлэв. 2015 онд хүрэх түвшин:

1. Нийт суралцагсдын дотор магистрантын эзлэх хувийг 20-д хүргэж; 2. Нийт багш нарын 45%-ийг докторын (PhD) зэрэгтэй болгох; 3. Жилдээ 100 гаруй докторант, 800-1000 магистрант элсүүлэх; 4. Монгол улсын эдийн засгийн тэргүүлэх салбаруудыг хөгжүүлэх, улс орны өмнө

тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэх чадвар бүхий, ирээдүйд ач холбогдол бүхий салбаруудыг хөгжүүлэх (жишээ нь нанотехнологи, биотехнологи) өндөр ур чадвартай магистр, докторуудыг бэлтгэнэ.

5. Төрийн санд нийт доктор оюутны 30-аас доошгүй хувийг хамруулах (одоогийн байдлаар 10 хувь байна);

6. Төрийн санд нийт магистр оюутны 20-иос доошгүй хувийг хамруулах (одоогийн байдлаар 0.5 хувь байна).

Хүрэх арга зам:

1. Магистрантурт суралцагсдын судалгаа туршилтын ажлыг үйлдвэрлэлийн технологи боловсронгуй болгох, үйлдвэрлэлд шинэ техник технологи нэвтрүүлэхэд чиглүүлнэ;

2. Докторантурын сургалт, судалгааны ажлыг шинжлэх ухаан, технологийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэхэд төвлөрүүлнэ;

3. Магистрантур, докторантурын сургалт, судалгааны ажлыг Монгол улсын ЭЗ-гийн тэргүүлэх салбарууд, улс орны тулгамдсан асуудлууд, мянганы хөгжлийн цогц бодлогын ирээдүйд ач холбогдол бүхий салбарын хөгжлийн асуудлуудтай уялдуулах;

4. Магистрант, докторант нарын судалгааны ажлын сэдвийн сонголт хийхдээ холбогдох яам, салбарын аж ахуйн нэгжүүдийн санал, захиалгад түлхүү анхаарч ажиллах;

5. Эрдэм шинжилгээ, судалгааны багаж, тоног төхөөрөмжийг чанаржуулах; 6. Оюутан багш нарын зохион бүтээх, туршилтын зардлыг сургуулийн жилийн төсөвт

тусгаж өгөх; 7. Гадаадын өндөр хөгжилтэй орны их дээд сургуулиудад магистр, доктор зэрэгтэй

багш судлаач нарыг төлөвлөгөөтэй бэлтгэх; 8. Профессорын багийн жилийн төсвийг баталж өгөх журамд шилжүүлэх,

профессорын эрдэм шинжилгээний үйл ажиллагааны зардалд 500 000 төгрөгийн төсөв хувиарлах, профессор жилд 600 000.00 – 1 000 000.00 төгрөгийн орлоготой ажиллах зорилтыг хэрэгжүүлнэ;

9. Магистр, докторын сургалтын чанарыг сайжруулах талаар мөрдөж байгаа заавар, журмуудыг шинэчлэн удирдлага, зохион байгуулалт, хяналт, шинжилгээ, үнэлгээний үр нөлөөг дээшлүүлэх арга хэмжээг дэс дараатай авч хэрэгжүүлэх. Нэг профессорын баг жилд 5-аас доошгүй магистр, 1-2 доктор оюутан тогтмол элсүүлэн сургаж, судалгааны ажилд оролцуулж байх;

10. Докторантурын сургалтын чанарыг сайжруулахын тулд суралцагсдад жил жилээр сургалт, эрдэм шинжилгээний ажлаар ялгавартай даалгавар өгч биелэлтийг тооцож, докторантын сургалтын хуанлийг шинэчлэн боловсруулан мөрдөж ажиллах;

11. Профессорын семинарыг баг бүрт хэвшүүлэн магистрант, докторант нарын шинжлэх ухааны судалгааны арга зүй эзэмших, онолын мэдлэгээ дээшлүүлэх, шинэ мэдлэг эзэмших боломж олгож байгаа сургалтын чухал хэлбэр болгох;

12. Үйлдвэрлэлд ажиллагсадыг өдрийн сургалтаар сурах боломжгүй байдлыг харгалзан сургалтын төлөвлөгөөнд өөрчлөлт оруулан эчнээ хэлбэрийг дэмжих энэ сургалтад хамрагсадыг хавар/намарын цугларалтын хугацаатай болгож үйлдвэрлэлийн магистр бэлтгэх шинэ журам боловсруулж хэрэгжүүлэх;

13. Магистрант, докторантыг төрөл бүрийн тэтгэлэгт хамруулах, төрийн зээл, буцалтгүй тусламжинд хамруулах хэмжээг нэмэгдүүлнэ.

Хүснэгт 3 ШУТИС-ийн доктор, магистрын сургалт-судалгааны ажлыг дэмжих арга хэмжээний зардалын тооцоо (мян төг)

2008 он

2009 он

2010 он

2011 он 2012 он 2013 он 2014 он 2015 он Нийт

Шалгуур үзүүлэлтүүд Он /мян.төг/ ìÿí.òºã ìÿí.òºã ìÿí.òºã ìÿí.òºã ìÿí.òºã ìÿí.òºã ìÿí.òºã ìÿí.òºã ìÿí.òºã Магистрант оюутны тоо 1094 1254 1414 1574 1734 1894 2054 2214 13232

I. Сургалттай холбоотой шууд зардал 59295

70475

82295

94755

107855 121595 135975 150995 823238

Лаборатори, туршилтын баазад түшиглэн судлаачдыг мэргэшүүлэхэд зарцуулах зардал 40697 46649 52601 58553 64505 70457 76409 82361 492230

Эрдэм шинжилгээний бүтээл, ном хэвлэлийн зардал 9846 11286 12726 14166 15606 17046 18486 19926 119088 Сургалтын бичиг хэргийн зардал 8752 12540 16968 22036 27744 34092 41080 48708 211920

II. Туршилт, судалгаа шинжилгээний ажлын зардал 30963

34981

38246

41456 45282 49156 53209 57443 350736

Суурь судалгааны ажил 3063 4389 5939 7713 9710 11932 14378 17048 74172 Туршилт боловсруулалтын ажил 6564 9405 12726 16527 20808 25569 30810 36531 158940 Хавсрага судалгааны ажил 1575 2167 2851 3626 4495 5455 6507 7652 34327 Зайлшгүй шаардлагатай ШУТ-ын тэргүүлэх чиглэлийн сургалт, судалгааны ажил 2713 4665 7013 9759 12901 16440 20376 24708 98575

III. Оюутны үйлчилгээний зардал 5295 5545 5920 6300 6685 7075 7475 7900 52195 Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал семинар, үзэсгэлэнгийн зардал 2795 2845 2920 3000 3085 3175 3275 3400 24495 Эрдэм шинжилгээний ажилд интернетийн өрөө кабинет байгуулах зардал 2500 2700 3000 3300 3600 3900 4200 4500 27700

ДҮН /магистрант/ 95553

111001

126461

142511

159821 177826 196658 216338 122616

9 Докторантын тоо 765 855 945 1035 1125 1215 1305 1395 8640

I. Сургалттай холбоотой шууд зардал 65408

76950

87413

98325

109688 121500 133763 142988 836033

ШУТ-ын тэргүүлэх чиглэлээр байгууллагын лаборатори, туршилтын баазад түшиглэн судлаачдыг мэргэшүүлэхэд зарцуулах зардал 13770 15390 17010 18630 20250 21870 23490 25110 155520

Гадаадад 19125 21375 23625 25875 28125 30375 32625 34875 216000 Дотоодод 11858 13253 14648 16043 17438 18833 20228 21623 133920 Эрдэм шинжилгээний бүтээл, ном хэвлэлийн зардал 6885 7695 8505 9315 10125 10935 11745 12555 77760 Сургалтын бичиг хэргийн зардал 6120 8550 9450 10350 11250 12150 13050 13950 84870 Мэргэжил дээшлүүлэх 7650 10688 14175 18113 22500 27338 32625 34875 167963

II. Туршилт, судалгаа шинжилгээний ажлын зардал 37160

52743

60126

67857 75938 84367 93144 104974 576308

Суурь судалгааны ажил 16524 23085 25515 27945 30375 32805 35235 37665 229149 Туршилт боловсруулалтын ажил 14229 19879 21971 24064 26156 28249 30341 32434 197323 Хавсрага судалгааны ажил 3443 4809 5316 5822 6328 6834 7341 7847 47739

19

Зайлшгүй шаардлагатай ШУТ-ын тэргүүлэх чиглэлийн сургалт, судалгааны ажил 2964 4970 7324 10027 13078 16478 20228 27028 102097

III. Оюутны үйлчилгээний зардал 6500 7554 8160 9258 11548 12981 13576 13904 83482 Оюутны эрдэм шинжилгээний хурал семинар, үзэсгэлэнгийн зардал 6500 7554 8160 9258 11548 12981 13576 13904 83482

ДҮН /докторант/ 109067

137247

155698

175440

197173 218848 240483 261865 149582

2

IY. Сургалтын төлбөр /магистрант, докторант / 19458

22707

24776

28184 30417 34255 37144 39838 236779

Байгууллагын зардлаар 11995 14650 16262 19221 21099 24396 26797 29022 163442 Стипенди, тэтгэлэг 5796 6357 6780 7194 7514 8019 8470 8902 59032 Оюутны хөнгөлөлт 1667 1700 1734 1769 1804 1840 1877 1914 14305

НИЙТ ДҮН 224078

270954

306935

346135

387411 430929 474285 518041 295877

0 Õ¿ñíýãò 4

Магистр, доктор оюутны сургалтын зардлын ангилал Оюутны тоогоор Магистрант, докторант оюутны нийт тоо 1957 2255 2545 2835 3125 3415 3555 3670 23357 Хувийн зардлаар 1618 1831 2033 2234 2453 2646 2720 2764 18300 Байгууллагын зардлаар 286 349 387 458 502 581 638 691 3891 Төрийн сангаар 18 40 90 108 135 153 162 180 886 Тэтгэлэг 35 35 35 35 35 35 35 35 280 Төлбөр 341190 402027 460557 521658 577121 640595 676966 710884 4330998 Багш нарт 272952 321622 368445 417327 461697 512476 541573 568707 3464799 -2092570

3.5 ИННОВАЦИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ Их сургуулийн инноваци хөгжүүлэх зорилго Их сургуулийн профессор багш нарын судалгаа, шинжилгээний ажлын үр дүнгээр боловсрогдсон шинэ технологийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэн бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээ эрхлэх, түүний зах зээлийг нэмэгдүүлэх, бүтээгдэхүүний хуваарилалт, нийлүүлэлт, удирдлага зохион байгуулалтын шинэчлэл хийх, ажиллах хүчний боловсролыг дээшлүүлэх асуудлыг цогцоор шийдэж үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх, эдийн засгийн өсөлтийг хангахад их сургуулийн оролцоог өсгөх явдал. Их сургуулийн инновацийг хөгжүүлэх зорилт, хэрэгжүүлэх арга, хэлбэрүүд 1. Шинэ технологийн онолын суурь болон хэрэглээний зорилготой шинжлэх ухаан,

технологийн судалгааг бүх талаар хөгжүүлэхийн тулд Монгол улсын ШУТ-ийн тэргүүлэх чиглэлүүд болон нийгмийн захиалгатай сэдвүүдээр өргөн хүрээтэй судалгааны ажил үйлчилгээг үйлдвэр, байгууллагын захиалгаар явуулж, үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхэд их сургууль өөрийн хувь нэмрийг оруулах.

2. Эрдэм шинжилгээний ажлыг нийгмийн захиалга, зах зээлийн хэрэгцээнд тулгуурлан хөгжүүлэх зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд их сургуулийн профессор багш нарын ажил үүргийн хуваарьт эрдэм шинжилгээний ажлыг тэргүүлэх үүрэгтэй болгох эрх зүйн үндсийг сургуулийн дотоод дүрэм, журмын хэмжээнд тогтоож ажиллах.

3. Шинэ техник, технологийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, технологи-бизнесийн инкубацийг хөгжүүлэх талаар дорвитой алхам хийж ШУТ-ийн Парк, Технологи дамжуулах Төв, засгийн газрын хөтөлбөрийг гэрээгээр шинэ бүтээгдэхүүний гаргах-cluster зэрэг хэлбэрүүдийг өргөн ашиглаж инновацийн бизнесийг хөгжүүлэх .

4. Магистрантур, докторантурын сургалтын хамрах хүрээг өргөтгөн тэднийг төсөл, гэрээт ажилд гүйцэтгэгчээр ажиллуулж магистр, докторын сургалтын чанар, үр нөлөөг сайжруулах, сургалт, судалгааны материаллаг баазыг тогтвортой хөгжүүлэх дунд хугацааны хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлснээр эрдэмтдийн нөөц, чадавхийг нэмэгдүүлэх.

5. Их сургуулийн эрдэм шинжилгээний үйл ажиллагааны үндсэн нэгж нь тэнхим, профессорын баг байх бөгөөд их сургуульд инновацийг хөгжүүлэх гол механизм нь профессорын систем юм. Профессорын үйл ажиллагааг гадаадын их сургуулиудын (Япон, Герман) жишгээр хөгжүүлж, тэдгээрийн рейтингийг үнэлэж ажиллах.

6. Инновациийг хөгжүүлэх талаар хамт олны дунд зохиох ажлын хэлбэрүүд. Үүнд: a. Профессор багш, ажилтан бүр жилдээ нэгээс доошгүй шинэ санааг дэвшүүлж

амьдралд хэрэгжүүлэх, b. Оюутнууд суралцах хугацаандаа хамт олноороо нэгээс доошгүй шинэ санаа, шинэ

бүтээл гаргаж хэрэгжүүлэх, c. Шинэ санаа, тэргүүний технологийг түгээн дэлгэрүүлэх зорилгоор үйлдвэрлэлд

нэвтрүүлсэн шинэ бүтээл, тэргүүний технологийн үзэсгэлэнг жил бүр зохион явуулж шалгаруулан урамшуулж байх,

d. Шинэ бүтээл, шинэ технологийг бүртгэх, патентлах ажлыг зохион байгуулах, их сургуулийн оюуны өмчийн бүртгэл, санг бүрдүүлэх.

e. Сургууль, тэнхим, профессор багш, ажилтнуудыг шалгаруулахдаа шинэ санаа, бүтээлч сэтгэлгээ, шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн холбоог бэхжүүлэх талаар олсон амжилтыг гол үзүүлэлт болгон дүгнэж байх зарчимийг баримтлах.

f. Шинжлэх ухаан, технологийн сурталчилгаа, мэдээллийг хөгжүүлэх, сургуулийн вэб сайтад электрон мэдээлийн булан ажиллуулах зэрэг ажил багтна.

7. Шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн холбоог хөгжүүлэх тогтвортой дэд бүтцийг бүрэлдүүлэхийн тулд санхүүжилтийн олон тулгуурт бодлого баримталж эрдэм шинжилгээний болон үйлдвэрлэл, үйлчилгээний ажлыг дараах хэлбэрээр гүйцэтгэнэ. Үүнд:

a) Улсын захиалгат онолын суурь судалгааны сэдэвт ажил, шинжлэх ухаан, технологийн төсөлд их сургуулийн багш нарыг түлхүү оролцуулах (Эрдэм шинжилгээний ажлын зардлын 30 хувьд хүргэх);

b) Аж ахуйн гэрээт ажил, үйлчилгээ явуулах(Эрдэм шинжилгээний зардлын 50 хувьд хүргэх);

c) Их сургуулийн өөрийн хөрөнгө, нөөцөд тулгуурласан төслийн сан бүрдүүлж хэрэгжүүлэх(Их сургуулийн эрдэм шинжилгээний зардлын 20 хувьд хүргэх);

d) Гадаадын их сургууль, ЭШ-ний байгууллагатай хамтарсан төсөл хэрэгжүүлэх (Их сургуулийн эрдэм шинжилгээний зардлын 10 хувьтай тэнцэх хэмжээнд хүргэнэ).

Их сургуулийн инновацийг хөгжүүлэх зохион байгуулалтын үйл ажиллагааны дараах хэлбэрүүдийг хэвшүүлэх

1) Эрдэмтэд судлаачдын боловсруулсан техник технологи, судалгааны ажлын дvнг сурталчлах, vйлдвэрлэл, практикт нэвтрvvлэхэд туслалцаа vзvvлэх, зуучлах, төвүүдийг өөрийн хөрөнгө, хүчээр байгуулж ажиллуулах;

2) Эдийн засгийн vр ашигтай техник технологи, бизнесийн vйл ажиллагааг дэмжих, технологи дамжуулах, технологийн инкубаци хийх ажлыг бизнесийн байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулах;

3) Эрдэмтэн судлаачдыг шинжлэх ухаан технологийн шинэ мэдээллээр хангах, эрдэм шинжилгээний хурал, семинар, vзэсгэлэн, яармаг зохион байгуулах, энэ ажилд сургуулийн төсвөөс хөрөнгө хувиарилж байх;

4) Vйлдвэрлэл, vйлчилгээ хөгжvvлэх, шинэ, техник технологи нэвтрvvлэх талаар бизнесийн болон эрдэм шинжилгээ, төрийн байгууллагатай хамтран ажиллах гэрээ хэлцэл байгуулах;

5) Эрдэмтэн судлаачдын бvтээлийн эрхийг хамгаалах, оюуны өмчийг ашиглахад туслалцаа vзvvлэх, улмаар их сургуулийн оюуны өмчийн санг бүрдүүлэх,

6) Техник, технологийн бvтээл, судалгааны ажилд vнэлэлт дvгнэлт өгөх; 7) Монгол улсад тэргvvний техник технологи хөгжvvлэх, vндэсний vйлдвэрлэлийг

сэргээн хөгжvvлэхэд чиглэгдсэн гадаад хамтын ажиллагаа хөгжvvлэх; Их сургууль-үйлдвэрлэлийн хамтын ажиллагааны дараах хэлбэрүүдийг ашиглах

Их сургуулийн инноваци нь онолын суурь судалгаа, хавсарга судалгааны ажлыг хөгжүүлэх замаар шинжлэх ухаан-үйлдвэрлэлийн холбоог бэхжүүлэх хамтын ажиллагааны дараах хэлбэрүүдийг хөгжүүлнэ. Үүнд: 1. Шинжлэх ухаан, технологийн парк (Science and TechnologҮ Park). Эрдэм шинжилгээний хүрээлэн, судалгааны төв, профессорын багийн шинжилгээ, судалгааны ажлыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, үйлдвэрлэл, бизнесийн салбарт тулгарч байгаа бэрхшээлийг арилгах ажлыг захиалгаар гүйцэтгэх, Засгийн газрын захиалгаар шинэ бүтээгдэхүүн, технологи хөгжүүлэх зорилготой ШУТ-ийн парк байгуулах ажлыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ. ШУТ-ийн парк нь салбарын чиглэлтэй байна. ШУТ-ийн парк байгуулахад Засгийн газрын дэмжлэг авч ажиллана. ШУТ-ийн парк нь их сургууль дундын хамтарсан хэлбэртэй байж болно. 2. Технологи дамжуулалтын төв (TechnologҮ Transfer). Гадаадын болон дотоодын дэвшилтэт, үр ашигтай технологийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, үйлдвэрлэлийн захиалгаар технологи боловсруулах зорилготой технологи дамжуулах төвүүдийг байгуулж ажиллуулна. 3. Судалгааны лабораториос зах зээлд шинэ бүтээгдэхүүн гаргах (Cluster) хэлбэрийг дэмжих. Их сургууль, Эрдэм шинжилгээний байгууллага, бизнесийн байгууллага зэрэг бие даасан аж ахуйн нэгжүүдийн бүлэглэл, тодорхой чиглэлийн техник, технологи, бүтээгдэхүүн, ажил үйлчилгээг шинэчлэн сайжруулах, шинээр бий болгох зорилгоор шинжилгээ судалгааны лабораторийг түшиглэн шинэ бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлд гаргах ажлыг эрхлэнэ. 4. Өндөр үр ашигтай, дэвшилтэт технологи хөгжүүлэх-Offset program буюу шаардлагатай техник, материал худалдан авахад Засгийн газраас санхүүгийн шууд дэмжлэг үзүүлэх хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлнэ. 5. Эрдэм шинжилгээний байгууллагын тодорхой хэсгийг шинэ бүтээгдэхүүн, технологи бий болгож зах зээлд нэвтрүүлэх зорилгоор байгууллагын гол үйл ажиллагаанаас гадна бизнест чиглүүлж нэмэгдэл орлого олох Spin-off хэлбэрийг хөгжүүлэх. Мөн бизнесийн байгууллага шинэ бүтээгдэхүүн, технологийг хөгжүүлэх зорилгоор өөрийн байгууллагын бүрэлдэхүүнд эрдэм шинжилгээ судалгааны ажил эрхлэх хэлбэрийг дэмжин ажиллах. 6. Инновацийн бизнес, инновацийн компани байгуулж шинэ бүтээгдэхүүн технологийн төслийг худалдан авч үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн зах зээлд борлуулах (менежмент) үйл ажиллагааг хөгжүүлнэ.

21

Их сургуулийн инновацийг хөгжүүлэхэд Засгийн газраас үзүүлэх дэмжлэгийн хэлбэрүүдийг ашиглана. Үүнд:

1) Шинэ багаж, тоног төхөөрөмж зохион бүтээх ажлыг хөгжүүлэх; 2) Хичээл, сургалтын хөтөлбөр шинэчлэх, сургалт-судалгаа-үйлдвэрлэлийн дадлага

эзэмшүүлэх; 3) Зэхэц ажлын хэлбэрээр үйлдвэрлэлд шинэ техник, технологи нэвтрүүлэх; 4) Томоохон хэмжээний төсөлд бэлтгэх (онолын үндэслэл, эдийн засгийн үр ашиг,

нийгмийн хэрэглээ, зах зээл г.м.); 5) Засгийн газрын дэмжлэг, санхүүжилтээр шинжлэх ухааны онолын суурь судалгааг

хөгжүүлэх; 7) Их сургуулийн багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан бэлтгэх хөтөлбөрт хамрагдсан

магистрантур, докторантурт суралцагчдад тэтгэлэг олгох, сургалтын төрийн зээл тусламжинд хамруулах.

3.6 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БҮТЭЭЛИЙН ХЭВЛЭН НИЙТЛЭХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА, ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХУРАЛ СЕМИНАР ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ ТАЛААР АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ ШУТИС- ийн эрдэмтэн багш нарын бүтээлийн “Манай эрдэмтэд” цуврал, “Эрдэм шинжилгээний бүтээлийн эмхэтгэл”, “ Шинжлэх ухаан технологи” сэтгүүл, “Инженерийн лавлах”-ын хэвлэлийн ажлыг тогтмолжуулж, хэвлэлт, нийтлэлийн чанарын түвшинг дээшлүүлнэ. “Эрдэм шинжилгээний бүтээлийн эмхэтгэл”, “ Шинжлэх ухаан технологи” сэтгүүлийн жилд хэвлэгдэх дугаарын тоо, сэтгүүлийн уншигч, захиалагчдын тоог нэмэгдүүлж, редакцийн зөвлөлийн гишүүдийн шагнал, урамшууллыг тогтмол олгох замаар тэдний идэвхи, санаачлага, хариуцлагыг дээшлүүлнэ. “Шинжлэх ухаан” сэтгүүлийн агуулга, өнгө, дизайныг сайжруулж, шинжлэх ухаан, техник технологийн ололт, амжилт, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлсэн, нэвтрүүлэх боломжтой шинэ техник, технологи, инкубацийн асуудал, цаг үеийн асуудлаарх эрдэмтэдийн байр суурь, үзэл бодол зэргийг тусгаж, уншигч, захиалагчдын цар хүрээг нэмэгдүүлнэ. ШУТИС-ийн багш эрдэмтэн, оюутнуудын эрдэм шинжилгээний өгүүлэл, ном, товхимлыг гадаадын нэр хүндтэй ном, сэтгүүл, хэвлэлийн газруудад хэвлүүлэхэд дэмжлэг үзүүлнэ. Шинжлэх ухааны тэргүүлэх үндсэн чиглэл тус бүрт эрдэм шинжилгээний бүтээлийн эмхтгэл (Эрдэм шинжилгээний бичиг) хэвлэн нийтлэх редакц байгуулж ажиллуулна. Эрдэм шинжилгээний эмхтгэлийн 10 дугаар жилд гаргадаг болно. Эрдэм шинжилгээний хурал, семинар, үзэсгэлэн зохион байгуулах үйл ажиллагаа ШУТИС- ийн бүрэлдэхүүн сургуулиудиас зохион байгуулдаг эрдэм шинжилгээнй уламжлалт онол- практикийн хурал, семинар, зөвлөлгөөн, үзэсгэлэнг тоог нэмэгдүүлж, тэдгээрийн агуулга, зохион байгуулалтыг сайжруулна. Эрдэм шинжилгээний хурал, зөвлөлгөөнөөс гарсан зөвлөмжүүдийг бодит үйл ажиллагаанд нэвтрүүлж, хэрэгжүүлэх ажлыг үр дүнд хүргэх талаар идэвхи санаачлагатай ажиллана. Өндөр технологи (нанотехнологи, биотехнологи, микроэлектроник, мэдээллийн технологи г.м.)-ийн сэдвүүдээр олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал, семинарыг жил тутам зохион байгуулна. ДӨРӨВ. ШУТИС- ИЙН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АЖЛЫН 2015 ОНД ХҮРЭХ ТҮВШИН Энэхүү хөтөлбөрийг хэрэгжүүлсэнээр дараах үр дүнд хүрнэ.

Үүнд: 1. ШУТИС-ийн профессорын баг бүр эрдэм шинжилгээний төсөл, гэрээт ажил гүйцэтгэх чадвартай эрдэмтдээр бэхжих болно. 2. Монгол улсын мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан үндэсний хөгжлийн цогц бодлогод тусгагдсан арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэхэд идэвхи,санаачлагатай оролцож эрдэм шинжилгээний төсөл, гэрээт ажлын хэмжээг 2 тэр бум төгрөг-т хүргэнэ. 3. Электрон микроскоп бүхий суурь судалгааны нэгдсэн лаборатори, шинэ технологид суурилсан 55 лабораторийг шинээр байгуулах буюу шинчлэн тоноглоно. 4. Багш нарын доторхи эрдмийн зэрэгтэй багш нарын эзлэх хувийг 45-д хүргэнэ.

22

5. Нийт суралцагчдын дотор магистрантын эзлэх хувийг 20-д хүргэнэ. Жилдээ 100 докторант, 800-1000 магистрант элсүүлдэг болно. 6. Шинжлэх ухаан, технологийн төв байгуулах (ТДП төвийг өргөтгөх) 7. Инкубаторын төвийг бүрэн ажиллуулна. 8. Шинжлэх ухаанд суурилсан орчин үеийн их сургууль болно.

23