T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ

EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI

MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ

EŞLİK ÖĞRETİMİNİN

MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA

DEĞERLENDİRİLMESİ

DOKTORA TEZİ

Hazırlayan

Feyza SÖNMEZÖZ

Tez Danışmanı

Doç. Dr. Rıdvan SÜER

Ankara-2006

i

Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne

Feyza SÖNMEZÖZ’e ait "Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Eşlik

Öğretiminin Müzik Öğretmenlerinin Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi"

adlı çalışma, jürimiz tarafından Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik

Öğretmenliği Bilim Dalında DOKTORA tezi olarak kabul edilmiştir.

ii

MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ

EŞLİK ÖĞRETİMİNİN

MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA

DEĞERLENDİRİLMESİ

ÖZET

Bu araştırmada, müzik öğretmenlerinin, müzik eğitimi anabilim dalları' ndaki

eşlik öğretimine ve eşlik yapabilmedeki yeterliklerine ilişkin görüşleri alınarak,

sözkonusu anabilim dalları' nda eğitimi verilen eşlik dersinin genel bir

değerlendirilmesinin yapılması amaçlanmıştır.

Araştırmanın örneklem grubunu, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi

Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı' nda 2004-2005

öğretim yılında görev yapmakta olan piyano ve eşlik dersi öğretim elemanları ile,

yine 2005-2006 öğretim yılında Ankara İl Merkezi' nde Milli Eğitim Bakanlığı' na

bağlı resmi ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapmakta olan müzik

öğretmenleri arasından, tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen müzik öğretmenleri

oluşturmaktadır.

Araştırmada durum saptamasına yönelik tarama modeli esas alınmış, veriler

belgesel tarama ve anket yoluyla toplanarak işlenmiş; çözümü ve yorumunda ise

betimsel istatistik yöntemlerinden yararlanılmıştır. "İlköğretim Kurumları Müzik

Dersi Öğretim Programı", uzman görüşleri ve anketten sağlanan verilerin

çözümlenmesiyle elde edilen bulguların ışığında yapılan değerlendirmede müzik

öğretmenlerinin, eşlik yapabilme davranış ve yeterliklerinin beklenen düzeyde

olmadığı saptanmıştır. Sonuç olarak, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda

uygulanmakta olan "eşlik dersi öğretim programı" nın geliştirilmesi ve müzik

öğretmenlerinin eşlik yapabilme yeterliklerini arttırıcı daha etkin bir eşlik eğitimi

için uygulamaya yönelik işlevsel önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Müzik, Müzik Eğitimi, Eşlik, Eşlik Eğitimi

iii

EVALUATION OF ACCOMPANIMENT EDUCATION

IN INSTITUTIONS EDUCATING MUSIC INSTRUCTORS

UNDER THE LIGHT OF OPINIONS OF THE MUSIC INSTRUCTORS

ABSTRACT

In this study, reaching a general evaluation on the accompaniment course

given in musical education departments by obtaining the opinions of music

instructors on accompaniment education in the said departments and on their

proficiencies in accompanying is aimed.

The sample group of the study consists of the musical instructors selected via

random selection method among the piano and accompaniment course lecturers in

charge during 2004-2005 educational year in Department of Music Instructorship,

Fine Arts Education, Gazi Educational Faculty, Gazi University, and music

instructors working in elementary schools, high schools or equivalent schools in

central province of Ankara under the Ministry of National Education during 2005-

2006 educational year.

Scanning model aimed at determining status is taken as basis in the study and

the data are process via documentary scanning and survey; the analysis and

interpretation are made through methods for descriptive statistics. In the evaluation

carried out under the findings obtained from "Elementary Education Music Course

Curriculum," expert opinions, and analysis of the data from survey, it is found that

the accompanying behaviors and proficiencies of the music instructors are under the

expected level. As a result, functional suggestions are provided for improving the

"accompaniment course curriculum" and for applying a more active accompaniment

education which would improve the proficiencies of the music instructors in

accompanying.

Keywords: Music, Musical Education, Accompanying, Accompaniment Education

iv

ÖNSÖZ

Müzik öğretmeni yetiştirme programlarında, bir müzik öğretmeni adayının

etkili bir şekilde eşlik yapma becerisini kazanmış olması, müzik öğretmenliği

görevini yerine getirirken yetiştireceği öğrencilerin müzik bilincinin ve zevkinin

geliştirilmesi ve kalıcı olmasına katkı sağlaması bakımından büyük önem

taşımaktadır.

Bu nedenlerle araştırmada, Türkiye' de müzik öğretmeni yetiştiren

kurumlarda yapılmakta olan eşlik dersinde kazanılan davranışların, müzik

öğretmenliğinde ne ölçüde kullanılabildiğinin müzik öğretmenlerinin görüşlerine

dayalı olarak saptanmasına çalışılmış, yapılan değerlendirmeler ışığında daha işlevsel

bir eşlik eğitimi için uygulamaya yönelik öneriler sunulmuştur.

Araştırmamın her aşamasında bana sonsuz destek veren, bilgi ve görüşleriyle

bana ışık tutan danışman hocam Doç. Dr. Rıdvan SÜER' e, araştırmanın oluşmasında

ve gelişmesinde önemli katkılarda bulunan Tez İzleme Komitemin değerli üyeleri

Prof. Gül ÇİMEN, Prof. Nevhiz ERCAN, Prof. Dr. Türev BERKİ' ye, araştırmanın

verilerinin toplanmasında görüş ve önerilerini esirgemeyen Gazi Üniversitesi Gazi

Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı

piyano ve eşlik dersi öğretim elemanlarına ve örneklem grubunda yer alan müzik

öğretmenlerine, istatistiksel işlemlerin yapılmasında büyük yardımları olan Yrd. Doç.

Dr. Nadir ÇELİKÖZ' e, verdikleri moralle bana destek olan tüm araştırma görevlisi

arkadaşlarıma, araştırmam boyunca görüşleri ve yardımlarıyla, her zaman yanımda

olduğunu hissettiğim arkadaşlarım Arş. Gör. Dr. Damla BULUT' a ve Arş. Gör. Ferit

BULUT’a, araştırmamın temellendirilmesinde ve ilerlemesinde deneyim ve bilgisi

ile bana yön veren ablam müzik öğretmeni Gülsel TUNA' ya, doktora çalışmam

süresince derin bilgisinden yararlandığım, her konudaki sabrı, hoşgörüsü ve desteği

ile güç kaynağım olan annem emekli öğretmen Esel SÖNMEZÖZ' e sonsuz

teşekkürlerimi sunarım.

Feyza SÖNMEZÖZ

v

İÇİNDEKİLER

ÖZET ........................................................................................................................... ii

ABSTRACT................................................................................................................iii

ÖNSÖZ ....................................................................................................................... iv

İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ v

KISALTMALAR CETVELİ ...................................................................................... ix

TANIMLAR................................................................................................................. x

TABLOLAR LİSTESİ ................................................................................................ xi

ŞEKİLLER LİSTESİ ................................................................................................ xiv

BÖLÜM I ..................................................................................................................... 1

GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 1.1 MÜZİK .......................................................................................................................... 1 1.2 MÜZİK EĞİTİMİ.......................................................................................................... 2 1.3 ÇALGI EĞİTİMİ........................................................................................................... 3 1.4 EŞLİK ve EŞLİK EĞİTİMİ........................................................................................... 7 1.5 PROBLEM DURUMU................................................................................................ 17 1.6 AMAÇ ......................................................................................................................... 17 1.7 ÖNEM ......................................................................................................................... 18 1.8 SAYILTILAR.............................................................................................................. 19 1.6 KAPSAM VE SINIRLILIKLAR ................................................................................ 19

BÖLÜM II.................................................................................................................. 20

İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ....................................................................................... 20

BÖLÜM III ................................................................................................................ 25

YÖNTEM................................................................................................................... 25 3.1 Araştırma Yöntemi ...................................................................................................... 25 3.2 Evren ve Örneklem...................................................................................................... 25 3.3 Değerlendirme Modelinin Geliştirilmesi ..................................................................... 29 3.4 Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmeleri................................................................... 32 3.5 Verilerin Toplanması ................................................................................................... 38 3.6 Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması ................................................................ 38

vi

BÖLÜM IV ................................................................................................................ 39

BULGULAR VE YORUM........................................................................................ 39 4.1. İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ . 39

4.1.1. GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ ................................................................... 39 4.1.2. DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ ................................................................... 43 4.1.3. DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ ................................................................... 47

4.2. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİ ALMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .................................................. 49

4.2.1. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.................... 49 4.2.2. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.................... 52 4.2.3. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.................... 54

4.3. KIDEMLERİ AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .......... 56

4.3.1. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 57 4.3.2. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 60 4.3.3. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 63

4.4. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .................................................. 66

vii

4.4.1. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 66 4.4.2. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 69 4.4.3. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 72

4.5. İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDAGÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ ............................................................... 74

4.5.1. GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.............................................................................................................................. 75 4.5.2. DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.............................................................................................................................. 78 4.5.3. DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.............................................................................................................................. 81

4.6. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİ ALMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI................ 84

4.6.1. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 84 4.6.2. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 88 4.6.3. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI............................................................................................................. 90

4.7. KIDEMLERİ AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARŞKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ................................................................................................... 92

4.7.1. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ......................... 93 4.7.2. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ......................... 97

viii

4.7.3. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ....................... 100

4.8. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.............. 102

4.8.1. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ............................................................................ 102 4.8.2. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ............................................................................ 106 4.8.3. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ............................................................................ 109

BÖLÜM V ............................................................................................................... 111

SONUÇ VE ÖNERİLER ......................................................................................... 111 5.1 Sonuçlar ..................................................................................................................... 111 5.2 Öneriler...................................................................................................................... 112

KAYNAKÇA........................................................................................................... 115

EKLER..................................................................................................................... 119

ix

KISALTMALAR CETVELİ

Araştırmada kullanılan kısaltmalar aşağıda belirtilmiştir:

G.Ü.G.E.F. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi

GED Genel Eşlik Davranışları

DİED Ders İçi Eşlik Davranışları

DDED Ders Dışı Eşlik Davranışları

GEDORT Genel Eşlik Davranışları Ortalaması

DİEDORT Ders İçi Eşlik Davranışları Ortalaması

DDEDORT Ders Dışı Eşlik Davranışları Ortalaması

x

TANIMLAR

Çok seslilik: "Birden fazla ses partisinin yer aldığı müzik" (Say, 2002, s: 35)

Deşifre etmek: "İlk bakışta nota okumak veya notadan icra etmek" (Gazimihal,

1961, s: 62)

Doğaçlama: "Hazırlıksız olarak, içten geldiği gibi beste yapma" (Say, 2002, s: 161)

Genel Eşlik Davranışı: Eşlik dersinde kazanılması gereken teorik, teknik, müzikal

bilgi ve donanımların her biri ve bunların ders içi eşlik ve ders dışı eşlik

uygulamalarına dönüştürülmesine temel olan davranışlar örüntüsü.

Okul müziği eşliği: Bir okul şarkısı söylenirken veya çalınırken, bir sınıf çalgısı ile

şarkının ton dışına çıkılmadan, doğru ve belli bir tempo içerisinde söylenmesini

ve çalınmasını sağlamak, öğrenciye uygun ses sınırında ve çok seslilik içinde

kendi partilerini bulmasını kolaylaştırmak, esas melodinin daha anlaşılabilir

söylenmesini ve çalınmasını desteklemek amacıyla yapılan eşlik.

Parti: "Bir müzik topluluğu içinde bir sese ya da gruba ait olan yazılı müzik" (Say,

2002, s: 415)

Partisyon: "Çalgılar, insan sesleri ya da her ikisi için bestelenmiş bir eserin bütün

partilerini bir araya getiren notalar toplamı" (Say, 2002, s: 263)

Repertuar: "Bir müzik türünün, çeşidinin, ya da tanımı belirli bir müzik stili

çerçevesindeki eserlerin oluşturduğu bütün" (Say, 2002, s: 448)

Transpoze: "Bir müzik parçasını yazılı bulunduğu tondan başka bir tona çekmek"

(Gazimihal, 1961, s: 255)

xi

TABLOLAR LİSTESİ

TABLO 3.2.1 ÖRNEKLEMDE YER ALAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNE İLİŞKİN İSTATİSTİK BİLGİLER ........................................................................................26

TABLO 3.3.1 MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK DERSİ İÇERİK ÇÖZÜMLEMESİ .........................................................................................30

TABLO 3.3.2 MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK DERSİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİNE İLİŞKİN ÇALIŞMA ..................................30

TABLO 3.3.2.1 GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ .........................................................................................................................31

TABLO 3.3.2.2 DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ .........................................................................................................................32

TABLO 3.3.2.3 DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ .........................................................................................................................32

TABLO 3.4.1 ÖLÇEĞİN II. BÖLÜMÜNE YÖNELİK FAKTÖR ANALİZİ SONUÇLARI..........................................................................................................................34

TABLO 3.4.2 ÖLÇEĞİN II. BÖLÜMÜNÜN TOPLAM VARİYANSI AÇIKLAMA ORANLARI............................................................................................................................36

TABLO 3.4.3 ÖLÇEĞİN III. BÖLÜMÜNE YÖNELİK FAKTÖR ANALİZİ SONUÇLARI..........................................................................................................................36

TABLO 3.4.4 ÖLÇEĞİN III. BÖLÜMÜNÜN TOPLAM VARİYANSI AÇIKLAMA ORANLARI .....................................................................................................37

TABLO 4.1.1 GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ .......................................................................................................40

TABLO 4.1.2 DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ .......................................................................................................43

TABLO 4.1.3 DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ .......................................................................................................47

TABLO 4.2.1 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...............50

TABLO 4.2.2 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...............53

xii

TABLO 4.2.3 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...............55

TABLO 4.3.1 KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ..........................................................................57

TABLO 4.3.2 KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ..........................................................................61

TABLO 4.3.3 KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ..........................................................................64

TABLO 4.4.1 OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................67

TABLO 4.4.2 OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................70

TABLO 4.4.3 OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................73

TABLO 4.5.1 GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.....................................................................75

TABLO 4.5.2 DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.....................................................................78

TABLO 4.5.3 DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.....................................................................81

TABLO 4.6.1 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................85

xiii

TABLO 4.6.2 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................88

TABLO 4.6.3 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................91

TABLO 4.7.1 KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .....................93

TABLO 4.7.2 KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .....................97

TABLO 4.7.3 KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...................100

TABLO 4.8.1 OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI......................................................103

TABLO 4.8.2 OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI......................................................106

TABLO 4.8.3 OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI......................................................109

xiv

ŞEKİLLER LİSTESİ

ŞEKİL 3.3 DEĞERLENDİRME MODELİNİ BELİRLEME SÜRECİ ....................29

ŞEKİL 4.1.1 GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ .......................................................................................................42

ŞEKİL 4.1.2 DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ .......................................................................................................46

ŞEKİL 4.1.3 DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ .......................................................................................................48

ŞEKİL 4.2.1 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...............52

ŞEKİL 4.2.2 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...............54

ŞEKİL 4.2.3 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...............56

ŞEKİL 4.3.1 KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ..........................................................................60

ŞEKİL 4.3.2 KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ..........................................................................63

ŞEKİL 4.3.3 KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI........................................................65

ŞEKİL 4.4.1 OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................69

xv

ŞEKİL 4.4.2 OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................72

ŞEKİL 4.4.3 OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ..........................................................................74

ŞEKİL 4.5.1 GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK EDEBİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ .......................................................................................................77

ŞEKİL 4.5.2 DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.....................................................................80

ŞEKİL 4.5.3 DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ.....................................................................83

ŞEKİL 4.6.1 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................87

ŞEKİL 4.6.2 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK EDEBİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................90

ŞEKİL 4.6.3 EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI.........................................................................................................92

ŞEKİL 4.7.1 KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .....................96

ŞEKİL 4.7.2 KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI .....................99

ŞEKİL 4.7.3 KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...................102

ŞEKİL 4.8.1 OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI......................................................106

xvi

ŞEKİL 4.8.2 OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI......................................................108

ŞEKİL 4.8.3 OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK EDEBİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ...................110

BÖLÜM I

GİRİŞ

Bu bölümde, araştırmaya ışık tutması bakımından genel olarak müzik eğitimi

ile, ilköğretim okullarındaki önemine ve müzik öğretmenliği için piyano eğitimi ve

eşlik etkinliklerinin gerekliliğine değinilerek, eşlik eğitiminin müzik öğretmenliği

açısından önemi açıklanmaya çalışılmıştır.

Araştırmanın temel çıkış noktası olan "eşlik dersinin müzik öğretmenliği

mesleğine yönelik olması" ve eşlik dersinin müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki

tarihi gelişimine de ayrıca yer verilmiş, bu görüşler ışığında, araştırmanın amacı,

önemi, sınırlılıkları ve temel sayıltıları belirlenmiştir.

1.1 MÜZİK Müzik, ilkel toplumlardan günümüze kadar tüm yaşantımızda yer alan en

önemli faktörlerden biri olmuştur. Ayrıca müzik, toplumların ve o toplumun içinde

yaşayan bireylerin inançlarını besleyen, kültürel gelişimini ve aktarımlarını etkileyen

önemli ve yapıcı bir araçtır. Diğer bir deyişle müzik; toplumlar arasında bir bağ

kuran ve bu bağın ayakta kalmasını sağlayan hayatın vazgeçilmez unsurlarından biri

olmaktadır. Giderek, "müziksel çevre" yaklaşımında,

"...Doğal, toplumsal, kültürel çevreler birbirlerine dayalı, birbirlerini

etkileyen, birbirlerinden etkilenen, birbirleri arasında "nedensellik" ve "işlevsellik"

ilişkileri bulunan, çok yönlü, karmaşık ve birbirlerinden ayrılmaz bir bütündür. Bu

bütün içinde yer alan "müziksel çevre", insan çevresinin en anlamlı öğelerinden

biridir. Müziksel çevre, ilk bakışta kültürel çevrenin bir öğesi olarak gözükse de,

"doğa-insan-kültür" bağlamı içindeki oluşumu ve niteliği bakımlarından toplumsal

ve doğal çevrelerden soyutlanamaz" (Uçan, 1996, s: 10).

Geçmişten günümüze kadar, müziğin birçok tanımı yapılmış ve çeşitli

yönlerden incelenmiştir.

2

Oransay' a göre (1976, s: 29) müzik; "...belirli bir güzellik anlayışına göre

seçilip birleştirilmiş selenlerden oluşma bir bütündür".

Uçan' a göre ise (1996, s: 16) müzik; "...duygu, düşünce, tasarım ve

izlenimleri veya başka gereçlerin de katkısıyla belli durum, olgu ve olayları, belli bir

amaç ve yöntemle, belli bir güzellik anlayışıyla birleştirilip düzenlenmiş

uyuşumlu/uylaşımlı seslerle, estetik bir yapıda işleyip anlatan bir bütündür".

Yukarıdaki tanımların ağırlıklı olarak birleştikleri nokta; "güzellik anlayışı"

gibi estetik bir yapı olmaktadır. Müzik tüm işlevlerini bu yapı içinde

gerçekleştirmektedir denebilir.

1.2 MÜZİK EĞİTİMİ Müzik, çağlar boyunca birey ve toplumların eğitiminde de kullanılmış ve

öğrenme sürecinde önemli etkilerinin olduğu teorisi hızla gelişmiştir. Dolayısıyla

müzik, eğitimin ayrılmaz bir parçası haline gelerek, diğer alanlarda olduğu gibi bir

sistem içerisinde uygulanmaya başlanmış, özellikle çocukların dil gelişimi yanında,

zihin, psiko-motor ve duyuşsal davranışlarının gelişimine olumlu yönde sağlamış

olduğu katkılar nedeniyle etkin bir alan olarak görülmüştür.

Yönetken' e göre (2001, s: 25) "İlkokul nasıl orta ve lise eğitimine temel

oluyorsa, ilkokul müzik eğitimi de öylece orta ve lise müzik eğitimine temel olur.

İlkokulsuz orta ve lise eğitimi olamayacağı gibi, ilkokul müzik öğretim ve eğitimi

olmadan orta ve lise müzik öğretim ve eğitimi gereği gibi yapılamaz".

Bu açıdan, "Eğitim, bireyde istenilen yönde davranış değişikliği oluşturucu

nitelikteki bir süreçtir" (Tyler, 1950, s: 4).

Müzik eğitiminin, öğrencinin yetişmesinde ve gelişiminde son derece etkin

olduğu açıkça görülmektedir. Buna bağlı olarak müzik öğretmeninin de öğrencinin

yetişmesi, gelişimi ve ayrıca müziksel davranışlar kazanması açısından belirli nitelik

ve donanıma sahip olması gereği doğmaktadır. Buna göre;

"Müzik öğretmeni, öğrencide müzik eğitiminin hedefleri doğrultusunda

davranış değişiklikleri oluşturmakla yükümlüdür. Bu yükümlülük çerçevesindeki

3

görevlerinin üstünden gelebilmek için belirli niteliklere sahip olmak zorundadır. Bu

zorunluluk, müzik öğretmenliği eğitimini gerekli kılar. Çünkü, müzik öğretmenliği

nitelikleri, herhangi bir ortamda gelişigüzel etkileşimlerle değil, belirli bir ortamda

düzenli, planlı ve yöntemli etkileşimlerle kazandırılabilir. Bu da kuşkusuz, belirli bir

programı ya da okulu gerektirir" (Uçan, 1997, s: 211). Böyle bir kurumsallaşma

sürecinde;

"Müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla mesleki (profesyonel) müzik eğitimi

yapan "Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi" bölümlerinin ana hedefi; ilköğretim ve

ortaöğretime yönelik genel müzik eğitiminin hedeflerine uygun olarak başta ders içi

olmak üzere ders dışı, okul içi ve dışındaki tüm müziksel etkinlikleri verimli ve

etkili bir şekilde yürütebilecek müzik öğretmeni yetiştirmektir" (Bilgin, 1998, s: 16).

1.3 ÇALGI EĞİTİMİ Müzik öğretmeninin lisans öğrenimi boyunca aldığı çalgı eğitimi, müzik

eğitiminin hedeflerini yerine getirebilmesi için gerekli donanımı kazanmasında

büyük önem taşımaktadır. Buna göre; Çeşitli çalgı yöntem ve tekniklerinin

kazanılması, müzik öğretmenliği mesleğinde, onun daha donanımlı ve yetkin bir

öğretmen haline gelmesini sağlayacaktır.

Bu bağlamda; "Müzik öğretmenleri çalgılarını, sınıfta solfej eğitimi yaparken

yardımcı, dinleti yaparak ve şarkılara eşlik ederek de, beğeni eğitiminin bir gereği

olan bir araç olarak kullanırlar. Bu durum, müzik eğitiminde kullanılan çalgıların,

müzik eğitiminde öğretici ve estetik amaçlara göre işlevlerinin olduğunu ortaya

koymaktadır" (Bilgin, 1998, s: 20).

Bunun yanısıra, müzik öğretmeninin, okul şarkılarının öğretiminde, eşlik

yapma amacıyla çalgısını kullanması halinde, öğrencide müzik bilinci ve zevkinin

daha hızlı ortaya çıkması ve kalıcı olması açılarından çok daha etkili bir yaklaşım

izlenmiş olacaktır.

Nitelikli bir müzik eğitimi için, müzik öğretmeninin ders içinde ya da ders

dışındaki tüm etkinliklerde kullanacağı okul şarkıları, öğrencide müziksel beğeni ve

müzik yapma becerisini geliştirmede büyük önem taşımaktadır.

4

Müzik öğretmeninin öğrenciye, iyi bir kulak eğitimi ve ardından yapılacak

temel bir solfej eğitimi ile tek sesli şarkıları doğru ve tam olarak öğretmesi, çok

sesliliğe geçişte başlangıç olarak kabul edilmektedir. Ancak çok sesliliğe geçişte, tek

sese alışmış olan öğrencilerin oldukça zorlandıkları bilinmektedir. Öğrencilerin,

birden fazla sesi aynı anda temiz ve belli bir tempo içerisinde söylemeleri,

birbirlerini duymaları ile mümkün olacaktır. Bunun sağlanabilmesi için öğrenciye,

söyledikleri okul şarkısının armonik aralıkları önceden duyurulmalı ve

kavratılmalıdır.

"Entonasyonu geliştirmek için ses üretimini ve ses tekniğini geliştirmek

amacıyla, koristleri yatay ve dikey armoni çalıştırmak gerekir. Bu çok yönlü

çalışmanın sonucu; uyum içinde iyi bir tınıyla ve güzel bir sesle şarkı söyleyen bir

koro olacaktır" (Powell, 1991, s: 43).

Yönetken' e göre (2001, s: 52); "Her türlü çoksesli çalışmada en önemli

koşul, çocukların birbirini duymaları, çoksese kulak vermeleridir. Çok kere bunun

tersi yapılmaktadır. Hatta basit iki sesli bir kanonu söylerken bile, çocukların kendi

partilerinin yanısıra öteki partiyi duymamak, şaşırmamak için elleriyle kulaklarını

tıkadıkları görülür. Bunu önlemek ve kendi partilerine yabancı sesi duymalarını,

çokseslilik içinde kendi partilerini söylemelerini sağlamak gerekir. Kulağını tıkayan

çocuk, tekses içinde kalıyor demektir. Onu mutlaka çoksese yöneltmek, çoksesin

özelliğini ve güzelliğini, varlık nedenini, anlamını duyurmak, çocukları buna

inandırmak, çoksesi sevdirmek gerekir". Bu, ancak çok seslilik özelliği taşıyan bir

çalgı ile mümkün olabilir.

"Müzik eğitiminin hedefleri doğrultusunda davranış değişiklikleri oluşturma

sürecinde müzik öğretmeninin en büyük yardımcısı olan bu şarkıların öğretimi

sırasında müzik eğitiminin temelini çocuğun kendi sesi teşkil etmektedir. Fakat ses

müziğini destekleyecek, onu zenginleştirecek, çocukta çok seslilik zevkini

uyandırmaya yardımcı olacak ve seslerin tanınmasını çabuklaştıracak çalgılar da okul

müzik eğitiminin ayrılmaz unsurlarıdır" (Bilgin, 1998, s: 19).

5

Yukarıda belirlenen yaklaşım çerçevesinde piyano, müzik eğitiminden

beklenen hedeflerin gerçekleştirilmesinde son derece önemli bir eğitim çalgısı olarak

müzik öğretmeninin kullanımına verilmektedir.

Yönetken' e göre (2001, s: 69) müzik öğretmeni çalgısı olarak, "Müzik

öğretiminde araç olarak kullanılmaya en uygun ve yararlı alet piyanodur. Bu çalgıda

entonasyon zorluğu ve bozukluğu söz konusu olamaz, sabit perdelidir. Parmağın

bastığı yerden (piyanonun akordu bozuk olmamak koşuluyla) doğru ses çıkar. Aletin

ses sınırları geniştir. Hem kadın (ya da çocuk), hem erkek ve hem aletlerin seslerini

verebilen geniş ses yelpazesine sahiptir. Piyanoda her türlü ajilite (çabukluk)

mümkündür. Kısa değerde sesler kolayca çıkarılır. Armonik-polifonik karaktere

sahiptir. Çok sesli kulak eğitimine en uygun alettir. Armonik eşlik çalgısıdır. Her

çeşit çoksesli eserin reduksiyonu icra edilebilir. Koral ve orkestral eserler çalınabilir.

Büyük eserlerin analizine elverişlidir. Edebiyatı zengindir".

Yukarıdaki görüşler ışığında, müzik öğretmeninin, ders aracı olarak

piyanoyu, gerek çok sesli bir çalgı, gerekse eşlik çalgısı olarak kullanması,

piyanonun daha kaliteli bir eğitim sunmasını sağlayacak nitelik ve yapıda bir çalgı

olmasından kaynaklanmaktadır, denebilir. Ayrıca ders aracı olarak piyano

kullanılmasının verilen eğitimin içeriğini geliştireceği ve zenginleştireceği

unutulmamalıdır.

Piyanonun çok seslilik özelliği, okul şarkılarının öğretimini daha zevkli ve

etkili hale getireceği gibi, müzik öğretmeni için de daha kısa sürede daha iyi bir

eğitim olanağı sağlaması nedeniyle de, diğer çalgılara göre öncelik taşımaktadır.

Diğer yönden piyano; ses sınırlarının genişliği sayesinde tüm parçaların öğretiminde

etkin bir rol oynamakta, sesinin gürlüğü ve bu yolla şarkı öğretiminde kurduğu

hakimiyet bakımından müzik öğretmeni için etkili bir eşlik çalgısı hatta en ideal sınıf

çalgısı niteliği kazanmaktadır.

Belirlenen kapsamda;

"Piyano; müzik eğitimcisinin elinde bir eğitim (veya sınıf) çalgısı olarak etkili

bir şekilde kullanıldığında öğrencilere aşağıdaki müziksel davranışlar kazandırmada

önemli rol oynar.

6

1. Temel müzik bilgileri ve becerileri kazandırma amacıyla; Seslerin belletilmesi

ve birbirleriyle olan ilişkilerinin kavratılmasında, seslerin belli kurallar

çerçevesinde oluşturduğu dizi, akor, arpej, modalite, tonalite vb. müziksel

kavramların öğretilmesinde, müziksel işitme, müziksel bellek ve müziksel

dikkat ile müzik tasarlama-doğaçlama ve yaratma yeteneklerinin

geliştirilmesinde önemli bir öğretmen çalgısıdır.

2. Öğrencilerin seslerini eğitmek amacıyla; Ses alıştırmalarının çalışılmasında,

okul şarkılarının öğretilmesinde, şarkılara eşlik yapılmasında, öğrencilerin

sesine pes ya da tiz gelen şarkıların başka tona/makama transpoze (aktarım)

edilerek seslendirilmesinde, koro çalışmaları için koro partileri ve koro

partitürlerinin indirgenerek çalınmasında piyano etkili bir çalgıdır.

3. Öğrencileri müzik tür, çeşit ve biçimleri hakkında bilgilendirmek amacıyla;

Müzik tarihinin çeşitli dönemlerine ilişkin müzik tür ve çeşitlerinden örnekler

sunmada, Türkiye' de yaşayan müzik tür ve çeşitlerine ilişkin örnekler çalmada,

öğrencilere öğretilen şarkıların çözümlemesinin yapılmasında piyano etkili bir

eşlik, dinleti çalgısı ve eğitim aracıdır.

4. Öğrencilere müzik dinleme zevki ve alışkanlığı ile müziksel beğeni kazandırma

ve geliştirme (zevk eğitimi) amacıyla; öğrencilerin istekleri ve beklentileri

doğrultusunda yeri geldikçe pop, caz, blues, folk, rock, bando, mehter, dini,

Türk halk, Türk sanat müziklerinin uygun örneklerini daha çekici ve etkili

kılabilen bir çalgıdır.

5. Öğrencilerle yapılan eğitici çalışmalarda (örneğin, eğitsel kol çalışmaları,

törenler, kutlamalar, konserler vb. etkinliklerde); öğrencilerin solo, koro ve çalgı

gruplarına yönelik parçalarının eşliklerini; gösteri ve dans gruplarının

müziklerini, öğrencilerin sergiledikleri şiir, toplu konuşma koroları, piyes,

tiyatro vb. etkinliklerin fon müziklerini çalmak gibi kaçınılmaz bir görevi yerine

getirmede, piyano temelde vazgeçilmez bir çalgıdır.

6. İlgili ve istekli öğrencilere piyano ve benzeri (klavyeli) çalgıların öğretimi

yapılarak, onların müziği daha iyi anlamalarına, müzikle daha içten bağ

kurmalarına, öğrencilerin kassal gelişmelerine, kendilerini gerçekleştirmelerine,

7

çevreleriyle müziksel iletişim kurma gücü kazanmalarına katkıda bulunulabilir"

(Özen, 1998, s: 29-30).

Yukarıda da belirlendiği gibi, müzik öğretmeni adayının öğrenimi boyunca

piyano derslerinde yüksek seviyede eserler çalmasının yanısıra, pratiğe yönelik

çalışmalarda da bulunması gerekli görülmektedir. Böylece; Türk ve Dünya

bestecilerinin eserleri ve eğitim müziğinden örnekler sunulması, ihtiyaç

duyulduğunda öğrenme ve öğretme tekniklerinin uygulanması, müzik

öğretmenliğinde piyanonun kullanım alanlarını kapsamaktadır.

Ayrıca piyano eğitiminin bir uygulama alanı olan eşlik derslerinde, okul

müziğindeki çeşitli ses ve çalgı eserlerine yazılmış eşlik partisyonlarını çalma ya da

doğaçlama eşlik yapabilme ve zevk eğitim amacıyla da nitelikli güncel ve popüler

örnekler sunulması, iyi bir müzik eğitimi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu

nedenle; piyano eğitimi, müzik öğretmeni yetiştirme sürecini her aşamada

etkilemektedir. Bunlara ek olarak; piyano eğitimi, müzik öğretmenliği lisans

programında yer almakta olan, armoni ve kontrpuan gibi temel konuları da içeren

müzik teorisi ve işitme eğitimi dersinde de destekleyici bir niteliğe sahiptir. Piyanoyu

kullanabilme ve yararlanma düzeyi ne kadar yüksek ve kaliteli olursa, elde edilecek

başarı da o kadar yüksek olacaktır. Aynı zamanda, söz konusu derslerdeki eğitimin

kapsamının genişliği de piyano eğitiminin verimliliğini o kadar arttıracaktır.

1.4 EŞLİK ve EŞLİK EĞİTİMİ Eşlik dersi, piyano eğitimiyle birlikte, müzik teorisi ve işitme dersinde

kazanılan teorik bilgileri kaynaştırarak okul şarkılarına doğaçlama ya da yazılı olan

eşlik partisyonlarını çalmaya yönelik olarak programlanmıştır.

Bulut' a göre (2004, s: 199-200-210); piyanonun müzik eğitimi anabilim

dallarında zorunlu ders olarak okutulması ve bu kurumlardaki piyano eğitiminin ders

tanımında yer alan ve özellikle dikkat çekilmesi gereken piyano eğitimi ve öğretimi,

müzik öğretmenliği programının temelini oluşturur ifadesi, bu çalgının müzik

öğretmeni tarafından, okul müzik eğitiminde etkin ve verimli bir şekilde

kullanılmasının gerekli ve önemli olduğunu göstermektedir. Buna göre; müzik

8

öğretmeni yetiştiren kurumlardaki piyano eğitiminin içeriğinde, okul şarkılarına eşlik

yapabilme becerisini geliştirmeye yönelik çalışmaların daha çok yer alması gereği

ortaya çıkmaktadır.

Müzik öğretmenliği yetiştirme programlarında piyanonun temel çalgı olması

görüşü, müzik öğretmeninin etkili bir şekilde eşlik yapma becerisi kazanması önemi

ve gerekliliği nedeniyle savunulmaktadır. Dolayısıyla eşlik yapabilme, piyanoyu iyi

derecede çalabilmenin ötesinde, piyano, armoni, kontrpuan ve müzik kuramları gibi

derslerden kazanılan donanımla harmanlanmasıyla müzik öğretmenliği açısından

daha fonksiyonel bir nitelik kazanmıştır.

Bu amaçla müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda piyano dersinin dışında

eşlik dersi uygulanmaya başlanmış ve bu amaca yönelik olarak yürütülmeye

çalışılmıştır. Ancak, uzun yıllar boyunca bu dersin, diğer çalgılara korrepetisyon

olarak mı, yoksa okul müziği eşliği içeriği ile mi uygulandığı konusunda çelişkiler

gündeme gelmiştir.

1997-1998 öğretim yılından itibaren uygulanmaya konulan Müzik

Öğretmenliği Lisans programında yer alan tanımına göre eşlik dersi; "...piyano ve

diğer çalgılar için okul müziğindeki çeşitli ses ve çalgı eserlerine yazılmış eşlik

müziklerini çalma ya da doğaçlama eşlik çalışmalarını kapsar" şeklinde belirtilmiştir

(YÖK, 1998).

Eşlik, kelime anlamı olarak, insan sesi ya da çalgı için yazılmış bir eserde,

asıl sesi desteklemek amacıyla eşlik eden ses ya da sesler şeklinde ifade edilmektedir

(Say, 2002, s: 249).

Yine Say' a göre (2002, s: 186) eşlik; "Bir eserde esas sesi destekleyen parti

ya da partiler, ses müziği veya çalgı müziğinde bir eserin armonik niteliğini ortaya

çıkaran, ona içerik ve derinlik kazandıran müzikal birliktelik olarak

açıklanmaktadır".

Bilgin' e göre (1998, s: 29) ise eşlik; "Bir kompozisyonun ana melodisine ya

da ses partisine dayanak oluşturması ya da onu ön plana çıkarması amaçlanan

yardımcı parti ya da partiler olarak tanımlanmaktadır".

9

Tarihsel süreç içerisinde müzik, ilk çağlarda tamamen dinsel duygularla

yapılıyordu. Ancak gelişen uygarlıklarla birlikte estetik bir amaç ve bilinçle, bir sanat

olma yönünde ilerleyerek günümüze kadar ulaşmıştır. Bu bağlamda; özellikle ilk çağ

uygarlıklarında, dans ve ritm duygusunun gelişmesiyle birlikte söylenen şarkılar,

birer eşlik niteliği kazanmış, daha sonraları giderek şarkılara eşlik yapmak amacıyla

çeşitli enstrumanlar geliştirilmiştir.

"...Dans hem duruşlar, hem de melodi ile güzelliği ifade ederek bir sanat

halini mabette aldı; çünkü, cezbe içinde canlanıp coşan okuyucularla dansçılar orada

en iyi şekilde kaynaşabiliyorlardı. Eski kavimler, Yunaniler, Mısırlılar, İbraniler de

dans sanatına mukaddes nazarıyle bakmışlardır.

Bu hal bu sanatın eğlencelere ve halk bayramlarına yardım etmesine hiç bir

veçhile mani olmuyordu. Ritimi belirtmek üzere sesli danslara bazan el

şaklatmalarıyle refakat edildiği olurdu, sonradan çalgılarla eşlik edildi.

İnsanlar kendi seslerinin perdelerini hususî surette imal olunmuş bir takım

cisimlerle taklit etmek istediler ki musiki aletleri işte bu tecrübelerden doğmuştur.

Fakat böyle iptidaî çalgılar uzun zamanlar için bilhassa sesi olanlara eşlik etmeğe

yaramıştır" (Gabeaud, çev. M.R. Gazimihal, 1940, s: 11).

Görülüyor ki eşlik, ilk çağlardan günümüze kadar müzik sanatının

gelişiminde temel bir öğe olmuştur. Nitekim Rönesans ve özellikle Barok Çağ' dan

itibaren, ses ve çalgı müziğinin biçimlendirilmesiyle, gerek çalgıların çalgılara,

gerekse çalgıların çeşitli ses eserlerine eşlik etmeleri, eşliğin önemini daha da

arttırmış ve eşlik, opera sanatının doğuşuyla birlikte doruğa ulaşmıştır. Bununla

birlikte pekçok orkestral eserde, orkestra partilerinin, solo çalgılara eşlik yapma

konumunda yer aldığı görülmektedir.

"A. France' a göre; <Yunanlılar halka hitabettikleri zaman, denildiğine göre,

sözlerine bir fılavta çalıcısını eşlik ettiriyorlardı.> Rivayet eğer doğru ise bu ifadede

reçitatife eşliketmek yeniliğinin ilhamını görmek yanlış olmaz. XVI. yüzyıl sonu

Floransa Akademicilerinin böyle bir daha eski rivayetten reçitatife eşliketmek

düşüncesini edinmiş olmaları gerekir" (çev. M.R. Gazimihal, 1961, s: 85).

10

Türk müziğinde de eşlik önemli bir yer tutmuştur. Osmanlı İmparatorluğu

döneminde özellikle mehter takımlarında eşlik yapmak amacıyla zil ve davulların

bulunduğu bilinmektedir. Ayrıca boruların, çalan ezgiye eşlik yapmak amacıyla,

tıpkı batı müziğinde Barok ve Erken Klasik dönemlerindeki eserlerde görüldüğü gibi

bas tutarak eşlik yapma özelliğinin olduğu da gözden kaçırılmamalıdır.

"...henüz 17nci asırda, mehterhaneleri-hem de bir nevi basso tutarak çalan

boruları ve en velveleli halleriyle dinlemeğe İstanbullular alışıktırlar" (M.R.

Gazimihal, 1939, s: 18).

Osmanlı İmparatorluğu döneminde mehter müziği, bir sanat kolu olarak

yüzyıllarca varlığını sürdürmüş ve batı ile etkileşmede önemli aracılardan biri

olmuştur. 1826 yılında kaldırılan "Yeniçeri Ordusu" ile birlikte Mehterhane de

kapatılmış ve Sultan II. Mahmut' un girişimleriyle yeni bir askeri musiki sistemi

geliştirme amacıyla İtalya' dan çeşitli müzisyenler getirtilerek 1827 yılında Muzıka-i

Humayun kurulmuştur. Böylelikle çok sesli Batı müziğine geçişin ilk adımları da bu

yolla atılmaya çalışılmıştır.

Çok sesli müziğin en temel özelliği olan, birlikte çalma ve söylemenin

yanısıra eşlik etme veya eşlik yapma durumunun da kaçınılmaz bir şekilde ortaya

çıktığı ve özellikle Muzıka-i Humayun' la birlikte Türk müzik tarihinde yerini aldığı

söylenebilir.

Eğitim sistemi açısından lise ve orta okullara müzik öğretmeni yetiştirmek

amacıyla Türkiye' nin ilk kurumu "Musiki Muallim Mektebi", 1 Kasım 1924' te

kurulmuştur.

29 Temmuz 1925 tarihli talimatnameye göre okul, ilkokuldan sonra bir yıl

hazırlık ve daha sonra da dört yıllık bir eğitim sürecini kapsamaktadır. Beş yıllık

sürede yapılan eğitimin, hazırlık sınıfından sonraki ilk üç yılı teorik, son bir yılı ise

uygulamaya yöneliktir. 1931' den sonra eğitim süresi altı yıla çıkarılmış ve Musiki

Muallim Mektebi, 1934 yılında kabul edilen 2541 sayılı kanun ile kurulan "Milli

Musiki ve Temsil Akademisi" ne dahil edilmiştir (Şentürk, 1999, s: 279).

"Milli Musiki ve Temsil Akademisi" nin amaçları;

11

a)Memlekette ilmi esaslar dahilinde milli musikiyi işlemek, yükseltmek ve

yaymak,

b)Sahne temsilinin her şubesinde ehliyetli unsurlar yetiştirmek,

c)Musiki Muallimi yetiştirmek

şeklinde sıralanmaktaydı. Ve;

1. Musiki Muallim Mektebi

2.Riyaseti Cumhur Filarmonik Orkestrası

3.Temsil Şubesi

olarak üç kuruma ayrılmaktaydı (Şentürk, 1999, s: 280).

Musiki Muallim Mektebi' nin kuruluşundan, 1998 yılına kadarki uygulanan

programlara göre, eşlik eğitiminin büyük ölçüde piyano ve müzik teorisi (armoni ve

kontrpuan) derslerine bırakılmakta olduğu görülmektedir. Buna göre; eşlik eğitimi

sözü edilen programlarda şöyle yer almaktadır:

Kuruluşundan 1936 yılına kadarki öğretim yıllarında eşlik dersinin, 6. sınıfta

"Akompanyeman dö Piyano" adıyla verilmekte olduğu görülmektedir (Öztürk, 1996,

s: 197-198). (EK 4a)

1937/1938-1968/1969 öğretim yılları arasında uygulanan Gazi Orta

Öğretmen Okulu ve Terbiye Enstitüsü Müzik Şubesi Müfredat Programı' nda eşlik,

ders olarak açılmamış ancak piyano dersinin içeriğinde yer almıştır. Bu programa

göre piyano dersinde özellikle 2. sınıf için sıralanan amaçlardan biri de "piyano için

yazılmış okul ve halk şarkılarına ve korolara eşlik edebilme" olarak belirlenmiştir

(Uçan, 1982, s: 187-191). (EK 4b)

1969/1970-1977/1978 öğretim yılları arasında uygulanan Gazi Eğitim

Enstitüsü Müzik Bölümü Programı' nda ise eşlik dersinin yer aldığı görülmektedir.

Ancak programda, her sınıfta haftada bir saat olarak açılan bu ders, araştırmada sözü

edilen amaçlara göre değil, şan ve çalgı derslerinde hazırlanan eserler için yapılan

korrepetisyon çalışmaları olarak uygulanmıştır. Buna karşın, bu programda eşlik,

yine müzik teorisi (armoni ve kontpuan) ve piyano derslerinin içeriğinde belirlenen

12

amaçlar dahilinde yürütülmüştür (Uçan, 1982, s: 173-176-181-182-184). (EK 4c)

(Milli Eğitim Bakanlığı, Tebliğler Dergisi, 1970, s: 232-233-234-235). (EK 4d)

1978/1979-1981/1982 öğretim yılları arasında uygulanan Gazi Yüksek

Öğretmen Okulu Müzik Bölümü Programı' nda ise eşlik dersinin 4. sınıf 1. yarıyılda

açıldığı görülmektedir. "Çalgıya Eşlik" başlığı altında açılan bu derste eşlik yapmaya

ilişkin temel davranışlar ve uygulamaların dört yıllık bir eğitim süreci içerisinde

yalnızca bir dönemde yer aldığı gözlenmektedir (Uçan, 1982, s: 158-159-160-171).

(EK 4e)

1997/1998 öğretim yılından itibaren uygulanmakta olan Müzik Öğretmenliği

Lisans Programı' nda ise eşlik dersi 3. sınıf 1. yarıyılda yer almaktadır. Daha önceki

programlarda olduğu gibi bu programda da tüm eşlik yapabilme davranışlarını

kazandırabilmede, bir dönem yeterli kabul edilmiştir (YÖK, 1998). (EK 4f)

Programın uygulamaya konduğu 1997/1998 öğretim yılından bu yana eşlik

dersi, Türkiye' deki Müzik Eğitimi Anabilim Dalları' nın büyük çoğunluğunda, ilk

yıllarda ya hiç açılmamış ya da genellikle öğrencilerin bireysel çalgı derslerinde

aldıkları alan çalgılarında seslendirdikleri eserlere yazılmış eşlikleri çalmaya yönelik

olarak uygulanmıştır yani, korrepetisyon dersi olarak işlenmiştir.

Uz (1999, s: 258-260), Yüksek Öğretim Kurulu' nun hazırladığı bu programa

yönelik eleştirilerini dile getirmiş, müzik öğretmenlerinin, çalgıları genellikle ya okul

müziğine eşlik, ya da destek için kullandıklarından yola çıkarak eşlik dersine daha

fazla saat ayrılması gerektiğini ve lisans programında yer alan sözkonusu dersin

Eşlik (Korrepetisyon) adıyla ve saatıyla işlevsel olmadığını savunmuş, eşlik dersinin,

ya piyano dersinin içinde ya da "Okul Müziği Eşliği" adıyla verilmesi gerektiğini

önermiştir.

Bugünkü duruma bakıldığında, Türkiye' deki Eğitim Fakültelerine bağlı 22

Müzik Eğitimi Anabilim Dalı' nın tamamında, eşlik dersinin açılmış olduğu ve

çoğunluğunda Yüksek Öğretim Kurulu' nun çerçeve programında belirtilen ders

tanımına göre eğitim verildiği gözlenmektedir. Ancak bu anabilim dallarının pek

çoğunun eşlik dersine ilişkin ayrıca bir programının bulunmadığı ve dersin ağırlıklı

13

olarak piyano ve müzik teorisi-işitme dersleri öğretim elemanlarına bırakıldığı

gözlenmektedir.

Kısaca; eşlik dersinin eğitimi ve öğretimine yönelik günümüzde herhangi bir

çalışma bulunmamakta ve Türkiye' deki Müzik Eğitimi Anabilim Dalları' nda eşlik

öğrenme ve öğretme niteliğini arttırma amacıyla bir "Eşlik Dersi Öğretim Üyeliği"

programının açılması gereği doğmaktadır.

Bilindiği gibi müzik eğitiminin "Genel Müzik Eğitimi", "Özengen Müzik

Eğitimi", ve "Mesleki Müzik Eğitimi" olmak üzere üç ana türü vardır (Uçan, 1997, s:

30). Birey üzerinde müzikte hedeflenen davranış değişikliklerinin gerçekleştirilmesi,

kültürel ve sosyal açılardan ulusal müzik kültürü ve müzik zevkinin kazanılması

bakımından "Genel Müzik Eğitimi" son derece önemlidir.

"Genel müzik eğitimi, aslında, her düzeyde, her yaşta herkes için gereklidir,

zorunludur ya da zorunlu olmak durumundadır. Çünkü müzik, her düzeyde herkese

kazandırılması esas olan "asgari ortak-genel kültür" ün başta gelen ayrılmaz

öğelerinden biridir" (Uçan, 1997, s: 31).

Genel müzik eğitimi, okul öncesi, ilköğretim ve seçmeli olarak lise ve yüksek

öğretim kurumlarında verilmekte ve öğrencide, müzikal anlamda işitmenin

sağlanması, söyleme-çalma becerilerinin ve ritim duygusunun geliştirilmesi

açılarından son derece önemlidir.

"Müzik eğitiminin genel kapsamını davranışsal ve içeriksel olmak üzere iki

açıdan ele alabiliriz.

Davranışsal açıdan ele alındığında, müzik eğitimi, temelde şunları kapsar:

• Müziksel işitme-okuma-yazma eğitimi

• Şarkı söyleme eğitimi

• Çalgı çalma eğitimi

• Müzik dinleme eğitimi

• Müziksel yaratma eğitimi

• Müziksel bilgilenme eğitimi

14

• Müziksel beğeni geliştirme eğitimi

• Müziksel kişilik kazanma eğitimi

• Müziksel duyarlılığı arttırma eğitimi

• Müziksel iletişim ve etkileşimde bulunma eğitimi

• Müzikten yararlanma eğitimi

İçeriksel açıdan ele alındığında ise, müzik eğitimi, temelde şunları kapsar:

• Müziksel işitim (kulak) eğitimi

• Ses eğitimi

• Çalgı eğitimi

• Müziksel devinim ve ritim (tartım) eğitimi

• Müzik bilgisi eğitimi

• Yaratıcılık eğitimi

• Beğeni eğitimi

• Müziksel kişilik eğitimi

• Müziksel duyarlılık eğitimi

• Müziksel iletişim ve etkileşim eğitimi

• Müziksel kullanım ve yararlanım eğitimi" (Uçan, 1997, s: 14-15).

Bu açıdan bakıldığında, bu davranışların gerçekleştirilmesinde müzik

öğretmeninin gereken donanıma sahip olmasının önemi daha da artmaktadır.

Özellikle ders içi-ders dışı ve tüm okul içi-okul dışı etkinliklerde, müzik eğitiminin

bu temel davranışlarının kazandırılması, eşlik yardımı ve yoluyla daha etkili

olacaktır.

"Piyanosuyla okul müziklerine eşlik edebilen, bizzat kendisi çalarak müzik

dinletme gibi etkinliklerde bulunan öğretmen, dersini zevkle izlenir hale getirdiği

15

gibi, öğrenciye de beğeni kazandırmış olacaktır" (Ercan, 1990, s: 31). Başka bir

deyişle; "Öğrenciler, öğretmenin içten olduğunu ve onlara inandığını bilirlerse,

istenilen her türlü çalışmayı yapacaklardır" (Sally, 1988, s: 35).

1994 yılında hazırlanıp Milli Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanan, 1995-

1996 eğitim-öğretim yılından itibaren uygulanmaya başlanan ve 2005 Eylül ayından

itibaren yeniden düzenlenen "İlköğretim Kurumları Müzik Dersi Öğretim Programı"

na göre (EK 5) genel müzik eğitimi çerçevesinde, tüm öğrencilerin, müzik kültürü ve

müzik bilinci kazanmalarına yönelik bir müzik repertuarı esas alınmıştır.

"Öğrencide müzik sevgisi ve yeteneğini geliştirmek, onları sanat anlayışına

ulaştırmak her öğrenciyi ilgi ve yeteneğine göre şarkı söylemeye, bir müzik aleti

çalmaya, müzik eserlerini dinlemeye ve müzik yapmaya isteklendirmek ve de

onlarda müzik duygu ve düşüncesini kazandırıp geliştirmek, öğrencinin müzik bilgisi

ve becerilerini elde etmesine yardımcı olmak. Müzik çalışmaları yoluyla öğrencilerin

Atatürk İnkılaplarına ve Türk Milliyetçiliğine bağlı, Türk milletinin milli, ahlaki,

insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen koruyan ve geliştiren, ailesini,

vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan yurttaşlar olarak yetişmelerine

ve milli birliğin gelişmesine yardım etmek. Evrensel müzik çalışmaları yanında

"Türk Halk Müziği", "Türk Sanat Müziği" ve "Modern Çağdaş Türk Müziğinin"

tanıtılmasını, sevdirilmesini ve geliştirilmesini sağlamak ve müzik aracılığı ile

milletler ailesi içinde yakınlık ve dostluk duygularını pekiştirmek okul müzik

eğitiminin (genel müzik eğitiminin) esas ve temel ilkeleridir" (Sezginer, 1990, s:

220).

"İlköğretim Kurumları Müzik Dersi Öğretim Programı" nda yer alan üniteler,

müzikte ses, hız, gürlük, vuruş, ritim, ölçü, ezgi, biçim, tür, anlatım, dizi, ton ve

makam şeklinde sıralanmakta ve araç olarak seçilen ilköğretim müzik dersi

kitaplarında da bu çerçevedeki okul müzikleri yer almaktadır.

Okul müziği kapsamındaki şarkılar, ilköğretim çağı öğrencilerinin ses

sınırlarını aşmayacak şekilde düzenlenmiş ve onların ilgi ve beğenileri dikkate

alınarak hazırlanmıştır. Ayrıca bu şarkılarda öğretimin sağlanması için öğrencilerde

gereken müziksel yeteneğin var olduğu düşüncesi ile hareket edilmiştir.

16

İlköğretim müzik dersi kitaplarındaki bu şarkılar aktarma, öykünme, halk

türküleri, özgün Türk okul şarkıları, popüler şarkılar (yerli-yabancı) (Bilgin, 1998, s:

18-19), ayrıca oyun müzikleri (sayışma, tekerleme ve ninni) ve marşlar olarak yer

almaktadır.

Müzik öğretmeninin sözkonusu okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini

çalabilmesi ya da doğaçlama yoluyla eşlik yapabilmesi ve yapılan eşliğin etkin

olması açısından, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik dersinin "İlköğretim

Kurumları Müzik Dersi Öğretim Programı" na yönelik olarak işlenmesi son derece

önem kazanmaktadır.

Buna göre; müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda yapılan eşlik dersinin

işlevsellik kazanması bakımından; ezgilerde fonksiyonların belirlenmesi, eşlik

yapılacak parçanın analizi ile armonisinin oluşturulması, şarkının eşliğinin

yapılandırılması ve yapılan eşliğin müzikalitesinin sağlanmasında gereken teknik

kuralların okul şarkıları dikkate alınarak uygulanması zorunluluğu ortaya

çıkmaktadır.

Yukarıda yapılmaya çalışılan açıklamalar doğrultusunda eşlik dersinin

içeriğinde yer alması gereken temel yaklaşımlar;

1. Okul şarkılarını öğrenme ve öğretme tekniklerinin ve okul müziğine yönelik

eşlikleme ile ilgili besteleme tekniklerini içeren armoni, kontrpuan ve piyano

bilgisinin, dersin içeriğinde yer alması,

2. Müzik öğretmeni adaylarının, okul müziğindeki çeşitli ses ve çalgı eserleri

için yazılı eşlik müziklerini çalabilmesi,

3. Müzik öğretmeni adaylarının, okul müziğindeki çeşitli ses ve çalgı eserlerine

doğaçlama eşlik yapabilme davranışının kazandırılması,

4. Derste kullanılan metotların eşlik yapabilme bilgi ve becerisini geliştirmesi

açısından müzik öğretmenliğine yönelik olması,

5. Derste araç olarak seçilen eserlerin okul müziği ile ilişkili kılınması,

şeklinde sıralanabilir.

17

Bütün bu yaklaşımlar dahilinde, eşlik dersinde kazanılan davranışların ders

içi, ders dışı ve genel çerçevede müzik öğretmenliğinde kullanılması istenen ve

beklenen bir durumdur. Ancak eşlik dersinde kazanılan bilgi ve becerilerin müzik

öğretmenleri tarafından okul şarkılarına tüm yönleriyle eşlik yapabilmede ne ölçüde

kullanılabildiği büyük önem taşımaktadır.

1.5 PROBLEM DURUMU Problemin tanımlanması aşamasında yukarıda açıklandığı gibi eşlik dersinin

müzik öğretmenliği formasyonu açısından müzik öğretmeni yetiştirmede sağladığı

katkının önemi büyüktür. Bu durum, Yüksek Öğretim Kurulu' nun çerçeve

programında belirtilen, Müzik Eğitimi Anabilim Dalları' nda üçüncü sınıf birinci

dönemde uygulanmakta olan eşlik dersinin ve bu dersin eğitim sürecinin, müzik

öğretmenliği mesleğine olumlu yönde yansıyıp yansımadığı tartışmalarını gündeme

getirmektedir.

Bu doğrultuda müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda uygulanan eşlik

dersinin müzik öğretmenliği mesleğinde ne ölçüde kullanılabildiği konusu problem

durumu olarak ele alınmıştır. Buna göre problem cümlesi "Müzik öğretmeni

yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına eşlik

yapabilmedeki becerilerini geliştirme amacına yeterince hizmet etmekte midir?"

olarak belirlenmiştir.

1.6 AMAÇ

Bu araştırmada, müzik öğretmenlerinin, müzik eğitimi anabilim dalları' ndaki

eşlik öğretimine ve eşlik yapabilmedeki yeterliklerine ilişkin görüşleri alınarak,

sözkonusu anabilim dalları' nda eğitimi verilen eşlik dersinin uygulamadaki

görünümüne göre öngörülen eşlik davranışlarını gerçekleştirmeleri bakımından genel

bir değerlendirmesini yapmak amaçlanmıştır.

Bu genel amaca göre aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır.

18

İlköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan müzik öğretmenlerinin, müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini; Genel Eşlik Davranışları,

Ders İçi Eşlik Davranışları, Ders Dışı Eşlik Davranışları açılarından;

1. Uygulama sürecindeki değerlendirmeleri nasıldır?

2. Eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, lisans

eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri alıp-almama durumları açısından, anlamlı

bir farklılık göstermekte midir?

3. Eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, kıdemlerine

göre, anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

4. Eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, okullarında

piyano ya da elektronik org bulunup-bulunmama durumları açısından anlamlı bir

farklılık göstermekte midir?

5. Okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri nasıldır?

6. Okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine ilişkin görüşleri, lisans

eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri alıp-almama durumları açısından anlamlı

bir farklılık göstermekte midir?

7. Okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine ilişkin görüşleri kıdemlerine

göre, anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

8. Okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine ilişkin görüşleri, okullarında

piyano ya da elektronik org bulunup-bulunmama durumları açısından anlamlı bir

farklılık göstermekte midir?

1.7 ÖNEM Bu araştırma, ilk ve orta öğretim okullarının müzik öğretim programlarında

amaçlanan ders içi ve ders dışı müzik etkinliklerinde kullanılan klavyeli çalgıların

(piyano ve elektronik org) eşlik için etkin bir şekilde kullanılmasına yönelik bir

yaklaşım sağlaması, ayrıca eşlik dersi eğitim programlarının geliştirilmesine ışık

tutması bakımından önemlidir.

19

1.8 SAYILTILAR Araştırma;

1. Türkiye’deki müzik öğretmeni yetiştiren kurumların eşlik dersi programını

aynı amaç ve hedeflere yönelik olarak uyguladıkları,

2. Seçilen araştırma yönteminin, araştırmanın amacına, konusuna ve problem

çözümüne uygun olduğu,

3. Veri toplama aracı olarak kullanılan anket ve yapılandırılmış (formal)

görüşme formlarının geçerli ve güvenirli olduğu,

4. Ankete verilen cevapların gerçek durumu yansıttığı,

5. Müzik derslerinde eşlik yapma aracı olarak kullanılan piyano ve elektronik

org’un kullanılan özelliklerinin benzer olduğu,

temel sayıltılarına dayandırılmıştır.

1.6 KAPSAM VE SINIRLILIKLAR Araştırma kapsam bakımından;

1. Müzik eğitimi anabilim dalları’ndaki eşlik eğitimi programları ile,

2. Eşlikleme çalgıları olarak, piyano ve elektronik org ile,

3. Kurumlar olarak, Ankara ilindeki ilköğretim, lise ve dengi okullar ile,

4. Görüşüne başvurulacak müzik öğretmenleri olarak, 2005-2006 öğretim yılında

Ankara ilindeki resmi okullarda görevli olan müzik öğretmenleri arasından

tesadüfi yaklaşımla seçilen örneklem grubu ile,

5. Süre olarak, doktora programında yer alan süre ile,

sınırlı tutulmuştur.

20

BÖLÜM II

İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Bu bölümde konuyla ilgili yapılan araştırmaların tanıtımı yapılmıştır.

Konuyla ilgili olarak 1992-2003 yılları arasında yapılan 1 yüksek lisans, 4 doktora

tezine ve 1 adet özgün çalışmaya ulaşılmıştır.

Araştırmayla ilgili çalışmalar arasında, Erdal TUĞCULAR' ın 1992 yılında

Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü' nde yapmış olduğu "Türkiye' de Müzik

Öğretmenlerinin Müzik Eğitimi Bölümlerinde Aldıkları Çalgı Eğitiminin Müzik

Öğretmenliklerine Yansıması" adlı yüksek lisans tezi bulunmaktadır. Araştırmada;

Türkiye' de müzik öğretmenlerinin, Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi Bölümlerinde

aldıkları çalgı eğitiminin, mesleklerine nasıl ve ne ölçüde yansıdığı, program analizi

ve öğretmen görüşlerine dayalı olarak ortaya konmuştur. Araştırmacı tarafından;

müzik dersinde bazı çalgıların ya hiç kullanılmadığı, ya da çok az kullanıldığı,

eğitimi alınmayan bazı çalgıların kullanıldığı, bu bakımdan verilen çalgı eğitiminin,

bazı çalgılar dışında yeterince işlevsel olmadığı tespit edilmiştir. Araştırmacının,

"müzik öğretmenliği yetiştirme programlarında piyano, temel çalgı olmalıdır"

görüşüne karşın, sınıfta kullanılan çalgıların, çoğunlukla org ve blokflüt olduğu

ortaya konmuş ve ana çalgılarını müzik dersinde kullanan müzik öğretmenlerinin

oranı %32 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak; müzik eğitimi bölümlerindeki çalgı

eğitiminin, müzik öğretmenliği mesleğine yansıdığı ancak istenilen düzeyde

olmadığı görüşü ortaya konmuştur. Araştırmacı son olarak; müzik öğretmenliği

bölümlerinde öğretmenlerin nasıl yetiştirileceği ve nasıl bir donanım

kazandırılacağının daha gerçekçi bir biçimde saptanması gereğini ortaya koymuş,

çalgı tür ve çeşitlerinin yeniden belirlenerek gitarın bütün müzik öğretmenlerine

öğretilmesi ve org eğitimine daha fazla önem verilmesi yönünde önerilerde

bulunmuştur (Tuğcular, 1992, s: 44-47).

Mansur ÖZEN tarafından hazırlanan bir doktora tezi de 1998 yılında Gazi

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü'nde yapılan, "Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim

21

Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü Son Sınıf Öğrencilerinin Piyanoyu Müzik

Öğretmenliği Gerekleri Doğrultusunda Kullanma Becerileri" başlıklı araştırmadır.

Araştırmada müzik öğretmeni adaylarının piyanoyu kullanmadaki yeterlikleri ve bu

yeterliklerin önemlilik dereceleri tespit edilmiştir. Bunun belirlenmesi için;

1. Müzik öğretmeni adaylarının öğrencilere temel müzik bilgileri ve becerileri

kazandırmada piyanoyu kullanabilme ve piyanodan yararlanabilme,

2. Adayların öğrencilerin seslerinin eğitiminde ve okul şarkılarının öğretiminde

piyanoyu kullanabilme,

3. Öğrencileri müziğin çeşitli dönemlerine ilişkin tür, çeşit ve biçimleri

hakkında bilgilendirmede piyanoyu kullanabilme,

4. Adayların, öğrencilere müzik dinleme zevki ve alışkanlığı ile müziksel

beğeni kazandırma ve geliştirmede piyanoyu kullanabilme,

5. Adayların, öğrencilerle yapılan eğitici çalışmalarda (eğitsel kol, törenler,

kutlamalar, konserler vb. etkinlikler) piyanoyu kullanabilme,

6. Adayların, başlangıç (temel) düzeyinde piyano öğretimi yapabilme,

şeklinde 6 amaç sıralanmış ve elde edilen bulgulardan ortaya çıkan sonuçlar bu

amaçlar esas alınarak yorumlanmıştır. Araştırmanın sonunda araştırmacı; sözü edilen

6 amaç için; öğrencilerin piyanoyu mesleki yaşamlarında temel ve işlevsel

davranışların kazandırılması yönünde, diğer derslerle piyano dersi arasında daha

fazla ilişkinin sağlanması, müzik öğretmenlerinin, öğrencilerin eğitiminde

uygulanması gereken okul müziği, koro ve ses eğitimine yönelik olarak piyanonun

kullanılmasına ilişkin davranışların kazandırılması, öğrencilere ulusal ve uluslararası

müzik tür ve çeşitlerinin tanıtımında piyanodan yararlanma davranışlarının

kazandırılması ve konuyla ilgili diğer derslerle işbirliğinin sağlanması, müzik

öğretmenlerine öğrencilerin istek ve beklentileri doğrultusunda güncel ve popüler

müzik örneklerini içeren bir repertuar kazandırılması, müzik öğretmenlerinin çeşitli

etkinliklerde ön hazırlık yapılarak gerek solo, gerek koro veya çalgı gruplarına

yönelik parçaların eşliklerinde piyanoyu kullanabilmesi, müzik öğretmeni adaylarına

piyano başlangıç düzeyinde öğretim yapabilme amacına yönelik bir eğitimin

verilmesi ve bütün bu amaçlarda gerekli hedef ve hedef davranışların kazandırılması

22

için piyano eğitiminin her aşamasında gerek ders tanımları ve materyalleri, gerek

müzik eğitimi bölümlerinde müziğin her türüne ve çeşitine yönelik yeterli arşivlerin

oluşturulması yönünde önerilerde bulunmuştur (Özen, 1998, s: 98-110).

Selçuk BİLGİN, "İlköğretim Okullarının 2. Kademesinde Müzik Eğitiminde

Kullanılan Şarkıların Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü

Çıkışlı Müzik Öğretmenleri Tarafından Piyano İle Eşliklenmesi" adlı doktora tez

çalışmasında, G.Ü.G.E.F. Müzik Eğitimi Bölümü' nde, "Armoni-Kontrpuan-

Eşlikleme" ile "Piyano" eğitiminde kazanılan bilgi ve becerilerin eşgüdümlü olarak

müzik öğretmenlerince, ilköğretim okullarının 2. Kademesinde müzik eğitiminde

kullanılan şarkıların piyano ile eşliklenmesine nasıl ve ne ölçüde yansıtıldığını

saptayan BİLGİN, mezun olan müzik öğretmenlerinin "Armoni-Kontrpuan-

Eşlikleme" ile "Piyano" eğitimine yönelik derslerden aynı oranda yaralanmadıklarını,

sözkonusu derslerden kazanılan bilgi ve becerilerin eşgüdümlü olarak müzik

dersinde kullanılan şarkıların eşliklenmesine aynen yansımadığı ya da yansımada

farklılıklar gösterdiği ve yeterince işlevsel olmadığını ortaya koymaktadır. BİLGİN'

e göre bu eşgüdümün sağlanması ve derslerin daha işlevsel hale getirilebilmesi için

"Armoni-Kontrpuan-Eşlikleme" ile "Piyano" eğitimi programlarının yeniden gözden

geçirilmesi ve müzik öğretmenliği mesleğine dönük eğitim verilir duruma getirilmesi

gereklidir. Araştırmada, müzik öğretmenlerinin, piyano eğitimi ile Armoni-

Kontrpuan ve Eşlikleme eğitiminde, piyano eşlikli okul şarkısı örneklerinin

çalınması ve incelenmesine çok az yer verildiği görüşünde oldukları belirlenmiş ve

öğrenim sürecinde edindikleri bilgi ve becerileri, okul şarkılarına piyano dışındaki

çalgılar ve öğrencilerin kullanabileceği okul çalgıları için eşlik yazma becerilerini

geliştirme bakımından yetersiz bulunduğu saptanmıştır. Buna bağlı olarak BİLGİN

çalışmasında, Armoni - Kontpuan - Eşlikleme eğitiminde piyano dışındaki diğer

çalgılar içinde okul şarkılarının eşliklemesine yönelik uygulamalı çalışmalara da yer

verilmesi, piyano eğitimi repertuarında yer alan ve okul şarkılarının eşliklenmesinde

kullanılabilecek eşlik modelleri ile ilgili olarak, müzik öğretmeni adayının piyano

derslerinde bilgilendirilmesi, Armoni - Kontpuan - Eşlikleme ile Piyano eğitimi

programlarının oluşturulmasında ve yürütülmesinde "müzik öğretmenliği mesleğinin

gerektirdiği kapsam, düzey ve nitelikte" olması ilkesinden yola çıkılması ve Yüksek

23

Lisans ve Doktora Programlarında da okul şarkılarını eşliklemeye yönelik dersler

açılması, okul şarkılarına müzik öğretmenlerince yapılacak eşlikleme için uygun

eşlik modelleri geliştirilmesi ve şarkılara piyano eşliği oluşturularak, müzik

öğretmenlerinin kullanımına sunulması gereğini ortaya koymaktadır (Bilgin, 1998, s:

114-115-118-119-123).

Abdullah UZ 1999 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi' nde

gerçekleştirilen "Sanat Eğitimi ve Sorunları" adlı sempozyumda yer alan "Müzik

Öğretmenliği Lisans Programları Alan Dersleriyle İlgili Karşılaştırmalı Bir

İnceleme" adlı bildirisinde, eşlik derslerine ilişkin olarak, müzik öğretmenlerinin,

çalgıları genellikle ya okul müziğine eşlik, ya da destek için kullandıkları

düşüncesinden yola çıkarak, lisans programında yer alan sözkonusu dersin Eşlik

(Korrepetisyon) adıyla ve saatıyla işlevsel olmadığına değinmiş, eşlik dersinin, ya

piyano dersinin içinde ya da "Okul Müziği Eşliği" adıyla verilmesi gerektiğini

önermiştir (Uz, 1999, s: 258-260).

Cansevil TEBİŞ tarafından 2002 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri

Enstitüsü' nde yapılan "Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Keman

Öğretiminin Müzik Öğretmenlerinin Görüşlerine Dayalı Olarak Müzik Öğretmenliği

Formasyonu Açısından Değerlendirilmesi" adlı doktora tezinde müzik öğretmeni

yetiştiren kurumlardaki keman öğretiminin yeri ve konumu hakkında alanda çalışan

müzik öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak bir değerlendirme yapılmaya

çalışılmıştır. Araştırmada, müzik öğretmeni yetiştirme programlarında keman

öğretiminin müzik öğretmenliği ile olan ilişkisinin %37 oranında olduğu ortaya

çıkmaktadır. Araştırmacı, kalan %63 oranındaki müzik öğretmeninin amaçlar

doğrultusunda istenilen ilişkiyi kuramadığı ve müzik öğretmeni yetiştirme

programlarındaki keman öğretimi ile okul müzik eğitimi uygulamalarının temelde

örtüşmemiş olduğu durumunu ortaya koyarak, müzik öğretmeninin kemanı öğrenme,

mesleğinde kullanma sürecinde önemli sorunların olduğunu saptamıştır. Araştırmada

ortaya konan diğer bir durum ise, kemanın genel kullanımı ile ders içi etkinliklerde

kullanılma oranı %30 iken ders dışı kullanılma oranı %41 olduğu ve keman

kullanımının sosyal etkinliklere kaymakta olduğu şeklindedir. Araştırmacı

çalışmasının sonunda; program öğeleri açısından "amaçlara, içeriklere, öğrenme-

24

öğretme süreçlerine, sınama-ölçme ve değerlendirme durumlarına ve müzik

öğretmenlerinin görüşlerine ilişkin olarak müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda

keman öğretiminde odak noktası olarak okul müziğinin temel alınması görüşünü

belirtmiş, öğretmen adaylarının mesleki yaşamında kullanabileceği bir keman

repertuarı ile donatılmasını ve mesleklerinde yararlı olabilecek keman çalma

davranışlarını kazanabilmesi ve keman çalma davranışlarını belirleyen hedefler ve

hedef davranışlar yaklaşımının gözetilmesi gereğini vurgulamış, ayrıca, müzik

öğretmeninin okullardaki çeşitli etkinliklerde etkin bir şekilde keman kullanabilme

ve nitelikli güncel müzikleri örnekleyebilme davranışlarının yer alması yönünde

önerilerde bulunmuştur (Tebiş, 2002, s: 63-72).

Hatice ONURAY EĞİLMEZ tarafından 2003 yılında yine Gazi Üniversitesi

Eğitim Bilimleri Enstitüsü' nde yapılan "Türkiye' de Müzik Öğretmeni Yetiştiren

Kurumlardaki Piyano Öğretiminin Müzik Öğretmenlerinin Müzik Derslerinde

Piyano/Elektronik Orgu Kullanabilme Yeterliklerine İlişkin Görüşleri Doğrultusunda

Değerlendirilmesi" başlıklı doktora tezi çalışmasında müzik öğretmenlerinin

piyano/elektronik orgu kullanabilme yeterliklerine ilişkin görüşleri doğrultusunda

müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki piyano öğretiminin genel bir

değerlendirmesi yapılmıştır. EĞİLMEZ, çalışmasında müzik öğretmeni adaylarının

iyi düzeyde piyano çalabilseler bile eşlik yapamadıklarını ortaya koymaktadır.

Araştırmada yapılan anketler doğrultusunda, müzik öğretmenleri de eşlik yapabilme

yeterliklerinin düşük olduğu görüşünü belirtmişlerdir. EĞİLMEZ' e göre müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlardaki piyano derslerinde eşlik çalışmalarına sıklıkla yer

verilerek, çeşitli eşlikli okul şarkıları ve marşlardan oluşan bir dağarcık

oluşturulmasını ve ayrıca programda sadece V. yarıyılda yer alan eşlik dersinin diğer

dönemlere de yayılması ve piyano dersi ile aralarında belirgin geçişler sağlanması

büyük önem taşımaktadır. EĞİLMEZ, çalışmasında Müzik Eğitimi Anabilim Dalı

son sınıf öğrencilerine yönelik öğretmenlik uygulaması dersi gereği ilköğretim ve

ortaöğretim kurumlarında yapılan çalışmalarda piyano/elektronik org kullanımının

zorunlu kılınması ve eşlikli çalmaya önem verilmesi gerektiğini önemle

vurgulamaktadır (Eğilmez, 2003, s: 97-98-99).

25

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklem, veri toplama araçları ve

geliştirilmesi, verilerin toplanması, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması

konularına yer verilmiştir.

3.1 Araştırma Yöntemi Bu araştırmanın yürütülmesinde genel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma

ile müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi dersleri

değerlendirilmekte ve müzik öğretmenlerinin okul müziklerine eşlik edebilme

yeterlikleri belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu belirlemelerin, ilk ve ortaöğretim

okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine dayalı durum saptamasına

yönelik olması bakımından araştırma betimsel nitelik taşımaktadır. Araştırmada

öğretmenlerin görüşlerini belirlemede anket, uzman görüşleri için görüşme ve

mevcut bilgilerin toplanmasında da belgesel tarama tekniklerine başvurulmuştur.

Tarama modellerinde; mevcut durumlar ve şartlar aynen ortaya konmaya

çalışılır. Durumlar genellikle doğal çevre içinde oluşmaktadır. Bu tür araştırmalarda

değişkenlerin deneysel ve fiziki olarak ayarlanması, olayların meydana gelme yada

gelmemesini kontrol diye bir durum söz konusu değildir. Gerçekte üzerinde

araştırma yapılan olaylar ve davranışlar, bu çalışmalar yapılmasa bile aynı şekilde

devam edecektir (Kaptan,1995, s: 59-60).

3.2 Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini, Yüksek Öğretim Kurulu' na bağlı Eğitim Fakülteleri

Müzik Anabilim Dalları 'nda 2004-2005 öğretim yılında görev yapmakta olan piyano

ve eşlik dersi öğretim elemanları ile 2005-2006 öğretim yılında Milli Eğitim

26

Bakanlığı' na bağlı resmi ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapmakta olan

müzik öğretmenleri oluşturmaktadır.

Araştırmanın örneklemini ise, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel

Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı' nda 2004-2005

öğretim yılında görev yapmakta olan piyano ve eşlik dersi öğretim elemanlarının

tümü ile, 2005-2006 öğretim yılında Ankara İl Merkezi' nde Milli Eğitim Bakanlığı'

na bağlı resmi ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapmakta olanlar arasından,

çalışma evreninin yaklaşık yüzde yirmisini kapsayacak şekilde tesadüfi örnekleme

yoluyla seçilmiş 105 müzik öğretmeni oluşturmaktadır. Tablo 3.2.1’de örneklemde

yer alan müzik öğretmenlerinin özelliklerine ilişkin istatistik bilgiler verilmektedir.

TABLO 3.2.1

ÖRNEKLEMDE YER ALAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNE İLİŞKİN

İSTATİSTİK BİLGİLER

Değişken N %

Gazi Üniversitesi 48 45,7

Cumhuriyet Üniversitesi 2 1,9

İnönü Üniversitesi 5 4,8

Pamukkale Üniversitesi 3 2,9

Uludağ Üniversitesi 10 9,5

Dokuz Eylül Üniversitesi 6 5,7

Marmara Üniversitesi 6 5,7

Karadeniz Teknik Üniv. 4 3,8

Niğde Üniversitesi 4 3,8

Abant İzzet Baysal Üniv. 4 3,8

Selçuk Üniversitesi 3 2,9

Süleyman Demirel Üniversitesi 3 2,9

Atatürk Üniversitesi 4 3,8

Harran Üniversitesi 1 1,0

Yüzüncü Yıl Üniversitesi 1 1,0

19 Mayıs Üniversitesi 1 1,0

Mezun Olduğu Üniversite

Toplam 105 100,0

Enstitü 5 4,8

Eğitim Fakültesi 100 95,2 Mezun olduğu Fakülte Toplam 105 100,0

27

Ön Lisans 3 2,9

Lisans 98 93,3

Yüksek Lisans 2 1,9

Doktora/Sanatta Yeterlik 1 1,0

Hatalı 1 1,0

Öğrenim Durumu

Toplam 105 100,0

Şan 18 17,1

Piyano 29 27,6

Viyola 8 7,6

Keman 28 26,7

Gitar 8 7,6

Yan Flüt 6 5,7

Viyolonsel 4 3,8

Bağlama 3 2,9

Hatalı 1 1,0

Ana Çalgı

Toplam 105 100,0

Yan Flüt 4 3,8

Keman 15 14,3

Piyano 56 53,3

Şan 18 17,1

Gitar 7 6,7

Blok Flüt 1 1,0

Viyola 2 1,9

Bağlama 1 1,0

Hatalı 1 1,0

Yan Çalgı

Toplam 105 100,0

4 yıl boyunca her dönem aldım 4 3,8

Sadece 1 dönem aldım 54 51,4

Hiç eşlik dersi almadım 41 39,0

Başka (3 dönem aldım) 6 5,7 Eşlik Dersini Alma Durumları

Toplam 105 100,0

1-5 yıl 31 29,5

6-10 yıl 35 33,3

11-15 yıl 27 25,7

16-20 yıl 6 5,7

21 yıldan fazla 6 5,7

Hizmet Süresi

Toplam 105 100,0

28

5-10 Saat 3 2,9

11-15 Saat 21 20,0

16-20 Saat 41 39,0

21-25 Saat 33 31,4

26-30 Saat 6 5,7

Hatalı 1 1,0

Haftalık Ders Yükü

Toplam 105 100,0

Var 17 16,2

Yok 88 83,8 Çalıştığı Okulda Müzik Dersi İçin Düzenlenmiş Özel Bir Oda

Toplam 105 100,0

Piyano Ya da Elektronik Org 57 54,3

Hiç Biri 48 45,7 Çalıştığı Okulda Piyano/Elektronik Org Varlığı

Toplam 105 100,0

Tablo 3.2.1.’de örneklem grubunda yer alan müzik öğretmenlerinin

çoğunluğunun (%45,7, 48 müzik öğretmeni) Gazi Üniversitesi, çok büyük bir

çoğunluğunun (%95,2, 100 müzik öğretmeni) Eğitim Fakültesi, yine çok büyük bir

çoğunluğunun (%93, 3, 98 müzik öğretmeni) lisans mezunu oldukları, müzik

öğretmenlerinin ana çalgılarının piyano (%27,6, 29 müzik öğretmeni) ve keman

(%26,7, 28 müzik öğretmeni) çalgılarında, yan çalgılarının ise piyano (%53,3, 56

müzik öğretmeni), şan (%17,1, 18 müzik öğretmeni) çalgılarında yoğunluk

gösterdiği, eşlik dersini alma durumlarının sadece bir dönem alanlarda (%51,4, 54

müzik öğretmeni) yoğunlaştığı, müzik öğretmenlerinin meslekteki hizmet sürelerinin

6-10 yıl (%33,3, 35 müzik öğretmeni) da yoğunlaştığı, müzik öğretmenlerinin

haftalık ders yüklerinin 16-20 saatte (%39,0, 41 müzik öğretmeni) yoğunlaştığı,

çalıştıkları okullarda müzik dersi için düzenlenmiş özel bir oda bulunmadığını

belirten müzik öğretmenlerinin çoğunlukta olduğu (%83,8, 88 müzik öğretmeni),

çalıştıkları okullarda piyano/elektronik org bulunduğunu belirten müzik

öğretmenlerinin çoğunlukta olduğu (%54,3, 57 müzik öğretmeni) görülmektedir.

29

3.3 Değerlendirme Modelinin Geliştirilmesi Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik eğitiminin müzik

öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak değerlendirilebilmesi için bir

değerlendirme modeli geliştirilmiştir.

Çerçeve

Program

Program

Analizi

Ayrıntılı

İçeriklerin

Saptanması

Saptanan İçeriklerin

Uzman Görüşlerine

Göre Geliştirilmesi

İlgili

Uzmanların

Görüşlerinin

Alınması

İçerik-Hedef

Eşleştirmesi

Değerlendirme

Kriterlerinin

Belirlenmesi

Şekil 3.3 Değerlendirme Modelini Belirleme Süreci

Yukarıdaki modele göre ilgili programların taranmasından sonra çıkartılan

müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik dersinin temel içerikleri ve içerik-

hedef eşleştirmesi yapılarak belirlenen değerlendirme kriterleri bir ön çalışma olarak

aşağıda sunulmaktadır.

30

3.3.1 MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ

EŞLİK DERSİ İÇERİK ÇÖZÜMLEMESİ

İÇERİKLER 1.Okul Müziği 2.Okul şarkıları ve eşlikleri 3.Müzik seslerinde temel özellikler (süre-uzunluk ve kısalık, yükseklik-incelik ve kalınlık, gürlük-hafiflik ve kuvvetlilik) 4.Sesin kullanımı 5.Müziksel duyarlılık 6.Müziksel beğeni 7.Müzikalite 8.Müzikte süre kavramı 9.Müzikte vuruş ve ölçü 10.Müzikte biçim 11.Müzikte tür 12.Müzikte anlatım (ifade) 13.Müzikte dizi, ton ve makam 14.Müzik tarihinde dönemler 15.Çeşitli oyun müzikleri 16.Marşlar 17.İstiklal Marşı ve diğer milli marşlar 18.Ezgi kalıpları 19.Ritm kalıpları 20.Öğrenci ya da öğrenci gruplarına eşlik 21.Sınıf korosuna eşlik 22.Okul korosuna eşlik 23.Bireysel çalgı parçalarına eşlik 24.Toplu çalgı parçalarına eşlik 25.Sosyal etkinliklerde yer alan müziklerde eşlik 26.Çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklerde eşlik

3.3.2 MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK DERSİ DEĞERLENDİRME KRİTERLERİNE İLİŞKİN ÇALIŞMA

DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 1.Eşlik edeceği okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygulayabilme 2.Okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini kolay deşifre edebilme 3.Okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini çalabilme 4.Okul şarkılarına doğaçlama eşlik yapabilme 5.Eşlik yazılacak olan okul müziklerini ana hatlarıyla akorlandırabilme 6.Okul şarkılarına eşlik yazabilme 7.Okul şarkılarına kendi yazdığı eşlik partisyonunu çalabilme 8.Öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde transpoze yapabilme 9.Öğrencinin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 10.Öğrencinin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 11.Müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 12.Müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini dikkate alarak eşlik yapabilme 13.Müzikte anlatım (ifade) öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilme 14.Müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte eşlik yapabilme 15.Müzikte biçim öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilme 16.Müzikte tür öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilme 17.Müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini dikkate alarak eşlik yapabilme 18.Çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre eşlik edebilme 19.Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme

31

20.Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme 21.Marşlarda yer alan değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme 22.Marşlarda yer alan değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme 23.İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara eşlik edebilme 24.İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 25.Ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 26.Ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik Edebilme 27.Ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 28.Ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 29.Uygun eşlik figürü bulabilme 30.Değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilme 31.Şarkı sözlerinin anlamına uygun eşlik yapabilme 32.Solonun ya da koronun düzeyine uygun eşlik yapabilme 33.Eşlik yapılacak şarkının düzeyine uygun eşlik yapabilme 34.Eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde görsel iletişim (göz teması) kurabilme 35.Sınıf korolarına eşlik edebilme 36.Okul korosuna eşlik edebilme 37.Bireysel çalgı parçalarına eşlik edebilme 38.Toplu çalgı parçalarına eşlik edebilme 39.Sosyal etkinliklerde yer alan müziklere eşlik edebilme 40.Çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere eşlik edebilme

Belirlenen bu çalışma, değerlendirme modeli geliştirme şemasındaki

aşamalara göre ilgili uzman kişilere sunulmuş, kendilerinden eklenmesini ya da

çıkarılmasını istedikleri içerikleri belirlemeleri istenmiş, alınan sonuçlara göre bu

derse ilişkin temel içerikler saptanmaya çalışılmıştır. Daha sonra yukarıda belirtilmiş

olan ve bir örnek olarak sunulan eşlik dersi değerlendirmesine ilişkin kriterler,

saptanan içeriklere göre geliştirilerek son şekli verilmiştir. Son şekli verilen eşlik

dersi değerlendirmesine ilişkin kriterler genel, ders içi, ders dışı eşlik davranışlarını

değerlendirme kriterleri olarak üç öğeye ayrılmıştır.

3.3.2.1 GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

5.Eşlik yazılacak olan okul müziklerini ana hatlarıyla akorlandırabilme 6.Okul müziklerine eşlik yazabilme 7.Okul müziklerine kendi yazdığı eşlik partisyonunu çalabilme 9.Öğrencinin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 10.Öğrencinin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 11.Müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 12.Müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini dikkate alarak eşlik yapabilme 13.Müzikte anlatım (ifade) öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilme 14.Müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte eşlik yapabilme 15.Müzikte biçim öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilme 16.Müzikte tür öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilme 17.Müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini dikkate alarak eşlik yapabilme

32

25.Ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 26.Ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik Edebilme 27.Ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 28.Ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme 29.Uygun eşlik figürü bulabilme 30.Değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilme 31.Şarkı sözlerinin anlamına uygun eşlik yapabilme 32.Solonun ya da koronun düzeyine uygun eşlik yapabilme 33.Eşlik yapılacak şarkının düzeyine uygun eşlik yapabilme 34.Eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde görsel iletişim (göz teması) kurabilme

3.3.2.2 DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

1.Eşlik edeceği okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygulayabilme 2.Okul müziklerine yazılmış eşlik müziklerini kolay deşifre edebilme 3.Okul müziklerine yazılmış eşlik müziklerini çalabilme 4.Okul müziklerine doğaçlama eşlik yapabilme 8.Öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde transpoze yapabilme 18.Çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre eşlik edebilme 19.Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme 20.Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme 21.Marşlarda yer alan değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme 22.Marşlarda yer alan değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilme 23.İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara eşlik edebilme 24.İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilme

3.3.2.3 DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

35.Sınıf korolarına eşlik edebilme 36.Okul korosuna eşlik edebilme 37.Bireysel çalgı parçalarına eşlik edebilme 38.Toplu çalgı parçalarına eşlik edebilme 39.Sosyal etkinliklerde yer alan müziklere eşlik edebilme 40.Çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere eşlik edebilme

3.4 Veri Toplama Araçları ve Geliştirilmeleri

Araştırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Ölçme aracı, Müzik

Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki eşlik öğretiminin değerlendirilmesi ve müzik

öğretmenlerinin Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda uygulanmakta olan eşlik

dersinden yararlanma ve eşlik yapabilme yeterliklerini saptamaya yönelik olarak

hazırlanmıştır.

Araştırmacı tarafından hazırlanan veri toplama aracının geliştirilmesi

aşamasında ilk önce, araştırmanın temellendirilmesi ve belirlenen amaçlara

33

ulaşabilmesi için konuyla ilgili literatür incelenmiştir. Elde edilen veriler yardımıyla

veri toplama aracının kavramsal yapısı ve ana çerçevesi belirlenmiştir.

Veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm müzik

öğretmenlerine ilişkin kişisel bilgilere yönelik soruları, ikinci bölüm eşlik derslerinin

genel olarak değerlendirilmesine yönelik soruları ve üçüncü bölüm ise öğretmenlerin

eşlik dersinden yararlanma ve eşlik yapabilme yeterliklerini belirlemeye yönelik

soruları içermektedir. Anketin birinci bölümünde 10, ikinci bölümünde 40 ve üçüncü

bölümünde 40 olmak üzere toplam 90 soru yer almaktadır. Ayrıca ikinci ve üçüncü

bölüm kendi içerisinde üç alt öğeye ayrılmaktadır: (1) Genel Eşlik Davranışları-22

soru, (2) Ders İçi Eşlik Davranışları-12 soru ve (3) Ders Dışı Eşlik Davranışları-6

soru olmak üzere toplam 40 sorudan oluşmaktadır.

Anketin kapsam geçerliliğini belirlemek amacıyla uzman görüşleri alınmıştır.

Yapı geçerliliği ve güvenirliğini belirleyebilmek için 50 kişiden oluşan müzik

öğretmenine uygulanarak ön denemesi yapılmıştır. Ön deneme sonuçlarından elde

edilen verilere Faktör Analizi uygulanmıştır. Yapı geçerliliğinin tespit edilmesi

amacıyla Temel Bileşenler Analizi Tekniği (Principal Component Analysis)

kullanılarak, ölçeğin kaç faktörden oluştuğu belirlenmeye çalışılmıştır.

Ölçeğin güvenirliğinin göstergesi olarak alfa iç tutarlılık katsayısı

hesaplanmıştır. Ölçeğin hem ikinci hem de üçüncü bölüm için hesaplanan Cronbach

Alfa Güvenirlik Katsayısı .99'dur. İkinci Bölümün Alt öğeleri için hesaplanan

Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayıları: 1. Öğe: 0.99; 2. Öğe: 0.97 ve 3. Öğe: 0.97’dir.

Üçüncü Bölümün Alt öğeleri için hesaplanan Cronbach Alfa Güvenirlik Katsayıları

ise şu şekildedir: 1. Öğe: 0.99; 2. Öğe: 0.98 ve 3. Öğe: 0.98’dir.

Tablo 3.4.1.’de ölçeğin ikinci bölümüne yönelik faktör analizi sonuçları, Tablo

3.4.2.’de ikinci bölümün öğelerine ilişkin toplam varyansı açıklama oranları, Tablo

3.4.3.’te ölçeğin üçüncü bölümüne yönelik faktör analizi sonuçları ile Tablo 3.4.4’te

de üçüncü bölümün öğelerine ilişkin toplam varyansı açıklama oranları

verilmektedir.

Analiz sonuçlarına göre, ölçeğin hem ikinci bölümünün hem de üçüncü

bölümünün "genel eşlik", "ders içi eşlik" ve "ders dışı eşlik" olmak üzere üç

34

faktörden oluştuğu gözlenmiştir. Ölçeğin ikinci bölümünün üç faktörü ölçmeye

yönelik toplam varyansı açıklama oranı Tablo 3.4.1 belirtildiği gibi 84.35’dir ve

faktör yük değerleri .54 ile .94 arasında değişmektedir. Ölçeğin üçüncü bölümünün

üç faktörü ölçmeye yönelik toplam varyansı açıklama oranı Tablo 3.4.3’te belirtildiği

gibi 87.24’dir ve faktör yük değerleri .57 ile .94 arasında değişmektedir.

TABLO 3.4.1

ÖLÇEĞİN II. BÖLÜMÜNE YÖNELİK FAKTÖR ANALİZİ SONUÇLARI

ÖĞELER MADDELER FAKTÖR YÜKÜ

s5 ,75

s6 ,72

s7 ,73

s9 ,81

s10 ,86

s11 ,81

s12 ,87

s13 ,86

s14 ,84

s15 ,85

s16 ,82

s17 ,64

s25 ,84

s26 ,83

s27 ,85

1. ÖĞE:

GENEL EŞLİK

DAVRANIŞLARI

s28 ,87

35

s29 ,56

s30 ,54

s31 ,81

s32 ,82

s33 ,83

s34 ,79

Toplam Variyansı Açıklama

Oranı 78,59

s1 ,76

s2 ,79

s3 ,73

s4 ,58

s8 ,58

s18 ,71

s19 ,84

s20 ,84

s21 ,83

s22 ,84

s23 ,79

s24 ,79

2. ÖĞE:

DERS İÇİ EŞLİK

DAVRANIŞLARI

Toplam Variyansı Açıklama

Oranı 75,64

36

s35 ,93

s36 ,94

s37 ,78

s38 ,83

s39 ,89

s40 ,91

3. ÖĞE:

DERS DIŞI EŞLİK

DAVRANIŞLARI

Toplam Variyansı Açıklama

Oranı 87,89

ÖLÇEĞİN TOPLAM VARİYANSI

AÇIKLAMA ORANI 84,35

TABLO 3.4.2 ÖLÇEĞİN II. BÖLÜMÜNÜN TOPLAM VARİYANSI AÇIKLAMA ORANLARI

Öğeler Açıklanan Variyansa Katkısı Açıklanan Toplam Variyans

1 46,19 46,19 2 20,24 66,43 3 17,92 84,35

TABLO 3.4.3

ÖLÇEĞİN III. BÖLÜMÜNE YÖNELİK FAKTÖR ANALİZİ SONUÇLARI

ÖĞELER MADDELER FAKTÖR YÜKÜ s5 ,79

s6 ,71

s7 ,71

s9 ,83

s10 ,89

s11 ,87

s12 ,88

s13 ,90

s14 ,88

s15 ,86

s16 ,88

s17 ,75

1. ÖĞE: GENEL EŞLİK

DAVRANIŞLARI

s25 ,82

37

s26 ,88

s27 ,85

s28 ,86

s29 ,63

s30 ,65

s31 ,83

s32 ,88

s33 ,87

s34 ,72

Toplam Variyansı Açıklama Oranı 81,68

s1 ,76

s2 ,81

s3 ,83

s4 ,78

s8 ,57

s18 ,76

s19 ,84

s20 ,84

s21 ,85

s22 ,86

s23 ,80

s24 ,78

2. ÖĞE: DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI

Toplam Variyansı Açıklama Oranı 79,06

s35 ,94

s36 ,94

s37 ,88

s38 ,88

s39 ,92

s40 ,92

3. ÖĞE: DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI

Toplam Variyansı Açıklama Oranı 91,42

ÖLÇEĞİN TOPLAM VARİYANSI AÇIKLAMA ORANI 87,24

TABLO 3.4.4 ÖLÇEĞİN III. BÖLÜMÜNÜN TOPLAM VARİYANSI AÇIKLAMA ORANLARI

Öğeler Açıklanan Variyansa Katkısı Açıklanan Toplam Variyans

1 46,62 46,62

2 24,48 71,10

3 16,15 87,24

38

3.5 Verilerin Toplanması Hazırlanan anket 2004-2005 öğretim yılında Ankara İl Merkezi’nde Milli

Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan 105

müzik öğretmenine araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Uygulama sırasında okulda

bulunan ve araştırmaya katılmaya istekli olan öğretmenler tercih edilmiştir.

Uygulama sonucunda cevap kağıtları incelenmiş ve açıklamalara aykırı cevaplamada

bulunan öğretmen olmadığı için anketlerin tamamı veri analizinde kullanılmıştır.

Veriler araştırmacı tarafından Ankara İl Merkezi’nde Milli Eğitim Bakanlığı’na

bağlı resmi ilköğretim, lise ve dengi okullara gidilerek elden toplanmıştır. Veri

toplama aracının elden toplanması nedeniyle geri dönüşüm oranı yüksektir ve

anketlerin % 90’ı geri dönmüştür.

3.6 Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması

Araştırmanın genel amacı çerçevesinde cevapları aranan sorulara yönelik

olarak toplanan veriler, önce veri kodlama formlarına işlenmiştir. Daha sonra

bilgisayara aktarılan veriler üzerinde gerekli istatistiksel çözümlemeler için SPSS

(The Statistical Packet for The Social Sciences) programından yararlanılmıştır.

Anılan programdan yararlanarak;

1. İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan müzik öğretmenlerinin

eşlik öğretimi derslerine ve yeterliklerine yönelik görüşlerinin belirlenmesinde;

frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama (Χ ) ve standart sapma (ss) kullanılmıştır.

2. Görüşler arasında farklılık olup olmadığının belirlenmesinde ise

değişkenlerin düzeylerine göre; aritmetik ortalama (Χ ), standart sapma (ss), t testi,

scheffe testi ve varyans analizi uygulanmıştır.

Ölçekte yer alan aralıkların eşit olduğu (4/5) düşüncesinden hareket ederek

seçeneklere ait sınırlar aşağıdaki gibi belirlenmiştir;

Seçenek Sınırı Hiç Katılmıyorum (1) 1.00-1.80 Az Katılıyorum (2) 1.81-2.60 Orta Ölçüde Katılıyorum (3) 2.61-3.40 Oldukça Katılıyorum (4) 3.41-4.20 Tamamen Katılıyorum (5) 4.21-5.00

39

BÖLÜM IV

BULGULAR VE YORUM

Bu bölümünde, araştırmada cevap aranan sorular doğrultusunda, müzik

öğretmenlerinin görüşlerine dayalı olarak elde edilen bulgular ile bulgulara ilişkin

yorumlar yer almaktadır. Bu bulgular ve yorumları, araştırmanın işlevsel amaçları

doğrultusunda aşağıda verilmektedir. Yorumlara kolaylık sağlanması ve bütünlük

oluşturulması bakımından ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan müzik

öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini

değerlendirmeye yönelik görüşleri ve eşlik yapabilme yeterliklerine ilişkin bulgular

incelenerek ayrıca öngörülen değişkenler açısından karşılaştırılması yoluna

gidilmiştir.

4.1. İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmada ilk olarak ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan müzik

öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini

değerlendirmeye yönelik görüşleri incelenmiştir. Öğretmenlerin görüşleri; (1) genel

eşlik davranışları, (2) ders içi eşlik davranışları ve (3) ders dışı eşlik davranışları

olmak üzere üç alt öğe açısından yine ayrı ayrı gruplandırılarak incelenmiş ve

yorumlanmıştır.

4.1.1. GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmanın bu alt bölümünde ilk olarak eşlik derslerine yönelik görüşler,

genel açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır. Müzik öğretmenlerine, genel eşlik

davranışlarıyla ilgili 22 soru sorulmuştur. Tablo 4.1.1'de görüşlere ilişkin frekans (f),

40

yüzde (%), aritmetik ortalama (Χ ) ve standart sapmalar, Şekil 4.1.1'de aritmetik

ortalamalara ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.1.1. GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN EŞLİK

ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

1 2 3 4 5 GÖRÜŞLER

f % f % f % f % f % n Χ ss

5. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yazılacak olan okul şarkılarını ana hatlarıyla akorlandırabilmede yeterlidir.

51 48,6 31 29,5 13 12,4 9 8,6 1 1,0 105 1,84 1,01

6. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına eşlik yazabilmede yeterlidir.

60 57,7 28 26,9 14 13,5 2 1,9 - - 104 1,60 ,79

7. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına kendi yazdığı eşlik partisyonunu çalabilmede yeterlidir.

60 57,1 26 24,8 11 10,5 7 6,7 1 1,0 105 1,70 ,97

9. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

39 37,1 35 33,3 23 21,9 8 7,6 - - 105 2,00 ,95

10. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

35 33,3 37 35,2 22 21,0 11 10,5 - - 105 2,09 ,98

11. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

36 34,6 35 33,7 25 24,0 8 7,7 - - 104 2,05 ,95

12. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

33 31,4 36 34,3 25 23,8 10 9,5 1 1,0 105 2,14 1,00

13. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte anlatım (ifade) öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

36 34,3 37 35,2 23 21,9 9 8,6 - - 105 2,05 ,95

14. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

35 33,3 32 30,5 30 28,6 7 6,7 1 1,0 105 2,11 ,98

15. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte biçim öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

37 35,2 37 35,2 24 22,9 6 5,7 1 1,0 105 2,02 ,95

16. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte tür öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

40 38,1 38 36,2 21 20,0 5 4,8 1 1,0 105 1,94 ,93

41

17. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

48 45,7 35 33,3 17 16,2 4 3,8 1 1,0 105 1,81 ,91

25. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

34 32,4 38 36,2 27 25,7 6 5,7 - - 105 2,05 ,90

26. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

35 33,3 40 38,1 25 23,8 5 4,8 - - 105 2,00 ,88

27. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

37 35,2 37 35,2 23 21,9 7 6,7 1 1,0 105 2,03 ,97

28. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

33 31,4 35 33,3 30 28,6 7 6,7 - - 105 2,10 ,93

29. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi uygun eşlik figürü bulabilmede yeterlidir.

56 53,3 31 29,5 14 13,3 4 3,8 - - 105 1,68 ,85

30. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilmede yeterlidir.

64 61,0 22 21,0 14 13,3 5 4,8 - - 105 1,62 ,89

31. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi şarkı sözlerinin anlamına uygun eşlik yapabilmede yeterlidir.

37 35,2 39 37,1 24 22,9 5 4,8 - - 105 1,97 ,88

32. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi solonun ya da koronun düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir.

38 36,2 41 39,0 20 19,0 6 5,7 - - 105 1,94 ,89

33. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapılacak şarkının düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir.

38 36,2 37 35,2 23 21,9 7 6,7 - - 105 1,99 ,93

34. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde görsel iletişim (göz teması) kurabilmeyi sağlamaktadır.

35 33,3 32 30,5 27 25,7 10 9,5 1 1,0 105 2,14 1,02

ORTALAMA 103 1,92 ,82

Hiç (1) 1.00-1.80 Az (2) 1.81-2.60 Orta (3) 2.61-3.40 Oldukça (4) 3.41-4.20 Tamamen (5) 4.21-5.00

Tablo 4.1.1’in incelenmesinden de anlaşılabileceği gibi müzik öğretmenlerinin

% 31.4’ü ile % 61.0’ı genel eşlik davranışları açısından, müzik öğretmeni yetiştiren

kurumlarda verilen eşlik öğretimi derslerini hiç yeterli bulmazken, % 21.0’i ile %

42

39.0’u az, % 10.5’i ile % 28.6’sı orta, % 1.9’u ile 10.5’i oldukça yeterli bulmaktadır.

Öğretmenlerin yalnızca % 1.0’i ve daha azı dersleri tamamen yeterli bulmaktadır.

1,84

1,6

1,7

2

2,09

2,05

2,14

2,05

2,11

2,02

1,94

1,81

2,05

2

2,03

2,1

1,68

1,62

1,97

1,94

1,99

2,14

1,92

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

GED

5G

ED6

GED

7G

ED9

GED

10G

ED11

GED

12G

ED13

GED

14G

ED15

GED

16G

ED17

GED

25G

ED26

GED

27G

ED28

GED

29G

ED30

GED

31G

ED32

GED

33G

ED34

GED

OR

T

Şekil 4.1.1. Genel Eşlik Davranışları Açısından, Müzik Öğretmenlerinin

Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşleri

Şekil 4.1.1.den de izleneceği gibi görüşler aritmetik ortalamalar açısından

değerlendirildiğinde genel olarak müzik öğretmenlerinin, eşlik öğretimi derslerini

genel eşlik davranışları açısından çok az yeterli gördükleri (Χ=1.92) söylenebilir.

Öğretmenlerin görüşlerinin aritmetik ortalamaları, ayrı ayrı incelendiğinde ise müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi dersleri vasıtasıyla

kazandırılmaya çalışılan 22 genel eşlik davranışından yalnızca; "okul şarkılarına

eşlik yazabilme" (Χ=1.60), "okul şarkılarına kendi yazdığı eşlik partisyonunu

çalabilme" (Χ=1.70), "uygun eşlik figürü bulabilme" (Χ=1.68) ve "eşlik figürlerini

aynı eser içinde kullanabilme" (Χ=1.62) davranışlarının eşlik öğretimi derslerinde

kazandırılabilme yeterliliğinin hiç bulunmadığını, diğer 18 eşlik davranışı açısından

ise dersleri "çok az" yeterli gördükleri anlaşılmaktadır.

Yukarıdaki bulgulara göre, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

43

derslerini, genel eşlik davranışları açısından yeterli bulmadıkları söylenebilir.

Nitelikli müzik öğretmenlerinin yetiştirilmesinde genel olarak eşlik dersleriyle

kazandırılan davranışlar önem taşımaktadır. Müzik öğretmenleri, hizmet öncesi

eğitim yoluyla ve eşlik eğitimi dersleriyle genel eşlik davranışlarının öğretmen

adaylarına yeterince kazandırılamayacağını düşünmektedirler ve müzik öğretmenliği

becerilerine bu davranışların çok az katkı sağlayabileceği görüşünde oldukları

anlaşılmaktadır. Bu davranışların eşlik öğretimi dersleriyle yeterince

kazandırılamayacağı görüşünde; müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda bu dersleri

veren öğretim elemanlarının niteliği, uygun ortam, yöntem, teknik, araç ve gereçlerin

kullanılmaması ve uygulamalara yeterince süre ayrılmamasının, yani kısaca derslerin

YÖK’ün istediği ölçülerde yürütülmemesinin etkili olabileceği düşünülmektedir.

4.1.2. DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmanın amaçlarına göre eşlik derslerine yönelik görüşler, bir alt öğe

olarak ders içi eşlik davranışları açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Müzik

Öğretmenlerine, ders içi eşlik davranışlarıyla ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo

4.1.2'de görüşlere ilişkin frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama (Χ ) ve standart

sapmalar, Şekil 4.1.2'de aritmetik ortalamalara ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.1.2. DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

1 2 3 4 5

GÖRÜŞLER f % f % f % f % f %

n Χ ss

1. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygulayabilmede kolaylık sağlamaktadır.

37 35,2 35 33,3 25 23,8 5 4,8 3 2,9 105 2,07 1,02

44

2. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini kolay deşifre edebilmeyi sağlamaktadır.

40 38,1 36 34,3 19 18,1 7 6,7 3 2,9 105 2,02 1,05

3. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini çalabilmede yeterlidir.

41 39,0 37 35,2 21 20,0 5 4,8 1 1,0 105 1,93 ,93

4. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına doğaçlama eşlik yapabilmede yeterlidir.

64 61,0 30 28,6 8 7,6 2 1,9 1 1,0 105 1,53 ,80

8. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde transpoze yapabilmede yeterlidir.

73 69,5 14 13,3 14 13,3 4 3,8 - - 105 1,51 ,87

18. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre eşlik edebilmede yeterlidir.

40 38,1 39 37,1 22 21,0 4 3,8 - - 105 1,90 ,86

19. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

34 32,4 39 37,1 25 23,8 5 4,8 2 1,9 105 2,07 ,96

20. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir

34 32,4 34 32,4 30 28,6 5 4,8 2 1,9 105 2,11 ,98

21. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

37 35,2 36 34,3 26 24,8 4 3,8 2 1,9 105 2,04 ,97

22. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

37 35,2 36 34,3 26 24,8 4 3,8 2 1,9 105 2,03 ,97

23. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara eşlik edebilmede yeterlidir.

49 46,7 27 25,7 25 23,8 3 2,9 1 1,0 105 1,86 ,94

45

24. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmede yeterlidir.

47 44,8 29 27,6 24 22,9 4 3,8 1 1,0 105 1,89 ,95

ORTALAMA 105 1,92 ,82

Hiç (1) 1.00-1.80 Az (2) 1.81-2.60 Orta (3) 2.61-3.40 Oldukça (4) 3.41-4.20 Tamamen (5) 4.21-5.00

Tablo 4.1.2’de görüldüğü gibi, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini, kazandırılmaya çalışılan ders içi eşlik davranışları açısından

değerlendirmeye yönelik görüşleri incelendiğinde, müzik öğretmenlerinin % 32.4’ü

ile % 69.5’i ders içi eşlik davranışları açısından eşlik öğretimi derslerinin hiç yeterli

olmadığını düşünürken, % 13.3’ü ile % 37.1’i az yeterli, % 7.6’sı ile % 28.6’sı orta

düzeyde, 1.9’u ile 6.7’si oldukça ve yalnızca 2.9’u ve daha azı da tamamen yeterli

görmektedir.

46

2,072,02

1,931,53

1,51

1,9

2,07

2,11

2,04

2,031,86

1,89

1,92

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5A

ritm

etik

Orta

lam

a

DİE

D1

DİE

D2

DİE

D3

DİE

D4

DİE

D8

DİE

D18

DİE

D19

DİE

D20

DİE

D21

DİE

D22

DİE

D23

DİE

D24

DİE

DO

RT

Şekil 4.1.2. Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından, Müzik Öğretmenlerinin

Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşleri

Şekil 4.1.2.den de izleneceği gibi müzik öğretmenlerinin eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri aritmetik ortalamalar açısından

değerlendirildiğinde ise, ders içi eşlik davranışlarını kazandırabilme yeterliliği

açısından öğretmenlerin eşlik öğretimi derslerini çok az yeterli buldukları (Χ=1.92)

gözlenmektedir. Öğretmenlerin görüşlerinin aritmetik ortalamaları, ayrı ayrı

incelendiğinde ise müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi

dersleri vasıtasıyla kazandırılmaya çalışılan 12 ders içi eşlik davranışından yalnızca;

"okul şarkılarına doğaçlama eşlik yapabilmede" (Χ=1.53) ve "öğrencinin sesini

doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde

transpoze yapabilmede" (Χ=1.51) eşlik derslerini "hiç yeterli" bulmazken, diğer 10

ders içi eşlik davranışı açısından ise "çok az" yeterli görmektedirler.

Bu durum, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan müzik

öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini,

ders içi eşlik davranışları açısından yeterli bulmadıklarını göstermektedir. Buna göre,

müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda yer alan eşlik eğitimi derslerinin öğretmen

47

adaylarını iş hayatına hazırlamadığı ve ders içi eşlik davranışları açısından çok az

katkı sağlayabileceğinin düşünüldüğü yorumlanabilir.

4.1.3. DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmanın bu alt bölümünde üçüncü olarak eşlik derslerine yönelik görüşler,

ders dışı eşlik davranışları açısından değerlendirilmiştir. Müzik öğretmenlerine, ders

dışı eşlik davranışlarıyla ilgili 6 soru sorulmuştur. Tablo 4.1.3'te görüşlere ilişkin

frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama (Χ ) ve standart sapmalar, Şekil 4.1.3'te ise

aritmetik ortalamalara ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.1.3. DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

1 2 3 4 5 GÖRÜŞLER

f % f % f % f % f % n Χ ss

35. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sınıf korolarına eşlik edebilmede yeterlidir.

34 32,4 35 33,3 28 26,7 8 7,6 - - 105 2,10 ,95

36. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul korosuna eşlik edebilmede yeterlidir.

34 32,4 35 33,3 28 26,7 8 7,6 - - 105 2,05 ,94

37. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi bireysel çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir.

48 45,7 33 31,4 19 18,1 5 4,8 - - 105 1,82 ,90

38. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi toplu çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir.

49 46,7 31 29,5 19 18,1 6 5,7 - - 105 1,83 ,92

39. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sosyal etkinliklerde yer alan müziklere eşlik edebilmede yeterlidir.

36 34,3 33 31,4 27 25,7 7 6,7 2 1,9 105 2,10 1,02

40. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere eşlik edebilmede yeterlidir.

35 33,3 33 31,4 28 26,7 7 6,7 2 1,9 105 2,12 1,02

ORTALAMA 105 2,00 ,90

Hiç (1) 1.00-1.80 Az (2) 1.81-2.60 Orta (3) 2.61-3.40 Oldukça (4) 3.41-4.20 Tamamen (5) 4.21-5.00

48

Tablo 4.1.3’ün incelenmesinden de anlaşılabileceği gibi, ilköğretim, lise ve

dengi okullarda görev yapan müzik öğretmenlerinin % 32.4’ü ile % 46.7’si müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerinde kazandırılmaya çalışılan

ders dışı eşlik davranışlarının, bu dersler vasıtasıyla öğretmen adaylarına

kazandırılabilme potansiyelini hiç yeterli bulmamaktadır. Bununla birlikte

öğretmenlerin, % 29.5’i ile % 33.3’ü ders dışı eşlik davranışlarının, bu dersler

vasıtasıyla öğretmen adaylarına kazandırılabilme potansiyelini az, % 18.1’i ile %

26.7’si orta, % 4.8’i ile 7.6’sı oldukça ve % 1.9’u ile daha azı de tamamen yeterli

görmektedir.

2,12,05 1,82 1,83

2,1 2,12 2

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

DD

ED

35

DD

ED

36

DD

ED

37

DD

ED

38

DD

ED

39

DD

ED

40

DD

ED

OR

T

Şekil 4.1.3. Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından, Müzik Öğretmenlerinin

Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşleri

Şekil 4.1.3. den de izleneceği gibi aritmetik ortalamalar incelendiğinde,

öğretmenlerin eşlik öğretimi derslerini ders dışı eşlik davranışlarını kazandırabilme

potansiyeli bakımından az çok yeterli buldukları (Χ=2.00) gözlenmektedir.

Öğretmenlerin görüşleri, ayrı ayrı incelendiğinde ise öğretmenlerin, Müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik öğretimi dersleri vasıtasıyla

kazandırılmaya çalışılan 6 ders dışı eşlik davranışının tümünün; "çok az"

kazandırılabildiğini düşündükleri gözlenmektedir.

49

Yukarıdaki bulgulara göre, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini, ders dışı eşlik davranışlarının kazandırılabilme potansiyeli açısından

oldukça yetersiz gördükleri anlaşılmaktadır. Bu durum müzik öğretmeni yetiştiren

kurumlarda yer alan eşlik eğitimi derslerinin öğretmenleri ders dışı eşlik davranışları

açısından da iş hayatına hazırlayamadığı ve yararlı olamadığı şeklinde

yorumlanabilir.

4.2. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİ ALMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, lisans eğitimleri sırasında eşlik

öğretimi dersleri alıp-almama durumları açısından karşılaştırılmıştır. Öğretmenler

farklı dönemlerde eşlik öğretimi derslerini almış olmakla birlikte, verileri anlamlı

kılma amacıyla öğretmenler eşlik öğretimi derslerini; (1) alan ve (2) almayan olmak

üzere iki grup altında sınıflandırılmış ve görüşleri arasında fark olup olmadığı

karşılaştırmıştır. Öğretmenlerin eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik

görüşleri ise; (1) genel eşlik davranışları, (2) ders içi eşlik davranışları ve (3) ders

dışı eşlik davranışları olmak üzere üç alt öğe açısından ayrı ayrı gruplandırılarak,

karşılaştırılmıştır.

4.2.1. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilk olarak, lisans eğitimleri sırasında eşlik

öğretimi dersleri alan ve almayan müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren

50

kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri genel eşlik

davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, genel

eşlik davranışlarıyla ilgili 22 soru sorulmuştur. Tablo 4.2.1’de görüşlerin

karşılaştırılmasına ilişkin bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.2.1'de ise genel

ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.2.1. EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK

GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Eşlik Dersi n Χ ss t p Anlam

Alan 64 2,17 1,05 5. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yazılacak olan okul şarkılarını ana hatlarıyla akorlandırabilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,32 ,69 5,050 0,000 *

Alan 63 1,83 ,79 6. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına eşlik yazabilmede yeterlidir. Almayan 41 1,24 ,66

4,040 0,000 *

Alan 64 1,98 1,03 7. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına kendi yazdığı eşlik partisyonunu çalabilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,24 ,66 4,480 0,000 *

Alan 64 2,44 ,87 9. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,32 ,61 7,747 0,000 *

Alan 64 2,56 ,83 10. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,34 ,69 8,128 0,000 *

Alan 63 2,48 ,82 11. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,39 ,74 6,861 0,000 *

Alan 64 2,61 ,87 12. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,41 ,74 7,287 0,000 *

Alan 64 2,50 ,82 13. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte anlatım (ifade) öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,34 ,69 7,787 0,000 *

Alan 64 2,56 ,85 14. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,41 ,74 7,078 0,000 *

Alan 64 2,42 ,85 15. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte biçim öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. Almayan 41 1,39 ,74

6,377 0,000 *

Alan 64 2,30 ,89 16. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte tür öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. Almayan 41 1,39 ,70

5,533 0,000 *

Alan 64 2,09 ,92 17. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,37 ,70 4,324 0,000 *

51

Alan 64 2,22 ,73 25. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda

verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,41 ,77 6,930 0,000 *

Alan 64 2,47 ,70 26. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,44 ,84 6,088 0,000 *

Alan 64 2,42 ,85 27. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,41 ,81 6,041 0,000 *

Alan 64 2,52 ,73 28. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,46 ,84 6,770 0,000 *

Alan 64 1,86 ,87 29. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi uygun eşlik figürü bulabilmede yeterlidir. Almayan 41 1,39 ,74

2,855 0,005 *

Alan 64 1,78 ,92 30. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilmede yeterlidir Almayan 41 1,37 ,80

2,453 0,016 *

Alan 64 2,33 ,78 31. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi şarkı sözlerinin anlamına uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. Almayan 41 1,41 ,74

5,980 0,000 *

Alan 64 2,30 ,79 32. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi solonun ya da koronun düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. Almayan 41 1,39 ,74

5,884 0,000 *

Alan 64 2,36 ,84 33. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapılacak şarkının düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. Almayan 41 1,41 ,74

5,870 0,000 *

Alan 64 2,58 ,87 34. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde görsel iletişim (göz teması) kurabilmeyi sağlamaktadır.

Almayan 41 1,46 ,87 6,412 0,000 *

Alan 62 2,29 ,67 GENEL ORTALAMA

Almayan 41 1,38 ,71 6,559 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.2.1 incelendiğinde, lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri

alan öğretmenlerin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini

genel eşlik davranışları açısından değerlendirmeye yönelik görüşleri ile eşlik

öğretimi dersi almayan öğretmenlerin görüşleri arasında farklılık olduğu

gözlenmektedir. Bu farklılığın α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup olmadığını

belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-testi sonucuna göre, görüş farklılıkları

anlamlıdır (t=6.559, p<0.05). Eşlik öğretimi derslerini alan müzik öğretmenlerinin

genel eşlik davranışları açısından müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik

öğretimi derslerine yönelik görüşlerine ilişkin aritmetik ortalamalar, eşlik öğretimi

52

dersleri almayan müzik öğretmenlerine oranla daha yüksektir. Eşlik dersi alan

öğretmenler, genel davranışlar açısından eşlik derslerini (Χ=2.29) çok az yeterli

bulurken, eşlik dersi almayan öğretmenler (Χ=1.38) hiç yeterli bulmamaktadırlar.

Bu durum, öğretmenlerin lisans eğitimleri sırasında eşlik dersi alıp-

almamasının görüşlerini farklılaştırdığı şeklinde yorumlanabilir. Bunun nedeni lisans

eğitimi sırasında alınan eşlik dersinin, bu dersleri alan öğretmen adaylarına çok az da

olsa olumlu katkı getirmesi, derslere yönelik olumlu tutum kazandırması olabilir.

2,29

1,38

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Alan Almayan

Şekil 4.2.1. Eşlik Öğretimi Dersi Alan ve Almayan Müzik Öğretmenlerinin

Genel Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki

Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik

Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.2.2. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ikinci olarak, lisans eğitimleri sırasında eşlik

öğretimi dersleri alan ve almayan müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren

kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, ders içi

eşlik davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders

içi eşlik davranışlarıyla ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo 4.2.2’de görüşlerin

53

karşılaştırılmasına ilişkin bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.2.2'de ise genel

ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.2.2. EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ

EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK

GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Eşlik Dersi n Χ ss t p Anlam

Alan 64 2,47 ,93 1. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygulayabilmede kolaylık sağlamaktadır.

Almayan 41 1,44 ,84 5,768 0,000 *

Alan 64 2,42 ,99 2. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini kolay deşifre edebilmeyi sağlamakta

Almayan 41 1,39 ,80 5,600 0,000 *

Alan 64 2,30 ,89 3. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini çalabilmede yeterlidir. Almayan 41 1,37 ,70

5,692 0,000 *

Alan 64 1,72 ,86 4. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına doğaçlama eşlik yapabilmede yeterlidir. Almayan 41 1,24 ,58

3,365 0,001 *

Alan 64 1,67 ,94 8. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik parti-syonu üzerinde transpoze yapabilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,27 ,67 2,557 0,012 *

Alan 64 2,22 ,79 18. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre eşlik edebilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,41 ,74 5,228 0,000 *

Alan 64 2,47 ,85 19. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,44 ,78 6,243 0,000 *

Alan 64 2,55 ,85 20. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir

Almayan 41 1,44 ,78 6,700 0,000 *

Alan 64 2,45 ,87 21. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,39 ,74 6,463 0,000 *

Alan 64 2,44 ,87 22. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,39 ,74 6,373 0,000 *

Alan 64 2,14 ,92 23. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara eşlik edebilmede yeterlidir. Almayan 41 1,41 ,81

4,126 0,000 *

Alan 64 2,19 ,94 24. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmede yeterlidir.

Almayan 41 1,41 ,77 4,392 0,000 *

Alan 64 2,25 ,71 GENEL ORTALAMA

Almayan 41 1,38 ,71 6,156 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

54

Tablo 4.2.2’de görüldüğü gibi, lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersi

alan öğretmenlerin görüşleri (Χ=2.25), almayanlara (Χ=1.38) göre daha yüksektir.

Görüşler arasındaki bu farklılığın α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup olmadığını

belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-testi sonucuna göre, görüş farklılıkları

anlamlıdır bulunmuştur (t=6.156, p<0.05). Yani, eşlik dersi alan öğretmenler ders içi

eşlik davranışları açısından lisans eğitiminde verilen eşlik derslerini (Χ=2.29) çok az

yeterli bulurken, eşlik dersi almayan öğretmenler (Χ=1.38) hiç yeterli

bulmamaktadırlar.

Bu durum, öğretmenlerin lisans eğitimleri sırasında eşlik dersi alıp-

almamalarının eşlik derslerine yönelik görüşlerini farklılaştırdığı şeklinde de

yorumlanabilir.

2,25

1,38

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Alan Almayan

Şekil 4.2.2. Eşlik Öğretimi Dersi Alan ve Almayan Müzik Öğretmenlerinin

Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki

Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.2.3. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde son olarak, lisans eğitimleri sırasında eşlik

öğretimi dersleri alan ve almayan müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren

55

kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri ders dışı

eşlik davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders

dışı eşlik davranışlarıyla ilgili 6 soru sorulmuştur. Tablo 4.2.3’te görüşlerin

karşılaştırılmasına ilişkin bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.2.3'te ise genel

ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.2.3. EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK

GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Eşlik Dersi n Χ ss t p Anlam

Alan 64 2,52 ,78 35. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sınıf korolarına eşlik edebilmede yeterlidir. Almayan 41 1,44 ,81

6,823 0,000 *

Alan 64 2,44 ,81 36. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul korosuna eşlik edebilmede yeterlidir. Almayan 41 1,44 ,81

6,150 0,000 *

Alan 64 2,08 ,88 37. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi bireysel çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir. Almayan 41 1,41 ,77

3,952 0,005 *

Alan 64 2,11 ,91 38. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi toplu çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir. Almayan 41 1,39 ,77

4,185 0,016 *

Alan 64 2,53 ,91 39. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sosyal etkinliklerde yer alan müziklere eşlik edebilmede yeterlidir. Almayan 41 1,44 ,81

6,273 0,000 *

Alan 64 2,56 ,89 40. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere eşlik edebilmede yeterlidir. Almayan 41 1,44 ,81

6,545 0,000 *

Alan 64 2,37 ,76 GENEL ORTALAMA

Almayan 41 1,43 ,79 6,115 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.2.3’ten de anlaşılabileceği gibi, ders dışı eşlik davranışları açısından

da, lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri alan öğretmenlerin eşlik

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, almayanlardan daha yüksektir.

(t=6.115, p<0.05).

Eşlik öğretimi derslerini alan müzik öğretmenleri, ders dışı eşlik davranışları

açısından eşlik derslerini (Χ=2.37) çok az yeterli bulmaktadır. Buna karşılık eşlik

dersi almayanlar (Χ=1.43) ise tamamen yetersiz bulmaktadır.

56

Bu durum, öğretmenlerin lisans eğitimleri sırasında eşlik dersi almalarının,

yeterli bulmamakla birlikte eşlik öğretimi derslerini ders dışı eşlik davranışları

açısından daha olumlu değerlendirmelerine yol açtığı söylenebilir. Bunun nedeni

lisans eğitimi sırasında alınan eşlik dersinin, bu dersleri alan öğretmen adaylarına

çok az da olsa olumlu katkı sağlaması, olumlu tutum kazandırması olabilir.

2,37

1,43

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5A

ritm

etik

Orta

lam

a

Alan Almayan

Şekil 4.2.3. Eşlik Öğretimi Dersi Alan ve Almayan Müzik Öğretmenlerinin

Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki

Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.3. KIDEMLERİ AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, meslekteki deneyimleri açısından eşlik öğretimi derslerini

değerlendirmeye yönelik görüşleri karşılaştırılmıştır. Öğretmenlerin kıdemleri geniş

bir dağılım göstermekle birlikte, verileri anlamlı kılma amacıyla deneyimleri

açısından yeniden gruplandırılarak; (1) 1-5 yıl, (2) 6-10 yıl ve (3) 11 yıl ve daha

kıdemli olmak üzere üç grup altında sınıflandırılmış, görüşleri arasında fark olup

olmadığı karşılaştırmıştır. Öğretmenlerin eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye

yönelik görüşleri ise; (1) genel eşlik davranışları, (2) ders içi eşlik davranışları ve (3)

ders dışı eşlik davranışları olmak üzere üç alt öğe açısından ayrı ayrı

karşılaştırılmıştır.

57

4.3.1. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilk olarak, meslekteki deneyimleri farklı olan

müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri genel eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, genel eşlik davranışlarıyla ilgili

22 soru sorulmuştur. Tablo 4.3.1’de kıdemlerine göre görüşlerin karşılaştırılmasına

ilişkin varyans analizi sonuçları, Şekil 4.3.1'de ise genel ortalamaların

karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.3.1. KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK

DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Kıdem n Χ ss t p Anlam

1-5 Yıl 31 1,55 ,85

6-10 Yıl 35 1,97 1,10 5. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yazılacak olan okul şarkılarını ana hatlarıyla akorlandırabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 1,95 1,02

1,841 ,164 -

1-5 Yıl 31 1,35 ,61

6-10 Yıl 34 1,65 ,85 6. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına eşlik yazabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 1,74 ,85

2,222 ,114 -

1-5 Yıl 31 1,42 ,81

6-10 Yıl 35 1,77 1,03 7. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına kendi yazdığı eşlik partisyonunu çalabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 1,85 1,01

1,857 ,161 -

1-5 Yıl 31 1,68 ,83

6-10 Yıl 35 1,97 1,01 9. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,28 ,92

3,699 ,028 1-3

1-5 Yıl 31 1,81 ,98

6-10 Yıl 35 2,03 ,98 10. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,36 ,93

2,929 ,058 -

1-5 Yıl 31 1,77 ,92 6-10 Yıl 34 2,00 1,02

11. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,31 ,86

2,897 ,060 -

58

1-5 Yıl 31 1,87 1,06

6-10 Yıl 35 2,09 1,01

12. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,41 ,91

2,658 ,075 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,98 6-10 Yıl 35 2,06 ,97

13. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte anlatım (ifade) öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,23 ,90

1,733 ,182 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,95

6-10 Yıl 35 2,09 1,04 14. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,38 ,91

3,129 ,048 1-3

1-5 Yıl 31 1,71 ,86 6-10 Yıl 35 1,97 1,07

15. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte biçim öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,31 ,83

3,663 ,029 1-3

1-5 Yıl 31 1,65 ,80

6-10 Yıl 35 1,91 1,04 16. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte tür öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,21 ,86

3,306 ,041 1-3

1-5 Yıl 31 1,45 ,62 6-10 Yıl 35 1,74 ,98

17. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,15 ,93

5,763 ,004 1-3

1-5 Yıl 31 1,77 ,88

6-10 Yıl 35 2,09 1,01

25. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,23 ,78

2,312 ,104 -

1-5 Yıl 31 1,68 ,79 6-10 Yıl 35 2,06 ,97

26. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,21 ,80 3,386 ,038 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,95

6-10 Yıl 35 2,11 1,11 27. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,13 ,83

1,170 ,314 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,95 6-10 Yıl 35 2,09 1,01

28. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,36 ,78

3,192 ,045 1-3

1-5 Yıl 31 1,29 ,46

6-10 Yıl 35 1,71 ,89 29. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi uygun eşlik figürü bulabilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 1,95 ,94

5,720 ,004 1-3

1-5 Yıl 31 1,26 ,51 6-10 Yıl 35 1,66 ,91

30. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilmede yeterlidir 11 Yıl ve Üzeri 39 1,87 1,03

4,406 ,015 1-3

1-5 Yıl 31 1,58 ,76

6-10 Yıl 35 2,09 1,01 31. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi şarkı sözlerinin anlamına uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,18 ,76

4,739 ,011 1-3

59

1-5 Yıl 31 1,45 ,62

6-10 Yıl 35 2,03 1,01 32. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi solonun ya da koronun düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,26 ,79

8,421 ,000 1-3

1-5 Yıl 31 1,61 ,84

6-10 Yıl 35 2,06 1,03 33. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapılacak şarkının düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,23 ,81

4,238 ,017 1-3

1-5 Yıl 31 1,77 1,06 6-10 Yıl 35 2,14 1,03

34. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde görsel iletişim (göz teması) kurabilmeyi sağlamaktadır.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,44 ,91 3,807 ,025 1-3

1-5 Yıl 31 1,63 ,74

6-10 Yıl 33 1,89 ,88 GENEL ORTALAMA

11 Yıl ve Üzeri 39 2,18 ,75

4,229 ,017 1-3

Tablo 4.3.1 incelendiğinde kıdemleri farklı müzik öğretmenlerinin, genel eşlik

davranışları açısından müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri arasında farklılıklar olduğu

gözlenmektedir. Bu farklılıkların α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup olmadığını

belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna göre, görüş

farklılıkları anlamlı bulunmuştur (t=4.229, p<0.05). Meslekteki deneyimi 11 yıl ve

daha fazla olan müzik öğretmenleri (Χ=2.18), meslekteki deneyimleri 1-5 yıl

olanlara oranla (Χ=1.63), eşlik öğretimi derslerini, genel eşlik davranışları açısından

daha olumlu değerlendirmektedirler. Genel eşlik davranışları ayrı ayrı incelendiğinde

ise verilen 22 eşlik davranışının 12’sinde az deneyimli öğretmenlerle, deneyimli

öğretmenler arasında görüş farklılıkları bulunmuştur. 11 yıl ve daha fazla kıdeme

sahip öğretmenler eşlik öğretimi derslerinin; "öğrencinin müziksel duyarlılığını

arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmesine (t=3.699) ", "müzikte vuruş ve ölçü

kavramını belirleyici nitelikte eşlik edebilmesine (t=3.129)", "biçim öğelerini dikkate

alarak eşlik edebilmesine (t=3.663)", "tür öğelerini dikkate alarak eşlik edebilmesine

(t=3.306)", "dizi, ton ve makam özelliklerini dikkate alarak eşlik edebilmesine

(t=5.763)", "ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir

yaklaşımla eşlik edebilmesine (t=3.192)", "uygun eşlik figürü bulabilmesine

(t=5.720)", "eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilmesine (t=4.406)", "şarkı

sözlerinin anlamına uygun eşlik yapabilmesine (t=4.739)", "solonun ya da koronun

60

düzeyine uygun eşlik yapabilmesine (t=8.421)", "eşlik yapılacak şarkının düzeyine

uygun eşlik yapabilmesine (t=4.238)", "eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu

ile gerekli hallerde görsel iletişim kurabilmesine (t=3.807)" 5 yıl ve daha az kıdeme

sahip olan öğretmenlere oranla daha fazla katkı sağladığı görüşündedir.

Bu durum, kıdem değişkeninin öğretmenlerin görüşlerini farklılaştırdığı

şeklinde yorumlanabilir. Bunun nedeni 11 yıl ve daha fazla kıdeme sahip olan

öğretmenlerin lisans eğitimi sırasında eşlik derslerini almamalarına rağmen, eğitime

yönelik beklenti düzeylerinin daha yüksek olması olabilir.

1,63

1,89 2,18

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

1-5 yıl 6-10 yıl 11 yıl +

Şekil 4.3.1. Kıdemlerine Göre Müzik Öğretmenlerinin Genel Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Eşlik Öğretimi Derslerini

Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.3.2. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ikinci olarak, meslekteki deneyimleri farklı

olan müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri ders içi eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders içi eşlik davranışlarıyla

ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo 4.3.2’de kıdemlerine göre ders içi eşlik davranışları

açısından öğretmen görüşlerinin karşılaştırılmasına ilişkin varyans analizi sonuçları,

Şekil 4.3.2'de ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

61

TABLO 4.3.2. KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK

DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Kıdem N Χ ss T p Anlam

1-5 Yıl 31 1,77 ,88

6-10 Yıl 35 2,03 1,12 1. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygulayabilmede kolaylık sağlamaktadır. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,33 ,98

2,710 ,071 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,95 6-10 Yıl 35 1,94 1,08

2. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini kolay deşifre edebilmeyi sağlamakta 11 Yıl ve Üzeri 39 2,26 1,07

1,760 ,177 -

1-5 Yıl 31 1,61 ,88

6-10 Yıl 35 2,00 1,03 3. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini çalabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,13 ,83

2,868 ,061 -

1-5 Yıl 31 1,29 ,53 6-10 Yıl 35 1,51 ,70

4. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına doğaçlama eşlik yapabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 1,74 ,99

2,908 ,059 -

1-5 Yıl 31 1,16 ,58

6-10 Yıl 35 1,54 ,89

8. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde transpoze yapabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 1,77 ,96

4,564 ,013 1-3

1-5 Yıl 31 1,58 ,81

6-10 Yıl 35 1,91 ,92

18. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre eşlik edebilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,15 ,78

4,059 ,020 1-3

1-5 Yıl 31 1,81 1,05 6-10 Yıl 35 2,00 ,94

19. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,33 ,87 2,802 ,065 -

1-5 Yıl 31 1,84 1,07

6-10 Yıl 35 2,03 ,95

20. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir 11 Yıl ve Üzeri 39 2,41 ,88

3,250 ,043 1-3

1-5 Yıl 31 1,65 ,95 6-10 Yıl 35 2,03 ,95

21. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,36 ,90

5,043 ,008 1-3

1-5 Yıl 31 1,65 ,95

6-10 Yıl 35 2,03 ,95 22. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,33 ,90

4,701 ,011 1-3

1-5 Yıl 31 1,52 ,77 6-10 Yıl 35 1,97 1,01

23. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara eşlik edebilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,03 ,96

3,007 ,044 1-3

62

1-5 Yıl 31 1,52 ,77

6-10 Yıl 35 1,94 1,00

24. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmede yeterlidir. 11 Yıl ve Üzeri 39 2,13 ,98

3,850 ,024 1-3

1-5 Yıl 31 1,60 ,71

6-10 Yıl 35 1,91 ,87 GENEL ORTALAMA

11 Yıl ve Üzeri 39 2,16 ,78

4,356 ,015 1-3

Tablo 4.3.2’den mesleki deneyimleri farklı müzik öğretmenlerinin, ders içi

eşlik davranışları açısından müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri arasında farklılıklar olduğu

anlaşılmaktadır. Gözlenen bu farklılıkların α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup

olmadığını belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna göre,

öğretmen görüşleri arasındaki farklılıklar anlamlı bulunmuştur (t=4.356, p<0.05).

Mesleki kıdemi 11 yıl ve daha fazla olan müzik öğretmenleri (Χ=2.16), meslekteki

kıdemleri 1-5 yıl olan öğretmenlere göre (Χ=1.60) eşlik öğretimi derslerini, ders içi

eşlik davranışları açısından daha olumlu bulmaktadırlar.

Ders içi eşlik davranışlarına ilişkin görüşler ayrı ayrı incelendiğinde ise, 12

eşlik davranışının 7’sinde az deneyimli öğretmenlerle, çok deneyimli öğretmenler

arasında görüş farklılıkları bulunmuştur. 11 yıl ve daha fazla kıdeme sahip

öğretmenler eşlik öğretimi derslerinin; "öğrencinin sesini doğru kullanmasını

sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde transpoze

yapabilmesine (t=4.564)", "çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde

dönem ve stil özelliklerine göre eşlik edebilmesine (t=4.059)", "çeşitli oyun

müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik gürlük basamaklarını dikkate

alarak eşlik yapabilmesine (t=3.250)", "marşlarda yer alan değişik hız

basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmesine (t=5.043)", "marşlarda yer alan

değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmesine (t=4.701)", "İstiklal

Marşı ve diğer milli marşlara eşlik edebilmesine (t=3.007)", ve "İstiklal Marşı ve

diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla

63

eşlik edebilmesine (t=3.850)" 5 yıl ve daha az kıdeme sahip olan öğretmenlere

oranla daha fazla katkı sağladığı görüşündedir.

Bu durum, kıdem değişkeninin ders içi eşlik davranışları açısından

öğretmenlerin görüşlerini farklılaştırdığını göstermektedir. Bunun nedeni 11 yıl ve

daha fazla kıdeme sahip olan öğretmenlerin lisans eğitimi sırasında eşlik derslerini

almamalarına rağmen, verilen lisans eğitimine yönelik beklenti düzeylerinin daha

yüksek olması olabilir.

1,6

1,91 2,16

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

1-5 yıl 6-10 yıl 11 yıl +

Şekil 4.3.2. Kıdemlerine Göre Müzik Öğretmenlerinin Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Eşlik Öğretimi Derslerini

Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.3.3. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde son olarak, meslekteki deneyimleri farklı olan

müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri ders dışı eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Öğretmenlerine, ders dışı eşlik davranışlarıyla ilgili 6 soru

sorulmuştur. Tablo 4.3.3’te kıdemlerine göre ders dışı eşlik davranışları açısından

öğretmen görüşlerinin karşılaştırılmasına ilişkin varyans analizi sonuçları, Şekil

4.3.3'te ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

64

TABLO 4.3.3. KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK

DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Kıdem n Χ ss t p Anlam

1-5 Yıl 31 1,84 ,93

6-10 Yıl 35 2,03 1,01 35. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sınıf korolarına eşlik edebilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,36 ,84

2,840 ,063 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,95

6-10 Yıl 35 1,97 ,98 36. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul korosuna eşlik edebilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,31 ,86

2,688 ,073 -

1-5 Yıl 31 1,48 ,72

6-10 Yıl 35 1,86 1,03 37. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi bireysel çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,05 ,83

3,689 ,028 1-3

1-5 Yıl 31 1,52 ,72

6-10 Yıl 35 1,83 1,04 38. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi toplu çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,08 ,90

3,318 ,040 1-3

1-5 Yıl 31 1,90 1,14

6-10 Yıl 35 2,00 1,03 39. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sosyal etkinliklerde yer alan müziklere eşlik edebilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,36 ,87

2,048 ,134 -

1-5 Yıl 31 1,94 1,15

6-10 Yıl 35 2,00 1,03 40. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere eşlik edebilmede yeterlidir.

11 Yıl ve Üzeri 39 2,38 ,85

2,121 ,125 -

1-5 Yıl 31 1,75 ,85

6-10 Yıl 35 1,95 1,00 GENEL ORTALAMA

11 Yıl ve Üzeri 39 2,26 ,79

3,005 ,045 1-3

65

Tablo 4.3.3’te de görüldüğü gibi yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna

göre, kıdem değişkeni müzik öğretmenlerinin ders dışı eşlik davranışları açısından

müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye

yönelik görüşlerini farklılıklaştırmaktadır (t=3.005, p<0.05). Mesleki kıdemi 11 yıl

ve daha fazla olan öğretmenler (Χ=2.26), mesleki kıdemleri 1-5 yıl olan

öğretmenlere göre (Χ=1.75) eşlik öğretimi derslerini, ders dışı eşlik davranışları

açısından daha olumlu değerlendirmektedirler. Görüşler ayrı ayrı incelendiğinde ise,

6 eşlik davranışından yalnızca 2’sinde az deneyimli öğretmenlerle, çok deneyimli

öğretmenler arasında görüş farklılıkları anlamlı bulunmuştur. 11 yıl ve daha fazla

kıdeme sahip öğretmenler eşlik öğretimi derslerinin; "öğrencinin bireysel çalgı

parçalarına eşlik edebilmesine (t=3.689)" ve "toplu çalgı parçalarına eşlik

edebilmesine (t=3.318)" 5 yıl ve daha az kıdeme sahip olan öğretmenlere oranla

daha fazla katkı sağladığını düşünmektedirler.

Buna göre, farklı kıdemlerde bulunmanın ders dışı eşlik davranışları açısından

öğretmenlerin görüşlerini farklılaştırdığı söylenebilir. Bunun nedeni deneyimin lisans

eğitimine yönelik beklentiye yansıması olabilir.

1,75

1,95 2,26

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

1-5 yıl 6-10 yıl 11 yıl +

Şekil 4.3.3. Kıdemlerine Göre Müzik Öğretmenlerinin Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Eşlik Öğretimi Derslerini

Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

66

4.4. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, okullarında piyano ya da elektronik org

bulunup-bulunmama durumları açısından karşılaştırılmıştır. Öğretmenler okullarında

piyano ya da elektronik org; (1) bulunan ve (2) bulunmayan olmak üzere iki grup

altında sınıflandırılmış ve görüşleri arasında fark olup olmadığı karşılaştırmıştır.

Öğretmenlerin eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri yine; (1)

genel eşlik davranışları, (2) ders içi eşlik davranışları ve (3) ders dışı eşlik

davranışları olmak üzere üç alt öğe açısından ayrı ayrı gruplandırılarak,

karşılaştırılmıştır.

4.4.1. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilk olarak, okullarında piyano ya da elektronik

org bulunan ve bulunmayan müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren

kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri genel eşlik

davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, genel

eşlik davranışlarıyla ilgili 22 soru sorulmuştur. Tablo 4.4.1’de görüşlerin

karşılaştırılmasına ilişkin bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.4.1'de ise genel

ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

67

TABLO 4.4.1. OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK

ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ

DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Piyano/Org n Χ ss t p Anlam

Bulunan 57 2,09 1,07 5. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yazılacak olan okul şarkılarını ana hatlarıyla akorlandırabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,54 ,85

2,851 0,005 *

Bulunan 56 1,73 ,82 6. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına eşlik yazabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,44 ,74

1,909 0,059 -

Bulunan 57 1,89 1,03 7. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına kendi yazdığı eşlik partisyonunu çalabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,46 ,85

2,341 0,021 *

Bulunan 57 2,32 ,97 9. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,63 ,79

3,963 0,000 *

Bulunan 57 2,42 ,91 10. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,69 ,93

4,093 0,000 *

Bulunan 56 2,38 ,91 11. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,67 ,86

4,072 0,000 *

Bulunan 57 2,47 ,93 12. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır.

Bulunmayan 48 1,75 ,96 3,926 0,000 *

Bulunan 57 2,39 ,88 13. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte anlatım (ifade) öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,65 ,89

4,274 0,000 *

Bulunan 57 2,44 ,95 14. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,73 ,89

3,929 0,000 *

Bulunan 57 2,33 ,93 15. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte biçim öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,65 ,84

3,942 0,000 *

Bulunan 57 2,25 ,97 16. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte tür öğelerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,58 ,74

3,879 0,000 *

Bulunan 57 2,02 ,99 17. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini dikkate alarak eşlik yapabilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,56 ,74

2,623 0,010 *

Bulunan 57 2,33 ,81 25. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Bulunmayan 48 1,71 ,90 3,749 0,000 *

Bulunan 57 2,26 ,79 26. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Bulunmayan 48 1,69 ,88 3,530 0,001 *

68

Bulunan 57 2,28 ,90 27. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik

eğitimi ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,73 ,96

3,029 0,003 *

Bulunan 57 2,39 ,80 28. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmeyi sağlamaktadır.

Bulunmayan 48 1,77 ,97 3,563 0,001 *

Bulunan 57 1,82 ,91 29. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi uygun eşlik figürü bulabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,50 ,74

1,978 0,051 -

Bulunan 57 1,72 ,94 30. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilmede yeterlidir Bulunmayan 48 1,50 ,83

1,258 0,211 -

Bulunan 57 2,26 ,86 31. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi şarkı sözlerinin anlamına uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,63 ,79

3,943 0,000 *

Bulunan 57 2,23 ,87 32. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi solonun ya da koronun düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,60 ,79

3,822 0,000 *

Bulunan 57 2,28 ,92 33. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapılacak şarkının düzeyine uygun eşlik yapabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,65 ,81

3,712 0,000 *

Bulunan 57 2,51 ,93 34. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde görsel iletişim (göz teması) kurabilmeyi sağlamaktadır.

Bulunmayan 48 1,71 ,97 4,319 0,000 *

Bulunan 55 2,18 ,75 GENEL ORTALAMA

Bulunmayan 48 1,63 ,79 3,652 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.4.1 incelendiğinde, okullarında piyano ya da elektronik org bulunan

öğretmenlerin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini

genel eşlik davranışları açısından değerlendirmeye yönelik görüşleri ile okullarında

piyano ya da elektronik org bulunmayan öğretmenlerin görüşleri arasında farklılık

olduğu gözlenmektedir. Bu farklılığın α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup olmadığını

belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-testi sonucuna göre, görüş farklılıkları

anlamlı bulunmuştur (t=3.652, p<0.05). Okullarında piyano ya da elektronik org

bulunan müzik öğretmenlerinin genel eşlik davranışları açısından müzik öğretmeni

yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerine yönelik görüşlerine ilişkin aritmetik

ortalamalar, okullarında piyano ya da elektronik org bulunmayan müzik

öğretmenlerine oranla daha yüksektir. Okullarında piyano ya da elektronik org

bulunan öğretmenler, genel davranışlar açısından eşlik derslerini (Χ=2.18) çok az

69

yeterli bulurken, okullarında piyano ya da elektronik org bulunmayan öğretmenler

(Χ=1.63) hiç yeterli bulmamaktadırlar.

Bu durum, öğretmenlerin okullarında piyano ya da elektronik org bulunup-

bulunmamasının görüşlerini farklılaştırdığı şeklinde yorumlanabilir. Bunun nedeni

öğretmenlerin çalıştıkları okul ortamının iyi olmasının, okulda piyano ya da

elektronik org gibi müzik araçlarının bulunmasının öğretmenlere çok az da olsa

olumlu katkı getirmesi, eşlik yapabilme becerisini artırması ve derslere yönelik

olumlu tutum kazandırması olabilir.

2,18

1,63

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Bulunan Bulunmayan

Şekil 4.4.1. Okullarında Piyano Ya da Elektronik Org Bulunan ve Bulunmayan Müzik Öğretmenlerinin Genel Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin

Karşılaştırılması

4.4.2. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ikinci olarak, okullarında piyano ya da

elektronik org bulunan ve bulunmayan müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni

yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri,

ders içi eşlik davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik

öğretmenlerine, ders içi eşlik davranışlarıyla ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo

70

3.4.2’de görüşlerin karşılaştırılmasına ilişkin bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 3.4.2'de

ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.4.2. OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN

ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ

DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Piyano/Org n Χ ss t p Anlam

Bulunan 57 2,35 ,99 1. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygulayabilmede kolaylık sağlamaktadır. Bulunmayan 48 1,73 ,96

3,246 0,002 *

Bulunan 57 2,28 1,06 2. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini kolay deşifre edebilmeyi sağlamakta Bulunmayan 48 1,71 ,94

2,888 0,005 *

Bulunan 57 2,18 ,91 3. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini çalabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,65 ,89

3,008 0,003 *

Bulunan 57 1,68 ,87 4. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul şarkılarına doğaçlama eşlik yapabilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,35 ,67

2,149 0,034 *

Bulunan 57 1,60 ,90 8. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde transpoze yapabilmede yeterlidir.

Bulunmayan 48 1,42 ,82

1,059 0,292 -

Bulunan 57 2,18 ,80 18. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre eşlik edebilmede yeterlidir.

Bulunmayan 48 1,58 ,82

3,772 0,000 *

Bulunan 57 2,35 ,86 19. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

Bulunmayan 48 1,73 ,98

3,464 0,001 *

Bulunan 57 2,40 ,86 20. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir

Bulunmayan 48 1,77 1,02

3,451 0,001 *

71

Bulunan 57 2,33 ,89 21. Müzik öğretmeni yetiştiren

kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik hız basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

Bulunmayan 48 1,69 ,95

3,588 0,001 *

Bulunan 57 2,33 ,89 22. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi marşlarda yer alan değişik gürlük basamaklarını dikkate alarak eşlik yapabilmede yeterlidir.

Bulunmayan 48 1,67 ,93

3,739 0,000 *

Bulunan 57 2,11 ,98 23. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara eşlik edebilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,56 ,82

3,047 0,003 *

Bulunan 57 2,11 ,99 24. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik edebilmede yeterlidir.

Bulunmayan 48 1,63 ,84

2,643 0,010 *

Bulunan 57 2,16 ,77 GENEL ORTALAMA

Bulunmayan 48 1,62 ,80

3,500 0,001 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.4.2’de görüldüğü gibi, çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik

org bulunan öğretmenlerin görüşleri (Χ=2.16), bulunmayanlara (Χ=1.62) göre daha

yüksektir. Görüşler arasındaki bu farklılığın α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup

olmadığını belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-testi sonucuna göre, görüş

farklılıkları anlamlı bulunmuştur (t=3.500, p<0.05). Yani, okullarında piyano ya da

elektronik org bulunan öğretmenler, ders içi eşlik davranışları açısından lisans

eğitiminde verilen eşlik derslerini (Χ=2.16) çok az yeterli bulurken, piyano ya da

elektronik org bulunmayan öğretmenler (Χ=1.62) hiç yeterli bulmamaktadırlar.

Öğretmenlerin görüşleri ayrı ayrı incelendiğinde ise 12 eşlik davranışından yalnızca

eşlik öğretimi derslerinin; "öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek

amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde transpoze yapabilmesine katkısı

(t=1.059)" konusunda görüş farklılığı bulunmamaktadır. Diğer 5 ders içi eşlik

davranışında ise çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik org bulunan

öğretmenlerin bulunmayanlara göre, görüşleri anlamlı ölçüde daha olumludur.

72

Bu durum, öğretmenlerin bulundukları okul ortamında eşlik öğretiminde

kullanılabilecek piyano ya da elektronik org gibi müzik aletleri bulunup-

bulunmamasının eşlik derslerine yönelik görüşlerini farklılaştırdığı göstermektedir.

2,16

1,62

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Bulunan Bulunmayan

Şekil 4.4.2. Okullarında Piyano Ya da Elektronik Org Bulunan ve Bulunmayan Müzik Öğretmenlerinin Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren

Kurumlardaki Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.4.3. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde son olarak, okullarında piyano ya da elektronik

org bulunan ve bulunmayan müzik öğretmenlerinin, müzik öğretmeni yetiştiren

kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri ders dışı

eşlik davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders

dışı eşlik davranışlarıyla ilgili 6 soru sorulmuştur. Tablo 4.4.3’te görüşlerin

karşılaştırılmasına ilişkin bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.4.3'te ise genel

ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

73

TABLO 4.4.3. OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK

ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİNİ

DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Piyano/Org n Χ ss t p Anlam

Bulunan 57 2,44 ,89 35. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sınıf korolarına eşlik edebilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,69 ,85

4,396 0,000 *

Bulunan 57 2,35 ,92 36. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi okul korosuna eşlik edebilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,69 ,85

3,812 0,000 *

Bulunan 57 2,02 ,92 37. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi bireysel çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,58 ,82

2,537 0,013 *

Bulunan 57 2,02 ,97 38. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi toplu çalgı parçalarına eşlik edebilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,60 ,82

2,330 0,022 *

Bulunan 57 2,42 ,96 39. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi sosyal etkinliklerde yer alan müziklere eşlik edebilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,73 ,96

3,670 0,000 *

Bulunan 57 2,44 ,95 40. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen eşlik eğitimi çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere eşlik edebilmede yeterlidir. Bulunmayan 48 1,75 ,98

3,659 0,000 *

Bulunan 57 2,28 ,86 GENEL ORTALAMA

Bulunmayan 48 1,67 ,83

3,649 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.4.3’ten de anlaşılabileceği gibi, ders dışı eşlik davranışları açısından

da, çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik org bulunan öğretmenlerin eşlik

derslerini değerlendirmeye yönelik görüşleri, bulunmayanlardan daha yüksektir.

(t=3.649, p<0.05). Okullarında piyano ya da elektronik org bulunan müzik

öğretmenleri, ders dışı eşlik davranışları açısından eşlik derslerini (Χ=2.28) çok az

yeterli bulmaktadır. Buna karşılık çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik

org bulunmayanlar (Χ=1.67) ise tamamen yetersiz bulmaktadır.

74

Bu durum, öğretmenlerin çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik org

bulunmasının, yeterli bulmamakla birlikte eşlik öğretimi derslerini ders dışı eşlik

davranışları açısından daha olumlu değerlendirmelerine yol açtığı söylenebilir.

Bunun nedeni okul ortamında piyano ya da elektronik org bulunmasının

öğretmenlere çok az da olsa olumlu katkı sağlaması, olumlu tutum kazandırması

olabilir.

2,28

1,67

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Bulunan Bulunmayan

Şekil 4.4.3. Okullarında Piyano Ya da Elektronik Org Bulunan ve Bulunmayan Müzik Öğretmenlerinin Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından Müzik Öğretmeni Yetiştiren

Kurumlardaki Eşlik Öğretimi Derslerini Değerlendirmeye Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.5. İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDAGÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmada ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan müzik

öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri de

incelenmiştir. Öğretmenlerin yeterlikleri; (1) genel eşlik davranışları, (2) ders içi

eşlik davranışları ve (3) ders dışı eşlik davranışları olmak üzere üç alt öğe açısından

yine ayrı ayrı gruplandırılarak incelenmiş ve yorumlanmıştır.

75

4.5.1. GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmada müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına eşlik yapabilme

yeterliklerine ilişkin görüşleri, ilk olarak genel açıdan değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Müzik öğretmenlerine, genel eşlik davranışlarıyla ilgili 22 soru sorulmuştur. Tablo

4.5.1'de görüşlere ilişkin frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama (Χ ) ve standart

sapmalar, Şekil 4.5.1'de aritmetik ortalamalara ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.5.1. GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN OKUL

ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

1 2 3 4 5 GÖRÜŞLER

f % f % f % f % f % n Χ ss

5. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarını ana hatlarıyla ne ölçüde akorlandırabilmektesiniz?

61 58,1 18 17,1 21 20,0 5 4,8 - - 105 1,71 ,95

6. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarına ne ölçüde eşlik yazabilmektesiniz?

69 65,7 17 16,2 13 12,4 6 5,7 - - 105 1,58 ,92

7. Okul şarkılarına kendi yazdığınız eşlikleri ne ölçüde çalabilmektesiniz?

68 64,8 15 14,3 14 13,3 7 6,7 1 1,0 105 1,65 1,01

9. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

43 41,0 31 29,5 25 23,8 6 5,7 - - 105 1,94 ,94

10. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

34 32,4 37 35,2 26 24,8 8 7,6 - - 105 2,08 ,94

11. Okul şarkılarına, öğrencilerinizde müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

33 31,4 36 34,3 28 26,7 8 7,6 - - 105 2,10 ,94

12. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

35 33,3 38 36,2 21 20,0 11 10,5 - - 105 2,08 ,98

13. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte anlatım (ifade) öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

31 29,5 41 39,0 24 22,9 9 8,6 - - 105 2,10 ,93

14. Okul şarkılarına, müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

34 32,4 39 37,1 25 23,8 7 6,7 - - 105 2,05 ,91

15. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte biçim öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

37 35,2 40 38,1 22 21,0 6 5,7 - - 105 1,97 ,89

76

16. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte tür öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

36 34,3 41 39,0 23 21,9 5 4,8 - - 105 1,97 ,87

17. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

47 44,8 34 32,4 22 21,0 2 1,9 - - 105 1,80 ,84

25. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

37 35,2 39 37,1 25 23,8 4 3,8 - - 105 1,96 ,87

26. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

31 29,5 45 42,9 26 24,8 3 2,9 - - 105 2,01 ,81

27. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

31 29,5 45 42,9 24 22,9 5 4,8 - - 105 2,03 ,85

28. "Şarkı Öğretimi" sırasında ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

32 30,5 43 41,0 24 22,9 6 5,7 - - 105 2,04 ,88

29. Eşlik yaparken okul şarkılarına ne ölçüde uygun eşlik figürü bulabilmektesiniz?

71 67,6 17 16,2 14 13,3 3 2,9 - - 105 1,51 ,83

30. Eşlik yaparken değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde ne ölçüde kullanabilmektesiniz?

72 68,6 16 15,2 14 13,3 3 2,9 - - 105 1,50 ,83

31. Eşlik yaparken şarkı sözlerinin anlamına uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

36 34,6 43 41,3 23 22,1 2 1,9 - - 104 1,91 ,80

32. Eşlik yaparken solonun ya da koronun düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

36 34,3 41 39,0 22 21,0 6 5,7 - - 105 1,98 ,89

33. Eşlik yaparken şarkının düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

35 33,3 42 40,0 21 20,0 7 6,7 - - 105 2,00 ,90

34. Eşlik yaptığınız öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde ne ölçüde görsel iletişim (göz teması) kurabilmektesiniz?

27 25,7 31 29,5 36 34,3 10 9,5 1 1,0 105 2,30 ,99

ORTALAMA 104 1,92 ,82

Hiç (1) 1.00-1.80 Az (2) 1.81-2.60 Orta (3) 2.61-3.40 Oldukça (4) 3.41-4.20 Tamamen (5) 4.21-5.00

Tablo 4.5.1’in incelenmesinden de anlaşılabileceği gibi müzik öğretmenlerinin

% % 25.7’si ile % 68.6’sı genel eşlik davranışları açısından, okul şarkılarına eşlik

edebilme yeterliklerini hiç yeterli bulmazken, % 14.3’ü ile % 42.9’u az, % 12.4’ü ile

77

% 34.3’ü orta, % 1.9’u ile 10.5’i oldukça yeterli bulmaktadır. Öğretmenlerin yalnızca

% 1.0’i ve daha azı ise kendilerini tamamen yeterli bulmaktadır.

1,71

1,58

1,65

1,94

2,08

2,1

2,08

2,1

2,05

1,97

1,97

1,8

1,96

2,01

2,03

2,04

1,51

1,5

1,91

1,98

2

2,3

1,92

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

GED

5G

ED6

GED

7G

ED9

GED

10G

ED11

GED

12G

ED13

GED

14G

ED15

GED

16G

ED17

GED

25G

ED26

GED

27G

ED28

GED

29G

ED30

GED

31G

ED32

GED

33G

ED34

GED

OR

T

Şekil 4.5.1. Genel Eşlik Davranışları Açısından, Müzik Öğretmenlerinin Okul Şarkılarına Eşlik Edebilme Yeterliklerine Yönelik Görüşleri

Şekil 4.5.1. den de izleneceği gibi görüşler aritmetik ortalamalar açısından

değerlendirildiğinde genel olarak müzik öğretmenlerinin, genel eşlik davranışları

açısından okul şarkılarına eşlik edebilme yeterliklerini çok az olarak

nitelendirdikleri (Χ=1.92) söylenebilir. Öğretmenlerin görüşlerinin aritmetik

ortalamaları, ayrı ayrı incelendiğinde ise genel eşlik davranışları açısından okul

şarkılarına eşlik edebilme yeterlikleri olarak incelenen 22 yeterlikten yalnızca; "Şarkı

Öğretimi sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarını ana hatlarıyla

akorlandırabilme" (Χ=1.71), "Şarkı Öğretimi sırasında eşlik yazılmamış okul

şarkılarına eşlik yazabilme" (Χ=1.58), "Okul şarkılarına kendi yazdığı eşlikleri

çalabilme" (Χ=1.65), "Eşlik yaparken okul şarkılarına uygun eşlik figürü bulabilme"

(Χ=1.51 ve "Eşlik yaparken değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde kullanabilme"

(Χ=1.50) davranışlarında kendilerini hiç yeterli bulunmadıkları, diğer 18 eşlik

davranışı açısından ise "çok az" yeterli gördükleri anlaşılmaktadır.

78

Yukarıdaki bulgulara göre, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin genel eşlik davranışları açısından kendilerinin okul

şarkılarına eşlik edebilme yeterliklerini eksik buldukları söylenebilir. Nitelikli müzik

öğretmenlerinin yetiştirilmesinde genel olarak eşlik dersleriyle kazandırılan

davranışlar önem taşımaktadır. Öğretmenler, hizmet öncesi eğitim yoluyla ve eşlik

eğitimi dersleriyle genel eşlik davranışlarının öğretmen adaylarına yeterince

kazandırılmadığını düşünmekte ve bu yüzden kendilerinin okul şarkılarına eşlik

edebilme yeterliklerini eksik ya da yetersiz olarak değerlendirdikleri söylenebilir.

Bunun nedeni müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda bu derslerin YÖK’ün istediği

ölçülerde yürütülmemesinin etkili olabileceği düşünülmektedir.

4.5.2. DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmanın bu alt bölümünde müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterliklerine ilişkin görüşleri, ikinci olarak ders içi eşlik davranışları

açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Müzik öğretmenlerine ders içi eşlik

davranışlarıyla ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo 4.5.2'de görüşlere ilişkin frekans (f),

yüzde (%), aritmetik ortalama (Χ ) ve standart sapmalar, Şekil 4.5.2'de aritmetik

ortalamalara ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.5.2. DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİN OKUL

ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

1 2 3 4 5 GÖRÜŞLER

f % f % f % f % f % n Χ ss

1. Müzik öğretmenliği mesleğinde, okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygularken Müzik Öğretmeni Yetiştiren kurumda almış olduğunuz eşlik eğitiminden ne ölçüde yararlanıyorsunuz?

55 52,4 34 32,4 11 10,5 4 3,8 1 1,0 105 1,69 ,88

2. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde deşifre edebilmektesiniz?

48 45,7 30 28,6 16 15,2 10 9,5 1 1,0 105 1,91 1,04

79

3. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde çalabilmektesiniz?

47 45,2 32 30,8 16 15,4 8 7,7 1 1,0 104 1,88 1,00

4. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına ne ölçüde doğaçlama eşlik yapabilmektesiniz?

69 65,7 17 16,2 15 14,3 3 2,9 1 1,0 105 1,57 ,91

8. "Şarkı Öğretimi" sırasında öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde ne ölçüde transpoze yapabilmektesiniz?

80 76,2 9 8,6 11 10,5 4 3,8 1 1,0 105 1,45 ,90

18. Çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

38 36,2 44 41,9 18 17,1 5 4,8 - - 105 1,90 ,85

19. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

33 31,4 41 39,0 20 19,0 11 10,5 - - 105 2,09 ,96

20. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

33 31,4 41 39,0 20 19,0 11 10,5 - - 105 2,09 ,96

21. Marşlarda eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

38 36,2 37 35,2 21 20,0 9 8,6 - - 105 2,01 ,96

22. Marşlarda eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

39 37,1 36 34,3 21 20,0 9 8,6 - - 105 2,00 ,96

23. İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

56 53,3 28 26,7 17 16,2 4 3,8 - - 105 1,70 ,88

24. İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

57 54,3 27 25,7 18 17,1 3 2,9 1 1,0 105 1,69 ,86

ORTALAMA 104 1,82 ,82

Hiç (1) 1.00-1.80 Az (2) 1.81-2.60 Orta (3) 2.61-3.40 Oldukça (4) 3.41-4.20 Tamamen (5) 4.21-5.00

Tablo 4.5.2’de görüldüğü gibi, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, ders içi eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterlikleri incelendiğinde, % 31.4’ü ile % 76.2’si ders içi eşlik

davranışları açısından kendilerini hiç yeterli görmezken, % 8.6’sı ile % 41.9’u az

80

yeterli, % 10.5’i ile % 20.0’si orta düzeyde, 2.9’u ile 10.5’i oldukça ve yalnızca 1.0’i

ve daha azı da tamamen yeterli görmektedir. İlköğretim, lise ve dengi okullarda

görev yapan müzik öğretmenlerinin yaklaşık % 70’i ile % 85’inin, ders içi eşlik

davranışları açısından okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerini oldukça ya da

tamamen yetersiz gördükleri anlaşılmaktadır.

1,69 1,91

1,881,57

1,45

1,9

2,09

2,09

2,01

21,7

1,69

1,82

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

DİE

D1

DİE

D2

DİE

D3

DİE

D4

DİE

D8

DİE

D18

DİE

D19

DİE

D20

DİE

D21

DİE

D22

DİE

D23

DİE

D24

DİE

DO

RT

Şekil 4.5.2. Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından, Müzik Öğretmenlerinin Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme Yeterliklerine Yönelik Görüşleri

Şekil 4.5.2. den de izleneceği gibi müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri aritmetik ortalamalar açısından

değerlendirildiğinde ise, ders içi eşlik davranışları açısından öğretmenlerin

kendilerini çok az yeterli buldukları (Χ=1.82) gözlenmektedir. Öğretmenlerin

görüşlerinin aritmetik ortalamaları, ayrı ayrı incelendiğinde ise 12 ders içi eşlik

davranışından; "Müzik öğretmenliği mesleğinde, okul müziklerinin öğretim

tekniklerini uygularken Müzik Öğretmeni Yetiştiren kurumda almış olduğu eşlik

eğitiminden yararlanabilmede" (Χ=1.69), "Şarkı Öğretimi sırasında okul şarkılarına

doğaçlama eşlik yapabilmede" (Χ=1.57), "Şarkı Öğretimi sırasında öğrencinin

sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu

üzerinde transpoze yapabilmede" (Χ=1.45), "İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara

81

eşlik yapabilmede" (Χ=1.70) ve "İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine

uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla eşlik yapabilmede" (Χ=1.69)

kendilerini "hiç yeterli" bulmazken, diğer 7 ders içi eşlik davranışı açısından ise

kendilerini "çok az" yeterli görmektedirler.

Bu durum, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan müzik

öğretmenlerinin, ders içi eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik

yapabilmede kendilerini yeterli bulmadıklarını göstermektedir. Buna göre, müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlarda yer alan eşlik eğitimi derslerinin öğretmen

adaylarını iş hayatına hazırlamadığı, ders içi eşlik davranışları açısından çok az katkı

sağladığı ve uygulamalarda kendilerini yetersiz hissettikleri söylenebilir.

4.5.3. DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

Araştırmanın bu alt bölümünde üçüncü olarak ders dışı eşlik davranışları

açısından müzik öğretmenlerinin okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine

ilişkin görüşleri değerlendirilmiştir. Müzik Öğretmenlerine, ders dışı eşlik

davranışlarıyla ilgili 6 soru sorulmuştur. Tablo 4.5.3'te görüşlere ilişkin frekans (f),

yüzde (%), aritmetik ortalama (Χ ) ve standart sapmalar, Şekil 4.5.3'te ise aritmetik

ortalamalara ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.5.3. DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ

1 2 3 4 5 GÖRÜŞLER

f % f % f % f % f % n Χ ss

35. Sınıf korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? 31 29,5 40 38,1 23 21,9 10 9,5 1 1,0 105 2,14 ,98

36. Okul korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? 33 31,4 40 38,1 24 22,9 7 6,7 1 1,0 105 2,08 ,95

37. Bireysel çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? 44 41,9 33 31,4 21 20,0 6 5,7 1 1,0 105 1,92 ,97

38. Toplu çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? 49 46,7 29 27,6 19 18,1 7 6,7 1 1,0 105 1,88 1,00

82

39. Sosyal etkinliklerde yer alan müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

33 31,4 38 36,2 25 23,8 7 6,7 2 1,9 105 2,11 ,99

40. Çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

32 30,5 38 36,2 25 23,8 8 7,6 2 1,9 105 2,14 1,00

ORTALAMA 105 2,05 ,94

Hiç (1) 1.00-1.80 Az (2) 1.81-2.60 Orta (3) 2.61-3.40 Oldukça (4) 3.41-4.20 Tamamen (5) 4.21-5.00

Tablo 4.5.3’ün incelenmesinden de anlaşılabileceği gibi, ilköğretim, lise ve

dengi okullarda görev yapan müzik öğretmenlerinin % 30.5’i ile % 46.7’si ders dışı

eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerini hiç yeterli

bulmamaktadır. Bununla birlikte öğretmenlerin, % 27.6’sı ile % 38.1’i ders dışı eşlik

davranışlarındaki yeterliklerini az, % 18.1’i ile % 23.8’i orta, % 6.7’si ile 9.5’i

oldukça ve % 1.9’u ile daha azı da tamamen yeterli görmektedir. İlköğretim, lise ve

dengi okullarda görev yapan müzik öğretmenlerinin yaklaşık % 67’si ile % 74’ünün,

ders dışı eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerini

hiç yeterli bulmadığı ya da çok az yeterli bulduğu söylenebilir.

83

2,142,08 1,92 1,88

2,11 2,14 2,05

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5Ar

itmet

ik O

rtala

ma

DD

ED35

DD

ED36

DD

ED37

DD

ED38

DD

ED39

DD

ED40

DD

EDO

RT

Şekil 4.5.3. Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından, Müzik Öğretmenlerinin Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme Yeterliklerine Yönelik Görüşleri

Şekil 4.5.3. den de izleneceği gibi görüşler aritmetik ortalamalar açısından

incelendiğinde ise, öğretmenlerin okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerini çok

az yeterli buldukları (Χ=2.05) gözlenmektedir. Öğretmenlerin görüşlerinin aritmetik

ortalamaları, ayrı ayrı incelendiğinde de yine öğretmenlerin, okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterlikleriyle ilgili 6 ders dışı eşlik davranışının tümünde; kendilerini

"çok az" yeterli buldukları gözlenmektedir.

Yukarıdaki bulgulara göre, ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, ders dışı eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik

yapabilme konusundaki kendi yeterliklerini oldukça eksik buldukları anlaşılmaktadır.

Bu durum, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda yer alan eşlik eğitimi

derslerinin öğretmenleri ders dışı eşlik davranışları açısından da iş hayatına

hazırlayamadığı, yararlı olamadığı ve öğrenci karşısında yetersiz kalmasına neden

olduğu şeklinde yorumlanabilir.

84

4.6. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSLERİ ALMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik

görüşleri, lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri alıp-almama durumları

açısından karşılaştırılmıştır. Öğretmenler farklı dönemlerde eşlik öğretimi derslerini

almış olmakla birlikte, verileri anlamlı kılma amacıyla öğretmenler eşlik öğretimi

derslerini; (1) alan ve (2) almayan olmak üzere iki grup altında sınıflandırılmış ve

görüşleri arasında fark olup olmadığı karşılaştırmıştır. Öğretmenlerin okul şarkılarına

eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri ise; (1) genel eşlik davranışları, (2)

ders içi eşlik davranışları ve (3) ders dışı eşlik davranışları olmak üzere üç alt öğe

açısından ayrı ayrı gruplandırılarak, karşılaştırılmıştır.

4.6.1. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilk olarak, lisans eğitimleri sırasında eşlik

öğretimi dersleri alan ve almayan müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri genel eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, genel eşlik davranışlarıyla ilgili

22 soru sorulmuştur. Tablo 4.6.1’de görüşlerin karşılaştırılmasına ilişkin bağımsız t-

testi sonuçları, Şekil 4.6.1'de ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik

verilmektedir.

85

TABLO 4.6.1. EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Eşlik Dersi n Χ ss t p Anlam

Alan 64 1,92 1,03 5. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarını ana hatlarıyla ne ölçüde akorlandırabilmektesiniz? Almayan 41 1,39 ,70

3,145 0,002 *

Alan 64 1,77 1,03 6. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarına ne ölçüde eşlik yazabilmektesiniz? Almayan 41 1,29 ,60

2,958 0,004 *

Alan 64 1,84 1,13 7. Okul şarkılarına kendi yazdığınız eşlikleri ne ölçüde çalabilmektesiniz?

Almayan 41 1,34 ,69 2,823 0,006 *

Alan 64 2,28 ,92 9. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,41 ,71

5,449 0,000 *

Alan 64 2,41 ,87 10. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,56 ,81

5,001 0,000 *

Alan 64 2,45 ,85 11. Okul şarkılarına, öğrencilerinizde müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,56 ,81

5,336 0,000 *

Alan 64 2,44 ,91 12. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,51 ,81

5,316 0,000 *

Alan 64 2,48 ,82 13. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte anlatım (ifade) öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,51 ,78

6,061 0,000 *

Alan 64 2,38 ,83 14. Okul şarkılarına, müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,54 ,81

5,114 0,000 *

Alan 64 2,28 ,86 15. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte biçim öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,49 ,71

4,911 0,000 *

Alan 64 2,25 ,82 16. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte tür öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

Almayan 41 1,54 ,78 4,449 0,000 *

Alan 64 2,03 ,85 17. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,44 ,67

3,755 0,000 *

86

Alan 64 2,27 ,80 25. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi

kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,49 ,75

4,983 0,000 *

Alan 64 2,30 ,71 26. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,56 ,78

5,014 0,000 *

Alan 64 2,31 ,73 27. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,59 ,84

4,696 0,000 *

Alan 64 2,33 ,78 28. "Şarkı Öğretimi" sırasında ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,59 ,84

4,636 0,000 *

Alan 64 1,63 ,92 29. Eşlik yaparken okul şarkılarına ne ölçüde uygun eşlik figürü bulabilmektesiniz?

Almayan 41 1,34 ,66 1,844 0,068 -

Alan 64 1,61 ,88 30. Eşlik yaparken değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde ne ölçüde kullanabilmektesiniz?

Almayan 41 1,34 ,73 1,689 0,094 -

Alan 63 2,22 ,73 31. Eşlik yaparken şarkı sözlerinin anlamına uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,44 ,67 5,521 0,000 *

Alan 64 2,33 ,78 32. Eşlik yaparken solonun ya da koronun düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,44 ,78

5,719 0,000 *

Alan 64 2,34 ,82 33. Eşlik yaparken şarkının düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,46 ,74 5,556 0,000 *

Alan 64 2,69 ,83 34. Eşlik yaptığınız öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde ne ölçüde görsel iletişim (göz teması) kurabilmektesiniz? Almayan 41 1,71 ,93

5,622 0,000 *

Alan 63 2,21 ,75 GENEL ORTALAMA

Almayan 41 1,48 ,71 4,984 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.6.1 incelendiğinde, lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri

alan öğretmenlerin, genel eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterlikleri ile eşlik öğretimi dersi almayan öğretmenlerin yeterlikleri

arasında farklılık olduğu gözlenmektedir. Bu farklılığın α= 0.05 düzeyinde anlamlı

87

olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-testi sonucuna göre, yeterlik

farklılıkları anlamlıdır (t=4.984, p<0.05). Eşlik öğretimi derslerini alan müzik

öğretmenlerinin genel eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik yapabilme

becerileri, eşlik öğretimi dersleri almayan müzik öğretmenlerine oranla daha

yüksektir. Eşlik dersi alan öğretmenler, genel davranışlar açısından okul şarkılarına

eşlik yapabilme yeterliklerini (Χ=2.21) çok az yeterli bulurken, eşlik dersi almayan

öğretmenler (Χ=1.48) hiç yeterli bulmamaktadırlar. Genel eşlik davranışları

açısından öğretmen yeterlikleri ayrı ayrı incelendiğinde ise 22 davranıştan yalnızca;

"Eşlik yaparken okul şarkılarına uygun eşlik figürü bulabilme" (t=1.844) ve "Eşlik

yaparken değişik eşlik figürlerini aynı eser içerisinde kullanabilme" (t=1.689)

yeterlikleri arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Diğer 20 yeterlik açısından

yeterlikler arasındaki farklılıklar anlamlıdır.

Bu durum, öğretmenlerin lisans eğitimleri sırasında eşlik dersi alıp-

almamasının genel eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik edebilme

yeterliklerini farklılaştırdığı şeklinde yorumlanabilir. Bunun nedeni lisans eğitimi

sırasında alınan eşlik dersinin, bu dersleri alan öğretmen adaylarına çok az da olsa

olumlu katkı getirmesi ve derslere yönelik olumlu tutum kazandırması olabilir.

2,21

1,48

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Alan Almayan

Şekil 4.6.1. Eşlik Öğretimi Dersi Alan ve Almayan Müzik Öğretmenlerinin Genel Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme Yeterliklerine Yönelik

Görüşlerinin Karşılaştırılması

88

4.6.2. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ikinci olarak, lisans eğitimleri sırasında eşlik

öğretimi dersleri alan ve almayan müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri, ders içi eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders içi eşlik davranışlarıyla

ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo 4.6.2’de görüşlerin karşılaştırılmasına ilişkin

bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.6.2'de ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına

ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.6.2. EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Eşlik Dersi n Χ ss t p Anlam

Alan 64 1,98 ,93 1. Müzik öğretmenliği mesleğinde, okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygularken Müzik Öğretmeni Yetiştiren kurumda almış olduğunuz eşlik eğitiminden ne ölçüde yararlanıyorsunuz?

Almayan 41 1,22 ,52 5,360 0,000 *

Alan 64 2,23 1,08 2. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde deşifre edebilmektesiniz? Almayan 41 1,41 ,74

4,611 0,000 *

Alan 63 2,16 1,03 3. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde çalabilmektesiniz? Almayan 41 1,46 ,78

3,677 0,000 *

Alan 64 1,77 1,02 4. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına ne ölçüde doğaçlama eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,27 ,59 3,158 0,002 *

Alan 64 1,59 1,03 8. "Şarkı Öğretimi" sırasında öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde ne ölçüde transpoze yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,22 ,57

2,383 0,019 *

Alan 64 2,22 ,83 18. Çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,41 ,63

5,316 0,000 *

Alan 64 2,42 ,85 19. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,56 ,90

4,955 0,000 *

89

Alan 64 2,42 ,85 20. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma,

tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,56 ,90

4,955 0,000 *

Alan 64 2,34 ,88 21. Marşlarda eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,49 ,84

4,959 0,000 *

Alan 64 2,33 ,89 22. Marşlarda eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Almayan 41 1,49 ,84

4,816 0,000 *

Alan 64 1,91 ,92 23. İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,39 ,70 3,060 0,003 *

Alan 64 1,88 ,90 24. İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Almayan 41 1,39 ,70

2,924 0,004 *

Alan 63 2,09 ,80 GENEL ORTALAMA

Almayan 41 1,41 ,67 4,512 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.6.2’de görüldüğü gibi, lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersi

alan öğretmenlerin yeterlikleri (Χ=2.09), almayanlara (Χ=1.41) göre daha yüksektir.

Yeterliklere ilişkin bu farklılığın α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup olmadığını

belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-testi sonucuna göre, farklılıklar anlamlı

bulunmuştur (t=4.512, p<0.05). Yani, eşlik dersi alan öğretmenler ders içi eşlik

davranışları açısından okul şarkılarına eşlik edebilme becerilerini (Χ=2.09) çok az

yeterli bulurken, eşlik dersi almayan öğretmenler (Χ=1.41) hiç yeterli

bulmamaktadır. Ders içi eşlik davranışları açısından öğretmen yeterlikleri ayrı ayrı

incelendiğinde ise 12 davranışın tamamında eşlik dersi alan öğretmenlerin

kendilerini diğerlerinden daha yeterli olarak gördükleri anlaşılmaktadır.

Bu durum, öğretmenlerin lisans eğitimleri sırasında eşlik dersi alıp-

almamalarının okul şarkılarına eşlik edebilme yeterliklerini etkilediği, bununla

birlikte istenen yeterlik düzeyine ulaştıramadığı şeklinde yorumlanabilir.

90

2,09

1,41

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Alan Almayan

Şekil 4.6.2. Eşlik Öğretimi Dersi Alan ve Almayan Müzik Öğretmenlerinin Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Edebilme Yeterliklerine Yönelik

Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.6.3. LİSANS EĞİTİMİ SIRASINDA EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde son olarak, lisans eğitimleri sırasında eşlik

öğretimi dersleri alan ve almayan müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri ders dışı eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders dışı eşlik davranışlarıyla

ilgili 6 soru sorulmuştur. Tablo 4.6.3’te görüşlerin karşılaştırılmasına ilişkin

bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.6.3'te ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına

ilişkin grafik verilmektedir.

91

TABLO 4.6.3. EŞLİK ÖĞRETİMİ DERSİ ALAN VE ALMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN

DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Eşlik Dersi n Χ ss t p Anlam

Alan 64 2,52 ,89 35. Sınıf korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,56 ,84 5,481 0,000 *

Alan 64 2,42 ,85 36. Okul korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,54 ,84 5,228 0,000 *

Alan 64 2,27 ,95 37. Bireysel çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,39 ,74 5,021 0,005 *

Alan 64 2,19 ,99 38. Toplu çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,39 ,80 4,324 0,000 *

Alan 64 2,45 ,94 39. Sosyal etkinliklerde yer alan müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,59 ,84 4,809 0,000 *

Alan 64 2,50 ,94 40. Çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Almayan 41 1,59 ,84 5,065 0,000 *

Alan 64 2,39 ,87 GENEL ORTALAMA

Almayan 41 1,51 ,78 5,266 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.6.3’ten de anlaşılabileceği gibi, ders dışı eşlik davranışları açısından

da, lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri alan öğretmenlerin okul

şarkılarına eşlik edebilme yeterlikleri, almayanlardan daha yüksektir. (t=5.266,

p<0.05). Eşlik öğretimi derslerini alan müzik öğretmenleri, ders dışı eşlik

davranışları açısından okul şarkılarına eşlik edebilme becerilerini (Χ=2.39) çok az

yeterli bulmaktadır. Buna karşılık eşlik dersi almayanlar (Χ=1.51) ise tamamen

yetersiz bulmaktadır. Ders dışı eşlik davranışları açısından öğretmen yeterlikleri ayrı

ayrı incelendiğinde ise 6 davranışın tamamında eşlik dersi alan öğretmenlerin

kendilerini diğerlerinden daha yeterli olarak hissettikleri gözlenmektedir.

92

Bu durum, öğretmenlerin lisans eğitimleri sırasında eşlik dersi almalarının,

yeterli bulmamakla birlikte ders dışı eşlik davranışları açısından okul şarkılarına

eşlik edebilme becerilerini daha olumlu değerlendirmelerine yol açtığı söylenebilir.

Bunun nedeni lisans eğitimi sırasında alınan eşlik dersinin, bu dersleri alan öğretmen

adaylarına çok az da olsa olumlu katkı sağlaması, olumlu tutum kazandırması

olabilir.

2,39

1,51

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Alan Almayan

Şekil 4.6.3. Eşlik Öğretimi Dersi Alan ve Almayan Müzik Öğretmenlerinin Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme Yeterliklerine Yönelik

Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.7. KIDEMLERİ AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARŞKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, meslekteki deneyimleri açısından okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterlikleri karşılaştırılmıştır. Öğretmenlerin kıdemleri geniş bir dağılım

göstermekle birlikte, verileri anlamlı kılma amacıyla deneyimleri açısından yeniden

gruplandırılarak; (1) 1-5 yıl, (2) 6-10 yıl ve (3) 11 yıl ve daha kıdemli olmak üzere üç

grup altında sınıflandırılmış, yeterlikleri arasında fark olup olmadığı karşılaştırmıştır.

Öğretmenlerin okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri ise;

ise; (1) genel eşlik davranışları, (2) ders içi eşlik davranışları ve (3) ders dışı eşlik

davranışları olmak üzere üç alt öğe açısından ayrı ayrı karşılaştırılmıştır.

93

4.7.1. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilk olarak, meslekteki deneyimleri farklı olan

müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik

görüşleri genel eşlik davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik

öğretmenlerine, genel eşlik davranışlarıyla ilgili 22 soru sorulmuştur. Tablo 4.7.1’de

kıdemlerine göre öğretmen yeterliklerin karşılaştırılmasına ilişkin varyans analizi

sonuçları, Şekil 4.7.1'de ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik

verilmektedir.

TABLO 4.7.1. KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK

DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Kıdem n Χ ss t p Anlam

1-5 Yıl 31 1,52 ,93

6-10 Yıl 35 1,83 ,98 5. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarını ana hatlarıyla ne ölçüde akorlandırabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,77 ,93

0,997 0,372 -

1-5 Yıl 31 1,35 ,75

6-10 Yıl 35 1,69 1,05 6. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarına ne ölçüde eşlik yazabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,67 ,90

1,349 0,264 -

1-5 Yıl 31 1,42 ,92

6-10 Yıl 35 1,69 ,99 7. Okul şarkılarına kendi yazdığınız eşlikleri ne ölçüde çalabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,79 1,08

1,238 0,294 -

1-5 Yıl 31 1,61 ,92

6-10 Yıl 35 2,09 ,98

9. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,08 ,87

2,812 0,065 -

1-5 Yıl 31 1,87 ,96

6-10 Yıl 35 2,09 ,98 10. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,23 ,87

1,282 0,282 -

94

1-5 Yıl 31 1,90 ,94

6-10 Yıl 35 2,11 ,96

11. Okul şarkılarına, öğrencilerinizde müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,26 ,91

1,228 0,297 -

1-5 Yıl 31 1,77 ,99

6-10 Yıl 35 2,11 ,96

12. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,28 ,94

2,436 0,093 -

1-5 Yıl 31 1,87 ,99

6-10 Yıl 35 2,09 ,92 13. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte anlatım (ifade) öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,31 ,86

1,953 0,147 -

1-5 Yıl 31 1,84 1,00

6-10 Yıl 35 2,11 ,96 14. Okul şarkılarına, müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,15 ,78

1,172 0,314 -

1-5 Yıl 31 1,77 ,88

6-10 Yıl 35 1,97 ,95 15. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte biçim öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,13 ,83

1,367 0,259 -

1-5 Yıl 31 1,74 ,82

6-10 Yıl 35 1,97 ,89 16. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte tür öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,15 ,87

1,967 0,145 -

1-5 Yıl 31 1,55 ,72

6-10 Yıl 35 1,80 ,83 17. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,00 ,89

2,593 0,080 -

1-5 Yıl 31 1,74 ,86

6-10 Yıl 35 2,00 ,91

25. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,10 ,82

1,568 0,213 -

1-5 Yıl 31 1,77 ,76

6-10 Yıl 35 2,03 ,92

26. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,18 ,72

2,203 0,116 -

95

1-5 Yıl 31 1,77 ,76

6-10 Yıl 35 1,97 ,92

27. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,28 ,79

3,357 0,039 1-3

1-5 Yıl 31 1,81 ,83

6-10 Yıl 35 2,03 ,98

28. "Şarkı Öğretimi" sırasında ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,23 ,78

2,070 0,131 -

1-5 Yıl 31 1,26 ,58

6-10 Yıl 35 1,57 ,85 29. Eşlik yaparken okul şarkılarına ne ölçüde uygun eşlik figürü bulabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,67 ,96

2,252 0,110 -

1-5 Yıl 31 1,26 ,58

6-10 Yıl 35 1,54 ,85 30. Eşlik yaparken değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde ne ölçüde kullanabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,67 ,96

2,179 0,118 -

1-5 Yıl 31 1,65 ,75

6-10 Yıl 34 1,91 ,87 31. Eşlik yaparken şarkı sözlerinin anlamına uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,13 ,73

3,273 0,042 1-3

1-5 Yıl 31 1,61 ,84

6-10 Yıl 35 2,06 ,97 32. Eşlik yaparken solonun ya da koronun düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,21 ,77

4,292 0,016 1-3

1-5 Yıl 31 1,74 ,93

6-10 Yıl 35 2,00 ,94 33. Eşlik yaparken şarkının düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,21 ,80

2,354 0,100 -

1-5 Yıl 31 1,84 ,90

6-10 Yıl 35 2,40 1,14 34. Eşlik yaptığınız öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde ne ölçüde görsel iletişim (göz teması) kurabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,59 ,79

5,663 0,005 1-3

1-5 Yıl 31 1,67 ,75

6-10 Yıl 34 1,96 ,89 GENEL ORTALAMA

11 Yıl ve Üzeri 39 2,09 ,76

2,502 0,087 -

96

Tablo 4.7.1 incelendiğinde kıdemleri farklı müzik öğretmenlerinin, genel eşlik

davranışları açısından okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterlikleri arasında

farklılıklar olduğu gözlenmektedir. Bu farklılıkların α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup

olmadığını belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna göre,

öğretmenlerin kendilerini yeterli görme düzeyleri arasındaki farklılıklar anlamlı

bulunmamıştır (t=2.502, p>0.05). Meslekteki deneyimi 11 yıl ve daha fazla olan

müzik öğretmenleri (Χ=2.09), deneyimi hem 6-10 yıl (Χ=1.96) hem de 1-5 yıl

(Χ=1.67) olanlardan kendilerini daha yeterli görmekle birlikte, farklılıklar anlamlı

değildir. Genel eşlik davranışları ayrı ayrı incelendiğinde ise verilen 22 eşlik

davranışından yalnızca 4’ünde az deneyimli öğretmenlerle, deneyimli öğretmenler

arasında yeterlik algıları arasında farklılıklar bulunmuştur. 11 yıl ve daha fazla

kıdeme sahip öğretmenler okul şarkılarına eşlik edebilme yeterlikleri açısından;

"şarkı öğretimi sırasında ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı

bir yaklaşımla eşlik edebilme" (t=3.357), "eşlik yaparken şarkı sözlerinin anlamına

uygun eşlik yapabilme" (t=3.273), "eşlik yaparken solonun ya da koronun düzeyine

uygun eşlik yapabilme" (t=4.292) ve "eşlik yapacağı öğrenci ya da öğrenci grubu ile

gerekli hallerde görsel iletişim kurabilme" (t=5.663) davranışlarında 5 yıl ve daha az

kıdeme sahip olan öğretmenlere oranla kendilerini daha yeterli hissetmektedirler.

Bu durum, kıdem değişkeninin öğretmenlerin yeterlik algılarını büyük ölçüde

farklılaştırmadığı şeklinde yorumlanabilir.

1,67

1,96 2,09

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

1-5 yıl 6-10 yıl 11 yıl +

Şekil 4.7.1. Kıdemlerine Göre Müzik Öğretmenlerinin Genel Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme Yeterliklerine Yönelik Görüşlerinin

Karşılaştırılması

97

4.7.2. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ikinci olarak, meslekteki deneyimleri farklı

olan müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik

görüşleri ders içi eşlik davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik

öğretmenlerine, ders içi eşlik davranışlarıyla ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo

4.7.2’de kıdemlerine göre ders içi eşlik davranışları açısından öğretmen

yeterliklerinin karşılaştırılmasına ilişkin varyans analizi sonuçları, Şekil 4.7.2'de ise

genel ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.7.2.

KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Kıdem N Χ ss t p Anlam

1-5 Yıl 31 1,35 ,61

6-10 Yıl 35 1,80 1,02

1. Müzik öğretmenliği mesleğinde, okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygularken Müzik Öğretmeni Yetiştiren kurumda almış olduğunuz eşlik eğitiminden ne ölçüde yararlanıyorsunuz? 11 Yıl ve Üzeri 39 1,85 ,87

3,268 0,042 1-3

1-5 Yıl 31 1,61 ,92

6-10 Yıl 35 2,00 1,08 2. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde deşifre edebilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,08 1,06

1,936 0,150 -

1-5 Yıl 31 1,55 ,89

6-10 Yıl 35 2,09 1,07 3. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde çalabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 38 1,97 ,97

0,922 0,401 -

1-5 Yıl 31 1,39 ,76

6-10 Yıl 35 1,63 ,91 4. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına ne ölçüde doğaçlama eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,67 1,01

2,930 0,58 -

1-5 Yıl 31 1,13 ,56

6-10 Yıl 35 1,54 1,01

8. "Şarkı Öğretimi" sırasında öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde ne ölçüde transpoze yapabilmektesiniz? 11 Yıl ve Üzeri 39 1,62 ,96

4,163 0,018 1-3

98

1-5 Yıl 31 1,61 ,84

6-10 Yıl 35 1,86 ,88

18. Çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,18 ,76

2,183 0,118 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,95

6-10 Yıl 35 2,11 1,05

19. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,28 ,86

2,183 0,118 -

1-5 Yıl 31 1,81 ,95

6-10 Yıl 35 2,11 1,05

20. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,28 ,86

2,660 0,075 -

1-5 Yıl 31 1,71 ,94

6-10 Yıl 35 2,03 ,95 21. Marşlarda eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,23 ,93

3,273 0,042 1-3

1-5 Yıl 31 1,68 ,87

6-10 Yıl 35 2,00 ,97 22. Marşlarda eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,26 ,97

2,397 0,096 -

1-5 Yıl 31 1,42 ,81

6-10 Yıl 35 1,83 ,86 23. İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,82 ,91

3,007 0,044 1-3

1-5 Yıl 31 1,42 ,81

6-10 Yıl 35 1,80 ,80

24. İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 1,79 ,92

2,166 0,120 -

1-5 Yıl 31 1,54 ,70

6-10 Yıl 35 1,90 ,88 GENEL ORTALAMA

11 Yıl ve Üzeri 38 1,97 ,81

2,698 0,072 -

Tablo 4.7.2’den mesleki deneyimleri farklı müzik öğretmenlerinin, ders içi

eşlik davranışları açısından kendi yeterliklerine ilişkin algıları arasında farklılıklar

olduğu anlaşılmaktadır. Gözlenen bu farklılıkların α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup

olmadığını belirlemek amacıyla yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna göre,

99

öğretmen yeterlikleri arasındaki farklılıklar anlamlı bulunmamıştır (t=2.698, p>0.05).

Meslekteki deneyimi 11 yıl ve daha fazla olan müzik öğretmenleri (Χ=1.97),

deneyimi 6-10 yıl (Χ=1.90) ve 1-5 yıl (Χ=1.54) olanlardan kendilerini daha yeterli

görmekle birlikte, farklılıklar anlamlı değildir. Ders içi eşlik davranışları ayrı ayrı

incelendiğinde de, 12 eşlik davranışından yalnızca 4’ünde az deneyimli

öğretmenlerle, deneyimli öğretmenlerin yeterlik algıları arasında farklılık

bulunmuştur. 11 yıl ve daha fazla kıdeme sahip öğretmenler okul şarkılarına eşlik

edebilme yeterlikleri açısından; "Müzik öğretmenliği mesleğinde, okul müziklerinin

öğretim tekniklerini uygularken Müzik Öğretmeni Yetiştiren kurumda almış olduğu

eşlik eğitiminden yararlanabilme" (t=3.268), "şarkı öğretimi sırasında öğrencinin

sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu

üzerinde transpoze yapabilme" (t=4.163), "Marşlarda eşlik yaparken değişik hız

basamaklarını dikkate alabilme" (t=3.273) ile "İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara

eşlik yapabilme" (t=3.007) davranışlarında 5 yıl ve daha az kıdeme sahip olan

öğretmenlere oranla kendilerini daha yeterli hissetmektedirler.

Bununla birlikte genel olarak yeterlik algıları arasında anlamlı farklılıklar

gözlenmemesi nedeniyle, kıdem değişkeninin öğretmenlerin yeterlik algılarını büyük

ölçüde farklılaştırmadığı söylenebilir.

1,54

1,9 1,97

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

1-5 yıl 6-10 yıl 11 yıl +

Şekil 4.7.2. Kıdemlerine Göre Müzik Öğretmenlerinin Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme Yeterliklerine Yönelik Görüşlerinin

Karşılaştırılması

100

4.7.3. KIDEMLERİNE GÖRE MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde son olarak, meslekteki deneyimleri farklı olan

müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterlikleri ders dışı eşlik

davranışları açısından karşılaştırılmıştır. Öğretmenlere, ders dışı eşlik davranışlarıyla

ilgili 6 soru sorulmuştur. Tablo 4.7.3’te kıdemlerine göre ders dışı eşlik

davranışlarına göre öğretmen yeterliklerinin karşılaştırılmasına ilişkin varyans analizi

sonuçları, Şekil 4.7.3'te ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına ilişkin grafik

verilmektedir.

TABLO 4.7.3. KIDEMLERİNE GÖRE, MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK

DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Kıdem n Χ ss t p Anlam

1-5 Yıl 31 1,77 ,96

6-10 Yıl 35 2,17 1,07 35. Sınıf korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,41 ,85

3,821 0,025 1-3

1-5 Yıl 31 1,71 ,90

6-10 Yıl 35 2,11 1,05 36. Okul korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,33 ,81

4,001 0,021 1-3

1-5 Yıl 31 1,58 ,81

6-10 Yıl 35 1,97 1,10 37. Bireysel çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,15 ,90

3,226 0,044 1-3

1-5 Yıl 31 1,48 ,77

6-10 Yıl 35 1,91 1,12 38. Toplu çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,15 ,96

4,178 0,018 1-3

1-5 Yıl 31 1,81 ,95

6-10 Yıl 35 2,17 1,15

39. Sosyal etkinliklerde yer alan müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,31 ,83

2,345 0,101 -

101

1-5 Yıl 31 1,87 1,02

6-10 Yıl 35 2,17 1,15 40. Çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

11 Yıl ve Üzeri 39 2,33 ,81

1,884 0,157 -

1-5 Yıl 31 1,70 ,85

6-10 Yıl 35 2,09 1,07 GENEL ORTALAMA

11 Yıl ve Üzeri 39 2,28 ,81

3,472 0,035 1-3

Tablo 4.7.3’te de görüldüğü gibi yapılan tek yönlü varyans analizi sonucuna

göre, kıdem değişkeni müzik öğretmenlerinin ders dışı eşlik davranışları açısından

okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik görüşlerini

farklılıklaştırmaktadır (t=3.472, p<0.05). Mesleki kıdemi 11 yıl ve daha fazla olan

öğretmenler (Χ=2.28), mesleki kıdemleri 1-5 yıl olan öğretmenlere göre (Χ=1.70)

okul şarkılarına eşlik edebilme yeterliklerini ders dışı eşlik davranışları açısından

daha olumlu değerlendirmektedirler. Görüşler ayrı ayrı incelendiğinde ise, 6 ders dışı

eşlik davranışından yalnızca 2’sinde farklılık anlamlı değildir. Ders dışı eşlik

davranışları açısından; "sosyal etkinliklerde yer alan müziklere eşlik edebilme"

(t=2.345) ve "çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere eşlik edebilme" (t=1.884)

yeterliklerinde kıdemleri farklı öğretmenlerin okul şarkılarına eşik edebilme

yeterlikleri arasında anlamlı fark bulunmamıştır. Diğer 6 davranış açısından 11 yıl ve

daha fazla kıdeme sahip olan öğretmenler, 5 yıl ve daha az kıdeme sahip olan

öğretmenlere oranla kendilerini daha yeterli hissetmektedirler.

Buna göre, farklı kıdemlerde bulunmanın ders dışı eşlik davranışları açısından

öğretmenlerin kendi yeterliklerine yönelik algılarını farklılaştırdığı söylenebilir.

102

1,7

2,09 2,28

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Aritm

etik

Orta

lam

a

1-5 yıl 6-10 yıl 11 yıl +

Şekil 4.7.3. Kıdemlerine Göre Müzik Öğretmenlerinin Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme Yeterliklerine Yönelik Görüşlerinin

Karşılaştırılması

4.8. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNMA DURUMU AÇISINDAN İLKÖĞRETİM, LİSE VE DENGİ OKULLARDA GÖREV YAPAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN, OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan

müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik

görüşleri, okullarında piyano ya da elektronik org bulunup-bulunmama durumları

açısından karşılaştırılmıştır. Öğretmenler okullarında piyano ya da elektronik org; (1)

bulunan ve (2) bulunmayan olmak üzere iki grup altında sınıflandırılmış ve

yeterlikleri arasında fark olup olmadığı karşılaştırmıştır. öğretmenlerin okul

şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri ise; yine; (1) genel eşlik

davranışları, (2) ders içi eşlik davranışları ve (3) ders dışı eşlik davranışları olmak

üzere üç alt öğe açısından ayrı ayrı gruplandırılarak, karşılaştırılmıştır.

4.8.1. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ilk olarak, okullarında piyano ya da elektronik

org bulunan ve bulunmayan müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme

yeterliklerine yönelik görüşleri genel eşlik davranışları açısından karşılaştırılmıştır.

103

Bunun için müzik öğretmenlerine, genel eşlik davranışlarıyla ilgili 22 soru

sorulmuştur. Tablo 4.8.1’de öğretmen yeterliklerinin karşılaştırılmasına ilişkin

bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.8.1'de ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına

ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.8.1. OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK

ÖĞRETMENLERİNİN GENEL EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Piyano/Org n Χ ss t p Anlam

Bulunan 57 2,02 1,03 5. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarını ana hatlarıyla ne ölçüde akorlandırabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,35 ,70

3,918 0,000 *

Bulunan 57 1,88 1,07 6. "Şarkı Öğretimi" sırasında eşlik yazılmamış okul şarkılarına ne ölçüde eşlik yazabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,23 ,52

4,048 0,000 *

Bulunan 57 1,93 1,15 7. Okul şarkılarına kendi yazdığınız eşlikleri ne ölçüde çalabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,31 ,69 3,399 0,001 *

Bulunan 57 2,30 ,89 9. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel duyarlılığını arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,52 ,82

4,623 0,000 *

Bulunan 57 2,37 ,86 10. Okul şarkılarına, öğrencilerinizin müziksel beğenisini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,73 ,92

3,686 0,000 *

Bulunan 57 2,44 ,85 11. Okul şarkılarına, öğrencilerinizde müzikalite açısından duyarlılık arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,71 ,90

4,285 0,000 *

Bulunan 57 2,39 ,88 12. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte seslerin, susların sürelerine göre çeşitli düzenlenimini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,71 ,97

3,755 0,000 *

Bulunan 57 2,42 ,82 13. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte anlatım (ifade) öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,73 ,92

4,075 0,000 *

Bulunan 57 2,32 ,81 14. Okul şarkılarına, müzikte vuruş ve ölçü kavramını belirleyici nitelikte ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,73 ,94

3,446 0,001 *

Bulunan 57 2,26 ,88 15. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte biçim öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,63 ,79

3,888 0,000 *

104

Bulunan 57 2,25 ,85

16. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte tür öğelerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,65 ,79 3,726 0,000 *

Bulunan 57 2,04 ,87 17. Okul şarkılarına, eşlik yaparken müzikte dizi, ton ve makam özelliklerini ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,52 ,71

3,282 0,001 *

Bulunan 57 2,23 ,80 25. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarındaki başlangıç ve bitiş sesini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,65 ,84

3,631 0,000 *

Bulunan 57 2,28 ,75 26. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarındaki inici-çıkıcı özellikleri belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,69 ,78

3,973 0,000 *

Bulunan 57 2,28 ,77 27. "Şarkı Öğretimi" sırasında ezgi kalıplarını doğru söyleyebilme ve çalabilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,73 ,84

3,491 0,001 *

Bulunan 57 2,30 ,80 28. "Şarkı Öğretimi" sırasında ritm kalıplarındaki süre değerlerini belirleyebilmeyi arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,73 ,87

3,489 0,001 *

Bulunan 57 1,65 ,95 29. Eşlik yaparken okul şarkılarına ne ölçüde uygun eşlik figürü bulabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,35 ,64 1,889 0,062 -

Bulunan 57 1,65 ,94 30. Eşlik yaparken değişik eşlik figürlerini aynı eser içinde ne ölçüde kullanabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,33 ,66 1,960 0,053 -

Bulunan 56 2,21 ,76 31. Eşlik yaparken şarkı sözlerinin anlamına uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,56 ,71 4,503 0,000 *

Bulunan 57 2,33 ,81 32. Eşlik yaparken solonun ya da koronun düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,56 ,80

4,898 0,000 *

Bulunan 57 2,33 ,83 33. Eşlik yaparken şarkının düzeyine uygun ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,60 ,82 4,510 0,000 *

Bulunan 57 2,74 ,84 34. Eşlik yaptığınız öğrenci ya da öğrenci grubu ile gerekli hallerde ne ölçüde görsel iletişim (göz teması) kurabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,79 ,92

5,510 0,000 *

Bulunan 56 2,22 ,78 GENEL ORTALAMA

Bulunmayan 48 1,58 ,72 4,274 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

105

Tablo 4.8.1 incelendiğinde, genel eşlik davranışları açısından okullarında

piyano ya da elektronik org bulunan öğretmenlerin okul şarkılarına eşlik yapabilme

yeterlikleri ile okullarında piyano ya da elektronik org bulunmayan öğretmenlerin

yeterlikleri arasında farklılık olduğu gözlenmektedir. Bu farklılığın α= 0.05

düzeyinde anlamlı olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-testi

sonucuna göre, yeterlikler arasındaki farklılıklar anlamlı bulunmuştur (t=4.274,

p<0.05). Okullarında piyano ya da elektronik org bulunan müzik öğretmenlerinin

genel eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine

ilişkin aritmetik ortalamalar, okullarında piyano ya da elektronik org bulunmayan

müzik öğretmenlerine oranla daha yüksektir. Okullarında piyano ya da elektronik org

bulunan öğretmenler, genel eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik

yapabilme becerilerini (Χ=2.22) çok az yeterli bulurken, okullarında piyano ya da

elektronik org bulunmayan öğretmenler (Χ=1.58) hiç yeterli bulmamaktadır.

Yeterlikler ayrı ayrı incelendiğinde ise 22 genel eşlik davranışından yalnızca; "eşlik

yaparken okul şarkılarına uygun eşlik figürü bulabilme" (t=1.889) ve "değişik eşlik

figürlerini aynı eser içinde kullanabilme" (Χ=1.58) açısından okullarında piyano ya

da elektronik org bulunan ve bulunmayan öğretmenlerin yeterlikleri arasındaki fark

anlamlı değildir. Diğer 20 yeterlik açısından ise farklılıklar anlamlıdır.

Bu durum, öğretmenlerin okullarında piyano ya da elektronik org bulunup-

bulunmamasının okul şarkılarına eşlik yapabilmelerine ilişkin yeterlik algılarını

farklılaştırdığı şeklinde yorumlanabilir. Bunun nedeni öğretmenlerin çalıştıkları okul

ortamının iyi olmasının, okulda piyano ya da elektronik org gibi müzik araçlarının

bulunmasının öğretmenlere çok az da olsa olumlu katkı getirmesi, eşlik yapabilme

becerisini artırması ve derslere yönelik olumlu tutum kazandırması olabilir.

106

2,22

1,58

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Bulunan Bulunmayan

Şekil 4.8.1. Okullarında Piyano Ya da Elektronik Org Bulunan ve Bulunmayan Müzik Öğretmenlerinin Genel Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme

Yeterliklerine Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

4.8.2. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde ikinci olarak, okullarında piyano ya da

elektronik org bulunan ve bulunmayan müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik

yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri, ders içi eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders içi eşlik davranışlarıyla

ilgili 12 soru sorulmuştur. Tablo 4.8.2’de görüşlerin karşılaştırılmasına ilişkin

bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.8.2'de ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına

ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.8.2. OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK

ÖĞRETMENLERİNİN DERS İÇİ EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Piyano/Org n Χ ss t p Anlam

Bulunan 57 2,04 ,98 1. Müzik öğretmenliği mesleğinde, okul müziklerinin öğretim tekniklerini uygularken Müzik Öğretmeni Yetiştiren kurumda almış olduğunuz eşlik eğitiminden ne ölçüde yararlanıyorsunuz?

Bulunmayan 48 1,27 ,49 5,155 0,000 *

107

Bulunan 57 2,21 1,08 2. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına

yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde deşifre edebilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,56 ,87

3,326 0,001 *

Bulunan 56 2,14 1,02 3. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına yazılmış eşlik müziklerini ne ölçüde çalabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,58 ,90

2,955 0,004 *

Bulunan 57 1,79 1,05 4. "Şarkı Öğretimi" sırasında okul şarkılarına ne ölçüde doğaçlama eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,31 ,62 2,883 0,005 *

Bulunan 57 1,63 1,05 8. "Şarkı Öğretimi" sırasında öğrencinin sesini doğru kullanmasını sağlayabilmek amacıyla gerektiğinde eşlik partisyonu üzerinde ne ölçüde transpoze yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,23 ,63

2,432 0,017 *

Bulunan 57 2,21 ,80 18. Çeşitli müzik dönemlerini örneklendiren müziklerde dönem ve stil özelliklerine göre ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,54 ,77

4,352 0,000 *

Bulunan 57 2,39 ,82 19. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,73 1,01

3,691 0,000 *

Bulunan 57 2,39 ,82 20. Çeşitli oyun müziklerinde (sayışma, tekerleme ve ninni) eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,73 1,01

3,691 0,000 *

Bulunan 57 2,32 ,83 21. Marşlarda eşlik yaparken değişik hız basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,65 ,98

3,803 0,000 *

Bulunan 57 2,30 ,84 22. Marşlarda eşlik yaparken değişik gürlük basamaklarını ne ölçüde dikkate alabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,65 ,98

3,668 0,000 *

Bulunan 57 1,93 ,90 23. İstiklal Marşı ve diğer milli marşlara ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,44 ,77 2,974 0,004 *

Bulunan 57 1,89 ,88 24. İstiklal Marşı ve diğer milli marşları, ezgisine uygun söyleyebilme niteliğini arttırıcı bir yaklaşımla ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz? Bulunmayan 48 1,44 ,77

2,808 0,006 *

Bulunan 56 2,08 ,81 GENEL ORTALAMA

Bulunmayan 48 1,51 ,72 3,772 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

Tablo 4.8.2’de görüldüğü gibi, çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik

org bulunan öğretmenlerin yeterlikleri (Χ=2.08), bulunmayanlara (Χ=1.51) göre

108

daha yüksektir. Öğretmenlerin yeterliklerine ilişkin görüşler arasındaki bu farklılığın

α= 0.05 düzeyinde anlamlı olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan bağımsız t-

testi sonucuna göre, fark anlamlı bulunmuştur (t=3.772, p<0.05). Yani, okullarında

piyano ya da elektronik org bulunan öğretmenler, ders içi eşlik davranışları açısından

okul şarkılarına eşlik yapabilme becerilerini çok az yeterli bulurken, piyano ya da

elektronik org bulunmayan öğretmenler hiç yeterli bulmamaktadırlar. Öğretmenlerin

yeterliklerine yönelik görüşleri ayrı ayrı incelendiğinde ise 12 eşlik davranışının

tamamında çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik org bulunan

öğretmenlerin, bulunmayanlara göre görüşleri anlamlı ölçüde daha olumludur.

Bu durum, öğretmenlerin bulundukları okul ortamında eşlik öğretiminde

kullanılabilecek piyano ya da elektronik org gibi müzik aletleri bulunup-

bulunmamasının ders içi eşlik konusundaki yeterliklerine ilişkin algılarını

farklılaştırdığı göstermektedir.

2,08

1,51

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Bulunan Bulunmayan

Şekil 4.8.2. Okullarında Piyano Ya da Elektronik Org Bulunan ve Bulunmayan Müzik Öğretmenlerinin Ders İçi Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik Yapabilme

Yeterliklerine Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

109

4.8.3. OKULLARINDA PİYANO YA DA ELEKTRONİK ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Araştırmanın bu alt bölümünde son olarak, okullarında piyano ya da elektronik

org bulunan ve bulunmayan müzik öğretmenlerinin, okul şarkılarına eşlik yapabilme

yeterliklerine yönelik görüşleri ders dışı eşlik davranışları açısından

karşılaştırılmıştır. Bunun için müzik öğretmenlerine, ders dışı eşlik davranışlarıyla

ilgili 6 soru sorulmuştur. Tablo 4.8.3’te görüşlerin karşılaştırılmasına ilişkin

bağımsız t-testi sonuçları, Şekil 4.8.3'te ise genel ortalamaların karşılaştırılmasına

ilişkin grafik verilmektedir.

TABLO 4.8.3. OKULLARINDA PİYANO / ORG BULUNAN VE BULUNMAYAN MÜZİK

ÖĞRETMENLERİNİN DERS DIŞI EŞLİK DAVRANIŞLARI AÇISINDAN OKUL ŞARKILARINA EŞLİK YAPABİLME YETERLİKLERİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

GÖRÜŞLER Piyano/Org n Χ ss t p Anlam

Bulunan 57 2,53 ,89 35. Sınıf korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,69 ,90 4,784 0,000 *

Bulunan 57 2,46 ,87 36. Okul korolarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,63 ,84 4,959 0,000 *

Bulunan 57 2,26 ,97 37. Bireysel çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,52 ,80 4,220 0,000 *

Bulunan 57 2,19 1,03 38. Toplu çalgı parçalarına ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,50 ,83 3,766 0,000 *

Bulunan 57 2,54 ,96 39. Sosyal etkinliklerde yer alan müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,60 ,76 5,456 0,000 *

Bulunan 57 2,56 ,95 40. Çeşitli gün ve haftalara ilişkin müziklere ne ölçüde eşlik yapabilmektesiniz?

Bulunmayan 48 1,65 ,84 5,206 0,000 *

Bulunan 57 2,42 ,89 GENEL ORTALAMA

Bulunmayan 48 1,60 ,79 4,981 0,000 *

(*) işareti farkın anlamlı olduğunu göstermektedir; p<0.05

110

Tablo 4.8.3’ten de anlaşılabileceği gibi, ders dışı eşlik davranışları açısından

da, çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik org bulunan öğretmenlerin okul

şarkılarına eşlik yapabilme yeterliklerine yönelik görüşleri, bulunmayanlardan daha

yüksektir. (t=4.981, p<0.05). Okullarında piyano ya da elektronik org bulunan müzik

öğretmenleri, ders dışı eşlik davranışları açısından okul şarkılarına eşlik edebilme

becerilerini (Χ=2.42) çok az yeterli bulmaktadır. Buna karşılık çalıştığı okul

ortamında piyano ya da elektronik org bulunmayanlar (Χ=1.60) ise tamamen yetersiz

bulmaktadır.

Bu durum, öğretmenlerin çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik org

bulunmasının, ders dışı eşlik davranışları açısından kendilerini yetersiz bulmakla

birlikte yine de okul şarkılarına eşlik edebilme yeterliklerini daha olumlu

değerlendirmelerine yol açtığı söylenebilir. Bunun nedeni okul ortamında piyano ya

da elektronik org bulunmasının öğretmenlere çok az da olsa olumlu katkı sağlaması,

olumlu tutum kazandırması olabilir.

2,42

1,6

1

1,8

2,6

3,4

4,2

5

Arit

met

ik O

rtala

ma

Bulunan Bulunmayan

Şekil 4.8.3. Okullarında Piyano Ya da Elektronik Org Bulunan ve Bulunmayan Müzik Öğretmenlerinin Ders Dışı Eşlik Davranışları Açısından Okul Şarkılarına Eşlik

Edebilme Yeterliklerine Yönelik Görüşlerinin Karşılaştırılması

111

BÖLÜM V

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak ulaşılan sonuçlara

ve bu sonuçlara dayalı olarak geliştirilen önerilere yer verilmektedir.

5.1 Sonuçlar Araştırmada, elde edilen bulgulara dayalı olarak aşağıdaki sonuçlara

varılmıştır.

1. İlköğretim, lise ve dengi okullarda görev yapan müzik öğretmenleri, müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini; genel, ders içi ve ders

dışı eşlik davranışları açısından yeterli bulmamaktadırlar. Bir diğer ifadeyle, bu

derslerin istenen eşlik davranışlarını kazandırma potansiyelinin oldukça yetersiz

olduğunu düşünmektedirler.

2. Lisans eğitimleri sırasında eşlik dersi alıp-almama durumu, öğretmenlerin

eşlik derslerine yönelik görüşlerini anlamlı yönde farklılaştırmaktadır. Lisans

eğitimleri sırasında eşlik dersleri alan öğretmenler; genel, ders içi ve ders dışı eşlik

davranışları açısından eşlik derslerini çok az yeterli bulurken, almayanlar tamamen

yetersiz bulmaktadırlar.

3. Öğretmenlerin meslekteki deneyimlerinin farklı olması, eşlik derslerine

yönelik görüşlerini etkilemektedir. Meslekteki deneyimi 11 yıl ve daha fazla olan

müzik öğretmenleri, meslekteki deneyimleri 1-5 yıl olanlara oranla eşlik öğretimi

derslerini; genel, ders içi ve ders dışı eşlik davranışları açısından daha olumlu

değerlendirmektedirler.

4. Okullarında piyano ya da elektronik org bulunan öğretmenlerin, müzik

öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik öğretimi derslerini; genel, ders içi ve ders

dışı eşlik davranışları açısından değerlendirmeye yönelik görüşleri ile okullarında

piyano ya da elektronik org bulunmayan öğretmenlerin görüşleri arasında anlamlı

112

farklılık vardır. Okullarında piyano ya da elektronik org bulunanlar dersleri çok az

yeterli bulurken, bulunmayanlar hiç yeterli bulmamaktadır.

5. İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan müzik öğretmenleri;

genel, ders içi ve ders dışı eşlik davranışları açısından kendilerini okul şarkılarına

eşlik edebilme yeterlikleri bakımından eksik ya da yetersiz görmektedirler.

6. Lisans eğitimleri sırasında eşlik öğretimi dersleri alan müzik öğretmenleri

kendilerinin; genel, ders içi ve ders dışı eşlik davranışları açısından okul şarkılarına

eşlik yapabilme becerilerini, eşlik öğretimi dersleri almayan öğretmenlere oranla

daha yüksek görmektedirler.

7. Kıdemleri farklı öğretmenlerin genel ve ders içi eşlik davranışları açısından

okul şarkılarına eşlik edebilme yeterlikleri benzerlik göstermektedir. Ders dışı eşlik

davranışları açısından ise 11 yıl ve daha fazla mesleki deneyimi olan müzik

öğretmenleri, 5 yıl ve daha az deneyime sahip olanlara oranla okul şarkılarına eşlik

edebilme becerilerini daha yeterli görmektedirler.

8. Öğretmenlerin çalıştığı okul ortamında piyano ya da elektronik org

bulunması; genel, ders içi ve ders dışı eşlik davranışları açısından okul şarkılarına

eşlik edebilme yeterliklerini daha olumlu değerlendirmelerine yol açmaktadır.

5.2 Öneriler Araştırmada, elde edilen sonuçlara dayalı olarak aşağıdaki öneriler

geliştirilmiştir.

1. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik derslerinin içerikleri genel,

ders içi ve ders dışı eşlik davranışlarının kazandırılmasına ve geliştirilmesine yönelik

olarak yeniden düzenlenmelidir.

2. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda eğitim alan müzik öğretmeni

adaylarının eşlik derslerini program, içerik ve donanım/nitelik yönünden genel, ders

içi ve ders dışı eşlik davranışlarının kazandırılmasına yönelik eşit düzeyde almaları

sağlanmalıdır.

113

3. Mesleki deneyimi az olan müzik öğretmenlerinin, daha etkin ve yeterli bir

eşlik yapabilme donanımına sahip olabilmeleri için, genel, ders içi ve ders dışı eşlik

davranışlarını geliştirmelerine ve pekiştirmelerine yönelik olarak ilgili konularda

hizmet içi eğitim seminerleri düzenlenmelidir.

4. Çalıştıkları okullarda piyano ya da elektronik org bulunmayan müzik

öğretmenlerinin lisans eğitiminde kazandıkları genel, ders içi ve ders dışı eşlik

yapabilme davranışlarını müzik derslerine olumlu yönde yansıtabilmeleri için gerekli

olan eşlik çalgılarına sahip olabilmeleri sağlanmalıdır. Buna yönelik olarak ilgililer

bilgilendirilmeli ve bilinçlendirilmelidir.

5. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik derslerinde genel, ders içi ve

ders dışı eşlik davranışları kazandırılırken dersler tamamen okul müziği içeriği ile

uygulanmalı/işlenmelidir.

6. Lisans eğitiminde eşlik öğretimi dersleri almayan müzik öğretmenleri, okul

şarkılarına daha etkin ve yeterli bir eşlik yapabilmeleri için ilgili konularda hizmet içi

eğitim seminerlerine katılmalıdırlar.

7. Mesleki deneyimi az olan müzik öğretmenleri, ders dışı etkinliklerde okul

şarkılarına daha etkin ve yeterli bir eşlik yapabilmeleri için ilgili konuda hizmet içi

eğitim seminerlerine katılmalıdırlar.

8. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik derslerinin;

a- Öğrenciler ile toplu yapılan bir ders olarak değil her öğrenci ile birebir

yapılan bir ders olarak verilmesi sağlanmalıdır,

b- Saatinin arttırılması gereklidir ve bu ders sadece üçüncü sınıf birinci

dönemde değil dört yıllık eğitim sürecindeki her dönemde hem teorik hem de

uygulamalı olarak işlenmelidir,

c- Alan çalgısı fark etmeksizin her düzeydeki öğrenciye aynı seviyede

verilmesi, yapılan eşlik öğretiminin müzik teorisi ve işitme dersleri (armoni,

konturpuan, form, biçim, analiz) ile piyano derslerinde kazanılan bilgilerin dersin

içeriği ile örtüşmesinin/paralellik göstermesi sağlanmalıdır,

114

ç- Tüm bu yaklaşımlar çerçevesinde derslerde eşlikleme ile ilgili genel,

ders içi ve ders dışı davranışların aşamalı olarak arttırılmasıyla, doğaçlama ve

transpoze yapabilme becerilerinin kazandırılması ve geliştirilmesi sağlanmalıdır.

Bu araştırmayı aşağıdaki araştırmalar izlemelidir;

1. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda öğrenim gören lisans

öğrencilerinin eşlik derslerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi.

2. Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki eşlik derslerinin

işlevselliğinin arttırılmasına yönelik program geliştirme.

115

KAYNAKÇA

BİLGİN, Selçuk. (1998). İlköğretim Okullarının 2. Kademesinde Müzik Eğitiminde

Kullanılan Şarkıların Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü

Çıkışlı Müzik Öğretmenleri Tarafından Piyano İle Eşliklenmesi. Ankara. Gazi

Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).

BULUT, Damla. (2004). "Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Alınan Piyano

Eğitiminin Müzik Öğretmenliğinde Kullanılabilirliği". 1924-2004 Musiki

Muallimden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu Bildiri Kitabı.

Isparta.

EĞİLMEZ, Hatice Onuray. (2003). Türkiye' deki Müzik Öğretmeni Yetiştiren

Kurumlardaki Piyano Öğretiminin Müzik Öğretmenlerinin Müzik Derslerinde

Piyano/Elektronik Orgu Kullanabilme Yeterliklerine İlişkin Görüşleri Doğrultusunda

Değerlendirilmesi. Ankara. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

(Yayımlanmamış Doktora Tezi).

ERCAN, Nevhiz. (1990). "Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Piyano Eğitimi".

Orkestra Dergisi. Sayı 203. İstanbul.

GABEAUD, Alice. (1940). Musiki Tarihi. İstanbul: Nümune Matbaası.

GAZİMİHAL, M. Ragıp. (1961). Musiki Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

GAZİMİHAL, M. Ragıp. (1939). Türkiye-Avrupa Musiki Münasebetleri. İstanbul:

Numune Matbaası.

116

KAPTAN, Saim. (1995). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri. Ankara: Tekışık

Web Ofset Tesisleri.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, (1994). İlköğretim Kurumları Müzik Dersi Öğretim

Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI, (1970). Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi. Cilt

33. Sayı 1609.

ORANSAY, Gültekin. (1976). Müzik Tarihi. Ankara: MEB Yaykur.

ÖZEN, Mansur. (1998). Gazi Üniversitesi Gazi Eğitimi Fakültesi Müzik Eğitimi

Bölümü Son Sınıf Öğrencilerinin Piyanoyu Müzik Öğretmenliğinin Gerekleri

Doğrultusunda Kullanma Becerileri. Ankara. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri

Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).

ÖZTÜRK, Cemil. (1996). Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası. Ankara:

Türk Tarih Kurumu Basımevi.

POWELL, Steven. (1991). "Koro Entonasyonu", Music Educationa Journel,

Sempozyum Bildirileri, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı, Ankara.

SALLY, Herman. (1988). "Unlocking The Potential Of Junior High Choirs", Music

Educators Jornal.

SAY, Ahmet. (1985). Müzik Ansiklopedisi. Ankara: Sanem Matbaası.

117

SAY, Ahmet. (2002). Müziğin Kitabı. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. 2.

Basım.

SAY, Ahmet. (2002). Müzik Sözlüğü. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. 1.

Basım.

SEZGİNER, Necdet. (1990). "Orta Öğretim Kurumlarında Müzik Öğretimi ve

Sorunları". Türk Eğitim Derneği Yayınları Dizisi. No: 7. Ankara.

ŞENTÜRK, Nezihe. (1999). "Musiki Muallim' den Günümüze Müzik Öğretmeni

Yetiştiren Kurumlar". Sanat Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu Bildiriler Kitabı.

Çanakkale.

TEBİŞ, Cansevil. (2002). Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Keman

Öğretiminin Müzik Öğretmenlerinin Görüşlerine Dayalı Olarak Müzik Öğretmneliği

Formasyonu Açısından Değerlendirilmesi. Ankara. Gazi Üniversitesi Eğitim

Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).

TUĞCULAR, Erdal. (1992). Türkiye' de Müzik Öğretmenlerinin Müzik Eğitimi

Bölümlerinde Aldıkları Çalgı Eğitiminin Müzik Öğretmenliklerine Yansıması.

Ankara. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans

Tezi).

TYLER, W, R. (1950). "Basic Principles Of Curriculum And Instruction", Chicago.

UÇAN, Ali. (1982). Gazi Yüksek Öğretmen Okulu Müzik Bölümü Müzik Alanı

Birinci Yıl Programının Değerlendirilmesi. Ankara. H.Ü. Eğitim Fakültesi

(Yayımlanmış Doktora Tezi).

118

UÇAN, Ali. (1996). İnsan ve Müzik İnsan Ve Sanat Eğitimi. Ankara: Müzik

Ansiklopedisi Yayınları. 1. Basım.

UÇAN, Ali. (1997). Müzik Eğitimi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. 2.

basım.

UZ, Abdullah. (1999). "Müzik Öğretmenliği Lisans Programları Alan Dersleriyle

İlgili Karşılaştırmalı Bir İnceleme". Sanat Eğitimi ve Sorunları Sempozyumu

Bildiriler Kitabı. Çanakkale.

YÖNETKEN, Halil Bedii. "Müzik Eğitiminin Temelleri" Hazırlayan: Ahmet SAY

(2001). Müzik Öğretimi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. 3. Basım.

YÖNETKEN, Halil Bedii. "Okulda Çokses Eğitimi" Hazırlayan: Ahmet SAY

(2001). Müzik Öğretimi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. 3. Basım.

YÖNETKEN, Halil Bedii. "Okulda Çalgı Sorunu ve Çalgısal Müzik Etkinlikleri"

Hazırlayan: Ahmet SAY (2001). Müzik Öğretimi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi

Yayınları. 3. Basım.

YÜKSEK ÖĞRETİM KURULU. (1998). Eğitim Fakülteleri Öğretmen Yetiştirme

Programlarının Yeniden Düzenlenmesi. Ankara. YÖK Yayını.

119

EKLER