MYcû¤c, ùaZûe Kkû I aòmû ^ Kkû

\ìe-^òe«e gòlû ^òùŸðgûkdC}k aògßaò\ýûkd, aûYúaòjûe

bêaù^gße

A

MYcû¤c, ùaZûe Kkû I aòmû_^ Kkû+3 IWÿò@û ^òaðûPòZ _â[c _Zâ

Generic Elective-I

© \ìe- òe«e gòlû òùŸðgûkd C}k aògßaò\ýûkd, aûYúaòjûe, bêaù^gßeGjò _ûVýe ùKøYiò _âiw, ùKøYiò _eòiÚòZòùe aò ùfLK I _âKûgKu aò û @ êcZòùe @^ý ùKøYiòùlZâùe aýajéZ ùjûA_ûeòa ^ûjó û

© DDCE, Utkal University

_â[c _âKûg : Wòùié, 2020

_âKûgK I cê\âûKe :^¦fûf _âKûg^G þ-755/4, ùiKÖe-9iòWòG, KUK-753014E_mail: [email protected]

This SIM has been prepared exclusively for Directorate of Distance and Continuing Education(DDCE), Utkal University. It conforms to the syllabi and contents as approved by Utkal University.

\êùMðg ^¦ò ú ÊûAñ

+3 IWÿò@û (_â[c _Zâ) MYcû¤c, ùaZûe Kkû I aòmû_^ Kkû (GE-I)

B

^òùŸðgKu Kfceê...1962 ciòjûùe C}k aògßaò\ýûkd \ßûeû _âZòÂû ùjûA[ôaû iû§ý cjûaò\ýûkd, \ìe- òe«e gòlû

òùŸðgûkdùe _eòYZ ùjûA i`kZûe \úNð 57 ahðe _[ @ZòKâc KeòQòö icÉu _ûAñ gòlû, Gjò@ êÂûê cìk @ûbòcêLýö ùZYê iÚû^, Kûk, _ûZâ òaòðùghùe @ûùc gòlûKê icÉu _ûLùe _j�ûAaûKê iað\û~ ôgúk ejòQêö _âûd 90 jRûe QûZâQûZâú Gjò c¦òeKê _âùagû]ôKûe _ûA Rúaê aòbò Ü ùlZâùe KéZKû~ðýùjûA_ûeòQ«òö ùKak iõLýû \éÁòeê êùjñ MêYûcôK cûâé¡òùe c¤ Gjò @ êÂû^ @Mâaûjúö aé�òMZ @bòaé¡òùe@ûce ijù~ûM ajê aýqòaòùghu MZò_[ a\kûA ù\AQòö ùicûû ÊúKûùeûqò @ ê~ûdú ùicûù^ @ûRòù~CñVò _j�ô _ûeòQ«ò Zûe icÉ ùgâd Gjò @ êÂûê _âû_ýö \ìegòlû cû¤cùe _ûV_Xÿò c¤ @ù^KQûZâQûZâú aògßaò\ýûkd _eúlûùe _â[c 10 RYu c¤ùe ejò_ûeòQ«òö _ìaðeê AõeûRú, _aäòK @ûWÿòcòùÁâi^,GRêùKg^, @ûKûC�òwþ, cýûù^Rùc� @û\ò @îðùe 15 RY aò\ýû[ôð _â[c 10 RYu c¤ùe ejòQ«òö@ûce QûZâ QûZâúcûù^ ù ÷eûgýaû\ú Kò û _âZòKìk cù^ûbûaûiµ Ü êj«òö ùicûù^ ùagþ C›ûjú, @ûcôaògßûiúI iûc[ðý iõ_ Ü @U«òö ùicûûe aéj�e Êû[ðe _eò_ìeY _ûAñ @ûùccûù^ @ûcô gòlY _¡Zòùe _ûVý_êÉK_âÉêZ Keò ù~ûMûA ù\CQêö Gjò @ZýûagýKúd Kû~ðýùe @ûc ijòZ ùKùZûUò NùeûA _âKûg^-iõiÚûeijù~ûM MâjY KeòQêö `kùe @ûce ]û~ðý flýùe gòNâ _j�ôaûKê ilc ùjûA_ûeòaêö @ûgûKeê Gjò Qû_û_êÉK aûjûùe mû^ aòmûê @^ýû^ý @ù^K \òMKê @ûce aò\ýû[ðúcûù^ QêAñ _ûeòùaö ~\òI @ûce @]ôKûõgQûZâQûZâú ùKøYiò ^û ùKøYiò Kû~ðýùe òùdûRòZ @Q«ò, Z[û_ò @ûùc aògßûi Keê icde C_~êq aò òù~ûMKeê[ôaû aýqòaòùghu _ûAñ icÉ icd jûZ_û@û«ûùe ejò_ûùe Gaõ @ûkiý_eûdY aýqòuê icd @ûù\ø]eûQê@ûñ \òG ^ûjóö @ûce flý \ìe gòlû \ßûeû ù~ ùKøYiò aýqò Cy gòlòZ ùjaû ijòZ òR ùc]ûe aòKûgKeò_ûeòùaö @ûùc ù~ûMûA ù\C[ôaû _êÉK aýZúZ @^ýû^ý ijûdK _êÉK, A�eùÛþ, ùUfòbòR þ IùeWÿòI bkò cû¤c MêWÿòKê òR mûê @bòaé¡ò _ûAñ aò òù~ûM Keòaû CPòZö iúcòZ Käûiþeêcþ _ûVý\û^ aýaiÚûcû¤cùe @bòm gòlKcûù^ aò\ýû[ðúu _âgÜ I iõgd \ìe KeòaûKê ùPÁû Keò[û«òö ùZùa G[ô_ûAñQûZâQûZâúcûûe @ûMâj I _ìað _âÉêZò ejòaû aû‚^údö

òùŸðgK

\ìe- òe«e gòlû òùŸðgûkdC}k aògßaò\ýûkd, aûYúaòjûe

bêaù^gße-751007

D.D.C.E.EDUCATION FOR ALL

C

SYLLABUS

MYcû¤c, ùaZûe Kkû I aòmû_^ Kkû(^òaðûPòZ _â[c _Zâ)

_ì‰ð cìfý : 100 ^é icd - 3 N�û

_â[c GKK

MYcû¤c I Zû'e _âKûeùb\

\ßòZúd GKK

aòmû_ê _eòbûhû, _eòie I CùŸgý

ZéZúd GKK

É¸ fòL^ I `òPe fòL^

PZê[ð GKK

_ZâfòL^ (aûYòRòýK, Kû~ðýûkd bò�òK, aýqòMZ I iµû\Kuê _Zâ)

D

aòhd iìPúKâ.^. aòhd _éÂû

_â[c GKK

1. MYcû¤c I Zû'e _âKûeùb\ 1-33

\ßòZúd GKK

2. aòmû_ê _eòbûhû, _eòie I CùŸgý 34-71

ZéZúd GKK

3. É¸ fòL^ I `òPe fòL^ 72-97

PZê[ð GKK

4. _ZâfòL^ _¡Zò (aûYòRòýK, Kû~ðýûkdbò�òK, aýqòMZ I iµû\Kuê _Zâ) 98-114

E

F

GKK1

ù~ûMûù~ûM I MYcû¤c :ù~ûMûù~ûMe _eòie ù~ùZùaùk ùKøYiò iúcû iej\ bòZùe iúcòZ ^ ejò GK aéj�e

iúcûKê Ægð Kùe, ùiùZùaùk Gjû RùY Kò û \êARY aýqòuê ^ aêSûA GK aéj�e ùMûÂúKê aêSûG,~ûjûKê @ûùc MY ùaûfò Kjò[ûC ö Gjò MYu ij iµKð iÚû_^ _âKâòdûUò jó MYù~ûMûù~ûM ö _ûeÆeòKù~ûMûù~ûMVûeê MYù~ûMûù~ûM iõ_ì‰ð bò Ü ö Gjûe ^òRÊ ]cð ejòQò ö ùKøYiò GK ~ûªòK aÉêijûdZûùe ù~ùZùaùk aû�ðûKê ajêMêYòZ Keû~ûA GK aògûk R^ùMûÂúu òKUKê GK icdùeù_âeY Keû~ûG, ZûjûKê @ûùc MYù~ûMù~ûM ùaûfò Kjò[ûC ö iû]ûeYZü MYù~ûMûù~ûM ùlZâùei´û\_Zâ, _Zâ_ZâòKû, ùeWÿòI, ùUfòbòR^, PkyòZâ, bòWÿòI KýûùiU, KµêýUe _âbéZò cû¤cùe aû�ðûKêajêMêYòZ Keò MâûjKcûû òKUKê _Vû~ûA_ûùe ö MYù~ûMûù~ûMùe GK aéj�e iõiÚû aû�ðû ù_âeY\òMùe ijûdZû _â\û^ Keò[ûG ö

MYù~ûMûù~ûMe iõmûKê aòùgæhY Kùf GK[û ÆÁ ù~, ù~ûMûù~ûM _âKâòdûe MêYûakú @ ê~ûdúGjû GK ÊZª ]eYe _âKâòdû; _ûeÆeòK ù~ûMûù~ûMVûeê Gjû iõ_ì‰ð bò Ü ö MYù~ûMûù~ûMùe MâûjKeiúcû ^ [ûG @[ðûZþ ù\÷ ¦ò Rúa^P~ðýû bòZùe _âùZýK icdùe, _âZò cêjì�ðùe aû�ðû gêYò _ûeòaûeaýaiÚû I iêaò]û C_f² ö

MYù~ûMûù~ûMe cû¤c ùjCQò MYcû¤c ö GK aéj�c ùgâYúe R^Zû, ùfûK Kò û MYuê@ûKhðòZ Keò icûR C_ùe _âZýl aû _ùeûl bûaùe _âbûa aòÉûe Keò_ûeê[ôaû iù´\^gúk cû¤cUòùjCQò MYcû¤c ö iûcûRòK, iûõÄéZòK I MYZûªòK ùlZâeê MYcû¤c iìP^û _â\û^ Kùe, iZýeC\þNûU^ Kùe, i`kZû I aò kZûe PòZâ @ûùu, ibýZû I iõÄéZòe â òcðûYùe bò�òbìcò _âÉêZKùe, G_eòKò aògß aýaiÚû _âZò iùPZ^Zû I @ûiÚû _âKU Keòaûe akd iéÁòKùe ö ÆÁbûaùe KjòùfùKøYiò GK aû�ðûKê GK icdùe GK aògûk R^ùMûÂú (MY)u òKUùe _j�ûAaû _ûAñ ù~Cñ cû¤cKêC_ù~ûM Keû~ûG, Zûjûjó MYcû¤c ö R^cZe ~[û[ð _âZò_û\^ I R^ iùPZ^Zû iéÁòKûeú gqòbûaùeMYcû¤c MYZªe PZê[ð É¸e \ûdòZß iõ_û\^ Keò[ûG ö aògòÁ Pò«û^ûdK Gcþ.Gfþ. ù_ þiòeòRucZùe- ‘‘ù~ ùKøYiò ]eYe ìZ^ NUYû, ìZ^ _âiw, aòPûe iò¡û« I ìZ^ Cnûaê ZZþlYûZþMêeêZßKê ijR Xwùe Gaõ iìP^ûcôK i´û\ @ûKûeùe R^ i¹êLùe C_iÚû_òZ Keòaû MYcû¤ce\ûdòZßö’’

MYcû¤c I Zû’e _âKûeùb\

Uò®Yú

2 IWÿò@û - òaðûPòZ _â[c _Zâ (MYcû¤c, ùaZûe Kkû I aòmû_^ Kkû)

MYcû¤c RûZòe _âûYùe gqò iõPûe Keò_ûùe ö _âMZòe _[Kê Zßeû ßòZ Keòaû \òMùeù_âû›ûj^ ù~ûMûA[ûG ö gûgßZ I Pòe«^ ùPZ^ûKê C{úaòZ Keò_ûùe; gû«ò, ùc÷Zâú I i\òzûe aû�ðûiõPûe Keò aògßKê GKZâ Keò_ûùe ö

MYcû¤ce _âKûeùb\ :iûcûRòK, iûõÄéZòK, @û[ð úZòK aòKûg ijòZ ùa÷hdòK mû^ùKøgke ìZ^ _âùdûM icMâ aògßùe

_eòa�ð e ì@û ì@û \òM iéÁò KeêQò ö aòmûê aòKûg, aòbò Ü Z�ß I cZaû\ ùN ò _âùdûMbò�òK mû^,_âùdûR^ I C_ôû\^ c^êhýe ù~ûMûù~ûM cû¤cKê akòÂ Keò MXÿòùZûkêQò ö ù~ûMûù~ûMe cû¤cicdû êiûeú ùjûA _âbûa aòÉûe KeòQò ö \gð , _V^ I gâaY ùlZâKê aòPûe Keò MYcû¤c iû]ûeYiûcûRòKe c^ I ùPZ^ûùe ìZ^ \òMþakd iéÁò Keò_ûeòQò ö

cê\âòZ MYcû¤c :cê\âY Keû~ûA i´û\ _ûVK _ûLùe _j�û~ûA _ûeòùf ZûjûKê cê\âòZ MYcû¤c ùaûfò Kêjû~ûG ö

GjûKê i´û\_Zâ bûaùe iaðiû]ûeY MâjY Ke«ò ö aògßùe 1605 ciòjûùe iað_â[ùc i´û\_Zâ ‘\òeòùfi þ’ Rj þ Kûfðiu iõ_û\^ûùe _âKûgòZ ùjûA[ôfû ö Gjû cêLýZü ùa_ûe I aûYòRý Lae]cðúi´û\_Zâ [ôfû ö AZòjûi Kùj Rj þ Kûfði ùjCQ«ò aògße _â[c iû´û\òK I \ò eòùfi þ _â[ci´û\_Zâö 1702 ciòjûùe _â[c AõeûRú ù\÷ òK i´û\_Zâ I 1704 ciòjûùe _â[c iû¯ûjòKi´û\_Zâ @ûùceòKûe ùaûÁ^ ijeeê _âKûg fûb Keò[ôfû ö 1783 ciòjûùe @ûùceòKûe _â[cù\÷ òK i´û\_Zâ ù_ þiòfþbû ò@ûeê _âKûgòZ ùjûA[ôfû ö 1780 ciòjû Rû êdûeú 29 ZûeòL ùjCQòbûeZe i´û\_Zâ RMZ _ûAñ GK iàeYúd \òai ö KûeY bûeZe _â[c i´û\_Zâ ‘ùawf ùMùRUþ’@MÁiþ jòKþu\ßûeû _âKûgòZ ùjûA[ôfû ö Gjò LaeKûMRe cêLý CùŸgý [ôfû AÁ AŠò@û Kµû^úe \ê ðúZò,_âòdû_âúZò ùZûhY, cê û`ûùLûe I @^ýû^ý @cû êhòK Kû~ðýKê _\ûùe _KûAaû I \éXÿ bûaùe icûùfûP^ûKeòaû ö Kò«ê Kµû^úe ùKû_\éÁò `kùe ùRcþiþ @MÁiþ jòKþuê AõfŠKê _VûA\ò@ûMfû, `kùeLaeKûMRUò aòKgòZ ùjaû _ìaðeê ùg÷gaeê jó ceòMfû ö 1780 ciòjû ^ùbé cûiùe AŠò@ûùMùRU Lae KûMR a‰ðûWÿ ùciòua I _òUe eòWÿ Cbùd KfòKZûeê _âKûg Keò[ôùf ö 1784ciòjûùe KûfKûUû ‘ùMùRU @ûŠ @ûWÿbûUðûARið _âKûg _ûA[ôfû ö ùZùa jòKþuVûeê i´û\_Zâ _âKûgêù~Cñ AZòjûi @ûe¸ ùjfû, 2005 ciòjûùe IWÿògûùe _âZòÂû fûb Keò[ôaû bûÄe i´û\_ZâòKû _~ðý«_âûd 50,000 eê D¡ßð i´û\_Zâ I _Zâ_ZâòKû _âKûgòZ ùjCQòö Lae iõMâj I aòZeY _ûAñ _âùZýKù\ge I _âûù\gòK Éeùe i´û\ ieaeûj iõiÚûcû^ ejòQò ö bûeZùe _ò.Uò.@ûA. dê.G^þ. @ûA,@ûùceòKûùe G._ò., Pú þùe gòõjê@û, `âû èùe G.G`þ._ò, AõfŠùe eGUeþ, aûõfûù\gùe aû.i.i IRû_û þùe KòdûùWÿû, i´û\ ieaeûj iõiÚû ejQò ö IWÿòògûe 1848-49 ciòjûùe ùebþùeŠ ùfiòu\ßûeûcòi þ ù_âiþeê còiþ ûeú _ZâòKû mû^ûeêY I _ùe @eêùYû\d, _âùaû] P¦âòKû _âKûg _ûA[ôfû ö 1866ciòjûùe ùMøeúgueu\ßûeû _â[c IWÿò@û bûhûe _ZâòKû C}k\ú_òKû @ûcô_âKûg Keò[ôfû ö IWÿò@ûbûhûùe _âKûgòZ i´û\ aûjòKû (1868), â i´û\ (1886), IWÿò@û â i´û\ (1888), C}k_âbû (1891), C}k iûjòZý (1897), iû¯ûjòKú iZýaû\ú (1913-18), @ûgû (1913),1919 ciòjû @ùKÖûae 4 ZûeòL ‘aòRdû\gcú’ Zò[ôùe iZýaû\úeê iû¯ûjòK icûR _ZâòKû ùMû_a§ê

Uò®Yú

IWÿò@û - òaðûPòZ _â[c _Zâ (MYcû¤c, ùaZûe Kkû I aòmû_^ Kkû) 3

\ûi _âKûg Keò[ôùf ö _ea�ðú icdùe Gjûe cêLý Kû~ðýûkd iZýaû\úeê 1922 ciòjûùe _êeú Gaõ1925 ciòjûùe _êeúeê KUK iÚû^û«eòZ ùjûA[ôfû ö 1930 ciòjû G_âòfþ 1 Mû§òRúu ‘\ûŠò~ûZâû’egêb\òaiùe KUKeê ù\÷ òK icûRe _âKûg^ @ûe¸ ùjfû ö 1923 ciòjûeê jùeKé¾ cjZûa KUKeêiû¯ûjòK _âRûZª _âKûg Keò[ôùf ö c¤ 1947 ciòjû 8 ZûeòLeê ù\÷ òK _âRûZª bûùa @ûcô_âKûgKùf ö icdû êKâùc ù\gK[û, âú^, iZý icûPûe, KéhK, WMe, C}k _âiw, cûZébìcò, C}kòKû,ÊeûR, R^gqò, @MÜògòLû, ù\÷ òK ùKûgk, eûÁâ\ìZ, _âMZòaû\ú, KêeêùlZâ, ]eòZâú, \ò òfò_ò, i´û\,icd, @ ê_c bûeZ, iì~ðý_âbû I bûÄe AZýû\ò 46Uò D¡ßð LaeKûMR _âKûg _ûCQò I cê\âòZMYcû¤cKê icé¡ KeòQ«ò ö

ùa÷\êýZòK MYcû¤c :

@û]ê òK aòmû^, iìP^û I _â~êqò aò\ýû _âbûaùe ùa÷\êýZòK MYcû¤c, MYcû¤c ùlZâùe aò_æaiéÁò KeòQò ùaûfò Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjóö ùa÷\êýZòK iõPûeY _âKâòdûùe aû�ðû ùfûKcûû òKUùe~[ûgúNâ _j�ûAaûe cû¤cMêWÿòK c¤ùe ùeWÿòI, ùUfòbòR^, bòWÿòI, bòiò_ò, iòù^cû, ùKaêf ùUfòbòR^,A�eùÛþ, ùUfòù`û þ AZýû\ò CùfäLù~ûMý ö cê\âòZ I ùa÷\êýZòK ic ßdùe A.ùcf, A�eùÛþ I`ýûKè (AùfKþùUâû òK gqò iûjû~ýùe \fòfþe _âZòfò_ò ù_âeY Keòaû _¡Zò ) I ùReKè @û\ò MYcû¤cùagþ _âiûeòZ I @û\éZ ö

@ûA.iò.Uò. :aòmûê aòiàdKe @ûaòÃûe I C_ù~ûMú @af´^ ùlZâùe iìP^û I ù~ûMûù~ûMe aòmû^

(@ûA.iò.Uò.) g±Uò ù~ûMûù~ûM cû¤c CùŸgýùe KµêýUe Gaõ A�eùÛþ ij iõgæòÁ ö @ûA.iò.Uò.g±Uò ù~ûMûù~ûM ùlZâùe _âùdûM ùjC[ôaû @^ýû^ý aòmû^ ijòZ iõgæòÁ ö _êÉK, ùeWÿòI, \ìe\gð_eò Gjû ÊZª bûùa òcðòZ ùUfò ù~ûMûù~ûM-aòmû^ ö ~êM~êM ]eò icÉ _âKûe ÊúKéZ Z[ý (WûUû)MâjY Keòaû _ûAñ iìP^û @ûagýKö iìP^ûe @«RðûZúd KûeYKê jó mû^ Kêjû~ûGö ùa÷\êýZòK cû¤c GaõùUfò cû¤c @[aû ùMûUòG ùa÷\êýZòK _äûU`cðùe MzòZ Keû~ûA[ôaû iìP^ûKê @ûA.iò.Uò.e @õg bûaùeaòùaP^û Keû~ûA_ûùe ö Gjû @ûc Rúa^Kê aòbò Ü bûaùe _âbûaòZ Keò[ûG ö iûõ_âZòK icdùeRúaê Gbkò \òM ^ûjó, ~ûjûKò iìP^û Gaõ ù~ûMûù~ûMbò�òK mû^ ùKøgk\ßûeû _âbûaòZ êùjñ öKû~ðýûkd, ùgâYúMéj, NeVûeê @ûe¸ Keò iaê Éeùe Gaõ iaê icdùe Gjûe _âbûa @ êbìZ ö GjûcYòhe bûa^û I Rúa^ùg÷kúKê c¤ _âbûaòZ Keê@Qò ö

C\ûeúKeY I NùeûAKeY\ßûeû aògßùe aýû_K _eòa�ð NUòQò, `kùe iìP^û I ù~ûMûù~ûMmû^ùKøgk Rúaê iaê ÉeKê _âbûaòZ KeêQò ö aògße Rîcê\ûdKê iaê ùlZâùe GK cû]c eìù_ GjûòKUeê òKUZe Keò_ûeòQò ö C\ûjeYÊeì_, RùY aýqò KµêýUee ùMûUòG aUcþ Uò_òùf ùi @ûgû

Keê[ôaû iaê _âKûe iìP^û @Ì icd c¤ùe jûif KeòaûKê ilc ùjCQò ö iìP^û I ù~ûMûù~ûMmû^ùKøgk iûjû~ýùe a�ðcû^ ùMûUòG iÚû^ùe ejò aýû_K iìP^û _ûAaûKê cYòh @ûRò ilc, ~ûjû_ìaðeê i¸a ùjC^[ôfû ö _ìaðeê i´û\_Zâ, _êÉK, ùeWÿòI, ùUfòbòR^ _eò iìP^û aòhdKê ùMûUòG

Uò®Yú


iÚû^ùe eLô _ea�ðú icdùe ZûKê aýajûe Keòaû òcù« ilc ùjC^[ôfû; Kò«ê Gjò cû¤cUò iaê_âKûe iciýûKê icû]û^ KeòQò ö ùMûUòG ùiùKŠùe fl fl aòhde iìP^û C_f² ùjûA_ûeêQò ö

MYcû¤ceìù_ mû^\ûZû bkò akòÂ bìcòKû òaðûj KeêQò iìP^û I ù~ûMûù~ûM mû^ùKøgkbò�òKaòmû^ ö A�eùÛþe @ûaòbðûa `kùe _âùZýK aýqò icû^ Gaõ i\ý iìP^û _ûA _ûeêQ«ò ö GjòMYcû¤c Gùa gòlû\û^Vûeê @ûe¸ Keò ùeûMúùiaû _~ðý« ~ûaZúd Kû~ðýùe ijù~ûM I iûjû~ýKeò_ûeêQò ö ùMûUòG eûÁâe òŸðòÁ _âMZòcìkK @ûagýKZû @ûA.iò.Uò. C_ùe òbðe Kùe ö ìZ^ùa÷hdòK mûê _âMZò `kùe ù~Cñ C àû\^û iéÁò jêG, ùi[ô_ûAñ iûcûRòK @ûagýKZû ejò@Qò ö ieKûec¤ G \òMùe @ù^K _\ùl_ MâjY KeòQ«ò ö 2000 ciòjû iìP^û _â~êqò @ûA^ (Information

Technology Act 2000) ieKûe _âYd^ KeòQ«ò ö GjûKê Z\ûeL Keòaû _ûAñ iìP^û ùa÷hdòK aòbûM(Department of Information Technology), RûZúd UûÄ ù`ûið @û\ò aòbûM iÚû_^ Keû~ûAQò ö GjûKêù~ûMûù~ûMe cû¤c bûùa MâjY Keò ieKûe \êMðc Gaõ Mâûcû�kùe C_f² _ûAñ _\ùl_ MâjYKeòQ«òö iaêVûeê CùfäLù~ûMý ù~, MêeêZß_ì‰ð iûcûRòK I @[ðù ÷ZòK ùlZâùe @ûA.iò.Uò. ùiaûeaò òù~ûM c¤ @Zý« MêeêZß_ì‰ðö icûRùe [ôaû @aùjkòZ ùfûKcûûe C ÜZò, \lZû aé¡ò Gaõùicûû c¤ùe iìP^û @û\û^_â\û^ C_ùe c¤ Gjò cû¤c ùagþ C_ù~ûMú iûaýÉ ùjûAQò öMYcû¤c bûaùe iìP^û I _â~êqò aòmûê MêeêZß iûµâZòK icdùe Lêaþ ùagú ö

_ûeµeòK MYcû¤c :ùfûKûPûe eúZò cù^ûeõR^ iéÁò Keû~ûA MYcû¤cùe ù~Cñ iùPZ^Zû iéÁò Keû~ûA_ûùe,

Zûjûjó _ûeµeòK MYcû¤cö ùfûK éZý, ùfûKMúZ, ùfûK^ûUK, MY^ûUý AZýû\òKê iû]ûeYZü _ûeµeòKMYcû¤c ùaûfò Kêjû~ûGö ùfûKiõÄéZò ijòZ Gjò _ûeµeòK MYcû¤c IZù_âûZ bûùa RWÿòZ ö @MYòZaýqòue iêL\êüLe @ êbìZò, ùiÜj-ccZû, ùKâû]-jòõiû, aògßûi-@aògßûi, ]cð-]ûeYû, Pò«û-PeòZâ, @ûùcû\-_âùcû\ _âbéZò eq]ûeû _eò Rúa^ ijòZ @wûwú bûaùe RWÿòZ ùjûA ejò[ûGö ùa÷\êýZòK cû¤c _eò_ûeµeòK MYcû¤c _âZýl ^ ùjùf c¤ @û�kòK aògßûi, @ûùaM, @ êbìZò I PkYò @]ôK _âZ`kòZùjûA[ûGö _ûeµeòK MYcû¤c\ßûeû iûõÄéZòK I MYiùPZ^Zû i¸a ö Kò«ê cù^ûe¬ê C_û\û^G[ôùe KcòMùf Gjû `k_â\ ùjûA_ûùe ^ûjó ö

MYcû¤ce _âbûa :icûRùe MYcû¤ce _âbûa iê\ìe_âiûeú ö MY I icûRKê ùN ò Gjûe Kâòdû I _âZòKâòdû iõ_û\òZ

ùjûA[ûG ö Gjû icûRRúa^Kê _âbûaòZ Keòaû ij icûR c¤ Gjû\ßûeû _âbûaòZ ùjûA[ûG ö MYcû¤ceicûR _âZò @ûbòcêLý iõ_Kðùe RùY MùahK KjòQ«ò-

Information provided by Journalists help to respond to their environment intelligently and ina self fulfilling way. With a shared perception of the environment, people can make decisions. Suchcollective decisions after all are the, essence of democracy. It expands the boundaries of anindividual’s own observation and experience, makes a positive contribution to the development ofpolitical awareness and stimulates for social and economic development.

Uò®Yú


MYcû¤c iìP^û _â\û^Vûeê @ûe¸ Keò iûcûRòK, iûõÄéZòK, @û[ð úZòK I MYZªe iêelû _~ðý«_âùZýK ùlZâùe Kû~ðý Keò[ûG ö MYcû¤c\ßûeû _âùZýK icdùe fl fl ùfûK aòbò Ü _âKûee aû�ðûI iìP^û jûif Keòaûùe ic[ð ùjûA_ûeêQ«ò ö ù\÷ ¦ò Rúa^ùe KcðbûeR òZ Pû_eê cêqò _ûAaû_ûAñ cù^ûe¬^, MYZªùe R^cZ iõMâj Keòaû bkò MêeêZß_ì‰ð Kû~ðý, aòmû_^ _âiûe Keò aûYòRòýKKûeaûe ùlZâùe Gjû iKeûcôK _âbûa _KûCQò ö iû]ûeY R^Zû I icûR C_ùe Gjûe _âbûa_âZýl ö ùW òiþ cûKþKêùdfu cZùe MYcû¤c icûR Rúa^Kê _âZò kòZ I _âbûaòZ Keò[ûG ö icÉ_âKûe iìP^û I cù^ûe¬^ @ûagýKZûKê _eò_ì‰ð Kùe MYcû¤c ö icûR jó MYcû¤ce _âiûe _ûAñC_~êq ùlZâ _âÉêZ Kùe ö MYcû¤c Êû]ú^ bûùa Kû~ðý Keòaûe iêù~ûM iéÁò Kùeö icûR @ êeì_bûaùe MYcû¤c icûRùe _eòa�ð e ]ûeûKê \îZZe Keò[ûG ö icûR I MYcû¤c _eÆe _eò_ìeK öùMûUòG aò û @^ýUò ZòÂò ejòaû @i¸a ö

MYcû¤c ùaùkùaùk _âZòKìkûZàK _âbûa _KûAaûe bd c¤ ejòQò ö iû]ûeY Z[û aýqòMZÉeùe C\þùaM I bd i�ûe ùjaûe i¸ûa^û c¤ ù\Lû~ûG ö MYcû¤cùe _âiûeòZ MŠùMûk, \wû,@_eû], jòõiû, PeòZâMZ @ûùl_ AZýû\òe _âPûe Gaõ _âiûe ~êacûîKê C›ûjòZ ù~ ^ KeêQò, Zûjûêùjñ, aeõ aòù\gú Kû~ðýKâc, PkyòZâe _âbûa ibýZû, iõÄéZò Z[û _eµeû C_ùe iKâòd _âbûa aòÉûe

KeêQò öZ[û_ò MYcû¤cùe _âKûgòZ I _âiûeòZ aû�ðû ^KeûZàK @ù_lû @]ôK iKeûZàK ö RûZò, ]cð, a‰ð

òaðòùghùe Gjû gû«ò I iêelû \òMùe @]ôK Kòâdûgúk ö RûZúd iõjZò I iõÄéZòKê aRûd eLôaûùeMYcû¤ce bìcòKûKê @ÊúKûe Keòùja ^ûjó ö MYcû¤c GK _eòa�ð gúk ùlZâ ö icûR Rúaê \îZ_eòa�ð , cYòhe @ûgû, @ûKû„û @ûùaM, Ê_Ü, Azû I iûµâZòK cìfýùaû] ijòZ icZûkùe MYcû¤cùe_eòa�ð flYúd ö

ùa÷\êýZòK _¡Zò I ù~ûMûù~ûMe bûhû :@ZúZe ù~ûMûù~ûM aò]û^ Gaõ iûõ_âZòK icde ù~ûMûù~ûM cû¤c bòZùe @ûKûg _ûZûk

_âùb\ ö _êeûKûkùe ÊZª aû�ðûaûjK, _\Pûeú\ìZ I @gßûùeûjú aû�ðûajcûû\ßûeû bûaaò òcdeaû�ðû ù_âeY ùjC[ôùf ö icdû êKâùc Gjò _¡Zòùe _eòa�ð NUò WûK cû¤cùe ù~ûMûù~ûM Kâòdûiµû\^ ùjfû ö @\ýûa]ô WûKùiaû ù~ûMûù~ûM ùlZâùe MêeêZß_ì‰ð bìcòKû MâjY Keê[ôùf c¤ ùa÷hdòKmûê \îZ @MâMZò `kùe iìP^û I _â~êqò aò\ýû iûõ_âZòK icdùe _é[ôaúe ù\g ù\g c¤ùe iµKðI bûaaò òcd Keòaûe \ìeZßKê òKUZe KeòQò ö \ìe ù\gùe ejò[ôaû @ûZàúde, a§êe bûhû @Ì icdbòZùe gêYò_ûeêQò; aû�ðû _ûA_ûeêQò ö Gjò ]eYe ù~ûMûù~ûM jó ùa÷\êýZòK ù~ûMûù~ûM ö ùUfòù`û þ,ùUfò_âò�e, ùUùfKÖ, `ýûKè, ùUMðþûc, ùIßaþiûAUþ I A�eùÛþ _âbéZò ùa÷\êýZòK ù~ûMûù~ûM ùlZâùeMêeêZß_ì‰ð bìcòKû òaðûj KeêQò ö Giaê cû¤c\ßûeû aòmû^ iõPûeY _âKâòdûùe ù~ûMûù~ûM aýaiÚû\îZKeY Keû~ûA_ûeêQò ö

R^Zûu_ûAñ GK MâjYúd MYcû¤c ùeWÿòI :aòõg gZKe @gú\gK ùakKê ù~ûMûù~ûMe GK _âcêL cû¤cùe _eòMYòZ ùjûA[ôfû ùaZûe aû

ùeWÿòI ö ùa÷\êýZòK MYù~ûMûù~ûM aýaiÚûùe Gjûe [ôfû GK iê\ìe_âiûeú _âbûa ö Mâûcû�keê ijeû�k

Uò®Yú


~ûGñ iaê R^Zûu_ûAñ GK MâjYúd MYcû¤c [ôfû ‘ùeWÿòI I ùiaû’ ö MYùPZ^ûKê C{úaòZ Keòaû_ûAñùa÷\êýZòK ù~ûMûù~ûMe _âcêL iõPûe aò]û^ bûùa ùeWÿòI jó @ûYò[ôfû ù~ûMûù~ûM _âKâòdûùe GKùa÷_æaòK _eòa�ð ö _ùe _ùe PkyòZâ, \ìe\gð , KµêýUe I A�eùÛþ bkò ùa÷\êýZòK iõPûeaò]û^ cYòh ùiaûùe aýajéZ ùjfû I Zû’e i\ê_ù~ûM Kùf iû]ûeY R^Zû ö

i´û\ : iìP^û, cù^ûe¬^, gòlû, iõÄéZòe cû¤ceìù_ ùeWÿòI ùjûAQò GK ZßeòZ ùa÷\êýZòKMYcû¤c ö ùMûUòG icdùe iõLýû]ôK ùfûKu òKUùe ùMûUòG Z[ý aû i´û\ C_iÚû_^ KeòaûZZþKûke iaðû]ôK C_f²ô [ôfû- ~ûjûKê i¸a Keò[ôfû ùaZûe _eò MYcû¤c ö @ûRòKûfò ù~còZò ùeWÿòIaû ùUfòbòR þ @û]ûeùe @ù^K _âcêL eûÁâù^Zûu Êe ùagþ MêeêZß_ì‰ð _âiw @û]ûeùe gêYòaûKê còkêQò,@ZúZùe Zûjû i¸a ^ [ôfû ö 1927eê bûeZùe ùeWÿòI ùiaû _âPkòZ ùjûA[ôùf aò Gjûe ajêkZûI aýû_KZû _eòflòZ ùjfû ù\g Êû]ú^ ùjaû _ùe ö Êû]ú^Zû _ìaðeê Gjûe iõPeYgúkZû iúcòZ[ôfû ö ùZùa eûÁâúd @ûù¦ûk^ùe R^ _âZòKâòdû iéÁòùe Gjû _âcêL MYcû¤ceìù_ òRe iKâòd bìcòKûòaðûj Keò[ôfû ö ù\g Êû]ú^ ùjaû _ìaðeê ù\ge icÉ ùaZûe ùK¦â aâòUògþ ieKûeu òdªYùe

[ôaûeê ù\gúù^Zûu aýajûe_ûAñ Gjû C_ùe @uêg [ôfû ö ùZùa cjûcôû Mû§ò I iêbûh P¦â ùaûhaòù\g cûUòeê Gjò ùeWÿòI ùiaû aýaiÚûe C_ù~ûM_ûAñ iêù~ûM _ûA[ôùf ö `kùe aògß R^cZKêùicûù^ _âbûaòZ Keòaûùe @ù^Kûõgùe i`k ùjûA[ôùf ö cjûcôû Mû§ò _â[c ùaZûe _âPûe@aieùe fŠêê @ûùceòKûaûiúuê iù´û]^ Keò Zûu C\þùaû]^ ù\A[ôaûùaùk aò_æaú ù^ZûRúiêbûh P¦â ùaûh Rcðû^ú I iòwû_êeeê bûeZúd Z[û aògßaûiúu CùŸgýùe @ù^K [e C\þùaû]^ ù\AMYcûîKê _âbûaòZ Keò[ôùf ö “Gjò ùeWÿòI cû¤cùe icMâ aògß RûYòfû ù^ZûRú bûeZe Êû]ú^Zû_ûAñaòù\geê iõMâûc Rûeò eLôQ«ò ö Zûu C\þùaû]ê iê\ìe_âiûeú _âbûa @ êbìZ ùjûA[ôfû ùiA icdùe öZûue KY×Êe ùeWÿòI cû¤cùe _âiûeòZ ùjûA ù\gaûiú Z[û ‘@ûRû\þ jò¦þ ù`øR’Kê @ ê_âûYòZKeò_ûeò[ôfû ö”

icûR C_ùe ùeWÿòI _eò MYcû¤ce _âbûa ùagþ C_f² ö Êû]ú^Zû _ea�ðú bûeZúdicûRùe GK ùcøkòK _eòa�ð^ @ûYòaûùe ùaZûe aû ùeWÿòIe bìcòKû @aòi´û\òZ ö ùeWÿòI _eòMYcû¤c cù^ûe¬^ KâúWÿû, i´û\, ûUK, iõMúZ @û\ò _eòùahY Keò MYu Pò«û-ùPZ^ûKê _âZòKâòdûgúkKeòaû ij Zû’e iûcûRòK, @[ðù ÷ZòK iciýûe icû]û^ \òMùe ùagþ ijûdK ùjûA_ûeòQò ö 1920ciòjûeê cê\âòZ MYcû¤c ‘i´û\ _Zâ’e _âcêL _âZò\ß¦ßúbûùa ùa÷\êýZòK MYcû¤c ‘ùeWÿòI’e \îZiõPûeú bìcòKû flYúd ùjûA_ûeòQò ö ù\÷ òK Z}ûk i´û\ _eòùahY Keò MYcûîKê _âbûaòZ Keòaû,iùPZ^ Keòaû ùlZâùe ùeWÿòI ùjûAQò GK ùfûK_âòd cû¤c ö `kÊeì_ ùeWÿòI MYù~ûMûù~ûMe GK_âcêL cû¤cùe _eòa�ðòZ ùjûA Gjûe icKûkú^ @^ýiaê cû¤cKê ùagþ _Qùe _KûA ù\A[ôaû_eòflòZ ùjûA[ôfû ö @^ý ùKøYiò cû¤c ùeWÿòI _eò ZßeòZ MZòùe fl fl ùfûKu _ûLùe_j�ôaûùe ic[ð ùjûA^ûjû«ò ö

ùa÷\êýZòK ù~ûMûù~ûMúd aýaiÚûùe R^-iû]ûeYu _âòd I Lêaþ òKUZe ùjûA[ôfû ùeWÿòI IùaZûee iõPûk^ NUò[ûG aûdêÉeKê @û]ûe Keò ö Gjò cû¤cùe Rîû]ûeYu ij ù~ûMûù~ûMKêaýû_K iõPûkòZ Keò[ûG ùeWÿòI ö @ûKûgaûYúbûùa LýûZ ùeWÿòI iõMúZ, MúZ, ^ûUK, Kéhò iìP^û,i´û\, jûiýûcôK I eiûcôK _âiw, KaòZû, aòaò] ZKð I @ûùfûP^û _eòùahY Keò iû]ûeY R^Zûu

Uò®Yú


cù^ûe¬^ Keòaû ij \ìeû\ìeû«ùe NUê[ôaû NUYûakúKê ùicûû òKUùe _j�ûAaû-GK C_ûù\dZ[û MêeêZß_ì‰ð gâûaý cû¤c eìù_ MéjúZ jêG ö ùa÷\êýZòK iõPûk^ _âKâòdûùe Gjû cêjì�ðK c¤ùe ù\geaòaò] i´û\Kê ijeû�keê _fäú @�k ~ûGñ _j�ûAaûùe MêeêZß_ì‰ð bìcòKû MâjY Keò @ûiòQò ö ‘ajêR^jòZûd- ajêR^ iêLûd’ bûaùaû]e _eò_âPûeùe ùeWÿòI ùjûAQò aòõg gZKe iaðùgâÂ ù~ûMûù~ûMýcû¤c ö

GK CùfäL^úd Z[û ùa÷_æaòK MYcû¤cbûùa aòõg gZû±úùe Cbû ùjûA ùaZûe _âiûeY@û]ê òK cYòhe Rúa^]ûeûùe @ûYòQò @aòi´û\òZ _eòa�ð ö ùKak ù~ûMûù~ûM ùlZâùe êùjñ;iûjòZý, iõÄéZò I KkûùlZâùe Rîû]ûeYuê @û^¦ ù\aû, iùPZ^ Keòaû, ^úZògòlû ù\aû _eò aòaò]mû^MbðK ùaø¡òKZûùe Gjû R^ Rúa^Kê Pc}éZ KeòQò ö

aògß ijòZ _eòPòZ I bûaaò òcdùe @ûMâj _â\gð KeòaûKê ùjùf iûõ_âZòK icdùe cYòh _ûAñi´û\_Zâ ùjCQò GK jòZKûeú cû¤c ö ùUfòbòR þ, ùeWÿòI @û\ò ùa÷\êýZòK cû¤c _êvû ê_êv i´û\_â\û^ Keò iõùl_ùe I iìP^ûùe ÊÌ icd c¤ùe aò MêeêZß_ì‰ð LaeKê _âKûg Keò[û’«ò ö i´û\_Zâjó aòg\ i´û\ _eòùahYe GKcûZâ cû¤c ö ùZYê Gjûe R^ C_ù~ûMòZû iaðû]ôK ö i´û\_ZâùfûKùPZ^ûKê RûMâZ KeûG ö ^òcÜùgâYúe ùfûKuVûeê CyùgâYúe aýqò_~ðý« LaeKûMRe aû‘i´û\’e C_ù~ûMòZûKê ù\÷ ¦ò Rúa^ùe ùagþ C_f² Keò[û’«ò ö ùZYê @û]ê òK cYòhe òZýaýajû~ðýaÉê _eò ‘i´û\_Zâ’e i´û\ aò GK aÉêùe _eòYZ ùjûA~ûAQò ö Gjû iù�ß i´û\_Zâ _eò MYcû¤cùeiû´û\òKu c^cêLú I bâÁ KìUù ÷ZòK aòPûea�ûùe _eòùahòZ i´û\ @ù^K icdùe R^guûe KûeYùjûAQò ö ~ê¡ ^ [ûA aò ~ê¡e N^NUû Zò@ûeò KeêQò @ù^K i´û\ ö MY-gû«òKûcú ùjfûùaùkMYcû¤c ùjûA_WÿêQò ~ê¡Kûcú ö Kjòaûe @[ð ùjCQò- ajêeûÁâúd gûiK gûiòZcûûê ~ê¡Kûcú KeòaûKêMYcû¤cKê jó aWÿ @Èbûùa aýajûe Keò@ûiòQ«ò ö aòWÿ ^û ù~ MY ~ê¡Kûcú ùjaû _ìaðeê Gjò_âKâòdûùe MYcû¤c òùR ùKùZùaùk ~ê¡Kûcú ùjûA~ûAQò ùi[ô_âZò Zû’e ùPZ^û ^ûjó ö Gjûi´û\e _ûVKúd Êû[ðKê Cù_lòZ Keò[ûG, C_ù~ûMòZûKê aò_ Ü Kùe ö

MYcû¤c]cðú i´û\ _âÉêZò :aòaò] MYcû¤cùe _âKûgòZ ù~ ùKøYiò ‘i´û\’ MYCùŸgýùe jó @bòù_âZ ö NUò[ôaû NUYûKê

iZýûgâdú Z[û aògßi^úd Keò i´û\_Zâ, ùeWÿòI, ùUfòbòR^þ @û\òùe _eòùahY Keòaû\ßûeû GjûMYaògßûiú ùjûA _âiw \éÁòeê C_~êq MêeêZß fbò[ûG ö jRò~ûC[ôaû MêeêZß_ì‰ð _âiwUòKê i´û\ cû¤cùeMYcû¤c iû]ûeY R^Zûu i¹êLùe C_iÚû_òZ Keò òRe \ûdòZß òaðûj Keò[ûG ö MYcû¤c- ~[ûcê\âòZ MYcû¤c ùa÷\êýZòK MYcû¤cùe Gjû cê\âòZ I _âiûeòZ ùjûA _âiwe MêeêZß \éÁòeê R^ cûîòKZûKê@ûùfûWÿòZ Keòaûùe c¤ @ù_lû eùL ö G_eò i´û\e _âÉêZò KûjûYú êùjñ, Kò _âa§ êùjñ, GK ÊZªeúZòùe jó _âKûgòZ ùjûA[ûG ö Gjû Lêaþ a�ðcû òK I Z[ý _â\û^ùe @bòù_âZ ö

Pk«ò icûR I ajêcêLú NUYûKâcùe _âbûaòZ R^Rúaê ]ûeûKê aòaò] _âiw, @ êbìZò, iciýû^ûcùe C�eòZ Keò ù~Cñ aòaeYú _âÉêZ jêG, Zûjû ùjCQò MY]cðú i´û\ ö iûõ_âZòK KûkLŠùeiõNUòZ ùjC[ôaû ù\÷ ¦ò aû icdû êKâcòK _âbûaòZ Z[û _úWÿòZ NUYû icMâKê mûZ ùjaûe @]úeZûicÉuVûùe flYúd ö ùZYê aòbò Ü cû¤c ù\A i´û\ _âÉêZò I _âiûeYe @_jû~ðýZû Reêeú ùjûA_WÿòQò ö

Uò®Yú


@ûRòe ~êM ùjCQò MY iõù~ûMe ~êM ö G[ôùe @ZòKâû« ùjC[ôaû cû¤cUò GK MY iõù~ûMKûcúcû¤c ö aògße @mûZ, @_j�, @\égý, aòÉéZ _âiw aòmû^ Z[û _â~êqò aò\ýûe aòKgòZ eì_ùe KâcgümûZ, _j� I \égýcû^ ùjaûùe fûMòQò ö GiaêKê _âKûgòZ I aòKgòZ Keòaûùe MYcû¤ce bìcòKûiaðû]ôK ö _â~êqòaò\ýû I ùa÷mû òK mû^ùKøgk @û]ûeùe aògße bì-LŠ iúcû Kâcgü iõKêPòZ ùjûA \ìeKê@\ìe, @iúcKê iúcòZ I @mûZKê mûZ Keòaûùe ù~Cñ ùa÷PòZâý \gðûAQò, Zûjû ùKak aògßcêLú ù~ûMûù~ûMúdaýaiÚû I ùa÷hdòK _â~êqò aò\ýûe GK cù^ûec, Z[ýùK÷¦âòK iõPûk^ bò Ü ù~ @i¸a, Gjû Kjòaûaûjêfý cûZâ ö ùi[ô_ûAñ @ZúZe ZêŠeê ZêŠKê gêYûK[ûe aýû ò I @aògßi^údZûe @« NUò ùi iÚû^ùe_âûcûYòK-iZýû êi§û^ _âaé�òUò ùagþ RûMeêK ùjûAQò; ~ûjû @ûRò MYcû¤c_ûAñ _ûfUòQò Rúa« i´û\_eòbûhû ö @[ðûZþ MYcû¤cùe i´û\ _âÉêZò Lêaþ ùagú _âûcûYòKZûe @ù_lû eùL, gêYûK[ûùe êùjñ ö

@ûRò @ûC i´û\ ùKak òŸðòÁ _âiwbò�òK Lae ùjûA ejò ûjó ö G[ôij iõ~êq ùjûA~ûAQò-iûlûZþKûe, aòmû_^, `òPee ZKð-Z[ý-ZRðcû I _âPûe]cðú _eò ùKøgk icMâ ö @û]ê òK i´û\ _âÉêZò-Kkû ùZYê ùPùjeû I PeòZâ \éÁòeê ÊZª eúZòKê @û_ùYA ùÂQò ö GA _eòù_âlúùe i´û\ cê\âYcû¤cùe ùjC aû _âPûe _âiûeY cû¤cùe ùjC Kò û _â~êqò aò\ýûe _âLe MYcû¤ceìù_ _eòPòZùIßaþ-iûAUþ @û]ûeùe ùjC òRKê iZýûgâdú Z[û _âûcûYòK Keò aòKgòZ ùjûA_ûeòQò ö @ûRò ùZYê i´û\cìfý @ù_lû @]ôK cìfýùaû]Kê @ûgâd KeòQò ö Pû�fýe _âûafý iù�ß i´û\e iZý I _âûcûYòKZûcìfýùaû]Kê òR bòZùe @]ôK MêeêZß _â\û^ KeòQò ö ùZYê ù~ùKøYiò i´û\ùe iûjòZýe bûhûKÌ IiõÄéZòe PòZâeì_ @ù^KZü _âZòbûZ ùjaû ÊûbûaòK ùjûA_WÿòQò ö

MYcû¤c]cðú i´û\ _âÉêZòùe iû´û\òKu bìcòKû I MêeêZß iaðû]ôK ö KûeY @^êi§û^]cðúiû´û\òKZûùe Zû’e aé�òMZ iù«ûh ùagþ C_f² ùjûA[ûG ö aé�ò ij aògßûiNûZKZûùe _âÉêZ i´û\icdKâùc @iZý I _âbûagì ý ùaûfò _âcûYòZ jêG ö MYcû¤c iZKð ejòaû @ûagýK ù~, Gùa @ûC_êeêYû ~êM ^ûjó Kò cû§ûZûKûkú^ Pò«û]ûeû ^ûjòñ ö _â~êqò aò\ýûùe akúdû^ MY-cûîòKZû @ûRò LaeeiZýûiZý _eLôaûùe ùagþ ic[ð ö ùZYê MY-cû¤c]cðú i´û\ _âÉêZòùe MYKê bê@ñû aêfûAaûùe _âdûiGK cÉaWÿ bêfþ ùaûfò iûaýÉ jêG ö iõ_âZò _ûVK, ùgâûZû I \gðK i´û\e bò�òbìcò ijòZ _âZýli´§û ßòZ, ù~Cñ[ôùe ùIßaþiûAUþ I @ þfûA þe KòQò MêeêZß_ì‰ð bìcòKû, ùZYê GjûKê @û]ûeKeò ù~ iZýCLûeòùâ ö ùi[ô_ûAñ MYcû¤cùe _âÉêZ i´û\ iZýeê Ijeòa ^ûjó, Z[ýeê \ìùeA ~ûA_ûeòa ò Kòcò[ýûPûeKê _âgâd ù\A_ûeòaûe iûcû^ýZc @ûiqò \gðûA _ûeòa ^ûjó ö

‘MYcû¤c i´û\ _âÉêZò’ Ée ùb\ùe PZêaòð]; ~[û- (K) i´û\e ùaZûe cû¤c, (L) i´û\e\ìe\gð cû¤c, (M) i´û\e cê\âòZ cû¤c (i´û\_Zâ), (N) i´û\e iõPûe cû¤c (ùIßaþiûAUþ) öGjò PûùeûUò cû¤c ù\A MYcû¤c i´û\ _âÉêZòe bò ÜZû \gðûG ö òùcÜûqcùZ Gjû aòùgæhYúd ö

(K) i´û\e ùaZûe cû¤c : ùaZûe ùjCQò gâûaý-cû¤c ö i´û\ _âiûeYùe ùaZûeebìcòKû ùagþ CùfäL^úd ö ùaZûe @ûKûgaûYú bûùa iaðiû]ûeYùe _eòPòZ ö Gjûe ùgâûZû iõLýû_fäúeê ije~ûGñ @MY^ iõLýûùe aò\ýcû^ ö i´û\ _âiûe Kûkùe ùaZûeeê i´û\ gêYòaûùe ùgâûZûuc¤ùe iûle- òeleZûe ZûeZcý flòZ jêG ^ûjó ö KûeY gêYòKeò i´û\Kê Gjû cû¤cùe C_f²Keû~ûG ö MYcû¤c]cðú i´û\ _âÉêZòùe ‘@ûKûgaûYú’ aû ùaZûee MêeêZß GK\û iaðû]ôK [ôfû ö ù\g

Uò®Yú


aòù\ge i´û\Kê cêjì�ð ùKùZûUòùe ùaZûe Zû’e iõPûe ùiaû cû¤cùe ù\ge icMâ _âû«ùe_âiûeòZ Keòaûe iûc[ðý jûif KeòQò ö @ù^K @mûZ Z[ýKê ùKùZûUò cêjì�ðùe I òŸðòÁ icd iúcûc¤ùe i´û\ cû¤cùe ùaZûe _âiûeòZ Keò[ûG ö Gjûe _eòùahY I _âÉêZò aòbò Ü Ée ù\A icûjòZjêG ö Gjûe _âÉêZò Keê[ôaû eòù_ûUðe ZZþKûk I MêeêZß bò�òùe i´û\MêWÿòKê Kâcû êiûeú CùfäL Keò[û’«ò öMêeêZß \éÁòeê cêLýi´û\ I Zû’e @ êMûcú i´û\e Kâc ò¡ðûeòZ ùjûA[ûG ö i´û\ ùjCQò @ûKûgaûYú_âiûe ùiaûe GK CùfäL^úd _âiw ö Gjû i´û\Kê ~[ûKâùc ‘RûZúd _âiûeY’ (National Service),

@û�kòK ùiaû (Regional Service) Kâcùùe _âiûeòZ Keò[ûG ö RûZúd _âiûeY cû¤cùe _âiûeòZùjC[ôaû bûeZúd eûÁâ_Zò, C_eûÁâ_Zò I _â]û^cªúu ÊZª @bòbûhY, aû�ðû @û\òKê ù\ge icÉ@û�kòK ùK¦â _âiûeY KeòaûKê aû¤ ö @û�kòK ùiaûùe _eòùahòZ i´û\ ùMûUòG _âù\ge aòbò Ü@�keê _âû¯ MêeêZß_ì‰ð i´û\Kê cûZébûhûùe _âiûeY Keò[ûG ö i´û\e RûZúd _âiûeYùe Cbd jò¦úI AõeûRú _âû]û^ý _ûC[ôfûùaùk @û�kòK i´û\ _eòùahòZ jêG _âûù\gòK bûhû bò�òùe ö Gjûe ùgâûZûiõLýû iaðû]ôK ö

_âiûe bûeZú aû @ûKûgaûYú ùaZûe cû¤cùe aòaò] i´û\, Z[ýûcôK Pyðû, iûlûZþKûe, aòZKð@û\òKê aéj�e MYùiaû CùŸgýùe _âiûeòZ Keò[ûG ö 1924 ciòjûeê bûeZahðùe @ûKûgaûYúi´û\ ùiaû @ûe¸ ùjûAQò ö 1948 ciòjû Rû êdûeú 28 ZûeòLeê IWÿògûùe ùaZûe ùiaû\ßûeû aòaò]MYù~ûMûù~ûM Kû~ðýKâc _âiûeòZ I aòKgòZ ùjûA@ûiòQò ö @ûKûgaûYú MYù~ûMûù~ûM ùlZâùe Zû’ei´û\ cû¤cKê KûkKâùc GK aéj�e _eòiebêq Keò_ûeòQòö Gjû`kùe aòaò] @ûùfûP^û, iûlûZþKûe,bûhY, aòmû_^, i´û\, aòZKð, ùNûhYû, aòbò Ü _âûcûYòK _âiw, MêeêZß_ì‰ð Pyðû ij MYgòlûbò�òKCùfäL^úd Kû~ðýKâc @û\òe _eòùahYùe ‘ùaZûe’ ùjûACVòQò ùagþ R^_âòd ö ùaZûee G_eò i´û\_âiûeY Kû~ðýKâc R^cZKê Z}ûkú^ mû^]ûeû Z[û aòhd aé¡ò ijòZ iõ~êq Keòaûùe ic[ð I i`kùjûAQò ö

‘ùaZûe i´û\’e _âÉêZò MY MâjYúd lcZû @û]ûeùe Keû~ûA[ûG ö i´û\_ûVKu Êe ICyûeY ~[ûKâùc M¸úe I ÆÁbûùa ùaZûeùe ]ß òZ jêG ö Zûue g± CyûeY aòeûcPòjÜ @ ê~ûdúùjaû aòù]d ö i´û\ _âÉêZò Kûkùe _âÉêZK�ðû _âiwû êùeû]ùe aòhdMêWÿòK ~[û i´û\Kê MYcêLú Keò_âÉêZ Keòaû CPòZ ö Gjû\ßûeû _eòùahòZ i´û\ R^ûMâjKê aXÿûG, aòaò] iciýû c¤ ¤û^ @ûKhðYKeûAaûùe ic[ð ùjûA[ûG ö i´û\ iZý I aògßi^údbûùa _âÉêZ Keû~òaû ijòZ MV^cìkK bûa]ûeûùÂ GjûKê aòaéZ Keû~òaû CPòZ ö òeûgû [ôùf aò ù ÷eûgýKê KkûcôK Keò _âKûg KeûMùf GjûR^cûîe eúZòKê òdªòZ Keòaûùe ijûdK jêG ö ~ê¡, a^ýû, aûZýû, iõNhð KûeYeê R^Rúa^ I]^jû òe i´û\ _eòùahYùe iZýZûKê Gbkò _eòùahY Keû~òaû @ûagýK, ~ûjû ùgâûZûuê jZûg aûòeûg Keò guûZêe Keòa ^ûjó ö G[ôijòZ i´û\ _ûVK G_eò i´û\ _Xÿò gêYûAaû ùaùk ~ê¡R òZ

i´û\Kê ù~_eò M¸úe Êe I IRÊò ú bûhûùe _ûV Keòaûe @ûagýKZû @Qò, ùijò_eò iêL\ I i`kZûjûifR òZ ‘i´û\Kê’ fkòZ, c]êe Z[û \êüL\ i´û\Kê iù´\^gúk I \e\ú bûhû bûaùe _ûVKeòaûe@ûagýKZû [ûG ö Gjû\ßûeû ùgâûZû _eòiÚòZòe M¸úeZû, ùa÷PòZâý @û\òKê òR KÌPlêùe, cûî_Uùe@aùfûKòZ I @ûKkòZ Keòaûùe C_f²ò @ûYò[ûG ö ùaZûe i´û\ fòLôZbûùa _âÉêZ jêG ö GjûKê i´û\_ûVK _Xÿò @MY^ ùgâûZûuê gêYûC[ôaûeê Zûu i´û\ _Xÿòaû òbðêf ùjaû GK ÊûbûaòK K[û ùjûA[ûG ö

Uò®Yú


ù~Cñ KûMRùe i´û\ _âÉêZ ùjûA _ûVù~ûMý ùaûfò ò¡ðûeòZ ùjûA[ôa, ùijò KûMRùe ùMûUòG _Uùeiê¦e @leùe cêLý i´û\ I ùMøY i´û\e a‰ð û, Kcû, _ì‰ðùz\, aòeûcPòjÜ @û]ûeùe fò_òa¡ùjûA[ôaû @ûagýK, `kùe i´û\_Zâ iêMc I aû]ûjú^ ùjûA_ûeò[ûG ö ùaZûeû i´û\ _âÉêZòùe‘bûhû’e GK MêeêZß_ì‰ð bìcòKû @Qò ö @û�kòK i´û\ _eòùahYùe iaêùaùk @û�kòK ùaû]Mcý bûhûKêùÂ ijR bûaùe i´û\ _âÉêZ GKû« Reêeú ö Gjû iaðiû]ûeYùe MâjYúd ùjûA[ûG ö i´û\_âÉêZòùe aûKý lê\â I iek ùjaû @ûagýK ö ùKøYiò i´û\e _âiwKê ‘ùaZûe i´û\’ùe aûe´ûeùèûA Kêjû~ûG ^ûjó; KûeY G[ôùe ‘i´û\_Zâ’ GK ò¡ðûeòZ icdKê ùÂ iõ_âiûeòZ jêG ö i´û\_ûV iaêùaùk a�ðcû^ Kûke ùjaû CPòZ ö KûeY i´û\ ùjCQò a�ðcû òK, ~ûjû _êeêYû ùjùf aû@ZúZ @û]ûeùe _âiûeòZ ùjùf Gjûe ZûZþKûkò cìfýùaû] _âgÜû ßòZ ùjaû ÊûbûaòK ö i´û\_ûVKueùgâûZûu gêYòaû _âKâòdûKê aû]ûjú^ Keòaû_ûAñ @Yêbûh aû Micro Phone Vûeê ò¡ðûeòZ \ìeZû aRûdeLôaû CPòZ ö

‘i´û\e ùaZûe cû¤c’ ùjCQò GK aéj�e MYù~ûMûù~ûM _âKâòdû ö Gjûe Kû~ðýKâc _âÉêZò I_âiûeY_ûAñ Lyð ò¡ðûeòZ iúcûùe eùj ö iaêVûeê Kcþ aýdùe _âÉêZ, ÊÌ aýde C_f² Gaõ iaðû]ôKùfûKu _ûLùe ijRùe _j�ô _ûeê[ôaûeê ‘i´û\e ùaZûe cû¤c’ ùjCQò aûÉaòK GK R^_âòdMYcû¤c ö G_eòKò ùMûUòG icdùe cê\âòZ MYcû¤c @ù_lû ùaZûe MYcû¤ce C_ù~ûMòZû c¤[ôfû iaðû]ôK ö ùKøYiò òŸðòÁ _âÉêZòùe GjûKê C_ù~ûM Keû~ûA_ûeê[ôfû ö ùgûA, aiò aû @^ýû^ýKû~ðý iõ_û\^ùaùk ùaZûe MYcû¤cKê ijR C_ù~ûM Keê[ôùf aògòÁ MY-cŠkú ö Gjû gâûaMâûjúcû¤c ùjûA[ôaûeê ùaZûe Kû~ðýKâc cêLýZü g± I ]ß ò _â]û^ ö Gjûe _âiûeY GKû]ûeùe Mû¸ú~ðý,cû]ê~ðý I gû±òK CyûeYùe ÊzZû elû Keò[ûG ö

ùaZûe i´û\ _âÉêZò I _Vê ^cê û :‘‘@ûKûgaûYú, KUK ö i´û\ _XÿêQ«ò eaò gZ_[ú ö cêLý i´û\ ajê _âZúlòZ eûRýcªòcŠkùe

@\ka\k, IWÿògûùe _âak Mecùe R^Rúa^ @ÉaýÉ, ùXuû^ûkùe bdûaj @MÜòKûŠ, bŠaûaûu@ûgâcùe ù_ûfòi PXÿûC- cYòh L_êeò RaZ ö G[e gêY«ê iõ_ì‰ð i´û\- \úNð 3 ahð _ùe @ûRò ajê_âZúlòZ cªòcŠke @\ka\k KeòQ«ò cû^ýae cêLýcªú ö @ûi«ûKûfò iKûk ^@Uûùe eûRba^ùecjûcjòc eûRý_ûk ìZ^ cªúcûûê _\ I ùMû_^údZûe g_[_ûV KeûAùa ùaûfò i´û\ @ûcejÉMZ ùjûAQò ö KUK I bêaù^gße iùcZ IWÿògûùe _âcêL ijeùe @ûRò Mâúhà_âaûj 40 WòMâúùifþiò@i C_ùe @Qò ö kùe iû]ûeY Rúa^~ûZâû @ijý ùjaû ij @õgêNûZ céZêýiõLýû aé¡ò _ûAaûe@ûguû ù\Lûù\AQò ö G \òMùe Reêeú I ZZþKûk _\ùl_ ùâûKê eûRý cêLýcªú iaê RòfäûeRòfäû_ûkuê KWÿû òùŸðg ù\AQ«ò ö G_eò Mâúhà _âaûj ùaùk ùXuû^ûkùe NUòQò Neù_ûWÿò bkòcjûaò_�ò ö G[ôùe 25 aLeû Ne biàúbìZ ùjûA~ûAQòö ]^Rúa^ jû òe òŸòðÁ iìP^û G~ûGñ còkò òöiÚû^úd _âZò ò]ôuVûeê _âKûg ù~ aòk´òZ eûZòùe ùeûùhANe Pêfò ò@ñûeê G_eò bdûaj @MÜòKûŠiõNUòZ ùjûAQò ö _âgûiê ZßeòZ _\ùl_ ù~ûMê iÚòZò òdªYùe @Qò ö MZKûfò KUKe GK @ûgâcC_ùe PXÿûC Keò RùY bŠaûaûuê Mòeò KeòQò iÚû^úd ù_ûfòi ö PXÿCùaùk aûaûu @ûgâceê ^û^û@û_�òR^K iûcMâú ij 3Uò cYòh L_êeò còkò[ôaû ù_ûfòiþ iìZâeê _âKûg ö aûaûu bŠ Kûe^ûcû aòhdùe_ìaðeê ajê @bòù~ûM ù_ûfòiþùe jÉMZ ùjûA[ôfû ö

Uò®Yú


G[e _ûYò_ûMe iìP^û ö iìP^ûeê RYû~ûAQò ù~ eûRýùe Mâúhàfjeò @aýûjZ ejòa ö ùcøiêcú_âaûj aòk´òZ ùjaûe i¸ûa^û @Qò ùaûfò _ûYò_ûM iìZâeê _âKûgö _ea�ðú i´û\ gêYòùa eûZò 9Uû 30cò òUþùe ö’’

ùUfòbòR^ :\égý-gâûaý cû¤c bûaùe ùUfòbòR^ ùjCQò @ûKhðYúd cû¤c ö ùeWÿòIe \ìe\ìeû«e aû�ðû

ùKak gêYû~ûC[ôaûùaùk ùUfòbòR^ùe Cbd gêYòaû I ù\Lôaû Kû~ðý GK iwùe icûjòZ ùjCQò öiûõ_âZòK icdùe Gjûe C_ù~ûMòZû @^ýû^ý @ZýûagýK \âaýVûeê ùKøYiò MêYùe Kcþ êùjñ ö ùeWÿòIbkò mû^ aòmû^, @ûùfûP^ûVûeê @ûe¸ Keò cù^ûe¬^ _~ðý« _âZýK aòhdùe aýû_K ]ûeYû _â\û^Keò ù~ûMûù~ûM _âKâòdûKê R^û\éZ KeòQò ö MZ \êA \g§ò c¤ùe ùUfòbòR^ Pc}ûe bûaùe iõ_âiûeòZùjûAQò ö ù\ge RîõLýûe jûeûjûeò 70% ùfûK ùUfòbòRê \gðK ö Mâûcû�k ùUfòbòR^ òReKûdûaòÉûe Keò[ôùf ùjñ iûùUfûAUþ ùUfòbòR^ iêaò]û C_f² ùjfûYò ö iûùUfûAUþ ùUfòbòR^ @ûiòaû_ùe Gùa ù\gùe 52,000eê D¡ßð ùKaêf @_ùeUe ejòQ«ò ùaûfò GK iùbðeê RYû_WÿòQò öùijò_eò aòbò Ü WûAùeKÖ Uê ùjûcþ (WòUòGPþ) Kµû^úcûù^ c¤ ùfûKuê Gjò iêaò]û ù~ûMûA ù\aûùeic[ð ùjûAQ«ò ö ùUfòbòRê Gbkò _eòa�ð `kùe Rîû]ûeYue iìP^û, Z[ý I Lae ijRùe_j�ôaû ijòZ òR c^ _i¦e Kû~ðýKâc ù\Lôaûe iêù~ûM _ûCQ«ò ö gògêVûeê @ûe¸ Keò aé¡cûû_~ðý« icÉue Gjûe @û\eYúd ù~ûMûù~ûM cû¤c ö Kû~ðýKâc @ êiûùe bûhû _âùdûM \égýgâûaýcû¤cùe GK ùcøkòK ùa÷gòÁý ö

i´û\e \ìe\gð cû¤c :\ìe\gð GK \égý-gâûaý MYcû¤c ö GjûKê GKû]ûeûùe ù\LôjêG I gêYòjêG ö \ìe\gð _eò

MYcû¤c iõ_âZò _âPkòZ iÚòZòùe _eòa�ð @ûYòaû ijòZ _eòa�ð e ]ûeûKê c¤ @UKûAaûùe ic[ðùjûA~ûG ö icûR C_ùe ùZYê \ìe\gð _eò MYcû¤ce _âKûe @ûRò @ZêU I @_âZòjZ ö ‘\ìe\gð ’ùei´û\ _âiûeY GK MYcêLú Kû~ðýKâc, ~ûjûe ò¿û\^ Cbd _âZýl I _ùeûlbûùa iõ_û\òZ ùjûA[ûG ö

Kýûùceû : Gjûe _âÉêZòùe GK ùa÷hdòK @ûagýKZû ö òŸðòÁ ÁêWÿòIùe Gjûe _âZýl _âiûeYKeû~ûA[ûG ö Gjûe _âiûeY icdû êiûeú I Zû}ûkòK ö Gjûe ‘Live’ _âiûeY \gðKu_ûAñ ùagþbûaMâûjú I C_ùbûMý ùjûA[ûG ö icûRùe, eûÁâùe I aòù\gùe iõNUòZ aòaò] eûÁâúd iõKU,@_eû], jòõiû, KìUù ÷ZòK Pyðû I _âbûa, gòlû, iõÄéZò, iûjòZý, eûR^úZòK jUPcU ij iû]ûeYR^Zûuê ùÂ iõNUòZ aòaò] iciýûe i´û\-eì_Kê \ìe\gð Zû’e i´û\ _ûVK cû¤cùe _â\gðKeò[ûG ö GK gévkòZ _¡Zòùe Gjò _â\gð iõPûkòZ jêG ö ùUfòbòR þùe gâûaý @ù_lû \égý @]ôK_âbûagûkú ùjûA[ôaûeê \gðK Gjûe i´û\ _ûVKu _ûVKúd ùeûPKZûKê aòùgh ¤û^ ù\A[ûG öùUfòbòR þe i´û\_ûV Kû~ðýKâc \gðKu Cbd @ûLô I Kû^Kê iRûM eùL ö ùeWÿòIe i´û\ _âiûeYVûeê\ìe\gð e i´û\ _âiûeY \gðK C_ùe PZêcêðLú _âbûa _KûA[ûGö MYù~ûMûù~ûMe iaðùgâÂ cû¤cbûùaùUfòbòRê i´û\ _âiûeY C_Mâjbò�òK mû^ùKøgke ijûdZûùe iû]ôZ ùjûA[ûG ö Gjû\ßûeû aògßeùKûY @ êùKûYùe Zû’e _âiûeòZ I _â\gðòZ i´û\ _j�ô _ûeòaûùe ilc ùjûA_ûeòQò ö aògòÁ MYcû¤caòùghm- cýûKþfêjû þu cZùe, “iìP^û ù~ûMûù~ûM Z[û bûaaò òcd\ßûeû \ìe\gð aògßKê iõKêPòZ

Uò®Yú


Keò _ûeÆeòK iõù~ûMKê Lêaþ ùagú ^òKUZe KeûA_ûeòQò ö” \ìe\gð ‘i´û\ _âÉêZò I i´û\_âiûeY’ Gjò aògßûiùaû]e ~[û[ð _eòPûdK ö

‘\ìe\gð ’ùe _â\gòðZ I _âiûeòZ i´û\ Kû~ðýKâc ajê MêeêZß_ì‰ð _âKâòdû ù\A iõPûkòZ ùjûA[ûG öG[ôùe g± @ù_lû \égý bûaUò @]ôK iakòZ ö ù~ ùKøYiò LaeKê aògßi^úd I iZýe @û]ûeùe cê\âòZMYcû¤c I ùaZûe @û\òùe _âKûgòZ I _âiûeòZ KeûMfûùaùk, G[ôùe ùijò NUYûe _âûcûYòKZûKê_âZýl Keòaû_ûAñ iõNUòZ NUYûe \égýûakúKê ‘‘T.V. Camera @û]ûeùe Cù�ûkòZ Keò i´û\_ûVùaùkZû’e Live _â\gð Keòaû ùagþ @ûdûiiû¤ Keò i´û\_ûVùaùk ù\LôaûKê bf_ûG ö cûZâ ù~ùZùaùkPòZâ aûjû^û ^ ùjûA aûÉaZûe K[û Kjò[ûG, ùiùZùaùk \gðK _âbûaòZ jêGö \ìe\gð ùe _âiûeòZI _â\gòðZ i´û\ GA _âbûaKê aòÉûeòZ KeòQò I GK aéj�e \gðKùMûÂú iRð ùe ic[ð ùjûAQò ö\ìe\gð i´û\ _âÉêZò c¤ GK @ûdûiiû¤ Kû~ðý ö G[ôùe NUYû I _âiwe PòùZâû�k^ ejê[ôaûeê i´û\KûjûYú ij Zû’e Zûkùck elû _ûAñ Gjûe _âÉêZòK�ðûuê ùagþ Pò«û I gâc KeòaûKê _Wÿò[ûG ö ùZYê@^ýû^ý MYcû¤cùe i´û\ _eòùahYVûeê ‘\ìe\gð ’e i´û\ _â\gð I _âiûeY gZ_âZògZ _âûcûYòKI iZýûgâdú ùjûA[ûG ö

A-ùcfþ :~êM~êM ]eò c êhý iað\û ijR _ Úû @af´^ Keò @ûiòQò ö ÊÌ icd c¤ùe I Kcþ _eògâcùe

Kû~ðý Kòbkò iµ Ü ùjûA_ûeòa, ùi iað\û ùPÁû Keò[ûG ö G \éÁòeê c êhý _ûAñ KµêýUe GK aògßÉbûaùe Kû~ðý Keò[ûG ö KµêýUe GK ~ûªòK cYòh Kjòùf @Zêýqò ùja^ûjó ö ù~ûMûù~ûM ùlZâùeGjûe bìcòKû @Zò MêeêZß_ì‰ð ö _ûeµeòK _Zâaò òcd aû ù~ûMûù~ûMKê ajê _Qùe _KûA KµêýUecû¤cùe A-ùcfþ ù~ûMûù~ûM ùlZâùe ìZ^ aò_æa iéÁò KeòQò Kjòùf @Zêýqò ùja ^ûjó ö G[ôùeKûMR aýajûe jêG ^ûjó ö KµêýUe\ßûeû Kû~ðý iµû\^ Keû~ûG ö ùZYê ù_âeK I MâûjK CbùdKµêýUe gòLô[ôôaû @ûagýK Gaõ A-ùcfþ VòKYû c¤ ùLûfò[ôaû Reêeú @ùU ö A-ùcfþ iû]ûeY fòLôZ_Zâbkò \úNð êùjñ ö iúcòZ g± cû¤cùe Gjû ùfLû~ûA[ûG ö aòhdaÉêe C_iÚû_^ c¤ iõlò IiìP^û]cðú ùjaû @ûagýK ö A-ùcfþ cû¤cùe PòVò, \fòf, `ùUû bòWÿòI, PòZâ AZýû\ò _Vû~ûA_ûùe ö

A-ùcfþ ùjCQò aû�ðûùe GK ùa÷\êýZòK eì_ ö KµêýUeeê @^ý GK KµêýUeKê A�eùÛþcû¤cùe Gjû iõ_û\òZ jêG ö A-ùcfþ ùiUþ ù^ûUþ _ûAñ bf ö

A-ùcfþ aû�ðû fòL^ _âYûkú :(1) A-ùcfþ aû�ðû ùfLûe icÁò ö Gjûe \êAUò @õg [ûG ö ~[û-Header Gaõ Body ö

Headerùe ù_âeKe ^ûc I VòKYû I _âû_Ke ^ûc I VòKYû [ûG ö GKû]ôK aýqòaòùghuê_VûAaû òcù« ùicûû A-ùcfþ VòKYû GKZâ Keò _VûAaû @ûagýK ö

(2) A-ùcfþ VòKYûùe iVòKþ VòKYû ùfLû~òaû @ûagýK ö ^ùPZþ aû�ðû _ê aðûe ù_âeK _ûLKêPûfò@ûùi ö

(3) A-ùcf aû�ðûùe K[ôZ bûhûe aýajûe ùjaû CPòZ ö ^ùPZþ aû�ðû _ê aðûe ù_âeK _ûLKêPûfò@ûùi ö

Uò®Yú


(4) A-ùcfþ _ûAñ ùUKèUþ GWÿòUeùe aû�ðû ùfLô Zûjû iaêùaùk @`fûA þùe ùfLôaû \eKûe ö(5) A-ùcfþe aû�ðû aWÿ @leùe ùfLôaû CPòZ êùjñ ö(6) ~[ûi¸a iek, ijR I ùQûU aûKý ùfLôaû CPòZ ö

PûUòõ :PûUòõ ù~ûMûù~ûMe @^ýZc i`k cû¤c ö A�eùÛþ cû¤cùe \êARYu c¤ùe iò]ûikL

K[ûaû�ðû jó PûUòõ ö Gjò aû�ðû aò òcd 3 _âKûee; ~[û :(1) ùUKèUþ PûUòõ(2) bGiþ PûUòõ(3) bòWÿòI PûUòõùUKèUþ PûUòõùe aû�ðûkû_e aò òcd ùfLû cû¤cùe ùjC[ôaû ùaùk bGiþ PûUòõùe iò]ûikL

ùgâûZû, aqûe Êe gêYò_ûùe ö aòù\gùe ejê[ôaû aýqò òKUKê ùUfòù`û^ Kùf @ûAGiþWÿòe cìfýù\aûKê _Wÿê[ôaû ùaùk PûUòõ A�eùÛþ PûRðùe ùjûA[ûG ö bòWÿòI PûUòõ iaðû]ê òK ù~ûMûù~ûMcû¤c ö Gjû Cbd \égýgâûaý ö G[ô_ûAñ KµêýUee @WÿòI aýaiÚû ij Kýûùceû iõ~êq ùjaû @ûagýK öiõ_âZò ùcûaûAfþ ù`û þùe GjûKê aòùgh C_ù~ûM Keû~ûA_ûeêQò ö

PûUòõ aòbò Ü C_ûdùe jêG ö MêMþfò, Gcþ.Giþ.G^., dûjê @û\ò aýajûeKûeúuê PûUòõ iêaò]û _â\û^Keò[û’«ò ö

ÄûA_ò :PûUòõ ù_âûMâûcþ bòZùe iaêVûeê ùfûK_âòd ö Gjû ùjCQò \égýgâûaýe Pc}ûe ù_âûMâûc ö ÄûA_ò

iêaò]û _ûAñ _¬òKeY KeòaûKê _Wÿò[ûG ö ÄûA_ò @û_äòùKi þKê aýajûe Keò A�eùÛþ iûjû~ýùeùUfòù`û^ aýajûeKûeú c¤ Gjò iêaò]ûe i\ê_ù~ûM Keò_ûùe ö _eÆe c¤ùe ù~ûMûù~ûM elûKeò_ûeòaûe Gjû GK gqògûkú \îZZc cû¤c ö

ùIßaþiûAUþ / A�eùÛþ :òŸòðÁ flý_ìeY \òMùe A�eùÛþ aû @û«RðûZòK _¡Zòùe gj gj ùIßa _éÂûe GK ùa÷\êýZòK

_âYûkú iìlà cû¤c ùjCQò ùIßaiûAUþö ùKøYiò aòhdùe iìP^û _âû¯ òcù« ùIßaiûAUþ ù~ûMûù~ûMecû¤c eìù_ Zêe« Kû~ðý iõ_û\^ Keò[ûG ö iûõ_âZòK NUYûakúVûeê @ûe¸ Keò Kkû, aòmû^, \gð ,_êeûYgûÈVûeê @ûe¸ Keò KâúWÿû _~ðý« ~ûaZúd iìP^û ùIßaiûAUùe C_f² ö iû]ûeY Rúa^P~ðýûùe@ûagýK icÉ \âaýVûeê @ûe¸ Keò cù^ûeõR^ _~ðý« GK aògßÉ ijPe eìù_ ùIßaþiûAUþ Kû~ðýKeò[ûG ö GcòZò aò\ýû ^ûjó, ~ûjû ùIßaþiûAUþ _â\gð Keò_ûùe ^ûjó ö ùIßaþiûAUe GK @ûùWÿâiþ [ûG öGjò @ûùWÿâiþKê URL aû Uniform Resource locator ùaûfò Kj«ò ö dê.@ûeþ.Gfþe aòbò Ü @õg ejòQò öùiMêWÿòK ùjfû -

Uò®Yú


(1) ù_âûùUûKf (http.//)

(2) IßûfðWÿ IßûAWÿ ù_R (www)

(3) ùjûÁ (Host)

(4) iûAUþe _âKûe (Type of site)

(5) ù\ge iûAU PòjÜ (Country)

ùIßaiûAUþe ^ûcKeKê Wò.G þ.Giþ. Kj«ò ö ùKùZûUò Wò.G þ.Giþ.Kê CùfäL Keû~ûAQò ö-com (commercial organisation)

-edu (educational organisation)-net (internet service provider)-org (miscellaneous organisation)

aòbò Ü ù\ge iûAUþKê RûYòaû _ûAñ iûùuZòK PòjÜ aýajûe Keû~ûG ö ~[û : au (australia), in

(india), us (united states), gb (great britain), ru (rusia) AZýû\ò öùa÷\êýZòK i�ûe _âKâòdûùe ùeWÿòI, ùUfòbòR^, A-ùcfþ, A�eùÛþ I K_ò @aòKkKeY @û\ò

MYcû¤c ùlZâùe aòiàdKe @ûaòÃûe I C_ù~ûMú @af´^ ö \égý _âZýlZû, iìP^ûe @aòKkZß Iaû�ðûe ijR _âû ò @ûMâjú ùgâûZû I C›ûjú \gðK Z[û aògßÉ Rîû]ûeYuê @û]ê òKZûe Ægð ù\AQò ö

A�eùÛþ :icMâ aògßKê GKûKûe Keò_ûeòaû lcZû A�eùÛþ Kò û ùa÷\êýZòK ù~ûMûù~ûM cû¤cùe jó

i¸a ö A�eùÛþ cû¤cùe iõ_Kð iÚû_^ ùagþ ijRiû¤ö _é[ôaúe ùKûYû êùKûYùe aiaûi Keê[ôaûA�eùÛþ aýajûeKûeúcûû bûae @û\û^_â\û^ GùZ lò_â I Zúaâ ù~ icde _âZòUò cêjì�ðùeiõ_Kðe ìZ^ bò�ò, RûZò, ]cð, a‰ð, adi, iÚû^ I aé�ò òaðòùghùe ùKûUò ùKûUò R^Zû ùiûiò@ûfþùÛIßûKðòõ cûdûRûfùe aû§ò ùjûA_WÿòQò ö ù~ûMûù~ûMe GK ìZ^ ùa÷\êýZòK cû¤c ùjCQò A�eùÛþ ö

KµêýUee iaêVûeê aWÿ C_ù~ûMòZû ùjCQò A�eùÛþ ö aò¦êeê iò§ê\gð ùjCQò A�eùÛþe_eòbûhû ö Gjûe iúcû ^ûjó, iúcûZúZ !

iaê mûê M«ûNe ö KâúWÿûVûeê @ûe¸ Keò ù\÷aúgqò _~ðý« icÉ _âKûe ùaø¡òK mû^ C_f²Keò_ûeòaûe iìlà cû¤c ö A�eùÛþ ùjCQò Gbkò GK aýaiÚû ~ûjû cû¤cùe iKk _âKûe ù~ûMûù~ûMi¸a ùjûA[ûG ö ùIßa cû¤cùe iKk _âKûe ù~ûMûù~ûM i¸a ùjûA[ûG ö ùIßa cû¤cùe iìP^û_âû ò òcù« ùIßa iyð A¬ò þ iûjû~ý Kùe ö ùfûK_âòd iyð AõRò þMêWÿòK ùjfû -

Yahoo, MSN, Excite, Lycos, Infoseek, Google, Alta Vista AZýû\ò ö

iyð A¬ò þ aýajûe Kfûùaùk :(1) iVòKþ g± aýajûe Keòaû CPòZ ö

(2) GKaP^ùe g±MêWÿòK _â\û^ Keòaû @ûagýK ö

Uò®Yú


(3) iìP^û ùLûRòaû icdùe ù]÷~ðýe ij @ù_lû Keòaû CPòZ ö

(4) GKû]ôK g± aýajûe Kùf C¡éZò PòjÜ bòZùe eLôaû CPòZ ö

(5) @ûWÿbû è iyðùe and, or, nor _âbéZò aýajûe Keû~ûA_ûùe öiõ_âZò A�eùÛþ GK iùaðû}éÁ MYù~ûMûù~ûMe cû¤c ö ùMûUòG cêjì�ð @ù^K MâûjKu ij

ù_âeK ù~ûMûù~ûM Keòaûùe ic[ð ùjûA[ûG ö

ùìþaêKþ :@bò a ~ûªòK ùKøgk _eò_ì‰ð ù~ûMûù~ûM cû¤c c¤eê ùìþaêKþ @^ýZc ö jûbûWÿð aògßaò\ýûkde

QûZâ cûKðRêKe aMð Gjûe iéÁòK�ðû ö Gjû aògßaò\ýûkde iúcû iej\ bòZeê _ûeÆeòK ù~ûMûù~ûMeCùŸgý ùÂ iéÁò ùjûA[ûGö Gjò ùìþaêKþ iõ_âZò aògße ùKûYû êùKûYùe ùfûK_âòd cû¤c eìù__eòMYòZ ö ùiûiò@ûfþ ùÛþIßûKð Zêk^ûùe ùìþaêKþùe bûaaò òcd _âKâòdû ùagþ Zúaâ Gaõ lò_â öù_âeK òR bûa^û, Pò«û I @ûùaMKê aû�ðû bûùa fòLôZ Gaõ PòZâ cû¤cùe _âKûg Keòaû _ûAñ ic[ðùjûA[ûG ö

(K) MY]cðú i´û\ _âÉêZò :cûâ iûcûRòK _âûYúö icûR bòZùe Zû’e a�ôaû, aXÿòaû-iaêKòQò iõNUòZ ùjûA[ûG ö Lû\ý-

ù_d cûâe _âû[còK @ûagýK ùjùf c¤, _ea�ðú @ûagýKZû ùjCQò _ûeÆeòK iµKð ö GA iµKðcû¤cùe bûae @û\û^ _â\û^ Keû~ûA_ûùe, cûâòK iõMZò iêelòZ ùjûA_ûùe ö cYòhe aýqòMZRúaê iû]ûeY _eò]ôVûeê aéj�e _eò]ô ùjCQò Zû’e iûcûRòK Rúa^ ö iûcûRòK Rúa^ùe _ûeÆeòKiõ_Kð elû òcò� bûa aò òcd @ûagýK, ~ûjûe iaðùgâÂ cû¤c ùjCQò bûhû ö cYòh bûa aò òcdijòZ aòaò] aòhdùe Zû’e Ròmûiû PeòZû[ð Keò[ûG ö GA Ròmûiû PeòZû[ð òcò� aòaò] aòhdùe Zû’e]ûeYû @ûagýK, ~ûjû ZûKê ù~ûMûA\òG i´û\ ö ù~ûMûù~ûM\ßûeû aòaò] i´û\ còkò[ûG I aòaò] i´û\c¤ _â\û^ Keû~ûA[ûG ö

aýqòMZ aýû_ûeùe iõNUòZ ù~ûMûù~ûMVûeê ùMûÂúMZ ù~ûMûù~ûMe _eò]ô iûcû^ý aýû¯ öGjûVûeê @]ôKZe _eòaýû¯ ùjCQò iûcûRòK ùlZâ ö iûcûRòK ùlZâùe ù~ûMûù~ûM MYù~ûMûù~ûMbûaùe @bòjòZ ö _ûeµeòK icûR aýaiÚûùe ùfûKMúZ, ùfûKK[û, MÌ, ùfûK éZý, ùfûK^ûUKAZýû\ò MY ù~ûMûù~ûM òcò� @bòù_âZ [ôfû ö cûZâ _ea�ðú _eòù_âlúùe MY ù~ûMûù~ûM òcò� iéÁòùjfû i´û\_Zâ ö

1. i´û\ :i´û\e @ûbò]û òK aêý_ô�ò ùjCQò icþ-a\+@ = icýKþ bûaùe ~ûjû Kêjû~ûG ö bûhû«eùe

GjûKê icûPûe, Lae AZýû\ò Kêjû~ûG ö AõeûRú bûhûùe GjûKê Kêjû~ûG News. GA g±Uòe aýû ò@]ôK ö ‘News’e N-North C�e, E-East _ìað, W-West _½òc, Gaõ S-South \lòYKê _âZò ò]ôKêKùe ö ùZYê Pûeò \òMe aû�ðû _âKûg Keòaû i´û\e \ûdòZß ö òZý ìZ^ NUYû ùjCQò i´û\ ö

Uò®Yú


2. i´û\_Zâe @ZúZ :AZòjûiKûecûû cZùe _âûd LâúÁ_ìað 130ùe ùeûcþ ijeeê _âKûgòZ ‘‘Act diurna’’ [ôfû

aògße _â[c i´û\_Zâ, ~ûjû aòbò Ü QK RûMûcûûùe C_f² ùjûA[ôfû ö LâúÁúd 688ùe _âKûgòZjûZùfLû LaeKûMR [ôfû Giò@û cjûù\gùe _â[c i´û\_Zâ ö KfòKZû ijeeê 1870 ciòjûRû êdûeú 29 ZûeòLùe _âKûgòZ ‘ùawfþùMùRUþ’ ûcK i´û\_Zâ ùjCQò, bûeZahðe _â[c i´û\_Zâ ö

3. i´û\e Êeì_ :i´û\ òZý ìZ^, â â @ûbû I bòZùe Gjû @ûaòbìðZ ùjûA[ûG ö aògßùe _âZò lYKùe aòaò]

NUYû NUêQò, _âûd _âZòUò NUYûe iêPò«òZ I iZý òÂ _eòùahY ùjCQò i´û\ ö i´û\ ùKøYiò òŸðòÁùbøùMûkòK iúcû iej\ c¤ùe @ûù\ø iúcòZ êùjñ, Gjûe @aûeòZ MZò iaðaýû_ú ö R^Pò�Kê GjûC\þaê¡ Kùe, @ù^K @mûZ Z[ý \ßûeû Gjû _eò_êÁ ùjûA[ûG ö R^ Pò�ùe â @ êi§ò›ûKê PeòZû[ðKeòaûùe iõaû\e bìcòKû @Zý« MêeêZß_ì‰ð ö

4. i´û\e @ûKhðY :i´û\ iað\û òZý ìZ^ @ûKhðYùe _ûVK Pò�Kê aû§òeùL ö aýqòe RòmûiûKê PeòZû[ð Keò, Gjû

aýqòe c^Kê _âbûaòZ Keò_ûùe ö @[ð úZò, eûR^úZò, gòlû, iõÄéZò, Kkû-iÚû_Zý-bûÄ~ðý, iûjòZý,iwúZ-Kéhò, ÊûiÚý, aòmû^, gòÌ, ]cð, @û¤ûZàòK ùPZ^û, ~ê¡-gû«ò, R à-céZêý AZýû\ò aòbò Ü _âKûeeNUYû G[ôùe @wúbìZ ö i´û\ cjûgòlû I i´û\_Zâ cjûgòlû ö Rúaê _âZòUò _~ðýûde ~ûaZúd PòZâi´û\ _eòùahY Keê[ôaû ùjZê, _âZòUòùe _ûVKúdZû _â\û^ Keòaû ùjCQò, i´û\e _âcêL \ûdòZß I@ûKhðY ö

(L) MY]cðú i´û\ _âiûeYe cû¤c :ùfLû I Qû_û cû¤c [ôfû MY]cðú i´û\ _eòùahYe _âû[còK eì_ ö ùZùa ùa÷\êýZòK MYcû¤c

a�ðcûê iaêVûeê gqògûkú I lò_â _âiûeY cû¤c eìù_ R^Pò�Kê @ûKhðY Keò@ûiòQò ö ùZYê MY]cðúi´û\ _eòùahYùe Zâòaò] gqògûkú I lò_â _âiûeY cû¤c eìù_ R^Pò�Kê @ûKhðY Keò@ûiòQò ö ùZYêMY]cðú i´û\ _eòùahYe Zâòaò] gqògûkú cû¤c ùjCQò-

(1) cê\âY cû¤c

(2) ùaZûe cû¤c

(3) \ìe\gð cû¤c

1. cê\âY cû¤c :Gjû iaêVûeê _âbûagûkú I @ûKhðYúd MYcû¤c ö ùZYê i´û\Kê LaeKûMR Kêjû~ûG ö _ìaðeê

jûZùfLû LaeKûMR _âKûg _ûC[ôfû; cûZâ Qû_ûLû^ûe _âPk^ `kùe LaeMêWÿòKe cê\âòZ eì_ _âKûg_ûAfû ö ù\÷ òK, iû ûjòK, _ûlòK, cûiòK, AZýû\ò aòbò Ü LaeKûMR GA ùgâYúe @«bðêq ö LaeKûMRùe

Uò®Yú


aògße Lae, eûÁâ I eûRýe Lae ijòZ aòaò] @û�kòK Lae _âKûg _ûG ö G[ôùe iaêVûeê @ûKhðYúdbûaùe _âKûg _ûG iõ_û\Kúd ö aòaò] É¸ I `òPeMêWÿòK\ßûeû LaeKûMR _eò_ì‰ð ö aòbò Ü ]eYe@ûMûcú iìP^û ijòZ ùKùZK iZKðaûYú Gaõ aòùghZü @ù^K ùQûUaWÿ NUYû G[ôùe _âKûg_ûA[ûG ö aòaò] @ûKhðYúd aòmû_^ cû¤cùe gòÌ, aûYòRý, aò\ýû, aòmû^ iµKðùe aò]ôa¡ ]ûeYû Gjûcû¤cùe _âKûg _ûG ö LaeKûMR cû¤cùe aýû_K bûaùe Lae _âKûg _ûA[ûG ö

2. ùaZûe cû¤c :i´û\ _âiûeYùe ùaZûee bìcòKû MêeêZß_ì‰ð ö GjûKê @ûKûgaûYú c¤ Kêjû~ûG ö iúcòZ icd

bòZùe i´û\_ûVK, G[ôùe i´û\ _eòùahY Keò[û«òö GjûKê ùgâûZûcûù^ gêYò @ù^K Z[ý RûY«ò öa^ýû, ceêWÿò, aûZýû AZýû\ò iµKðùe iZKð iìP^û G[ôeê còkò[ûG ö ùZùa LaeKûMR bkò aýû_Ki´û\ Gjû cû¤cùe _eòùahòZ ùjûA_ûùe ^ûjó ö @_ûVê@û ùfûùK c¤ GjûKê gêYò aòbò Ü LaeRûYò_ûe«ò ö

3. \ìe\gð cû¤c :Gjû iaðû]ôK @ûKhðYúd _âiûeY cû¤c ö ùaZûeùe ùKak i´û\ gêYû~ûG; cûZâ \ìe\gð

cû¤cùe i´û\ gêYû~ûG Gaõ Gjû ijòZ NUYûMêWÿòK c¤ _âZýl eìù_ ù\LôjêG ö ùZùa LaeKûMR_eò G[ôùe c¤ aýû_K _eòcûYe i´û\ _eòùahY Keû~ûA_ûùe ^ûjó ö Gjû Rúa« I iZý NUYûcû^ù\LûA I gêYûA \gðK I ùgâûZûuê Pc}éZ I Zé Keò[ûG ö

@^ýû^ý cû¤c :i´û\ _eòùahY ùlZâùe \ìebûh, ùUùfKè, `ûKè, A�eùÛþ AZýû\ò @^ýû^ý cû¤cMêWÿòK

iµâZò C_f² ö cûZâ MY]cðú i´û\ _eòùahY ùlZâùe LaeKûMR, ùaZûe I \ìe\gð AZýû\ò_âLýûZ cû¤cMêWÿòK aòùgh C_ù~ûMú Z[û C›ûj_â\ ö _âKéZùe LaeKûMR cû¤cùe _~ðýû¯ i´û\còùk, ùaZûe Gaõ \ìe\gð e cû¤cùe @ù_lûKéZ iúcòZ i´û\ ZZþlYûZ còkò_ûùe ö ùaZûe I\ìe\gð e i´û\ _ûAñ òŸðòÁ icd òNð� ejò[ôaû ùaùk, LaeKûMR _ûAñ ùi_eò òdªY ^[ûG ö\ìe\gð aò\êýZþ PûkòZ ùjûA[ôaûeê @ù^K icdùe aò\êýZþ aòbâûU ùjùf, G[ôùe i´û\ iõMâj @i¸aùjûA_ùWÿ; cûZâ ùaZûe aýûUâòPûkòZ, GYê G[ôùe i´û\ iõMâj _âûd iað\û i¸a ùjûA[ûG ö

(M) i´û\ iõeP^û ùKøgk :i´û\ bkò MêeêZß_ì‰ð _âiw, AZÉZüfòL^ ùg÷kú\ßûeû i`kZû jeûG ö ~ûjû Zûjû MûA ù\ùf

iwúZ ^ ùjfû bkò, ~ûjû Zûjû iòSûA ù\ùf Êû\ê ^ ùjfû bkò, ~ûjû Zûjû ùfLô ù\ùf Zûjû i´û\jêG ^ûjó ö Kjò RûYòùf K[û iê¦e bkò, _eòùahY Keò RûYòùf i´û\ iê¦e I @ûKhðYúd cù^ùjûA[ûG ö _ûVKUòG i´û\_Zâ _ûAaû cûùZâ, _â[ùc Gjûe gòùeû^ûcû, Gjûe iìP^û Gaõ aòaeYúiµKðùe iùPZ^ ùjaûKê _Wÿò[ûG ö òùcÜûqcùZ G iµKðùe iõlò ]ûeYû \ò@û~ûA_ûùe ö

Uò®Yú


1. gòùeû^ûcû :gòùeû^ûcû ù\Lô _ûVK_ûVòKûue @ûKhðY aé¡ò _ûC[ôaû ùjZê, _â[ùc Gjûe gòùeû ûcûKê @ûKhðYúd

Keòaû @ûagýK ö Gjû iõlò , _âbûagûkú, Pc}ûe Gaõ @ûKhðYúd ùjaû @ûagýK ö _ûeû ùiûeòh Lê�òLê�ò Rûfùe _Wÿòaû bkò, _ûVK _eòùahòZ i´û\e Pc}ûe gòùeû^ûcû ù\Lô Gjû _âZò @ûù_ @ûù_@ûKhðòZ ùjûA[ûG ö

2. iìP^û :_eòùahòZ i´û\e _â[c aûKýMêWÿòK @ûKhðYúd ùjaû @ûagýK ö Gjû cêLý aqaýKê @]ôKZe

MZògúk Keò[ûG ö KòG K’Y, ùKùa, Kò_eò, KûjóKò, Gaõ ùKCñVò K’Y iaê NUêQò, G iµKðúd icÉaòaeYú iìP^ûZàK bûaùe G[ôùe _âKûg _ûA[ûG ö iìP^ûMêWÿòK _âbûagûkú, AwòZ]cðú, iõlò GaõcêLý _âiwû êiûeú ùjaû òjûZò @ûagýK ö iìP^ûZàK i´û\ _eòùahYùe cêLýZü iûeûõg eúZò,_âgÜiìPK eúZò, iõkû_ eúZò, a‰ð ûZàK _¡Zò, AZýû\ò aòaò] _¡Zò @ êiéZ ùjûA_ûùe ö

3. aòaeYú :@ûKhðYúd gòùeû^ûcû _Xÿòaû _ùe _ûVK_ûVòKû G iµKðùe aòg\ aòaeYú @ûgû Ke«ò ö iû]ûeY

c¬òUòG _û\_ùe _eòYZ ùjfû_eò, iìP^û _fäa^ ùjCQò aòaeYú ö c¬òeê aélKê PòjÜûAaû ijR; cûZâgòùeû^ûcûeê ùKøZìjk_ì‰ð aòaeYúKê @ûKk^ Keòaû @ijR aýû_ûe ö G ùlZâùe _eòùahòZ i´û\_ûVK_ûVòKûue ùKøZìjk ùcûP^ Keòaû ijòZ, ùicûû RòmûiûKê PeòZû[ð KeûAaû GKû« C_ù~ûMú öùZYê aòbò Ü _âKûee aòaeYú _â\û^ Keòaû icdùe iû´û\òK @«Zü iõMéjúZ i´û\Kê iê¦e I gévkòZbûaùe _âKûg Keòaû ~êqòiõMZ ö

(N) aòaò] cû¤c _ûAñ i´û\ _âÉêZò :LaeKûMR, ùaZûe I \ìe\gð ùjCQò MY]cðú i´û\ _âKûge akòÂ cû¤c; cûZâ Giaê cû¤c

òcò� i´û\ _âÉêZ ic]eYe êùjñ ö ùKCñ cû¤c _ûAñ Kò_eò i´û\ _âÉêZ KeòaûKê jêG, ùi iµKðùeGVûùe iû]ûeY ]ûeYû _â\û^ Keû~ûA_ûùe ö

1. ùaZûe cû¤c :\ìe\gð I i´û\_ZâVûeê ùaZûe cû¤cùe i´û\ _eòùahY eúZò iõ_ì‰ð ÊZª ö KûeY

\ìe\gð ùe aòaeYú aû i´û\ _â\û^ Kûkùe iZý NUYû I PeòZâMêWÿòKe aûÉa \égýeì_Kê \gðûA\ò@û~ûA_ûùe ö i´û\_Zâ _éÂûùe QaòMêWÿòK c¤ Q_û~ûA[ûG; cûZâ ùaZûeùe ùKøYiò PòZâ @[aû`ùUû ù\aû i¸a êùjñ ö ùZYê ùaZûe _ûAñ i´û\ _âÉêZò ùaùk Gjûe bûhûMZ \òMUò GKû«MêeêZß_ì‰ð cù^ jêG ö ~ê¡, \êNðUYû, _âûKéZòK \êaðò_ûK iõ_Kðúd i´û\ _eòùahY ùaùk, bûhû òjûZòaûÉa]cðú ùjaû \eKûe ö Giaê i´û\ _âKûg icdùe _â[ùc iõlò i´û\ @ûKûeùe gòùeû^ûcûGaõ _ùe _ùe iõ_ì‰ð i´û\ @ûKûeùe Giaê cêLý NUYûe aòaeYú _â\û^ Keû~ûA[ûG ö _ê ½ cêLýi´û\MêWÿòK, i´û\_ûV ùghùe c¤ @ûC[ùe _eòùahY Keû~ûA[ûG ö ùaZûeùe i´û\ _âKûg

Uò®Yú


Kûkùe i´û\_ûVKu KY×Êe CyûeY òjûZò ÆÁ ùjaû \eKûe ö ùaZûe i´û\e Z[ýMêWÿòK @ZòZeaeùe _âKûg Keû~òaû @ êPòZ ö ùaZûe i´û\ùe _âûd iaê ]eYe i´û\ _âKûg _ûAaûùe; cûZâùiMêWÿòK iõlò ùjûA[ûG ö G i´û\e bûhû òjûZò ùaû]Mcý Gaõ MY]cðú ùjaû \eKûe ö

2. \ìe\gð cû¤c :ùaZûe i´û\ bkò \ìe\gð i´û\ _eòùahY Kûkùe _â[ùc cêLý i´û\MêWÿòKe iìP^û I _ùe

_ùe GMêWÿòKe aòaeYú _âKûg _ûG I ùghùe _êYò [ùe cêLý i´û\ _eòùahòZ ùjûA[ûG ö cûZâ cêLýI MêeêZß_ì‰ð i´û\MêWÿòK @]ôK @ûKhðYúd I aògßûiù~ûMý Keòaû òcò� cù¤ cù¤ \égýeì_ `ùUû @[aûPkyòZâ cû¤cùe \gðûA\ò@û~ûG ö G ùlZâùe _ûVKuê iûa]û^ ùjaûKê _ùWÿ ö ùKùaùKùa i´û\_ûVK\égýeì_ a‰ð û Keò[û«ò ö _êYò ùKùZùaùk _â]û^cªú, eûÁâ_Zò, eûRý_ûk, cêLýcªúu bkò _âcêLaýqòu bûhYKê @aòKk C_iÚû_^û Keû~ûG ö GA icdùe _ûVK ^úea ejò[û«ò ö @ûKhðYúd\égýeì_e iõù~ûR^û, \ìe\gð i´û\Kê @]ôK Pò�ûKhðK Keò[ûG ö

3. cê\âY cû¤c :ùa÷\êýZòK MYcû¤cVûeê Qû_û MYcû¤c @]ôK aýû¯ ö G[ôùe aòbò Ü _âKûe i´û\ _eòùahYe

aýû_K aýaiÚû ejò[ûG ö Qû_ûMYcû¤c aû LaeKûMRMêWÿòKe i´û\ _ûAñ ùKùZK _âKû~ðý _eòflòZùjûA[ûG ö G[ôùe aòbò Ü _âKûee É¸ ejò[ûG ö Gjûe _â[c _éÂûùe @û«RðûZòK, cjûù\gúd IeûÁâúd i´û\ ijòZ, eûRýe ùKùZûUò cêLý i´û\e KòQò KòQò @õg _âKûg _ûA[ûG ö _ea�ðú _éÂûMêWÿòKùeaòaò] iõlò i´û\, KâúWÿû i´û\, @û�kòK Lae, ZUKû i´û\, eûR^úZò, iûõÄéZòK i´û\cû^ _âKûg_ûA[ûG ö \ßòZúd _éÂûùe _âûd iõ_û\Kúd iÚû^ _ûA[ûG ö ùKùZK ùlZâùe ÊZª `ùUûPòZâ ijòZiÚû^ _ûA[ûG ö ùKùZK ù\÷ òK i´û\_Zâùe ÊZª É¸ùe ÊZª `òPeþ aû eì_K Gaõ iû¯ûjòKi´û\ùe aòùgh eì_K aû `òPe _âKûg _ûA[ûG ö

4. MY-iciýû]cðú i´û\ _âÉêZò :Pk«ò icde Rúa^]ûeû GKû« NUYûajêk I iciýû i«êkòZ ö aýqòMZ Rúa^ ùlZâùe

ù~còZò iciýû, ùicòZò _ûeòaûeòK I ùMûÂúMZ Rúa^ùe c¤ ù\Lû ù\AQò @ù^K iciýû ö @ù^KNUYû, iûcûRòK Rúa^ùe c¤ @iû]ûeY iciýû iéÁò KeêQò ö Rúa^, RúaòKû _ûAñ _âZòUò ùlZâùe ùNûe_âZòù~ûMòZû _eòflòZ ùjûAQò, ~ûjû @iû]ûeY iciýû iéÁò KeêQò ö MYRúa^ùe iûcû^ý UòKòG gû«òiù«ûhùe ejòaûKê AzûKfû ùaùk cYòh ^û^ûaò] RUòk R¬ûkùe Q¦ò ùjûA~ûCQò ö MYiciýûaýqòMZ ÉeVûeê D¡ßðùe ö aýqòMZ iciýû MYRúa^Kê iû]ûeY bûaùe _âbûaòZ Keê[ôaû icdùe,MYRúaê iciýû Kò«ê aýqò Rúa^Kê ^û^û bûaùe _âbûaòZ Keò[ûG ö Kûjû Nùe LûAaû _ò§òaû^[ôùf, Zûjû MYiciýû jêG ^ûjó, icìj Rúaê iciýû Kò«ê MYiciýû eìù_ ù\Lû\òG ö Lû\ý-ù_diciýû, eûÉûNûU iciýû, Kéhò iciýû, _û^údRk iciýû, C_ôû\^ iciýû, aòaò] ùeûM iõKâcY IGMêWÿòKe PòKò›û, gòlû Gaõ gòlûdZê iciýû, aûiiÚû^ iciýû GcòZò @ù^K _âKûee iciýû bòZùe

Uò®Yú


MYRúa^ _úWÿòZ ejò[ûG ö Giaê iciýû ijòZ _âûKéZòK aò_~ðýd c¤ MYRúa^ùe @ù^K iciýû iéÁòKùe ö ùijò_eò @ù^K @iûcûRòK Kû~ðýKkû_, eûR^úZò iõKU, iÚû^ iõelY, gòÌ iciýû\ò @ù^Kiciýû MYRúa^Kê @ûz Ü Keò[ûG ö Gjû_ùe ùaùkùaùk @�k bò�òùe @ù^K iciýû c¤ iûcdòKbûaùe c[û ùUKò[ûG ö iciýûMêWÿòKê MYcû¤c ijûdZûùe C_iÚû_òZ KeûMùf, ùiMêWÿòK MYRúa^ùeC_~êq iùPZ^Zû iéÁò Keò[ûG ö

MYiciýû]cðú i´û\ _âÉêZò @Zý« MêeêZß_ì‰ð ö G[ô_ûAñ _âZò _\ùl_ùe iùPZ^ ùjaûKê_Wÿò[ûG ö _â[ùc iciýûUò iµKðùe _êvû ê_êv bûaùe Pò«û KeòaûKê jêG ö iciýûe MêeêZß, Gjûe_eµeû, ìZ^ iciýû @ûiòùf – Gjû Kò_eò @ûe¸ ùjfû, MYRúa^Kê Kò_eò bûaùe _âbûaòZ KeêQò,Gjûe iûcûRòK, iûõÄéZòK, @û[ð úZòK I eûÁâúd _âbûa, G[ô_ûAñ C_~êq RîùPZ^Zû Z[û icû]ûêaòaò] cûMð iµKðùe aòùghmu cZûcZ AZýû\ò iµKðúd ajêaò] aòhd MYiciýû]cðú i´û\ _âÉêZòe_eòiebêq ö iciýûMêWÿòK bò Ü bò Ü ùjûA[ôaû ùjZê, ùMûUòG òŸðòÁ ]ûeûùe c¤ GMêWÿòK ùfLû~ûA^_ûùe ö MY-iciýû]cðú i´û\ _âÉêZò òcò� @ûagýK ùKùZûUò iZKðZû iµKðùe GVûùe iìP^û _â\û^Keû~ûA_ûùe ö ~[û-

(K) iciýû ^ò‰ðd :aýqòMZ, _ûeòaûeòK I ùMûÂúMZ Rúaê iciýû MYiciýû êùjñ ö aéj�e Rúaê iciýû

MYiciýû ö GYê _â[ùc iciýûMêWÿòK bòZeê ùKCñUò _âKéZùe MYiciýû Zûjû C_~êq bûaùe aòPûeKeû~òaû CPòZ; ~[û- ùMûUòG _eòaûe ùfûK ùKøYiò KûeYeê SûWÿûaû«ò AZýû\òùe _úWÿòZ ùjùf ZûjûMYiciýû êùjñö ùMûUòG Mñû, ùMûUòG _�ûdZ @[aû IßûWÿðe Rîcìj SûWÿûaû«ò AZýû\òùe _úWÿòZ ùjùfGjû MYiciýû ùjûA_ûùe ö icûRe aéj�e Rúa^ùe _eòflòZ iciýû MYiciýû bûaùe MâjYúd ö

(L) iciýûe _eòPd :MYiciýû ùKùZ\ìe icûRKê _âbûaòZ KeêQò I icûR Rúa^ùe iõKU iéÁò KeêQò, ZûjûKê

iZKðZûe ijòZ aòZûe KeòaûKê ùjûA[ûG ö ùaùkùaùk iû]ûeY NUYûKê ùfûùK RûYògêYò iciýûùe_eòYZ Keò[û’«ò; cûZâ NUYûUò ùKùZ\ìe iciýûiõKêk @[aû êùjñ, Zûjû ò‰ðd KeòaûKê ùja ö ù~CñiõKU @[aû iciýû _âKéZ ùlZâùe MYRúa^Kê _âbûaòZ Kùe; ~ûjû\ßûeû aéj�e Rúa^ùe ldlZò_j�ûG, Zûjûjó ùjCQò MYiciýû ö ùZYê iciýûe _eòie iúcòZ @[aû aýû¯, Zûjû @ ê¤û^ KeòaûKêùja ö

(M) iciýûe C› :MYRúa^ùe _eòflòZ iciýûe C› @ êi§û^ Keû~òaû CPòZ ö KûeY iciýûe cìk ùKCñVò

Zûjû RûYòaû I RYûAaû òjûZò K�ðaý ö GA C›e ùbøùMûkòK iÚòZò K’Y, Gjû ùKùZ _eòaýû¯, ZûjûKêbfbûaùe @ êi§û^ Keû~òaû \eKûe ö ]eû~ûC ùKøYiò iÚû^ùe MŠùMûk NUòQò; cûZâ G MŠùMûk_eò]ô iúcòZ @[aû Gjû aýû_K Zûjû iµKðùe @ êi§û^ Keû~òaû @ûagýK ö iû]ûeY MŠùMûkeê

Uò®Yú


ùaùkùaùk cjûbûeZ iéÁò jêG, iûA-iûA, aÉò-aÉò, @[aû Mñû-Mñû c¤ùe Gjû _âiûeòZ ùjûA[ûG öKâùc gj gj ùfûK G[ôùe iõ_éq ùjûA_Wÿ«ò ö ùZYê G ùlZâùe NUYûe cìk ùKCñVò ZûjûKê@ êi§û^ KeòaûKê ùja ö

(N) iciýûe @a]ô :MYRúa^ùe ù\Lû ù\C[ôaû iciýûMêWÿòK c¤ùe ùKùZûUò iciýû @ù^K ahð ]eò fMûZe

bûaùe ejò @ûiòQò ö _êYò @ù^K ùlZâùe c¤ ì@û ì@û iciýû cêŠ ùUKêQò ö _êeêYû iciýûe @a]ôPòjÜU Keò, G[ô_ûAñ iêPò«òZ icû]ûê _ Úû jêGZ ò‰ðd Keû~ûA_ûùe ö ùKùZK MYiciýû ajê\ò]eò fûMò eùj, ùKùZK iciýû @a]ô ÊÌKûk ö ù~øZêK iciýû, gòlû iciýû, a^ýû iciýû AZýû\ò bkò\wûùMûk, iûõ_â\ûdòK MŠùMûke @a]ô \úNð êùjñ ö ùZYê a^ýû, aûZýû AZýû\ò Reêeú iciýû_êvû ê_êv aòùgæhY Keò G iµKðùe C_~êq _\ùl_ MâjY òcò� iõaû\ _eòùahY Keû~ûA_ûùe ö

(O) iciýûe aýû ò :MYRúa^ùe @û�kòK iciýû, eûRýÉeúd, eûÁâÉeúd Z[û @û«üeûÁâúd iciýû AZýû\ò @ù^K

_âKûee iciýû ù\Lûù\A[ûG ö ùZYê MYiciýûe aýû ò iµKðùe aòPûe Keòaû @ûagýK ö Gjû òŸðòÁbìLŠKê _âbûaòZ KeêQò Kò û eûRý, eûÁâ @[aû icMâ aògß_ûAñ iciýû eìù_ ù\Lû ù\AQò Gjû c¤aòPûeù~ûMý ö

(P) iciýûe MêeêZß :iciýû bòZùe @ù^K iû]ûeY I ùKùZK RUòk ö iû]ûeY iciýûMêWÿòKVûeê RUòk iciýûMêWÿòK

@]ôKZe bûaùe MêeêZß_ì‰ð ö @ZGa ù~Cñ iciýûUò MêeêZß_ì‰ð Zûjû ò‰ðd Keò, MYcû¤cùe Zûjû_âZò@]ôK iùPZ^Zû iéÁò Keû~òaû \eKûe ö eûR^úZòK, @û[ð úZòK, iûcûRòK I iûõÄéZòK – Gjò_eò@ù^K iciýû bòZùe jVûZþ _âûKéZòK aò_~ðýd NUò ]^Rúa^ iõKUe i¹êLú^ ùjùf, Zûjû icde@ûjßû^ \éÁòeê iaðû]ôK MêeêZß_ì‰ð iciýû ùjûA_ùWÿ ö ùZYê icd bòZùe iciýûe MêeêZß ^ò‰ðdKeû~ûA[ûG ö

(Q) iciýûe KâòdûgúkZû :ùKùZK iciýû _âZýl bûaùe MYRúa^Kê @ûKâû« Keò[ûG Z ùKùZK iciýû _ùeûl bûaùe

R^ Rúa^Kê Cz Ü Keò[ûG ö ùKùZK iciýû jVûZþ iéÁò jêG, Gaõ @ûKiàòK bûaùe MYRúa^Kê aýû¯jêG ö ùKùZK iciýûe ZûZþKûkòK _âZòKâòdû ùNûe _âZòjòõiû iéÁò Kùe ö eûÉû \êNðUYû\òe _âZòKâòdûZZþlYûZ NùU ö cŠk Kcòg^ icdùe QûZâ @ûù¦ûk^ @ZKðòZ _âZòKâòdû iéÁò Keò aò_êk ]^Rúa^jû òe KûeY ùjûA[ôfû ö ògû iciýû bkò ùKùZûUò iciýû ZûZþKûkòK _âZòKâòdûjú^ ö ùZYê i´û\fòL^ Kûkùe GiaêKê aòùaP^û Keû~ûG ö

Uò®Yú


(R) iõKâcYgúkZû :_âZòUò iciýûe iõKâcYgúkZû @[aû _ûgßð_âZòKâòdû ejòQò ö ùMûUòG iciýû @ûù_ aýûù_ I @ûC

ùKùZK iciýû c¤ iéÁò Kùe ö @ù^K icdùe iciýûeê c¤ _âZòjòõiû iéÁò ùjûA[ûG ö ògûùia^GK iciýû ö Gjû \ßûeû eûÉû\êNðUYû NùU, ~ûZûdûZ _ûAñ iciýû iéÁò jêG, eûÉû a¦ jêG ö _êYò ògûùia^Kûeúcûû c¤eê @ù^K @ûagýK Lyð _ûAñ ùPûeò, WùKAZò, eûjûRû ò I fêUZeûRùe fò ejò@ù^K iciýû iéÁò Ke«ò ö iúcû iciýû bkò ùKùZK iù´\^gúk iciýû @Zý]ôK jòõiûPûe iéÁòKeò[ûG ö

(S) iciýû aòùgæhY :NUòZ iciýûMêWÿòK Mbúe bûaùe @ ê¤û^ Keû~òaû \eKûe ö iciýûe cìk C› K’Y, G[ô_ûAñ

C_~êq KûeY K’Y [ûA_ûùe, Zûjû ò‰ðd Keû~òaû @ûagýK ö iciýûe MêeêZß, Gjû\ßûeû NUê[ôaûiõKU, Rúa^ C_ùe Gjûe _âbûa, AZýû\òKê _êvû ê_êv bûaùe _~ðýûùfûP^û Keû~ûA _ûeòùf,@«Zü Gjûe icû]û^ _ûAñ iõbûaý _[ ùLûfò~ûA_ûùe ö ùZYê G _âKûee i´û\ _eòùahY Kûkùe@«Zü _ùl iciýûe _âZòUò ÉeKê aòùgh bûaùe aòùgæhY Keû~ûA_ûùe ö icùÉ iaê aòhd @bòm^[ôaû ùjZê, ùMûUòG iciýûe aòùgæhY _ûAñ ùijò iciýû iµKðùe @bòmZû [ôaû aòùghmcûûeijûdZû ùâû @ûagýK ö gòlû iciýû _ûAñ gòlK, gòlòKû, gòlûaòZþ ù~ZòKò \lZû _â\gð Keò_ûe«ò,@_eû] òdªY iciýû aòùgæhY _ûAñ, Gcûù^ ùiZòKò @ù~ûMý aòùaPòZ ùjûA[û«ò ö _êYò ùMûUòG cêLýiciýû ijòZ @ù^K @û êhwòK iciýûe iµKð ejê[ôaû ùjZê GA ]eYe iciýûe aòùgæhY òcò�GKû]ôK aòhd aòùghmue @ûagýKZû ejò[ûG ö Gcûûe aòPûe aòùgæhY\ßûeû icû]ûê cûMðCù àûPòZ jêG ö

(T) icû]û^ :iciýû icû]û^ òcò� cûMð òùŸðg Keò, MYRúa^Kê cûMð \gð ù\aû i´û\_Zâe @iû]ûeY

K�ðaý ö ùZYê iciýû icû]û^ òcò� aòaò] C_ûd @af´^ Keû~ûA[ûG ö ùKùZK _â[ûMZ iciýû_ûAñ icû]ûê aûU aZûA \ò@û~ûG ö ù~øZêK iciýû _âbéZò ùKùZK iciýû _ûAñ ù~ùZ cûMð òùŸðgKeûMùf c¤, ùfûKPeòZâe _eòa�ð ^ ùjaû _~ðý« G _âKûe iciýûe icû]^ NUò_ûeê ^ûjó ö@ûKiàòK aò_~ðýdR òZ iciýû _ûAñ aòhd aòùghmu _eûcgð ùfûWÿòaû icde @ûjßû^ êùjñ ö GùlZâùe @ûgê icû]û^ òcò� ZûZþKûkòK _eòiÚòZò _âZò ¤û^ ù\aûKê ùjûA[ûG ö ùiA_eò ùKùZKiõbûaý iciýû _âZò, _ìaðeê iZKðZûcìkK _\ùl_ MâjY Keòaû _ûAñ LaeKûMR @ûMûcú iìP^û c¤_â\û^ Keò[ûGö _ûYò_FR òZ iìP^û Gjûe iû[ðK \éÁû« ö iciýûe @ûgê icû]û^, iû]ûeY icû]û^,iÚûdú icû]û^, iõbûaý icû]û^ òcò� LaeKûMRùe iêPò«òZ cZûcZ, Gaõ MYcZûcZKê @Mâû]ôKûebò�òùe _âKûg Keû~òaû \eKûe ö

MYiciýû]cðú i´û\ _âÉêZòe ^cê û :^cê û : 1 (gòùeû^ûcû, iìP^û, aòaeYú, icû]û^cûMð AZýû\ò @ êiéZ ùja, cûZâ ùfLûùe

_âKûg _ûAaû @^ûagýK ö

Uò®Yú


gòùeû^ûcû : bûeZe GWÿiþ _âZòùeû] iciýû ö

iìP^û : GWÿiþ bkò bdue cjûaýû]ô bûeZahð _eò iûaðùbøc MYZûªòK eûÁâùe C\þùaMR^Kbûaùe aé¡ò _ûAaûùe fûMòQò ö còkòZ RûZòiõN GWÿiþ iõiÚûe Z[ý @ ê~ûdú iõ_âZò GWÿiþ @ûKâû«ùeûMúu iõLýû 57 flùe _j�ôfûYò ö

aòaeYú : bûeZe Kcþ adie _òfûcûù^ a�ðcû^ GWÿiþ @ûKâû«ö GA ùeûMe PòKò›û @Zý«aýdajêk ö GA ùeûMe òeûKeY _ûAñ iað_â[ùc _âZòùh]K aýaiÚû @ûagýK ö ùeûMe KûeY,G[ô_âZò iûa]û^Zû @af´^ _âiwùe gòlòZ ùMûÂú iùPZ^Zû iéÁò Keòaû @ûagýK ö G ùeûM iµKðùeiû]ûeY ùfûKue bêfþ ]ûeYû [ôaû ùjZê, iû]ûeY ùfûK GjûKê bd KeêQ«ò ö Gjûe _âZòùh]KaýaiÚû òcò� @ûagýK @[ðe @bûa GK aWÿ iciýû ùaûfò bûeZúd RûZúd GWÿiþ òdªY iõiÚû ýûi^ûfþGWÿiþ Kù�âûfþ @eMû^ûAùRi þ (^ýûùKû) _âKûg KeòQ«ò ö 2004 Vûeê 2006 ciòjû c¤ùe GAbdue ùeûMe PòKò›û _ûAñ @ûagýK ùjC[ôaû _~ðýû¯ _eòcûYùe @[ðe @bûa ù\Lû ù\AQò ö

bûeZahðùe RûZúd Éeùe GA ùeûM I Gjûe òeûKeY _ûAñ, ù~ùZ iùPZ^Zû _âKûg_ûAaû @ûagýK, Zûjû NUê ûjó ö bûeZahðe _âùZýKUò eûRýùe ic]eY iùPZ^Zû _âKûg _ûA_ûeò ûjó ö @Zý]ôK ògûùia^ GWÿiþKê ù_âû›ûjòZ KeêQò ùaûfò, C�e _ìaðû�k eûRýMêWÿòKe ]ûeYû öbûeZahðe aòbò Ü eûRýùe GWÿiþ ùeûMúuê PòjÜU Keû~ûCQò; cûZâ C_~êq i´k @bûa ùjZê ùicûûeC_~êq PòKò›û Keû~ûA_ûeê ^ûjó ö PòKò›ûeê a�ôZ @ù^K ùeûMú, @Kûkùe _âûY aòiRð KeòQ«ò ö GjûaýZúZ, icûR @ù^K ùeûMúuê aûz¦ Keê[ôaûeê Gcûù^ GKNeò@û ùjûA Mbúe \êüLùe iXÿêQ«ò öùeûM iµKðúd ijR iek Z[ý ùfûKcûûê RYûA ù\A, ùicûû c^ùe aiû aû§ò[ôaû bâû« ]ûeYûKêGWÿûAù\aû òjûZò Reêeú ùjûA_WÿòQò ö

icû]û^ cûMð :GWÿiþ iciýûe _âZòùeû] _ûAñ iað_â[ùc iûcûRòK \ûda¡Zû, cûâòKZû, @û«eòKZû @ûagýK ö

G iµKðùe còkòZ RûZòiõNe iû]ûeY @]ôùag^ùe _âKûg _ûA[ôaû cZKê @ ê¤û^ Keû~òaû @ûagýK öùicûù^ Lûfò Kê úe Kû¦Yû _âKûg Kùfaò, _âKéZùe G iciýûe icû]û^ _ûAñ _â[ùc @ûagýK @[ðùKCñVûeê @ûiòa, Zûjûe aò]ôa¡ aýaiÚû Keò_ûeê ^ûjû«ò ö GA iciýûe icû]û^ _ûAñ _â[ùc iûcûRòKiùPZ^Zû, gévkòZ Rúa^ ]ûeû @ûagýK ö Gjû ijòZ @û«RðûZòK ùlZâùe G iciýûe icû]û^ _ûAñ@ûMâû]ôKûe bò�òùe iêPò«òZ Kû~ðýKâccû^ jûZKê ùâû \eKûe ö gòlòZ icûR I ùiaû iõiÚû Z[û ieKûeG ùlZâùe Zêe« _\ùl_ MâjY KeòaûKê @ûùMA @ûi«ê ö

^cê û - 2 :gòùeû^ûcû : bûeZùe aùdûùRýÂ iciýû ö

iìP^û : bûeZahð cê ò Ehòue ù\gö G ù\gùe adÄ I aùdûùRýÂu _ûAñ ÊZª i¹û^,_ûeµeòK PkYòe @«bðêq ö cûZâ Pk«ò icdùe adiû]ôKý ùjZê, aé¡ _òZûcûZûue ~ZÜ ò@û~ûA ^_ûeòaû ùNûe \êüLe KûeY ö

Uò®Yú


aòaeYú : a�ðcûê ùfûKu cûîòKZûe ùNûe _eòa�ð ù\Lûù\AQò ö Gjû `kùe ùfûùKùicûû aé¡-_òZûcûZûuê GKû« @ùLûRû ùaûfò cù^ KeêQ«ò ö ù~Cñ _òZûcûZûcûù^ Rúaîûeû KÁÊúKûe Keò ùicûû _êZâK^ýûKê gòlû\úlû ù\A cYòh _eò cYòh Keò MXÿò ùZûkòùf, ùiAcûûê @ûRòCù_lû Keû~òaû ùNûe \êüLe aòhd ö ùKùZK _òZûcûZû Neê ZWÿûLûA Reû òaûiùe aiaûi KeêQ«ò öùicûû _ûAñ ùKak Reû òaûiùe KòQò Uuûù\A, _êZâK^ýûcûù^ \ûdòZß ùgh KeêQ«ò ö eêMþYùjùf, _òfûcûù^ _òZûcûZûuê _ûLùe êLô aeõ \ìùeA ù\CQ«ò ö ùeûRMûelc Gaõ _eòaûeùejÉùl_ Keê [ôaû _òZûcûZûuê ùKak _eòaûeùe @û\e còkêQò ö

icMâ bûeZahð GK iùaðlYeê RYû~ûAQò ù~ @ûVùKûUòeê KòQò @]ôK aé¡ _òZûcûZû a�ðcû^Reû òaûiùe ejò @ijûd bûaùe Kûk~û_^ KeêQ«òö @]ôKûõg _òZûcûZûue _eòaûe _eòPûk^ûùejÉùl_Kê i«û^cûù^ ijý Keò_ûeê ûjû«ò ö ijeû�kùe aé¡ûaé¡u _âZò jZû\e bûa, Mâûcû�kZêk^ûùe Kcþ ö CyaMð _eòaûeùe Gjû 70 _âZògZ c¤ aMð _eòaûeùe Gjû 74 _âZògZ GaõMâûcû�kùe Gjû 76 _âZògZ ùaûfò GK iùaðlYeê RYû~ûAQò ö @ù^K ùlZâùe ù\LôaûKê còkêQòaé¡aé¡ûuê _eòaûeeê @û\e còkê ûjó, _êYò ùicûû ÊûiÚý _âZò ùKøYiò _âKûe ~ZÜ c¤ ò@û~ûA_ûeê ûjó ö96 _âZògZ aé¡aé¡û a�ðcû^ G_eò @iù«ûh _âKûg KeêQ«ò ö iûcû^ý UòKòG ùiÜj @û\e _ûAùf,aêXÿûaêXÿúcûù^ @«Zü ùKøYi _âKûeùe _eòaûeùe òRKê PùkA ùÂ _ûeù« ö

iêelû _ûAñ @ûA^ :jò¦ê ‘@ûWÿ_i þ ùcù�^û è @ûKÖ 1956e ]ûeû 20 (3)’ @ûA^ @ ê~ûdú i«û^cûù^ aé¡

_òZûcûZûu ~ZÜ ùâûKê aû¤ ö cûZâ a�ðcûê iûcûRòK aýaiÚûùe i«û^cûûe cûîòKZû ùi_eòejê ûjó ö G ùlZâùe ieKûe ùMûUòG @ûA^ _âYd^ KeòaûKê C\ýc @ûe¸ KeòQ«ò ö ùKøYiò ùlZâùeaé¡ _òZûcûZûuê i«û^cûù^ ~\ò jZû\e Ke«ò, ùZùa ùicûûê ù_÷ZéK iõ_�òeê a�ôZ Keòaû _ûAñieKûe iÚòe KeòQ«ò ö ùK¦â ieKûe c¤ GA iciýû iê]ûeòaûKê ~ûA @ûA^ _âYd^ KeòaûKê AzûKeòQ«ò ö cêifcû^ I LâúÁòdû þ _eòaûeùe G[ôùÂ ÊZª @ûA^ [ôaû ùjZê ùK¦â ieKûe ùicûû_ûAñ ùKøYiò @ûA þ KeòaûKê Azû _âKûg Keê ûjñû«ò ö

@ù^K ùlZâùe _òZûcûZûu aé¡ûaiÚûùe _òfûcûù^ aûjûùe ejê[ôaûeê @ù^K @iûcûRòK ùfûùKùicûû C_ùe \ûC iû]êQ«ò ö ieKûe G aòhd Pò«ûKeò ùÊzûùiaú @ êÂû^ Gaõ ù_ûfòiþu iûjû~ý@ûgû KeòQ«ò ö aé¡ aé¡ûcûûe iêelûfûMò iûcûRòK ^ýûd Gaõ gqòKeY cªYûkd ù_ûfòiþKê _�iìZâúKû~ðýKâc iµKðùe òùŸðg ù\AQ«ò ö ùiMêWÿòK ùjCQò -

1. GKêUò@û aiaûi Keê[ôaû aé¡aé¡ûu VòKþ _eòPd eLôaû ö2. RùY Kù^Áaku\ßûeû ùicûû iûlûZ KeûAaû ö

3. aé¡û-aé¡ûu iciýûKê ùW_êUú Kcòg þ Éeùe _âû]û^ý ù\A icû]û^ KeûAaû ö

4. ùicûû _ûAñ ùjfÝ fûA þ _âZòÂû Keòaû ö

5. ùicûû _ûAñ @bòù~ûMKê _âû[còKZû _â\û^ Keòaû ö

Uò®Yú


C_iõjûe : Gùa ieKûe aé¡-aé¡ûu iciýûKê @]ôK MêeêZße ijòZ aòPûe Keòaû òcò� MéjcªYûdkKê òùŸðg ù\AQ«ò ö ùicûû aû¡ðKý b�û, ù_ þi þ _âbéZò _âû_ý VòKþ icdùe _â\û^KeòaûKê òùŸðg \ò@û~ûAQò ö aé¡aé¡ûu iµKðúd cûcfûMêWÿòKê _âû[còKZû _â\û^ Keò iêaòPûe Keòaûòcò� ieKûe Cy Gaõ òcÜ @\ûfZKê òùŸðg _â\û^ Keò@Q«ò ö

ùKak ieKûeú Éeùe @ûA^ MXÿòù\ùf Pkòa ^ûjó, aeõ @û«eòKZû ijòZ @ûAê _âùdûMKeû~òaû \eKûe ö Gjû ijòZ _âZòUò i«ûû cûîòKZûe cûâòK cìfýùaû] iõRûZ ùjaû \eKûe öù~Cñcûû gâc, ùÊ\ I KÁùe ùicûù^ @ûRò icûRe c[û ùUKòQ«ò, ùiA _òZû-cûZûcûûê ùgh@aiÚûùe jZû\e ^ Keò, aeõ ùicûû C_~êq ~ZÜ ùâû cûâòKZûe _eòPd ùja ö

^cê û - 3 :gòùeû^ûcû : eûRýùe ÊûiÚýùiaû iciýû :

iìP^û : eûR^úZòK ù^Zéaé¦ ù~ùZ bûhYaûRò Kùf c¤ IWÿògûe gòlû bkò ÊûiÚýùiaû ùiùZ_âMZò Keò_ûeò ^ûjó ö ÊûiÚýùiaû cYòhe _âû[còK @ûagýKZû ùjùf c¤ G[ô_âZò C_~êq iêaò]û-iêù~ûMKeû~ûA ^_ûeòaû _âKéZùe _âMZòe _eò_ Úú Z[û ùNûe \êüLe aòhdö

aòaeYú : Pûhú-cìfò@û, LUòLô@ûuVûeê @ûe¸ Keò, icûRe Cy I ] òKaMðe ùfûKcûùÎWÿògûe ÊûiÚýùiaû _âiwKê ^û_i¦ Ke«ò ö ùKak Mâûcû�k ÊûiÚýùK¦â KûjóKò, ijeû�k ÊûiÚýùK¦â_~ðý«, iaêVûùe @Zúa @ÊûiÚýKe _eòùag ù\Lôaû cûùZâ c^ùe aòKûe I NéYû RûZ jêG ö ieKûeúÊûiÚýùK¦âùe ùeûMúcûûê cûMYûùe ÊûiÚý ijûdZû ù~ûMûAù\aûe aýaiÚû [ôùf c¤, _âKûeû«ùe GAaýaiÚûUò Kû~ðýKûeú ùjûA_ûeê ûjó ö iaê WûqeLû^û Lûfò ^ûjó ^ûjóùe PûfòQò, iaêVò Jh] ^ûjó,AõùRKi^ ^ûjó; G_eòKò LŠò@ûUòG ùjùf Zìkû I MRþ c¤ ^ûjó ö _ûL ù\ûKûêê iaê KòYò @ûYòaûKêùeûMú aû Zûu ùfûKuê _eûcgð \ò@û~ûG ö @�ûùe i´k ^[ôaû aòPeû Meòa ùeûMúUò, Giaê \ûcKò@ûJh] KòY ^ _ûeò ùghùe òR ùeûMKê ]eò òeûgùe ùèò~ûG ö Gjû aýZúZ ùKùZK ieKûeúWûqeLû^ûùe Wûqecûù^ òdcòZ @ûi«ò ^ûjó, ùKCñVò Uêeþùe [û@û«ò Z ùKCñVò còUòõKê ~ûA[û«ò öaòPeû `ûcðûiòÁ Gaõ ùaùjeûcûù^ G ùlZâùe @MZýû Wûqe _ûfòUò ~û@û«ò ö

Pk«ò icdùe Êû[ð_e icûRùe iaêVûeê Êû[ð_e cYòh ö ùbûMfò_þiê cYòh c^ùe ùKakMêWÿûG @[ð ùeûRMûe Keò ùbûMaòkûie aWÿ _Y ù\LûA ùjaû cêLý ùjûAQò ö Wûqecûù^ G ùlZâùe@MâYú ö ùeûMúùiaû ù~ ùicûûe ù ÷ZòK K�ðaý, GK[û ùicûù^ iõ_ì‰ð aòiáZ ùjûA~ûAQ«ò öWûqeú aé�òùe _gòaû icdùe Wûqecûù^ òüÊû[ð ÊûiÚýùiaû I ùeûMúcûû _âZò @û«eòKZû _âKûgKeòaû òcò� GK iZý_ûV Keò[û’«ò ö ~ûjû Gùa ùKak Qk^û aýZúZ @^ý KòQò êùjñ ö @û]ê òKPòKò›û aòmûê R^K bûùa _eòPòZ jòù®ûKâûUòiþu cZùe _âZò Wûqe ùeûMúcûûê òRe _òZû, cûZû,bâûZû, bMÜú ùaûfò mû^ Keòùa ö ùKøYiò \ê ðúZòùe fò ^ ejò, ÊûiÚý ùiaûKê Rúaê _ec K�ðaý I_aòZâ aâZ bûaùe MâjY Keòùa; cûZâ @ûRòe _eòiÚòZòùe Giaê ùKak ùMûUòG _âji^ùe _eòYZùjfûYò ö

Uò®Yú


ieKûeú _eòiõLýûêê RYû~ûAQò ù~, IWÿògûe c¬êeú_âû¯ Wûqe _\aú iõLýû 3901 Gaõa�ðcû^ ùi[ôeê 1318Uò _\aú Lûfò _WÿòQò ö eûRýùe [ôaû 79Uò _âû[còK ÊûiÚýùK¦âùe ùKøYiòWûqe ^ûjû«ò ö aòaò] WûqeLû^û _eòieùe 107Uò fûAùi è_âû¯ Jh] ù\ûKû^ Pûfê ejò[ôaûùaùk @ù^K @YfûAùi è_âû¯ Jh] ù\ûKû^ Pûfê ejòQò ö 1990 eê 2005 ciòjû c¤ùe \ûdòZßjú^Zû \ê ðúZòùe iõ_éqò, @_ûeMZû, K�ðaýùe @aùjkû, bòRòfû è PXÿûC AZýû\ò ù~ûMêñ 385 RYWûqe ]eû_Wÿòaû ùaùk, 117 RY iiþù_Š ùjûA[ôùf ö

@ûc eûRýùe aòùghm PòKò›Kcûù^ @Q«ò ö cûZâ ieKûeú ù_âû›ûj^ @bûaeê ùicûù^ eûRýaûjûùe G_òeòKò aòù\gùe ejò PòKò›û KeòaûKê ùgâdÄe cù^ KeêQ«ò ö @ù^K aòùghmuê, aòùghm_\aú Lûfò _Wÿò[ôùf c¤ ùiA _\aúùe @aiÚû_òZ Keû~ûC^ûjó ö Gjû `kùe ÊûiÚý ùiaûùe ùijò_eòùKøYiò C ÜZò ùjC ^ûjó ö eûRýùe 2315Uò iRð _\aú ejò[ôùf c¤ ùi[ôeê 260Uò _\aú Lûfò_WÿòQò ö

IWÿògûùe Wûqeú gòlû _ûAñ KUK, aâjà_êe I aêfðûVûùe Zò òùMûUò ùcWÿòKûf KùfR ejòQò öKUKe gâúeûcP¦â b¬ ùcWÿòKûf KùfRùe 150Uò, aâjà_êe ùcWÿòKûf KùfRùe 107Uò Gaõ aêfðûùcWÿòKûf KùfRùe 107Uò Keò ùcûUùe 364Uò iòUþ ejòQò ö ùcWÿòKûf _ûV _âZò @ûgûdú QûZâQûZâúuZêk^ûùe iòUþ iõLýû @ûù\ø ~ù[Á êùjñ ö ùaieKûeú Éeùe ùcWÿòKûf KùfR ùLûfòaû _ûAñ C\ýcRûeò ejò[ôùf c¤, ùcWÿòKûf KûC þiòf @` AŠò@ûe i�ðûakú _ìeY Keò _ûeê [ôaûeê G ùlZâùe ùNûeiciýû iéÁò ùjCQò ö ùZYê eûRýùe ÊûiÚý ùiaû ùlZâùe GK _âKûee iÚûYêZû ù\Lû ù\AQò ö C_~êqgòlû @ù^K QûZâQûZâú c¤ G ùlZâùe _ûe\gðòZû _â\gð Keò_ûeê ^ûjû«ò ö

ù~Cñcûù^ a�ðcû^ Wûqeú _ûV ùgh Keò Wûqebûaùe Kû~ðý KeêQ«ò, ùicûû bòZeê @ÌùKùZRYuê aû\þ ù\ùf, @]ôKûõg ùiaûKê ùMøY I @ù ÷ZòK @[ð ùeûRMûeKê cêLý ùaûfò cù^KeòQ«ò ö G_eòKò ajòüaòbûMùe PòKò›û Kfûùaùk, ùicûù^ Keò[ôaû @[aû ùicûù^ iõ_éq [ôaûNùeûA îðòõùjûcþKê ùeûMúcûûê _VûCQ«ò ö ~\òaû ieKûeú WûqeLû^ûùe ùKøYiò @ùÈû_Pûe _âbéZòKeêQ«ò, ùZùa ùeûMúKê ajê bûaùe Gcûù^ ùgûhY KeêQ«ò ö @û[ôðK iÚòZò bf^[ôaûeê ùeûMú _Aiû@bûaeê ùMûUûG ùeûM _ûAñ PòKò›òZ ùjùf, @^ý ùMûUòG ùeûMe gòKûe ùjCQ«ò ö ùeûMúcûûcZùe Gcûù^ Wûqe êj«ò, aeõ ~c\ìZ ö Z[û_ò Gcûû bòZeê @Ì iõLýK ù\a\ìZ @Q«ò,ù~Cñcûû jûZQê@ñû, ùKûck aPk Gaõ C_~êq PòKò›ûùe @ù^K ùeûMú ì@û Rúa^ fûb Keê@Q«ò ö

Wûqecûù^ _âKûeû«eùe ù\a\ìZ, ùicûù^ ^ì@û Rúa^ \ò@«ò; cûZâ a�ðcû^ _eòiÚòZòùeWûqecûûe G_eò ù ÷ZòK @ald, ùicûûê ò¦òZ KeêQò ö ùeûMú ùeûMcêq ùjùf ùicûû _âZòKéZm ejòaû K[û; cûZâ a�ðcû^ iÚòZòùe ùeûMúe Z�ò Pò_ò, ù~_eò bûaùe ùicûû jeKZ Keû~ûCQòZûjû GKû« ò¦^úd aýû_ûe ö G ùlZâùe iùPZ^gúkZû ùfûùK Êe Cù�ûk^ Keòaû @ûagýK öfû�ùLûe Gaõ K�ðaýùe @aùjkû Keê[ôaû Wûqeuê aòjòZ \Š aýaiÚû Keû~òaû \eKûe ö G_eòWûqeuê iûcûRòK aûQ¦ Keòaû c¤ CPòZ ö

Uò®Yú


^cê û - 4 :gòùeû^ûcû : _âû[còK gòlûÉeùe gòlK ^ò~êqò iciýû :iìP^û : Lû\ý, aÈ I aûiMéje _ea�ðú @ûagýKZû gòlû ö gòlû cûâKê C_~êq aòKûge ~[û[ð

ijûdK ö _âû[còK Éeùe gòlûaýaiÚû @Zý« MêeêZß_ì‰ð ö ùcøkòK gòlû _â\û^ Keòaû ùjCQò ieKûe,Rîû]ûeY Gaõ gòlKue _â]û^ K�ðaý ö _âû[còK gòlûùe cûâòK gòlûe cìkbò�ò iÚû_òZ ùjûA[ûG;cûZâ Gùa _âû[còK gòlû ùNûe iciýûe i¹êLú^ ö

aòaeYú : _âû[còK gòlû cêLýZü Rúaê _âû[còK _að Gaõ GA gòlû MêeêZße ijòZ aòPûeYúd ö_âû[còK gòlûe gòlû[ðú ùjùf lê\â lê\â gògê I Kòùgûe Kòùgûeú ö gòlK gòldòZâúcûûe gòlû\û^ ùKøgkC_ùe GA gòlûe MêYûZàK cû^ aòùghZü òbðegúk ö G[ô_ûAñ ieKûeú Éeùe aòaò] ù~ûR^û _âÉêZKeû~ûA@Qò; cûZâ ù~ûR^ûMêWÿòKe C_~êq eì_ûd^ NUòaû ùlZâùe ajêaò] iciýû cêŠùUKòQò ö

_âû[còK gòlûùlZâùe _eòflòZ iciýûMêWÿòK c¤ùe gòlK iciýû @^ýZc ö a�ðcûê _âû[còKgòlûùlZâùe @bòm I _âaúY gòlKcûûe ùNûe @bûa _eòflòZ ö G ùlZâùe iúcòZ cûZâ _ûeògâcòKùeajê iõLýK gòlû ijûdK, gòlû ijûdòKû Gaõ _ûeûUòPecûûê gòlû\û^ _eò MêeêZß_ì‰ð Kû~ðýùeòùdûRòZ Keû~ûAQò; cûZâ gòlû ijûdKcûù^ ù~ûMýZû \éÁòeê iúcòZ @[ð _ûCQ«ò ö Zûu _eò Kûc Keò,

gòlKcûù^ @]ôK \ecû _ûC[ôaû ùaùk Gcûù^ iûcû^ý _ûeògâcòK _âû¯ ùjûA j«i« ùjCQ«ò öGcûû _ûAñ PûKòeòe ùi_eò ùKøYiò i�ðûakú ^ûjó ö `kZü ùicûù^ òR òRe ^ýû~ý @]ôKûe _âû òòcò� aû¤ ùjûA eûReûÉûKê IjäûA @ûiò[ôùf ö Gcûù^ iÚûdú gòlKcûû ijòZ icû^ \ecû _ûAaûòcò� jKþ\ûe ùjùf c¤, ùi_eò ùKøYiò i�ðûakú _ìeY ùjûA ^ûjó ö

gòlû ijûdKcûû c¤ùe ejò[ôaû Zúaâ @iù«ûh ù~ûMêñ gòlû\û^ùe aýûNûZ iéÁò ùjaû @i¸aêùjñ ö ùZYê ùicûù^ K�ðaýùe jêGZ @aùjkû _â\gð Keò_ûe«ò ö Gjò \éÁòeê aò\ýûkd _eò\gð e

@ûagýKZû ejòQò ö _eò\gðKcûù^ G[ô_ûAñ ò~êqò _ûA[ôùf c¤, @ù^KZâ _eò\gð ùe P�KZû _eòflòZùjCQò ö òdcòZ _eò\gð e @bûa ùjZê, gòlûùlZâùe @ù ÷ZòKZû Kâcg aé¡ò _ûCQò ö

@]ôKûõg ùlZâùe _âû[còK gòlûùlZâùe C_~êq Méj ^ûjó ö ù~Cñ ùlZâùe aò\ýûkd Méj ejòQò,ùiVûùe _ûV _Xÿûe C_~êq _eòùag c¤ ^ûjó ö aò\ýûkdMêWÿòK a^ýû, aûZýû _âbéZò _âûKéZòòK aò_~ðýdicdùe òeûgâdcûû @ûgâdiÚk eìù_ aýajéZ ùjûA[ûG ö Gjû ijòZ icdaòùghùe ùfûùK@^ýû^ý @û^êÂû òK Kû~ðý, ibû-icòZò _ûAñ GMêWÿòK aýajûe Keò[û’«ò ö `kùe GVûùe C_~êqaûZûaeY ejò ^[ûG ö aò\ýûkdùe c¤ûjÜùbûR^, R^MY^û AZýû\ò Kû~ðýKâcùe aòbò Ü icdùeùKak gòlKcûù^ òùdûRòZ ùjC[ôaûeê, gòlû\û^ aýûjZ jêG ö C_~êq _ûùVýû_KeYe @bûa,gòlKcûûe \ecû I @^ýû^ý Kû~ðýKâce @ òdcòZZû ùicûû cûîòKZûKê, @ûNûZ Kùe ö `kùegòlû\û^Kê _âbûaòZ Keò[ûG ö

iciýûe i¸ûaý icû]û^ :_âû[còK gòlûùlZâùe _eòflòZ iciýûMêWÿòKe @ûgê icû]û^ òcò� iû]ûeY bûaùe aòaò] _\ùl_

MâjY Keû~ûA_ûùe; ~[û–

Uò®Yú


(K) _âZò _âû[còK aò\ýûkdùe iÚûdú _â]û^ gòlK ò~êqòö(L) c¤-AõeûRú aò\ýûkdùe _â]û^ gòlKuê _âû[còK aò\ýûkdùe _eò\gðK bûaùe òùdûR^ ö(M) Cy gòlûMZ ù~ûMýZûiõ_ Ü _âaúY gòlKcûûê cû¤còK gòlK bûaùe _ù\û ÜZò _â\û^ ö(N) gòlû ijûdKcûûê iÚûdú gòlK bûaùe ò~êqò _â\û^ö(O) aäKþ Éeùe aäKþ gòlû @]ôKûeú I _�ûdZ Éeùe _�ûdZ gòlû @]ôKûeú ò~êqò Keò

aò\ýûkd _eò\gð KeûAaûùe aýaiÚû(P) @ûagýKZû cû`òK gòlK, gòldòZâú ò~êqòö(Q) gòlûe MêYûZàK cû^ elû _âZò MêeêZß _â\û^ ö(R) C_~êq gòlY iûcMâú, aò\ýûkd Méj ù~ûMûYö(S) ù~ûMýZûbò�òùe C_~êq gòlKcûûê _âù\û ÜZò _â\û^ö(T) @YZûfòcþ_âû¯ gòlKcûûê C_~êq Zûfòcþ _â\û^ ö(U) gòlûùlZâùe Êz- òcðk I PeòZâaû þ gòlKcûû ò~êqò iêù~ûMö(V) _eúlû ùlZâùe I cìfýûd^ùe ÊzZû ù_âû›ûj^ögòlû cûâRûZòKê Kâùcû ÜZò KeûG Gaõ â mû^ùfûKe i§û^ ù\A[ûG ö G \éÁòeê _âû[còK

gòlû_âZò ieKûeú I ùaieKûeú Éeùe C_~êq MêeêZß _â\û^ Keû~òaû ijòZ G[ô_âZò @û«eòKZû _âKûgKeû~òa CPòZ ö

^cê û - 5 :gúhðK : ù~øZêK iciýû

iìP^û : @ûce icûR Rúa^ùe @ù^K _âKûe iciýû ù\Lû ù\A[ûG ö icdKâùc ùMûUòGùMûUòG iciýû ùNûe Kkuùe jó _eòYZ ùjûAMfûYò ö ùiA _â[û MêWÿòK c¤eê ù~øZKê _â[ûe bdueeì_ùe Gùa @ûc icûR _úWÿòZ ö G _úWÿûùe icùÉ aòPkòZ, Gjû Kakeê cêq ùjaû_ûAñ ùi_eò_\ùl_ ò@û~ûA _ûeê ûjó ö

aòaeYú : ù~øZêK _â[û GK cjûaýû]ôö GA bdue aýû]ôùe @û]ê òK cûâ icûR G_eò aòKkbûaùe _úWÿòZ ùjûAQò ù~ ù\÷ òK LaeKûMR I MY-cû¤cMêWÿòKùe Gjû ù~còZò ùMûUûG ^òZýù ÷cò�òK NUYûùe _eòPòZ ùjûAMfûYò ö GA cjûaýû]ôùe _úWÿòZû aa]ìe Rúa^ @Kûkùe Seò~ûCQòö@ù^K K^ýû, _òZûcûZûu @û[ôðK i´k @bûa ùjZê @aòaûjòZû ejò~ûCQ«ò ö ùKùZK ùlZâùe ù~øZêKò~ðûZ^û _ûAñ aòaûj aòùz\ NUêQò ö \ûµZý Rúaê iêL icé¡ò c¤ aòKkûw ùjûA CVêQò ö G_eò

@aiÚûùe cYòh icûR ajêbûaùe _úWÿòZ ùjûAQò ö @ûc icûRe GA NUYû \ò Kê \ò @Zò C}U @ûKûe]ûeY KeêQò ö G[ô_ûAñ aòaûjùa\òeê ae ùèò~ûCQò, cwêkûK^ýû bûMýKê @û\eò aûe jú òcû^ Rúa^òaðûj KeòaûKê aû¤ ùjCQò ö K^ýû_lVûeê @]ôK @[ð Gaõ aòbò Ü ùiøLú^ iûcMâú @ûgûKeò, ae_l

ùicûû C_ùe @cû êhòK @ZýûPûe PkûCQ«ò ö G_eò @aiÚûùe iûcûRòK I iûõÄéZòK Éeùe ùNûe@i«êk^ ù\Lûù\CQòö ù~øZêK bkò GK KkuòZ _eµeûe aòùeû] Keû~ûA, Gjûe òeûKeY _ûAñ

Uò®Yú


ieKûeú Éeùe @ûA^ _âYd^ Keû~ûCQò; cûZâ @ûA^ @ûLôùe ]ìkò ù\A, ê-_ògûPcûù^ G_eòKêKû~ðýe cûZò ejêQ«ò ö Gjû\ßûeû _ûeòaûeòK @gû«ò, @û[ð úZòK aò_~ðýd, Gaõ @cìfý cûâRúaê@Kûk @aiû^ NUêQòö G_eò iciýûeê icûRKê cêq Keòaû òjûZò Reêeú ùjûA _WÿòfûYò ö

iciýûe icû]û^ cûMð :ù~øZêK aòùeû] òcò� _â[ùc ieKûeú Éeùe _âPkòZ òdcKê KùVûe Keû~òaû @ûagýK ö

KWÿûKWÿò @ûA^ _ûk^\ßûeû, @bò~êqcûûê \éÁû«cìkK bûaùe \ŠòZ KeûMùf, icûRùe @^ýcûù^G_eò NéYý Kû~ðý KeòaûKê bd Keòùa ö gòlûùlZâùe G[ô_ûAñ iùPZ^Zû _âKûg Keû~òaû ijòZ,icûRùe G[ô_ûAñ iùPZ^Zû @Yû~òaû \eKûeö GZû\ég NéYý Kcðùe iõ_éq _âùZýK aýqòuê C_~êq\Š ù\A ùicûû @_eû]Kê VòKþ bûaùe aòPûe Keû~òaû \eKûe ö gòlòZ ~êaK~êaZúcûù^ GaõicûRe CyaMðe ^ûMeòKcûù^ G[ô_ûAñ _â[ùc @�ûbòWÿò @ûùMA @ûiòaû CPòZ ö @ûelú aòbûM GiõKâû«ùe òeù_l bûaùe Z\« Keòaû ijòZ \Šaò]û^ùe c¤ ÊzZû @af´^ Keòaû CPòZ öGjû`kùe @bò~êq @ûAê `ûu ù\A ù\ûhú Kò_eò Liò~ûA ^ _ûùe, ùi[ô_ûAñ aýaiÚû ùjaû CPòZö~êa icûR I ùÊzûùiaú @û êÂû^MêWÿòK G \òMùe @«Zü _âcêL bìcòKû MâjY Keòaû GKû« Reêeú ö

C_iõjûe : ù~øZêK bkò GK Kê›òZ _â[ûKê \ìùeA ù\ùf aýqòMZ, \ûµZý Gaõ _ûeòaûeòKRúa^ ù~_eò bûaùe gévkòZ I icé¡ ùja, ùijò_eò bûaùe eûÁâúd Rúaê C ÜZò c¤ i¸aùjûA_ûùe ö _âKéZùe ù~øZêK _eò iûcûRòK iciýû @ûC iciýû bòZùe iúcòZ ùjûA ^ûjó, aeõ GjûGK cjûaýû]ôùe _eòYZ ùjfûYò ö GA cjûaýû]ôe Zêe« òeûKeY @ûagýK ö

(K) NUYû]cðú i´û\ _âÉêZò :icûR Rúa^ùe NUê[ôaû ù\÷ òK @ù^K NUYû I \êNðUYûKê ùÂ MYcû¤cùe i´û\ _eòùahòZ

ùjûA[ûG ö GA i´û\MêWÿòK c¤eê ùKùZK Pû�fýKe I ùKùZK iû]ûeY NUYû C_ùe @û]ûeòZ öùPûeò, WKûdZò, fêUZeûR, eûjûRû ò, @_jeY, ù~ø^ @_eû] _âbéZò @ù^K @_eû] @_eû]cìkKi´û\Kê iû]ûeY _ûVK @Zò @ûMâje ijòZ _Xÿ«ò ö ùZYê iû´û\òKcûù^ G_âKûe @ù^K Pû�fýKei´û\ _eòùahY KeòaûKê _âû[còK MêeêZß ù\A[û’«ò ö Gjû aýZúZ eûÉû @aùeû], ]cðNU, a¦WûKeû, ibûicòZòe aòaeYú _âbéZò @ù^K aòaeYúKê c¤ NUYûcìkK i´û\ bûaùe MâjY Keû~ûA[ûG öNUYûcìkK i´û\ _eòùahòZ ùjùf, iû]ûeY _ûVKcûù^ aòaò] NUYû iµKðùe @aMZ ùjûA[û«ò;cûZâ \êNðUYû I @NUYbò�òK i´û\ _eòùahY @ù_lûKéZ bûaùe MêeêZß_ì‰ð Kû~ðýö KûeY G _âKûeei´û\ aòbâû«Ke ùjùf iûcûRòK Éeùe ùNûe @gû«ò I C\þùaMR^K @aiÚû iéÁò ùjûA[ûG ö G_âKûee i´û\ _eòùahY Kûkùe iû´û\òKcûù^ @«Zü iõ~cZû I iûa]û^Zû @af´^ Keò[û’«òöùZùa G _âKûee i´û\ _eòùahY Kûkùe ùKùZK iZKðZû I iûa]û^Zû @af´^úd; ~[û–

(K) @_eû]cìkK Z[û \êNðUYûbò�òK i´û\ _eòùahY Kûkùe aqaýùe iõ~cZû elûaû‚^úd ö

(L) G _âKûe i´û\ _eòùahYùe `ùUûPòZâ _â\û^ Kùf Gjû _âcûYiò¡ ùjûA[ûG ö(M) @_eû] ijòZ RWÿòZ ùjûA^[ôaû aýqòaòùghu ^ûc G[ôùe iõù~ûRòZ ^ùjaû ~[û[ð ö(N) \êNðUYûùe aûÉa aòaeYú _âKûg _ûAaû CPòZ ö

Uò®Yú


(O) _âûKéZòK aò_~ðýd ~[û- a^ýû, aûZýû, ceêWÿò _âbéZò Kûkùe òbðêf Z[ý _âKûg Keû~òaûCPòZ ö

(P) @_eû] NUò[ôaû iÚû^ I G[ô ijòZ iõ_éq aýqòaòùghue `ùUûPòZâ _â\û^ Keû~òaû \ßûeûNUYûUò _âûcûYòK cù^ ùjûA[ûG ö

(Q) @_eû] iµKðùe ù_ûfòi aòbûMVûeê @ êi§û^cìkK Z[ý @ûjeY Keû~òaû @ûagýK ö(R) aòaò] \wû-ùMûk, @aùeû], ]cðNU, ùNeûC _âbéZòùe aòaeYúMêWÿòK VòKþ bûaùe _âKûg

_ûAaû CPòZ ö(S) \êNðUYûe ldlZò, iÚûê Cù�R^û, Cù�R^û C_gc òcò� MéjúZ _\ùl_ AZýû\ò

_âKûg Keû~òaû Reêeú ö(T) WKûdZò _âbéZò NUYûe aòaeYú _â\û^ùe iûa]û^Zû @af´^úd ö(U) êjZýû, iûcûRòK Kû~ðýKkû_ _âbéZò NUYû adû^ùe iõ_éq aýqòcûû iõ_Kðúd ~[û[ð

aòaeYú iÚû^ _ûAaû CPòZ ùja ö(V) \êNðUYû\ò iõ_Kðúd @iZKð i´û\ _eòùahY aòbâû« I Cù�R^û iéÁò Kùe ö \êNðUYûùe

céZaýqòu ^ûc I VòKYû bêfþùe _âKûg _ûAùf Zûjû aòbâû«ò iéÁò Kùe ö(W) \êNðUYû, jZýû, ]hðY _âbéZò i´û\ùe @ZòeõR^ _âKûg _ûAùf, @ù^K òeúj I òe_eû]

@~[ûùe iù¦j ùNeKê @ûi«ò ö ùZYê G _âKûee i´û\ _eòùahYùe _ûù\ _ûù\iûa]û^Zû @af´^úd ö

(X) @ûdKe aòbûM PXÿûC, Ne Lû^Zfûiú bkò i´û\MêWÿòKe iVòKþ _eòùahY @ûagýK ö(Y) jZýû I @ûZàjZýûcìkK i´û\ ~[û[ð bûaùe _eòùahòZ ùjûA[ûG ö @ù^KZâ @ûZàjZýû,

jZýû I jZýû, @ûZàjZýû eì_ùe _eòùahòZ ùjûA iciýû iéÁò Keò[ûG ö(Z) iû]ûeY \wû AZýû\òe ~[û[ð C_iÚû_^ \ßûeû aòeûU iciýû \ìe Keû~òaû ~[û[ð ö([) iûcûRòK iÚòZòùe Cù�R^û iéÁòKfû bkò ùKøYiò @_i´û\ _eòùahòZ ùjaû @ûù\ø iõMZ

êùjñ ö(\) ù~ùKøYiò aòùgh NUYû i´kòZ i´û\ _eòùahYùe NûU òK iZýZû _âZò MêeêZß \ò@û~òaû

òjûZò @ûagýK öNUYûcìkK i´û\ _eòùahYùe _eòie ùÂ Gjûe Kùkae \úNð @[aû iõlò ùjûA_ûùe ö

GA _âKûe i´û\e Z[ýMZ òbðêfZû _âZò \éÁò \ò@û~ûG ö NUYû, iÚû^ I G[ôijòZ iõ_éq aýqò, icd,ZûeòL Gaõ Kò_eò i´û\ iõMéjúZ ùjfû, ùi iµKðùe iìP^ûZàK i´û\ iÚû^_ûG ö òŸðòÁ i´û\_ZâeòRÊ _âZò ò]ô i´û\ _â\û^ Kùf òRÊ _âZò ò]ô ( ò._â.) ùaûfò iìPûA \ò@û~ûG ö @^ý ùKøYiòVûeê

i´û\ iõMéjúZ ùjûA[ôùf Zûjû c¤ \gðû~ûA_ûùe ö _â[ùc i´û\e gúhðK ùfLû~òaû _ùe, GiµKðúd iìP^û I aòaeYú G[ôùe iÚû^ _ûA[ûG ö GVûùe Z àc¤eê ùKùZûUò \éÁû« ò@û~ûA_ûùe;~[û–

Uò®Yú


ùPûeò ÄêUe C¡ûe :ùMûùeL_êe, Zû 23/7 ( ò._â.) MZ 22 ZûeòLùe Kêkò@û [û^û @�kùe ùa÷ùeL P¦â Mòeòu

I. @ûeþ-05 ùK-2527 aRûR ùPZK ÄêUeKê Zûu iû^ bûA ùbûaù^g Mòeò (24) GVûeê ùKûWÿòGKò.cò. \ìe Zûu gßgêe NeKê ùÂ ~ûA[ôùf ö cûZâ ùiA eûZòùe Zûu gßgêe Ne Mñûe MêŒêYò iûjê CqMûWÿòUòKê ùPûeò Keò ùÂ~ûA[ôfû ö MûWÿò ùâû icdùe Mñûe \êARY ùfûK GjûKê ù\Lô[ôùf ö GiµKðùe ùbûaù^ge gßgêe òKUiÚ [û^ùe GZfû ù\A[ôùf ö A òiù_KÖe \êLôgýûc NùWÿA NUYûe@ êi§û^ Keò MêŒêYò iûjê Nee aûeò_Ueê ÄêUeKê C¡ûe Keòaû ijòZ, MêŒêYòKê Mòe` KeòQ«ò ö

L_eûaûu @�kùe SûWÿûaû«ò :L_eûaûu, Zû 25/27 ( ò._â.) MZ _¦e\ò^ ]eò L_eûaûu, PXÿò_Wÿû, fêYê_êe, eLûk,

IeKYû, cCkû_êe, RNYý_Wÿû AZýû\ò @�kùe SûWÿû, aû«ò, [ŠûRße, Kûg iŸðò AZýû\ò aýû_êQò öfMûZe Zò ò\ò ahðû _ùe Cq @�kùe ùfûùK \ìhòZ Rk aýajûe Keê[ôaûeê Gjò ùeûM \ò Kê \òaXÿòaûùe fûMòQò ö G @�kùe ùfûùK _âZýj òKUiÚ cCkY _â[ûcòK ÊûiÚýùK¦âKê PòKò›û _ûAñ @ûiê[ôaûù\LôaûKê còkêQò ö ùZùa ÊûiÚý aòbûM _leê G _~ðý« ùKøYiò _âZòùh]K aýaiÚû MâjY Keû~ûA^[ôaûRYû_WÿòQò ö Gjû `kùe ÊûiÚý aòbûMe @_ûeMZû _\ûùe _WÿòQò ö ùeûMûKâû« ùfûKu c^ùe ùNûe@iù«ûh ù\Lû ù\AQò ö Kì@, ù_ûLeúùe aäòPòõ _ûCWÿe _KûAaû ijòZ _âZò MâûcKê @ûagýK Jh] IÊûiÚýKcðúcûûê _VûAaûKê iû]ûeYùe \ûaò ùjCQò ö

‘Zâògìk’e i`k _eúlû :aûùfgße Zû 25/7 ( ò._â.)-GVûeê 16Kò.cò. \ìe Pû¦ò_êeiÚòZ ùl_YûÈNûUòeê Zâògìk ùl_YûÈe

_eúlû Keû~ûAQò Gjû iõ_ì‰ð Êù\gú mû^ùKøgke òcðòZ ö GjûKê @ûKûgKê òùl_ Keòaû icdùe GKùcûaûAfþ f�e aýajûe Keû~ûA[ôfû ö Cq f�eùe 2Uû 15cò ùe _eúlû Keû~ûA[ôfû ö GAùl_YûÈe 15 Kò.c. \ìeZûe flý ùb\ Keòaûe lcZû [ôaûùaùk, 9Kò.cò. _~ðý« GjûKê _eúlûKeû~ûA[ôfû ö GA ùl_YûÈKê Rk, iÚk I @ûKûg aûjò úùe aýajûe Keû~ûA _ûeòa ùaûfò aòbûMúdaòùghmcûù^ cZ _âKûg KeòQ«ò ö

ùèûeþ @ûiûcú Mòeò :cûgðûNûA, 23/7 ( ò._â.)- _ûeû\ßú_ _êfòiþ @ûRò RùY ùèûeþ @ûiûcúKê ajê iZKðZûe ijòZ

Mòe` Keò ùKûUð PûfûY KeòQò ö NUYûeê _âKûg ù~ 2004 ciòjû @MÁ cûi @ûV ZûeòLùe GA [û^û@�kùe N^Mkò@û @�kùe @iÚûdú bûaùe aûi Keê[ôaû \êAUò _eòaûe C_ùe aò û KûeYùe @ûiûcúUò.ùiûùcdû @ûKâcY Keò[ôùf ö [û^ûùe GA \êA _eòaûe _leê G iõKâû«ùe GZûfû \ò@û~ûA[ôfû ö@ûRò iÚû^úd ù_ûfòiþ @`òie ùR.ùK.KêŠê Cq @ûiûcúKê _ûeû\ßú_ ù_ûUð @�keê iZKðZûe ijòZ Mòe`KeòQ«ò ö @bò~êq Uò.ùiûùcdû ùQûUaWÿ ùPûeò Gaõ eûjûRû ò ijòZ iõ_éq ùaûfò ù_ûfòiþ ùReûeêRYû_WÿòQò ö

iûõÄéZòK _eòh\e aûhðòK C›a :ùKûeû_êU, Zû 23/6 ( ò._â.)- i\e cjKêcûe ibûMéjVûùe \ò 10Uû icdùe SûùWÿgßeú

iûõÄéZòK _eòh\e aûhðòK C›a @ êÂòZ ùjûAQò ö Cq C›aKê aògòÁ iûjòZòýK gâú~êq aòKûg aWÿê _â\ú_

Uò®Yú


_â{ßk Keò C\þNûU^ Keò[ôùf ö _ùe _ùe @ûe¸ ùjûA[ôaû KaòZû _ûùVû›aùe Zòeògeê D¡ßð KaòÊePòZ KaòZû _ûV Keò[ôùf ö G[ôùe @¤lZû Keò[ôùf aeòÂ Kaò fzc^ aû[êWÿò ö iû§ý @]ôùag^ùeaògòÁ aqûcûù^ ù~ûM ù\A, Pk«ò icdùe IWÿò@û iûjòZý iµKðùe iûeMbðK @bòbûhY _â\û^Keò[ôùf ö Ròfäûe cêLý PòKò›û @]ôKûeú Wûqe ù]ûùai Mòeò cêLý @Zò[ô bûaùe ù~ûM ù\A KéZòiûjòZòýKcûûê cû^_Zâ I C_ùXøK^cû^ _â\û^ Keò[ôùf ö _eòh\e iµû\K bRjeò \òMûf iõ_û\KúdaòaeYú _ûV Keò[ôùf I ij iõ_û\K aò òKû _ùUf ]^ýaû\ @_ðY Keò[ôùf ö ùghùe iÚû^úd éZýiõMúZ aò\ýûkde QûZâQûZâúcûû\ßûeû iûõÄéZòK Kû~ðýKâc _eòùahòZ ùjûA[ôfû ö

^ògû aòÄêU Lê@ûA Rò òh fêU :MR_Zò Zû 25/4 ( ò._â.) - i\e cjKêcûe 35Kò.cò. \ìeùe [ôaû ùKûcû^ Mâûce Wéê \òMûf

(25) Gaõ ùcûj^ aògßûk (27)uê @ùPZ @aiÚûùe ^òKUiÚ GK Rwfò@û eûÉû KWÿeê C¡ûeKeû~ûAQò ö NUYûeê _âKûg ù~ W´êe I ùcûj^ ijeVûeê MñûKê @ûiòaûKê MûWÿò ùLûRê[ôaûùaùk, Zûu_ûLùe ùMûUûG Kûeþ _j�ô[ôfû ö KûeþUò ùicûû Mñû ùKûc^û ù\A @ûMKê ~òa ùaûfò WâûAbeVûeêiìP^û _ûA @Zò Lêiòùe ùcûj^ I Wéê G[ôùe aiò[ôùf ö Pûeò Kò.cò. @ZòKâc Keòaû _ùe Kûeþ PûkKMûWÿò eLô _ûL ù\ûKûêê [Šû _û^úd _òAaû ijòZ aòÄêU @ûYò[ôfû ö òùR LùŠ LûAaû ijòZ MûWÿòùeaiò[ôaû Wéê I ùcûj^Kê Gjò aòÄêU ~ûPò[ôfû ö \êùjñ @ûeûcùe aòÄêU LûAaûe KòQò icd bòZùeMûWÿòùe @ùPZ ùjûA _Wÿò[ôùfö Kûeþ PûkK Gcûû jûZN�û, iê û cê\ò Gaõ _ùKUùe [ôaû @ûVjRûeUuû fêUò ùÂ, eûÉû KWÿùe Gcûûê _KûA ù\A ùèûe ùjûA~ûAQò ö ùPZû ùèòaû _ùe \êùjñòRKê Rwfò@û eûÉû KWÿùe @ûaòÃûe Keò[ôùf ö \êùjñ òKUiÚ `ûŠòùe G iõKâû«ùe GZfû ù\AQ«ò ö

iÚû^úd ù_ûfòi NUYûe @ êi§û^ Rûeò eLô[ôùf c¤ iõ_éq Kûeþ I Gjûe PûkKe G ~ûG ùKøYiò _�ûcòkò^ûjó ö

\ê ðúZò _âZòaû\ùe aäKþ Kû~ðýûkd i¹êLùe ]ûeYû :RUYò, Zû 24/5 ( ò._â.)- cj^û aäK @«MðZ ùLûcûk _�ûdZe ie_�u cù^ûcêLú Kûeaûee

_âZòaû\ Keò, ùLûcûk _�ûdZ KõùMâi KcòUò _leê cj^û aäK Kû~ðýûkd i¹êLùe @ûRò \ò \gUûeêMY]ûeY Pûfê ejòQò ö c¤ûjÙùe gZû]ôK Kcðú, KõùMâi KcòUò ibû_Zò aûiêù\a cjû_ûZâu ù^ZéZùecòkòZ ùgûbû~ûZâûùe _�ûdZ Kû~ðýûkdVûeê aäKþ Kû~ðýûkd òKUKê ~ûA, ùiVûùe ]ûeYû ù\A[ôùf öGjû_ùe aò.Wÿò.I. Gaõ iò.@ûA. _âcêL ]ûeYû iÚkùe C_iÚòZ ùjûA ]ûeYûeZ Kcðúu GMûe\`û \ûaòi´kòZ iàûeK _Zâ MâjY Keò[ôùf ö Gjû C_ùe ùiVûùe _êvû ê_êv @ûùfûP^û Keû~ûA[ôfû ö aò û_fäúibûùe @ûe¸ ùjûA[ôaû ùNûWÿK�û Mâûcý KõKâòU eûÉûKûcKê a¦ eLôaûKê aòWÿòI _âZògîZò ù\aû _ùeCù�R^û gû« _Wÿò[ôfû ö @^ý \ûaòMêWÿòKe icû]û^ òcò� Ròfäû_ûku òKUKê _VûAaûe aýaiÚûKeû~òaû iµKðùe aò.Wÿò.I. fòLôZ _âZògîZò ù\A[ôùf ö icòZò @¤lû Uò.aòRdflàúu C_iÚòZòùe \ûaòMêWÿòKe@ûgê icû]û^ Keû~òaû òcò� _âZògîZò _â\� ùjaû _ùe ]ûeYû _âZýûjéZ ùjûA[ôfû ö

PlêPòKò›û gòaòeùe @aýaiÚû :ge\_êe, Zû 7/5 ( ò._â.)- ge\_êe aäKe aûùikòiûA Mâûcùe ù^ùjeê ~êa _eòh\ @û êKìfýùe

MZ 4 ZûeòLùe GK cûMYû Plê PòKò›û gòaòe @ êÂòZ ùjûA~ûAQò ö ~êa _eòh\ ibû_Zò bRc^ùaùjeû Gaõ @^ýû^ý i\iýcûù^ gòaòe _eòPûk^û Keò[ôùf ö GA \ò gòaòe @ êÂòZ ùja ùaûfò

Uò®Yú


WûKaûRò ~ª ù~ûùM aýû_K _âPûe Keû~ûA[ôfû ö _âPûe gêYòaû _ùe @ûL_ûL @�ke MùÂ,êòùfû, MWÿòiûA, Q@Ze, cûù^Zâ, aMWÿò@ñû, MWÿòùZûf AZýû\ò @ù^K ùcøRûeê PlêùeûMúcûù^ ~[ûicdùe GVûùe C_iÚòZ ùjûA[ôùf ö KUK iÚòZ aWÿùcWÿòKûfe aQû aQû Q@ RY @ûLôWûqe GVûùeajê aòk´ùe C_iÚòZ ùjûA[ôùf ö GùZùakKê gòaòeùe ajêùeûMú Gaõ ùicûû ijûdK C_iòÚZùjûA[ôùf c¤ ùicûû aiòaû fûMò C_~êq iÚû^ ^[ôfû ö gòaòe C\þNûU^ òcò� iÚû^úd ù^Zû eNê\ûiùMûzûdZ ajê aòk´ùe _j�ô[ôùf ö _âak Leû ù~ûMêñ _òAaû _ûYò _ûAñ ùeûMúcûù^ j«i« ùjûA[ôùf ö@Ì iõLýK PòKò›K ajê iõLýûùe ùeûMúue C_~êq PòKò›û Keò_ûeò ^[ôùf ö Gjû `kùe @ù^KùeûMú j«i« ùjûA ùèò ~ûA[ôùf ö PòKò›û @ûkùe GVûùe ù~Cñ Kû~ðýKâc @ êÂòZ ùjfû Zûjû ]cðKê@ûLôVûe cûeòfûbkò ùjfû ùaûfò ùfûùK KêjûKêjò ùjCQ«ò ö _âKéZ PòKò›û _eòaù�ð ~êa_eòh\e Rîûjû~ý]cðú aòmû_^ ùfûKu c¤ùe ùNûe ù ÷eûgý iéÁò KeòQò ö

ùMûaeúe _ûYò iê@ùe bûiòMùf \êA gògê :Kecw, Zû 5/8 ( ò._â.)- GA [û^û @«MðZ R@ñeû _�ûde QAùfû Mâûce @^ûc ùi^û_Zòu

\êASò@ Kûcò ú (7) Gaõ ~ûcò ú (5) ùMûaeú ^BKê Mûù]ûAaûKê \ò ^@Uû ùaùk ~ûA @ûC ùèò^[ôùf ö Äêf ùak MWÿò~òaûeê Zûu cû@û ùicûûê ùLûRòaûKê ~ûA òeûgùe ùèòùf ö NUYûUû_âPûe ùjaûeê ùfûùK Pûeò@ûùWÿ ùLûR Lae ùÂ \êA\ò _ùe GVûeê iûZ Kò.cò. \ìe _eZeû NûUòKUùe \êA gògêue céZ ù\j C¡ûe Keû~ûAQò ö \êA gògêuê jeûA _eòaûe Mbúe \êüLùe Kûk

KûUêQ«ò ö

@Kûk aûaûRú iKûkê ùèûe :bRùMûaò¦_êe, Zû 26/11 ( ò._â.)- GA [û^û @«MðZ McZeû Mâûcùe [ôaû PMf\ûi cVùe

@MZýû RùY ~êa aûaûRúue @ûaòbðûa NUòfû ö cj« eNê û[ \ûiuê ùi _âbûaòZ Keò GVûùe _û�\òejòùf ö iõ¤ûùaùk ~êa aûaûRúu _âaP^ gêYòaûKê ùfûùK @ûKéÁ ùjûA @ûiòùf ö \ò ùakû @ù^Kgòhýgòhýû Zûu _ûLKê ~û’@ûi Kùfö aòbò Ü ùfûKuê aòbò Ü cò[ýû _âZògîZò ù\A ùi _âbûaòZ Keò[ôùf öMZ eûZòùe @ù^K gòhý, gòhýû Zûu _âaP^ gêYê[ôùf ö ùjùf @ûRò _âbûZeê aûaûRú jVûZþ ùèûAùjûA ~ûAQ«ò ö cV _ûLe GK _eòaûee 21 ahðúd iê¦eú ~êaZú c¤ iKûkê òùLûR @Q«ò ö GiõKâû«ùe iÚû^úd [û^ûùe ~êaZúu _òZû GZfû \eR KeòQ«ò ö ù_ûfòie @ êi§û^ Rûeò ejòQò ö

_âgÜûakú :1ö MYcû¤ce _âKûeùb\ aòhdùe a‰ð û Keö2ö ùa÷\êýZòK MYcû¤c aòhdùe @ûùfûP^û Keö3ö R^Zûu _ûAñ GK MâjYúd MYcû¤c ùeWÿòI – @ûùfûP^û Keö4ö MYcû¤c]cðú i´û\ _âÉêZò aòhdùe aòg\ aòaeYú _â\û^ Keö5ö i´û\e \ìe\gð cû¤c aòhdùe aòg\ aòaeYú _â\û^ Keö6ö NUYû]cðú i´û\ _âÉêZòùe Kò Kò iZKðZû I iûa]û^Zû @af´^ Keû~ûG?

@û]ê òK ibýZûe cû^\Šùe aòmû_ê MêeêZß ùagþ _âbûagûkú ö MY i¹êLùe òRe MêYa�ûKê_â\gð _ìaðK @û\éZò fûb Keòaûe GK KkûZàK cû¤c ö ibýZû ùKùZ \îZZe I ùgâÂ, Zûjûjóaòmû_^\ßûeû _âZò kòZ ùjûA[ûG ö @ûLô ùLûfòaûcûùZâ NeVûeê @ûe¸ Keò aûjûe _~ðý«, iaêVòaòmû_ê SfK, c^ùe _âZýd iéÁò Keòaûe GK \êaðûe ùKøgk, ~û\êKûeú Ægð I aòùbûe ùjûA~òaûei¸ûa^ûKê \ìùeA ùja ^ûjó ö

aòmû_^ aû @ûWÿbeUûARþùc� g±Uò fûUò þ @ûWÿbeùUùe (Advertere) g±eê aêý_ô�ò, ~ûjû @[ðùjCQò c^Kê òR @ûWÿKê @ûKhðòZ Keòaû ö @^ý @[ðùe Kjòùf _âiûe I @û\éZò fûb Keòaû _ûAñ òReMêY, aòùghZß, MêeêZß I Pûjò\û _ìeY _ûAñ iûc[ðý iµKðùe _âPûeòZ Keòaû cû¤c jó aòmû_^ ö

CAfòdc ùR Áû þùUû þ aòmû_ê iõmû òùŸðg Keò KjòQ«ò, ‘‘Advertising consist of all theactivities involved in presenting to an audience non personal, sponser, identified, paid for messageabout a product of organisation’’ aòmû_^ iµKðùe @ûùceòKû^ cûùKðUòõ @ûùiûiòGi þ \ßûeû òeì_òòZiõmûUò ùjfû- ‘‘Advertising is any paid form of non personal presentation and promotion of ideas,

goods and service by an identified sponser.’’ @[ðûZþ aýqòMZ ùjûA^[ôaû ù~ ùKøYiò Pò«û]ûeû, \âaýaû aÉê Gaõ ùiaûKê _eòPòZ _éÂù_ûhKu @[ð aýdùe C_iÚû_^û ù_âû›ûj^Kê aòmû_^ Kêjû~ûG ö

a�ðcû^ I baòhýZ C_ùbûqûuê aýaiûdòK _â\û^ Keòaû òcù« aòmû_^ ùjCQò GK akòÂcû¤c ö iû]ûeYZü Gjû C_ôû\^Kûeú iõiÚû, C_ôû\òZ \âaýe MêY I cû^ Z[û \âaý còkòaûe iÚûâòhdùe iìP^û _â\û^ Keò[ûG ö Cbd aòùKâZû I ùKâZû _ûAñ aòmû_^ @ûZýûagýK ùjùf ùjñ aòùKâZû_ûAñ Gjûe MêeêZß ~ù[Á ùagú ö

iûµâZòK icdùe ajê C_ôû\^Kûeú iõiÚû ùicûû C_ôû\òZ \âaý aû iûcMâúKê aò û aòmû_^ùeaòKâd aRûe iéÁò Keòaû i¸a_e êùjñ ö @Zýû]ê òK aògße MâûjK aû C_ùbûqûcûûe eêPò I XÿwKêùÂ \îZ _eòa�ð gúk ùa÷hdòK mû^ùKøgkùe òcðòZ iûcMâúKê _âZòù~ûMòZûcìkK aRûeùe @û\éZKeûAaû \òMùe aòmû_^ jó ÊZª iÚû^ I MêeêZß_ì‰ð bìcòKû MâjY KeòQò ö

ùIßaÁeu cZùe, ‘‘Advertising to give pubilic notice or to announce publicity.’’ aòmû_êiõmû ù\aûKê ~ûA MûWÿð e KjòQ«ò, ‘‘Advertising is the means of mass selling that grown up parallelwith and has been made necessary to mass production.’’

GKK2 aòmû_ê _eòbûhû, _eòie I

CùŸgý

Uò®Yú


aòmû_^ aýqòe c^Kê @ûKhðòZ Keò GK ÊZª @ûùaM I @ûZàúdZû iéÁò Keò_ûeê[ôaû Kkû ö RùYaýqò Kò û icìju _ûLùe ù~ùKøYiò C_ôû\K iõiÚû Zû’e C_ôû\òZ \âaýKê MâjYù~ûMý I @û\éZKeûAaûùe cjZ CùŸgýKê _j�ûAaû òcù« ù~Cñ ù_âû›ûj^Kûeú C›ûj_â\ cû¤cUòKê @û_YûG,Zûjûjó aòmû_^ ùaûfò Kêjû~ûA_ûùe ö ùKâZû c^Kê Kâd Keòaû òcù« _âùfûb^ iéÁò _ìaðK _âùPûeòZKeòaûe @bò a ùKøgk jó aòmû_^ ö RêWÿò[þ CAfòdcþi þ Zûue ‘‘WòùKûWÿòõ @ûWÿbeUûARùc�’’Mâ Úùe CùfäL KeòQ«ò- ‘‘iµâZò aòmû_^ @ûce Rúa^Kê GK Xû�ûùe _ùKA MXÿòaûùe Gaõ _âZòaò òZKeòaûùe GK _âcêL iûõÄéZòK C_û\û^ ùjûA CVòfûYò ö aòmû_^ cYòh Gaõ aÉê bòZùe GK \éXÿa§îéÁò Keòaûùe ic[ð ùjûAQò ö’’

aòmû_ê ùa÷gòÁý :c êhýe iûcûRòK Pûjò\û I aýqòMZ @ûagýKZûKê _eò_ì‰ð Keòaûùe aòmû_^ _âZýl I _ùeûl

bûaùe iûjû~ý Keò[ûG ö iõ_âZò aòmû_^ cYòhKê aÉêÉeKê ùÂ @ûiòaûe iûc[ðý iéÁò Keò_ûeòQò öùKak aýqò êùjñ, aòmû_^ iûcûRòK, iûõÄéZòK I @û[ð úZòK ùlZâùe GK @ZýûagýK cû¤c ùjûACVòQò öaòmû_ê @ù^K ùa÷PòZâý ejòQò ö ùi[ô c¤eê ùKùZK ùa÷gòÁýKê òùcÜûqcùZ @ûùfûP^û Keû~ûA_ûùe ö

(K) ù~ûMûù~ûM :aýqò, ùMûÂú Kò û MYicìj c¤ùe iµKð iéÁò \òMùe aòmû_^ jó GK cû¤c ö C_ôû\K Gaõ

MâûjK ij aòmû_^ ù~ûMûù~ûM elû Keò[ûG ö aòmû_^ cû¤cùe MâûjKcûù^ aòbò Ü \âaý aû aÉê, ùiaûGaõ Zû’e MêYûZàK cû^ iµKðùe @aMZ jê@«ò ö

(L) iìP^û :aòmû_^ MâûjKKê aÉê, ùiaû Gaõ Zû’e MêYûZàK cû^ iµKðùe iìP^û _â\û^ KeòaûKê ic[ð

ùjûA[ûG ö RùY aýqò ùKøYiò \âaý KòYòaû ùaùk fûblZò aòhdùe c¤ Pò«û Keò[ûG ö aòmû_êiìP^ûeê \âaý iµKðùe MâûjK iaòùgh Z[ý jûif Keò[ûG; Kò«ê aòmû_^ùe _â\� iìP^û iµì‰ð iZýùjaû òjûZò Reêeú @ùU ö

(M) _âa�ð û :@ êKìk cù^ûbûa iéÁò \òMùe aòmû_^ C_~êq cû¤ceìù_ Kû~ðý Keò[ûG ö KäûAWÿ còfeu

cZùe, ‘‘aýaiûd, aûYòRý Gaõ ZZþiµKðúd Kû~ðýKkû_e i`kZû òbðe Kùe ù~ûR^ûa¡ bûaùe_âa�ðûAaû ö ùfûKcûûê ìZ^ \âaý, aÉêe i`k aýajûe I Rúa^ùg÷kúùe @býÉ Keòaû _ûAñiù«ûhR^K ]ûeYû ù\aû òjûZò @ûagýK ö MâûjKKê Gbkò ]ûeYû _â\û^ Keòaû ij a§êZß_ì‰ðù_âû›ûj^ aòmû_^ ù~ûMûA[ûG ö aòmû_^ _ùeûl aòùKâZû Gaõ @ZýûagýK @ êKìk cù^ûbûa _â\gð eùKøgk ö

(N) aýqòMZ C_iÚû_^û êùjñ :aòKâd \lZû aýqòMZ ùjûA[ôaûùaùk aòmû_^ aýqòMZ C_iÚû_^û êùjñ ö KûeY aòmû_^ RYK

_ûAñ CŸòÁ êùjñ, aeõ MYu _ûAñ @bòù_âZ ö aýqòMZ @ûùa\^ aòmû_^ùe MâjYù~ûMý êùjñ, KûeYGjû C_ùbûqû c^ùe \âaý aû ùiaû _âZò aòùgh _âbûa _KûA_ûùe ^ûjó ö

Uò®Yú


(O) _eòPòZû _éÂù_ûhK :aòmû_^ _ûAñ RùY aýqò, iõiÚû Kò û Kµû^ú @[ðaýd_ìaðK _éÂù_ûhKZû Keò_ûe«ò ö _eòPòZû

Kµû^ú aòmû_^\ßûeû Zû’e C_ôû\^ I aòKâd aé¡ò Keò_ûùe ö \âaý aòKâd ùlZâùe RYûgêYû Kµû^úaòmû_^\ßûeû @]ôK MâûjKuê @ûKéÁ Keòaûùe ic[ð ùjûA[ûG ö

(P) C_ùbûqû _i¦ :C_ùbûqûe _i¦ @ ê~ûdú aòmû_^ \âaý aû ùiaû Kâd \òMùe MêeêZß_ì‰ð bìcòKû MâjY Keò[ûG ö

C_ùbûqûe @û[ôðKiÚòZò @ ê~ûdú _i¦ù~ûMý aû òRe eêPò cêZûaK \âaý KòYòaû ùlZâùe aòmû_^ ùagþijûdK jêG ö C_~êq _i¦ jñò C_ùbûqû c^ùe Lêiò I iù«ûh beòù\A[ûG ö

(Q) Kkû I aòmû^ :aòmû^ ùjCQò GK Kkû, KûeY Gjû iéR^gúkZûKê C_iÚû_^û Kùe ö gévkòZ mû^ ùKøgkùe

Gjûe geúe MVòZ, ùZYê Gjû GK aòmû^ ö

(R) iéR^gqòe @û]ûe :ùMûUòG bf aòmû_^ iéR^gqòùe _eò_ì‰ð ö aûÉaZû Gjûe @«üÊe ùjûA[ôaûùaùk KÌ^û

Gjûe aûjýÊe ö aòmû_^\ûZûe aû�ðû ù~ùZùaùk KÌ^û Gjûe aûjýÊe ö aòmû_^\ûZûe aû�ðûù~ùZùaùk C_ùbûqû c^ùe @ûgû I _âZýd iéÁò KeòaûKê ilc jêG, ùiùZùaùk aòmû_Ûò @û\éZùjûA~ûG ö @ûùaM iéÁòKûeú aòmû_^ùe iéR^gqòe cj�ß aò\ýcû^ ö

(S) aòKûg _âKâòdûe GK gq cû¤c :aòmû_^ @ûKûõlòZ aÉê Kâd Keòaû òcù« iû]^ ù~ûMûWÿ Keòaûùe ù_âû›ûj^ ù~ûMûA[ûG ö

iêZeûõ aýqò aû icûRe C_ôû\òKû lcZû aé¡òùe Gjû _ùeûlùe iûjû~ý Keò[ûG ö C_ôû\òKû lcZû aé¡òù\ge @[ð úZòKê iKâòd Keò_ûùe ö

aòmû_ê bìcòKû :(1) LûCUò ij ù~ûMûù~ûM : aòmû^ jó LûCUò (K þRêýceþ) ij C_ôû\Ke ù~ûMûù~ûMeê

iaêVûeê iûgâd cû¤c ö RùY C_ôû\K Zû’ K þRêýceþ ij aòmû_^ cû¤cùe ù~ûMûù~ûM elû Keò_ûùe öì@û C_ôû\ aû _âWÿKÖ iµKðùe RYûA_ûùe ö @_e_lùe LûCUòcûù^ aòbò Ü aÉê, ùiaû Gaõ @ûAWÿò@û

iµKðùe RûYò _ûe«ò ö ùijò Z[ý _j�ûAaûe KûcUò aòmû_^ Reò@ûùe jó iaêVêñ `k_â\ bûùaùjûA[ûG ö

(2) _âa�ðûAaû : KäûAWÿ còfeu cZùe aýaiûd aûYòRý Gaõ Gjò_âKûe iaê Kû~ðýKkû_ùeiû`fý ùMûUòG cûZâ aòhd C_ùe òbðe Kùe, ù~ûRû^ûa¡bûùa _âa�ðûAaû (_äû þWÿ _eþiêýGi þ) öùfûKuê ì@û Rò òh aýajûe Keòaû, ì@û Rúa^ùg÷kúùe @býÉ Keòaû _ûAñ _âa�ðûAaû \eKûe ö GjòKûcUò Kùe aòmû_^ ö

Uò®Yú


(3) aòKûgùe iûjû~ý : aòmû_^ @ûKûõlòZ aÉêKê KòYòaû _ûAñ iû]^ ù~ûMûWÿ Keòaûùeù_âû›ûj^ ù\A[ûG ö `kùe ùMûUòG \éÁòeê ù\Lôùf aòmû_^ ùMûUòG aýqò aû icûRe C_ôû\òKû lcZûaùXÿAaûùe c¤ _ùeûl bûùa iûjû~ý Keò[ûG Gaõ Gjò ~êqòùe aòmû_^ ùMûUòG ù\ge @[ð úZòKêiKâòd Keòaûùe c¤ iûjû~ý Keò[ûG ö

(4) _eòa�ð ùe @õgú\ûe : aòmû_^ iûcûRòK _eòa�ð ùe @YêùNûUK aû KûUûfòÁ _eò Kû~ðýKeò[ûG ö C\ûjeY Êeì_, KòQò ahð _ìùa ùagò ùfûK \û« KûVòùe \û« Nhê[ôùf ö ùjùf Gùaùi[ôùe _eòa�ð ùjûAQò ö Gùa Mâûcû�kùe aò @]ôKûõg ùfûK Uê[þaâi I Uê[þù_Á aýajûe KeêQ«ò öUê[þaâiþ I ù_Áþe ajêk aòmû_ê G _eòa�ð ùe GK _âcêL bìcòKû ejòQò ö @ûC ùMûUòG C\ûjeYò@û~ûC ö aòâUòg @ckùe Pû’ _òAaû GK iû]ûeY PkYò ^[ôfû ö Zû’e _âPk^ aùXÿAaû _ûAñ

ùckûcûûùe Pû’ Kµû^úMêWÿòK cûMYûùe ùfûKuê Pû’ _ò@ûC[ôùf ö Kâcgü iû]ûeYùe Pû’e @û\eaXÿòfû ö Gùa Pû’ _òAaû I _ò@ûAaû GK ùføKòKZûùe _eòYZ ùjfûYò ö @[ðûZþ aòmû_^ iûcûRòKPkYòùe _eòa�ð e ]ûeûKê Zßeû ßòZ Keò_ûùe ö KeêQò c¤ ö ùZùa GVûùe ùMûUòG K[û cùêLôaûKê _Wÿòa, iûcûRòK _eòa�ð^ ùlZâùe aòmû_ê bìcòKû @YêùNûUK bkò ö @YêùNûUK òùRùKøYiò eûiûd òK _âKâòdû iõNU^ Keò_ûùe ^ûjó ö Gjû eûiûd òK _âKâòdûKê _âbûaòZ Keò_ûùe öùijò_eò ùKak aòmû_^ iûcûRòK _eòa�ð^ @ûYò _ûeòa ^ûjó ö Gjû _eòa�ðê ]ûeûKê _âbûaòZKeò_ûeòa ö _eòa�ð e @ûe¸ @^ýû^ý `ýûKÖe C_ùe òbðe Kùe ö

aòmû_^\ßûeû fûb :(1) iìP^û : aòmû_^ iû]ûeY ùfûKuê ajê aòhdùe iìP^û ù\A[ûG ö ù~Cñ iaê _âWÿKÖ aû

ùiaû aû @ûAWÿò@û K[û iû]ûeY ùfûKUòG RûYò ^[ûG, Zûjû ùi aòmû_^ cû¤cùe RûYò[ûG ö C\ûjeYÊeì_, PûKòeò _ûAñ aòmû_^, _ûZâ_ûZâú _ûAñ aòmû_^, ùKøYiò Kµû^úe ùgdûe aòKâò iµKðùe iìP^û, ì@ûUê[ù_Á, iûaê þ aû ì@û ùcûaûAfþ ù`û þ iµKðùe iìP^û, AZýû\ò ö

(2) aâûŠþ AùcR Zò@ûeò : aòmû_^ cû¤cùe ùMûUòG Kµû^ú aû _âWÿKÖ Zû’e aâûŠþ AùcR Zò@ûeòKeò[ûG ö AùcR ùjfû cûîòK PòZâ ö ùi[ôùe aûÉaZû ijòZ òRÊ KÌ^ûe _êU cògò[ûG ö bfKµû^úMêWÿòK iû]ûeYùe òR ñûKê G_eò GK Éeùe eLôaûKê Pûjû«ò, ù~CñVò ùi ñû ijòZ iaêùaùkGK iKeûcôK PòZâ RWÿòZ ùjûA ejòa ö C\ûjeY Êeì_, UûUû Kµû^úe C_ôû\ ùaûfò Kjòfû cûùZâiû]ûeY ùfûKu c^ùe ]ûeYû jêG Rò òhUò ùcûUûùcûUò bf ùjûA[ôa ö Gjû UûUûe aâûŠ AùcR öùicòZò ]e«ê @û_fþ Kµû^úe ù`û þ aû KµêýUe ö ùL÷Zû^ _vûe GK aòmû_^ùe (ùL÷Zû^-^ûc jò Kû`òùj÷) Gjûe ^ûc aû aâûŠþ AùcRþKê òRe dêGiþ_ò (AC òKþ ùifòõ ù_âûù_Ròi^-aòKâde iùaðû}éÁ aòhd)ùaûfò C_iÚû_^ Keû~ûA[ôfû ö aòmû_^ Reò@ûùe ùMûUòG Kµû^ú òRe aâûŠ AùcR Zò@ûeò Keòaûeiêù~ûM _ûA[û«ò ö ùZùa GVûùe flYúd K[û ùjfû, ùKak aòmû_^ Reò@ûùe aâûŠþ AùcR Zò@ûeòùja ^ûjó ö ùi[ô_ûAñ iµéq Kµû^úe C_ôû\òZ Rò òhUò c]ý ]ûeûaûjòK bûùa bf ùjaû Reêeú ö

(3) ^ì@ûK[û (Aù^ûùbi^þ) : aòmû_^ ì@û _âWKÖ aû ùiaû _âPk^ùe iûjû~ý Keò[ûG öì@û Rò òhUòG aRûeùe QûWÿòaû _ùe ù~Cñ eòÄ @Qò, aòmû_^ Zûjû @ù^K _eòcûYùe KcûA ù\A[ûG ö

Uò®Yú


aòmû_^ iû]ûeYùe _âWKÖUò iµKðùe C›êKZû aùXÿA _âû[còK Éeùe aòKâde aýaiÚû Keòù\A[ûG öùi[ô_ûAñ ì@û iûaê UòG Kò gûµêUòG aRûeùe @ûiòaû _ìaðeê Zûjûe _âPêe aòmû_^ Keû~ûA[ûG ö ùZùaGVò ùMûùU K[û cù^ eLôaû \eKûe ù~ ùKak aòmû_^ ùKøYiò _âWKÖe iû`fýùe Mýûùe�ò êùjñ öùi[ô_ûAñ @ûjêeò @ù^K `ýûKÖeþ ejòQò ö ~[û- C_ôû\òZ aÉêUò bf ùjaû \eKûe, aò_Y^ aýaiÚû VòKþ[ôaû \eKûe, Rò òhUò KòYòaû bkò _Aiû ùfûKu _ûLùe [ôaû \eKûe, AZýû\ò ö

(4) MYcû¤cùe @bòaé¡ò : aòmû_^ ij MYcû¤ce @bòaé¡ò aòhdUòe iµKð cìkZü @[ðù ÷ZòK öMYZûªòK eûÁâùe Êû]ú^ LaeKûMR, ùeWÿòI, ùUfòbòR^ @û\òe iÚòZò _ûAñ aòmû_^ @Zý« MêeêZß_ì‰ðbìcòKû òaðûj Keò[ûG ö G Zòù^ûUò~ûK MYcû¤cùe Kû~ðýKâc _âÉêZò Gaõ _âiûeY Lyð ùi[ôeê còkê[ôaû@[ð Zêk^ûùe Kcþ ö Lyð beYû Keû~ûG aòmû_êê còkê[ôaû @[ð Reò@ûùe ö ùZYê aòmû_^ùe GZòù^ûUò~ûK MYcû¤ce Rúa^ùiâûZ ö aòmû_^ ^còkòùf Gcûù^ a�ô ejòaû KÁ ö aòmû_^ aXÿòùfMYcû¤cùe c¤ _âiûe NUòa ùaûfò @û_ûZ\éÁòùe Kêjû~ûA_ûùe ö

(5) \ejâûi : aòmû_^\ßûeû ùKøYiò aÉêe Pûjò\û aXÿò_ûùe ö Pûjò\û aXÿòùf Zûjûe C_ôû\âXÿòaûe iêù~ûM iéÁò ùja ö @]ôKûõg ùlZâùe aÉêUòie cûiþ _âWKè ùja ö Gjû`kùe iµéq aÉêeC_ôû\^ Lyð aû _âWKè KÁ Kcò_ûùe ö aRûeùe Zû’e \ûcþ Kcò ~ûA_ûùe ö AùfKþUâ òKè iûcâMúùlZâùe Gjûjó ùjC@Qò ö

(6) KûeòMeú C^ÜZò : aòmû_^ ùKøYiò aÉê aû \âaýe KûeòMeúcû^ùe C ÜZò iû]^ Keòaûùe_ùeûl bûaùe iûjû~ý Keò_ûùje ö

aòmû_^ \ßûeû lZò :(1) cìfýùaû]e _eòa�ð : aòmû_^ _âiûeùe iaêVêñ @]ôK lZò jêG cìfýùaû]e _eòa�ð ùe ö

aòmû_^ ù~Cñ cìfýùaû]Uò _âZòÂòZ KeòaûKê Pûùjñ Zûjû @ù^K icdùe icûR _âZò cwkKe ^ùjûA_ûùe ö C\ûjeY Êeì_, @ù^K icdùe aòmû_^ aòmû_òZ ùjC[ôaû aÉêUòe @]ôK aòKâd _ûAñ Bhðû,_egâúKûZeZû, ùfûb, aÉêaû\ú Gaõ ùbûMaû\ú Rúa^ùg÷kúKê ù_âû›ûj^ ù\A[ûG ö icûR _ûAñ GjûcwkKûeK êùjñ ö

(2) \eaé¡ò : aòmû_^ Gùa @Zý« aýaajêk ö aòbò Ü Kµû^ú òR C_ôû\òZ \âaýe _âPûe _ûAñaòmû_^ùe ~ûjû Lyð KeêQ«ò, Zûjû ùicûù^ \âaýe aòKâò cìfý ijòZ MâûjKcûûVûeê @iêf Keò ò@«ò ö`kùe \âaýe \e aé¡ò NùU ö lZòMâÉ jê@« aòPeû MâûjKcûù^ ö

(3) @iêiÚ _âZòù~ûMòZû : aòmû_^\ßûeû @ù^K icdùe @iêiÚ _âZòù~ûMòZû iéÁò jêG ö ]^ûXÿýKµû^úe _âPêe aòmû_^ @ûMùe ùQûU Kµû^úUòG cêKûaòfû Keò _ûùe ^ûjó ö ùZYê Zû’e C_ôû\òZ aòÄêUcû^ùe bf ùjûA[ôùf c¤ ùagò aòKâò ùjûA_ûùe ^ûjó ö

(4) aÉêaû\ú ibýZûe aòKûg : aòmû_^ ajê @\eKûeú Rò òhKê c¤ \eKûeú ùaûfò _âZò_û\òZKeò aòKâò Keòaûùe ùPÁû Keò[ûG ö aòkûie iûcMâúKê c¤ òZû« @ûagýK aÉê ZûfòKûKê ùÂ @ûiòaûeùPÁû Keò[ûG ö `kùe GK aÉêaû\ú Gaõ ùbûMaû\ú ibýZûe aòKûg ùjûA[ûG ö

Uò®Yú


(5) Rúa^Kê ùMûUòG Qû�ùe _KûAaû (ùÁeòIUûA_þ) : aòmû_^ Rúa^Kê ùMûUòG Xû�ûùe_ùKAaûKê ùPÁû Kùe ö cjòkûUòG iaêùaùk ùMûUòG Xû�ûe ùja ö ~êaKUòG ùMûUòG Xû�ûe öRúa^ùe i`k ùjaû @[ð @[ðù ÷ZòK bûùa i`k ùjaû ö cìfýùaû] c¤ ùja ùMûUòG _âKûe ö GjòùÁeòIUûA_þ cùWÿf icûRùe iéR^gúkZûe _âZòa§K ö

aòmû_ê @ûagýKZû :aòmû_ê lZòKûeK \òMMêWÿòK aòhdùe RûYòiûeòfû _ùe _âgÜ CùV – aòmû_ê ùZùa @ûagýKZû

K’Y ?iõùl_ùe C�e ùjfû -

(1) aòmû_^ iìP^û _âiûee GK cû¤c : RùY C_ôû\^Kûeú aòmû_^ cû¤cùe jó ijRùeGaõ Kcþ Lyðùe @]ôK iõLýK MâûjK ij ù~ûMûù~ûM elû Keò_ûùe ö Zûjûe C_ôû\òZ iûcMâú Kò ûùiaû (ibðòi) aòhdùe MâûjKuê RYûA_ûùe ö R^ùiaûcìkK aòmû_^ (_aþfòK ibòði @ûWÿbeUûARþùc�)Reò@ûùe aòbò Ü MêeêZß_ì‰ð aòhd I _âiwùe @ù^K \eKûeú iìP^û ùfûKcûû _ûLùe _j�ô[ûG ö

(2) aòmû_^ Reò@ûùe ùfûKUòG _û�Uû aÉê aû ùiaû aòhdùe RûYò_ûùe : icû^ aÉêbòZùe cû^ I cìfýe Zêk^û Keò_ûùe ö ]eû~ûC RùY ùMûùU ùcûaûAf KòYòaû_ûAñ PûjêñQò ö _û�UûùcûaûAfþe aòmû_^ ù\Lôùf ùi Zêk^û Keò ùMûùU KòYò_ûeòa ö ùZYê aòmû_^ MâûjKKê Êû]ú^ bûùaùKøYiò Rò òh aû ùiaû aûQò ùâûe Êû]ú^Zû (`âòWÿcþ @`þ Pùdiþ) ù\A[ûG ö

(3) aòmû_^ aûKþ-Êû]ú^Zûe @w : aòmû_^ cû¤cùe RùY iéR^gúk bûùa @ù^K K[ûKjò_ûùe ö PUêk eiòKZû Keò_ûùe ö ùKøYiò ÆgðKûZe aòhd aû _âiwùe aqaý ù\A_ûùe öC\ûjeY : @cêfþ aUeþe aòmû_^ ö

(4) aòmû_^ aò_Y^ aýaiÚû (cûùKðUòw iòÁcþ) _ûAñ @Zý« Reêeú ö ùKøYiò Rò òh aòKâòZû’e Pûjò\û C_ùe @ù^KUû òbðe Kùe ö aòmû_^ cû¤cùe Pûjò\û iéÁò Keû~ûA_ûùe ö ùZYêaòmû_^ ù\aû ^ ù\aû C_ùe Rò òhe aò_Y^ @ù^KUû òbðe Kùe ö

(5) aòmû_^ Rò òh aòKâòùe iûjû~ý Kùe : aòmû_^ Pûjò\û aXÿûG ö `kùe C_ôû\^ aùXÿ ö@[ð úZò MZògúk jêG ö ùZYê Gjû Cbd aòKgòZ Gaõ aòKûggúk ù\gcûûe @[ð úZòe aòKûgùeiûjû~ý Keò[ûG ö

aòmû_^ Zò@ûeò :@ûùc aòbò Ü MYcû¤cùe aòbò Ü ]eYe aòmû_^ ù\Lê, gêYê I _Xÿê ö ùIßaþ \ê ò@ûùe aòmû_^Kê

A�e@ûKUòbþ aò Keò\ò@û~ûCQò ö ùMûcòõ cû¤cùe aòmû_^Kê Q¦ò \ò@û~ûCQò ö aòmû_ê @ifCùŸgý Rò òh /ùiaû / @AWÿò@û aòKòaû ùjûA_ûùe, ùjùf ùKùZK aòmû_^ @ûcKê @ûùcû\òZ Kùe öùKùZK WùeA \òG ö ùKùZK ^ÁûfþRòKþ Keò\òG ö @ù^K aòmû_^ @ûcKê KòQò KûjûYú Kùj öRúa^Kê ì@û eì_ùe ù\LûG , ù\Lôaû gòLûG ö

aòmû_^ Zò@ûeò GK RUòk _âKâòdû ö G[ôùe Kkû, iéR^gúkZû ijòZ aûYòRý I _eòPûk^û, c^É�ßI icûR aòmûê aòbacû^ @ûagýK jêG ö

Uò®Yú


aòmû_^ Zò@ûeò _ìaðeê _âÉêZò :aòmû_ÛòG Zò@ûeò _ìaðeê RùY aòmû_^\ûZû Gaõ aòmû_^ _âÉêZK�ðû (aòmû_^ GùR þiú) ùKùZMêWÿòG

aòhd _âZò \éÁò ù\aû CPòZö(1) aòmû_òZ ùjaûKê [ôaû aÉê aû ùiaûe aRûe aû cûùKðU ö(2) ùKCñcûù^ GjûKê KòYòùa aû MâjY Keòùa ?(3) ùKCñ cû¤cùe aòmû_ÛòG \ò@û~òa ?(4) ùKcòZò bûaùe \ò@û~òa ?(5) aòKâd _ûAñ iùaðû}éÁ aòhdUò (dêGiþ_ò-dê òKþ ùifòõ ù_âûù_ûùRiò þ) K’Y ?G ùlZâUòKê GWþbeþUûARùc�þ ù_ûRòi òõ ùaûfò Kj«òö G[ô_ûAñ cWÿò@û eòiyð I còWÿò@û _äû òõ

@Zý« MêeêZß_ì‰ðö iõLýûMZ (Kßû�òùUUòbþ) Gaõ C}hðMZ (KßûfòùUUòbþ) Cbd \éÁòeê MùahYû \eKûe öùKCñ cû¤cùe aòmû_Ûò ù\ùf Zûjû ùKùZ ùfûKu _ûLùe _j�ôa Zûjû RûYòaû \eKûeö _êYò ùKCñcû¤cùe aòmû_Ûò ù\ùf ùKùZ Kcþ Lyðùe Zûjû UûùMðUþ @Wÿò@û þi _ûLùe _j�ôòa Zûjû c¤ RûYòaû\eKûeö C\ûjeY Êeì_, ùUfòbòR^ùe aòmû_^ ù\ùf Zûjû ùagò ùfûKu _ûùe _j�ôa iZ, ùjùf~\ò aûùfgße ijeùe c¤c ]eYe fêMû ù\ûKûÛòG ùLûfòQò Gaõ ZûKê aòmû_òZ KeòaûKê PûjêñQò,ùZùa RûZúd ùUfòbòR^ùe Zûjûe aòmû_^ ù\aû @Zý]ôK Lyð iûù_l ùja ö G ùlZâùe iÚû^údùKøYiò cû^ýZû_âû¯ Gaõ @]ôK _âiûeiµ Ü LaeKûMR Gaõ iÚû^úd ùKafþ Uòbòùe aòmû_^ ù\aû@]ôK ~êqò~êq ùja ö Gjû ijòZ aûùfgße I òKUa�ðú @�ke Cyaò� ùfûKcûûê _ûLKê WûAùeKÖùcfþ aû PòVò \ò@û~ûA_ûùe ö ù~ùjZê aòmû_^ _âÉêZò I _âiûeYùe ajê @[ð aýd jêG Gaõ Gjû C_ùeiµéq aÉêUòe aòKâd KòQò _eòcûYùe òbðe Kùe, ùZYê aòmû_^ _âÉêZò _ìaðeê G iaê aòhdùe MùahYûKeòaû \eKûe ö

aòmû_^ùe iµéq aÉêUòe aòKâd _ûAñ iùaðû}éÁ aòhd (dêGiþ_ò)Uò K’Y Zûjû VòKþ bûùaC_iÚû_òZ ùjaû \eKûe ö eRe eòbiþ Zûu ajò eò@ûfòUò A^ @ûWÿþbeþUûARòõ ùe dêGiþ_ò aòhdùeZòù^ûUò K[û KjòQ«ò; ~[û-

(K) aòmû_òZ ùjC[ôaû aÉê aû ùiaû\ßûeû MâûjKKê K’Y fûb còkòa ?(L) ùi[ôùe K’Y GcòZò @Qò ~ûjû ùijòbkò @^ý ùKøYiò aÉê aû ùiaûùe ^ûjó ?(M) ù~Cñ fûbUò còkòa Zûjû ù~còZò GùZ @ûKhðYúd ùjûA[ôa ù~, iõLýû]ôK ùfûKuê @ûKhðòZ

Keò_ûeê[ôa öG Zòù^ûUò~ûK aòhdKê aòmû_^ _âÉêZK�ðû iVòKþ bûùa C_iÚû_^ Keòaû \eKûe ö

aòmû_^ _âÉêZò : ù~ûMûù~ûM ZâòbêR :aòmû_^ùe Zòù^ûUò aòhd ejòQò, aòmû_^-\ûZû, ù~Cñcûû CùŸgýùe aòmû_^ \ò@û~ûCQò

(UûùMðUþ @Wÿò@û þi) Gaõ cû¤c ö G Zòù^ûUò aòhdKê ùÂ MXÿò CVòQò ù~ûMûù~ûMe ZâòbêR ö aòmû_^\ûZûùKCñ cû¤cùe Zûue aòmû_^ ù\ùa Zûjû c¤ùe Kû~ðýKûeòZû (ùKùZ ùfûKu _ûLùe Zûjû

Uò®Yú


_j�ô_ûeòa, ùKùZ Lyðùe, cû¤cUò aògßûiù~ûMý Gaõ i¹û^R^K Z, AZýû\ò) C_ùe òbðe Kùe öaòmû_^ _âÉêZò Gaõ _âiûeYùe ùKùZ @[ð aò òù~ûM Keû~òa Zûjû c¤ aòmû_^ _âÉêZò _âKâòdû _ûAñ GKMêeêZß_ì‰ð `ýûKÖe ö

aòmû_^ Zò@ûeò ùKcòZò Keû~ûG :aòmû_^ _â[ùc \éÁò @ûKhðY Kùe ö @ûMâj iéÁò Keò[ûG ö Azû RûMâZ Kùe ö Zû’_ùe ùijò

aòùgh aÉêUò KòYòaû \òMùe @ûMâj iéÁò KeûA[ûG öaòmû_^ Zò@ûeò _ûAñ _â[ùc iµéq _âWÿKÖ aòhdùe bf bûùa RûYòaû \eKûe ö _âWÿKÖe dêGiþ_ò

(aòKâd _ûAñ iùaðû}éÁ aòhd) K’Y Zû’ aòhdùe RûYòaû \eKûe ö aòmû_ê [ôcþ aû aòhdaÉê K’Yùja Zûjû cìkeê iÚòe ùjaû \eKûe ö ùKCñ cû¤cùe aòmû_^ \ò@û~ûAQò- ùi cû¤cUò iµKðùe Êz]ûeYû @ûagýK ö _âùZýK MYcû¤ce òRÊ aòùghZß ejòQò ö aòmû_ÛòG Zò@ûeò Kfûùaùk ZûjûùKCñ cû¤cùe ùKùZ \ìe `k_â\ ùjûA_ûeòa ùi iµKðùe Pò«û Keòaû \eKûe ö _êYò Zûjûe Zò@ûeòGaõ _âiûeY _ûAñ Lyð aýû_ûeUò C_ùe c¤ \éÁò ù\aû \eKûe ö

ùMûUòG bf aòmû_^ùe K’Y K’Y ejòaû \eKûe ùi aòhdùe Abû þi ~ûjû _eûcgð ù\AQ«ò,Zûjû ùjfû :

(1) _âbûa (AµûKÖ) : aòmû_Ûò UûùMðU @Wÿò@û^þiu \éÁò @ûKhðY Keê[ôa ö ùicûûêaòmû_Ûò _XÿòaûKê-ù\LôaûKê-gêYòaûKê _âùeûPòZ Keò_ûeê[ôa ö

(2) _âûiwòKZû (ùeùfbû^þi) : aòmû_Ûòe aû�ðû UûùMðU @Wÿò@û þiu @ûagýKZû _ìeY\òMùe _âûiwòK ùjûA[ôa ö _êYò aòmû_^ \ò@û~ûC[ôaû iÚû^ (iûcûRòK _eòùag) Gaõ icd (iûµâZòKPò«û]ûeû) _âZò c¤ _âûiwòK ùjûA[ôa ö

(3) ÆÁ aû�ðû (ùÇiò òKþùî) : aòmû_^ùe ùMûUòG òŸðòÁ ùifòõ ù_âûù_ûRòi þ [ôa ö

(4) ~êqò (eòR^þ) : aòmû_Ûòe ùifòõ ùcùiRþ aû aòKâd aû�ðûUò ~êqò~êq ùjûA[ôa Gaõ ~êqòUòiõLýû]ôK ùfûKu òKUùe Mâûjý ùjC[ôa ö

(5) ^òRZß (@ûAùW^þUòUò) : aòmû_òZ ùjC[ôaû aÉêUòe _eòPd, aòmû_^ ù\C[ôaû Kµû^úe_eòPd ijRùe RûYò ùjC[ôa ö

ùMûUòG aòmû_^ Zû’e UûùMðU @Wÿò@û þi\ßûeû bf bûùa MéjúZ ùjûA ^_ûeòaûe ùKùZMêWÿòG`ýûKÖe ejòQò ö aòmû_^ Zò@ûeò ùaùk G[ô_âZò \éÁò ù\aû @ûagýK ö

(1) @ûMâjgì ýZû (@û_û[ô) : UûùMðU @Wÿò@û þiu @ûkiý, òÆéjZû, @ûMâjgì ýZû, òÃâòdZûKò û RWÿZû (Aêþiò@û) aòmû_ÛòG i`k ^ ùjaûe ùKùZûUò aWÿ KûeY ö

(2) _âZòKìk cù^ûbûa (jiþUòfòUò) : aòmû_^ùe ~ûjû Kêjû~ûAQò, ùi[ô_âZò UûùMðU @Wÿò@û þiu_âZòKìk cù^ûbûa ö

(3) @ùaû]ýZû (A^Kcþ_âòùj^þiòaòfòUò) : aòmû_^ùe ~ûjû Kêjû~ûAQò Zûjû ~\ò ùfûùK aêSò^_ûeòùf ùZùa aòmû_Ûò aò k ö ùZYê ùKCñcûû _ûAñ aòmû_Ûò CŸòÁ, ùicûû ùaø¡òK cû^

Uò®Yú


ùKùZ-Zûjû aòPûeKê ùÂ aòmû_^ Zò@ûeò Keòaû \eKûe Gaõ ùiA @ êiûùe _âiûee cû¤c iÚòeKeòaû \eKûe ö C\ûjeY Êeì_, ~\ò GK @YêaúlY ~ªe aòmû_^ Keòaûe @Qò, ùZùa Zûjû aòmû^-bò�òK _ZâòKû Kò û ùUfòbòR^ùe PòKò›û iµKðúd Kû~ðýKâc bòZùe ù\LûAaû CPòZ ùja ö

(4) aòiáZò (èùMUþ êfùîþ) : _ûVKcûù^ ùMûUòG aòmû_ê iaê K[û cù^ eLôùa GcòZòKòQò K[û ^ûjó ö ùi[ô_ûAñ _ê aðdû^ aû eò_òUòi þe @ûagýKZû ejòQò ö

(5) _âZòù~ûMòZûcìkK aòmû^ (KµòUòUòbþ @ûKþUòòbòUò) : _âZòù~ûMú Kµû^ú\ßûeû @]ôK `k_â\aòmû_^ \ò@û~ûC[ôùf cìk aòmû^_Uò UûùMðU @Wÿò@û þi òKUùe ùiùZ _âbûagûkú ùjûA_ûeòa ^ûjó ö

(6) @ijù~ûMú aRûe @aiÚû (@^þù`bùeaf cûùKðU KŠòi^þ) : aRûee @aiÚûùe_eòa�ð ö Gjò _eòa�ð iûcûRòK, @[ðù^÷ZòK KûeYeê ùjûA_ûùe Kò´û icûRùe Rúa^ùg÷kúe_eòa�ð `kùe ùjûA_ûùe Kò û KûeòMeú mûê aòKûg `kùe aò ùjûA_ûùe ö C\ûjeY Êeì_,]e«ê 2017ùe ùKjò ~\ò aò_êk iõLýûùe bòWÿòI KýûùiUþ ùeKWÿðe aòKâò Keòaû _ûAñ Pûùjñ-ùZùa Zûjûi¸a ùja ^ûjó ö KûeY KûeòMeú mûê aòKûg `kùe ZûKê @ûC @]ôKûõg ùfûK aýajûe Keê^ûjû«ò ö

(7) GKû _âKûe aÉêe @aiÚòZò (_âWKÖ iòcòfûeòUò) : aRûeùe GKû _âKûee ajê aÉêe @aiÚòZòGaõ icùÉ _âûd GKû aòhdùe GKû ]eYe aòmû_^ ù\aû `kùe ùMûUòG aòmû_^ _âZò RùY @ûMâjùjûA^_ûùe ö

ùKak _âPkòZ MYcû¤c êùjñ, aòmû_^ Gaõ ùifè (_âùcûg^) Gùa ajê iÚû^ùe aýajûeKeû~ûCQò ö ùjûWÿòõ, aýûêVûeê @ûe¸ Keò ù~Cñ Rò òh KòYû ùjCQò (ù_äiþ @`þ èùPRþ-_òI_ò)ùiVûùe \gðKu \éÁò @ûKhðY _ûAñ CŸòÁ ^û^û _âKûe iéR^gúk @ûKhðYúd aÉêcû^ (~[û- Wûwþfeþ,KUþ@ûCUþ, ù_ûÁe AZýû\ò) _â\gòðZ Keòaû ö iû]ûeYZü GiaêKê GKû iûwùe Keû~ûCQò ö GjûKê cfÖòòcWÿò@û @ûù_âûP Kj«ò ö C\ûjeY Êeì_- ùMûUòG aÉêe ùUfòbòR^, ùeWÿòI I i´û\ _Zâ_ZâòKû, aòbò ÜùIßaiûAUþ Gaõ ùiûiò@ûfþ còWÿò@ûùe aòmû_^ ö aûjûùe ùjûWÿòðõö _òI_òùe Wûwfeþ Kò û KUþ@ûCU ö_êYò ùiûiò@ûfþ còWÿò@ûùe G aÉêUòKê aýajûe Keê[ôaû ùfûKcûûe ùMûÂú MV^ AZýû\ò ö Gjû\ßûeûiµéq aÉêUò iaêùaùk \gðKu @ûLô @ûMùe Gaõ c^ùe (U_þ @`þ \ò cûAŠ) eùj ö ùiûiò@ûfþcòWÿò@ûùe ùMûÂú MV^ `kùe G aÉêUò ijòZ GK @ûcôòK iµKð ù~ûWÿò ùjûA~ûG; `kùe G ùMûÂúeùfûùK @^ýcûûê GA aÉêUòKê KòYòaûKê, aýajûe KeòaûKê _âa�ðûA[û«ò ö

aòmû_^ Zò@ûeò @ûe¸ jêG bòRê@ûfûARòõùe ö bòRê@ûfûARòõ ùjfû aòmû_Ûò Kò_eò ùja Zû’e _ìaðKÌ^û ö ùi KÌ^ûe aûÉa eì_ ù\aû ùlZâùe _â[c I _â]û^ PeYUò ùjfû K_ò eûAUòõ ö aòmû_ÛòK’Y ùja Zû’e fòLôZ `cðUòKê K_ò-eûAUòõ Kj«ò ö

K_ò eûAUòõ : @û]ê òK aò_Y^ aýaiÚûe @ûagýKZû _ìeY Keòaû _ûAñ @ûAWÿò@û Kcêý òùKUþKeòaû _ûAñ GK aòùghm cû¤c ùjfû, K_ò eûAUòõ ö aòmû_^\ûZûe aû�ðûKê g± cû¤cùe MâûjKcûû_ûLùe _j�ûAaû K_ò eûAUòõe Kûc ö ùZYê K_ò eûAUeKê aò_Y^ flý iµKðùe iµì‰ð bûùa @ajòZùjaûKê _Wÿò[ûG ö ùcûUûùcûUò bûùa aòmû_ê Gjò PeYùe Kkû Gaõ aûYòRýe GK iê¦e i¹ògâYùjûA[ûG ö

Uò®Yú


K_ò : aòmû_^ùe [ôaû fòLôZ g±MêWÿòKê K_ò Kj«ò ö ùeWÿòI I ùUfòbòRê aòmû_^ ùlZâùeaòmû_ê Äâò_Ö Zò@ûeò KeòaûKê _ùWÿ ö ùIßaþ cû¤cùe Cbd Keû~ûA_ûùe ö

ùjWÿþfûA^ (gòùeû^ûcû) : gòùeû^ûcû ùjfû aòmû_^ K_òe iaêVêñ MêeêZß_ì‰ð @õg ö gòùeû^ûcûG_eò bûùa ùfLôaû \eKûe ù~còZò Gjû gúNâ _ûVKe \éÁò @ûKhðY Keò_ûeòa ö iû]ûeYZü aòmû_êgòùeû^ûcû iµéq aÉê aû ùiaûKê _ûVKcûû òKUùe MâjYù~ûMý Keòaû \òMùe cûîòK ùLûeûKù~ûMûA[ûG ö ajê ùfûK aòmû_^ùe ùKak gòùeû^ûcûUòKê jó _Xÿ«ò ö ùZYê Gjû @ûKhðYúd ùjaû@ûagýK ö

iaþ ùjWþfûA^ (C_-gòùeû^ûcû) : gòùeû^ûcû Zùk aWÿ @leùe ùfLû ö gòùeû^ûcûKê_âû¬k bûùa aêSûAaû _ûAñ @[aû gòùeû^ûcûùe \ò@û~ûA[ôaû Z[ýVûeê @]ôK Z[ý _ûVKcûûê ù\aû_ûAñ aýajûe Keû~ûA[ûG ö iaê aòmû_^ùe ù~ iaþ ùjWÿþfûA^ ejòa GcòZò KòQò cûù^ ^ûjó ö

UýûMþ-fûA^þ / ùiäûMû^ : iû]ûeYZü aòmû_ê Zk bûMùe Kµû^ú aû _âWKÖUòe ñû Zùk]ûWÿòKùe Gjò ùiäûMû^ ùfLû ùjûA[ûG ö CùŸgý ùjfû, aòmû_^ùe iµéq _âWKÖ aû ùiaû iµKðùe_ûVK / \gðKu c^ùe GK iKeûcôK PòZâ ù\aû Kò û GK cù^ eLôaû ù~ûMý ]ûWÿò ù\aû, ~ûjû _ûVK/ \gðK / ùgâûZû cù^ eLôa Gaõ _ea�ðú icdùe cù^ _ùKAa ö

AfùÁâi^ (PòZâ) : Gjû `ùUû ùjûA_ûùe aû ùeLûPòZâ-aýwPòZâ ùjûA_ûùe ö a�ðcû^ \îZ]ûacû^ icûRùe aòmû_^ùe AfùÁâi^ @Zý« MêeêZß_ì‰ð ùjûA CVòfûYò ö aWÿ K_ò _Xÿòaû _ûAñùfûKu _ûLùe @ûC icd ^ûjó ö ùZYê ùicûû ^ReKê aû§òaû _ûAñ AùfùÁâi^ òjûZò @ûagýK öjRûùe K[ûùe ~ûjû Kjò ^ ùja ùMûUòG PòZâùe Zûjû Kjòùja ùaûfò K[û @Qò ö aòmû_^ùe, aòùghKeò cê\âòZ cû¤cùe \ò@û~ûC[ôaû aòmû_^ùe ùZYê AfùÁâiê cj�ß ajêZ @]ôK ö

_âbûagûkú K_ò :_âbûagûkú K_ò bf aòmû_ê _â[c PeY ö _âbûagûkú ùfLôaûe ùKùZûUò c¬ K[û KjòQ«ò

W. eêWþf`þ ù`äiþP ö

(1) iõùl_ùe ùfL«ê (aò _âòiûARþ @ûŠþ K^þiûARþ) : aòmû_ê K_òùe ùQûU aûKý Gaõiek g± @]ôK `k_â\ ö aòmû_ê K_òùe Lêaþ ùagòùe 14Uò g± bòZùe ùMûUòG aûKý iûeòaûKê ùi_eûcgð \ò@«ò ö ùZùa iÚk aòùghùe Gjûe aýZòKâc c¤ Keû~ûA_ûùe ö

(2) aòKâde flý eL«ê (Gcþ Uê ùifþ) : aòmû_ê cìk flý ùjfû aòmû_òZ ùjC[ôaû aÉêUòKêaû ùiaûKê @]ôK ùfûKu _ûLùe Mâûjý KeûAaû ö iek bûaùe Kjòùf @]ôKûõg ùlZâùe aòùKAaûjó aòmû_ê flý ö ùZYê K_ò ùfLôfûùaùk Gjò flýUò _âZò iaêùaùk \éÁò ù\aû \eKûe ö

(3) ^òÂû (aò iò þiò@e) : aòmû_ê K_ò ùfLôfûùaùk òÂû \eKûe ö òÂûjú^ bûùaùfLûùjûA[ôaû K_ò K\û_ò MâûjKcûûê @ûKéÁ Keò _ûeòa ^ûjó ö

(4) MâûjK @^êiûùe ùfLû : MâûjKcûûê ù\Lô, ùicûûe eêPò, aêSòaûe lcZûKê aòPûe KeòùiA @ êiûùe K_ò ùfLôaû \eKûe ö

Uò®Yú


(5) @ûMâj I Azû iéÁò Ke«ê (ÁòcêùfUþ Aù�ùeÁþ @ûŠþ KâòGUþ WòRûdûe) : aòmû_ê K_òGbkò bûùa ùfLû ùjaû \eKûe ù~còZò RùY _ûVK ZûjûKê _Xÿò ùijò aÉê aû ùiaûUò iµKðùeRûYòaûKê Azû Keòa Gaõ ùghùe ùiA aÉêUò KòYòaûKê / ùiaû MâjY KeòaûKê Azû Keòa ö

(6) aògßûi iéÁò Ke«ê (A^þÆûdûe K^þ`òùW^è) : MâûjKUòG aòmû_^ _Xÿò ~\ò aòmû_òZùjC[ôaû aÉê aû ùiaûe MêYa�û C_ùe aògßûi Kfû ùZùa ùi aòmû_Ûò iµì‰ð aò k ùaûfò ]eòaûKê_Wÿòa ö _ûVKu bòZùe aògßûi iéÁò KeûAaû bf aòmû_^ K_òe @ûC GK MêY ö

(7) _ûVKcûû Pò«û Gaõ Kû~ðýKê _âbûaòZ Keòaûe ùPÁû Ke«ê (A^þ äëùd^è \ò eòWÿeþi[Uþi @ûŠ / @eþ @ûKþi^þ) : aòmû_ê cìk Kû~ðý ùjfû aòmû_òZ ùjC[ôaû aÉêUò aû ùiaûUòKê MâûjKuêùâû _ûAñ _âa�ðûAaû ö G[ô_ûAñ _â]û^ KûcUò ùjfû MâûjKu Pò«û Gaõ Kû~ðýKê _âbûaòZ Keòaû ö K_òùfLôfûùaùk aòmû_ê cìk flýUò K[û iaêùaùk iàeY eLôaû CPòZ ö

aòmû_^ RMZe _âaû\_êeêh bûùa LýûZ ùWbòWþ IMfþbò bf K_ò ùfLôaû _ûAñ ùKùZK iìZâ K[ûKjòQ«ò ö Zûjû ùjfû –

_âLýûZ aýqòcûû\ßûeû aòmû_^ (ùifòaâòUò ùUÁòùcû^ò@ûfþ aû G^þùWûiðùc�þ) : aòLýûZaýqòcûù^ ùMûUòG _âWÿKÖþKê iê_ûeòi Kùf iû]ûeY ùfûùK ùijò aÉêKê ùagò @ûMâjùe KòY«ò ö ùiA[ô_ûAñaòbò Ü Kµû^ú R^_âòd ZûeKûcûûê ùicûû aÉê aû ùiaûKê _âùcûUþ Keòaû _ûAñ aòmû_^ùe @ûY«ò öùifòaâòUò G þùWûiðùc�þ KûjóKò Kûc Kùe, Zûjûe @ù^K c^Éû�ßòK KûeY ejòQò ö ~ûjûKê @û_Y bf_û@û«ò ùi KòQò K[û Kjòùf @û_Y ZûKê ijé\dZûe ijòZ MâjY Keòaûe i¸ûa^û @]ôK ö Zû’_ùeùifòaâòUò aýajûe Keê[ôaû Rò òh aýajûe Keòaû\ßûeû c^ùe GK i«êÁòe bûa c¤ @ûùi ö RùY_âLýûZ ùfLK ~\ò ùMûùU aâûŠþe Kfc aýajûe KeêQ«ò ùaûfò Kj«ò ùZùa Zûuê bf _ûC[ôaû ùfûùKùiA aâûŠþe Kfc aýajûe Keòaûe i¸ûa^û @]ôK ö @ù^Ku @aùPZ^ûùe GK[û aò @ûùi; ~\ò cêñùifòaâòUò aýajûe Keê[ôaû Rò òh aýajûe Kùe, ùZùa Zûu bkò ùjûA_ûeòaò, aû Zûue ùKøYiòaòùgh MêYe @]ôKûeú ùjûA_ûeòaò ö C\ûjeY Êeì_, ~\ò ùKøYiò PkyòZâ @bòù^Zâú Kj«ò, cêñ @cKiûaê aýajûe `kùe @]ôK iê¦eú ùjûA_ûeòfò, ùZùa @ù^K Kòùgûeú, ZeêYú, cjòkû ùiA iûaêGA@û bûaò aýajûe Keò_ûe«ò ù~ Kûùk ùicûù^ aò Zûu bkò iê¦eú ùjûA_ûeòùa ö ùPZ^ c^ùeùicûù^ jêGZ RûY«ò; Gjû i¸a êùjñ ö ùjùf ùicòZò ùjaûe @ûgû I Ê_Ü @aùPZ^ùe KûcKeê[ûA_ûùe ö @ù^K ùlZâùe Kùe ö bf aòmû_^ aÉê êùjñ - aÉê Pûeò_ûùL GK Ê_Üe akdZò@ûeò Keòù\A- ZûKê aòùK ö aÉê Pûeò_ûLùe iéÁò G akdKê aâûŠþ Kj«ò ö ùifòaâòUò G aâûŠþKê @ûjêeòMâjYúd Keò ùZûk«ò ö

aòmû_ê MêeêZß :iûµâZòK icdùe _âZò\ß¦ßòZûcìkK aûYòRòýK Kòâdû-_âKâòdûùe aòmû_ê MêeêZß_ì‰ð bìcòKû @^ÊúKû~ðý ö

GK aéj�e C_ùbûqû iéÁò Keò iù«ûhR^K ùiaû ù~ûMûAaû jó aòmû_ê cêLý flý ö Gjûe ùKùZûUòMêeêZß_ì‰ð \òMKê @ûùfûP^û Keû~ûA_ûùe ö

Uò®Yú


(K) aòKâd aé¡ò CùŸgý iû]^ :aòmû_^ aÉê I ùiaû iµKðùe C_ùbûqûKê iìP^û _â\û^ Keòaû iùw iùw Kâd I C_ùbûM

òcù« ù_âû›ûj^ ù~ûMûA[ûG ö GK bf aòmû_^ C_ùbûqûe c^Kê Rd Keòaû ijòZ ìZ^ C_ùbûqûiéÁò Keòaûùe ic[ð ùjûA[ûG ö aògß aûYòRý ùlZâùe Kâd aòKâd jâûi aé¡ò aòmû_ê cû^ C_ùe òbðeKùe ö aòKâd aé¡ò òcù« aòmû_^ GK _âKéÁ cû¤c ö

(L) C_ôû\òZ ìZ^ \âaýe _eòPd iéÁò :aýaiûdòK aRûeùe ìZ^ \âaýe _âû[còK _âùag icdùe aòmû_^ Gjûe _eòPd iéÁò Keòaûùe

iûjû~ý Kùe ö ùKøYiò aýaiûdòK iõiÚû ùjC, Kµû^ú ùjC, ùicûû òRÊ _eòPòZKê ùfûKcûûi¹êLùe C_iÚû_^ Keòaû ij ùicûû\ßûeû C_ôû\òZ \âaýe aòKâd òcù« aòmû_^ jó GKcûZâ cû¤c öaòmû_^ MâûjK iéÁò Keòaû òcù« C›ûj_â\ Kû~ðý Kùe I iû]ûeYùe \âaý aû ùiaû iµKðùe C›êKZûaùXÿA _âû[còK Éeùe aòKâde aýaiÚû Keòù\A[ûG ö

(M) C�c bûacì�ðò iéÁò :aòmû_^, aòmû_^\ûZûu C�c bûacì�ðò iéÁò Keòaûùe ic[ð ùjûA[ûG ö C_ùbûqûcûûe

@ûagýKZû _ìeY \òMùe aòmû_^ ùKøYiò iõiÚû aû Kµû^úe flý I CùŸgýKê _âPûeòZ Keò[ûG ö GjûùKøYiò aýaiûdòK _âZòÂûê iê ûc aé¡ò Keòaû ij _âZò\ß¦ßòcìkK aûYòRý ùlZâùe R^_âòdZû aé¡òKùe ö

(N) MùahYû :aòmû_^, ^ìZ^ \âaý _âÉêZò iµKðúd MùahYû I Zû’e _âÉêZòMZ ùlZâKê aòKgòZ Keòaûùe

ù_âû›ûj^ ù~ûMûG ö _âùZýK aýaiûdòK _âZòÂû^ Kò û Kµû^ú iû]ûeYu eêPòKê \éÁòùe eLô ìZ^ \âaýC_ôû\^ _âKâòdû Rûeò eL«ò ö _âùZýK cêjì�ðùe C_ùbûqûcûûe eêPòùe _eòa�ð NUê[ôaûeê aýaiûdòKiõiÚû aû Kµû^ú ùijò @ êiûùe ìZ^ mû^ùKøgk I _âÉêZò _âKâòdûKê Zßeû ßòZ Keò[û’«ò ö

(O) MYcû¤ce @bòaé¡ò :aòmû_^ ij MYcû¤c iµKð cìkZü @[ðù ÷ZòK ö MYZûªòK eûÁâùe LaeKûMR, ùeWÿòI, ùUfòbòR^

@û\òe @û[ôðKiÚòZòKê iê\éXÿ Keòaûùe aòmû_^ MêeêZß_ì‰ð bìcòKû òaðûj Keò[ûG ö aòmû_êê còkê[ôaû @[ð GjòZòù^ûUò MYcû¤cùe Kû~ðýKâc _âÉêZò I _âiûeY LyðVûeê ~ù[Á @]ôK ö `kùe aòmû_^ jó MYcû¤cKê~ù[Á _eòcûYùe @û[ôðK ijûdZû _â\û^ Keê[ôaûeê ZûjûKê Rúa^ùiâûZ ùaûfò Kêjû~ûA_ûùe ö aò ûaòmû_^ùe MYcû¤c a�ôejòaû @i¸a ö aòmû_^ aé¡ò ùjùf MYcû¤ce _âiûe aé¡ò_ûAaû i¸a ö

aòmû_^ùe iKâòd @õgMâjYKûeú :òcÜfòLôZ iKâòd @õgMâjYKûeú aòmû_^ ijòZ IZù_âûZ bûùa RWÿòZ –

(K) aòmû_^Kûeú :C_ôû\^ I C_ôû\òZ \âaý icìjKê C_ùbûqûcûûê aòKâd Keê[ôaû aýqò, iõiÚû aû Kµû^úMêWÿòK

aòmû_^Kûeú ö \éÁû«eìù_ jò¦êiÚû^ dê òfòbe, ù_iþiúùKû, AŠò@û þ UaûùKû Kµû^ú, fûið @ûŠ Uùaðû

Uò®Yú


AZýû\ò ö LêPêeû aû _ûAKûeú aýaiûdú ùMûÂú aû iõiÚû aû Kµû^ú \ßòZúd Éeùe aòmû_^Kûeú öGcûù^ \âaýKê MzòZ eLô @MYòZ C_ùbûqûcûûê aòKâd Keò[û’«ò ö ieKûe Gaõ iûcûRòK @ êÂû^MêWÿòKc¤ aòmû_^ _âÉêZKûeú ö

(L) B_þiòZ C_ùbûqû :ù~Cñ C_ùbûqûcûûê flýKeò aòbò Ü iõiÚû, ùMûÂú aû Kµû^ú ùicûû C_ôû\òZ \âaý I ùiaûKê

aòZeY (@[ð aò òcdùe) Keò[û’«ò, ùicûù^ B_þiòZ C_ùbûqû bûaùe _eòMYòZ ö aòmû_ê aû�ðû_âZýl Kò û _ùeûl bûaùe iû]ûeY Kò û GK òŸðòÁ ùgâYúùe Rîû]ûeYuê _âbûaòZ Keò_ûùe ö@ûMZ baòhýZKê \éÁòùe eLô aòmû_^Kûeú aòmû_^ _âÉêZ Ke«ò ö icdKâùc aòmû_^\ßûeû _âbûaòZùjûA C_ùbûqû \âaý Kâd òcù« Azû _âKûg Ke«ò ö _ûVK, \gðK I MâûjK Gjûe ùgâYúbêq ö

(M) aòmû_^ GùR þiòRþ :aòmû_^ _âÉêZ Keê[ôaû GùR þiòRþ aòmû_ê MêeêZß_ì‰ð @õgaòùgh ö Gcûù^ aòmû_ê WòRûA þ,

aòKûg I _âÉêZ Keò Azû _âKûg Keê[ôaû MYcû¤cùe ZûKê _âiûeòZ Keòaûe MêeêZß_ì‰ð \ûdòZß òaðûjKeò[û’«ò ö aòmû_^\ûZû G[ô_ûAñ @bòmZûiµ Ü I Êû]ú^bûùa _âÉêZ Keòaûe lcZû [ôaû GùR èòKêbûeû_ðY Keò[û’«ò ö C_ùbûqûuê @ûKhðòZ Keò \âaý _âZò ùfûbûiqò aùXÿA _ûeòaûùe iéR^]cðú aòmû_^_âÉêZò Keò[û«ò aòmû_^ GùR þiò ö aòmû_^ GùR þiò _ûLùe ùfLK, ùUûMâûè, ùf-@ûCUþ WòRûAê,iµû\K Gaõ @^ýû^ý iRð gúk aýqò icìj Kû~ðý Keò[û’«ò ö

(N) MYcû¤c :aòbò Ü MYcû¤c @MYòZ ùfûKcûû _ûLùe aòmû_^Kê _âiûeòZ Keòaûùe ilc ùjûA[û’«ò;

~[û-

(1) cê\âòZ cû¤c : LaeKûMR, _Zâ I _ZâòKû, iûcdòK _ZâòKû, jûZùe aû�òaû _ûAñ Q_ûùjûA[ôaû_âPûe_Zâ AZýû\òö

(2) ùa÷\êýZòK cû¤c : ùeWÿòI, ùUfòbòR^, PkyòZâ, bòWÿòI, cfþUò còWÿò@û, A�eùÛþ AZýû\ò ö

(3) aûjý cû¤c : ù_ûÁe, ùjûWÿòðwþ, _âPûe_Zâ, ÁòKe, PkyòZâ ù_âlûkd AZýû\òö

(O) _âZýl aòmû_^ :aýqò\ßûeû aòmû_^Kê iò]ûikL C_ùbûqû Kò û Rîû]ûeYu _ûLùe _j�û~ûA_ûùe ö _âZýl

a�^ R òZ aòmû_^MêWÿòK c¤ùe lê\â _êÉòKû, cûMYûùe a�^ _ûAñ cê\âòZ KûMR `Ÿð, PòVò AZýû\ò@^ýZc ö Gjû _âZýl bûùa aýqòaòùghuê iõù~ûRòZ Keò[ûG ö

(P) ieKûeú K�ðé_l :@ù^K icdùe aýaiûdòK aòmû_^MêWÿòK ieKûeu òdªYû]ú^ùe ejò[ûG ö ieKûe aòaò]

@ûA^Kû ê þ c¤ aòmû_^ ùlZâùe fûMê KeòQ«òö Gjò @ûA þMZ _eòie _âZýl I _ùeûl bûaùe

Uò®Yú


aòmû_^Kê òdªY Keò[ûG ö GZ\þaýZúZ @ûA.Giþ.iò.@ûA (Advertising Standards Council of India)

Gaõ G.aò.iò. (Audit Bureau of circulation) bkò ùKùZK iõiÚû\ßûeû aòmû_^ _eòPûkòZ ùjûA[ûG ö

aòmû_ê ùgâYúaòbûM :ajê aòmû_^ icúlK aòbò Ü \éÁòùKûYeê aòmû_êê ùgâYúaòbûM KeòQ«ò ö `òfò þ ùKûUþfeþ (Philip

Kotlar) òcÜfòLôZ bûùa aòmû_ê aòbûMúKeY KeòQ«ò; ~[û-

(K) ùbøùMûkòK iúcû : RûZúd, @û�kòK Kò û iÚû^úd ö

(L) aòhd : \âaý aòmû_^, aâûŠ aòmû_^, iõiÚû Kò û Kµû^ú aòmû_^ @û êÂû òK aòmû_^ ö

(M) @ûKhðY : Z[ý @û]ûeòZ I @ûùaMûZàK ö

(N) \gðK : C_ùbûqû, gòÌùlZâ, òŸðòÁ aé�ò aû aýaiûdùe òùdûRòZ aýqò icìj ö

(O) _éÂù_ûhK : aò òcðûY aû aò òcðûYKûeú, òcðûZû I MâûjK c¤ùe [ôaû _ûAKûeú I LêPêeûaýaiûdú, aýqòMZ, NùeûA ö

Kò«ê _eòPûk^û aògûe\cûù^ aòmû_ê ùgâYúaòbûMùe ùa÷PòZâý _â\gð KeòQ«ò ö aòmû_êflý, CùŸgý I _eòieKê @û]ûe Keò aòmû_ê ùgâYúaòbûM òcÜcùZ \gðûAQ«ò ö

(K) ùlZâúd bò�òùe ùgâYúaòbûM :(1) iÚû^úd aòmû_^ : Gjû GK òŸðòÁ lê\â _eòieùe _â\gðòZ aû _âPûeòZ ùjûA[ûG ö iÚû^úd

LêPêeû aýaiûdú, _ûAKûeú aýaiûdú, aòbûMúd ùÁûe icìj, ùKû-@_ùeUòb ùÁûe, fêMûù\ûKû^ú,@kuûe aýaiûdu\ßûeû _â\gðòZ ùjûA[ûG ö Gjû ùKak ùijò òŸðòÁ @�ke C_ùbûqûu _ûAñ CŸòÁ öMYcû¤c c¤ @û�kòK _éÂûùe Gbkò aòmû_^Kê iÚû^ ù\A[û«ò ö GZ\þaýZúZ ùjûWÿòðõ, ù_ûÁe, ù_âlûkdAZýû\òùe Gjò aòmû_^ C_ùbûqû aû MâûjK _ûAñ _â\gð Keû~ûA[ûG ö

(2) @û�kòK aòmû_^ : iÚû^úd aòmû_^Vûeê @û�kòK aòmû_ê ùlZâ aòÉéZ ö Gjû GK òŸðòÁ@�k _~ðý« _eòaýû¯ ö Gjû ùMûUòG eûRý bòZùe ùjûA_ûùe, Kò û ùijò eûRýe Rîû]ûeY @^ýeûRýùe aiaûi Keê[ôùf c¤ Gjò aòmû_^ ùicûûê @ûKhðòZ Keò_ûùe ö Gbkò aòmû_ê _âÉêZòK�ðûaû _âûùdûRK C_ôû\^Kûeú iõiÚû ùjûA_ûùe Kò û @û�kòK a�^Kûeú ùjûA_ûe«ò ö @û�kòK aòmû_ê_âiûe \ûdòZß @û�kòK LaeKûMR, _Zâ_ZâòKû, ùeWÿòI, \ìe\gð _âbéZò MâjY Keò[û«ò ö

(3) RûZúd aòmû_^ : icMâ ù\gùe PòjÜòZ \âaý aû ùiaûe _âPûe _âiûe òcò� òcðûYKûeúiõiÚûcûù^ ù~Cñ aòmû_^ aò_êk @[ðaýdùe _âÉêZ Keò òRe flý jûif _ûAñ Azû _âKU Ke«ò, ZûjûjóRûZúd aòmû_^ ö _âûdZü ù\gùe icÉ @MâYú MYcû¤c ~[û- LaeKûMR, ùeWÿòI, \ìe\gð ùe Gjòaòmû_^ iÚû _ûA[ûG ö bûeZahðùe AŠò@û þ Gdûe fûA þ, jò¦êiÚû^ fòbe fòcòùUWþ, bòùKû, ùMû\þùeRþ,aRûRþ Gaõ KòùfûÄe bkò _âûùdûRK aû aòmû_^ _âù~ûR^û iõiÚû @MâYú bìcòKû MâjY KeòQ«ò ö

(4) @«RðûZúd aòmû_^ : ajêeûÁâúd Kµû^úMêWÿòK\ßûeû Gbkò aòmû_^ _âÉêZò I _âiûeYKeû~ûG ö aòù\gùe òRe C_ôû\òZ \âaý I Zû’e ùiaûKê _âPûe Keòaû òcù« e¯û^úKûeú Kµû^úMêWÿòK

Uò®Yú


aòmû_^Kê @ûùcûN @Èeìù_ aýajûe Ke«ò ö Gdûe AŠò@û I @^ýû^ý Gdûe fûA þ Z[û ajêeûÁâúdKµû^úMêWÿòK aòmû_^ cû¤cùe òRe @û]ô_Zý aòÉûe Keòaûùe ilc ùjûA_ûeòQ«ò ö ùKûKûùKûfû Iù__þiú Zû’e Rßk« C\ûjeY ö @«RðûZúd aòmû_^ aýdajêk Gaõ Ê^ûc]^ý aòmû_^GùR þiòcûû\ßûeû _âÉêZ ùjûA icMâ aògßùe _â\gðòZ ùjûA[ûG ö

(L) C_ùbûqû \éÁòeê ùgâYúaòbûM :(1) C_ùbûqû aòmû_^ : C_ùbûqû iò]ûikL Gjò aòmû_^ \ßûeû \âaý I Zû’e MêYûZàKcû^

RûYò Kâd Keò[ûG ö aòmû_^ _âKâòdûùe C_ùbûqû ùjCQò ùgh aýajûeKûeú ö C_ùbûqû aýajûeiûcMâú aû ùiaûKê _âiûe Keòaû òcù« aòmû_^ cû¤c ùjûACùV eêPò @ ê~ûdú C_ùbûM Keòaû òcù«ù_âû›ûj^ ö \éÁû« Êeì_- Uê[þù_Á, Uê[þaâiþ, Pû, ùUKè UûAfþ AZýû\ò @ZýûagýK \âaýMêWÿòK MYcû¤c~[û- LaeKûMR, ùeWÿòI, \ìe\gð ùe _âùZýK icdùe aòmû_òZ ùjC[ûG ö

(2) gòÌùlZâúd aòmû_^ : Gbkò aòmû_^ gòÌùlZâùe C_ù~ûM Keû~ûC[ôaû aòbò Ü _âKûe~ªûõg I aýajûe C_ù~ûMú iûcMâúKê Kâd Keòaû òcù« òcðûYKûeú Kµû^ú I a�^Kûeúcûù^ _âÉêZKeò[û«ò ö Gbkò aòmû_^ ùKak aûYòRý, _Zâ_ZâòKû, ùUâWÿ _Zâ_ZâòKû AZýû\òùe aòùgh bûaùe iÚû^_ûA[ûG ö

(3) aûYòRòýK aòmû_^ : \âaý òcðûYKûeú aû a�^Kûeúcûû\ßûeû _âÉêZ Gjò aòmû_^ _ûAKûeúùKâZû I ùa_ûeú, aýaiûdúcûû _ûAñ CŸòÁ ö ùaùkùaùk iõiÚû aû a�^Kûeú \âaý aòKâd flýKêi`k Keòaû òcù« @[ð aû eòjûZò _â\û^ Keò[û’«ò ö

(4) aé�òbò�òK aòmû_^ : Rîû]ûeYuê ùiaû ù~ûMûC[ôaû I aé�òMZ _âKâòdû bòZùe ejò[ôaûaýqòaòùgh ~[û- Wûqe, _âùìe, A¬ò òde I @^ýû^ý Ê^ûc]^ý aýqòaòùghu _eûcgð @ êiûùe\âaý a�^Kûeú iò]ûikL ùicûû _âZò ò]ôcûû Reò@ûùe aòmû_^ _âiûe Keò[û«ò ö

(M) cû¤cbò�òK aòmû_^ :(1) cê\âY cû¤c : cê\âY cû¤c Kjòùf iû]ûeYZü LaeKûMR, _Zâ_ZâòKû, cê\âòZ _âPûe_Zâ

AZýû\òKê aêSûG ö aòmû_^ aò û ùKøYiò LaeKûMR, _Zâ_ZâòKû AZýû\ò ZòÂò ejòaû i¸a_e êùjñ öiûµâZòK Kûkùe cê\âòZ cû¤c iò]ûikL iû]ûeYu c^ùe bûa, bûa^û I @ûùaM iéÁò Keò_ûeêQò I GjûGK ùfûK_âòd cû¤c ùjûACVòQò ö icdKê icd cê\âY cû¤c @a‰ð úd _âbûa iûcûRòK ÉeùeRûMeY iéÁò Keòaûùe ic[ð ùjûAQò ö ùZYê cê\âòZ cû¤cùe aòmû_ê MêeêZß ~ù[Á ùagú ö

(2) ùa÷\êýZòK cû¤c : ùa÷\êýZòK _â~êqò aò\ýû akùe ùaZûe I \ìe\gð , bòWÿòI I A�eùÛþcû¤cùe \égý-gâûaý aòmû_^ ùagþ ùfûKûbòcêLú ö g±e _âKéZòKê ùN ò ùeWÿòI Rîû]ûeYuê @ûKéÁKeê[ôaûùaùk \ìe\gð^ ùagú _âbûagûkú ùjûACVòQò ö KûeY Rîû]ûeY Cbd \égý I gâûaýcû¤cùe aòmû_^Kê ù\Lô_ûeêQ«ò, gêYò_ûeêQ«ò I @ êba Keò_ûeêQ«ò ö ùa÷\êýZòK cû¤c C_ùbûqû IC_ôû\^Kûeú iõiÚû bòZùe GK iõù~ûM ùiZê òcðûY KeòQò ö

(3) aûjý cû¤c : aûjý cû¤cbò�òK aòmû_^ c¤ùe ù_ûÁe, iûA þùaûWÿð @^ýZc ö Gbkòcû¤cùe aòmû_^ iò]ûikL C_ùbûqûe \éÁò @ûKhðY Keò[ûG ö

Uò®Yú


(4) @^ýû^ý cû¤c : Gbkò cû¤ce _eòie lê\â ùjùf c¤ Gjû iò]ûikL C_ùbûqû _ûLùe_jù� ö _âZýl aû�ðû ù_âeY, _âPûe_Zâ, KýûùfŠe, WûGeú AZýû\ò Gjûe @«bðêq ö ùaùkùaùkaòmû_ê Gjò cû¤cUò @^ýû^ý cû¤cVûeê gqògûkú ùjûACùV ö

(N) Kû~ðý \éÁòeê ùgâYúaòbûM :(1) _âZýl Kû~ðý I _ùeûl Kû~ðýbò�òK aòmû_^ : flý ò¡ðûeòZ C_ùbûqû iéÁò \òMùe ù~Cñ

aòmû_^ ZZþlYûZþ Kû~ðý Keò[ûG Zûjûjó _âZýl Kû~ðýbò�òK aòmû_^ ö MâûjKcûûê @ûKéÁ Keòaû _ûAñeòjûZò iµKòðZ aòmû_^ Gjûe _âKéÁ C\ûjeY ö ùKak ùiZòKò êùjñ; \âaý ijòZ GKû_âKûe \âaýe(ùMûUòKùe ùMûUòG `âò), \âaý ijòZ @ûKhðYúd AZýû\ò MâûjKKê @]ôK @ûKéÁ Keò[ûG ö LaeKûMRKò û ùUfòbòR^ cû¤cùe Gbkò aòmû_^ _â\gðòZ ö aòmû_^\ûZû @[ðûZþ C_ôû\^Kûeú iõiÚû Kò û a�^Kûeúùicûûe aâûŠKê ùÂ aòmû_^ Reò@ûùe C_ùbûqû iéÁò KeòaûKê Azû Ke«ò ö ùaùkùaùk òcðûYKûeúiõiÚû ùicûû òRÊ ÊZª _eòPdKê aòmû_òZ Keò MâûjKúd gâ¡ûbûR^ jê@«ò, Gjûjó _ùeûl Kû~ðýbò�òKaòmû_^ ö

(2) _âû[còK I Pd^bò�òK aòmû_^ : aûYòRý iõN \ßûeû icaûd ùMûÂú\ßûeû _âû[còK aòmû_î�ûkòZ jêG ö Pd^bò�òK aòmû_^, aâûùŠWþ aû _eòPòZ \âaýKê ùN ò _âÉêZ Keû~ûA[ûG ö

(O) Éebò�òK aòmû_^ :(1) \âaýe _eòPd iéÁòKeòaû _ûAñ aòmû_^ : C_ùbûq aû LûCUòcûû òKUùe ìZ^bûùa

C_ôû\òZ aû iûcMâúKê Zû’e MêYa�û I cû^ iµKðùe iaòùgh Z[ý aû ]ûeYû ù\aû _ûAñ CŸòÁ aòmû_^ùjCQò Gjò ]eYe aòmû_^ ö \âaý aû ùiaû Kâd òcù« iû]ûeYu c^ùe Gjû _âZýd iéÁò Keòaûùeic[ð ùjûA[ûG ö

(2) _âZò\ß¦ßòZûcìkK Éeùe aòmû_^ : ù~ùKøYiò aâûŠe \âaý ùiaû aû C_ùbûqû cjfùe@û\e fûb Keòiûeòaû _ùe Gjò \âaý aû iûcMâú _âZò\ß¦ßòZûe i¹êLú^ jêG ö ùMûUòG aò òcðûYKûeú iõiÚûI @^ý aò òcðûYKûeú iõiÚû c¤ùe _âZò\ß¦ßòZû jêG ö ùZYê aò òcðûYKûeú iõiÚû òRe aòKâd flý _ìeY\òMùe òRe _ìaðiÚòZò aRûd eLôaû _ûAñ aòmû_ê iûjû~ý ùÂ[û«ò ö Gjò icdùe _âZò\ß¦ßòZûcìkKaòmû_ê MêeêZß aXÿò[ûG ö

aòmû_ê KkûZàK CùŸgý :cYòhe Pò«û I ùPZ^û icd Gaõ icûR\ßûeû _âbûaòZ jêG ö òR Rúaê @ êbìZò I @bòmZû

cû¤cùe Rúaê ù~Cñ iZý C_f² Kùe (aûÉa ùjC Kò û KûÌ òK) ZûjûKê òR Rúaê \gð I\éÁò\ßûeû _eò_êÁ Keò _âKûg Keòaû cû¤c ùLûùR ö Gjû cYòhe _âaé�ò ùaûfò Kêjû~ûA_ûùe ö cYòhGbkò GK Pò«ûgúk Rúa, Zû’e bûa^û iúcûjú^ ö bûa^ûKê aûÉa eì_ùeL ù\aû_ûAñ iwúZ, bûÄ~ðý,PòZâKkû I iûjòZý bkò bûa i�ûe cû¤cKê òRe Keò òG ö Gjò bûa i�ûeYe iKk cû¤cUò ‘Kkû’e @«bðêq ö iûµâZòK icdùe bûa aò òcd _âKâòdûùe aòbò Ü cû¤c C_ù~ûM ùjCQò ö cYòh òReiKk _âKûe @ûagýKZûKê ùN ò icûRe akd bòZùe òRKê iê\éXÿbûùa C_iÚû_òZ Keòaû ij, Zû’\ßûeû

Uò®Yú


@RðòZ iKk \âaý I ùiaûKê @^ý i¹êLùe _egòù\aûe ùcûjKê ZúaâZe KeêQò ö _âZòù~ûMòZûcìkKPûjò\û bòZùe òR iÚòZòKê aûe´ûe _eLô iciýû icû]û^ aûU ùLûRêQò ö Gjò ùLûRòaûe aûU iû]ûeYêùjñ, aòmûî¹Z, icûRZ�ßbò�òK I MùahYû @bòcêLú ö bûaaò òcde @^ýû^ý cû¤c bkò aòmû_^

@û]ê òK icûRe aòKûg _âKâòdûùe MêeêZß_ì‰ð bìcòKû MâjY KeòQò ö

aòmû_^ GK cògâKkû :PòZâ I iûjòZýe GK ic ßdbò�òK aòmû_^ ù~ZòKò ùiø¦~ðý @bòaýqò _â\û^ Keò_ûùe, Zûjû

ùiZòKò ùfûK_âòd ùjûA[ûG ö KûeY aòmû_^ Rúa^ i´§úd @bò a Kkû ö icÉ _âKûe ùiø\ûMecûûaYòR aòÉûe _ûAñ ùfûb^úd cû¤c ö ~ûjûe eì_ I bûae ùiø¦~ðýùe C_ùbûqû aòùbûe ùjûACùV ö

c êhýe iûcûRòK Pûjò\û I aýqòMZ _âùdûR^Kê ~[û~[ bûaùe aòmû_^ _ìeY Keòaû òcù«_âa�ðûA[ûG ö aòmû_^ Kkû- (K) cYòhKê gûeúeòK, iûcûRòK, iõÄéZò I K�ðaý aòhdùe aòmû_îùPZ^ Keò_ûùe ö (L) _eòaûeVûeê @ûe¸ Keò eûÁâ _~ðý« @û[òðK \éÁòùKûYeê òeû_\ ejòaû _ûAñiìP^û _â\û^ Keò_ûùe ö (M) bfc¦, ^úZò @^úZò, C_Kûe @_Kûe @û\ò _âiwùe iZKð KeûA[ûG ö(N) aòmû_^ Kkû C_ùbûqû c^ùe i¹û^ I iêL beòù\A[ûG ö (O) Pûjò\û _ìeY òcù« @bòù_âZaÉê aû ùiaûe MêY I gqò iµKðùe aòmû_^ C_ùbûqûKê _âZò cêjì�ðùe iùPZ^ KeûA[ûG ö (P)aòmû_^ iûcûRòK @bòeêPò aXÿûAaû ij C_~êq aýajûee _[ òùŸðg Kùe I _âùdûMûZàK Kòâdû_âZòKâòdû ij \lZû aé¡òùe ijûdK ùjûA[ûG ö

C_ôû\òZ iûcMâú, aýaiûdù~ûMý \âaý aû ùiaû, Z[ý I iìP^û iµKðùe ]ûeYû _â\û^ Keê[ôaûaòmû_^, Rîû]ûeYuê _âùeûP^ûMêYùe agúbìZ Keò \âaý aû ùiaû _âZò @ûKéÁ KeûAaû ij Zû’eaòùghZßKê _âPûe Keòaû jó aòmû_ê KkûZàK ùa÷gòÁý ö aòmû_^ Kkûe _âKéZ CùŸgý Zû’e _âÉêZò_âKòâdûùe jó òjòZ ö aòmû_^\ûZû, C_ùbûqû aû Rîû]ûeY Gaõ cû¤c ùjCQò Gjò Kkûe Zòù^ûUòcêLý aòba ö @[ðaýd_ìaðK aòmû_^ _âÉêZKûeú aòmû_^\ûZû ùKCñ cû¤cùe aòmû_^ Kû~ðýKûeú ùjùfZûjû ùKùZ iõLýK MâûjKu òKUùe _j�ô_ûeòa, Zûjûjó Gjûe cêLý CùŸgý ö @ûKhðY Keòaû gqòjó aòmû_ê ùgâÂ MêY ö C_ùbûqû c^ùe Azû iéÁò Keò aÉê aû ùiaûKê Kâd Keòaû _ûAñ C›ûj Iù_âeYû ù~ûMûAaû flýUò aòmû_^ bòZùe ejòQò ö ùZYê @ûMâjú C_ùbûqû I ùicûû Pûjò\û _ìeY_ûAñ iKeûZàK bûaùe _âbûaòZ Keòaûe @ûagýKZûeê jó aòmû_ê iéÁò ö Gjû GK akòÂ cû¤c I_â\gð ]cðú Kkû ö ùMûUòG bf aòmû_^ùe _âbûa, _âûiwòK ÆÁ aû�ðû, ~êqò, òRZß iµKðùe CùfäLejò[ûG ö Kò«ê @ûMâjgì ýZû, _âZòKìk cù^ûbûa, \êùaðû¤Zû, aòÉéZò, @ijù~ûM aRûe @aiÚû I GK_âKûe aÉêe @aiÚòZò aòmû_^ Kkûe ^û¦ òKZû jâûi Keò[ûG ö

aòmû_ê aòbò Ü cû¤c ejòQò; ~[û-(K) cê\âY cû¤c(L) gâûaý cû¤c(M) \égý cû¤c(N) \égý-gâûaý cû¤cö

Uò®Yú


\égý-gâûaý cû¤c ùjCQò aòmû_ê iùaðû}éÁ gqògûkú I ùfûK_âòd ]ûeû ö _âùZýK aMðeùfûKcûû òKUùe Gjû MâjYúd ùjûA[ûG ö aòmû_ê \égýûZàK _âKâòdû GK KkûZàK _âKâòdû ö Gjò_âKâòdû bòZùe Gjûe _âKéZ CùŸgý òjòZ ö

aòmû_ê iéR^ _âKâòdû (_âÉêZò) :aòmû_ê iéR^ _âKâòdû GK Kkû ö Gjû iû]ûeY @ êbìZò aû C_f²ò, _âZýl mû^, cù^ûbûa,

^úZò aû @û\gð, aýqòZß Gaõ CùŸgýKê aj^ Keò[ûG ö Gjû \éÁò @ûKhðY Keòaû ij @ûMâj I Azû RûMâZKeûG ö aòmû_^ iéÁòùe òcÜfòLôZ aòbaMêWÿòK MêeêZß_ì‰ð ö

C_ùbûqûe cûîòKZû :C_ùbûqûe c^É�ß aû cûîòKZû Zû’e @ûPeY ij iõ_éq ö C_ùbûqû aû aýajûeKûeúe

cûîòKZû Gbkò GK _âKâòdû ù~CñVò \âaý aû ùiaûKê ùN ò aòKÌ Pò«ûùe _Wÿò~ûG ö Gjû ùi_eò Kòêùjñe \ß¦ßùe ejò @ù^K _âgÜ c^ bòZeKê @ûùY ö K’Y, ùKùZùaùk, ùKCñVûùe, Kò_eò Gaõ

KûjûVûeê bkò _âgÜ icû]û^ ùLûRê[ûG ö `òfò_þ ùKûUþfeþu cZùe C_ùbûqûe cûîòKZû aû @ûPeYòcÜfòLôZ KûeY\ßûeû _âbûaòZ ö

(K) iõÄéZò :

iõÄéZò ùjCQò _eòa�ð gúk icûR I Rúaê _âZòQaò ö ibýZû Gjûe ùKøYiò iµKð ^ûjó öibýZû cYòhe aûjý _eòa�ð ij iµéq ö iõÄéZò cYòhe @ûbý«ee K[û; Kò«ê aýqòaòùghe eêPò,@ûPûeaýajûeKê iõÄéZò Kêjû~ûG ^ûjó ö Gjû icûRe iûcìjòK Rúaê ù ÷ZòKZûùaû], @ûPûeaýajûe,bûhû iwúZ, Kkû I @ûbòcêLýKê ùÂ MXÿòCVò[ûG ö icûRe ìZ^ aõg]e C�eû]ôKûeú iìZâùe GjòiûõÄéZòK cìfýùaû] ùicûû _ìaða�ðú aõg]eVûeê fûbKe«ò ö ùZYê aýqòe _âKéZò I @ûPeYùaùkùaùk iõÄéZòMZ bûaùe _âbûaòZ ö AZe ùgâYúe _âûYúcûù^ ùicûûe ijRûZ ^ûjó ö Kò«êcYòhe @ûPeY Gaõ _âaé�ò _ûeò_ûgßðK iûcûRòK, iûõÄéZòK _eòùageê gòlûfûb_ìaðK cûRðòZ ùjûA[ûG ö_òfûUò R à ùjûA aXÿòMfûùaùk òR i¹êLùe ~ûjû ù\ùL Zû’Vûeê gòlûfûb Keòaû ij Mbúe bûaùe_âbûaòZ jêG ö _eòaûe ùjC Kò û icûR ùjC _âùZýKue Rúa^ a�ôaû C_ùe _âbûa aòÉûe Ke«ò öcYòh ^òR iûcûRòK PkYò bòZùe ^òR iõÄéZò c¤ ZûKê _âbûaòZ Keò[ûG ö C_ùbûqûUòG aýqòùjûA[ôaûeê aÉê aû ùiaû Kâd Kfûùaùk Zû’e cù^ûbûa c¤ iõÄéZò @bòcêLú jêG ö \éÁû« Êeì_-bûeZúd iõÄéZòùe aòbò Ü _að_aðûYòe _ûk^ ejòQò ö Gjò _að_aðûYò icdùe iû]ûeY ùfûKcûù^ ì@ûù_ûhûK KòY«ò ö Gjò icdùe C_ùbûqû c^ùe ì@û ù_ûhûK KòYòaûùe ù~Cñ cûîòKZû iéÁò jêG,Zûjû iûõÄéZòK _âbûa ùaûfò Kêjû~ûA_ûùe ö

(L) C_iõÄéZò :

ùMûUòG iõÄéZò bòZùe iÚû^úd aû ùMûÂúMZ C_iõÄéZò ejò[ûG ö `òfò_þ ùKûUþfeþþ GjûKêC_iõÄéZò @ûLýû ù\AQ«ò ö ùi c«aý ù\AQ«ò ]ûcðòK \éÁòeê jò¦ê, LâúÁò@û þ, ùaø¡, ùR÷ Kò û a‰ð\éÁòeê Kkû ùMûeû AZýû\ò ùjûA_ûùe ö ùicûûe Rúa^P~ðýû c¤ bò Ü bò Ü ö bûeZahðùe aòbò Ü

Uò®Yú


]cð, a‰ð I RûZòe ùfûK aiaûi Kùf c¤ icùÉ bûeZúd iõÄéZòe @õgaòùgh ö aòbò Ü bûhûbûhúcû ueùMûÂúMZ Rúa^ I a�ôaûe ùg÷kú c¤ @fMû _âKûe ö G_eòKò C�e bûeZúd ùfûKcûûe PkYò I@ûPeY \lòY bûeZúd ùfûKcûû PkYò aýajûeùe ZûeZcý ù\Lû~ûG ö _ìað bûeZúd I _½òcbûeZúdu Rúa^ ùlZâùe a�ôaû @ûPeYùe c¤ _û[ðKý @ êbìZ jêG ö `kZü C_iõÄéZòMZ _âbûac¤ aýqòe cûîòKZûùe _âZò kòZ ùjûA[ûG ö ùZYê iÚû^, Kûk I PkYò ùb\ùe aòmû_^ _âÉêZòe^Kþiû c¤ a\kò~ûG ö

iûcûRòK ùgâYú :icûRùe aòbò^Ü icRûZúd ùMûÂú aiaûi Ke«ò ö \éÁû« Êeì_ bûeZùe RûZò _â[ûKê

^ò@û~ûA_ûùe ö ùMûUòG RûZò Zû’e GK iûcûRòK ùMûÂú MV^ Keò[ûG ö ùijò ùMûÂú @«MðZaýqòaòùgh Zû’e icûR c¤ùe _âPkòZ PkYòKê @û_Yûe Keò òG ö Gjò ùMûÂúe iûcûRòK PkYò _ûAñ@ûagýK ùjC[ôaû \âaý aû ùiaû _ûAñ ÊZª aRûee @ûagýKZû [ûG ö ùijò \âaý aû ùiaû ù~ûMûYòcò� @ûùa\^ iéÁò Keòaû ùlZâùe aòmû_^ùe _â\� aû�ðû, ùMûÂú @ êeì_ aýqòaòùghe Pûjò\ûKê

flýKeò ùjaû CPòZ ö

aýqòMZ Pûjò\û :aýqòMZ Pûjò\ûKê aòmû_^ùe MêeêZß ù\aû CPòZ ö C_ùbûqûe aýqòMZ Pûjò\û \âaý aû ùiaû

Kâd \òMùe _âbûa aòÉûe Keò[ûG ö _ê ½ adie ZûeZcý, @ûd, ù_iû, Rúa^ùg÷kú I aýqòZß ùN òPûjò\ûe _û[ðKý _eòflòZ jêG ö @Zýû]ê òK ~êMe C_ùbûqû C_ôû\òZ \âaý aû ùiaûe MêYûZàK cû^,cìfý AZýû\òKê ùagú MêeêZß ù\A[ûG ö _âùZýK C_ùbûqûe cûîòK _âaé�ò @^ý RùY C_ùbûqûecûîòK _âaé�òVûeê bò Ü ùjûA[ôaûeê \âaý aû ùiaû C_ôû\^Kûeú iõiÚû aû Kµû^ú aWÿ]eYe Pûjò\ûKê\éÁòùe eLô aòmû_^ _âÉêZ Keòaû CPòZ ö

C_ùbûqû aû Rîû]ûeYuê @ûKhðòZ Keòaû òcù« aòmû_^ Kkû \âaý aû ùiaûe ùiø¦~ðýeMêYKê @u^ ùKøgkùe iRûA \òG; ùKak iRûA \òG ûjó, ùiø¦~ðýû êbìZò ijòZ _âùdûR^údZûKê _ìeYKeòaû \òMùe _é[K cûMð ùLûfò\òG ö ù~Cñ aòmû^ ù~ZòKò KkûZàK, ùi ùiZòKò c êhý c^ùe @ûMâji�ûe Keò_ûùe I Pûjò\û aRûeùe ùiZòKò _âbûa aòÉûe Keò_ûùe ö

iZýZû aòmû_^ i�ûKê _âcûY Kùe ö Kkû ùijò _âcûYcûûê fò_òa¡ Kùe ö Kkûe \ûdòZß c^bòZùe aògßûi R àûAaû ö aògßûi iuêPòZ ùjûAMùf aòmû_^ Kkûe ùiø¦~ðý lúY ùjûA~ûG I C_ùbûqûKò û iû]ûeY ùfûKu c^ùe ùKøYiò _âbûa _KûA_ûùe ^ûjó ö

aòmû_ê _âKûeùb\ I _âÉêZò :aòmû_ê Kû~ðýûakú I MêeêZß \éÁòeê Gjû aòbò Ü _âKûee ö aòbò Ü ùlZâùe iû]ûeY _ûAñ CŸòÁ

I _âÉêZ aòmû_ê bûaMZ I eì_MZ _û[ðKý c¤ ejòQò ö aòmû_ê òcÜcùZ @ûùfûP^û Keû~ûA_ûùe ö

(1) iûcûRòK aòmû_^ :@YaýaiûdòK iwV^ ~[û- UâÁ, ùiûiûAUò Kò û aòbò Ü iûcûRòK iõMV^\ßûeû _âÉêZ aòmû_^ jó

iûcûRòK aòmû_^ ö iûcûRòK aòKûg ùlZâùe Kû~ðýKeê[ôaû iõMVê aû�ðû _âPûe _ûAñ Gjò aòmû_^

Uò®Yú


CŸòÁ ö _âûKéZòK aò_~ðýd, ~ê¡ icdùe Rîû]ûeYuê iûjû~ý ijù~ûM Keòaû òcù« (Cbd @û[ôðKI gûeúeòK ùlZâùe) aòmû_^ cû¤cùe @ êùeû] Keû~ûG ö @ù^K icdùe fùUeú Kò û ùKøYiòcù^ûe¬^]cð Kû~ðý @ûùdûR^ Keò UòùKU cû¤cùe @[ð @û\ûd Keò aòbò Ü ùfûKcûûê iûjû~ýijù~ûM Keòaû _ûAñ iûcûRòK iõMV^cûù^ aòmû_^\ßûeû _âPûe / _âiûe Keò[û’«ò; Gbòkò MêeêZß aj^Keê[ôaû aòmû_^ jó iûcûRòK aòmû_^ ö

(2) eûR^úZòK aòmû_^ :eûR^úZòK aòmû_^ùe cêLýZü cZ\ûZû aû iû]ûeY ùfûKcûûê eûR^úZòK \k òRe @û\gð I

ù~ûR^û iµKðùe iìP^û _â\û^ _ìaðK _âùeûPòZ Keòaûe aû�ðû iÚû^ _ûA[ûG ö aòùghbûaùe òaðûPîcdùe eûR^úZò aòmû_ê MêeêZß aé¡ò_ûG ö cêLýZü Gjò ]eYe aòmû_^ùe \kMêWÿòK òR òReaòmû_^ cû¤cùe ùicûûe ^úZò, @û\gð, ù~ûR^û I CùŸgýKê _âPûe Keò[û’«ò ö @ù^K ùlZâùeGbkò aòmû_^ùe _l _âZò_le i`kZû I aò kZû iÚû^ _ûA[ûG ö

(3) ùfûKiµKð aòmû_^ :ùfûKiµKð aòmû_^ iõiÚûbò�òK aòmû_ê GK @õgaòùgh ö ùfûKiµKð aòmû_ê ùcøkòK CùŸgý

ùjfû C_ùbûqû aýûu aýaiûdú, ù~ûMûYKûeú, ieKûe, _éÂù_ûhK, _ê¬ò fMûYKûeú iõiÚû I iû]ûeYR^Zûu c¤ùe GK iêiÚ I ùiøjûŸðý_ì‰ð iµKð iéÁò Keòaû ö

ùfûKiµKð aòmû_^ cû¤cùe Kµû^ú Zû’e _eòa�ðòZ ^úZò, òdc I @bûa^úd _eòiÚòZò iéÁòùjùf Gjò ]eYe aòmû_^ cû¤cùe iìP^û _â\û^ _ìaðK C_ùbûqûu iêaò]û \òMKê òùŸðg Keò[ûG öiõiÚûbò�òK aòmû_^ I ùfûKiµKð aòmû_^ _eÆe _eò_ìeK ö Cbùd aòKûg _âKâòdûùe ijù~ûMKeò[û«ò ö

(4) iõiÚûbò�òK aòmû_^ :iû]ûeY ùfûKcûû c^ùe C_ôû\^Kûeú iõiÚûe c~ðýû\û I i¹û^ aé¡ò Keòaû Gjò ]eYe

aòmû_ê cêLý CùŸgý ö Gbkò aòmû_^ùe Kµû^ú, Zû’ @]ú^ùe Kû~ðýeZ KcðPûeú, _ûeò_ûgßðKC Üd^, icûRKfýûY @û\ò aòbò Ü _âiwùe Z[ý C_iÚû_^ Keòaû ij C ÜZ ùa÷hdòK mû^ùKøgkùeC›ûjòZ \âaýe MêYûZàK cû^ iµKðùe C_ùbûqûcûû c^ùe iù«ûhR^K _âZýd iéÁò Keòaû _ûAñ_âdûi eLô[ûGö Kµû^ú\ßûeû iû]ôZ iûcûRòK, iûõÄéZòK I @û[ð úZòK \òMe i`k PòZâ _âKûgòZ jêGö

cêLýZü òcÜfòLôZ Z[ýMêWÿòK Gjò aòmû_^ùe iÚû òZ jêG ö(K) iõiÚûe MùahYûZàK I C ÜZ ùa÷hdòK mû^ùKøgke ÆÁ PòZâ ö(L) Kµû^ú\ßûeû iÚû_òZ KûeLû^û I aòbò Ü gûLû ö(M) Kû~ðýeZ KcðPûeúu iõLýû I ùicûûê _â\� iêaò]û iêù~ûM ö(N) ùa÷ù\gòK i´§ ö(O) a�^ ^úZòùe ÊzZû ö(P) aûYòRý RMZùe iÚû^ ö(Q) C_ôû\òZ \âaý I ùiaûe iìP^û ö(R) R^jòZKe Kû~ðý ö

Uò®Yú


(5) Kù_ðûùeU bûacì�ðòa¡ðK aòmû_^ :Kù_ðûùeU bûacì�ðòa¡ðK aòmû_^ùe Rîû]ûeYu gêùbzû I i\òzû _ûAaû ijòZ Kù_ðûùeU ij

GK bûaMZ iµKð _âZòÂû \òMùe _âZýl I _ùeûl iûjû~ý \òM òùŸðg ùjûA[ûG ö C_ôû\òZ aÉêe@ûKhðYúd I MêYûZàK cû^Kê C_iÚû_òZ Keò R^ùiaûùe Zûjûe MêeêZßKê iÚû^ \ò@û~ûAQò ö ùfûKiµKðaé¡ò aÉê aû Kâd òcù« MâûjK aû C_ùbûqûu c^ bòZùe @ûZà_âZýd iéÁò Keòaû Gbkò aòmû_ê cêLýCùŸgý ö òRe bûacì�ðò I ùfûK _i¦Kê Kù_ðûùeU @]ôK ¤û^ ù\A[ûG ö aûYòRý ùlZâùe GK _âcêLbìcòKû MâjY Keò òRe iÚû^ aRûd eLôaû ij \âaý aòKâde ajê MâûjK òR @ûd�Kê @ûYòaû _ûAñKù_ðûùeU _âÉêZ aòmû_^ CùfäL^úd bìcòKû MâjY Keò[ûG ö ùi[ô_ûAñ @]ôKûõg Kµû^ú ùicûûePòjÜòZ ûcKê ùfûKcûîùe iûAZò eLôaû _ûAñ òeazò Ü bûaùe aòmû_^ @ûgâd ùÂ[û«ò ö C\ûjeYÊeì_-aûUû, UûUû, W þf_þ, ùR.ùK., aù´ WûAwþ AZýû\ò ö

(6) A�eùÛþ aòmû_^ :iûµâZòK ~êM A�eùÛþ ~êM ö _âûdZü Zòeòg ahðe AZòjûi ]eò A�eùÛþ òRe GK ÊZª I

MêeêZß_ì‰ð iÚòZò aRûd eLôaû ij cYòh Rúaê ijPe _ûfUò ~ûAQò ö hûVòG \gKùakKê A�eùÛþù~ûMûù~ûMe cû¤c bûùa Kû~ðý Keòaû @ûe¸ Kfû ~êqeûÁâ @ûùceòKûùe ö @ûùceòKûe _âZòelûaòbûMùe MùahKcûù^ Gjû cû¤cùe aòbûMúd icÉ Kû~ðýùe ù~ûMûù~ûM elû KeòaûKê ic[ð ùjùfKµêýUe ùjùf ö KµêýUe ijòZ iõ~êq A�eùÛþ iõ_âZò iûcûRòK ÉeVûeê @ûe¸ Keò aûYòRòýK Ée_~ðý« _âùZýK ùlZâùe aýajéZ ö Gjû cYòh Rúa^P~ðýûe GK iKâòd @õg _ûfUò~ûAQò ö A�eùÛþcû¤cùe aòbò Ü aòmû_^ Gùa @^ý aòmû_^Vûeê aéj�e I ZZþlYûZþ ùfûK iµKð iéÁò Keòaûùe ilc öicMâ aògßùe @MYòZ C_ùbûqû iéÁò Keòaû _ûAñ ùgâÂ Kµû^ú, iõiÚû, ieKûeú iõiÚû _âbéZò A�eùÛþcû¤cùe aòmû_^ _âiûeY KeêQ«ò ö A�eùÛþ aòmû_^ ùKak @û�kòK, RûZúd Éeùe iúcòZ êùjñ,Gjû aògßÉeúd ö

(7) ùiaûcìkK aòmû_^ :Rîû]ûeYu Êû[ðKê \éÁòùe eLô ùiaûcìkK aòmû_^ _âÉêZ ùjûA[ûG ö iûcûRòK aòKûg I

R^cwk ùiaû iµKòðZ iìP^û, Z�ß I Z[ý Gjò aòmû_ê @û]ûe ö Gjû _âKéZòùe @YaýaiûdòKiõiÚûbò�òK aòmû_^ ö iû]ûeYZü ieKûeu\ßûeû _âYúZ ù~ûR^û, aòKûg I R^cwke aû�ðûKê ùN òGbkò aòmû_^ aýajéZ ö Gjò ]eYe aòmû_^ùe ùQûU _eòaûe, iûleZû, _eòùag, ÊûiÚý @û\òaòhdaÉê iÚû òZ ùjûA[ûG ö ieKûeu iùcZ gòlû êÂû^MêWÿòK _eòaûe òdªY Kû~ðýKâc, RûZúdiõjZò, a^ý iõelY, Kcð òùdûR^c Êz bûeZ @bò~û^, ù~øZêK òaûeY, ù_âøXÿ gòlû @û\ò R^jòZKeù~ûR^ûKê aòmû_òZ Keòaû òcù« ù_âû›ûj^ ù~ûMûA[û«ò ö a�ðcû^ _âûdZü _âùZýK Kµû^ú I gòÌû êÂû^R^Êû[ðKê \éÁòùe eLô aòmû_^ _âÉêZ KeêQ«ò ö C\ûjeYÊeì_- Kýû þie _eúlû _ûAñ ÊZª ‘aòmû_^’iéÁò Keò ùfûKiµKð elû Keòaûùe ic[ð ùjûAQò ö eq\û^, KêÂ òeûKeY, GWþi iùPZ^Zû, cêq_â\ìhY, òeû_\ MûWÿò Pûk^û AZýû\òe RîùPZ^Zû aé¡ò òcù« LaeKûMR, PkyòZâ, bòWÿòI, ùeWÿòII \ìe\gð ùe aòmû_^ ajêkbûaùe _âiûeòZ I _âPûeòZ ö

Uò®Yú


\égýûd^ (_âÉêZòbò�òK) :\égýKÌ^û GK cûîòK _âKâòdû ö aòmû_ê bò�òbìcò jó \égýKÌ^û ö \égýKÌ^ûe @[ð ùjCQò GK

òŸðòÁ bûa^û, KÌ^û aû ]ûeYûKê aòmû_^ùe _â\gð Keòaû ö cìkZü aòbò Ü bûa^û, KÌ^û aû ]ûeYûeêaûÉa eì_ûd^MZ _âYûkú jó \égýKÌ^û ö c^ iµKðùe ^ìZ^ ]ûeYû ù\aû _ûAñ ic[ð Cnûa^KÌ^ûKûeú aýqò jó \égýKÌ^ûe aûÉa eì_ _â\û^ Keò_ûùe ö ùZYê \égýKÌ^û iéÁò _ûAñ RùY \laýqòe @ûagýKZû [ûG, ~ûjûe bûa^û I KÌ^û aòmû_ê eì_ òG ö aòmû_^ GK ÊZª _âKòâdû ö Gjûeaòbò Ü @õg bûaùe gòùeû^ûcû, C_gòùeû^ûcû, ùiäûMû þ, aòhd I PòZâ _âKâòdû @û\ò ejò[ûG ö

\égýKÌ^û aûÉa eìù_ _â\û^ RùY aýqò\ßûeû i¸a êùjñ, Gjû GK \kMZ Kû~ðý ö _ûŠêfò_ò_âÉêZKûeú aû ùfLK, KkûKûe, PòZâKe, _âûùdûRK _âcêL i¹òkòZ bûaùe Gjûe eì_ùeL _âÉêZKeò[û«ò ö

aòmû_ê \égýKÌ^û Keê[ôaû iâÁû òcÜfòLôZ aòhd _âZò iùPZ^ ùjaû @ûagýK ö(1) \âaý aû ùiaûe ùa÷gòÁý, flY, MêY, \êMðêY iµKðùe iaòùgh RûYòaû CPòZ ö(2) C_ùbûqû Kò û iû]ûeYu c^ùe _âbûa aòÉûe Keòaû òcù« ù~Cñ aûÉa KûeYMêWÿòK

@ûagýK, Zûjûe iVòKþ @¤d^ Keòaû CPòZ ö(3) \âaý, _âZò\ß¦ßòZûcìkK iÚòZòùe [ôaû \âaý, i¸ûa^û I baòhýZ ù~ûR^û iµKðùe iVòKþ iõMâj

Keòaû CPòZ ö(4) \égýKÌ^ûKê aûÉaKê eì_ ù\aûùaùk iâÁû Gbkò KkûZàK ùg÷kú aýajûe Keòùa, ù~còZò

bûa^ûe icìj @ûaûj^ NUòaû ij aòbò Ü ]ûeYûe iVòKþ C_iÚû_^û cûîòK @ûùfûWÿ iéÁòKeòaûKê ic[ð ùjûA_ûeòa ö

(5) KÌ^ûùe iéÁò ùjûA[ôaû eì_Uò ùKùZ\ìe aûÉa ùja Gaõ iû]ûeYùe Zûjû MâjYúd ùjaKò ^ûjó, ùi iµKðùe aûe´ûe ZRðcû Keòaû CPòZ ö

\égýûdê ùKùZK ùKøgk :(1) KÌ^û \éégýûd^ùe eì_ ù\aûùaùk _â[ùc iciýûKê @ ê¤û^ Keòaû CPòZ ö aòmû_ê

ùfLû _âÉêZò ùaùk aòmû_^ùe iÚû òZ ùjaûKê [ôaû Z[ý, Z�ß I CùŸgý iµKðòZ ù~ùKøYiòiciýû aòhdùe @aMZ ùjûA Zûjûe icû]û^ \òMKê ùLûRò aûjûe Keòaû CPòZ ö

(2) aòmû_^ _ûAñ _ûŠêfò_ò aû ùfLû _âÉêZ Keòaû icdùe aòòbò Ü iìP^û aû Z[ý @Mâû]ôKûebò�òùe iõMâj Keòaû @ûagýK ö iìP^û I Z[ý iõMéjúZ ùjfû_ùe ZûKê gévkòZ eúZòùeGbkò iùRAaû CPòZ, ù~_eòKò iõlò _eòieùe @]ôK iìP^û aû Z[ý iÚû^ _ûAa ö

(3) GK C ÜZ ]ûeYû _â\û^ C_ôû\^ Keòaûe gqò ùKak ùfLK aû iâÁû _ûLùe [ûG ö ùZYêùfLû _âÉêZ Keê[ôaû ùfLK aòmû_^ùe _â\gðòZ ùjaûKê [ôaû iìP^û I Z[ýKê òR cûî_Uùeejò[ôaû KÌ^ûe @_ìað ic ßd NUûA iVòKþ eì_ûd^ \òMùe ¤û^ ù\aû CPòZ ö

Uò®Yú


(4) aòmû_^ aòhdKê ùfLK Mbúe bûaùe Pò«û Keòaû CPòZ ö aòùgæhY _âKâòdûùe aûe´ûe_eúlû òeúlû Keò iûcûRòKKê @ûKéÁ Keòaû ij GK @ûùaMûZàK bûa^û bòZùe Kòbkòaû§òeLôùja, ùi[ô_ûAñ \éÁò ù\aû @ûagýK ö

(5) aòmû_^ \égýûZàK òcù« _eòKÌ^û @ ê~ûdú aòbò Ü @õg aò ýûie GK _âû[còK ^Kþiû @u^Keòaû CPòZ ö

(6) aòmû_^ùe _â\gðòZ ùjaûKê [ôaû ùfLû, aòbò Ü @õge aò ýûi I PòZâ, ùeLûPòZâ aýajûe Keòiûeòaû _ùe aòmû_ê iVòKþ @ûKéZò iéÁò ùja ö icÉ ùKøgk @af´^ Keò iû]ûeYùe@ûùa\^ iéÁò Keò_ûeòaûe ew aýajûe _âZò ¤û^ ù\aû CPòZ ö KûeY ew jó @ûKhðYKeòaûe @^ýZc cû¤c ö

aòmû_ê ùfLû :aòmû_^, \égýûd^ ùlZâùe bûhûe MêeêZß iaêVûeê ùagú ö ‘‘aò¦ê c¤ùe iò§ê \gð ’’e bûa

aòmû_ê @ûZàû ö eì_ ù~ùZ @ûKhðYúd ùjùf c¤ bûa ~\ò \gðK, C_ùbûqû Kò iû]ûeY c^ùe@ûùfûWÿ^ iéÁû ^Kfû ùZùa ùi aòmû_^ GK i`k aòmû_^ ^êùjñ ö ùfLû (aòhdaÉê) ùjCQòaòmû_ê @ûZàû ö Gjûe ùKùZK ùa÷gòÁýKê òcÜcùZ @ûùfûP^û Keû~ûA_ûùe ö

K_ò aû ùfLûe ùa÷gòÁý :(1) iõlò Zû : aòmû_^ùe [ôaû fòLôZ g±Kê K_ò Kêjû~ûG ö K_ò aû ùfLû iõlò ùjaû

CPòZ ö KûeY a‰ð ûZàK Kò û @]ôKiõLýK ùfLû _XÿòaûKê _ûVK Kò û \gðK _ûLùe icd ^[ûG öijR, iek I @Ì g±ùe MVòZ aûKý @]ôK jé\dÆgðú ö aòmû_^ùe iÚû òZ ùfLû bûa]cðú I iõlòùjaû @ûagýK, ~ûjû \gðK I _ûVKuê @ûKhòðZ Keò_ûùe ö

(2) ÆÁZû (Clarity) : ùfLû aû K_ò @[ð _âKûg ùjaû CPòZ ö aòmû_^ùe ùfLû cû¤cùe_â\gðòZ aû�ðû @Zò ÆÁ ùjaû @ûagýK ö \gðK Kò û _ûVK _â[c ù\Lûùe Kò û _â[c _Xÿûùe Gjûeaû�ðûKê ù~bkò aêSò_ûeòa ùi[ô_âZò \éÁò ù\aû @ûagýK ö

(3) JPòZýùaû] (Aptness) : baòhýZùe NUòaûe @ûgû eLô aòmû_ê aû�ðûKê KÌ^û KeòaûCPòZ ö KÌ^ûUò aûÉa Gaõ JPòZý]cðú ùjaû òjûZò @ûagýK ö Gjû iêLKe Z[û @û^¦\ûdK ùjaûc¤ aû�^úd ö aÉê Gaõ ùiaûe PòZâ ij aû�ðûe g± Gbkò iõù~ûRòZ ùjaû CPòZ, ù~bkò JPòZýùaû]jû ò ùjC^[ôa ö JPòZýùaû] iµ Ü iêLKe aû @ûgû\ûdK bûhû aòmû^Kê _Xÿòaû _ûAñ \gðK c^ùeC›ûj RûMâZ Kùe ö

(4) @û«eòKZû aû @K_UZû : aòmû_^ùe _â\� PòZâ Kò û ùeLûPòZâ g± ij @û«eòKZû iéÁòKeòaû @ûagýK ö @_âûiwòK Cqò Kò û @^bòù_âZ cZûcZ aòmû_^ùe iÚû^ _ûAaû CPòZ êùjñ ö ^ùPZþ_ûVK Kò û \gðK c^ùe aòZé¾ûbûa RûMâZ ùjaûe i¸ûa^û @]ôK [ûG ö

(5) aògßi^údZû (Convincity) : aòmû_^ùe iÚû òZ ùjûA [ôaû ùfLûKê _Xÿòaû _ûAñ _ûVK_â[ùc Azû _âKûg Kùe ö aòmû_Ûò _Xÿò iûeòaû _ùe Gjûe iZýZû iµKðùe Pò«û Kùe ö ùZYê

Uò®Yú


aòmû_^ùe _â\� aû�ðûùe aògßi^údZû ejòaû CPòZ, ^ùPZþ Gjû i`k jêG ^ûjó ö aògßi^údZû iéÁò_ûAñ ùfLK iZý Z[ý @aZûeYû Keòaû CPòZ ö

aòmû_^ i´§úd K_ò aû ùfLû :aòmû^ i´§úd K_ò aû ùfLûùe ùa÷hdòK C_ôû\òZ \âaý aû ùiaûe ùa÷gòÁý, aýajûe, MêYûZàK

cû^ I G[ôùe _â~êq ùa÷hdòK mû^ùKøgke aýajûe AZýû\ò aòhdaÉê bûaùe iÚû^ _ûA[ûG ö aòmûî´§úd K_ò \âaý aû ùiaû iµKðùe @aMZ [ôaû aýqòaòùghu c^ùe @ûMâj iéÁò Keòaû òcù« _âÉêZjêG ö \éÁû« Êeì_- ùKøYiò GK Jh] aòhdùe ùKak Wûqecûûê _âbûaòZ Keòaû _ûAñ aòmû_ê@ûagýKZû jêG ö Gbkò ùfLûKê iû]ûeY ùfûK iû]ûeY bûùa MâjY Keê[ôaûùaùk aé�òMZ aýqòaòùghGjû iµKðùe iµì‰ð @aMZ ùjaûKê Azû _âKU Keò[û’«ò ö

a‰ð ûZàK K_ò aû ùfLû :iaðiû]ûeY aêSò _ûeòfû bkò ùfLû a‰ð ûZàK K_òe cêLý ùa÷gòÁý ö Gbkò K_ò _âÉêZ _ûAñ aòùgh

\lZûe @ûagýKZû ^[ûG ö iû]ûeY aû�ðûKê _âPûe Keòaû _ûAñ Gbkò K_ò _âÉêZ Keû~ûG ö

MÌ^ûZàK Kaò aû ùfLû :Gjû GK KûÌ òK @Yê MÌ ö \âaý I ùiaûe MêY, eì_ I CùŸgýKê aòÉéZ bûaùe a‰ð û

Keû~ûA[ûG ö Kò«ê Gjû jûiýeiûZàK ùjùf \gðKúd @ûMâj iéÁò Keò_ûùe ö

K[ôZ aû _âPkòZ bûhû fòLôZ K_ò aû ùfLû :aû�ðû _âPûe òcò� Gbkò K_òùe @ù^ø_PûeòK bûhû aýajéZ ùjûA_ûùe ö G[ôùe aýajéZ

g±MêWÿòK _âPkòZ bûhû Kò û K[ôZ bûhû ö ù\÷ ¦ò Rúa^ùe iaðiû]ûeY K[ûa�ðû ùaùk aýajûeKeê[ôaû bûhû G[ôùe iÚû^ _ûA[ûG ö

_âgÜûZàK K_ò aû ùfLû :Gjò _âKûe K_ò aû ùfLûùe _ûVKe jé\d RòYòaû _ûAñ _âgÜbò�òK aòhd aò ýûi Keû~ûA[ûG ö

C\ûjeY Êeì_- LeûQêUòKê @û^¦ùe KUûAaûKê PûjóQ«ò Kò ? (ùZùa KLMVûùe [ôaû PQR ùjûùUfKê~û@û«ê ö)

c~ðýû\û _â\û^Kûeú K_ò aû ùfLû :Gbkò K_ò aû ùfLûùe C_ùbûqûe i¹û^, ùMøea I _âZòÂû^Kê iÚû^ \ò@û~ûA[ûG ö `kùe

\âaý aû ùiaû _âZò C_ùbûqû c^ùe GK @ êKìk _âbûaòZ _Wÿò[ûG ö iû]ûeYZü aòkûi_ì‰ð iûcMâúaòKâd òcù« Gbkò ùfLûùe @ûagýKZû [ûG öK_ò aû ùfLûe @õgaòùgh :

(1) gòùeû^ûcû : gòùeû^ûcû K_òe iaêVûeê MêeêZß_ì‰ð @õg ö gòùeû^ûcû _â[c ]ûWÿòùe jó iÚû^_ûG ö Gjûe @ûKûe _âKûe aWÿ ùjaû CPòZ ö gòùeû^ûcû G_eòbûùa ùfLû ùja \eKûe ù~còZò GjûgúNâ _ûVKe \éÁò @ûKhðY Keò_ûeòa ö iû]ûeYZü gòùeû^ûcû iµéq aÉê aû ùiaûKê _ûVK Kò û \gðK

Uò®Yú


òKUùe MâjYù~ûMý Keòaû _ûAñ cûîòK ùLûeûK ù~ûMûA[ûG ö gòùeû^ûcû C_ùe jó icÉue \éÁòejò[ûG ö

gòùeû^ûcû ùcøkòK, iõlò , òŸðòÁ I Æéjû R àûA _ûeòaûe iûc[ðý aj^ Keê[ôaû CPòZ ö aòbò Ü_âKûe gòùeû^ûcû aòmû_^ùe ùfLû ~ûA[ûG; ~[û-

(1) C_Kûe aû jòZ òùŸðg Keê[ôaû gòùeû^ûcû ö(2) ìZ^ ùg÷kúùe aû Xwùe fòLôZ gòùeû^ûcû ö(3) C_ù\gûZàK gòùeû^ûcû ö(4) @ûjßû^bò�òK gòùeû^ûcû ö(5) Pd^bò�òK gòùeû^ûcû ö(6) ùfafþ gòùeû^ûcû ö(2) C_gòùeû^ûcû : ùaùkùaùk aòmû_^ùe gòùeû^ûcû ijòZ @^ýùKZK Kj«ò gòùeû^ûcû

bkò ùfLû iÚû^ _ûA[ûG ö GjûKê C_gòùeû^ûcû Kj«ò ö gòùeû^ûcû Zùk aWÿ aWÿ @leùe c¤ GMêWÿòKùfLû~ûA[ûGö gòùeû^ûcûKê _âû¬kbûùa aêSûAaû _ûAñ ù~Cñ @]ôK Z[ý _ûVKcûû CùŸgýùeCùfäL Keû~ûA[ûG, Zûjû jó C_gòùeû^ûcû ö

(3) aòhdaÉê : aòmû_^ùe fòLôZ aû�ðû ùjCQò aòhdaÉê ö \âaý aû ùiaû _âZò @ êKìkcù^ûbûa iéÁò Keòaû bkò Z[ý jó aòhd aòba ö \âaý aû ùiaûe iêMêY, @ûKhðYúd \òM jó aòhdaÉêe@û]ûe ùjûA[ûG ö

(4) ùiäûMû^þ : @]ôKûõg aòmû_^ùe ùiäûMû þ ejò[ûG ö iû]ûeYZü aòmû_ê ZkbûMùeKµû^ú aû \âaýe ñûKê aýajûe Keò ùiäûMû þ ùfLû~ûA[ûG ö aòmû_^ùe \âaý aû ùiaû iµKðùe_ûVKc^ùe iKûeûZàK PòZâ ù\aû ùjCQò Gjûe cêLý CùŸgý ö ùaùkùaùk ùiäûMû þ jó \âaýKê aêSòaû_ûAñ ~ù[Á ö GK bf ùiäûMû þ Zòù^ûUò g±eê Q@Uò g± c¤ùe iúcòZ ejò[ûG ö ùiäûMû þ iõlò IbûaMbðK ùjaû CPòZ ö

(5) ùfûùMû : aòmû_^ùe ùfûùMûe aýajûe iµéq Kµû^ú Kò û \âaýe _eòPd _â\û^ Kùe öaòmû_^ùe ùKCñ iÚû^ùe ùfûùMû aýajûe Keû~òa, Zûjûe ùKøYiò òŸðòÁ òdc ^ûjó ö aòmû_^ùeicÉu \éÁòùe _Wÿòaû bkò iÚû^ùe GjûKê iÚû òZ Keòaû CPòZ ö

K_ò / ùfLû aýZúZ aòmû_^ùe @^ýû^ý MêeêZß_ì‰ð @õg c¤ ejòQò ö ùiMêWÿòK ùjfû- AfêýùÁâiâû PòZâ _âKâòdû I _eòKÌ^û @õg aò ýûi aû ùf-@ûCUþ ö

AfêýùÁâi^þ aû PòZâ _âKâòdû :PòZâ, ùUû, ùeLûPòZâ Kò û aýwPòZâ cû¤cùe \égýûd^ùe aû�ðûKê PòZâY Keû~ûA[ûG ö iõl_ùe

Kjòùf PòZâ cû¤cùe _â\gðòZ iVòKþ eì_ûd^ jó AfêýùÁâi þ ö AfêýùÁâi^ aýajûe\ßûeû @]ôK bûhûe_âùdûR^ ^[ûG ö \gðK AfêýùÁâi þeê @ù^K K[ûû @ êbìZò _ûA_ûùe ö

Uò®Yú


bf AfêýùÁâi þùe ùKùZK òŸðòÁ aòhd _âZò ¤û^ \ò@û~ûA[ûG ö

(K) AfêýùÁâi þ iÚû òZ aû�ðûe bûa êKìk ùjaû CPòZ ö bûa I PòZâ c¤ùe èK ejòaû CPòZêùjñ ö

(L) AfêýùÁâi þ, \âaý aû ùiaûe aògßi^úd _âZòeì_ ùjaû @ûagýK ö

(M) AfêýùÁâi þùe aýajéZ ew iêiwZ ùjaû CPòZ, ~ûjûKò cûâúd _âKéZò ijòZ ùckLûC[ôaû \eKûe ö `kùe Gjû aýqòaòùghu c^ùe _âbûa aòÉûe Keò_ûùe ö

(N) AfêýùÁâi þe ùiø¦~ðý I @ûKéZòMZ ùa÷PòZâý @ûKéÁ Keò_ûeòaûùe ilc ùjaû CPòZ ö

(O) AfêýùÁâi þ ùcøkòK I iàeYúd ùjaû @ûagýKö

(P) aòmû_^ùe @]ôK AfêýùÁâi þ ejò[ôùf, ùiMêWÿòKê Kâcû ßdùe C_iÚû_òZ Keòaû CPòZ ö

(Q) AfêýùÁâi þ @û^¦\ûdK I iù«ûhR^K ùjùf \gðKúd C}Y×û I @ûMâj iéÁò Keòaûùe ic[ðjêG ö

ùMûUòG bf AfêýùÁâi þ Lêaþ \éÁò @ûKhðY Keò_ûùe, \âaý aû ùiaûe cj�ß _âZò_û\òZ Keò_ûùe,@ êKìk _eòùag iéÁò Keòaûùe ic[ð jêG, aû�ðû i�ûe Kùe Gaõ mû^ùKøgk _â\gð Keòaûe iûc[ðýaj^ Kùe ö

ùf-@ûCUþ (@õgaò ýûi) :ùf-@ûCUþ ùjCQò _eòKÌ^û @ ê~ûdú aòmû_^ùe iÚû òZ aòbò Ü @õgaò ýûie ^KèûdòZ eì_ùeL ö

Gjû ùfLû I AfêýùÁâi þKê iùRAaûe GK ù~ûR^ûa¡ _âKâòdû ö aòmû_ê eì_ G[ôùe iÚû^_ûG öaòmû_ê _âKûgòòZ eì_ ùjCQò ùf-@ûCUþ ö

aòmû_^ \égýûd^ Kò û _âKûgòZ ùjùf Kòbkò @ûKhðK ùja Zûjû ùf-@ûCUþeê jó RYû_Wÿò[ûG öùf-@ûCUþe ùKùZK ùa÷gòÁý ejòQò ö

(1) i«êk^ : aòmû_ê aòbò Ü @õgaò^ýûiùe i«êk^ ejòaû @ûagýK ö iÚû^ _ûA[ôaûC_û\û^MêWÿòKe MêeêZßKê ùN ò Gjû i{òZ ùjaû CPòZ ö @ûKûe, _âKûe, ew I Zû’e MûXÿZû aûiû¦âZûùe i«êk^ elû Keû~òaû CPòZ ö i«êk^ \êA _âKûe ~[û- eúZòi¹Z I aò]ôgì ý ö

eúZòi¹Z i«êk^ @ ê~ûdú aýqòe \éÁò òa¡ ejê[ôaû ùK¦âúd ùeLûe \êA _ûgßðùe _eòPòZ Kò ûcû^K \âaý icìj iÚû^ _ûA[ûG; Kò«ê aò]ôgì ý i«êk^ùe aòmû_ê ù~ùKøYiò iÚû^ùe C_û\û^MêWÿòKêiÚû òZ Keû~ûA_ûùe ö

(2) \éÁòMZò : aòmû_^ùe C_û\û^MêWÿòK Gbkò Xwùe i{òZ ùjaû CPòZ ù~_eò ZûjûKê ù\Lô\gðK aû _ûVKe @ûLôe MZò iÚòe ùjûA ejò~òa ö @[ðûZþ _ûVK, aòmû_Ûò iÚòe \éÁòùe Pûjó ejòa öùZYê aòmû_ê aû Xû�û \éÁò @ûKhðK ùjaû CPòZ ö

Uò®Yú


(3) @^ê_ûZ : aòmû_ê aòbò Ü aòba ~[û- gòùeû^ûcû, C_gòùeû^ûcû, ùeLûPòZâ aû PòZâ GaõùfLû @û ê_ûZòK eúZòùe aò ýÉ ùjaû CPòZ ö gòùeû^ûcûbò�òK aòmû_^ùe gòùeû^ûcûKê @]ôK iÚû^\ò@û~òaû @ûagýK I PòZâ i´kòZ aòmû_^ùe ùeLûPòZâ Kò û PòZâKê @]ôK iÚû^ùe C_iÚû_òZ KeòaûCPòZ ö

(4) HKýbûa : aòmû_ê C_û\û^MêWÿòK c¤ùe HKýbûa ejòaû aû‚^úd ö gòùeû^ûcû, ùfLûaû K_ò Gaõ ùeLûPòZâ Kò û PòZâ c¤eê iwZò ejòùf aòmû_ê MêeêZß aé¡ò _ûA[ûG ö

(5) ÆÁZû : aòmû_^ùe iÚû òZ aòbò Ü C_û\û^MêWÿòK ÆÁbûùa i{òZ ùjaû @ûagýK ö GbkòXwùe aû eúZòùe aò ýûi Keòaû CPòZ ù~bkò @ÆÁZû ejòa ^ûjó ö ùf-@ûCUþ RUòk ùjûAMùf_ûVK aòmû_ÛòKê ijRùe aêSòaû _ûAñ ilc ùja ^ûjó ö

(6) iekZû : aòmû_^ùe @]ôK aòba ù\aû CPòZ êùjñ ö @]ôK ùfLû I PòZâ ejòùfaòmû_Ûò aòZé¾ûbûa RûMâZ KeûG ö @_âûiwòK ùfLû aû PòZâKê aòmû_^ùe iÚû^ ^ù\A, Gjû ù~ùZiek ùjûA_ûeòa, ùiùZ bf ö iek ùf-@ûCUþ aû @õgaò ýûi aû�ðûKê @]ôK ijR Keò[ûG ö

aòmû_^ùe ùf-@ûCUþe MêeêZß ejòQò ö iû]ûeY, iµû\Kúd, ù_ûÁe, Zêk^ûZàK, aýw, jûiýûZàK,PòZâ i´kòZ @û\ò Gjû aòbò Ü _âKûee ùjûA_ûùe ö ùf-@ûCUþ i`k eì_ûd^ùe aòmû_Ûò @ûKhðYúdjêG ö

ùfûK iµKð (PUBLIC RELATIONS) :

iaðiû]ûeY iõKâû«úd iµKð jó ùfûKiµKð ö cYòh GK iûcûRòK _âûYú ö icûR aò û cYòh a�ôaûi¸a_e êùjñ ö GKûKúZß bûaùÂ cYòh RúAñaûKê Ê_Ü ù\Lô_ûùe ^ûjó ö òRe bûa, bûa^û, Pò«ûùPZ^ûKê @^ý RY _ûLùe _âKûg KeòaûKê Pûùjñ ö R àeê cYòhe ùfûKiµKð @ûe¸ jêG ö adiùeKâùcû ÜZò ijòZ Zû’e cûîòKZû c¤ _eò_Kß jêG ö iµKð MXÿòaûe @a\còZ Azû Kâùc \îZeê \îZZejêG ö iµKðe _eòbûhû a\kò~ûG ö icd _eòa�ð ijòZ iµKðe ù~ûMiìZâ c¤ _eòa�ð ùjûA~ûG ö

icûRe @MâMZò Gaõ _eòa�ð ijòZ iû]ûeY ùfûKue ùaø¡òK I iùPZ^Zû Éeùe _âMZò_eòflòZ jêGö cYòhe aê¡ò I aòPûee iìlàZû ZûKê ùKak MZògúk Kùe ò, cYòh-cYòh c¤ùe [ôaûiÚû^ I KûkMZgì ýZûKê fòbûA \òG ö cêq aRûe @[ð úZò I _â~êqò aò\ýû òdªòòZ aýaiÚû bòZùe a�ê[ôaûùfûKe iéÁò Keòaû @_eòjû~ðý ùjûACVòQò ö

_âûaò]ôK \éÁòùKûYeê ùfûKiµKð Gbkò GK _eòPûk^ûMZ _âKâòdû ù~Cñ[ôùe iû]ûeY cù^ûbûa,Pò«û]ûeû, @ûPûeaòPûe, ^úZò I ù ÷ZòKZûe cìfý C_f²ô_ìaðK Z\ êiûùe ùfûK aêSòaû I MâjY Keòaûbkò Kcð I ù~ûR^û _âÉêZ Keòaû ö ùfûKiµKð iõmû ò¡ðûeY Keò aògûe\MY aòbò Ü cZ C_iÚû_^KeòQ«ò ö RûZúd I @«RðûZúd ùfûKiµKð iõiÚû, G_eòKò _ò.@ûeþ.Giþ.G. c¤ (PRSA) ùfûKiµKðeiõmû òeì_Y KeòQ«ò; ~[û-

(1) ‘‘Public relation is influencing behaviour to achieve objective through the effectivemanagement of relationships and communications.’’ (British Institute of Public Relations, whosedefinition has also been adopted in a number of commonwealth nations.)

Uò®Yú


(2) Public relations practice is the art and social science of analyzing trends, predictingtheir consequences, counseling organization leaders and implementing planned programs of action,which serve both the organization and the public’s interest. (1978 World Assembly of Public Relationsin Mesico city and endorsed by 34 national public relations organizations.)

_ûeÆeòK ijù~ûMùe ùfûKiµKð iÚòZò \éXÿúbìZ jêG ö flý _ìeY \òMùe iû]ûeY cù^ûbûaKò û aýajûe _eòa�ð ùfûKiµKðe flý êùjñ ö aeõ iKâòd ù~ûMûù~ûM I ija§ê @ûbòcêLýG[ôùe òjòZ ö

_âùìe fùe è, Waäëýfw Gaõ bòù è� jûùRfþU þ ùfûKiµKðKê a‰ð û KeòQ«ò, ‘‘A communicationfunction of management through which organizations acept to alter, or maintain their environmentfor the purpose of achieving organization goal.’’

iõ_âZò ùfûKiµKðe @Zýû]ê òK eì_ùeLKê aòPûe Keò iõmû @ù_lû ùfûKiµKð iìPúe ùKùZKcêLý òùŸðgK cìk C_ùe _âû]û^ý \ò@û~ûAQò, ~ûjû ùfûKiµKðe cêLý CùŸgý Kêjû~ûA_ûùe -

(1) CùŸgý : ùfûKiµKðe Kû~ðýùlZâ @«RðûZúd _eòiebêq ö Gjû R^cZ, iû]ûeYuC_ùe _âbûa, iìP^û _â\û^ C_ùe MêeêZß ù\aû ij Kû~ðýlcZû I \lZû aé¡ò Keòaû Gjûe cêLýCùŸgý ö

(2) iêù~ûR^û : ùfûKiµKðe Kû~ðýKkû_ iêgévkòZ ö iciýû icû]ûê iìZâ aûjûe Keò GKòŸðòÁ icd _eòieùe Pò«ûi¹Z ~êqò C_iÚû_^û_ìaðK iµKð N^úbìZ ùjaûe MùahYûcìkK iò¡û«ùe

C_^úZ ùjaû Gjûe @^ýZc CùŸgý ö ùfûKiµKðe i`k eì_ûd^ òcù« iìlàûZòiìlà Z[ý I Z�ßeaòùgæhY Keòaû @ûagýK ö

(3) Kû~ðý_âKâòdû : _âbûagûkú ùfûKiµKð Zûjûe ^úZò I Kû~ðý _âKâòdû C_ùe òbðe Keò[ûG öùKøYiò iõiÚû aû @^êÂûê eêMþY ^úZò I \ûdòZßjú^ Kò û _âZòKâòdûaòjú^ ù~ûMûù~ûM ùfûKiµKðaXÿûA_ûùe ^ûjó ö ùZYê Kû~ðý_âKâòdû iêPò«òZ I aòKûgcêLú ùjaû òjûZò Reêeú ö

(4) \ßòcêLú ù~ûMûù~ûM : ùfûKiµKðe ùfCUûYò aû�ðû _ûAaû òjûZò @ûagýK ö ajê icdùeC_~êq ù~ûMûù~ûMe @bûaagZü bêfþ aêSûcYû iéÁò ùjûA[ûG ö bêfþ aêSûcYû aû bêfþ ]ûeYû iéÁòùjùf ùKak ùfûKiµKð ^Á jêG ^ûjó, aeõ iûcûRòK gévkû c¤ bw jêG ö

(5) iûcûRòK \ûdòZß : ùKøYiò iõiÚû aû @ êÂûê bûacì�ðòKê @lê‰ I C{ßk eLôaû _ûAñ_ûeÆeòK C�c aêSûcYû cû¤cùe iêiµKðe aûZûaeY iéÁò ij iûcûRòK \ûdòZß c¤ ejòQò ö aéj�eR^Êû[ðKê \éÁòùe eLô ùfûK iµKð iéÁò ùjaû CPòZ ö ùfûKiµKð aýqòùK÷¦âòK ùjaû CPòZ ö

ùfûKiµKð Gbkò GK _âKâòdû, ù~Cñ[ôùe _~ðýûdKâcòK Kcð, _eòa�ð I Kû~ðýûakú `k_âû òòcù« @bòù_âZ ö R þ cûiðUû cZùe ùfûKiµKð PûùeûUò C_û\û^ ùN ò iKâòd ejò[ûG ö

(1) MùahYû (Research)

(2) Kcð (Action)

(3) ù~ûMûù~ûM (Communication)

(4) cû^ ò¡ðûeY (Evalution)

Uò®Yú


ùfûKiµKð _âKâòdû ùghjú^ _ê eûa�ð _âKâòdû ö G[ôùe Q@Uò _~ðýûd ejòQò ö ùiMêWÿòK ùjfû-

_â[c _~ðýûd :MùahYû I aòùgæhY : Gjò _~ðýûdùe ùfûKiµKðe iciýû I iêù~ûM iµKðùe MùahYûZàK

Z[ý iõMâj Keû~ûG ö Rîû]ûeYue cZûcZ, C�e _âZêý�e, MYcû¤cùe _âKûgòZ I _â\gðòZi´û\, iµû\Kúd _éÂûùe iÚû òZ aòbò Ü c«aý AZýû\òe aòùgæhY Kâòdû ijòZ aòbò Ü ùfûKcûûe@ êbìZò, ieKûeu\ßûeû Pû_ I òdc iµKðùe ZRðcû Keû~ûG ö

\ßòZúd _~ðýûd :^úZò _âYd^ : ùfûKiµKð ij òùdûRòZ aýqòicìj Kò û _eûcgð\ûZûu \ßûeû ^úZò _âYd^

Keû~ûA Zûjû Kòbkò Kû~ðýKûeú ùjûA_ûeòa, ùi iµKðùe @ ê¤û^ Keû~ûG ö

ZéZúd _~ðýûd :Kû~ðýKâc _âÉêZò : ùfûKiµKð òcò� CŸòÁ ^úZò òdc _âYd^ ùjaû _ùe Gjûe i`k _âùdûM

òcù« ù~ûMûù~ûM _âKâòdûe _âÉêZò @ûe¸ jêG ö òŸòðÁ icd c¤ùe ùfûKiµKð elû Keòaû _ûAñiêaò]ûR^K bûaùe Kû~ðý Kòbkò eì_ùeL ùÂ_ûeòa ùi iµKðùe ù~ûR^ûMZ Kû~ðýKâc _âÉêZ jêG ö

PZê[ð _~ðýûd :ù~ûMûù~ûM : ùfûKiµKð aé¡ò Keòaû _ûAñ aòbò Ü ù~ûMûù~ûM cû¤c ~[û- LaeKûMR, \kMZ

@ûùfûP^û, A�eùÛ Kò û iûµâ\ûdòK iµKðKê ùN ò aòbò Ü Kû~ðýKâc\ßûeû iµû\^ Keû~ûA_ûùe ö

_�c _~ðýûd :_âZêý�e : ùfûKiµKð ùlZâùe iéÁò Keû~ûA[ôaû @ûbòcêLýùe Rîû]ûeY, MYcû¤c Kò´û

iõiÚûMêWÿòKe fûblZò iµKðùe Kò _âZêý�e còkêQò, ZûjûKê ZRðcû Keû~òaû CPòZ ö ùfûKcûûecZûcZKê MâjY Keò ìZ^ ù~ûR^û _âÉêZ ùjaû @ûagýK ö

hÂ _~ðýûd :cìfý ^ò¡ðûeY : ùfûKiµKð ùlZâùe _â~êq @ûbòcêLýMêWÿòKe i`kZû I aò kZûKê _eúlû òeúlû

Keò Zû’e cìfý ò¡ðûeY Keû~òaû CPòZ ö aò kZûe KûeYKê @ ê¤û^ Keò Kò’ _âKûe _\ùl_ ù^ùfiµKð \éXÿ ùja I aka�e ejòa, ùi[ô_âZò MùahYûZàK Pò«ê @ûagýKZû ejòQò ö

iìP^û bkò aûjý C›MêWÿòK ij ùfûKiµKðe _ûeÆeòK Kâòdû iµû\^ ùjûA[ûG ö ùKak iìP^ûêùjñ; Rîû]ûeY, MYcû¤c, aòbò Ü ieKûeú iõiÚû, gòÌùlZâ Gaõ ieKûe c¤ Gjò Kâòdûe @«bðêq ö

ùfûKiµKð\ßûeû iõiÚûMêWÿòK ijù~ûM Kûc^û Keò[û’«ò ö iõiÚû I ùfûK bòZùe _ûeÆeòK ijù~ûMI inûa RûMâZ jêG ö _âPûe, _âiûe \ßûeû ùfûKiµKð aé¡ò _ûG ö ùfûKiµKðe aògòÁ _eûcgð\ûZûGWÿþIßûWÿð Gfþ a‰ðûdi KjòQ«ò- ‘‘ùfûKiµKð ùjCQò iVòKþ Z[ý, ù_âû›ûj^ Gaõ ic ßd\ßûeû ùKøYiòKû~ðýKâc, ù~ûR^û iõiÚû Kò û iõMV^ _âZò Rîc[ð jûif Keòaûe _âùPÁû ö _âPkòZ aògßûi Gaõ

Uò®Yú


]ûeYûKê _eòa�ð Keò GK aéj�e flýùe iKeûZàK bûa iéÁò Keòaû ùfûKiµKðe flý ö’’ ùfûKiµKðcêLýZü _ûù�ûUò Éeùe C_ùbûqû bìcòKû òaðûj Keò[ûG ö

(1) Z[ý _â\û^

(2) gòlû

(3) _âa�ðûAaû aû CùŸgýiû]^ Keòaû

(4) @õgMâjY

(5) _eòa�ð ö

ùfûKiµKðe aéj�e I cj�e CùŸgý ùjfû icûRe KfýûY iû]^ Keòaû ö ùfûKiµKð jó_eòa�ð e cû¤c ö Gjû iûcûRòK, iûõÄéZòK, eûR^úZòK I @û[ð úZòK AZýû\ò _âùZýK ùlZâùe iµKðaòKûg _âKâòdûKê Zßeû ßòZ Keò_ûeòaûe gqògûkú cû¤c ö

ùfûKiµKð I aòmû_^ _eÆe _eò_ìeK ö ùfûKiµKð iéÁò Keòaû jó aòmû_ê cìkflý öùfûKiµKð I aòmû_^Kê @ù^K GKû K[ûùaûfò bûa«ò; Kò«ê Gjò \êAUò c¤ùe iûc¬iý [ôùf c¤ flýI CùŸgý \éÁòeê bò Ü bò Ü @U«ò ö ùfûKiµKð I aòmû_^ R^cZKê _âa�ðûAaû CùŸgý iû]^ Keò[û’«ò;Kò«ê aòmû_^ òŸðòÁ \âaý aû ùiaûe ajêk Kâd òcò� C_ùbûqûuê @ûKéÁ Keê[ôaûùaùk ùfûKiµKð GKaòÉéZ _eòieùe Kâòdûgúk ö icûRe GK aéj�e @õgKê Ægð KeòaûKê Gjû ic[ð ùjûA[ûG ö

ùfûKiµKð iéÁò _ûAñ aòmû_^ GK akòÂ cû¤c ö aòmû_^ cû¤cùe ùfûKiµKðe aòbò Ü Ée;~[û- Z[ý, gòlû, _âùeûP^û, @õgMâjY I _eòa�ð Kê iûKûe eì_ \ò@û~ûA_ûùe ö aòmû_^ iµKð aé¡òKeòaûùe _âcêL bìcòKû MâjY Keò[ûG ö

aòmû_^ ùKak aýaiûdbò�òK êùjñ; iûcûRòK aòKûg ùlZâùe RîùPZ^û I iZKðZû iéÁò Keòaû\òMùe ijûdZû Keò[ûG ö ì@û, Pò«û, ùPZ^û, bûa^û I ù~ûR^ûKê aòmû_^ ùfûKûbòcêLú Keòaûùeic[ð jêG ö gòlû I ÊûiÚýVûeê @ûe¸ Keò aòmû^ _~ðý« _âùZýK ùlZâùe iûcûRòK aòKûg _ûAñ aòbò ÜieKûeú aû ùaieKûeú iõiÚû òR ù~ûR^ûKê aòmû_^ cû¤cùe _âPûe Keò i`kZûe flý _ìeY \òMùeilc ùjûA[û’«ò ö

iûcûRòK @§aògßûie \ìeúKeY, ì@û ibýZûe ùNûhYû, _âPûe I RîùPZ^Zû aé¡ò KeòaûùlZâùe aòmû_^ jó @MâMûcú cû¤c ö C\ûjeYÊeì_- iûleZû @bò~û^, KêÂùeûMúKê NéYû ^ Keòaû,GWþi ùeûMúKê jZû\e ^ Keòaû, eq\û^ cjû_êYý, ù~øZêK I ^ûeú ò~ðûZ^û, iû]ûeY òdcKû êGaõ iõiÚûcûûe R^KfýûY Kû~ðýKâc _âZò MYiùPZ^Zû iéÁò Keòaû AZýû\ò ö

ùKak iûcûRòK ùlZâ êùjñ, iûõÄéZòK ùlZâKê aòmû_^ c¤ _âPûe Keò[ûG ö ~û ò~ûZâû, _að_aðûYò,C›a, cùjû›a AZýû\òe iaòùgh Z[ý aòmû_^ \ßûeû ùfûK RûYò_ûe«ò ö òR ù\g, eûRý Kò û @�ke@ù^K fêKþKûdòZ _â[û, eúZò úZò, Kkû, bûÄ~ðý I iwúZ AZýû\ò aòmû_^ cû¤cùe R^cûîùe Mbúe@ûKhðYe aû�ðû _j�û~ûA_ûùe ö

Uò®Yú


@[ðù ÷ZòK \éÁòùKûYeê aòmû_^ ùfûKiµKð iéÁò Kùe ö RcòaûWÿò, iê û @kuûe, aýûu _âbéZò@[ð úZò ij iõ~êq I ùfûKcûûe ù\÷ ¦ò Rúa^ ij iõ_éq _âZòUò Z[ý aòmû_^ cû¤cùe _âPûeKeû~ûA iùPZ^Zû iéÁò i¸a ùjûA[ûG ö aòbò Ü \éÁòùKûYeê ùfûKiµKð elû ùlZâùe aòmû_^ GKiKâòd cû¤c ö cìfýùaû]e _âZòÂû I iùaðû�c MêYe _âPûe aòmû_ê ]cð ùjaû CPòZ ö aòmû_âýqòùK÷¦âòK ^ ùjûA ùMûÂúùK÷¦âòK ùjùf Gjûe CùŸgý iû]ôZ ùjûA_ûeòa ö

aòmû_ê bûhû :bûhû bûa aò òcde akòÂ cû¤c ö bûa I bûa^û, Pò«û I ùPZ^ûKê _âKûg Keòaûe _âKâòdû jó

bûhû\ßûeû iû]ôZ ùjûA[ûG ö _âùZýK iéÁò bòZùe bûhû cêq Kò´û Mê @aiÚûùe jòñ [ûG ö bûhûaýZòùeùK bûa i�ûeY @ûù\ø i¸a êùjñ ö aòmû_^ ùlZâùe c¤ bûhûe @ êeì_ iÚòZò aò\ýcû^ öù~ûMûù~ûMe cû¤c bûaùe aòbò Ü MYcû¤c jó aòmû_^Kê _âPûeòZ I _âiûeòZ Keòaûùe cêLý bìcòKûòaðûj Keò[û«ò ö ùeWÿòI, ùUfòbòR^, LaeKûMR, _Zâ_ZâòKûVûeê @ûe¸ Keò ùIßaþiûAUþ I ùifþù`û þ

AZýû\ò Rîû]ûeY i¹êLùe aòmû_ê aûÉa eì_Kê C_iÚû_^ KeòQ«ò ö @]ôKûõg aòmû_^ ùcøLôK aûaûP òK bûhû (g±eì_ c¤) ij PòZâ I iùuZKê ùÂ _âÉêZ ùjûA[ûG ö ùcøLôK bûhû g± ijiõ~êq ö Gjû Z[ý bûhûe icû[ðùaû]K êùjñ; Kò«ê g±aòjú^ aû @aûP òK bûhû ù_âeY I MâjYecû¤c ùjCQò ùPZ^û i´§úd I \égýûZàK C_f²ôeê iõRûZ ö g±, @ûNâûY, Ægð, Êû\, AwòZ, PûjûYò,cêLbwú I gûeúeòK bûhû _âbéZò Gjûe @«bðêq ö Gjò bûhû c¤ aòmû_ê GK @õgaòùgh ö aòmû_^ùfLK Cbd bûhûKê MâjY Keò[ûG ö aòmû_ê bûhû ÊZª ö g±gqòe _ì‰ð _âùdûM G[ôùe NUò[ûG öùZYê aòmû_^ùe iÚû òZ bûhûe @¤d^ GK MêeêZß_ì‰ð _âiwö bûhû aòmû^ \éÁòùKûYeê aòmû_ê bûhûKêòùcÜûqcùZ @ûùfûP^û Keû~ûA_ûùe ö

]ß òZû�ßòK \òM :aòmû_ê bûhû @]ôKûõg icdùe _\ý]cðú ö ùKùZùaùk Gjû Q¦bò�òK Z ùKùZùaùk

cêqQ¦ùe fòLôZ; Kò«ê Q¦bò�òK aòmû_ê bûhû ùfûKiµKð iéÁò Keòaûùe ùagþ ZúaâZe ö aòmû_^ùefòLôZ ]ûWÿòMêWÿòKe ùgh @leùe icû^Zû [ûG ö ùKak @le aû a‰ð êùjñ, ]ß òùck ejò[ûG öaòmû_^Kê @ûKhðY Keòaû _ûAñ ùfLK ]ß òùck, Zûk aû fd, @ ê_âûi I ~cKû\ò ùKøgk _âùdûMKeò[û’«ò ö

còZâûle aû ]ß òùck :_û\e _âû« còk^ùe Êe]ß òe iûcý ejòùf, ZûjûKê ]ß òùck Kj«ò ö @Kèù`ûWÿð @bò]û^

@ ê~ûdú : Rhyme is a pattern of identity of sound between words or verse line extending from the

end to the last fully accented vowel and not further. ]ß òùck ]ß òKê iìPòZ Kùe, a^û^Kê êùjñ ö Gjûiû]ûeYZü Ròwfþ, ùiäûMû þ Gaõ gòùeû^ûcûùe ù\Lû~ûG ö aòmû_^ùe g± g± c¤ùe Kò û _\ýûKûeùefòLôZ ]ûWÿòùe ]ß òe iûcý eùj ö

Uò®Yú


eò\òcþ :(iwúZùe òdcòZ bûaùe _ê eûaé�ò ùjC[ôaû ~cK I Gjûe Zûk aû fd)

aòmû_ê bûhû cùêLôaû bkò ùjaû CPòZ ö ]ß òe CZþ[û^ I _Z^ aj^ Keò[ôaû iwúZûZàKbûhû ùagþ @ûKhðYúd I bûùaûŸú_K ùjûA[ûG ö aòmû_^ ùfLK bûhûKê Q¦, eúZòaò ýûi I ]ß òMêYiµ ÜKeòaû _ûAñ ÊeûNûZ, Zûk aû fd aû akûNûZ C_ùe MêeêZß ù\A[û«ò ö eò\òcþ Gaõ g±e _ê eûaé�òùeùKCñ _âKûe iù¹ûj^ gqò ejòQò, ~ûjû cYòhe c^Kê aòùbûe Keò_ûùe ö G iµKðùe aòmû^úcûù^ c¤ùgh iò¡û«ùe C_^úZ ùjûA_ûeò ^ûjû«ò ö @ù^K cZ \ò@«ò, ‘‘It recalls the regular sound of

mothers hearbeat in the womb. (Langer 1967:324; Stetson 1951, in Cook 1996:120) iwúZ]cðúbûhû aòmû_^Kê @]ôK C_ùbûqûuê @ûKhðòZ Keò_ûùe ö

@^ê_âûi :@ ê_âûi GK iûjòZòýK ùKøgk ö Kûaý ùiø¦~ðý aé¡òùe ijûdK g±ûkuûe c¤eê Gjû @^ýZc ö

Êe ùa÷hcý [ûA GK _âKûe aý¬^ a‰ðe _ê eûaé�ò NUòùf, @ ê_âûi @kuûe iéÁò jêG ö aòmû_^ùlZâùe aýajéZ aý¬^ a‰ð g±e @û\ýa‰ð Kò û ùgh a‰ð ùjûA_ûùe; ~[û-

ejòQò ejòaò ùZûeò _ûAñùRûe ~û’e cìfK Zû’eKjòùf Kêk KêUê Kê fûR

@ûleòK @^êaû\ :@^ý bûhûùe _âÉêZ aòmû_ê @ûleòK @ êaû\ iaêùlZâùe _â~êRý êùjñ ö @ûleòK @ êaû\

ùjZê g± I @[ð ùaùkùaùk bò Ü ùjûA[ûG ö bûhûe @ûleòK @ êaû\\ßûeû _âÉêZ aòmû_^ _ûVKc^ùe ùKùZùaùk @ûùaM beò\òG Z ùKùZùaùk aòZé¾ûbûa RûMâZ KeûG ö cìk @[ðe _eòa�ðNUòùf aòmû_ê _âKéZ CùŸgý ÆÁ jêG ^ûjó ö

aòhd aò ýûiùe ùeLûPòZâ, PòZâ, ^Kþiû I ]ß ò :aòmû_^ùe bûaaÉêKê iéÁò Keòaû _ûAñ PòZâ, ùeLûPòZâ, ^Kþiû AZýû\ò aýajûe Keû~ûG, ~ûjûKê

aòmû_ê \éÁò @ûKhðYKûeú cû¤c ùaûfò Kêjû~ûG ö ùaùkùaùk Kò«ê ùfLK a‰ð aû ]ß òKê Gbkòbûaùe aòmû_^ùe CùfäL Keò[û’«ò, ~ûjû _ûVK Kò û \gðKe \éÁò ùijò ]ß ò aû a‰ð C_ùe ejò[ûG ö@ÊûbûaòK a^û^, aWÿaWÿ @leùe fòLôZ a‰ð, @lee @ûKûe _âKûee @icû^ZûKê \gðûA bò Ü bò Üewùe ùfLû ~ûA[ûG; ~[û-

XTROVERT, XPLOSIVE, LOVE THE COLOUR COLOUR XXL.

@ÊûbûaòK a^û^bò�òK g± : ~[û- ùReKè (Xerox), ùaûùUKè (Botox) AZýû\ò öGZ\þaýZúZ iù¹ûyûeòZ bò Üû[ðùaû]K g±e _âùdûM aòmû_^ùe ù\Lû~ûG ö aòmû_^ ùfLK

ùgæùhûqò _âKûg Keòaû _ûAñ Gbkò g± _âùdûM Keò[û«ò ö

Uò®Yú


eì_MZ ùa÷gòÁý :aòmû_^ùe aýajéZ aûKý, aûKýûõg aû LŠ aûKýùe icû_òKû Kâòdû I @icû_òKû Kâòdû aýajûe

Keû~ûA[ûG ö jVûZþ \éÁò @ûKhðY Keòaû _ûAñ I ijRùe aêSòaû _ûAñ iek aûKýùe \âaý aû ùiaûeMùahYûZàK ùa÷gòÁýKê ùfLû~ûG ö `kùe _ûVK (C_ùbûqû) \âaýe MêYûZàK cû^ iµKðùe ijRùeaêSò_ûeòa ö

aòmû_^ùe _û� _âKûe aòùghý _\e aýajûe jêG ö aòùghbûaùe ^ûcaûPK, MêYaûPK IaÉêaûPK aòùghý _\e iõLýû @]ôK [ûG ö icd, iÚû^ Gaõ C_ôû\^Kûeú iõLýûùe ûcùe i´§iìPK_\ : e, eê, Vûeê AZýû\ò iû]ûeY bûaùe aýajûe Keû~ûG ö

aòmû_ê Z[ýKê @]ôK @ûKhðYúd Keòaû _ûAñ aòmû_^\ûZû \âaý aû ùiaûe ~êqûZàK _lKê @]ôKMêeêZß ù\A[û«ò ö òRe i¹û^ I c~ðýû\û aé¡ò òcù« aòmû_^Kûeú iõiÚû Kò û aýqòaòùgh aòùghYKê@]ôK ¤û^ \ò@«ò ö ì@û, iùZR, cûMYû, aWÿ, cjû þ, iêelòZ, ijR, ]^ú, IßŠe`êf, `ûA þ, GKèUâû,ùi`þ, eòGfþ AZýû\ò aòùghY _\ aòmû_^ùe ù\Lû~ûG ö

aòùghY _\ bkò Kâòdûe aýajûe c¤ aòmû_^ùe iaðû]ôKö ùcKþ, ùMUþ, Mòbþ, jûA, iò, aûG,Kcþ, ùMû, ù^û, fêKþ, fbþ, dêKþ, `òfþ, fûAKþ, ùUKþ, ÁûUð bkò @ù^K Kâòdû_\e _âùdûM aòmû_^ùe\ò@û~ûG ö

aòmû_^ùe MêY_âKûg aòùghY g±e _âùdûM @bûa ^ûjó ö ùiäûbþ òK ùUùdûeúu cZùe,‘‘Gbkò g± MêeêZß \ò@û~ûA[ôaû \âaý aû ùiaûe flý, MêY iµKðùe ùfûKPò�ùe GK @ûùaMûZàK_âZòKâòdû iéÁò Keòaûùe ic[ð ùjûA[ûG ö Gbkò aòùghY _\ iû]ûeY Kò û @ûkuûeòK ic[ð ùjûA_ûùe öaòmû_^MêWÿòKùe aýajéZ ùjC[ôaû MêY_âKûg g±MêWÿòK ùjfû; ù`âgþ, òC, ùR�fþ, iòfþKú, ùWfòiòdiþ,aòCUò êf, GKèòùf� AZýû\ò ö’’

@]ôKûõg aòmû_^ùe iõLýû aýajûe ùjûA[ôaû @ûùc ù\LôaûKê _ûAaû ö \âaý aû ùiaûùe _âKéZaûÉaZûKê iìPûAaû _ûAñ ùfLK iõLýûe @ûgâd ùÂ[û«ò ö aòbò Ü \âaý aû ùiaûe _eòcûY, fûbeiìP^û _â\û^, C_ôû\^Kûeú iõiÚû aû gòlû êÂûê _âZòÂû ahðeê aòmû^ _âKûg ahð _~ðý« Zû’e _eµeûeicd \úNðZû iìPûAaû _ûAñ iõLýûaûPK _\e aýajûe Keû~ûA[ûGö ùKak ùiZòKò êùjñ; \âaý Iùiaûe MêYûZàKcû^Kê _âgõiû Keò iù«ûh _âKûg Keò[ôaû C_ùbûqûu @û êcû òK iõLýû c¤ iìPòZùjûA[ûG; ~[û- 10jRûe ùfûKu _â[c _i¦....AZýû\ò ö

ì@û ì@û g± I aûKýûõg aýajûe Keò ùfLK òR aòmû_^ ùfLûùe Gbkò i{òZ Keò\òG, ~ûjû_ûVK I \gðKuê \âaý aû ùiaû _âZò @ûKéÁ Keòaûùe ilc ùjûA[ûG ö

g±Zû�ßòK \òM :aòmû_^MêWÿòKùe ÊûbûaòK bûaùe ùfLK bûa_â]û^ @«MðZ aòaé�òcìkK, _âgÜûZàK, @ûù\gûZàK

I aòiàdiìPK aûKý aýajûe Keò[û«ò; Kò«ê aòmû_^ ùfLKMY @ êmû aû @ûù\giìPK aûKý C_ùe @]ôKMêeêZß \ò@«ò ö KûeY Gjû RùY @^ý RYK ij K[ûaû�ðû ùjC[ôaûe iìP^û _â\û^ Keò_ûùeö

Uò®Yú


aòmû_^Z�ßaòZþ fòPþ Gbkò g±MêWÿòKê Pd^ KeòQ«ò, ù~Cñ g±MêWÿòK @ êmû aû @ûù\gcìkK aûKýùeaýajéZ jêG; ~[û-

ùMUþ, aûA, @ûÄû, èþ, PêRþ, UâûA, dêR, G þRùd, iòIeþ, IßPþ, eòùcé, ùcKþ AZýû\ò ö

aòmû_ê _âgÜûZàK aûKý @]ôK ù~ûMûù~ûMKûeú I @ûKhðK ùjûA[ûG ö aòmû_^ _âgÜûZàK ùjùfGjû _ûVK c^ bòZùe Ê ù~ûMûù~ûM _âKâòdû C{úaòZ KeûG ö ùfLK _âgÜe C�e @ûgû ^Kùf c¤,_ûVK òR c^ bòZùe C�e ùLûRòaûùe _âKâòdû RûeòeùL ö

\âaý aû ùiaûKê ùfûKûbòcêLú KeûAaû \òMùe aòmû_^ ùfLK aòbò Ü _âKûe C_cû, eì_K,ùfûKMúZ, eìXÿò, _âaP^ AZýû\òùe _âùdûM Keò[ûG ö

aòmû_ê bûhû ùjCQò _âûY ö iõlò bûhû, M¸úe bûùa _âKûg ùjùf Zû’e MêeêZß aXÿò~ûG; Kò«êbûhû @]ôK aý¬^û]cðú ùjùf _ûVK aêSòaûKê @lc jêG ö ùZYê aòmûê ùfLû iò]ûikL ùjaûCPòZ ö iû]ûeYùfûK cù^ eLôaû bkò bûhû aýajûe RùY \l aòmû_^ ùfLKe ù¤d ùjaû CPòZ ö

aòmû_ê Kû~ðý I C_ù~ûMòZû : C�c MYiµKð _âZòÂû I C_ùbûqûu ijòZ ù~ûMûù~ûM ö

aòm¯òcìkK _âiw aû icûMâú aòhdùe ùiaû cù^ûbûa bò�òùe Zû’e @ûbòcêLý, MêeêZß,C_ù~ûMòZû, aòùghZß, aýajûe _¡Zò, iùPZ^Zûe \òM I `k_â\ Pc}ûeòZû @û\ò \òMKê@ûKhðYúd I iêùaû¤ bwúùe aêSûAaûö

_âûPú^ZûKê _eòjûe Keò gévkòZ I C_~êq ù~ûR^ûcêZûaK ìZ^ _âKûe ì@û eêPòe Rúa^ òaðûj]ûeûKê _eòa�ð Keò ~êùMû_ù~ûMú ùjaûKê _â�ûðAaû ö

]eûa§û cù^ûbûaKê aòmû_^ a\kûA\òG ö KfýûYKe ]ûeYûKê MâjY KeòaûKê _âùeûPòZ Kùe ö`kZü, @mZûiìPK iûcûRòK cù^ûbûaKê aòmû_^ _âbûaòZ Keò gêb _eòa�ð e ]ûeûUòG _âaûjòZKeûG ö ~[û- 1920 ciòjû ùakKê gògêLû\ý _âÉêZòe aýû_K aRûe aýaiûd aXÿòfû ö aòmû_^_âbûaùe @ûiò ùiø¦~ðý iùPZ^gúk cû@ûcûù^ Waûlúe, ùaûZf Lû\ý, Kµû^ú _âÉêZ Lû\ý_êÁòKe bûaò gògêuê LûAaûKê ù\ùf; cûZâ 1960 ciòjû ùakKê aògß ÊûiÚý iõiÚû MùahYûeêRûYòùf cû@ûe É^ýei \û^\ßûeû gògêe gûeúeòK I cûîòK gqò aé¡ò ùjûA[ûG ö `kùe ÊûiÚýiùPZ^ aòmû_^ _ûLùe Kµû^úcûû aûYòRòýK aòmû_^ _eûRd aeY Kfû ö cû@ûcûù^ òRgeúe ùiø¦~ðý _âZò iùPZ^ ùjûA gògêe C ÜZò_ûAñ cù^ûbûaùe _eòa�ð @ûYò i«ýei \û^ùegêbMc^û ùjùf ö

C_ôû\ê lcZû aXÿûG, KâdaòKâde aRûe iéÁò Kùe, ùeûRMûe lcZû aé¡ò Kùe ö

iùPZ^ ^ûMeòK iéÁò Kùe ö

C_ùbûqûKê MêYûcôK, _âùdûR^úd Keò ùZûùk ö

Uò®Yú


aýajûe I PkYòùe _eòa�ð NUûG ö

_âZòù~ûMòZû cù^ûbûa bò�òùe iêfb I MêYûcôK iûcMâú C_ôû\ê _[ _eòÃûe Kùe ö

MYcû¤c I aòmû_^ _âPûe iõiÚû ù~Cñcûù^ @û[òðK fûbVûeê \ìùeA R^ùiaûcìkK \ûda¡ZûKê@û_ùYA[û«ò, ùicûûê aòmû_^ _âKûge iêù~ûM còkòaû\ßûeû ùicûù^ @û[ôðK _âMZò NùU ö

@agý iûjòZýû êiûùe PZêaðMð cj�ß iû]ê aòmû_^ @ûRòe _â\gð úcìkK aRûeùe ù\Lôaû\êfäðb ö A¦âòùdûbûa _âùaû]ôZ, @gûkú^, ^ûeúùiø¦~ðý @_aò òcd I @eêPòKe aò òù~ûMcìkK aòmû_^C ÜZ Rúa^P~ðýûe aòùghZßKê _âPûe Keòaû _eòaù�ð ùaZûe, \ìe\gð , A�eùÛþ, cê\âòZ MYcû¤cùeGK @aldcûY _eòiÚòZò C_ùbûqûu òcù« iéÁò KeòPûfòQò, Bhðû, CŸûcZû, _egâúKûZeZû, ^úPZû,NéYû AZýû\ò bûaKê ùÂ _âPûeòZ aòmû_^ cìfýùaû]e @ald iéÁò KeòQ«ò ö GjûQWÿû _âZòù~ûMòZûcù^ûbûa ùÂ @iZý @û]ûeòZ aòmû_^ \eaé¡ò, @ÊûiÚýKe _âZòù~ûMú cù^ûbûa GK aÉêaû\úibýZûe aòKûgùe ijù~ûM KeêQò ö

G[ô_âZò iZKð @û[òðK i`kZû, cìfýùaû]e òÂû I iùaðû�c MêYe iéR^gúk _âPûe aòmû_ê]cð ùjûA_ûeòùf C_ùbûqû icûR ~[û[ð C�c ùiaû _ûA_ûeòùa ö G[ô_âZò \éÁòbwú iù´\^gúkùjaû CPòZ ö aòmû_^ @ûMâjú MâjúZûuê C�c aòhd RûYòaûKê I iùaðû�c iûcMâú PòjÜ _ûAaûKê_ìaðiìP^û, ]ûeYû, iêù~ûM ù\aûKê ]cðbûaùe MâjY Keòaû CPòZ ö

aòmû_^ _âÉêZò :@ûMâjú C_ùbûqû I Zûue cZûcZKê iKeûcôK bûùa _âbûaòZ Keòaûe _âùdûR^ùaû]eê aòmû_^

_âÉêZò ùjûA[ûG ö Gjò _âÉêZò ‘aòmû_^ _âÉêZKûeú iõiÚû’ @[aû Êdõ aòmû_^\ûZû / @ êÂû^\ßûeûKeû~ûA_ûùe ö

_â[c ùiû_û^ :@ûKhðYúd gû±òK aòmû_^, \égýûcôK, cê\âYûcôK aòmû_^ Gaõ \égýgâûaý]cðú PòZâûcôK aòmû_^

_âÉêZò òcù« ùMûUòG _âÉêZ \k (_âWKþi þ Uòcþ) MV^ Keû~ûA_ûùe ö Gjò \kùe- bûhû I iûjòZýaòZþ gû±òK I bûa_âKûg]cðú iìP^ûKê _eúlû Keò @ûKhðYúd Keò _âÉêZ KeòaûKê

ejòùa ö aRûe Pûjò\û C_ùbûqûu @ûMâj aòhdùe Z[ý iõMâj Keò[ôaû aògûe\ ejòùaö icùMûZâú _âiw aû iûcMâúe @^ý C_ôû\Kcûù^ [ôùf ùicûûe aòùghZßKê Z[ý _eòiebêq

Keò òeù_l iò¡û« ù\C[ôaû C_ôû\^\l _âZò ò]ô ejòùa ö aòmû_^Kê @ûuòaû, ùfLôaû, gê¡bûaùe icìj C_ùbûqûuê _âfê² Keòaû bkò KY×Êeùe Kjòaû I

@bò d^ûcôK bwúùe _â\gð Keò_ûeê[ôaû PòZâgòÌú, PòZâ Cù�ûk^, _ûVK, @bòù^Zû ejòaûCPòZ ö

Uò®Yú


aòmû_ê _âiûeK iað\û iûcûRòK Éeùe aòbò Ü ùlZâùe _âbûagûkú ùjûA[ôaû I iû]^û _â\gðKeò[ôaû aýqòZß ùjùf MYcûîùe aòmû_^ @û\éZ ùjûA[ûG ö ùZYê _âiûeK bûaùe C_~êqaýqòZß òaðûPòZ Keòaû CPòZ I Zûuê _âÉêZò \kùe ùâû CPòZ ö

\ßòZúd ùiû_û^ :Gjò ùiû_ûÛò aòmû_ê _ìað_âÉêZò ö aòmû_ÛòG @ûKéZò ]ûeY Keòaû _ìaðeê Gjûe @ûKéZòKeY

òcù« aòmû_^\ûZû I aòmû_^ _âÉêZò iõiÚû / \k ùKùZK _âû[còK iZKðZû _âZò ]ýû^ òÂ ejòaû CPòZ ö aòmû_Ûò ù~_eò MâûjKe cûîòKZûKê @ûù¦ûkòZ Keò_ûeòa ùi[ô_ûAñ @^ýû^ý aòmû_ê _âPûe

I _âiûe I MâûjKúd @ êeûMKê _eúlû Keò iùPZ^ ùjaû ö aòmû_^ _âZò MâûjKe _âZòKìk cù^ûbûa [ûG ö ùicûû ]ûeYû _ûYò_ûM ahðû ùja ùaûfò

Kjòùf ahðû jêG ò, ahðûe iõbûa^û ^ûjó Kjòùf SWÿùZû`û^ jêG ö 1 fòUe ù_ùUâûfùe 100Kò.cò. @ZòKâc ùNûhYû 30 Kò.cò. _ùe PûkKKê MûWÿòKê ùVfò ùVfò ùâûKê _ùWÿ- G_âKûe_âZòKìk @ ìbìZò I cù^ûbûa MâûjKuê aòmû_^ aòù\ßhú Keò ù\A[ûG ö G[ô_âZò iùPZ^ ùjûA_âZògîZòcìkK aòm òe _eòie òŸðòÁ Keòaû CPòZ ö

MâûjK aòmû_^Kê @[ð Keò aêSòaû, cùêLôaû_ûAñ iáZò I ùaû] NUû«ò ^ûjó ö ùZYê aòmû_ê aû�ðûaû aòm òù~ûMý aqaý I PòZâ iìP^ûcôK ùjûA ijRùe aêSò ùjûA_ûeòa I Pc}ûe C_ôû\^KâùciàeYúd ùjûA ejò_ûeòa ö ùi[ô_âZò C ÜZcûê PòZâ / _ûVK / ùfLûùe _âKûg cû¤c MâjYKeòaû CPòZ ö

aòmû_òZ _âiw I aÉêe icKûkú^ @ûagýKZû, ~[û[ðZû, aRûe iÚòZò, R^cûîe @û«eòKZûKêflý Keò ùKCñ cû¤cùe Kò_eò bûhû I PòZâù~ûùM aòmû_òZ ùjaû CPòZ Zûjû iÚòe Keû~òaûCPòZ ö G ùlZâùe aRûe _eòPûkKu iaòùgh _eûcgð MâjYù~ûMý ö

ZéZúd ùiû_û^ : ù~Cñ aòhdùe aòmû_^ ùNûhòZ ùja Zûjûe iùaðû�c cû^, MêYûcôK C_ù~ûMòZûKê _âÉêZòe

bò�òKÌ bûaùe MâjY Keòaû CPòZ ö iað òcÜ ùKùZ Lyðùe @û�kòK Éeùe, aýû_K Éeùe aûe´ûe ùa÷\êýZòK I cê\âòZ MYcû¤cùe

ùKCñ icdùe ùKùZ icd]eò aû ùKùZ iÚû^ùe _âiûeòZ I cê\âòZ ùja Zûjû _ìað òŸðòÁ ùjaûCPòZ ö

iùaðû}éÁ aòhd, iùaðû�c @ûbòcêLý I iaòùgh aûÉaZûKê aòPûeKêùÂ aòmû_ê ^Kþiû _âÉêZùjaû CPòZ ö

aòmû_òZ ùjC[ôaû aÉê, _âiw iû]ûeYu Kò C_Kûeùe, KûjóKò, ùKCñ KûeY, Kò_eòbûaùefûMòa, Zûjû ÆÁ ùjaû CPòZ ö

aòmû_òZ aÉêe iùaðû�c MêY K’Y ~ûjû @^ýcûûVûeê _ûAaû i¸a êùjñ, Zûjû _âLýû_òZùja öaòm òe bûhû, PòZâ, Êe, _V^, _âZò_û\^ _ûVK bûa^û I A¦âòd gqòKê C}éÁ Keò_ûeê[ôa ö

GK _âKûe Z[ýMZ _âiûeY I iìP^û _âZò ¤û^ ù\aû _âÉêZò_aðe ZéZúd ùiû_û^ ö

Uò®Yú


PZê[ð ùiû_û^ :Gjò ùiû_û^ùe aòmû_^ _âÉêZòe iò¡û« I Z�ßKê _âûùdûMòK aûÉaZûùe _eòYZ Keòaû _ûAñ

iZKðZûcìkK _\ùl_ ùâûKê ùja ö ùKøYiò aòmû_^ P�Zû I ìZ^Zû ñûùe iûõÄéZòK aògßûi, @bòkûh, PòZâùaû] I iûaðòK cûâúd

cìfýùaû]Kê C_jûi Keò, aòùeû] Keò, cæû^ Keò, òKéÁ _âZò_û\^ Keò @[aû ZûjûKê _òVòKeò Zû’C_ùe beûù\A C}éÁ _âiwbûaùe aòmû_òZ ùjaû ùKak ù\ûhûaj êùjñ, _û_ I @_eû]c¤ ö G[ô_âZò iùPZ^ ùjûA iõÄéZò _âùaû]ôZ c^É�ß C_ùe aòmû_ê bûhû I PòZâ òŸðòÁùjaû CPòZ ö

aòmû_òZ aÉêe aû _âiwe ^ûc, @ûagýKZû, òcðûZûu _eòPd ejòa ö @^ý aòmû_^Kê @ êKeY ^ Keò iõ_ì‰ð ì@û eêPò I @ûùa\^ iéÁòlc ùja ö ÆÁ I ~êqò~êq bûaùe aqaý aû aòùghZßUò _âZò_û\òZ ùja ö

_�c ùiû_û^ :aòmû_ê bûhûMZ òcðûYùKøgk ijòZ Gjò ùiû_ûÛò RWÿòZ ö C�c aòmû_ê bûhûùg÷kúe

flY ùjCQò – Gjû gâûaý]cðú aòmû_^ ùjûA[ôùf- bûhû ]úe-M¸úe ]úe aû @ûùeûjY-@aùeûjY-@ûùeûjY

]cðùe CyûeòZ ùjaû _eò g± icÁò\ßûeû ùfLû ùjaû CPòZ ö lê\â KaòZû _Oþqò, ùfûKaP^,ùfûKMúZ aû ùfûK _âùjkòKû _eò ùjaû c¤ @^ýZc aòùghZß ö ~[û-_òZû gûM aê\ò aê\ò / bûA^Mùf @kuûeKê / KòYò ù^ùf iê ûcê\ò / òbðeù~ûMý Lû�ò iê ûù\ûKû^ @kuûe, KUK /eq\û^, cjZ\û^, cjû_êYý / ù^Zâ ù\aû, ì@û Keò \ê ò@û ù\Lôaû...AZýû\ò ö

Pê Kúd Pc}ûeòZûùe iõlò Kùkae I iað òcÜ aòùghZß K[^ú (ùiäûMû þ) c¤ùe aòÉûeòZbûaZew ùLkûA_ûeê[ôa ö

aýûajûeòK bûhû C_ùe MêeêZß \ò@û~òa ö MâûjKe cûîòKZûKê jûfêKûbûaùe _âbûaòZ Keò_ûeê[ôaû g± Kcþ iõLýûùe aýajéZ ùjûA aqaý

_âÉêZ ùjaû CPòZ ö cê\âYR òZ aòmû_^ ùjûA[ôùf- _â\� PòZâû[ðKê @û]ûe Keò aòmû_òZ aÉêe MêY, C_ù~ûMòZû I

iêfbZû @û\òKê ùÂ iõlò ùe iìP^ûcôK bwúùe aýqaý ùfLû~òaû CPòZ ö \égý-gâûaý-cê\âY Zâòaò] CùŸgýùe _âÉêZ aòmû_^ùe iõkû_]cðú iõlò bûa_âùaû]K bûhûùg÷kú

aýajûe ùjaû CPòZ ö MâûjKe gîZò I PlêKê Kò_eò Kjòùf, Kò_eò @bò dûcôK bwúùe _â\gðKùf ZZþlYûZþ MâûjK @ûKéÁ ùjûA_ûeòùa Zûjû _âZò ]ýû^ù\aû CPòZ ö iûwúZòKZû, ûUKúdZû,ecýZû I Pê Kúd iìP^û]cðòZûe icaûdùe bûhûùg÷kú ^òeì_òZ ùjùf aòmû_^ \égýgâûaýMêYùe ùfûK_âòd ùjûA_ûeò[ûG ö Gjû MâûjKue Pò«û I @ûMKê _âbûaòZ Keò_ûeò[ûG ö GùlZâùe aòmû_ê bûhû iõ_ì‰ð bûaùe iûjòZòýK MêY]cð I ei-PûZêù~ðýûqò\ßûeû aòkiòZ ùjûA[ûG;~[û– ‘`òUþ ûUþ Lû@û«ê / `òU`ûU eêj«ê / `òUþ ûU gqò aXÿûG... ö’’ @[aû- ‘‘aehùK [ùeeR / ùjaû ì@û iRaûR / iRaûR _ûAñ eûRjõi @ûi«ê / iêfb cìfýùe jùeK Kõ_û^úe gûXÿúKòYò ò@«êö’’ @[aû - ‘‘iû^_òfûUò aêùS ^LûAaû GK \êÁûcú / Zû’ \êÁûcòe GKcûZâ C_ûd,

Uò®Yú


(cû’ cûWÿcûeòaûe \égý) ^û Gjû êùjñ / (aòmû_òZ aÉê ù\LûA) Gjû jfòðKiþ Lû@û«ê, iêiÚ eêj«êAZýû\ò ö

KµêýUe I \égý cû¤c ~êMùe fòLôZ aòmû_^ I gâûaý aòmû_ê _âbûa Kcò Kcò @ûiêQò ö GùlZâùe fòLôZ aòmû_^Kê gûYòZ, eùiûPòZ Keòaû @ûagýK ö

Kù[û_K[^ Qkùe aýajûeù~ûMý aÉê I iùPZ^gúk _âiwe C_ù~ûMòZûKê aòmû_^ Keòaû@^ýZc C_ûd ö

PòZâKê \éÁû«]cðú I \éÁû«]cðú PòZâKê @[ð Keòaû òcù« C_cû, _âZúK, eì_KûcôK iû\égýaûPKg± aýajûe Keû~ûA_ûùe ö

hÂ ùiû_û^ :G Éeùe aòmû_^ iõ_ì‰ð òcðûY ùjûA _âKûg^ / _âiûeYù~ûMý ùjûA[ûG ö G Éeùe MâjY

Keû~ûC[ôaû _\ùl_MêWÿòK ùjCQò- aòmû_òZ iûcMâúe @aòKk PòZâûu^ I PòZâùe aûÉa ew I C_ôû\^ iõiÚûe ùcûje ejòa ö K’Y aqaý I @ûbòcêLý K[^ú ùfLû~òa ùi[ô òcù« _ìað_âÉêZ LiWÿû @aòKk \ò@û~òa ö _ûVKe \éÁò I Pò«ûKê gúNâ _âbûaòZ I @ûKéÁ Keòaû bkò gòùeû^ûcû / C_-gòùeû^ûcû i¹êL

bûMùe ejòa ö @ûbòcêLý Kµû^ú aû aòm ò ùaûfò (ùiäûMû þ) cSòùe, ùghùe ejòa ö @]ôK Kjòaûe [ôùf fòLôZ eì_ ^ù\A K[ôZ eì_ \ò@û~ûA_ûùe ö MêeêZß_ì‰ð @ZòK[^úKê aé� / ZâòbêR / aMðùlZâ / @ûdZùlZâ c¤ùe ùfLû~ûA_ûùe ö aòmû_^ ùaûfò KûaòýK @ûùa\^ ùjaû CPòZö PòZâakú @bò dûcôK \éÁû« Qkùe eì_ûdòZ

ùjaû\ßûeû @ûKhðY aXÿò[ûG ö ùKCñ @�k_ûAñ aòmû_^ _â~êq ZûjûKê bò�òKeò ùijò @�k KéZû[ð, ùfûKMúZ, ùfûK éZý I

ùfûKKkû bò�òùe \égý / iõkû_ / ùiäûMû þ òeì_òZ ùjaû CPòZ ö

_âgÜûakú :1ö aòmû_ê _eòbûhû, _eòie I CùŸgý aòhdùe aòÉéZ @ûùfûP^û Keö2ö aòmû_^ \ßûeû fûb I lZò aòhdùe @ûùfûK_ûZ Keö3ö aòmû_^ùe iKâòd @õgMâjYKûeú aòhdùe a‰ð û Keö4ö aòmû_ê aòbò Ü ùgâYúaòbûM aòhdùe @ûùfûP^û Keö5ö aòmû_ê KkûZàK CùŸgý aòhdùe ùfLö6ö aòmû_ê _âÉêZò I _âKûeùb\ aòhdùe @ûùfûP^û Keö7ö ùfûKiµKð _âKâòdû i´§ùe aòÉéZ @ûùfûP^û Keö8ö aòmû_ê bûhû I aòbò Ü \òM iµKðùe @ûùfûP^û Keö

`òPeþ aû eì_KûZàK eP^û :

iõmû I Êeì_ :

eì_KûZàK eP^û aû `òPe ùjCQò Z[ýbò�òK @[P _âbûagûkú GK ùeûPK aòaeYú ö Gjûeeì_ûd^ iõlò¯ _eòieùe ùjC[ôùf aò bûaûdû^ \éÁòeê Gjû aýû_K \éÁòbwú _âKûge @ù_lûeLô[ûG ö iûcûRòK, iûõÄéZòK aû eûRù ÷ZòK ùlZâùe MVòZ ù~ùKøYiò aòhd Gjûe KûjûYú ùjûA_ûùe öGjû ~êqò òÂ I KûjûYú ]cðú ö G[ôùe i´û\ _âiwUò iõlò eê aýû_K ùjûA ~êqò òÂ KûjûYúKê eì_û«eòZfbò[ûG ö Gjû i´û\e GK aéj�e KkûZàK _eòKÌ^û ö i´û\ _eòùahY Kûkùe ùMûUòG ‘_âiw’ePyðû aéjZþ @ûKûeùe aû \úNðiìZâùe eì_ûd^ ùjaû @ù^K KûeYeê i¸a jêG ^ûjó ö ù~ùZùaùk GAi´û\e ‘gúhðK’Kê ùÂ òPe aû eì_K _âÉêZ jêG, ùiùZùaùk i´û\Uò GK iZýû]ûeòZ, aògßûiù~ûMý,Z[ý i´kòZ, _âûcûYòK bò�òiaðÊ KûjûYúKê eì_û«eòZ ùjûA ‘eì_K’ aû `òPeþe cû^ýZû fbò[ûG öGjûe C_iÚû_^û ùg÷kú ‘i´û\’ _eò òei êùjñ; ùagþ @ûKhðYúd I _ûVKúd C›êKZû iéÁòùe ic[ð öGjû i´û\ _eò ùKak iìP^û ^ ù\A a‰ð ûZàK ùjûA[ûG ö G[ôùe [ûG _ìaðû_e _âiwe iìP^û,a�ðcûê _âiwe ù~øqòKZû I baòhýZ _ûAñ _âùPû\^û ö ùZYê @ZúZ, a�ðcû^ I baòhýZ GAZòù^ûUò KûkKê òRe iõlò Kùkae ù\A KkûZàK bûùa aû aý¬^û]cðú eìù_ _âKûg Keòaûe iûc[ðýeLô[ûG `òPe aû eì_K ö

@ûbò]û òK \éÁòeê ‘eì_K’ g±Uò ùjCQò GK ZZþic g± ö eì_-YòRþ-@Kþ ic ßdùe Gjûe iéÁò ö@ûbò]û òK @[ðùe Gjû ùjfû- ‘@ûKéZò’ ö iõÄéZ ^ûUKùe ‘eì_K’ ùjCQò GK @bò d Kkû-Kcð öcûZâ MYcû¤cùe aýajéZ eì_K ij iõÄéZ eì_K aû eì_K g±e ùi_eò ùKøYiò CùfäL^úd bûaMZiõù~ûM ^ûjó ö iõ_âZò i´û\_Zâùe _âKûgòZ ùKøYiò NUYû C_ùe aòùgh ]eYe i´û\cìkKKûjûYúKê eì_K bûùa @bòjòZ Keû~ûCQò ö ùKùZK GjûKê ‘aòùghý @ûùfLý’ eìù_ iìPòZ Keò[û’«ò öAõeûRúùe GjûKê ‘Special article’ aû ‘Features’ ùaûfò Kêjû~ûG ö ùKùZK GjûKê Prominent article

ùaûfò c¤ Kjò[û’«ò ö `òPe ùjCQò G_eò GK i´û\]cðú M\ýûZàK eP^û, ~ûjûe @¤d^ùe NUYûUòiûcÜûùe NUò[ôaû aû NUê[ôaûe _âZýd ù\a ö ùZYê NUYûe @ûKéZò i´§ùe @¤d^ Kûkùe Gjû òŸòðÁ]ûeYû ù\aûùe ic[ð [ôaûeê GjûKê ‘@ûKéZò i´û\’ ùaûfò c¤ @ûùfûP^û Keû~ûG ö `òPe ùagþ

GKK3 É¸ fòL^ I `òPe fòL^

Uò®Yú


Z�ß òÂ, Z[ýû]ûeòZ, aòZKð-i¸ûa^û iûù_l, KûjûYú]cðú, icKûkú^ I icùMûZâúd _âiw bò�òK,ZûZþKûkòK I iciýû @û]ûeòZ aòaò] NUYûKê KkûZàK jé\dÆgðú Keò _âKûg Keê[ôaû ùKøYiò ^û ùKøYiòPyðòZ i´û\e GK aéj�e aòùgæhY ö

eì_Ke ùaZûe I cê\âòZ cû¤c :i´û\_Zâùe ‘eì_K’ KûjûYúiaðÊ, _âûcûYòK eì_ ùÂ @ûZà_âKûg Kfûùaùk, Gjû ùaZûe

cû¤cùe GK ^ûUKúd eì_ ùÂ _âiûeòZ ùjûA[ûG ö i´û\_Zâe ‘eì_K’ _eò Gjû c¤ Z[ý_ì‰ð öG[ôùe i´û\, ]ß òiõùKZ I iwúZû\òe aýajûe Keû~ûA ùgâûZûuê cù^ûeõR^ ij Z[ý _â\û^Keòaûe @bòkûh _eòù_ûhòZ ùjûA[ûG ö aògòÁ ^ûUý @ûùfûPK iò.iò. ùcùj…û ‘^ûUK-eì_K’e_eòie iµKðùe CùfäL KeòaûKê ~ûA KjòQ«ò– ‘‘icMâ iéÁòùe G bkò ùKøYiò _âiw ûjó, ~ûjû eì_Ke_eòiebêq ùjûA ^_ûeòa ö’’ ùaZûe eì_Ke Êeì_ ùjCQò- ù\ge Êû]ú^Zû iõMâûce AZòjûiVûeê@ûe¸Keò bìùMûk, iõÄéZò, ibýZû, aògòÁ R^^ûdK I ae_êZâcûûe Rúa^ KûjûYú, aòmû^, ùa÷hdòKmû^ùKøgk @û\ò ù~ ùKøYiò aòhdKê Z[ý I aòaeYú a‰ð û @û]ûeùe ^ùPZþ iwúZ cû¤cùe Kò ûCbde ic ßdùe _âiûe Keû~ûA _ûùe ö Gjûe ùg÷kú ^ûUKúd ö G[ô_ûAñ ùaZûe _âiûeY aòùghmBarnouw KjòQ«ò- eì_K ùjCQò ^ûUKúd eúZòiaðÊ GK KkûZàK Kû~ðýKâc, ~ûjû KûjûYú Kjòaû @ù_lûaòhde @ ê¤û^ C_ùe @]ôK _âû]û^ý ù\A[ûG ö

cê\âòZ MYcû¤cùe _âKûgòZ eì_K (`òPe) ùaZûe eì_KVûeê MXÿYùe bò Ü ùjaû iù�ß Êeì_I @ûbòcêLý _âKûgùe GKûZà _âûd ]ûeYû \ò@«ò ö ùeWÿòI `òPe M\ý-_\ý-^ûUý- GA Zâòùg÷kúKê ùÂePòZ ùjûA[ôaûùaùk cê\âòZ MYcû¤cùe _âKûgòZ eì_K M\ýûZàK, Z[ý]cðú I KûjûYúiaðÊ; Kò«êCbdùe [ûG _âûcûYòK Z[ý I KkûZàK _eòùahY ùg÷kú ö Cbd eì_Ke cìk flý ùjfû- bûa, eiI Z�ße _eò_âKûg Keòaû ö CbdUòùe ù~ ùKøYiò aòhdùe i«êkòZ I ~[û[ð aòaeYú C_iÚû_^Kê_âûcûYòK Keò _âKûg aû _âiûe Keòaû cìkflý bûùa C\þùNûhòZ ùjûA[ûG ö Cbd eì_K cû¤cùe-iZýZûe _âûcûYòK ùPZ^û RûMeêK ùjûA[ûG ö eì_K eP^û _ûAñ ùfLKue @ûagýK @ êi§û^R òZòÂû I Z[ý iõMâj _ûAñ @¤aiûd c¤ C_f² jêG ö

eì_Ke @ûbòcêLý I ]cð :`òPe aû eì_Ke _âcêL @ûbòcêLý ùjfû- aòbò Ü ùgâYúd _ûVKu Pò«û-ùPZ^û I ùaø¡òK

aòòPûe òÂûKê Gjû _âbûaòZ Keòaûe bûa-ù_ûhY Keò[ûG ö iûcûRòK, iûõÄéZòK MYùPZ^ûKê iùPZ^,iZKð, @ûjäû\òZ Keòaû c¤ `òPee flý ö Gjûe bûhûfûkòZý-i´û\e bûhûVûeê bò Ü, C_iÚû_^û ùagþKkûZàK I _âZòùa\^]cðú ùjûA[ôaûeê Gjûe _ûVKúd _âùPû\^û iaðû]ôK ö ù~ ùKøYiò _âiw aûaòhdKê ùÂ `òPe ùfLûùjfû ùaùk Gjûe @ûbòcêLý [ûG _ûVKuê @]ôK icûRûbòcêLú Keòaû, @û\gðI iZý òÂûe _âaûjcêLú Keòaû ö Gjû @ZúZKê _âûiwòK bûùa iìPòZ Keò[ûG I @ZúZ @û]ûeùea�ðcûê cìfý aû cìfýùaû]Kê ZCfòaûe iûc[ðý eLô[ûG ö _êYò _ûVKe @ûMâj Z[û ùiø¦~ðýMâûjú

Uò®Yú


cù^ûbûaKê @û]ûe Keò I ZZþ_âZò iùPZ^ ejò Z�ßûgâdú Z[ýKê g±ûdòZ-PòZâ ]cð @ûKûeùe eì_ûdòZKeòaû ùjCQò `òPe aû eì_Ke ]cð ö Gjû aýûLýû^ @û]ûeùe _ûVKe MâjYúd lcZû I aòPûea�ûKê_âbûaòZ Keò[ûG ö _âùZýK Lae aû i´û\ c¤ùe `òPe aû eì_Ke Rúa^ú gqò [ûG; cûZâ GjûaòaeYûZàK ùjûA ^[ôaû ùjZê i´û\ bòZùe jó iúcòZ [ûG; cûZâ ù~ùZùaùk i´û\ Zû’e _ìað I _e_âiwKê ijûdZû \òG I @bòaé¡ò @ûùY ùiùZùaùk Zûjû eì_KKê eì_û«eòZ fùb ö Gjû Zû}ûkòKùjûA_ûùe, ^ ùjûA aò _ûùe ö ùZùa iûcMâòK bûùa GK fkòZ bûa]cðùe iÜûZ ùjûA Zû’eiZýbûhú i´û\]còðZûKê @]ôK MYùPZ^ûcêLú KeûA @û^¦, @û\gð, gòlû, Z�ß, Z[ý _â\û^ùe ajêcêLú@aùaû]Kê iìPòZ Keòaûe ]cð òbûA[ûG `òPe aû ‘eì_K’ ö

CùfäLù~ûMý ù~- ù~ ùKøYiò lê\âûada aògòÁ _âKûgòZ LaeKê aùÂ PêùÂ aýq Kùf Zûjû`òPeþ jêG ^ûjó; i´û\ù~ûMý NUYû bòZùe [ôaû fêKþKûdòZ iZý, aòaeYúe _ìaðû_e MêeêZß I Z{ òZZ[ýû\òKê aýõR^û]cðú, KkûZàK, ùeûPK bûùa _âZò_û\^ Keòaû ùjCQò eì_Ke ùMøea aû aòùghZß ö@^ý @[ðùe Kjòùf- ‘i´û\e ù ÷aðýqòKZû, _âa§e Z[ýûZàKZû, K[^úe \éÁû«]còðZû I iûjòZýe@ûùaMûZàK cògâYùe ‘@ûKéZò i´û\’ MVòZ ùjûA[ûG ö @ûùaM, Mû¸ú~ðý, fûkòZý, AwòZ, ùgæh,iõkû_, C¡éZò, \éÁû«]cðú _âiwe _âùdûR^ ‘eì_K’ eP^ûùe ejòQò; ~ûjû _âZýl Z[ý _eòùahYûZàKi´û\ ùg÷kúùe ^ûjó ö’’

i´û\ I eì_K :i´û\e iûjòZý eì_ ùjCQò ‘`òPeþ’ ö G[ôùe i´û\ GK cû¤c cûZâ ö ZûKê jó @û]ûe Keò

iûjòZýe a‰ð û eúZòùe MZògúk ùjûA[ûG ‘`òPe’ ö G[ôùe aýajéZ aýõR^û I KkûZàK _eòbûhûi´û\e êùjñ, aeõ iûjòZýe _eòiebêq ö ùi[ô_ûAñ @ûKéZò- KûjûYú aû `òPe i´û\ @ù_lû @]ôK@ûùaM òÂ, ÊZüÇê�ð I eiiÜòMÛ bûùa òRKê _âKûg Keò[ûG ö ‘‘iû´û\òK Kkûùe ‘`òPeþ’Kê GK@ûùeû_òZ ùKøgk bûaùe i´û\_Zâùe iÚû òZ Keû~ûA[ûG ö iû]ûeY ]ûeYû- ù~Cñ LaeKûMRKûùaýûPòZ @ûùa\^]cðùe aòù^û\ûZàK flýùe i´û\ ù~ûMûA \ò@«ò I \eKûeú i´û\Kê cêMÛKe Keò_âKûg Ke«ò, ùijò Lae KûMRKê _ûVK ùfûWÿ«ò; cûZâ _âKéZ iZý ùjCQò LaeKûMR _ûVKecù^ûbûaKê aêSò _ûVKMâûjú i´û\Kê Z[ýK[^ú]cðú eì_K cû¤cùe ù~ûMûA ù\A _ûVKuê ùi[ô_âZòZû’ @RûYZùe ùcûjMâÉ KeûA _XÿòaûKê _âùeûPòZ CŸú_^ûUòG iéÁò Keò[û@û«ò ö LaeKûMR _V^ _âZò_ûVKVûùe @ûKhðY bûa iéÁò Kùe ö ùi[ô_ûAñ iû´û\òK aâû^þ òùKûfiþ @ûKéZò i´û\ùe akòÂLaeKûMRKê RûZòe Rúa^ùiâûZ, iµû\KúdKê jéZþ_òŠ, i´û\Kê ùPùjeû I `òPeþKê @ûZàû bûùa @bòjòZKeòQ«ò ö i´û\ òŸðòÁ I GK_ûlòK; cûZâ `òPe, i´û\e GK_ûlòK ò~ðýûiKê ùK¦âaò¦êùe eLô Zû’ePûeò_ûLùe ajê_âiÚúd akd iéÁò Keò[ûG ö icd, _âûiwòKZû, aòùghZß, KûeY, bò�ò, _ìaðû_e Z[ý IC_flýKûeK PûZêeú cògâYùe `òPe _ûVKê ajê_âKûe \égý, iÚòZò, K[^ú, _eòiÚòZò, _eòYûce @ êbaù~ûMûA ù\A[ûG ö GYê i´û\e _âZýl aòaéZ \úNðeì_ êùjñ ‘`òPe’ ö lê\â i´û\e Gjû aòÉéZ eì_êùjñ ö Gjû bòZùe i´û\]còðZû @Qò; cûZâ Zû’e CùŸgý @û]ûeòZ aòaeYûZàK @aùaû] ZûKê i´û\Vûeê

Uò®Yú


_é[Kþ KeòQò, iûjòZý ij òKUa�ðú KeòQò ö ùZùa R^MYu _ûVKúdZûKê ‘i´û\’ òÂû, iZý, icû[ðýKfûùaùk, ‘`òPe’ i´û\e GA @aùaû]Kê @ûZàiÚ Keòaû ij, Kkû, aý¬^û, @ûùaM, bûa_âaYZû IÊZüÇê�ðZûKê c¤ òR bòZùe GKúbìZ Keò òRe ÊZª _eòPd \gðûAQò ö

`òPe aû eì_K :AõeûRú `òPe g±Uò cêLcŠke @õg @[ðù\ýûZ^û _âKûg Keò[ûG; cûZâ @û]ê òK icdùe

ù~ùKøYiò @ûKhðYúd i´û\e iaòùgh aòaeYú c^Qê@ñû ùg÷kúùe _eòùahòZ @ûùfLý iû]ûeYZü`òPe eìù_ aòùaPòZ ö i´û\_Zâùe ùKak i´û\ ijòZ @^^ý _âcêL @w ùjCQò `òPeþ ö ùKùZKucZùe `òPeþ ùjCQò icdjú^ NUYûe iaòùgh aòaeYú ö

ùMûUòG NUYûe _âz\Kê ~ûA @ûùfûP^û, _~ðýûùfûP^û I aòùgæhY Keû~òaû _ùe _âÉêZ ÊZª@ûùfLý ùjCQò `òPe ö aòbò Ü aòhdKê ùÂ `òPe _âÉêZ Keû~ûA_ûùe ö gòlû, iõÄéZò, KâúWÿû, Kéhò,aòmû^, KûeòMeúùKøgk, iìP^û I _â~êqò aò\ýû, Rúa^ùg÷kú, _~ðýU^, cù^ûe¬^, iûµâZòK iciýû@û\òKê ùÂ @ûKhðYúd `òPeþ _âÉêZ Kùf, Zûjû _ûVKúd @û\éZò _âû¯ ùjûA[ûG ö aòùghZü `òPeùKûjk i´û\ @û]ûeòZ ö

`òPee ùa÷gòÁý :ù~ùKøYiò ùMûUòG NUYûe i´û\ I `òPeþ Gjòbkò \êAUò eì_ [ûG ö ùMûUòKùe NUYûe

iìP^ûZàK eì_ bûùa i´û\ Cbû ùjC[ôaû ùaùk, @û^¦_â\û^Kûeú aòùgæhYûZàK eì_i�û ùjCQò`òòPe ö ùMûUòG bf `òPe _ûVKu iúcòZ \éÁòe _eòieKê _âiûeòZ Kùe ö LaeKûMR I _ZâòKûùe`òPeUò KòQò iÚû^ @]ôKûe Keò[ôaû ùaùk Zû’e ùa÷gòÁý Kò«ê aòPòZâ ö

(K) ùMûUòG i´û\, ùMûUòG Z[ý aû iìP^ûKê iû]ûeY bûùa _âKûg Keê[ôaû ùaùk ùMûUòG`òPe ùiA iìP^ûe _âz\_UKê ~ûA, iìP^ûe _êvû ê_êv aòùgæhY Keò[ûG ö

(L) `òPe ùjCQò ùMûUòG ÊZª ]eYe @ûùfLý, ~ûjû aòùgh @¤d^, MùahYû, iûlûZKûe\ßûeû_âÉêZ Keû~ûA[ûG ö

(M) ùMûUòG iû]ûeY NUYûKê `òPe @Zò @ûKhðYúd Xwùe C_iÚû_^ Keò_ûùe ö

(N) ùMûUòG i´û\ùe hWÿ ‘K’ iìZâ ~[ûKâùc-K’Y, KûjóKò, KòG, Kò_eò, ùKùZùaùk, ùKCñVòAZýû\ò _âgÜe Z[ýbò�òK aòaeYú còkê[ôaû ùaùk, `òPeùe i´û\e _eòieVûeê KòQò @]ôKZ[ý còkò[ûG ö

(O) `òPe _ûVKuê iìP^û _â\û^ Keòaû ijòZ cù^ûe¬^ Keò[ûG ö

(P) _ûVKu c^ùe _ûVKúd @ûMâj aé¡ò Keòaû _ûAñ `òPe MÌûZàK ùg÷kúùe c¤ C_iÚû_òZùjûA_ûùe ö

(Q) Gjû gòlKiêfb êùjñ, aeõ a§êiêfb bwúùe C ÜZ Rúa^ ]ûeY _ûAñ cûMð \gð KeûG ö

Uò®Yú


(R) cûâúd Rúa^]ûeûKê Gjû aòbò Ü \éÁòùKûYeê C_~êq icúlû Keò[ûG ö

(S) _ìað _âKûgòZ i´û\Kê Gjû iõùa\^gúk Keò _âKûg Keò_ûùe ö(T) iZý òÂZû I Z[ýûZàKZû ijòZ Gjû iei I cù^ûe¬K ùjûA[ûG ö

`òPee MêeêZß :(1) Gjû i´û\ I iûjòZý Cbde cògâÊû\ aj^ Kùe ö

(2) Gjûe @ûKhðYúd C_iÚû_^û ùg÷kú _ûVK c^ùe C›êKZû iéÁò Keò_ûùe ö

(3) `òPeùe ejò[ûG @ûKhðYúd K[KZû Gaõ @iûcû^ý ~êqò òÂZû ö

(4) aýqòMZ ÉeVûeê aògßÉe _~ðý« ù~ ùKøYiò cêþq Pò«ê _êvû ê_êv C_iÚû_^û Gjûe@ûKhðYúd \òM ö

(5) Gjû ijòZ iõ~êq Keû~ûA[ôaû ijù~ûMú `ùUûPòZâ GjûKê _âûcûYòK Keò[ûG ö

(6) _ìaðû_e iõjZò iõ~êq ùjùf Gjûe @]ôK MêeêZß ejò[ûG ö

(7) _ûVKe Pò«^ I ùaø¡òK Éeùe Gjû @ûùfûWÿ iéÁò Keò[ûG ö

(8) `òPe aòaeYúMêWÿòK icûR _âZò aòùgh bûùa _âZòa¡ ö

(9) _ûeµeòK aû iûõ_âZòK ù~ ùKøYiò _âiw C_ùe `òPe _âÉêZ Keû~ûA_ûùe ö(10) ùMûUòG `òPe iaê aMðe _ûVKu c^ùe @ûMâj iéÁò Keòaûùe @Zý« \l ö

(11) a�ðcû^ c¤ùe @ZúZKê Gaõ @ZúZe @ûA^ûùe a�ðcû^Kê cû_òaûùe `òPe ù~ûMýZccû^K ö

(12) Gjû GK KûMRPòZâ, ù~Cñ[ôùe MÌe @^Mðk K[KZû, ^ûUKe @ûKiàòKZû Z[û C}Y×û,C_^ýûie aòÉéZò, i´û\e Z[ýûZàKZû, KaòZûe ùiøKêcû~ðý Gaõ _âa§e ~êqò òÂZûKêiûcMâòK bûaùe iûlûZ Keû~ûA_ûùe ö

(13) _âûd iaê aMðe _ûVKu _ûAñ Gjû aòùgh C_ù~ûMú ö

`òPee _âKûeùb\ :_âûd _âùZýK aòhdKê ùÂ ùMûUòG `òPe _ûAñ @ûùfLý _âÉêZ Keû~ûA_ûùe ö ùMûUòG `òPee

òŸðòÁ ùKøYiò iej\ ^[ûG ö ùKùa Gjû @Ì ùKùZûUò @ êùz\ c¤ùe iúcòZ [ôaû ùaùk, @^ýùKùa Gjû Zòeògeê @]ôK @ êùz\aògòÁ ùjûA[ûG ö ùZYê @ûKûe _âKûe \éÁòeê `òPeKê aòbò Ü aòbûMùeaòbq Keû~ûA_ûùe ö

(1) cûâòK @ûMâj]cðú `òPe : Gjò _âKûe `òPeùe cûâòK @ûMâjKê ùÂ @ûùfLý _âÉêZKeû~ûG ö cûâòK]cðú ùjûA[ôaûeê G[ôùe iù´\^gúkZûe Ægð _eòflòZ ùjûA[ûG ö

Uò®Yú


(2) aýqòMZ aòaeYûZàK `òPeþ : _âLýûZ aýqòcûûe aýqòMZ aòaeYúKê `òPe bûùa _âÉêZKeû~ûA_ûùe ö _âLýûZ aýqòue Rúa^ I Kû~ðýKê ùÂ `òPe bûùa _âÉêZò Keòùf Zûjû _ûVKúdÊúKéZò fûb Kùe ö G[ôùe Rúaâýû_ú iû]^û, RûZò I ù\g_ûAñ ùicûû @a\û^ AZýû\ò c¤@« òðaòÁ Keû~ûA_ûùe ö

(3) @iû]ûeY `òPeþ : aògße ùa÷PòZâýcd Kòâdû-_âKâòdû, aýqòaòùgh I ùicûû Kû~ðýKkû_AZýû\òKê ùÂ c¤ ùMûUòG bf `òPe _âÉêZ Keû~ûA_ûùe ö

(4) bâcY aû _~ðýU^ `òPe : _âûd _âùZýK cYòhKê _~ðýU^ I G[ôijòZ RWÿòZ aýqòaòùghbf fûM«ò ö icd I @[ð @bûaR òZ KûeYeê ùKøYiò aýqò ùKøYiò iÚû^Kê ~ûA ^_ûeòùf ùi iÚûâòhdùe ZûuVûùe [ôaû C}Y×ûKê _~ðýU^ `òPeUò ùc�ûA[ûG ö

(5) HZòjûiòK \éÁòùKûYbò�òK `òPe : AZòjûi I G[ôijòZ RWÿòZ [ôaû aýqò I ùicûûCùfäL^úd Kû~ðý]ûeû _âbéZò aòhd Gjò `òPeùe iÚû^ _ûA[ûG ö

(6) aýûLýûcìkK `òPe : Gjò _âKûe `òPeUò Gjûe _ûVKuê ùMûUòG NUYûe _âz\_UKê ~ûAZû’e eûR^úZòK, @û[ð úZòK, iûcûRòK I ]ûcðòK _âbéZò aòaò] aòhd i´§ùe aò]ôa¡ ]ûeYû ù\A[ûG ö

(7) @ûZàRúa^úcìkK `òPe : GA ]eYe `òPeùe aýqòue ùKùZK aýqòMZ @ êba@agý _âKûg _ûA[ûG ö G[ôùe _âKûgòZ ù~ ùKøYiò cjûcûâ I Pò«û^ûdKu aýqòMZ Pò«^ _ûVKu_ûAñ C_ûù\d ùjûA[ûG ö

(8) aòmû^bò�òK `òPe : iû]ûeY _ûVKu òcò� aòmûê Pc}ûeú Cnûa^ I @ûaòÃûe @û\òiek bûhûùe Gjò _âKûe `òPeùe iÚû òZ Keû~ûG ö `kZü iû]ûeY _ûVK aòmû^ I Gjûe aòPòZâ \òMaòhdùe ]ûeYû _âû¯ jê@«ò ö

(9) iõÄéZò Gaõ cù^ûe¬^bò�òK òPe : Gjò _âKûe `òPeùe ùMûUòG iõÄéZò aòhdùe bfbûùa MùahYû Keû~ûA Zû’e aòbò Ü iûõÄéZòK \òM aòhdùe @ûùfûP^û Keû~ûG ö G[ô ijòZ ùfûKucù^ûe¬^ CùŸgýùe iòù^cû, ~ûZâû, ùLkKieZþ _âbéZò bò Ü cû¤c C_ùe c¤ @ûùfûP^û Keû~ûG ö

(10) aòaò] `òPe : Gjò _âKûe `òPeùe ùKøYiò òŸðòÁ aòhd C_ùe @ûùfûK_ûZ Keû^~ûAaòbò Ü cògâòZ aòhd C_ùe @ûùfûK_ûZ Keû~ûA[ûG ö @iû]ûeY ù_iû, @iû]ûeY aýqò, ùicûûKû~ðýKkû_ AZýû\ò Gjûe _eòiebêq Keû~ûA_ûùe ö

(11) `ùUû `òPe : KâcòKZû [ôaû KòQò `ùUû cû¤cùe icMâ bûaUòKê `òPe cû¤cùe_eòùahY Keû~ûG ö \eKûe _Wÿòùf G[ôùe KòQò `ùUû Kýû_i þ aû `ùUû @ûLýû ùfLô \ò@û~ûG ö@^ý _âKûeùe KjòaûKê Mùf `òPee PòZâòZ eì_ ùjCQò `ùUû `òPe ö

(12) i´û\ `òPe : i´û\ ijòZ RWÿòZ KòQò NUYûakúe iêaòÉéZ eì_ ùjCQò i´û\bò�òK`òPe ö G[ôùe i´û\e Qû_ [ôùf c¤ Zûjû ijòZ KòQò cûZâûùe KûÌ òK @ûùfLý cògò[ûG ö

`òPee _âÉêZò ùKøgk :(1) @ûùfLýe aòbò Ü _âKûe _eòùahY ùg÷kú c¤eê `òPee ùg÷kú ÊZª ö ùMûUòG bf

`òPeùe bf gòùeû^ûcû, AõùUâû aû C_Kâc, c¤ûõg I C_iõjûe [ûG ö

Uò®Yú


(2) ùMûUòG bf `òPe _ûAñ _â[ùc aòhd òaðûP^ Keû~ûG ö ùfLK ù~Cñ aòhdùe \lùjûA[û’«ò, ùibkò aòhd Pd^ Keò `òPe ùfL«ò ö

(3) aòhd Pd^ icdùe ~ù[Á iZKðZû @af´^ Keòaû \eKûe ö ùMûUòG òŸðòÁ aòhdùe¤û^ ù\aû\ßûeû, ùijò aòhdKê ùÂ bf @ûùfLý _âÉêZ Keû~ûA_ûùe ö C\ûjeYÊeì_-@_eû] aòhdùe `òPe _âÉêZ KeòaûKê [ôùf iaê _âKûe @_eû] C_ùe ^ùfLô, ùKakùMûUòG _âKûe @_eû] aòhdùe ùfLôùf @]ôK @ûKhðYúd fûùM ö

(4) aòhd òaðûP^ Keòaû _ùe Gjû C_ùe Mbúe Pò«^ Keò, ùKCñ ùKCñ \òMùe @ûùfûK_ûZKeòaû @ûagýK Zûjû Pò«û Keò Gjû_ûAñ _âûKþLiWÿûUòG _âÉêZ Keòaû @ûagýK ö

(5) òaðûPòZ aòhdKê Z[ýûZàK Keòaû òcò� aòbò Ü \òMeê @û êhwòK @¤d^ I Z[ý Pd^ Keòaû@ûagýK ö

(6) aò_êk Z[ýKê Mê¶^ Kùf Zûjû _ûVKuê bûeûKâû« Keò_ûùe ö

(7) iõMéjúZ Z[ýûakúe fNê]cðú C_iÚû_^û Keû~òaû \eKûe ö

(8) `òPeùe @~[û GYêùZYê NUYûKê iêù~ûM \ò@û~ûG ^ûjó ö

(9) `òPe ùMûUòG @ûKhðYúd KkûZàK aòaeYú ùjûA[ôaûeê Gjûe bûhû iek ùjaû @ûagýK ö

(10) GKû[eùK ùMûUòG `òPe ùfLôaû ijR ùjûA^[ôaûeê _â[ùc GjûKê ùfLô, _ùe Zû’Kêaûe´ûe _Xÿò Gjûe _eòcûRð Keû~òaû @ûagýK ö

(11) ùfLûUòKê òjûZò _eòcòZ Keòaû _ûAñ ùPÁû Keû~òaû CPòZ ö

(12) ùfLûe ùcøkòKZû _âKûg _ûAùf Gjû _ûVKuê @ûKéÁ Kùe ö

(13) ùMûUòG LaeKûMR _ûAñ `òPe _âÉêZ Keê[ôùf Zûjûe ù\÷Nðý 500 eê 2500 g±c¤ùe ejòaû Reêeú ö

(14) @û_ûZZü 500 eê 5000 g± c¤ùe _ZâòKû _ûAñ `òPe ùfLû~ûA_ûùe ö

(15) 250 eê 2500Uò g± c¤ùe ùIßaþiûAUþ I aäMþ _ûAñ `òPe ùfLû~ûA_ûùe ö G[ôùeùKùZK g± _ûAñ jûA_efòuþ @û\ò c¤ aýajûe Keû~ûG ö GjûKê KäòKþ Kùf ùi g±aòhdùe @]ôK Z[ý aûjûeò_ûùe ö

iûcûRòK I iûõÄéZòK É¸ eP^û :ùKøYiò LaeKûMR ùKak ‘Mfò @ûiòfò ~ûjû ù\Lôfò Zûjû ùfLôfò’ ^ýûdùe i´û\ _eòùahY

Ke«ò ^ûjó ö i´û\_Zâùe i´û\ ijòZ ùKùZK iûcûRòK I iûõÄéZòK Z[ý iê¦e ùg÷kúùe _âKûg_ûA[ûG ö GA ]eYe aòùghý @ûùfLýKê É¸ Kêjû~ûG ö icûR I iõÄéZòùe icd \ûdùe @ù^K

Uò®Yú


_âKûee NUYû NUê[ûG ö GA _âKûee NUYûMêWÿòKê @û]ûe Keò i´û\_Zâùe aòbò Ü _âKûee I ùKøYiòÊZª Z[û aòùgh NUYûe MêeêZßKê ùÂ ùiA aòhdK É¸ _âKûg Keû~ûG ö _âûd _âaúY iû´û\òK Ii´û\_Zâ ijòZ iµéq aýqò @[aû ùKùZRY aòhdaòùghmu\ßûeû ùicûû aòùgh mû^Kê @û]ûe Keòaòbò Ü _âKûee É¸ @ûùfLý _âKûg _ûA[ûG ö

gêÃ_âûd I iû]ûeY Z[ý]cðú i´û\Kê iei I cù^ûe¬^ ùg÷kúùe _âKûg Keò _ûVKc^Kê@ûùcû\òZ Keòaû ùjCQò É¸ eP^ûe aòùgh CùŸgý ö G[ôùe ùKak òùeûk i´û\ ^[ûG, aeõiû]ûeY _âiwUòG mû^MbòðZ I eiN^ bûaùe C_iÚû_òZ ùjûA_ûùe ö Gjûe Z[ýûZàK @ûùa\^VûeêbûaûZàK @ûùa\^ aeõ @û^¦_â\ ö Gjû _ûVKúd eêPòùaû]Kê \ú¯ I CŸú_òZ Keê[ôaûeê @ù^KeêPògúk _ûVK ùicûû Pûjò\û cû`òK É¸ _ûV KeòaûKê @ûMâj _âKûg Keò[û’«ò ö

É¸Kûeu eêPò I _âKûg ùg÷kú C_ùe _ûVKúdZû òbðe Kùe ö É¸ ùfLKu òRÊ Azû I eêPò@ ê~ûdú iûcûRòK, iûõÄéZòK, aòmû^bò�òK, ùfûKaògßûicìkK, eûR^úZòK, @û[ð úZòK, iûjòZòýK, gòÌbò�òK,cù^ûùa÷mû òK _âbéZò aòbò Ü _âKûee É¸ _eòflòZ ùjûA[ûG ö IWÿò@û i´û\_ZâMêWÿòKùe ‘icûR’ùe_âKûgòZ @YûKûeu ‘SUò_òUò Kùj’, ‘_âRûZª’ùe _âKûgòZ jùeKé¾ cjZûau ‘Mñû cRfòiþ’, ‘i´û\’ùe_âKûgòZ iêùe¦â cjû«òu ‘ùghÉ¸’ _âbéZò iaêKûk _ûAñ É¸ eP^ûe C_~êq \éÁû« ö

É¸ eP^ûùe É¸Kûeu cêq aòPûe _âKûg _ûG ö iê\l I aòùghmu\ßûeû ePòZ É¸MêWÿòKê_ûVKcûù^ aòùgh @û\e Ke«ò ö G \éÁòeê cjû_ûZâ ^úkcYò iûjêu ‘_fäú_âmû’, aùe¦âKé¾ ]ku‘ùLûfûaòPûe’, cù^ûR \ûiu ‘i§û^ I iùuZ’, iì~ðýKû« \ûiu ‘ùa_ûe aYòR’, aòbìZò cògâu‘cògâeûM’, @¤û_K aògße¬ûe ‘Zúe I Zew’ _âbéZòe _ûVKúd @û\éZò _âKéZùe CùfäL^úd ö

ùKZK LaeKûMRùe òdcòZ bûaùe òŸðòÁ \ò ùe òŸðòÁ ùfLKu\ßûeû _âÉêZ É¸ _âKûg_ûC[ôaû ùaùk, ùKùZK i´û\_Zâùe ùKùZK òdcòZ É¸ ijòZ ùKùZûUò iûcdòK É¸ c¤ cê\âòZùjûA[ûG ö @ûagýKZû \éÁòeê @ù^K LaeKûMR ùKùZRY aòùghmuê @ êùeû] Keò ùKùZK aòùgh_âKûe É¸ c¤ _âKûg Ke«ò ö G_eò ùlZâùe @ù^K Pò«û^ûdK, eûR^úZòm, iûjòZòýK, \ûgð òK,R^^ûdK, icûRùiaú, ]cðMêeê, eûÁâ úZòm _âbéZòuVûeê @ûùfLýcû^ @Yû~ûA _âKûg Keû~ûG ö

É¸MêWÿòK òdcòZ I iûcdòK bûaùe _âKûg _ûG ö Gjûe _âiwMêWÿòK icKûkòKZû aòPûeùeù~ûMýZû @Rð^ Keê[ôaû \eKûe ö KûeY Gjûe ùaø¡òKZû I iei _âKûgbwú ^òjûZò @ûKhðYúd^ùjùf, Gjûe @û\eYúdZû jâûi _ûG ö icÉ _ûVKuê òŸðòÁ icd _~ðý« ùMûUòG @ûùaMùe aû§òeLôaû bkò lcZû ejòùf É¸ @ûKhðYúd ùjûA_ûùe ö ùZYê É¸e @ûKûe iõlò ùjaû \eKûe ö ÊÌ_eò]ô bòZùe @Zý« eêPògúk, cìfýaû^þ aqaý É¸ùe _âKûg _ûAaû @ûagýK ö _ûVKe @ûMâj,@û«eòKZû, C›ûjKê É¸ _âbûaòZ Keòaû \eKûe ö

É¸ ^ûUKúd bûaùe @ûe¸ ùjûA_ûùe, fkòZ ùg÷kúùe _âKûg _ûA_ûùe ö Gjûe ecýZû,ùlûb, @ûùl_, _âgÉò, @ûùaM _âbéZò iéR^ûZàK Xwùe C_iÚû_òZ ùjûA_ûùe ö Kùkaeùe lê\âùjûA[ôaûeê _ûVK GjûKê @ûMâjùe _Xÿ«ò ö

Uò®Yú


eì_Ke ‘eì_KÌ^û’ I _âKûeùb\ :eì_K i´û\e @aòKk a¡ðòZ eì_ êùjñ ö eì_K ùjCQò iZýûgâdú, @ûùaM òÂ, icdjú^ NUYû

aû _âiwe Pc}ûe K[KZû ö Gjû iõ_âZò ù\÷ òK i´û\_Zâe GK aògòÁ É¸eìù_ òdcòZ _âKûgòZ öGjûKê _âKûg Keòaû @ûRò @_eòjû~ðý cù^jêG ö KûeY iûcûRòK Rúa^ùe @ûRò G_eò ùKùZK NUYûNUêQò, ~ûjûe a‰ð û i´û\ bûùa \úNð@adae @ù_lû eùL I a‰ð û Kâcùe Gjû c¤ ùeûPK ^ùjûAaòeqòKe ùjûA_ûùe ö ùZYê i´û\Kê GK ùeûPK @aiÚûKê ùâû _ûAñ @ûRò GKû« _âùdûR^údcù^jêG eì_K _eò aòùgh @ûùfLý ö Gjû ‘i´û\_Zâ’ ùlZâùe GK òŸòðÁ _ûVK-ùMûÂú MXÿòaûùe@ûRò ic[ð ùjûAQò ö GK\û iû¯ûjòKú, _ûlòK @û\òùe eì_K aòùgh NUYûKâcùe eì_û ßòZ ùjC[ôfû;cûZâ iõ_âZò Gjû ù\÷ òK LaeKûMR _éÂûùe GK òZý ù ÷cò�òK @ûùfLý bûùa _âKûgòZ ùjûA, KûMRe_ûVKúdZûùe @ûgûZúZ @bòaé¡ò @ûYòQò ö icde _eòa�ð ij _ûVKúd @ûbòcêLý _eòa�ðòZ ùjCQò öùKak i´û\ _Xÿòaû CùŸgýùe @ûRò ‘i´û\_Zâ’ cê\âòZ ùjC ^ûjó Kò _ûVK Zûjû Kâd Keê ^ûjû«ò öi´û\ bò Ü i´û\_Zâ @ûRò aòaò] É¸, eõMûeõM _âiwKê ùÂ _âKûg^ ùlZâùe @]ôK ~ZÜgúk ö GjòKâcùe `òPe _âKûg^ ùagþ MêeêZß_ì‰ð ùjûA_ûeòQò ö

eì_K ZûZþKûkòKZûKê _âû]û^ý ù\aûùaùk icû^ bûùa K[û KÌ^ûKê @ûùeû_ ù\A _ûVKúdC›êKZûKê \ßòMêYòZ Keò _âKûg Keò[ûG ö a�ðcûê ù~ ùKøYiò PcK_â\, PyðòZ _âiw, iõaû\ aû NUYûC_ùe @]ôK RûYòaû _ûAñ _ûVKu C›êKZû flýYúd ö ‘eì_K’ GA C›êKZû _eò_ìeY Keò[ûG ö‘eì_K’ eP^ûe iúcûùe ùKøYiò @õKêg ^[ûG ö ùZùa ùMûUòG ùMûUòG òŸðòÁ i´û\e @ûbòcêLý@û]ûeùe bf, _âûcûYòK eì_KUòG ù~ eP^û Keû~ûA_ûùe Gjû Kjòaû ò¿âùdûR^ ö

eì_K eP^û :ù~ùKøYiò aòhdùe eì_K ùfLû~ûA_ûùe ö ùZùa Gjû @Zò\úNð ùjùf _ûVKúd aòeqò bûaKê

Cù\âK Keòaûe i¸ûa^û [ûG ö ÊÌûadK eì_K _ûVKúd cûîòKZûKê ijRùe _âbûaòZ Keò[ûG öiûõ_âZòK ù~ùKøYiò i´û\ gòùeû^ûcûKê c¤ eì_Kùe eì_û«eòZ Keû~ûA_ûùe ö eì_K eP^û _ûAñ GK@ûKhðKúd _âiwKê aòhd bûùa MâjY Keòaû CPòZ, ~ûjû GK PyðòZ i´û\ eìù_ _ûVKúd \éÁòbûR^ùjûA[ôa; ^ùPZþ G_eò GK icKûkú^ iciýûKê eì_Ke aòhd eìù_ Pd^ Keû~òaû aû‚^úd, ~ûjû_ûVKúd @ûMâj iéÁòùe ijûdK ùjC[ôa ö Gjûe ‘gòùeû^ûcû’ @ûKhðK ùjaû aòù]d ö G_eòKò a‰ðòZ_âiw Z[ý ic[ðòZ, C_~êq iìZâeê MéjúZ, iZýûgâdú ùjûA[ôa; ~ûjûe [ôa GK iûcûRòK i\ìe_âiûeú_âbûa ö G[ôijòZ GjûKê eì_ûd^ Keòaûùe i´û\e bûhû êùjñ, iûjòZýe bûhû, i´û\e bûa êùjñ,iûjòZýe @ûùaMKê ùÂ MZògúk ùjC[ôa ö _ê^½ Gjûe [ôa GK KûjûYú]còðZû; ~ûjû KÌ^û IaûÉaZûe ic ßdùe aògßi^údZû jeûC ^[ôa ö cùêLôaûKê ùja ‘eì_K’ iõ_ì‰ð KûjûYú êùjñ;G[ôùe bûhûfûkòZý, @ûùaM, KÌ^û, aý¬^û [ôaû iù�ß Gjû ù~_eò iZýûiZý, ~û[û[ðýeê Ijeò~ûC^[ôa ö aòhd òaðûP^ _ùe Gjûe bûaMZ aòÉéZò _ûAñ Gjû \úNð ùja Kò lê\â ùja Zûjû aòPû~ðý

Uò®Yú


_âiw jêG ö ‘eì_K’ ùe c¤ òÃhð [ûG, ~ûjû òŸðòÁ MYûbòcêLú I icûRûbòcêLú aû�ðû ù\aûùe ic[ðùjC[ôa ö eì_Ke aòhd iað\û Z[ý ic[ðòZ ùjaû c¤ aòù]d ö ùZùa aò_êk êùjñ, @ûagýKúdZ[ýû]ûeùe `òPeUòKê ùaø¡òK @[P cù^ûeõR^]cðú Keò C_iÚû_^ Keû~òaû ù~øqòK jêG ö eì_Ke_âiw aû gòùeû^ûcû jêGZ GK PyðòZ ‘i´û\’e aòKgòZ eì_ ùjûA_ûùe; cûZâ Gjûe _eòùahYùcøkòKZûKê @û]ûe Keò ùjaû CPòZ ö ùcøkòK-Pò«^ bò Ü `òPeþ @ûKhðYúd ùjûA_ûùe ^ûjó ö ùZYê`òPe _V^ iêL_ûVý ùjfûùaùk Gjûe fòL^ _âKâòdû ùagþ Pò«û òÂ ùjûA[ûG ö

eì_Ke _âKûeùb\ :_âiwû êùeû]ùe eì_Ke _âKûe òdªòZ ùjûA[ûG ö ‘eì_K’e aòhd ‘i´û\-KûjûYú’eê _eòKÌòZ

ùjûA_ûùe; Gjûiù�ß _âiw aû aòhdbò�òK ‘eì_K’ ePòZ ùjaû KòQò @ÊûbûaòK êùjñ ö KâúWÿû, PkyòZâ,icûR, iõÄéZò, eûR^úZò, iûjòZý, @_eû], aòmû^, ùa÷hdòK mû^ùKøgk, aýqòaòùghu \ò^fò_ò,@[ð úZò, ùgûhY, @ZýûPûe, gVZû @û\ò aòhdKê ùÂ eì_K eP^û Keû~ûA_ûùe ö ùZùa iûõ_âZòKiciýû @û]ûeùe eì_KKê òŸðòÁ _âiùwûPòZ Keò ùfLû~òaû GK ‘C}éÁ eì_K’e _eòPûdK ùaûfò]eû~ûG ö KûeY iciýû _úWÿòZ R^Rúa^Kê Gjò ‘eì_K’ eûjû ù\LûG, iciýûe icû]û^ KeûG^ùPZþ @ûgßûi^û ù\aûùe ic[ð jêG ö @ù^K icdùe eûRù ÷ZòK Kû~ðýKkû_, @[ðù ÷ZòK aò_~ðýd,iûcûRòK _âaõP^û @û\ò R^Zûuê aýZòaýÉ KeûG ö GùZùaùk ùicûû C\þùaM fûNa _ûAñMYcû¤c iõ_éq _âiwùe C}éÁ eì_K _âKûg Keò ZKðKê ùLûeûKþ ù~ûMû«ò, PyðûKê @ûMKê aXÿû«ò öeì_Ke aòhd ~ûjû ùjC^û KûjóKò Gjûe i`kZû òbðe Kùe C}éÁ K[^bwú, @ûùaM _âaYZû,aý¬^û]cðú bûa_âKU I bûhû aýajûe C_ùe ö ‘i´û\’ Vûeê GjûKê _é[Kþ Keò ù\LôaûKê ùjùf‘eì_K’e GA eP^ûùg÷kú iaê ùlZâùe MâjYúd ùjaû GKû« Reêeú ö

‘eì_K’e ^cê û - 1 :

Mû§ú @ûC \ògê ^ûjû«òñûKê Mû§òQK, GVò Mû§ò Kò«ê @ûC \ògê ûjû«ò ö Zûu Phcû KòG ùÂMfûYò ö ùKøYiò ù\ûKû^

Nùe _gò, MkòaûUùe ùaKbûwò Pûjóùf \ògòa Mû§òNe.... ì@ûaRûee @ûe¸ Gaõ PûCkò@ûM¬ùeùgh cêŠùe ejòQò Gjò HZòjûiòK _úV ö Gjò PkP�k aRûee ^ûc Mû§òQK ö ù~ùKøYiò @_eòPòZaýqò VòKYû aêSò, GVò _j�ô ~ûA_ûeòa ö Mû§òQK còkò~òa iò û, ùjùf Mû§òuê ùLûRò _ûAaû UòùKcêÄòf ö QKe Pûeò\òMeê ù~ùZ j«ûkòùf aò Gjû @ûù\ø i¸a êùjñ ö ùKøYiò ù\ûKû^ Nùe _gò,MkòaûUùe ùaKbûwò Pûjóùf Mû§òNe \ògòa ö iùZ ù~_eò a§û _WÿòQ«ò aû_ê ö @ûLôùe fêj @ûiò~òa öKò Pc}ûe _ì‰ðûada cì�ðò ! \êA @ûŒêKê bûwò aiòaûe ùiA ò@ûeû XwKê ùÂ MXÿû~ûAQò Gjò _âZòcì�òð;~ûjû _âûd ùKCñVò ù\LôaûKê còùk ^ûjó ö _â[ùc @aùjkû, Zû’_ùe Rae\Lf ö @ûC Gùa @Zòf{ûR^K iÚòZòùe Gjò Mû§òNe ö

Uò®Yú


_QK[û :AG ùijò icde K[û; ù~ùa júeûKê\ a§e _eòKÌ^û ieò[ûG, Kûc @ûe¸ ùjûA ^[ûG ö

cêLýcªú [û@û«ò âKé¾ ùPø]êeú ö iûf 1955; \ùkANûA bûwò iûeò[ûG ö Keûk a^ýû, MWÿRûZKêQûWÿò ù_ûQò ùÂ[ûG icÉ ùcûMfa¦ú @�k ö ùi icdùe KUK PûCkò@ûM¬ùe [ûG ^úkKùY×gßec¦òe I Zû’ _ûLKê ù\Ißû þ ù_ûLeú ö aògòÁ Êû]ú^Zû iõMâûcú òZýû^¦ Kû ê þùMûu iû^bûA ÛaeKû ê þùMûu _âùPÁûùe ùijò icdùe GVò ù_ûLeú ZUùe MXÿò CVòfû Mû§òNe ö MXÿûùjfû Mû§òRúuaiòaûe ò@ûeû VûYòe _âZòcì�ðò Gaõ Zûjû _âZòÂû KeûMfû ö ùi @�ke aògòÁ Êû]ú^Zû iõMâûcúZâòùfûP^ iûjêu aû_û i\û^¦ iûjê (c\^ùcûj^ cVe _âZòÂûZû) G[ô_ûAñ Rcò ù~ûMûA ù\A[ôùf GaõùiKûke iêe iûjê I RMa§ê iûjêu bkò ùi @�ke Êû]ú^Zû iõMâûcúcûù^ Mû§òNe _ûAñ @�û bòWÿòKû§ùe Kû§ cògûA[ôùf ö _ûLKê_ûL fMûfMò ùjûA Mû§òNe, \òaû^ ù_ûLeú I ^úkKùY×gße c¦òe ùi@�kKê eê¡òc« Keò eLô[ôfû ö

@UKòMùf ù^ùjeê :1962 ciòjû Rû ê@ûeú 23 ZûeòL ö cêLýcªú [û«ò aòRê _…^ûdK ö _ûe\ßú_ a¦ee gêb

ù\aû _ûAñ @ûiò[û@û«ò _â]û^cªú Raûjefûf ù^ùjeê ö ùi icdùe Gjò Mû§òNe @MYûeê cûZâ _û�/ iûZ `êU \ìeùe ~ûA[ûG KUK-_ûeû\ßú_ eûÉû ö _â]û^cªúu MûWÿò GVò @UKòMfû ö iÚû^úd aûiò¦ûI Êû]ú^Zû iõMâûcúcûû (C_iÚòZ [ôùf Ûae iûjê) Azû ù^ùjeê ù\ùa aû_êu _âZòcì�ðòùe_ê¿cûfý; Kò«ê ù_âûùUûKfe iciýû ù~ûMêñ Zûjû i¸a ùjfû ^ûjó ö _â]û^cªú ù^ùjeê GKfdùeù\Lê[ôùf Zûu _âòd aû_êu Gjò @bò a aiòaû VûYòe _âZòcì�ðòKê ö _ê¿cûfý iò û ù\A_ûeòùf ^ûjó,ù~ûWÿjÉ ùjûA cêŠ ê@ñûA ù\ùf ö

iòù^cû ù_ûÁe aò aûeY :Gùa aò _ìaðû�kùe KòQò ahðòdû^ aûiò¦ûcûù^ cù^ _Kû«ò hûVòG \gKe K[û; ùKcòZò _âZò

eaòaûe i§ýûùe Mû§òNùe eûc]ì þ ùjC[ôfû ö _êYò 15 @MÁ, 26 Rû êdûeú, 2 @ùKÖûae @û\òùeùiVò Zâòewû CWÿê[ôfû ö ùKak ùiZòKò êùjñ, Gjò Mû§òNeKê _aòZâZûe GùZ cû^ýZû \ò@û~ûC[ôfû ù~ùi Kûke ‘flàú’, ‘Rúaîû[ú’ bkò icé¡ IWÿò@û iòù^cûMêWÿòKe ù_ûÁe c¤ ùiVò Kû Úùe ceû~ûC^[ôfû ö ùZùa @gò \gK c¤a�ðú Kûkùe ]úùe ]úùe @aùjkû @ûe¸ ùjûA ^ùa \gK ùakKêPecùe _j�ôMfû ö

eûc]ì þ Z a¦ ùjfû, RûZúd_ZûKû aò @ûC Cù�ûk^ ùjfû ^ûjó ö iòù^cû ù_ûÁe _ûAñ aûeYùjC[ôaû Kû Ú / _ûùPeòùe _ûfUû fêMû gêLôfû ö Mû§òNe @MYûùe aÉûiaê [ûKceû ùjûA ejòfû ö\ê ò@ûùMûUûKe @ûùRaûùR Rò òhùe beòMfû ùi _êYý_úV ö Nee c[û^ùe @uû ~ûA[ôaû Mû§ò,ù^ùjeê I iêbûhu Qaò Gaõ @ceaûYú ùjfû aòa‰ð ö aû_êu @ûLôeê PhcûKê aò KûXÿò ò@ûMfû öògûùLûeu _ûfUòfû @ûWØûiÚk ö @MYûùe ùfûùK ù\ûKû^ aiûAùf; fêPòMfû Mû§úNe ö ....VòKYû

Kò«ê, ùi Mû§òQK, PûCkò@ûM¬, Ròfäû-KUK ö

Uò®Yú


‘‘RûZòe_òZû cjûZàûMû§òu iáZò_úV iêelû _âZò @aùjkû’’- G_eò i´û\e gòùeû^ûcûùe C¡éZ`òPeUò GK PyðòZ i´û\ c¤ ùjûA_ûeò[û’«û ö cûZâ ‘i´û\’e _âZýl-_âZòùa\^ @ù_lû C¡éZ`òPeUòe aýõR^û]cðú @ûùa\^ Lêaþ gûYòZ, Zúaâ I _âbûagûkú ö ~êM_êeêhuê @aùjkûe GA KhYûdòZ\égý_U I iPòZâ _âcûYiò¡ K[KZû _ûVKe ccðùb\ KeòaûKê ic[ð I _âgûi òK C\ûiú^Zû, @aùjkûKê_â\gð Keòaûe _l eLôaûe c¤ ùagþ _âûcûYòK, ù~øqòK I _âZòKâòdû òÂ ùjûA_ûeòQò ö

iûõÄéZòK I iûcûRòK É¸ eP^û :‘É¸’ ù~ ùKøYiò aòhdK GK Pò«û òÂû @ûùfLý ö _âPŠ C_f²ò, aýû_K Pò«ûgúkZû I _~ðýû¯

@ êgúk^ ij ùKøYiò ^û ùKøYiò @ûùaMòK _âiw @û]ûee @ûbòcêLýKê _âKUòZ Keê[ôaû ù~ùKøYiòùaø¡òK ^ùPZþ aý¬^û]cðú @ûùfLý ‘É¸’ _eòiebêq ö KZò_d @ûùfûPK `òPe I É¸ bòZùeù~_eò _âùb\ flý Ke«ò ^ûjó; Kò«ê Cbdu bòZùe ùMûUòG _âùb\ ò½òZ @Qò, ~ûjû ùjfû- ‘`òPe’eKûjûYú]còðZû ij G[ôùe ZûZþKûkòK i´û\e KûjûYúUò _âcêL bûaùe @aZûeòZ ùjûA[ûG; cûZâ É¸eP^û Cbd a�ðcû^, @ZúZ I baòhýZKê ùÂ aûÉa, AZòjûi I KÌ^û @û]ûeùe _âKûgòZ ùjûA[ûG öùZùa Cbdu cìfýùaû]ùe [ûG icûRKê \òMþ\gð ù\aû, iûcûRòK É«êk^ aRûd eLôaû I ~ûjûC_ù~ûMú ZûKê aýq Keòaûe @bòkûh ö eì_K aû `òPe eP^û ùfLKu mû^ I eP^û eúZò C_ùeòbðe Keê[ôaûeê Gjûe @adMZ @ûdZ^ C_ùe ùKøYiò òdªY ^[ûG; Kò«ê É¸ eP^û GK òŸðòÁ

_eòie c¤ùe icûjòZ jêG ö LaeKûMR aû _ZâòKûe òŸðòÁ iúcòZ _eòie c¤ùe GjûKê _âKûgòZùjaûKê jêG ö

cê\âòZ MYcû¤c I aòaò] Kòice _Zâ-_ZâòKûùe aòbò Ü _âKûe ‘É¸’ _âKûg ùjaû flý Keû~ûG ö_ZâòKû\òùe aòùgh iõLýûùe iõLýûUòe aògòÁZûKê ùÂ KûjûYú iìZâùe _âKûgòZ jêG ‘É¸’ ö \êMðû_ìRû,âahð iõLýû @û\òùe \êMðû_ìRûKê ùÂ iûcûRòK, iûõÄéZòK, @û¤ûZàòK É¸ @û\ò ePòZ ùjC[ôaû ùaùkâahð iõLýûùe @ZúZ I a�ðcûê @ûKk^ùe, ^ùPZ ‘âahðKê ÊûMZ’ @ûbò_âûdòKZûùe aòaò]ùPZ^û I Pò«ê É¸ _âKûgòZ ùjûA[ûG ö MYcû¤cùe MYùPZ^û]cðú aòaò] aòhdK É¸ òdcòZaû òdcòZ aýa]û^ùe _âKûg Keû~ûG ö Gjûe Kùkae _âiwe a‰ð û @û]ûeùe iÚòeúKéZ jêG öaòbò Ü i´û\_Zâùe iµû\Kúd _éÂû [ûG ö ùijò _éÂûùe iµû\Kúd ijòZ ùMûUòG @ù_lûKéZ ‘aéjZþÉ¸’ cê\âòZ ùjûA[ôaû ùaùk Zû’ ZkKê GK ‘lê\âûada É¸’ _âKûgòZ ùjûA[ûG ö _âû]û^ý \éÁòeê _â[cÉ¸Uò @]ôK MêeêZß _ûC[ôaû ùaùk \ßòZúd É¸Uò _âiw \òMeê _âbûagûkú cù^ jêG ö _â[cUòùeiûõ_âZòK _âiw PyðòZ ùjfûùaùk, \ßòZúdUòùe _âûdZü aòaò] iûcûRòK iciýû, iõKU @û]ûeòZ ‘i´û\_âiw’ K[ûaÉê bûùa flòZ jêG ö

cê\âòZ MYcû¤cùe GK flýYúd ‘É¸’ ùjCQò ‘iµû\Kúd’ ö Gjû icMâ KûMRùe _âKûgòZicÉ i´û\e @MâùfL ö G[ôùe aògßVûeê @ûe¸ Keò ùQûU Mñû _~ðý« flòZ PyðòZ _âiwKê aòhdaÉêbûùa MâjY Keû~ûG ö Gjû aòùgh Keò iûõ_âZòK-_âiwbò�òK I ùaø¡òK Pò«ûiõ_ Ü ö ‘icûR’eSòUò_òUò Kùj’, ‘@YûKûe’ @û\ò iõ_û\Kúd É¸ I ‘_âRûZª’e ‘Mñû cRfòiþ’ _eò iµû\Kúd É¸ GK\ûC\ûjeY ù~ûMý @MâùfL bûùa iû]ûeY Z[û aê¡òRúaú cŠkúùe ùagþ MéjúZ ùjûA[ôfû ö G[ôùe

Uò®Yú


iµû\Ku \ìe\éÁò, iciýûe icû]û^MZ ^òÃhð _ûAñ aòaò] _âÉûa^û @ù^K eûÁâúd Z[û iûcûRòKiõKU-iû]ê ùjZê ùjûA[ôfû ö

iµû\Kúd iµû\Kue GK @_âgÜû ßòZ @]ôKûe ö G[ôùe Zûue @LŠ Êû]ú^Zû [ûG ö GjûùjCQò Zûu i´û\ òdªYe aògòÁ cû¤c ö Gjûeò @û]ûeùe ùi iû]ûeY I aòPûe òÂ aê¡òRúaúujé\d RòY«ò Z[û \éÁò @ûKhðY c¤ Ke«ò ö cê\âòZ MYcû¤cùe \ìe\éÁò, i´û\Pd^ _âKâòdû, iµû\^û,C_iÚû_^û eúZò @û\ò iòõjbûM ‘iµû\Kúd’ eP^ûeúZòùe jó _âKUòZ ùjûA[ûG ö @û\gð cìfýùaû],Pò«û òÂ aòPûegúkZûe Gjû ùjCQò GK baý-\_ðY ö

aòaò] cê\âòZ MYcû¤cùe ‘iµû\Kúd’ bò Ü @ù^K Kòice É¸ [ûG ö ~[û- iûcûRòK ùPZ^û]ûeòZÉ¸, iûõÄéZòK Pò«û]cðú É¸, ÊûiÚý i´§úd É¸, cù^ûeõR^]cðú É¸, ^ûeú _éÂûùe-^ûeúe aòaò]_eòP~ðýûR òZ É¸, òdcòZ É¸, cû^K É¸, cògâ É¸, _âa§ É¸, KâúWÿû É¸, _êÉK icúlû É¸, PyðûaòZKð-@ûùfûP^û]cðú É¸, @û¤ûZàòK É¸, iûjòZý icûùfûP^û]cðú É¸ AZýû\ò ö Gjò iKk É¸ùeùKak i´û\e C_flý ^[ûG, [ûG icûR _ûAñ i´û\-KûjûYú @û]ûeùe aû�ðû I cìfýùaû]e Pyðû öiûcûRòK ùPZ^û]cðú É¸ùe ‘icûR, aýqò, iõÄûe, aé�ò I _âaé�ò’ @û\ò _âiw PyòðZ ùjfûùaùk‘iõÄéZò]cðú É¸ùe AZòjûi, _eõ_eû, PûjûYò, akYò, _âaé�ò, Lû\ý-ù_d’ @û\òe Pyðû ùjûA[ûG ö@ êeì_ bûùa @û¤ûZàòK É¸ùe _êeûY, ^úZòaûYú, C_ù\g, @ûPûe-aòPûeùe CùfäL [ôaûùaùk, KâúWÿûÉ¸ùe @ZúZ KâúWÿûe @ûùfûP^û I a�ðcû^ KâúWÿûe aòaeYú iÚû òZ ùjûA[ûG ö ÊûiÚý i´§úd É¸ùeRîùPZ^Zû CùŸgýùe Wûqe I geúe Z�ß aòùghmu ijûdZûùe ÊûiÚý iciýûR^òZ PyðûKeû~ûA[ûG ö ‘^ûeú É¸’ ^ûeúcûûe aòaò] iciýû, ùiø¦~ðý Pyðû, KéZòZß, _âû]û^ý @û\òKê ùÂPyðòZ ùjfûùaùk, _âa§ É¸, _êÉK icúlû]cðú É¸ I iûjòZý icûùfûP^û É¸ùe aògòÁ iûeÊZiû]Ku aòaò] iûjòZý]cðú @ûùfûP^û ùagþ ùeûPK Xwùe _âKûgòZ ùjûA[ûG ö ‘Pyðû-aòZKð-@ûùfûP^û’É¸ùe iûõ_âZòK eûRù ÷ZòK, ùa÷ù\gòK, @[ðù ÷ZòK, ùa÷hdòK mû^ ùKøgk ij cìfý Z[û cìfýùaû]ePyðû ùagþ ù~øqòK Xwùe ùjûA[ûG ö

iµû\Kúd É¸ i´û\_Zâe GK _âcêL É¸ I Gjûe _âKûg^ _âûZýjòK ùjûA[ôaû ùaùk @^ýÉ¸MêWÿòK @ûagýKZû \éÁòeê _âiõMû êùeû]ùe ù ÷cò�òK ^ùPZþ iû¯ûjòK icd- òŸðòÁ ù\A _âKûgòZjê@«ò ö cê\âòZ MYcû¤cùe _âKûgòZ É¸e _âcêL @ûbòcêLý ùjfû MYiùPZ^Zû RûMâZ Keòaû, bûaaò òcd-MYù~ûMûù~ûM ij MYaû�ðû _â\û^ Keòaû ö G[ôùe i´û\ ij aòaeYú [ôaûeê Gjû MYue_âòdbûR^ ùjaû ÊûbûaòK ö @ù^K icdùe @û�kòK cê\âòZ MYcû¤c aòbò Ü iìZâ @û]ûeùe RûZúdLýûZòiõ_ Ü É¸Kûeu PyðòZ ùfLKê òR LaeKûMRùe _âKûgòZ Ke«ò ö @eêY ù^ùjeê, Kêk\ú_^ûdûe, \òfäú_ ùPeò@û þ, cùjg gcðû @û\ò É¸Kûeu ^ûc G ùlZâùe ùagþ CùfäLù~ûMý cù^jêG ö

cê\âòZ MYcû¤cùe _âKûgòZ ‘cû^K É¸’ ùjCQò iõ_û\Kúd _eò GK _âcêL É¸ ö GjûKêiµû\Kúd _éÂûùe c~ðýû\ûR^K bûùa iÚû òZ Keû~ûA[ûG ö G[ôùe [ûG GK ÊZª gúhðK ö GK\û‘i´û\’ ù\÷ òKùe iêùe¦â cjû«ò ùfLê[ôaû ‘ùghÉ¸’ GA cû^K É¸e c~ðýû\û fûb Kùe ö G_eòÉ¸ùe ùKøYiò ^û ùKøYiò C_flý ùÂ KûjûYú Qkùe ‘_âiw’Kê Pyðûe _eòiebêq Keû~ûA[ûG ö

Uò®Yú


aòmZû, ajêgûÈ\gòðZû, Mbúe Pò«ûgúkZû, bûhû I bûaMZ @ûùaM ^[ôùf ‘cû^K É¸’ ùfLôaûijRiû¤ jêG ^ûjó ö

‘É¸’e @ûùfûP^û _eòiebêq jêG @ûC GK @ûùfLý, ~ûjûKê ‘cògâ É¸’ ùaûfò @bòjòZ Keû~ûG ö_ûVK Pò�ùe PcK, gòjeY, @ûKhðY, aòùcûj^, Z[û cûîòK KhðY iéÁò Keòaûùe ‘cògâ É¸’e GKaòùgh bìcòKû ejòQò ö G[ôùeû É¸ùe PyðòZ i´û\ KûjûYú _êeêYû ùjûA[ûA_ûùe Gaõ a�ðcûê_eòiÚòZò I _eòùag ij Zû’e iµKð ^[ûA _ûùe, cûZâ cYòhe Rúa^P~ðýû ij Zû’e ù~ @«ew iµKðI Ægð @Qò Gjû @ÊúKéZ ùjaûe êùjñ ö ‘icûR’ _éÂûùe _âKûgòZ ‘\ò [ôfû’, ‘i´û\’ùe ùiøcýeõRû‘@ûcNee jûfPûfþ’ I ‘]eòZâú’ _éÂûùe _âKûgòZ– ‘GA bûeZ’ùe, ‘icûR’ùe _âKûgòZ _âgû« ^¦u‘IfU_ûfU’ gòùeû^ûcûùe _âKûgòZ @ûùfLý ‘cògâ É¸’e C\ûjeY ö G[ôùe òjòZ ùPZ^û ùKakeûR^úZò aû icûR^úZòùe @ûa¡ ^[ôfû ö Gjû icûR, aýqò, iõÄéZò, iûjòZý _eò aòaò] \òMKê ùÂPyðòZ ùjûA[ôfû ö Gùa c¤ G_eò É¸e _âKûg^ @bûaòZ êùjñ ö

i´û\Kúd _éÂûùe _ûVKuê @ûKhðòZ Keòaû _ûAñ ‘cû^K’, ‘cògâ É¸’ bò Ü @ûC GK É¸ c¤ cê\âòZjêG, ~ûjûKê ‘c¤c É¸’ Kêjû~òaû ~[û[ð ö Gjû _eòjûicìkK, iek, jûfKû c«aýùe aéj�e iûcûRòKcûMð-\gð e cû¤c eìù_ bìcòKû òaðûj Keò[ûG ö eû]ê cògâu ‘K_òZê Kûjêñ @Afê’, ^ûeûdY cògâu‘@ûceò K[û’ Gjò É¸e cû^ý fbò[ûG; ~[û-

@û^êMZýe @ûgû aé[û : ^ûeûdY cògâ_ê@e aòaûj aùhð _ìeò ~ûA[ûG ö jVûZþ KûjóKò ùi\ò iKûùk _ê@ ùeûcû�òKþ cêWÿþùe [ûA

Kjòfû– ‘‘KaòZû cûùZâ jó ^ûeúe ùiø¦~ðý a‰ð û @ûC ûeú aò û G iõiûe ZòÂòaû ùaûù] @i¸a ö Kûjó@ûajcû^ Kûkeê Kaòae eû]û^û[ ^ûeú aòeùj _êeêhe @aiÚûKê ùÂ ùfLô[ôùf ‘‘Kégûwú Kéùgû\eúKê¦ \gð û, Mêeê RN^ bûùe c¦ûMc^û, PKòZ céMù^Zâú Raû @]úe, Cy CeùR ^Z MûZâ afäeú, Z¯K^K Kû«ò Kû« geúe, céYûk M¬ò bêR ^ûbò Mbúe, ~êaZú Kêùk ùgâÂ ùijò eõMòYú, Kêiêc Kêùk ùgâÂù~ùjÜ ^kò ú, ùi @ùU ^ú]eû ùcûj ^ûMeú, ù_âc _âZòcû ùcûe _eûY ieò ö’’ bûhû iûjòZýùe_òGPþ.Wÿò Keò[ôaû @ûc _ê@ GZK _\ ùaûfò Kjòfû-aò û ^ûeúùe KaòZû eP^û Keò_ûeê[ôaû Kaò aòek öiûjòZýùe @gæúkZû iÚû^ _ûAaû c¤ ^ûeú aò û @i¸a ö ^ûeúe ùKg, Plê, bâìfZû, @]e, al, KUòAZýû\òKê aòùgh bûùa òeúlY Keò Kaòcûù^ iûjòZýbŠûeKê be_ìe Keò eLò~ûAQ«ò ö

iûjòZý-@ûùfûP^û É¸ :(1) icúlûZàK : iû¯ûjòK É¸ bûùa MYcû¤cùe _âKûgòZ jêG- ‘_êÉK icúlû’ _eò icúlûZàK

@ûùfLý; ù~Cñ[ôùe _âKûgòZ ì@û ajòUòe iPòZâ I iõlò @ûùfûP^û [ûG ö G[ôùe ajòUòe _âz\,_éÂûiõLýû, cìfý I _âKûgKu ^ûc ij _âû ò iÚûê iìP^û CùfäL [ûG ö G_eò iìP^û _êÉKUòe _âKûgî´§ùe _ûVKuê AwòZ Keò ‘cìfý ùKùZ’ Zûjû aò _âKûg Keò[ûG ö G_eò É¸ùe _êÉKUò aòbò Ü\éÁòùKûYeê aòm_òZ ùjaû ijòZ Zû’e aòhdMZ @ûùfûP^û iõùl_ùe icûjòZ ùjûA[ûG ö Gjò É¸ùeGKû]ôK ì@û_êÉKe icûùfûP^û Keû~ûC[ôaûeê Gjûe _eòie iõlò @[P Pyðû ùagþ ùaø¡òK ùjûA[ûG ö

Uò®Yú


ùZùa LaeKûMRKê Gjò CùŸgýùe _âû¯ ùjC[ôaû iKk ìZ^ _êÉKe ùaø¡òKPyðû @ù^KZü i¸aùjC^[ôaûeê ùKak Mâ ÚUòe _âû òÊúKûe Keò Gjò É¸ùe òR \ûdòZß òaðûj Keò[û’«ò É¸ _eòPûkK öùKak aQû aQû bffûMê[ôaû Z[û PyòðZ ùfLKu fòLôZ ì@ûajòe PyðûKê Gjò É¸ùe MêeêZß \ò@û~òaûij Zûu fòLôZ Mâ Úe aòhdbò�òK akòÂ Pyðû Keû~ûA[ûG ö ‘i´û\’ LaeKûMRùe _âKûgòZ ì@ûajòKâcùe Gjò É¸ùe iÚû òZ iûõ_âZòK KûkLŠee RùY PyðòZ K[ûKûe, É¸ ùfLK ùMøejeò \ûiuKaòZû eP^ûe _eòa�ðòZ ÊeKê Kò_eò _âû]û^ý iõ_ Ü Keò Pyðû Keû~ûAQò, Zû’e C\ûjeY ùjCQò_ûgßð_éÂû iõù~ûRòZ iõlò É¸ aû iûeÊZ @ûùfLý ö

GVò RùY akòÂ MÌ _êeêhe @« ðòjòZ KûaýÆ¡ðûùKùZ _êeêhû[ð, ùKùZ _â[ûiò¡ I aòa�ðòZ ùjûA_ûeòQòZû’e GK gûYòZ @[P cêMÛKe Pyðû Keû~ûAQò, ~ûjûiõlò¯ùe aò ù\AQò ^òRe GK _~ðýû¯ _eòPòZò ö_ûCñge _ûŠêfò_ò bòZùe iêa‰ðe gê¡ g±cûk GVò @ûCfêKþKûdòZ ùjûA GK _eòz^cdZûKê C�ú‰ð ùjûAQò ö‘Rúaê RkQaò’ùe @bòbìZ K[û-@ûZàûUò GVò KaòZûeùaø¡òK _Yùe Cbû ùjûAQò RùY @aý[ð _û[ðbûùa ö_â[ceê Kaòu _â[c I _âc� Kûaýfúkû @ûùfûP^ûUòeêÆÁ jêG ö ùMûUòG _ùU cûîòõju ùeûcû�òKþ _âaYZû,@^ý_ùU ecûKû«u KaòZû Xû�û Kaòuê ì@ûKaò Kjòaûùe@ûùfûPKuê _eûÉ Kùe; iªÉ aò-Gjû jó @«Zü@a]ûeYû ù\AQò ‘_ûCñge _ûŠêfò_ò’e ì@ûajò KâcùeiÚû^òZ É¸iÚ iõlò¯ PyðûU ò ö _êÉKe ‘icúlû-icûùfûP^û-É¸’ùe ‘iõlò Zû’ ùMûUòG jZû\ûe bûae_eòPûdK êùjñ, aeõ iõlò Zû ù\A ùMûUòG cj�e@ûùfûP^û-_að icûjòZ ùjaûe GK akòÂ AwòZ öùZYê É¸e aòaò]Zû I Êeì_ @ûùfûP^û Kâcùe Gjò É¸ GK ÊZª-cû^ý ù_ûhY Keò[ûG ö G[ôùe É¸ùfLKu Pò«ûgúkZû, ZûKðòK-c àdZû, bûhûMZ _êeêhû[ð _âKUòZ ùjaû @agý¸ûaú ùjûA[ûG ö _âaúY@ûùfûPKu jûZùe Gjûe c~ðýû\û @]ôK iêelòZ jêG ö

ajòu VòKYû‘_ìRûiõLýûe ‘K[û-K[û KaòZû-KaòZû’ _ZâòKûùe W.iù«ûh Zâò_ûVúue Êû]ú^Zû _ea�ðú IWÿò@û

MÌiûjòZýe ]ûeû C_ùe ùMûUòG _âa§ aûjûeò[ôfû ö @ù^K iûjòZýù_âcúu \éÁòKê Zûjû @ûiò[ôa ö1948 eê 2008 icdLŠ bòZùe _âKûgòZ K[û iûjòZýe @ûùfûP^û Keê Keê ùfLK ùKøYiò iìZâeêGK Pc}ûe Z[ý C_iÚû_^ KeòQ«ò ö K[ûUò ùjfû Gjò 60 ahð c¤ùe IWÿò@ûùe _âûd 455 RYMûÌòK iéÁò ùjûAQ«ò ö

_ûCñge_ûŠêfò_ò

ùMøejeò \ûi

^ì@û ajò_ûCñge _ûŠêfò_ò

Kaò : ùMøejeò \ûi_âKûgK : _lúNe _âKûg^ú

^úkû\âú aòjûe, bêaù^gße-21cìfý : 90 Uuû, _éÂû : 92

“cêñ ùèòaò _é[ôaúKê [ùe êùjñ @ûC fùl[e/fùl[e@ûiòaò cêñ ù^C[ôaò eì_ eì_û«eö” ùjùf KûjóKò? @aûùKCñ iù¹ûj^ òaðûYKê aò Zêz Keò\òG, ^û Kûjûe_eòùgû] ùjûA_ûeê ^[ôaû EY _ûAñ Kûaý-^ûdKe G_Yö Gjûe C�e G KaòZû iõKkÛòKê _ûVùK_ûA_ûeòùaö ùZùa ùLûRòaû ùaùk ùKak MêYe fþMêc^ùe fûMòa ^ûjó, ùa÷gûLúe aìýj _âZò aò iùPZ^KeûAù\aö “@RYû PùXÿA KûjóKò @ûiòf CWÿò/CRêWÿû Gùcûe aMòPûKê @ûRò Kêj / PAZ ùcfûYò ù^fûYò ù~ùKûCKûkê/ GVò Gùa Lûfò Kûkùa÷gûLú aìýjö” Giaêiù�ß g±Kê ZekûA ù_âcùe _âaûj beò\òG Kûaý ûdKöùiø¦~ðý I iõNûZùe ùi ùaùjûi [ûGö “iê\ìee iû[úùcûe/ eêj Zêùc \ìùe \ìe/ PòeKûk @_j� ùjûA/ \òù^Kò«ê _j�ôaò Zc ò\ ^@eùe/ ùQûU ùMûùU còVû Ê_ÜùjûAö” ( i´û\ - 14û5û2017)

Uò®Yú


iûcûRòK É¸ : iûcûRòK _éÂbìcò :icûRe aòaò] _âKûe KâòdûKkû_e Pyðû, iciýû]ûeòZ @ûùfûP^û, aòaò] iûcûRòK @aùaû]Kê

ùÂ iûõ_âZòK cê\âòZ MYcû¤c (LaeKûMR / _Zâ_ZâòKû)ùe aòbò Ü _âKûe iûcûRòK É¸ _âKûgòZ ùjaûeflý Keû~ûG ö G[ôùe aýqòe aé�ò-_âaé�òe @ûùfûP^û [ûA_ûùe, òŸðòÁ iciýûKê ùÂ Pò«û _âKUKeû~ûA [ûA_ûùe ö gòlû, @û\gð, icûRe PkYòKê ùÂ c¤ Pyðû @õMúKéZ ùjûA[ûA_ûùe ö G_eò@ûùfLý icûRKê cûMð \gðûG, iõÄûe _ûAñ c^Kê Cz Ü KeûAaûe _â~ZÜ Keò[ûG ö iûcûRòK \ûdòZßùaû],c~ðýû\û, aýqò-ùa÷gòÁý, Cyûw cìfýùaû] @û\ò iûcûRòK _âiw Pyðûe _eò]ôKê @ûùi ö aqaýe ùMøeaI _âbûaKê iê òŸòðÁ KeòaûKê É¸Kûe Zûu aòmcZùe i«êkòZ aòaò] C\ûjeYKê C_flý bûùa ù[ûAòRÊ ~êqòKê i´kòZ Keòaûe _âdûi Keò[û’«ò ö aýqòMZ ùlZâùe I iûcûRòK ùlZâùe òòjòZ ic ßd

I Z{ òZ _âiw c¤ _âbûagûkú Xwùe C_iÚû_òZ Keò[û’«ò É¸Kûe ö iûcûRòK cìfýùaû]Kê @bòaé¡òù\aûùe ‘iûcûRòK É¸’e cj�ß @^ZòKâcYúd ö GA_eò GK flýYúd iûcûRòK-É¸ bûùa É¸KûeP¦âùgLe ùjûZûu _âÉêZ ‘c~ðýû\ûe i§û^’ùe @ûùfLýKê C\ûjeY bûùa ò@û~ûA_ûùe ö

c~ðýû\ûe i§û^ùe‘‘c~ðýû\û Kjòùf iû]ûeYZü Mbúe i¹û^ùaû], @ ê_c, @_âZòc I @õielòZ gâ¡ûKê aêSûA[ûG ö

ùKjòùKjò GjûKê aýqòe @ûZài¹û^, Êûbòcû^, cjZ_Yò@û I A{ZþKê @lê‰ð eLôaûe iêc]êe _âKâòdû ùaûfòaòPûe Keò[û’«ò ö ùZùa Cy-^úPe ùb\eê C�eòZ ùjûA icÉuê icbûaû_ Ü \éÁòùe ù\LôaûeC_ òh\úd Pò àdZû I Zfäú^Zû jó c~ðýû\û ö _âùZýK Rúa^Kê cìfý~êq bûaòaûe D¡ßðMûcú ùPZ^ûUòùjfû c~ðýû\û ö jé\de ^òbéZùKûYeê @Riâgâ¡û ùÂ @ûaòbìðZ ùjC[ôaû ùKûck CyûeY ùjfûc~ðýû\û ö @[ðûZ ù~CñVò Rúa^ aû _âûY @Qò, a�ôaûe @^N-@ûKhðY @Qò ùiVò c~ðýû\û @û_YûQûGñ aiûaû§òQò ö @ûC ù~CñVò c~ðýû\ûe cÉKùe _\ûNûZ ùjûAQò ùiVò jòõiû, ù\ßh, @eûRKZû, aòù\âûj I@ûù¦ûk^ @û\òe iìZâ_ûZ ùjûAQò ö KâúZ\ûi _â[û, @ia‰ð, @ÆégýZû I Ké¾Kûdu _âZò ùjûA[ôaû @aòPûeù~ûMêñ ù~Cñ @ûù¦ûk^ ùjûA[ôfû; Zû’e cìkùe [ôfû Gjò c~ðýû\û aû cûâúd c~ðýû\ûKê ÊúKéZò öMYZûªòK icûRùe c~ðýû\ûKê @]ôKûeVê ùagò _âû]û^ý ù\aûKê _Wÿòa ö @]ôKûe cêLýZü GK \ûaò ~ûjûij K�ðaýùaû] ù~ûWÿò ùjûA ejòQò; Kò«ê c~ðýû\û R àMZ, aýqòiò¡ I @«eúY bûùa @ûjeòZ ö c~ðý\ûùKùa aò iêaò]û-iêù~ûM Kò û @ûbòRûZýe _âZò k^ êùjñ, Gjû cYòhKê bf _ûAaûe, @û_Yûe KeòaûeGK ijR I iek Z�ß, ~òG cYòhKê jó gúhðZc I ùghZc aò¦ê ùaûfò aòùaP^û Kùe ö @ûRò RûYZùeaû @RûYZùe @ûùc @ù^K c~ðýû\ûjû ò ùjC[ôaû NUYû flý KeêQê ö ùKùa gâcòKuê còkê ò i¹û^ ZùKùa ^ûeú ò~ðûZòZû ùjûAPûfòQò ö iûcûRòK ^ýûd _ûAñ @ù^K @ijûd ùMûÂú PkûAQ«ò ~êM_Zþ_âùPÁû ö @ù^K ùlZâùe flý Keû~ûAQò, Meòa aýqòUòG eêUò, K_Wÿû, cKû^, Êû]ú^Zû I ÊZªZû@ù_lû Zû’e @ûZài¹û^ I c~ðýû\ûe iêelûKê ùagú _âû]û^ý ù\CQò ö ùjûA_ûùe ùi ù\÷ ý, Kò«ê Zû’e@bòkûh ùjfû iûcûRòK ÊúKéZò ö Pûùjñ û Mñû aûjûùe NeUòG Keò ejòa, @ÆégýZûe gòKûe ùja öRYKe @[ðù^÷ZòK @bòaé¡òe @ûagýKZû ù~ùZ [ûC^û KûjóKò ùi òRð AfûKûe @icû¯ @]ôgßeùjaûKê Pûùjñ û ö @[ðûZþ aýqòKê ÊúKéZò ù\A Zû’Kê cìfýaû þ ùaûfò aòPûeKùf c~ðýû\û @ûù_@ûù_ Zû’_ûLKê ~òa, G[ôùe iù¦j ^ûjó ö

Uò®Yú


ùRfþùe [ôaû GK KG\úe C\ûjeY ò@û~ûC ö KG\úUòe aýqò_êeêheê ‘aýqò’Uò ]úùe]úùeùfû__ûA @ûiê[ûG ö aûjýRMZ ij Zû’e aòzò ÜZû I @«üRMZVûeê ÊZªZû Zû’Kê aûe´ûe KÁù\C[ûG ö Zû’e c~ðýû\û òRÊ @ûLôiûcÜûùe I Pò«^ùe ùfû_ _ûC[ûG ö Gjò bMÜ c~ðýû\ûKê _ê RðúaòZKeòaû _ûAñ @ûRòe iõÄûe _âKâòdû @ûe¸ ùjûAQò ö ù~CñVò \ŠV êùjñ, aeõ eûRý @ûiÚû _âKU KeòQò öùZYê ~\ò RYKê ^ýûd ù\aû_ûAñ PûjêñQ, ùZùa _â[ùc c~ðýû\û \ò@, icû^Zû, Êû]ú^Zû I ÊZªZûù\aûKê PûjêñQ, ùZùa ÊúKéZò I _eòPd _â\û^ Ke ö cYòhKê cYòh bûaùe ù\Lôaûe Azû c~ðýû\ûeêjó RûMâZ ùjC ö òùR cûâúd ùjaû I @^ýKê cûâúd Keòaûe @bw C_Kâc ùjfû c~ðýû\û öicûRKê aýqò bòZùe I aýqòKê icûR bòZùe GK ù ÷ZòK aògß Zò@ûeò Keòaûùe iûjû~ý Kùe c~ðýû\û ö\lZû, ùKøgk, @« ðòjòZ MêYKê cYòh @ûMKê aXÿûG UòùK c~ðýû\û I i¹û^ _ûAùf ö

ùMûUòG ibýZûe, RûZòe I ù\ge _âMZò Zû’e @]ôaûiúcûûê còkê[ôaû c~ðýû\ûeê RûYòùja öù~CñVò _âZò _\_ûZùe \êüL [ôa, ùgûhY [ôa, ò~ðûZ^û [ôa, `ûiòaû\ú cûîòKZû [ôa, \êaðk ùMûÂúu_âZò @aòòPûe [ôa, ùiVò c~ðýû\ûe iÚû^ K@Y iÚòeúKéZ ùjûA_ûeòa ? c~ðýû\ûe iÚû^ òeì_Y KeòaûKêùjùf _â[ùc @aùjkòZ I ahðahð @a\còZ ùMûÂúuê @ûcKê HZòjûiòK lZò_ìeY ù\aûKê _Wÿòa ö_â[ùc icÉu i¹ûê ij a�ôaûe @]ôKûeKê @lê‰ eLôaûKê _Wÿòa, @ûC icû^ZûKê cìkZª ^ Kùfi¹û^ùaû] aû c~ðýû\ûùaû] @ûiòa ^ûjó ö

c~ðýû\û ù\aûùe @ûMbe ùjaû GK _âKâòdû ö âRûZ gògêe c~ðýû\û @Qò ö bïYe aò c~ðýû\û@Qò ö GK\û cjûbûeZùe a‰ðòZ @gß�cû _eúlòZeì_ú bïY jZýû_ûAñ @û_âûY C\ýc Kùf; Kò«ê gâúKé¾Gjò @lcYúd @_eû] _ûAñ KVò \Š ù\A[ôùf ö G_eòKò céZaýqòe gae c¤ c~ðýû\û @Qò öc~ðýû\û cYòhe _âZòUò ùlZâùe Zû’e iùjû\e I a§ê bkò ùKCñKûkeê ejò @ûiòQò ö c~ðýû\û elYgúkZûêùjñ, f{ûe IXÿYò êùjñ, aeõ GK cûîòKZû, ~òG _âMZògúk ùPZ^ûe ù\ýûZK bûùa Kû~ðý Kùe ö

Nee _ìRûeúKê PûPû ùaûfò WûKòaûe gòlû \òG ö gaeúKê, iê\ûcûKê I \ûiò@ûKê òRe ùaûfò @«ewZûeij @ûfòw^ Kùe ö

c~ðýû\ûKê Cbd aýqòMZ I iûcûRòK Éeeê ù\Lôùja ö aýqòMZ ùlZâùe c~ðýû\û cYòhe Kû~ðý,@ûPûe, icûR ij iµKð, \lZû, @[ðù ÷ZòK @aiÚû @û\òeê iÚòeúKéZ ùjC[ôaûùaùk, iûcûRòK c~ðýû\û@]ôKûe, ^ýûd, _ûeÆeòK ù_âc, Êû]ú^Zû, icû^Zû bkò cjZþ cìfýùaû]Kê ù_âû›ûj^ \òG ö iê¦eicûRUòG MV^ _ûAñ icÉu _âZò c~ðýû\ûa« aòPûe I \éÁò ~[û[ð cù^jêG ö ùKak iê¦e icûR êùjñ,aeõ aýqòe ùiø¦~ðý c¤ ùiùZùaùk \ßòMêYòZ ùja; ù~ùZùaùk ùi @^ýKê c~ðýû\ûù\aû gòLôa öi´ò]ûê cêLa§ùe ù~Cñ cûâúd i¹ûê ÊúKéZò aòhd CùfäL @Qò Zûjû ùiùZùaùk i`k ùja,ù~ùZùaùk @ûùc iÚòZò-iùPZ^ ^ ùjûA aeõ _âúZò-iùPZ^ ùjaû ö òe«e @^ýe c~ðýû\ûKê Ic^Kê _Xÿòaûe, aêSòaûe I @û_ùYAaû iKûùg ~ù[Á ~ZÜaû þ ùjaû, c~ðýû\ûKê ù\÷ ¦ò Rúaê@û]ûegòkû eìù_ _âbûaòZ Keòaû ö

MéjúZ É¸Uò iûcûRòK c~ðýû\ûùaû]e Êeì_ aòùgæhYùe ùagþ ò‰ðdûK bìcòKû MâjY KeòQò ö@^ýKê c~ðýû\ûù\ùf Zûjû ù~ @ûZàc~ðýû\ûKê @bòaé¡ò \òG I ù\÷ ¦ò Rúa^ùe @ûùi GK Pc}ûe

Uò®Yú


^û¦ òK Zé ò- GjûKê @ûbûiòZ KeòQò @ûùfûPý ‘iûcûRòK É¸’Uò ö cìfý @ù_lû cìfýùaû] MêeêZß fbòQòùfLKu Pzðûùe ö iûcûRòK c~ðýû\ûùaû]e aòKgòZ _éÂbìcòùe C�eòZ @aòMêYMêWÿòKe iû]^ I iõÄûeù~ òjûZò @ûagýK-G_eò GK MêeêZß_ì‰ð aû�ðû Cbd icûR I icûR_Zòu _ûAñ @bòù_âZ Keû~ûAQò@ûùfûPý É¸Uòùe ö GK cj�e iûcûRòK É¸e ^cê û bûùa @ûùfLýUò aòKÌjú^ ö

iûcûRòKÉ¸ : aé�òMZ _éÂbìcò :iûcûRòK É¸ùe aé�ò GK @bò òùag I aé�òùe iõ_éqò _ûAñ @ûagýK jêG @iû]ûeY MêY aû

\lZû ö aé�ò ùQûU aû aWÿ ùja- Gjû aWÿ _âiw êùjñ ö _âKéZ _âiwUò ùjCQò aé�òKê i`k KeòaûKêaýqò c^ùe [ôaû Azûgqò, Kû~ðý\lZû I C\ýc ö iûcûRòK jòZiû]^ùe G_eò aé�òMZ aòKûg GKaòùgh _âiw, ~ûjûKê flý KeòjêG É¸Kûe iêaâZþ aûMþPúu ‘jûZ ù~ûWÿòùf @û¬êkûUòG’ _eò Pò«ûgúk,PyðòZ @ûùfLýUòùe ö G[ôùe HgßeòK _â\� MêY ÊúKéZ ùjfûùaùk @^ýVûeê òRe MâjYúd lcZû êiûùebfK[ûKê MâjY Keòaûe C›ûjUò _âùPû\òZ ùjûAQò ö cYòhe _âZòUò _\-_ûZùe KòQò ^û KòQò gòLôaû_âiw iûcÜûKê @ûùi ö @jõgì ý ùjûA ùiA bûaKê iû[ôùe ùÂ MZògúk ùjùf aýqò Rúa^ i`k jêG,Zû’ \lZûùe icûR aòKgòZ jêG ö aòaò] iûcûRòK aû�ðûùe CZþKìkòZ Gjò É¸UòKê òcÜKâùc flýKeòjêG, ù~Cñ[ôùe ùfLKúd @ êbìZò, @bòmZû I _âPêe @¤d^ Gaõ mû^MZ @bò òùagKê iûcÜû KeòaûKê_Wÿò[ûG ö

iûcûRòK É¸ : cûâòK _éÂbìcò :cûâòKZû ^[ôùf icûR ZòÂòaû GK _âgÜaûPú ò½òZö ùi[ô_ûAñ _êeûY gûÈùe aLûY @Qò- KòQò

bf ùfûKu _ûAñ icûR a�ôQò ö cûâòKZû ùjCQò cYòh_Yò@ûe ùgâÂ ò\gð , ~ûjûe iûcûRòK aýû òI iõ_éqò @aòzò Ü I @bòaq ö K�ðaý _eûdYZûùe, ùiaû cù^ûbûaùe, C›MðúKéZ bûa^ûùe, Êz Pò«ûI ùPZ^û _âKUùe GA cûâòK cìfýùaû]Uò C�eòZ ùjaûe iêù~ûM _ûG ö ùKøYiò û ùKøYiò _âiw@û]ûeùe aýqò @^ý _âZò Zû’e cûâòK cìfýùaû], ùKûckZû, ^câZû, \dûgúkZû I \ûda¡ZûKê ÆÁKeò[ûG ö `kùe @aòKÌ Zé ò I @ûjäû\ùe Zû’ mû^-@mûZ iûeùe GK Êz-cûîòK-i«êk^Kê ùiC_f²ò Keò[ûG ö GAbûaùe C}êkòZ jêG cûâòK _éÂbìcòKê ùÂ ePòZ ‘iûcûRòK É¸’ icMâ öÉ¸Kûe Chû _ûXÿúu ‘K[û : \êAUò Plêe’ @ûùfLýUò ùjCQò GA_eò GK cûâòK _éÂbìcòiõ_ ÜiûcûRòK É¸, ù~Cñ[ôùe K�ðaý iµû\^ ij CPòZ ùiaû cù^ûbûa, \dûgúkZû I _âZýl iõ_éqòùe GKùeûPK \ûda¡ZûKê iõ_ Ü Keû~ûA[ôaû @bòaýqòUò iêÆÁ ö gâúcZú _ûXÿúue a\û^ý cù^ûbûa jêGZZûu K�ðaýe @õg ùjûA_ûùe; cûZâ jé\dùe cûâòKZû, cê Êz Pò«^ aò û G a\û^ýZû ù~@[ðjú^, Gjû c¤ ÆÁ ö iêKcðe `k ù~ ùKùZ iù«ûh\ûdú Zûj _âZýl Keû~ûA_ûùe gâúcZú _ûXÿúuGA @ûùfLýeê ö G_eò Pò«^ Êû[ð_e I @iû]ê cù^ûaé�ò aýqòu _ûAñ ù~ GK @ûjßû^ Gjû @ÊúKéZùjaûe ^êùjñ ö C_Kûe _ûA[ôaû cYòhe KéZmZû _âKûg @ûMùe gâúcZú _ûXÿú ^òR cûâòKZûe_â\gð Kê aWÿKeò ù\Lô_ûeò ^ûjû«ò; Gjû jó _âKéZùe ùfLôKûu aWÿ_Y ö @ûùfLýUò gâúcZú _ûXÿúueicbûùa _âKûgòZ JŸû~ðý @ûÆ¡ðûKê ù~_eò cûâòK _éÂbìcòùe aòKgòZ KeòQò Zûjûe ~[û[ð _eòPyðû

Uò®Yú


ùjCQò @ûùfLý ‘K[û : \êAUò Plêe’- ~ûjû cûâòK _éÂbìcò @û]ûeòZ GK ò@ûeû I @aòKÌ iûcûRòKÉ¸e cû^ý fùb I ùagþ _ûVKúd \éÁò @ûKhðY Keò[ûG ö

`òPee @ûbòcêLý I ]cð :‘`òPe’ aû ‘eì_K’ ùjCQò Z[ýbò�òK _âbûagûkú GK aòaeYú ö iõlò¯ _eòieùe Gjûe

eì_ûd^ ùjûA[ôùf aò bûaûZàK Gjû aýû_K \éÁòbwúùe @ù_lû eLô[ûG ö Gjûe cêLý @ûbòcêLý ùjfûaòbò Ü ùgâYúd _ûVKu Pò«û-ùPZ^û I ùaø¡òK, aòPûe^òÂKê, Gjû _âbûaòZ Keòaûe bûa ù_ûhYKeò[ûG ö iûcûRòK, iûõÄéZòK MYùPZ^ûKê iùPZ^, iKZð, @ûjäû\òZ Keòaû `òPee flý ö Gjûebûhû fûkòZý i´û\e bûhû Vûeê bò Ü ö C_iÚû_^ KkûZàK ùjûA[ôaûeê Gjû _ûVKKê aòùgh @ûKhðòZKeò[ûG ö ù~ ùKøYiò _âiwKê ùÂ `òPe eP^ûùaùk Gjû @ûbòcêLý [ûG _ûVKu icûR @ûbòcêLúKeòaû, @û\gð I iZý òÂûe _âaûjcêLú Keòaû ö `òPee @ZúZKê _âûiwòKZûbûùa iìPòZ Keò[ûG I@ZúZ @û]ûeùe a�ðcû^ cìfýùaû]Kê òeì_Y Keò[ûG ö _ê ½ _ûVKe @ûMâj Z[û ùiø¦~ðýMâûjúcù^ûbûaKê @û]ûe Keò I ZZþ _âZò iùPZ^ ejò Z�ßûgâdú Z[ýKê g±ûdòZ PòZâ]cð @ûKûeùe eì_ûdòZKeòaû ùjCQò `òPee ]cð ö Gjû aûLýû^ @û]ûeùe _ûVKe MâjYúd lcZû I aòPPûea�ûKê _âbûaòZKeò[ûG ö _âùZýK Lae aû i´û\ c¤ùe `òPe aû eì_Ke Rúa^ú gqò [ûG; cûZâ Gjû aòaeYûZàKùjûA ^ [ôaûeê i´û\ bòZùe jó iúcòZ [ûG ö cûZâ ù~ùZùaùk i´û\ Zû’e _ìað I _e _âiwKêijûdZû \òG I @bòaé¡ò @ûùY ùiùZùaùk Zûjû eì_KKê eì_û«e jêG ö Gjû Zû}ûkòK ùjûA_ûùe, ^ùjûAaò _ûùe ö ùZùa iûcMâòK bûùa GK fkòZ bûa]cð~êq ùjûA, iZýbûMú i´û\]còðZûKê @]ôKMYùPZ^ûcêLú KeûA @û^¦, @û\gð, gòlû, Z�ß Z[ý _â\û^ùe ajêcêLú^Zûe ]cð ‘`òPe’ jó òaðûjKeò[ûG ö

lê\âûada aògòÁ ùKøYiò LaeKê aùÂ PêùÂ Kùf, Zûjû `òPe jêG ^ûjó ö i´û\ù~ûMýNUYûbòZùe [ôaû fêKþKûdòZ iZý, aòaeYúe _ìaðû_e MêeêZß I Z\þR òZ Z[ý @û\òKê aý¬^û]cðú,KkûZàK, ùeûPKbûùa _âZò_û\^ Keòaû ùjCQò eì_Ke aòùghZß ö @^ý @[ðùe Kêjû~ûA_ûùe ù~,i´û\e ù ÷aðýqòKZû, _âa§e Z[ýûZàKZû, K[^úe \éÁû«]còðZû I iûjòZýe @ûùaMûZàK cògâYùe‘@ûKéZò i´û\’ MVòZ ùjûA[ûG ö @ûùaM, Mû¸ú~ðý, fûkòZý, AwòZ, ùgæh, iõkû_, C¡éZò, \éÁû«bwú,_âiwe _âùdûR^ ‘eì_K’ eP^ûùe ejòQò, ~ûjû Z[ý _eòùahYûZàK, i´û\ ùg÷kúùe ^ûjó ö ùcûUC_ùe KjòaûKê Mùf, bf eì_K aû `òPe eP^ûùe _âiwUòG gòlû, _eûcgð I HZòjý mû^ ijòZi\ýZc mû^ ù~ûMûA [ûG I Gjûe aòhd aò ýûiùe i´û\-KûjûYú-eì_û«K-\éÁû«-KûaòýKýûùaM-M\ýûZàK Z[ý cògò Gaõ Pc}ûe eiûZàK eP^ûe eì_ ùÂ[ûG ö

`òPe aû eì_Ke _âcêL @ûbòcêLý ùjfû aòbò Ü ùgâYúd _ûVKu Pò«û, ùPZ^û I ùaø¡òK aòPûeòÂûKê Gjû _âbûaòZ Keòaûe bûa ù_ûhY Keò[ûG ö iûcûRòK iûõÄéZòK, MYùPZ^ûKê iùPZ^, iZKð

@ûjäû\òZ Keòaû c¤ `òPee flý ö Gjûe bûhûfûkòZý i´û\e bûhûVûeê bò Ü C_iÚû_^û ùagþ KkûZàKI _âZòùa\^]cðú ùjûA[ôaûeê Gjûe _ûVKúd _âùPû\^û iaðû]ôKö ù~ùKøYiò _âiw aû aòhdKê ùÂ`òPe ùfLû ùjfûùaùk Gjûe @ûbòcêLý [ûG _ûVKKê @]ôK icûRûbòcêLú Keòaû, @û\gð I iZý òÂûe

Uò®Yú


_âaûjcêLú Keòaû ö Gjû @ZúZKê _âûiwiòK bûùa iìPòZ Keò[ûG I @ZúZ @û]ûeùe a�ðcûê cìfý aûcìfýùaû]Kê ZCfòaûe iûc[ðý eLô[ûG ö _êYò _ûVKe @ûMâj Z[û ùiø¦~ðýMâûjú cù^ûbûaKê @û]ûe KeòI ZZþ_âZò iùPZ^ ejò Z�ßûgâdú Z[ýKê g±ûdòZ PòZâ]cð @ûKûeùe eì_ûdòZ Keòaû ùjCQò `òPee aûeì_Ke ]cð ö Gjû aýûLýû^ @û]ûeùe _ûVKe MâjYúd lcZû I aòPûea�ûKê _âbûaòZ Keò[ûG ö_âùZýK Lae aû i´û\ c¤ùe `òPe aû eì_Ke Rúa^ú gqò [ûG; cûZâ Gjû aòaeYûZàK ùjûA^[ôaûùjZê i´û\ bòZùe jó iúcòZ [ûG ö ù~ùZùaùk i´û\ Zû’e _ìað I _e _âiwKê ijûdZû \òG I@bòaé¡ò @ûùY ùiùZùaùk Zûjû eì_KKê eì_û«eòZ fùb ö Gjû Z}ûkú^ ùjûA_ûùe, ùjûAaò_ûùe öùZùa iûcMâòK bûùa GK fkòZ bûa]cðùe iÜûZ ùjûA Zû’e iZýbûhû i´û\]còðZûKê @]ôK MYùPZ^ûcêLúKeûA @û^¦, @û\gð, gòlû, Z�ß, Z[ý _â\û^ùe ajêcêLú @aùaû]Kê iìPòZ Keòaûe ]cð òbûA[ûG òPeaû eì_K ö

CùfäLù~ûMý ù~ ùKøYiò lê\âûadaaògòÁ _âKûgòZ LaeKê a ò Zêù¸ aýq Kùf Zûjû `òPe jêG^ûjó ö

i´û\ eì_K êùjñ Kò û eì_K c¤ i´û\ êùjñ ö i´û\ ù~ùZùaùk KkûZàK ù~ ùÂ _âKûg_ûG, ùiùZùaùk Zûjû eì_K ùjûA[ûG ö ù~ùZùaùk i´û\e gúhðKê ùÂ i´û\ `òPee aû eì_K_âÉêZ jêG, ùiùZùaùk i´û\Uò GK iZý @û]ûeòZ, aògßûiù~ûMý, Z[ý i´§òZ, _âûcûYbò�òK KûjûYúKêeì_û«eòZ ùjûA `òPee cû^ýZû _ûA[ûG ö GYê i´û\e iûjòZý eì_ jó ‘`òPe’e ö G[ôùe i´û\ GKcû¤c cûZâ ö ZûKê jó @û]ûeKeò iûjòZýe a‰ð ûeúZòùe `òPee MZògúk ùjûA[ûG ö G[ôùe aýajéZaý¬^û I KkûZàK _eòbûhû iûjòZýe _eòiebêq ö ùi[ô_ûAñ `òPee i´û\ @ù_lû @]ôK @ûùaM òÂ,ÊZüÇê�ð I ei iÜòMÛbûùa òRKê _âKûg Keò[ûG ö iû´û\òK Kkûùe `òPeKê GK @ûùeû_òZ ùKøgkbûaùe i´û\_Zâùe iÚû^òZ Keû~ûA[ûG ö iû]ûeYZü ù\Lû~ûG ù~Cñ LaeKûMR KûùaýûPòZ@ûùa\^]cðùe aòù^û\ûZàK flýùe i´û\ ù~ûMûA \ò@«ò I \eKûeú i´û\Kê cêMÛKe Keò _âKûgKe«ò, ùijò LaeKûMRKê _ûVKcûù^ aòùgh @û\e Ke«ò; cûZâ _âKéZ K[û ùjCQò LaeKûMR _ûVKecù^ûbûaKê aêSò _ûVKMâûjú i´û\Kê Z[ýK[^ú]cðú eì_K cû¤cùe ù~ûMûAù\A _ûVKuê ùi[ô_âZò@ûKhðòZ KeûA CŸú_^ûUòG iéÁò Keò[û’«ò ö ùZYê bf `òPee [ôaû LaeKûMR _ûVKcûûê @ûKhòðZKeò[ûG ö iû´û\òK aâû þ òùKûfiþ LaeKûMRKê RûZòe Rúa^ùiâûZ ö iµû\KúdKê jéZþ_òŠþ, i´û\KêùPùjeû I `òPeKê @ûZàûbûaùe @bòjòZ KeòQ«ò ö i´û\ òŸòðÁ I GK_ûlòK ùjûA[ôaûùaùk `òPei´û\e GK_ûlòK ò~ðýûiKê ùK¦âùe eLô MVòZ ùjûA[ûGö icd, _âûiwòKZû, aòùghZß, KûeY bò�ò,_ìaðû_e Z[ýe cògâYùe `òPee _ûVKê ajê _âKûe \égý, iÚòZò, K[^ú, _eòiÚòZò, _eòYûce @ êbaù~ûMûA ù\A[ûG ö GYê i´û\e \úNðeì_ `òPe êùjñ, @[aû aòÉéZ eì_ c¤ êùjñ ö

`òPee c¤ùe i´û\]còðZû @Qò, cûZâ Zûjûe CùŸgý @û]ûeòZ ö aòaeYûZàK @aùaû] ZûKêi´û\Vûeê _é[Kþ KeòQò ö iûjòZý ij òKUa�ðú KeòQò ö i´û\ MYcûîuê òÂû, iZý @û]ûeòZ i´û\_eòùahY Kfûùaùk `òPe i´û\e Gjò @aùaû]Kê Kkû, aý¬^û, @ûùaM, bûa_âaYZû, ÊZüÇì�ðZûc¤ùe GKúbìZ Keò òRe ÊZª _eòPd iéÁò KeòQò ö

Uò®Yú


bf `òPeUòG ùfLôaû_ûAñ @ûagýK C_û\û^ :bf `òPee òŸðòÁ ùKøYiò iõmû ^ûjó ö ùZùa ù~Cñ `òPe bfbûùa ùfLû ùjûA[ôa, ùi[ôùe

Z[ý [ôa, gòLôaûe KòQò [ôa, _XÿòaûKê bf fûMê[ôa- ZûKê jó iû]ûeYZü bf `òPe ùaûfò Kêjû~ûG ö

UûAcè @`þ AŠò@ûe _ìaðZ^ `òPe iõ_û\K aò.G þ.Kêcûe bf `òPe ùfLôaû_ûAñ GK \giìZâú`cìðfû aûjûe Keò[ôùf ö Gjò `cìðfûUò ùeWÿòI I ùUfòbòR^þ `òPe ùlZâùe c¤ icû^ bûaùe_â~êRý ö `cìðfûe iìZâMêWÿòK ùjfû-

1ö aòhdUòKê aêS«ê - Zû iµKðùe ù~ùZ i¸a Z[ý iõMâj Ke«ê, Z[ýe ùKøYiò aòKÌ ^ûjó öùKøYiò aòhdùe @û_Y ù~ùZ Z[ý iõMâj Keòùa, iõMâj Kfûùaùk aòhdUòKê ùiùZ MbúeI _âû¬kbûùa aêSò_ûeòùa ö

2ö icùdû_ù~ûMòZû aû _âûiwòKZû `òPeùe òCRþ Gfòùc�Uò MêeêZß_ì‰ð ö òCR aû Laeùe _êYòicùdû_ù~ûMú aòhdUò iaêVêñ MêeêZß_ì‰ð ö ùZYê `òPe ùlZâùe c]ý icùdû_ù~ûMòZû Gaõ_âûiwòKZû ajêZ cj�ß eùL ö C\ûjeYÊeì_, a^ cùjû›a icdùe Rwf iµKðùe `òPeUòG@]ôK _âûiwòK ùja ö @^ý icdùe _âKûg KeòaûVêñ G icdùe Zûjû @]ôK _ûVKu @ûLôùe_Wÿòaûe @ûgû ejòQò ö RùY PyðòZ aýqòZßu céZêý ùjfû ö ùijò\ò aû Zû’_e\ò aû iû¯ûjòKùlZâùe _ea�ðú i¯ûjùe Zûu iµKðùe `òPeUòG _âKûgòZ ùjùf Zûjû ù~ùZ _ûVKúd @û\e_ûAa icd MWÿòMùf Zûjû ùja ^ûjó ö `òPee òCRþ Gfòùc�Uò ùagþ MêeêZß_ì‰ð ö GjûAZòjûi òbðe òa§ êùjñ ö

3ö _ûVKuê @ûKéÁ Keò eLô _ûeê[ôaû `òPeUò _ûVKu c^Qê@ñû ùjaû \eKûe ö `òPeUò ~\ò_ûVKu cêŠ C_ùe ù\A PûfòMfû, ùZùa Zûjû `òPe ùfLKuê @û^¦ ù\ùf ù\A_ûùe,ùjùf `òPe ùfLK bûùa Gjû Zûue aý[ðZû ö i´û\_Zâe `òPe _ûVKu c^fûLô ùjaû\eKûe ö iû]ûeY _ûVKUòG ZûKê aêSò _ûeê[ôaû \eKûe ö

4ö `òPeUò ùfLôaû _ìaðeê ù~ûRû^- _ìað ù~ûR^û bf `òPe ùfLûe GK PûaòKûVò ö iû´û\òKùWbòWþ IùdêûAUþ Zûu ‘R‰ðûfòRcþ ùc þ iòµf’ ajòùe `òPe ùfLû ùlZâùe _ìað ù~ûR^ûKêajêZ MêeêZß ù\AQ«ò ö _ìaðeê ù~ûR^û Kùf iõ_éq aòhdùe @]ôK Z[ý iõMâj KeòjêG öùfLûKê c]ý aûe´ûe cûRò Nhò iê_ûVý KeòjêG ö

ahðùe ùKùa ùKCñ \ò _ûkòZ jêG ö (C\ûjeY Êeì_, Rû êdûeú 12 ~êa \òai, Rû êdûeú15 ùi^û \òai, Rû êdûeú 30 ijò\þ \òai, AZýû\ò) ùKCñ i¯ûj aû _lùe ùKCñ aòhdC_ùe MêeêZß @ûùeû_ Keû~ûG (C\ûjeYÊeì_, Rû êdûeú 28eê ùàédûeú 3 jÉgòÌ i¯ûj,Rû êdûeú 14eê 28 _Šê C Üd^ _l) ZûKê _ìaðeê RûYò ùiA @ êiûùe `òPe _âÉêZ Kùf Zûjû@]ôK _âûiwòK ùja ö iWÿK iêelû i¯ûj _ûk^ùaùk Uâû`òKþ _eòiÚòZò C_ùe `òPeUòGùfLôùf, Zûjû @]ôK aýqò Gaõ iõ_éq K�ðé_lu \éÁò @ûKhðY Keòaûe i¸ûa^û ejòQò ö

Uò®Yú


5ö _ûVKuê @ûùcû\òZ (G þUeùU þ) Keòaû, @ûùcû\òZ Keòaû @[ð ùKak jiûAaû êùjñ ö _âiwZüKjò eLôaû bf ù~, jûiý aýw `òPe ùfLKe GK aWÿ @È ö jûiý, aýw, ùgæh iûjû~ýùeùMûUòG aòhdKê _ûVKuê cCRò@û bûùa _eòùahY Keòùja; ùZùa iaê ]eYe `òPe_ûAñjûiý aýw aýajûe Keû~òaû jêGZ i¸a êùjñ ö CPòZ Kò ^ûjó ùZùa _ûVKuê bf fûMòaûùg÷kúùe `òPeUò ùfLû~òaû CPòZ ö iêfòLZ ùfLû _ûVKuê @ûùcû\òZ Keò[ûG ö

6ö gòlû \ò@«ê (GRêùKUþ) gòlû ù\aû @[ð bûhY ù\aû êùjñ Kò _ûV _ùXÿAaû êùjñ ö ùKøYiòaòhdùe @]ôK Z[ý ù\aû c¤ GK_âKûe gòlû ö `òPeùe @]ôK Z[ý ù\aûe iêù~ûM ejòQò öùi iêù~ûMe i\þaýajûe Keòaû CPòZ ö

7ö bf `òPe I iûjòZý _Xÿ«ê- bf `òPe Gaõ iêiûjòZý _Xÿòùf, òRe fòL^ ùg÷kúe C ÜZò ùja,ì@û aòhdùe, ì@û ùg÷kúùe ùfLôaûe @ûAWÿò@û còkò_ûeòa ö @û_Y AõeûRúùe ùfLê[ôùf

ùjcòwùIß (Wò IfØ cýû þ GŠ \ò iò LýûZ ù^ûùaf _êeÄûe_âû¯ ùfLK) Gaõ @ûdû^ ù`äcòõ(ùRcþi aŠþ C_^ýûicûkûe ùfLK) ^ò½d _Xÿ«ê ö Gcûù^ \êARY~ûK [ôùf iû´û\òKöIWÿò@ûùe cù^ûR \ûi, cjû_ûZâ ^úkcYò iûjêu ùfLû _Xÿ«êö iêùe¦â cjû«ò c¤ iû´û\òK bûaùeCycûê `òPe ùfLòQ«ò ö Zûu É¸ c¤ [ôfû @â\ý ö

8 ö òRe GK ùg÷kú iéÁò Ke«êö iû]ûeY Lae ùfLû ùg÷kúVêñ `òPee ùg÷kú bò Ü Gaõ @]ôKiûjòZýûgâdú aû fòUeûeú ùjaû aû‚^úd ö

9 ö òR _i¦ Gaõ eêPò cêZûaK ùKøYiò ùMûUòG Kò û \êAUò aòhdùe @]ôK Z[ý I mû^ @RðKe«ê ,ùMûUòG Kò û \êAUò aòhdùe ùÆgûfûAR Keòaû CPòZ ö KûeY, a�ðcû^ ùÆgûfûARùiê~êM ö @û_Y ù~Cñ aòhdùe @]ôK mû^ @Rð Keò[ôùa ùi aòhdùe `òPe ùfLôaû_ûAñ @û_Yuêjó @ûùM iêù~ûM còkòa aû ùKøYiò i´û\_ZâKê ùfLû _VûAùf Zûjû gúNâ MéjúZ ùja öC\ûjeYÊeì_, iù«ûh cjû_ûZâ ùKak aûYòRý I @[ð úZò C_ùe `òPecûù^ ùfLò[û’«ò öZûuê ùi aòhdùe aòùghm ùaûfò ]eûMfûYò ö ùKøYiò i´û\_Zâe G aòhdùe `òPe \eKûeùjùf ùicûù^ gâú cjû_ûZâuê @ûùM ùfûWÿò[û’«ò ö

10ö _âZò\ò i´û\_Zâ _éÂû C_ùe ^Re eL«ê- Kjòùja ^ûjó, ùQûUò@û LaeUòGeê c¤ @û_Yu _ûAñbf `òPee ùLûeûK còkò~ûA_ûeòa ö C\ûjeYÊeì_, eûR_[e ùMûUòG RûMûùe aûe´ûe\êNðUYû NUòùf, iaê NUYûKê Kâcû ßdùe ù\A \êNðUYûe i¸ûaý KûeY, \êNðUYû iµKðùeiÚû^úd ùfûKcûû _âZòâKâòdû AZýû\òKê cògûA GK `òPe ùfLû~ûA_ûùe ö

ùKCñ aòhdùe `òPe ùfLòùa ?ì@û ì@û `òPe ùfLô[ôaû ùfLKu_ûAñ AG GK aòhc iciýû ö ùKCñ aòhdùe ùfLôùa ?

aòhd ùKCñVê _ûAùa ? G iciýû ùeWÿòI / ùUfòbòR^ `òPe ùlZâùe c]ý icû^bûùa _â~êRý ö

Uò®Yú


G _âgÜe C�eùe iû´û\òK aâûd þ òùKûfûiþ bf K[ûUòG KjòQ«ò ö bûa«ê / Pò«û Ke«ê / òRPûeò_UKê Pûjû«ê / _Pûe«êê, ùLûR«ê / aòhd _ûA~òùa / @[ðûZþ òR Pûeò_Uùe jó `òPe ùfLôaûe ajêaòhd cjRê\ @Qò ö ùiMêWÿòK ù\LôaûKê @ûLô [ôaû \eKûe ö

ù~ùKøYiò aòhd C_ùe òPe ùfLû~ûA_ûùe ö ùKøYiò NUYû aû Aùb�, aýqòZß aû _ei^ûfòUòC_ùe òPe ùfLû~ûA_ûùe ö ùfLû~ûA_ûùe cûâòK @ûùa\^ i´kòZ aòhdcû^ C_ùe ö bûaòùf,Pò«û Kùf ajê aòhdùe òPe ùfLû~ûA_ûùe ö GVûùe aòbò Ü ]eYe òPee GK ZûfòKû \ò@û~ûCQò öG ZûfòKûUò iõ_ì‰ð êùjñ ö aòhd iµKðùe GK @¦ûR_ûAñ Gjû \ò@û~ûAQò ö

cûâòK @ûùa\^ i´kòZ aòhd (jêýcû^þ Aù�ùeÁ `òPe) : G _âKûe `òPee cìkK[ûùjfû cû òaK @ûùa\^ ö

aýqòbò�òK `òPe (_ei^ûf ^ûeûUòbþ) : LýûZ^ûcû aýqòu Rúaê PòZâ ö iû]ûeY ùfûKu@iû]ûeY Kû~ðý ö

bâcYe : @RYû iÚû^ Kò û \ìea�ðú ùKøYiò _âLýûZ _~ðýU^ iÚkú aòhdùe ùfLû ö GjûZ[ýcìkK Kò û cù^ûe¬^]cðú Kò û Cbd ùjûA_ûùe ö

aòùgæhYûcôK `òPe : eûRù ÷ZòK, iûcûRòK, ]ûcðòK, @[ðù ÷ZòK, iûõÄéZòK AZýû\ò AiêýMêWÿòKeù_âlû_… Gaõ MêeêZß ö G ]eYe `òPeùe ùKøYiò iûõ_âZòK NUYûe aòùgæhY C_ùe @]ôK ùRûeþ\ò@û~ûG ö

aòmû^ I _eòùag aòhdK `òPe : iûõ_âZòK ùKøYiò NUYûeê GjûKê @ûe¸ Keû~ûA_ûùe öZû’_ùe Zû’e KûeY I òeûKeY iµKðùe aòùghmcûû cZûcZKê \ò@û~ûA_ûùe ö

aýûajûeòK gòlû (_âûKÖòKûfþ MûAWû^è) : G_eò aòhd ~ûjû iû]ûeY ùfûK òùR Keò_ûeòùa öC\ûjeYÊeì_, ùeûùhA, iòùfA, aMòPû Kûc, KòQò KòQò jÉKkû, _âû[còK PòKò›û, AZýû\ò ö

Gjû QWÿû @ûjêeò ajê aòhdùe `òPe ùfLû~ûA_ûeòa ö KÌ^ûgqò, Z[ý @ûjeYe Æéjû I lcZûGaõ ùfLûe ùKøgk [ôùf RùY iû´û\òK aòbò Ü aòhdùe `òPe ùfLò_ûeòa ö

@ûC GK _âgÜ, `òPe_ûAñ Z[ý ùKCñVê còòkòa ? iõ_éq aòhdùe òùR @ êi§û^ Kùf @ù^KZ[ý còkò_ûeòa ö Gbkò Z[ýKê _âûAùceú ùiûiðeê còkò[ôaû Z[ý ùaûfò Kêjû~ûA_ûùe ö iõ_éq aòhdaû aýqòu iµKðùe @^ýZâ _âKûgòZ aòhdeê Z[ý iõMâj Keû~ûA_ûùe ö GjûKê ùiùKŠûeú ùiûiðeêcòkò[ôaû Z[ý ùaûfò Kêjû~ûA[ûG ö

@ù^K icdùe ieKûeú aòm ò aû jýûŠ@ûCUþeê aò @ù^K Z[ý còkò~ûA[ûG ö ZûKê aýajûeKeò bf `òPe ùfLû~ûA_ûùe ö Z[ý iõMâj_ûAñ _ûVûMûe, iõ_éq aòhde aòùghmcûû iûjû~ýùâû c¤ @ûagýK ö A�eùÛþeê c¤ @ù^K Z[ý còkò_ûeòa ö òÂû_e òPe ùfLKcûù^ òRe GKùe`ùe è fûAùaâeú Keòaû \eKûe ö aòbò Ü aòhdùe _âKûgòZ ùjC[ôaû LaeMêWÿòKê KûUò `ûAfþ KeòeLû~ûA_ûùe ö `òPe ùfLôfûùaùk iaêùaùk i\ýZc Z[ý _ûAaû C_ùe ùRûe ù\aû CPòZ ö

Uò®Yú


`òPe ùfLôfûùaùk ùKùZûUò K[û :iû´û\òK ùWbòWþ IùdêûAUþu cZùe, ‘‘ `òPee PûùeûUò flý- G þùUeùUA þ aû @ûùcû\

ù\aû, GRêùKUþ aû gòlû ù\aû, A þ cð aû Z[ý RYûAaû Gaõ ùeWþ WòùaUþ aû aòZKð iéÁò Keòaû ö’’`òPeUòG ùfLôfûùaùk @û_Y ùKCñ flýùe Zûjû ùfLôQ«ò, ùi[ô_âZò ¤û^ \ò@«ê ö GKû iûwùe ~\ò\êA Zòù^ûUò flý iû]ôZ ùjûA_ûeêQò ùZùa C�c ö

`òPeUòG ùKcòZò ùfLû~òa, Zû’e ùKøYiò ]eûa§û òdc ^ûjó ö Z[ýMêWÿòKê _ûVKuê bf fûMòaûùg÷kúùe iRûAaû `òPe ùfLKe Kûc ö ùi ùKcòZò Gjû Keòùa; Zûjû Zûu C_ùe òbðe Kùe ö

cûâòK @ûùa\^ i´kòZ `òPe aû jêýcû þ AùÁùeÁ `òPe ùfLôfûùaùk ùfLKe iõ_éqaòhd _âZò @ûùa\^MZ ijû êbìZò aû Gcþ_ýû[ô ejòaû \eKûe ö ùZùa Zûjû ùfLûùe c¤ _âZò kòZùja Gaõ _ûVKu C_ùe Zûjû _âbûa _KûA _ûeòa ö

ùKak `òPe KûjóKò, iûcMâòKbûùa MYcû¤ce bûhû iek I ijR ùaû]Mcý ùjaû Reêeú ö`òPe ùlZâùe bûhû iek ^ ùjûA_ûùe Kò«ê ijR ùaû]Mcý ùjaû Reêeú ö _XÿòaûKê iêL fûMê[ôaGjûjó `òPee bûhû I ùg÷kú ùlZâùe cìk flý ö

`òPeùe iõlò¯KeYKê ù~ùZ i¸a GùWÿA ~òaû CPòZ ö G.aò.bò._ò.ù~ @Lôk bûeZúdaò\ýû[ðú _eòh\ aû Giþ.G`þ.@ûA cûù^ ÁêùWÿ� ù`ùWÿùei^þ @`þ AŠò@û, Zûjû iaê_ûVK RûYò^[ûA_ûe«ò ö G ùlZâùe @«Zü _â[ceê _ìeû `cðUò ùfLôù\aû \eKûe ö

iûlûZKûebò�òK `òPe ùfLôfûùaùk ~ûjûue iûlûZKûe ò@û~ûAQò, ùi ~ûjû KjòQ«ò, ùiAiõkû_ aû WûAùeKÖ ùKûUþ ejòaû bf ö Gjû _ûVKuê _XÿòaûKê bf fûMòa ö @ûC Q_û @leùe icMâ`òPeUò @Zò bûeú \ògòa ^ûjó ö ùfLûe aògßi^údZû c¤ aXÿòa ö

ùeWÿòI `òPe Gaõ ùUfòbòR þ `òPe ùlZâùe c¤ iû]ûeY òdc ([´ eêfþ)MêWÿòK ùcûUûùcûUòicû^ ö _û[ðKý ~ûjû Zûjû còWÿòdcþ aû cû¤cùe \ûaòùe ö ùUfòbòR þ GK \égýgâûaý cû¤c ùjûA[ôaûeêùi[ôùe bòRê@ûfe MêeêZß @]ôK ö ùUfòbòR þ `òPeùe bf bòRê@ûf _ûAaû Gaõ aòhd ijòZ Zû’e_âûiwòKZû iÚû_^ Keòaû Reêeú ö ùeWÿòI `òPeùe aòhdû êM g± I aûKýLŠ (aûAUþ) ejòùf Zûjû@]ôK Mâûjý ùjûA_ûeòa ö

iûõÄéZòK I iûcûRòK É¸ eP^û :‘É¸’ ù~ ùKøYiò aòhdK GK Pò«û òÂ @ûùfLý ö _âPŠ C_f²ò, aýû_K Pò«ûgúkZû I _~ðýû¯

@ êgúk^ ij ùKøYiò ^û ùKøYiò @ûùaMòK _âiw @û]ûee @ûbòcêLýKê _âKUòZ Keê[ôaû ù~ùKøYiòùaø¡òK ^ùPZþ aý¬^û]cðú @ûùfLý ‘É¸’ _eòiebêq ö KZò_d @ûùfûPK `òPeþ I É¸ bòZùeùi_eò _âùb\ flý Ke«ò ^ûjó ö Kò«ê Cbdu bòZùe ùMûUòG _âùb\ ò½òZ @Qò; ~ûjû ùjfû-‘`òPe’e KûjûYú]cðòZû ij G[ôùe ZûZþKûkòK i´û\e KûjûYúUò _âcêL bûaùe @aZûeòZ ùjûA[ûG öcûZâ É¸ eP^û Cbd a�ðcû^, @ZúZ I baòhýZKê ùÂ aûÉa, AZòjûi I KÌ^û @û]ûeùe _âKûgòZ

Uò®Yú


ùjûA[ûG ö ùZùa Cbdu cìfýùaû]ùe [ûG icûRKê \òMþ\gð ù\aû, iûcûRòK i«êk^ aRûd eLôaûI ~ûjû C_ù~ûMú ZûKê aýq Keòaûe @bòkûh ö eì_K aû `òPe eP^û ùfLKu mû^ I eP^û eúZòC_ùe òbðe Keê[ôaûeê Gjûe @adMZ @ûdZ^ C_ùe ùKøYiò òdªY ^[ûG; Kò«ê É¸ eP^û GKòŸðòÁ _eòie c¤ùe icûjòZ jêG ö LaeKûMR aû _ZòâKûe òŸðòÁ iúcòZ _eòie c¤ùe GjûKê _âKûgòZ

ùjaûKê jêG ö

cê\âòZ MYcû¤c I aòaò] Kòice _Zâ-_ZâòKûùe aòbò Ü _âKûe ‘É¸’ _âKûg ùjaû flý Keû~ûG ö_ZâòKû\òùe aòùgh iõLýûùe iõLýûUòe aògòÁZûKê ùÂ KûjûYú iìZâùe _âKûgòZ jêG ‘É¸’ ö \êMðû_ìRû,âahð iõLýû @û\òùe \êMðû_ìRûKê ùÂ iûcûRòK, iûõÄéZòK, @û¤ûZàòK É¸ @û\ò ePòZ ùjC[ôaû ùaùkâahð iõLýûùe @ZúZ I a�ðcûê @ûKk^ùe, ^ùPZþ, ‘âahðKê ÊûMZ’ @ûbò_âûdòKZûùe aòaò]ùPZ^û I Pò«ê É¸ _âKûgòZ ùjûA[ûG ö MYcû¤cùe MYùPZ^û]cðú aòaò] aòhdK É¸ _âKûgòZùjûA[ûG ö MYcû¤cùe MYùPZ^û]cðú aòaò] aòhdK É¸ òdcòZ aýa]û^ùe _âKûg Keû~ûG öGjûe Kùkae _âiwe a‰ð û @û]ûeùe iÚòeúKéZ jêG ö aòbò Ü i´û\_Zâùe iµû\Kúd _éÂû [ûG öùijò _éÂûùe iµû\Kúd ijòZ ùMûUòG @ù_lûKéZ ‘aéjZþ i¸’ cê\âòZ ùjûA[ôaû ùaùk Zû’ ZkKê GK‘lê\âûada É¸’ _âKûgòZ ùjûA[ûG ö _âû]û^ý \éÁòeê _â[c É¸Uò @]ôK MêeêZß _ûC[ôaû ùaùk \ßòZúdÉ¸Uò _âiw \òMeê _âbûagûkú cù^jêG ö _â[cUòùe iûõ_âZòK _âiw PyðòZ ùjfûùaùk, \ßòZúdUòùe_âûdZü aòaò] iûcûRòK iciýû, iõKU @û]ûeòZ ‘i´û\-_âiw’ K[ûaÉêbûùa _eòflòZ jêG ö

cê\âòZ MYcû¤cùe GK flýYúd ‘É¸’ ùjCQò ‘iµû\Kúd’ö Gjû icMâ KûMRùe _âKûgòZicÉ i´û\e @MâùfL ö G[ôùe aògßVûeê @ûe¸ Keò ùQûU Mñû _~ðý« _eòflòZ PyðòZ _âiwKê aòhdaÉêbûùa MâjY Keû~ûG ö Gjû aòùgh Keò iûõ_âZòK _âiwbò�òK I ùaø¡òK Pò«ûiõ_ Ü ö ‘icûR’eSòUò_òUò Kùj, ‘@YûKûe’ @û\ò iõ_û\Kúd É¸ I ‘_âRûZª’e ‘Mñû cRfòiþ’ _eò iµû\Kúd É¸ GK\ûC\ûjeYù~ûMý @MâùfLbûùa iû]ûeY Z[û aê¡òRúaú cŠkúùe ùagþ MéjúZþ ùjûA[ôfû ö G[ôùeiµû\Ku \ìe\éÁò, iciýûe icû]û^MZ òÃhð_ûAñ aòaò] _âÉûa^û @ù^K eûÁâúd Z[û iûcûRòK iõKUiû]ê ùjZê ùjûA[ôfû ö

iµû\Kúd iµû\Kue GK @_âgÜû ßòZ @]ôKûe ö G[ôùe Zûu @LŠ Êû]ú^Zû [ûG ö Gjû ùjCQòZûu i´û\ òdªYe aògòÁ cû¤c ö Gjûeò @û]ûeùe ùi iû]ûeY I aòPûe òÂ aê¡òRúaúu jé\d RòY«òZ[û \éÁò @ûKhðY c¤ Ke«ò ö cê\âòZ MYcû¤cùe \ìe\éÁò, i´û\Pd^ _âKòâdû, iµû\^û, C_iÚû_^ûeúZò @û\òe iòõjbûM, ‘iµû\Kúd’ eP^ûeúZòùe jó _âKUòZ ùjûA[ûG ö @û\gð, cìfýùaû], Pò«û òÂaòPûegúkZûe Gjû ùjCQò GK baý-\_ðY ö

aòaò] cê\âòZ MYcû¤cùe ‘iµû\Kúd’ bò Ü @ù^K Kòice É¸ [ûG ö ~[û-iûcûRòK ùPZ^û]ûeòZÉ¸, iûõÄéZòK Pò«û]cðú É¸, ÊûiÚý i´§úd É¸, cù^ûeõR^]cðú-É¸, ^ûeú _éÂûùe-^ûeúe aòaò]_eòP~ðýûR^K É¸, òcdòZ É¸, cû^K É¸, _âa§ É¸, KâúWÿû É¸, _êÉK icúlû É¸, Pyðû aòZKð-@ûùfûP^û]cðú É¸, @û¤ûZàòK É¸, iûjòZý icûùfûP^û]cðú É¸ AZýû\ò ö Gjò iKk É¸ùe ùKaki´û\e C_flý ^[ûG, [ûG icûR_ûAñ i´û\-KûjûYú @û]ûeùe aû�ðû I cìfýùaû]e Pyðû ö iûcûRòK

Uò®Yú


ùPZ^û]cðú É¸ùe ‘icûR, aýqò, iõÄûe, aé�ò I _âaé�ò’ @û\ò _âiw PyðòZ ùjfûùaùk ‘iõÄéZò]cðúÉ¸’ùe AZòjûi, _eõ_eû, PûjûYò, PkYò, _âaé�ò, Lû\ý-ù_d @û\òe Pyðû ùjûA[ûG ö @ êeì_bûùa@û¤ûZàòK É¸ùe _êeûY, ^úZòaûYú, C_ù\g, @ûPûe-aòPûee CùfäL [ôaûùaùk, KâúWÿû É¸ùe @ZúZKâúWÿûe @ûùfûP^û I a�ðcû^ KâúWÿûe aòaeYú iÚû òZ ùjûA[ûG ö ÊûiÚý i´§úd É¸ùe RîùPZ^ZûCùŸgýùe Wûqe I geúe Z�ß aòùghmu ijûdZûùe ÊûiÚý iciýûR òZ Pyðû Keû~ûA[ûG ö ‘^ûeúÉ¸’ ^ûeúcûûe aòaò] iciýû, ùiø¦~ðý Pyðû, KéZòZß, _âû]û^ý @û\òKê ùÂ PyòðZ ùjfûùaùk, _âa§É¸, _êÉK icúlû]cðú É¸ I iûjòZý icûùfûP^û É¸ùe aògòÁ iûeÊZ iû]Ku aòaò]iûjòZý]cðú @ûùfûP^û ùagþ ùeûPK Xwùe _âKûgòZ ùjûA[ûG ö ‘Pyðû-aòZKð-@ûùfûP^û’ É¸ùeiûõ_âZòK eûRù ÷ZòK, ùa÷ù\gòK, @[ðù ÷ZòK, ùa÷hdòK mû^ùKøgk ij cìfý Z[û cìfýùaû]e Pyðûùagþ ù~øqòK Xwùe ùjûA[ûG ö

_âgÜûakú :1ö `òPeþ aû eì_Ke ùaZûe I cê\âòZ cû¤c iµKðùe @ûùfûP^û Keö

2ö `òPeþe ùa÷gòÁý, MêeêZß aòhdùe @ûùfûP^û Keö

3ö `òPeþe _âKûeùb\ a‰ð û Keö

4ö aòbò Ü _âKûe É¸ fòL^ aòhdùe ùfLö

5ö É¸ eP^ûe aòbò Ü _âKûe iûcûRòK _éÂbìcò iµKðùe aòÉéZ @ûùfûP^û Keö

6ö `òPeþe @ûbòcêLý I ]cð i´§ùe @ûùfûP^û_ìaðK `òPeþ Kò_eò i´û\Vûeê bò Ü òeì_Y Keö

7ö bf `òPeþUòG ùfLôaû _ûAñ K’Y @ûagýK, ùi aòhdùe @ûùfûK_ûZ Keö

8ö iûõÄéZòK I iûcûRòK É¸ eP^û aòhdùe aòg\ aòaeYú _â\û^ Keö

_ZâfòL^ _¡Zò :_ZâfòL^ ùjCQò iµû\ ù_âeYe _âûPú^Zc cû¤c ö cê bûa^û, Pò«û, @ûùaM I CzßûiKê

_âKûg Keò ùKøYiò aýqòaòùgh (_âòd aû @_âòd) _ûLKê ùfLû~ûC[ôaû PòVò jñ _Zâ ö _ìùað Zûk_Zâ aûbìRð_Zâùe ùfLû~ûC[ôaû PòVòùe aû�ðû aû iù¦g _Zâ ùaûfò Kêjû~ûC[ôfû ö Kâùc icd ijòZ Zûkù\APòVò fòLê _¡Zò _eòa�ð ùjûAQò ö G_eòKò PòVòùe cê bûa^ûKê Gbkò bûùa _âKûg Keû~ûCQò,Zûjû GK iû]ûeY ^ùjûA iûjòZýe eì_ùN ò Pò«û]cðú I ùaø¡òK]cðú ùjCQò ö PòVò ùfLôaû Cbd KkûI aòmû^ ö Gjû iûjòZýe bûa I aòmûê òŸðòÁ _¡ZòKê MâjY Keò[ûG ö @ûRòe ~êMùe _âùZýK gòlòZaýqò _ZâfòL^ ijòZ iµéq ö ù_âeK I MâûjK PòVòe @ûf´^ aòbûa ö PòVò aû _Zâ _VûAaû ùfûKebûa^û _ûAaû ùfûK _ûAñ Lae _ûfUò~ûG ö PòVòùe ù_âeKe aqaý, @ êbìZò I Pò«û]ûeû VòKþ bûaùeI ùaû]Mcý ùjûA[ôùf MâûjK ZûKê ijRùe MâjY Keò òG; Kò«ê Gjû icÉu _lùe i¸a_eùjûA^[ûG ö ùZYê _ZâfòL^ GK ÊZª Kkû ùaûfò aêSòaûKê ùja ö Gjò Kkû @Rð Keòaû _ûAñ ÊZªcûîòKZû ejòaû CPòZ ö ùMûUòG ùMûUòG _Zâe iûjòZòýK cìfý @iúc ö G_eòKò cjûZàû, R^^ûdK,ùfLK, icûRùiaú _âbéZò c^úhúue aýqòMZ _ZâMêWÿòK GùZ bûa iµ\ùe _eò_ì‰ð ù~, ùiMêWÿòKajêcìfýùe aòKâd ùjaûe \éÁû« ejòQò ö

(1) iekZû : _Zâe ùg÷kú aû fòL^ bwú iek ùjaû CPòZ ö aqaý Pò«û]ûeû ÆÁeúZòùe_âKûgòZ ùjaû CPòZ ö _ZâfòL^ùe ùKøYiò iù¦j ejòaû @ êPòZ ö ù_âeKe aqaý aû @ûbòcêLý ~[û[ðbûaùe _âû_K MâjY Keò _âbûaòZ ùjaû aû‚^úd ö

(2) iõlò Zû : iû]ûeYZü _ZâMêWÿòK iõlò I Z[ýbò�òK ùjaû \eKûe ö ^ûZò\úNð aûKý jó_Zâe bûaùaû]McýZû _ûAñ ijûdK ùjûA[ûG ö bûae \ßòeêqò aû _ê eûaé�ò _Zâe KkûùiøÂaKê jâûiKeò[ûG ö

(3) gòÁZû : _Zâe bûhû iað\û gòÁ aû b\â ùjaû CPòZ ö gòÁ bûhû C�c aêSûcYû _ûAñiûjû~ý Kùe ö _ZâfòLê iað\û c~ðýû\û elû Keòaû CPòZ ö gòÁZûùe jó _Zâe cj�ß _~ðýaiòZ ö

_Zâe _âKûe :IWÿò@û bûhûùe aòbò Ü _âKûe _Zâe _âPk^ @Qò ö ùiMêWÿòK iû]ûeYZü PûeòbûMùe aòbq

Keû~ûG ö

GKK4 _ZâfòL^ _¡Zò

(aûYòRòýK, Kû~ðýûkdbò�òK, aýqòMZ I iµû\Kuê _Zâ)

Uò®Yú


(1) aýqòMZ aû NùeûA _Zâ(2) ieKûeú _Zâ(3) aýaiûdòK aû Kûeaûeú _Zâ(4) òcªY _Zâö

aýqòMZ aû NùeûA _Zâ :G _âKûe _Zâùe aýqòMZ NUYû fòLôZ ùjûA[ûG ö @ûZàúd, a§ê, iû[ú _âbéZòu _ûLKê aýqòMZ

_Zâ ùfLû~ûG ö K[ôZ bûhûe aýajûe NùeûA _ZâKê jé\ý I ùaû¤ Keò[ûG ö NùeûA _Zâ @ûagýKZû\éÁòeê iõlò aû aòÉéZ ùjûA[ûG ö

ieKûeú _Zâ :ieKûeú _Zâ iû]ûeYZü ieKûeú Éeùe I ùKùZK ùaieKûeú Éeùe _âPkòZ ö ieKûeú,

@¡ðieKûeú I ùaieKûeú iõiÚûe aýqòaòùghu @ûagýKZûe _eò_ì�ðò òcò� _Zâ fòL^ jêG ö Gjò]eYe _Zâùe ù_âeKe @ûùa\^, òùa\^, @bòù~ûM I _âZòaû\ @û\ò iÚû òZ ùjûA[ûG ö G _âKûe_Zâ ùfLôfû ùaùk aqaýe ~[û[ðZû _âZò_û\^ _ûAñ \éÁò ù\aûKê _Wÿò[ûG ö @^ûagýK K[û Kò û_âiwKê ~[ûi¸a _eòjûe Keòaû CPòZ ö

aýaiûdòK _Zâ :aýaiûdòK \éÁòùKûYeê aýaiûdòK _Zâ aû Kûeaûeú _Zâe MêeêZß ~ù[Á ö Rò òh_Zâe ù_âeY,

_âû ò, @bòù~ûM iõ_KðòZ NUYûakú Gjò _Zâùe CfäòLôZ [ûG ö aýaiûdòK Kûeaûe iµKðòZ icÉ _Zâ(ieKûeú I ùaieKûeú) Gjûe @«bðêq ö

^òcªY _Zâ :òcªY _Zâ @ êùeû]cìkK ö aýqò aû @ êÂû^, @^ý aýqò I @ êÂû^Kê ùKøYiò C›a C_fùl

Gjò _Zâ ù\A[û’«ò ö ^câZû I @û«eòKZû _Zâeê iìPòZ ùjûA[ûG ö aòaûj, aâZ I @ êÂûê aòbò Ü C›a@[aû iûcûRòK I _eµeûMZ @û êÂû òK C›aû\òùe Gjò _Zâe MêeêZß ejò[ûG ö b\âZû, a§êZû I C�ciµKð _âZòÂû òcò� Gjû iûjû~ý Kùe ö

_Zâe Kùkae :_Zâe KùkaeKê iû]ûeYZü Zòù^ûUò bûMùe aòbq Keû~ûG; ~[û- @ûe¸ aû gúhð, c¤ aû

aqaý C_iÚû_^, ùgh aû C_iõjûe ö

@ûe¸ :_Zâe _âKûeû êiûùe @ûe¸ùe _û[ðKý _eòflòZ jêG ö Gjò aòbûMùe _Zâe C_eòbûMe \lòY

_ûgßðùe iÚû^ I ZûeòL iìPòZ ùjaû ijòZ aûc _ûLùe _âû_K _âZò iù´û]^ Keû~ûA[ûG ö ùKùZK_Zâe C_eòbûMùe c¤ ù_âeKe VòKYû aûc _ûLùe eLô Zû’e òcÜùe _âû¯ K�ðûe VòKYû ùfLû~ûG ö

Uò®Yú


aqaý C_iÚû_^ :_Zâe Kùkaeùe aqaý ~êqò~êq bûaùe _âKûgòZ ùjûA[ûG ö Gjò aòbûMKê Z[ýû^ê~ûdú

GKû]ôK @ êùz\ùe aòbq Keû~ûA_ûùe ö Kùkaee ùghûõgùe AZò ùfLû ùjûA ùfLKue Êûleeùj ö Gjû ijòZ ^câZû iìPK _\ @ûagýKZû @ êiûùe ùfLû~ûG ö aûc bûMùe iÚû^ I ZûeòLe c¤CùfäL ejò[ûG ö ZûeòL ùfLôfûùaùk cûiKê @leùe ùfLôaû bf ö ~[û 5/8/16Kê 5 @MÁ2016 ùfLôùf Gjû @]ôK @ûKhðYúd ùja ö _âiw aû aòhd a‰ð ûe ùghùe AZò ùfLû~ûA _ZâùfLKu Êûle ejò[ûG ö

C_iõjûe :ùgh aû @«òc _~ðýûùe _âû¯K�ðûu ^òbðêf VòKYû ùfLôaûKê jêG ö Gjû _ZâfòL^ GK

MêeêZß_ì‰ð aòbûM ö ù_âeKe _eòPòZò I VòKYû c¤ ùfLû~ûG ö KûeY VòKYû bêfþ ùjûAMùf ùfLKeùfLôaû aé[û ùjûA~ûG ö ù_âeKue VòKYû aûc bûMùe I \lòY bûMùe _âû¯K�ðûu VòKYû ùfLôaûKêjêG ö VòKYû, ^ûc, Mâûc, WûKNe, Ròfäû I _ò þ ùKûWÿþ ^é ùfLôaû CPòZ ö

aýaiûdòK _âZòÂû^ I ieKûeú _Zâ, ieKûeú Kû~ðýûkd, @¡ð ieKûeú Kû~ðýûkd Z[û @^ýû^ý@ êÂû^Kê ù_âeY I MâjY Keû~ûC[ôaû _Zâûakú òcÜfòLôZ Kâcùe fòLôZ ùjûA[ûG ö

(K) ù_âeKe ^ûc I iµì‰ð VòKYû

(L) _Zâe KâcòK iõLýû I ZûeòL

(M) _âû_Ku ^ûc I iµì‰ð VòKYû

(N) aòhdaÉêe ^ûc

(O) iµéq _ìað_Zâe KâcòK iõLýû I ZûeòL

(P) iù´û]^

(Q) aòhd a‰ð û

(R) ù_âeKu Êûle

_ZâfòL^ GK ÊZª aýûajûeòK Kkû ö C�c _ZâfòL^ _ûAñ ùfLKue òRÊ ùg÷kú ijòZ fòL^Kkûe @ûagýKZû ejòQò ö

aýqòMZ _Zâ :iûcûRòK I _ûeòaûeòK Rúa^ùe cê bûa^ûKê _âòd aû @_âòdRû _ûLKê ù_âeK aýqòMZ bûùa

òRe @ êbìZò, iciýû, i�ð, @ûagýKZû, cZûcZ, bfc¦ AZýû\ò ù~Cñ _Zâùe ùfLô ù_âeY Keò[ûG,ZûjûKê aýqòMZ _Zâ Kêjû~ûG ö

Uò®Yú


Gbkò _Zâùe WûjûY _ûgßðùe PòVò ùfLê[ôaûe iÚû^, ZûeòL AZýû\ò ùfLû~ûG ö aûc _ûgßðùe PòVò_âû_Kuê @ûagýKúd i¹û^ ij iù´û]^ Keû~ûG ö

_ZâUò ùKùZûUò @ êùz\ùe aòbq ùjûA ùgh @ êùz\ùe PòVò _eòicû òe iìP^û eùj ö Gjûeiûcû^ý ZkKê @ûagýKúd i´§e iìP^û \ò@û~ûG ö PòVòe ùghùe ù_âeKue ^ûc eùj ö @ûZàd aûa§ê _ûLKê fòLôZ PòVòùe iõlò ^ûc aû gâ¡û ^ûc ejòaû CPòZ ö

ùKùZK iÚkùe PòVòe ùghùe _âû_Kue iµì‰ð VòKYû \ò@û~ûG; Kò«ê iû]ûeYZü PòVòe f`û_ûùeVòKYû _â\û^ Keû~ûG ö aûc_ûgßðùe ù_âhK aû ù_âeKe VòKYû Gaõ WûjûY _ûgßðùe _âû_ue iµ‰ðVòKYû ejòaû @ûagýK ö

aýqòMZ _Zâ - ^cê û - 1(còiþùceúuê aòùaKû^¦u fòLôZ _Zâ)

êýdKð

10 ùàédûeú 1896

_âòd bMò ú,

Zêùc G _~ðý« ùcûe PòVò _ûA^ûjó RûYò @û½~ðý ùjfò ö Zêce PòVò _ûAaû VòKþ _ùe cêñ PòVòùfLô[ôfò Gaõ êýdKðùe ùcûe Zòù^ûUò aqéZû aòhdùe ùKùZLŠ _êÉòKû _VûA[ôfò ö Gjò ibûùe\ò@û~ûA[ôaû bûhYMêWÿòK @ûRòKûfò iûùuZòK fò_òùe \ò@û~ûCQò; _ùe Q_û ùja ö Zòù^ûUò aqéZûKêùÂ \êAUò _êÉòKû ùjûAQò, ~ûjûe @]ôKûõg @ êfò_ò cêñ Zêc _ûLKê _VûA[ôfò ö êýdKðùe @ûjêeò \êAi¯ûj ejòaò, Zû’_ùe ùWUâdU ~òaò, ùiVûeê \êA GK i¯ûj fûMò _êYò ùaûÁ^ ùèò@ûiòaò ö

òe«e Kûc Keòaû\ßûeû G ahð ÊûiÚý Lêaþ bûwò_WÿòQò; iÜûdêMêWÿòK @Zý« \êaðk ùjûA_WÿòQò ö G_eògúZùe cêñ ùMûUòG eûZâò c¤ bfbûùa ùgûA^ûjó ö cêñ ò½òZ eìù_ RûùY ù~, ùcûe _eògâc Lêaþ ùagúùjCQò, Gùa c¤ AõfŠùe ùMûUòG aWÿKûc aûKò @Qò ö ùcûùZ Zûjû iµì‰ð KeòaûKê ùja GaõZûjû_ùe @ûgûKùe, bûeZKê ùèò aûKò Rúa^ aògâûc Keò KUûA _ûeòaò ö

a�ðcû^ cêñ aògâûc Azû KeêQò ö @ûgûKùe, Zûjû KòQò _eòcûYùe _ûAaò Gaõ bûeZe ùfûKcûù^ùcûùZ QêUòù\ùa ö Lêaþ Azû jêG, ùKùZ ahð _ûAñ cìK ùjûA~ûG Gaõ GùKaûùe K[û ^Kùj ö

Gjò icÉ _û[ôða iõMâûc I \ß¦ß _ûAñ cêñ R à ùÂ^ûjó ö ÊbûaZü cêñ Ê_ÜûPûeú Gaõ gû«ò_âòd öcêñ @ûR à @û\gðaû\ú, Ê_ÜRMZùe ùcûe aûi, aûÉaZûe iõÆgð ùcû’ Ê_Üùe aû]û R àûG Gaõ ùcûùZ@iêLú KeûG ö Bgßeue Azû jó _ì‰ð ùjC ö

Zêc Pûeò bCYúu _ûLùe cêñ Pòe\ò KéZm, G ù\gùe cêñ ~ûjû KòQò _ûAQò, Zû’ _ûAñ Zêc _ûLùeEYú ö Zêùc òe«e _aòZâ I iêLú jê@ ö cêñ ù~CñVûùe [ûG^û KûjóKò, Zêccûûê iað\û MbúeZc

Uò®Yú


KéZmZû I @û«eòK _âúZò ij iàeY Keòaò ö ùcûe icMâ RúaÛû Ê_Ü _ùe Ê_Üe icûùag ö iùPZ^Ê_ÜPûeú ùjaû ùcûe Cyûbòkûh, aûiþ ö icÉuê ùcûe _âúZò bMò ú ùRûùi`ûA þuê ö

iZZ Zêce ùiÜja¡ bâûZû

aòùaKû^¦

aýqòMZ _Zâ - ^cê û - 2(aòùaKû^¦\ßûeû Êûcú Êeì_û^¦uê fòLôZ)

cV

15 ùc 1901

_âòd Êeì_,

ù ÷ òZûfeê fòLôZ Zêce _Zâ aòùgh CŸú_^û_ì‰ð ö cêñ @Ì\ò ùjfû _ìaðaw I @ûiûc _eòbâcYKeò ùèêQò ö @^ýû^ý [e bkò G[e c¤ cêñ @Zý« Kæû« I bûwò_WÿòQò ö

~\ò aùeû\ûe cjûeûRûu ijòZ iûlûZþ Kùf iZýùe ùKøYiò Kû~ðý jêG, ùZùa cêñ ~òaûKê eûRò@Qò ö ^Zêaû bâcYe gâc I Lyð c¤ùe ~òaûKê Pûùjñ ^ûjó ö iêZeûõ cjûeûRûu ijòZ ù\LûKùf@ûccûû Kû~ðýe iûjû~ý ùja Kò ^û, ZZþ aòhdùe Zêce @bòcZ aòùgh Pò«û Keò Gaõ i´û\û\ò ùÂùcûùZ RYûAùa ö cêñ Gjò a�ðcû^ còùiiþ ùibò@eu _ûLeê iê¦e LŠòG PòVò _ûAfò ö @ce^û[ Iù ÷ òZûfe @_e iaê a§êcûûê _âúZò RYûAa ö Zêùc ùcûe _âúZò I @ûgúaðû\ RûYòa ö

AZò

Zêccûûe, aòùaKû^¦

Kû~ðýûkd Kû~ðýaò]ô fòL^ :eûÁâe icÉ _âKûe gûi^ aýaiÚûe gévkû iû´ò]û òK òdcû êiûùe _eòPûkòZ ö iû]ûeYZü

_âgûi^òK ùlZâùe icÉ ieKûeú, @¡ðieKûeú, ieKûeú ^òdªYû]ú^, ùaieKûeú I ÊdõgûiòZKû~ðýûkdcûûùe aòbò Ü _âKûe ò¿�ò, @ûù\g^ûcû Rûeò @û\ò Kû~ðýcû^ ^[ô_Zâ cû¤cùe ùijò ùijòKû~ðýûkdcûûe KcðPûeú I aòbûMúd @]ôKûeúu\ßûeû iµû\òZ ùjûA[ûG ö ùKak GZòKò ^êùjñ;Kû~ðýûkde ù~ûR^û, flý I _eòPûk^ûMZ i`kZû _ûAñ \fòfþ, _âcûY, @ûù\g I ò\gð _âÉêZò, iìP^ûI Z[ý, ZûfòKû I cû^K, Kû~ðý iµû\^ _âÉûa, @ûù\g I @ êùcû\ê fò_òa¡ aòaeY Vûeê @ûe¸ KeòPòVò_Zâe @û\û^_â\û^ _~ðý« GK ÊZª _âYûkúùe fòL^ eúZò @ êiéZ ùjûA[ûG ö _âgûi òK ùlZâùeIWÿò@û bûhûùe ^[ô _âÉêZò, Uò_þ_Yú _â\û^, PòVû _âÉêZò I _Zâ aò òcd _âYûkú iµKðúd mû^fûb KeòaûòZû« @ûagýK ö Kû~ðýûkd fòL^ _¡Zò I _âÉêZò iµKðùe CùfäL Keû~ûA_ûùe ö

Uò®Yú


^[ô _âÉêZò _¡Zò :Kû~ðýûkde icÉ _âKûe Z[ý I iõelYùe ‘^[ô’ MêeêZß_ì‰ð ö Kû~ðýûkd Kû~ðý aò]ôùe ^[ô

_âÉêZò, ^[ôKeY I ^[ô iõelY GK @ûagýKúd Kû~ðý ö Kû~ðýûkde icÉ aòbûM i´§úd Z[ý ~[û-@ûù\g, @]ô òdc, _âÉûa, òùŸðg^ûcû, aé�òMZ òdcûakú, aòaeYú, iìP^û, @û[ð úZòK aýû_ûeeicÉ PòVò_Zâ I ^Kf G[ôùe ejò[ûG ö iKk Z[ý I iõelY _ûAñ icÉ KûMRû\òKê iìZûa§^ú aûUýûMþùe aû§ò eLû~ûG ö Kû~ðýûkd Kû~ðý iµû\ê icÉ _âKûe ^úZò òdc iõKâû«úd _Zâûakú,_âgûi òK, @û[ð úZòK, @cfûZûªòK I iaðiû]ûeY iµKðòZ Kû~ðýû]ûeû PòVò_Zâ Z[û Z[ýe Kf [úKeYe@«bêðq ö Z[ýcûûê ùgâYúaòbûM Keò aòhdaÉê Kâcùe ^[ôMêWÿòKe ^ûcKeY ùjûA[ûG ö ^[ô_âÉêZòòcò� ÊZª _¡Zò ejòQò ö

- Kû~ðýûkde icÉ _âKûe Z[ý, aòaeYú, ù~ûR^û LiWÿû, _âMZò, iìP^û iµKðúd KûMR_ZâKê_âûcûYòK KûMR_Zâ aû ùeKWÿðKê GK ùcûUû cfûU aògòÁ ^ûfòK^ûùe KûMR _Uû C_ùea§ûùjûA eLû~ûA[ûG ö GjûK ^[ô aû `ûAfþ Kêjû~ûG ö ^[ôùe @[ð ùjfû GKZâ Mê ÚûKûMR_Zâe ]ûeK aû ^ûfò `òZûùe a§û ùjûA[ôaû KûMRaòWÿû ö

- ^[ô cfûUe C_eò bûMùe Kû~ðýûkde ^ûc, Kû~ðýûkde _âZúKûZàK PòjÜ ejò[ûG ö

- ^[ô cfûUe aûc _ûgßð C_eò bûMùe @[ðûZþ ^[ô cfûUe C_e aûc _ûL ùKûYùe 10ùi.cò. QûÿWÿò Qò\â aû KYû Keò iìZâa§ aû UûMþ a§û ~ûA[ûG ö

- ^[ô cfûUùe KâcòK iõLýû, aòbûMe ^ûc I aòhd AZýû\ò ùfLû~ûA[ûG ö

- ^[ô cfûUe C_e bûMùe ahð (ciòjû), bûM iõLýû, `ûAfþ iõLýû, KâcòK iõLýû I aòhdû\òCùfäL [ûG ö

- ^[ôe ^ûcKeY òcò� aòbò Ü Kû~ðýûkdùe òŸðòÁ òdc [ûG ö

_âùZýK ^[ô cfûUe bòZe _ûgßð bûMùe aòbq ùjûA[ûG ö WûjûY _ûLùe MâjY Keû~ûA[ôaûPòVò_Zâ Iû aûjûeKê _Vû ~ûC[ôaû PòVò Mê Úû ùjûA ejò[ûG ö _âùZýK _éÂûe WûjûY C_e ùKûYùe _éÂiõLýû ùfLû~ûG ö aûc _ûLùe iìZâa§ùe Mê Úû GK bò Ü Kòic KûMR Uò®Yú KûMR (Note Sheet) ùeaòhd iõKâû«úd _âÉûa PòVû, @ êùcû\^, iê_ûeòg Uò®Yú iìPK iò¡û« Uò_û ~ûA[ûG ö

Uò®Yú (NOTING) :

^[ô_Zâùe GK òŸðòÁ _âYûkúùe Kû~ðýiµ Ü Keû~ûA[ûG ö ùKøYiò GK \eLûÉ C_ùe ò¿�òMâjY aû ieKûeu\ßûeû ùKøYiò ò¿�ò MâjY, KcðPûeúu _âZò gévkûMZ gûÉòaò]û^, ò~êqò, a\kò, QêUòc¬êeú, \lZûa§ (Efficiency bar) @ZòKâc, aòbò Ü @Mâúc c¬êe i´§úd @ûù\g^ûcû Kû~ðýûkdcûûeêRûeò ùjûA[ûG ö G[ô òcò� Kû~ðýûkde ZkÉeeê _â[ùc Gjò Kû~ðý @ûe¸ ùjûA[ûG ö ùijò Kû~ðý_â[ùc Uò®Yú cû¤cùe C_eòiÚ @]ôKûeúu òKUùe ù_gþ Keû~ûG ö

Uò®Yú


Uò®Yúe _âYûkú :ùKøYiò aýqaòùghuVûeê ùjC aû ùKøYiò Kû~ðýûkdeê ùjC, PòVòUòG ùMûUòG Kû~ðýûkdKê

@ûiòùf ùi PòVòUò _â[ùc WûAeú jêG ö PòVòe aòhdaÉê @^êiûùe Zûjû iµéq @`òiþ ijKûeúuê\ò@û~ûG ö PòVòUò @`òi ijKûeú ^[ôe WûjûY _ùU iõfMÜ Ke«ò I Uò®Yú _éÂûùe (~ûjû ^[ôe aûc_ûgßðùe [ûG) ùijò _Zâe iõLýû, ZûeòL, KûjûVûeê @ûiòQò, Zûjû ^ûfòKûkòùe CùfäL Ke«ò ö Zû’_ùe@`òiþ ijKûeú ùijò PòVò C_ùe ùMûUòG Uò®Yú \ò@«ò ö ùi Uò®Yúùe _âû¯ _Zâe iõlò aòhdaÉêCùfäL Keòaû ij ~\ò ùi iµKðùe KòQò _eûcgð C_eòiÚ @]ôKûeuê ù\aûKê [ûG, Zûjû CùfäL KeòaòPûe I @ûù\g _ûAñ C_eòiÚ @]ôKûeúuê ^[ôUò ù_gþ Ke«ò ö C_eòiÚ @]ôKûeú @`òiþ ijKûeú ù\A[ôaûUò®Yúe _eûcgðKê MâjY Keò_ûe«ò Kò û Zûue òRÊ cZ ù\A_ûe«ò ö ùcûUûùcûUò bûaùe Uò®YúfòL^ ùjCQò Kû~ðýûkd Kû~ðý I _\ùl_ iµKðòZ Cy K�éð_lu @aMZò, @ êùcû\^ @ûù\g òcù«@`òiþ ijûdK\ßûeû _âÉêZ GK iõlò iûeûõg ö

- Uò®Yú _Zâ iû]ûeY KûMRVûeê ùcûUû, gq I iûcû^ý bò Ü ewe ùjûA[ûG ö

- Uò®Yú _Zâe aûc _ûLùe 4eê 6 ùi.cò. QûWÿò GK _ûgßòðK ]ûe [ûGö

Uò®Yú fòL^ _¡Zò :- Uò®Yú KûMRe WûjûY_U C_e ùKûYùe _éÂû iõLýû iìPòZ ùjûA[ûGö

- WûjûY _ûL gúhðùe Uò®Yú ùfLûe ZûeòL ùfLû~ûG ö

- Uò®YúUò ù~Cñ Cy K�éð_lu _ûLKê iò¡û« / @ êùcû\^ / @ûù\g^ûcû _ûAñ ~òa Zû’e iõlòiìP^û [ûG ö KcðK�ðûu _\aú C_eê Kâcû êiûùe ZkKê ùfLû~ûA[ûG ö

(1) iPòa

C_iPòa

ijKûeú iPòa.... ö

- Uò®Yú _âiw ijòZ ^[ôe ùKCñ PòVò iµKðùe Uò®Yú \ò@û~ûAQò, Zûjûe ^é I ZûeòLCùfäL Keû~òaû ijòZ aûc _U ]ûeùe PòVòe _éÂû (_é/-) bûùa ùfLû~ûG ö PòVòUò WûjûY_U C_ùe ^[ôùf ùi[ôùe ùMûUòG iìP^û _ZâòKû ieêK�ûùe Mê Úû~ûG ö

- Uò®Yúùe cjûgd, cùjû\d aû cû^^úùdhê..._âbéZò iù´û]^ ejòa ^ûjó ö

- Uò®Yúe bûhû iek, cûRðòZ I ijR ùaû]Mcý ùjaû @ûagýK ö

- Uò®Yúùe iû¸ûaý iò¡û«e iìP^û ijòZ icbûaû_ Ü _ìað iò¡û« _âiw, NUYû aû @ûù\g^ûcû[ôùf Zûjûe aòaeYú ~[û- bûM ^é, iõLýû aû KâcòK ^é, ZûeòL AZýû\ò fò_òa¡ ùjaûCPòZ ö Gjò iõLýûMêWÿòK aûc_U ]ûeùe ejòaû CPòZ ö

Uò®Yú


- Uò®Yúe @ûe¸ _âÉûa @ûMZ]cðú, iê_ûeògcìkK, _ìaðûùfûP^ûe iàeYKâùc @aMZò iìPK]cðúùjaû @ûagýK ö

- iê_ûeòg I @ êùcû\^ òcù« aýajéZ ùKùZK òŸðòÁ @bòaýqòKê Uò®Yúùe CùfäL Keû~ûG;~[û- G icÉ Z[ý I \òMKê aòPûeKê ùÂ @û_Yu @^êùcû\^ _ûAñ Gjû iê_ûeògKeû~ûAQò ö C_eòfòLôZ Z[ýûakúeê Gjû iê_ûeòg KeêQò ù~ / @ZGa @ êùcû\^ I @ûù\gòcù« òùa\^ Keû~ûAQò ù~ / aòPû~ðý _ZâUò _ûV Ke«ê / Gjû @]ô òdce ]ûeû 12

@ êiûeú @ùU / @ûùfûP^û Keòaû ùjC / @ZGa òùa\^ Keû~ûCQò ù~ / G~ûaZþ ùKøYiòC�e ^ còkò[ôaû ùjZê GK @ êiàûeK \ò@û~ûC.... AZýû\ò ö

- ^[ôUò Ée @ êiûùe _~ðýûdKâùc @^ý @]ôKûeúu cûMð ù\A cû`ðZùe ~òaûKê [ôùf Uò®Yúùghùe WûjûYeê aûcKê GK Mûeù\A, MûeZkKê aòbûMúd @]ôKûeú cû`ðZùe / C_iPòauReò@ûùe / ij òùŸðgKu c«aý CùŸgýùe @ûMZ KeûMfû-ùfLû~ûA Uò®YúKûe òcÜùeÊûle Keòùa I Êûle Zùk ZûeòL ù\aû òjûZò Reêeú ö ZûeòL CùfäL ^Kùf Êûleecìfý eùj ^ûjó ö

- Uò®Yúùe Cy_\iÚ KcðPûeú (~ûjûu @ êùcû\^ / @ûù\g òcù« Uò®Yú CŸòÁ) iõlòc«aý ù\A[û«òö ~[û- ù\LôQò / @aMZ ùjfò / @ûù\g \ò@ûMfû / ÊúKéZò _â\û^ KeûMfû/ @ êùcû\^ KeûMfû / Zßeû ßòZ ùjC ....AZýû\ò ö

- Uò®Yúùe bêfþ, @aûÉa, c^MXÿû, aòhd ajòbìðZ Z[ý ejòa ^ûjó ö

- ~\ò C_eòiÚ @]ôKûeú [ôUòKê _âZòKìk c«aý ù\A iõùgû]^ _âÉûa I PòVû @ûjßû^ Keò[û’«ò,ùZùa Z[ýe @aòKk ^Kf ^Keò @]ôKûeúu ùfûWÿòaû @ êiûùe Z[ý ùfLôaû CPòZ ö ~\òUò®YúKûe @]ôKûeúu _âZòKìk c«aý ~êqòiõMZ Kò´û òdcû êùcû\òZ êùjñ, ùZùa@]ôKûeúu ij _âZýl @ûùfûP^û Keò òdcû êiûùe _ê ü PòVò _âÉêZò _ìaðK @ êùcû\^ aû@ûù\g òcù« ù_gþ Keòaû CPòZ ö

- Uò®Yúùe ùKøYiò _âKûe iõùgû]^, KUûQUû I bò Ü bò Ü Kûkòe aýajûe ùjaû CPòZêùjñ ö

- Cy_\iÚ KcðPûeúuê @ûù\g^ûcû ù\aû òcò� \ß¦ßùe _KûAfû bkò, aòaâZ Kfûbkò,aû¤ZûcìkK Kò û Z[ý ùMû_^ eLô Uò®Yú ùfLôaû CPòZ êùjñ ö

- Uò®Yú _Zâ _éÂû Kâcùe i{òZ ùjûA ejòaû @ûagýK ö

- @~[û MêeêZß I @ûMâj c^û ùjûA MêeêZßjú^ @[aû @amûagZü bò�òjú^ Z[ý I @\eKûeúbûùa _âiwKê \êaðk Keê[ôaû cZûcZ ùfLôaû CPòZ êùjñö

- Êûle, VòKYû, ZûeòL ^[ôaû _Zâ aû @^ýû^ý PòVò Uò®Yú òcù« MâjYù~ûMý êùjñ ö

- MêeêZß @õgùe C_ûù\d / Reêeú / ijûdK / ^cê û PòVò AZýû\ò ùfLû[ôôaû iûùuZòK PòeþKêUUò®Yúe @MâbûMùe Kò û òŸðòÁ PòVûùe @ûfþ_ò þ \ßûeû iõ~êq Keòaû òjûZò @ûagýK ö

Uò®Yú


Uò®Yú @^êùcû\^ :Kû~ðýûkdcûûùe [ôùe ù~Cñiaê Uò®Yú _â\û^ Keû~ûA[ûGö ùi[ôùe ùKùZK òŸðòÁ @bòaýqò

CùfäL Keû~ûG; ~[û-

(K) aòPû~ðý _ZâUò _ûV Ke«ê ö

(L) @ûce @ûùfûP^û iàeY Keû~ûC ö

(M) C_e fòLôZ Uò®Yúùe _eòiÚòZò _ìeû a‰ðòZ ùjûA@Qò ö

(N) Gjû @]ô òdce ]ûeû 12 @ êiûeú @ùU ö

(O) PòjÜòKû ‘K’ ~êq _ZâUò _âZò \éÁò @ûKhðY Keû~ûC@Qò ö

(P) Êz¦ùe ]eò ò@û~ûA_ûùe ù~ ö

(Q) AZò _ìùað òùa\òZ ùjûA[ôfû ù~ ö(R) CùfäL Keòaû @^ûagýK ö

(S) Gjû @Zý« ~êqò~êqò ùaû]jêG ö

(T) G iµKðùe \gðû~ûA_ûùe ö

(U) C_efòLôZ Z[ýûakú \éÁòeêö

(V) @ZGa òùa\^ Keû~ûC@Qò ù~ö

(W) _âÉûaùe i¹Z ùjaû fûMò ùKøYiò ~êqò[ôaû bkò ùaû]jêG ^ûjó ö

(X) G~ûaZþ ùKøYiò C�e ^ còkò[ôaû ùjZê GK @ êiàûeK \ò@û~ûC ö

(Y) _âÉûa _âKûùe ö(Z) @ûùfûP^û Keòaû ùjC ö

([) ZûjûuVûeê ùK÷ òdZþ Zfa Keû~ûC ö

(\) \lZûa¡ @ZòKâc KeòaûKê @ êcZò \ò@ûMfû ö

(]) @]Kûeú Uò_ò eLôaû _ûAñ ö

(^) @]ôKûeú @]ôK Z_ôe ùjaû CPòZ [ôfû ö

(_) òMðc^ ùjC ö

(`) @ êùcû\òZ ùjfûö

(a) @]ôKûeúuê ùPZûa^ú \ò@ûMfû ö(b) ù_gþ Keû~ûC ö

Uò®Yú


(c) ]^ýaû\ ! Z\ ê ûiùe C�e _Vû~ûC ö

(~) PòjÜòKû ‘K’Vûùe aýq ùjaû _âKûùe @ êùcû\òZ ùjfû ö

(e) QêUò c¬êe ùjfû ö(k) _âû[ð û @Mâûjý ùjfû ö

(a) Kû~ðýû êÂû^ @^ûagýKö

(g) @^êùcû\^ûù[ðö

C_ùeûq _â\� Uò®Yúe òŸòðÁ @bòaýqòMêWÿòKê Kû~ðýûkde KcðPûeúcûù^ Kòbkò aýajûe Keò[û’«òùi iµKðùe @ûùfûP^û Keû~ûA_ûùe ö

(1) ùKøYiò Kû~ðýûkd aû aýqòaòùghuVûeê _âû¯ PòVò i´§ùe _â[c Kû~ðýû êÂû^ Uò®Yúcû¤cùe jêG ö

(2) @`òi ijKûeú PòVòe aòhdaÉêKê _ìaðû_e _âiwKâùc ^[ôùe aûc_U _éÂûùe iõùl_ùeùfLô C_eòiÚ @]ôKûeúu òKUùe ù_gþ Ke«ò ö ù~_eò C\ûjeYùe [ôaû ‘K’e aûKýUòiõl_ùe ùfLû~ûAQò, ùijò_eò ‘M’Kê c¤ flý Keû~ûA_ûùe ö ijKûeú Zûue PòVûùe[ôaû _eûcgðKê ùKøYiò ieKûeú òdc ijòZ iµKòðZ KeòaûKê Pûjóùf C\ûjeY ‘O’ùe [ôaûUò®Yú @ ê~ûdú Uò®Yú ùfL«ò ö Uò®Yú ùghùe C\ûjeYùe [ôaû C¡éZò @ ê~ûdú Uò®YúùfLû~ûA C_eòiÚ @`òieu @ êùcû\^ ùfûWÿû ~ûA[ûG ö

(3) ^[ô_ZâUò ù_gþ KeûMfû _ùe Kâcû ßdùe aòbûMúd @]ôKûeú, ijKûeú iPòa, @ êgûiîPòa, C_gûi^ iPòa, ~êMà iPòa _âcêL [ôKê _Xÿò òR òRe c«aý I _eûcgð ù\A[û’«ò ö

(4) _âùZýK ^[ôùe Uò®Yú _éÂû @Zý« cìfýaû þ, KûeY ^[ôùe [ôaû PòVòe aòhdaÉê I aòbò Ü@`òieue cZûcZKê I ieKûeú ò¿�òKê RûYòjêG ö

@û\gð Uò®Yúe ^cê û :

ùKøYiò KcðPûeúuê iÚû^û«e _ûAñ Uò®Yú fòL^ ö

Uò®Yú `Ÿð-1òùŸðgK,

aòPû~ðý _Zâcû^ _ûV Keòaû ùjùa ö

iû]ûeY R^ZûuVûeê @`òi _ò@^ @«~ðýûcú e[ aòùeû]ùe _éÂû 21-25 (iõ~êq) ùKùZûUò@bòù~ûM _Zâ còkòQò ö ùicûù^ @«~ðýûcú aòùeû]ùe òcÜ ùKùZûUò @bòù~ûM CùfäL KeòQ«ò ö

(1) @«~ðýûcú iaê icdùe Kû~ðýûkdùe @ ê_iÚòZ ejêQò ö GYê ^[ôcû^ @^ý aòbûMKê VòKþicdùe ~ûA_ûeê^ûjó ö

Uò®Yú


(2) ^[ô ùâû _ûAñ iõ_Kðúd aýqòuê jûZMê¬û \ûaò KeêQò ö

(3) jûZMê¬û ^ _ûAùf ^[ôcû^ IfU _ûfU Keòù\CQò ^ùPZþ KòQò\ò fêMûA eLêQò ö

(4) ^[ôe Lae _Pûeòùf ùfûKuê \êaðýajûe KeêQò ö

@«~ðýûcú Kû~ðýûkdùe RùY _êeêLû KcðPûeú ö Zûu aòùeû]ùe G_eò @bòù~ûM _ìaðeê @ûiò^[ôfû ö GYê Zû’ aòùeû]ùe Kû~ðýû êÂû^ MâjY Keòaû _ìaðeê RùY Cy KcðPûeúu\ßûeû Z\« KeòaûCPòZ cù^jêG ö @ûc ijKûeú òùŸðgK gâú iùeûR Kêcûe e[u\ßûeû Gjûe aò]ôa¡ Z\« _ûAñ _âÉûaeLû~ûAQò ö

@ûù\g _ûAñ C_iÚû_òZUò®YúKûeúu _ì‰ð Êûle

ZûeòL

icÉ aòhd òcù« Z[ý I iìP^û @ êKìk

@]ôKûeú Êûle

ZûeòL -

@ êùcû\^ KeûMfû ö @ûù\g _Zâ _âÉêZ Keû~ûC ö

Cy_\iÚ @]ôKûeúu Êûle

ZûeòL -

PòVû (DRAFTING)

Kû~ðýûkd i´§úd ùKøYiò _âKûe _Zâ, \eLûÉ, aû�ðû, aòaeYú, mû_K_Zâ, @ûù\g _Zâ AZýû\òe_âZòfò_ò _âÉêZ eì_Kê PòVû (Drafting) Kêjû~ûG ö ^[ôe Uò®Yú _éÂûùe ò@û~ûA[ôaû iò¡û« _âKûùe GKPòVû iµéq Kû~ðýûkd ijûdK _âÉêZ Keò C_eòiÚ @]ôKûeúu @ êùcû\^ òcò� ù_gþ Ke«ò ö Gjû PòVûC_eòiÚ @]ôKûeúu\ßûeû @ êeì_ bûùa aû @ûagýK iÚùk KòQòUû _eòa�ðòZ ùjûA @ êùcû\^ fûb Keòaû_ùe Zûjû òMðc^ Keû~ûG ö GjûKê _Zâ aò òcd Kêjû~ûG ö bò Ü bò Ü PòVûe _âÉêZò I _Zâ aò òcd Xw@fMû PòVû _âÉêZ ùaùk PòVû _âÉêZKûeú iûa]û^Zû @af´^ Keòaû CPòZ ö Kû~ðýûkd PòVû _âÉêZòKfûùaùk òùcÜûq aòhd ù~_eò PòVûùe iVòKþ bûaùe eùj, ùi[ô_âZò ijKûeú \éÁòù\aû CPòZ ö

(K) ^[ôe ^é I _Zâ iõLýû ejòa ö(L) òMðc^ Keê[ôaû Kû~ðýûkde ^ûc I @ûagýKiÚùk C_aòbûMe ^ûc ö(M) PòVû _ÉêZùaùk ijKûeú Uò®Yúùe Cy_\iÚ @]ôKûeúu cZ I c«aýKê ¤û^ ù\aû

CPòZ ö

Uò®Yú


(N) PòVûe bûhû iek ùjaû CPòZ ö @ûkuûeòK bûhû Kò û aêSò ùjaû _eò bûhû aýajûeKeòaû CPòZ êùjñ ö

(O) PòVûùe bâcûZàK Z[ý bò�òògì ý I @_âûiwòK i�ð _eòùahòZ ùjaû CPòZ êùjñ ö(P) PòVûùe Z[ý, CùŸgý I i�ð ~[û êKâcòK bò Ü bò Ü @ êùz\ùe ejòaû CPòZ ö(Q) PòVû a‰ð ûZàK ^ùjûA iõlò ]cðú I CùŸgý ÆÁ ùjaû CPòZ ö(R) KûeY \gðû@ PòVû _âÉêZ ùaùk _âÉêZK�ðû iZKð ejòaû ijòZ Z[ý òÂ, bûaM¸úe I iõ~Z

ùjaû CPòZ ö(S) ~\ò GK icbûaû_ Ü PòVû êeì_ _âZòfò_ò _ìaðeê Kû~ðýûkdùe [ûG, ùZùa ZûKê @ ê¤û^

Keòaû CPòZ ö @ûagýKiÚùk Zûjûe fòL^ _¡ZòKê ijûdZû eìù_ ò@û~ûA_ûùeö(T) PòVû Cy_\iÚ @]ôKûeúu @ êùcû\^ _ùe Gjûe iê¦e _âZòfò_ò _âÉêZ KeòaûKê ùja ö(U) Cy K�éð_l cêLý PòVûùe Êûle @õgùe Gaõ a�^ ^Kf _Zâùe ùgh Êûle @õgùe

Êûle Keòùa ö(V) PòVûe aûc _ûgßðùe fòL^Kûeú iõlò Êûle Keòaû @ûagýK ö

ùMûUòG _ì‰ðûw PòVûe ^cê ûIWÿògû ieKûeCy gòlû aòbûM

iõ- 527 bêaù^gße Zû-14/9/2016ù_âhK : gâú .....

@ êgûi^ iPòa, Cy gòlû aòbûM, IWÿògû_âûù¯hê : gâú iù«ûh Kêcûe \ûi

@¤û_K, _�ûdZ icòZò cjûaò\ýûkd, ùXuû^ûkaòhd : gâú iù«ûh Kêcûe \ûiuê U. 50,000/- @Mâúc c¬êeú ö

cjûgd,

òcÜ ÊûleKûeú òùŸðgKâùc RYûA @Q«ò Kò @[ð aòbûM òdcûakúe 51 òdc Kû~ðýûkd mû_îõ-21, Zû 12/1/2012 @ êiûùe gâú iù«ûh Kêcûe \ûiu Méj òcðûY iõKâû«ùe aýdaj^ KeòaûfûMò Zûjûuê U. 50.000/- (_Pûg jRûe Uuû cûZâ) @Mâúc _â\û^ KeòaûKê ieKûeú c¬êe _â\û^KeòQ«ò ö

Zûjûuê c¬êe Keû~ûA[ôaû Gjò @Mâúc _eòcûY U. 50,000/- 2016 ciòjû @MÁ cûiùaZ^ aòfþeê @ûe¸ ùjûA Zûjûu ùaZêê cûiKê U. 1000/- ùfLûGñ 50 ùMûUò KâcûMZ cûiòKKòÉòùe @iêf ù~ûMý @ùU ö Zûue a�ðcû^ cûiòK ùaZ^ U. 5000/- @ùU ö Gjò iõKâû« bûe

Uò®Yú


icêPòZ \ûaò iõ-50 @]ú^ icêPòZ dê òUþùe aòKkòZ ùja ö @[ð aòbûM Zûjûu @ù^ø_PûeòK _âû ò iõ-13 Zû- 11/1/2016ùe G[ô_ûAñ ijcZò _â\û^ KeòQ«ò ö

@û_Yue aògßÉ Êûle ....

@ êgûi^ iPòa, Cygòlû aòbûMieKûeú _Zâe ùgâYúaòbûM :

icÉ ieKûeú _Zâe fòL^ùg÷kú bò Ü bò Ü ö @ûagýKZû @ êiûùe ùMûUòG òŸðòÁ gûi^ LiWÿûùePòVû]ûeûe ÊZª òdc [ûG ö ieKûeú Kû~ðýûkde Kû~ðýûakú I Zû’e òdc Kû~ðýûkdeê Kû~ðýûkd,Kû~ðýûkdeê NùeûA Z[û iaðiû]ûeY ùlZâ _~ðý« iõ_âiûeòZ ö Kû~ðýûkd _âPk^ ]ûeûùe @ù^K_âKûe _Zâe aò òcd ùjûA[ûG ö

(1) Z[ýbò�òK aû iû]ûeY _Zâ (Letter)

(2) Kû~ðýûkd mû_^ (Office memorandum)

(3) @¡ð ieKûeú_Zâ (Demi official letter)

(4) mû_K (Endorsement)

(5) @]ôiìP^û aû AÉûjûe (Notification)

(6) iìP^û aû ùNûhYû (Notice)

(7) iõKÌ (Resolution)

(8) Kû~ðýûkd @ûù\g (Office order)

(9) @ êiàûeK (Reminder)

(10) _âû ò ÊúKûe (Acknowledgement)

(11) òaò\û ùNûhYû (Tender Notice)

(12) cìfýûu @ûjßû^ (Quotation call)

(13) Leò\ @ûù\g aû Kâòdûù\g (Purchase order)

(14) i´û\ AÉûjûe (Press Cominique)

(15) Zûe aû�ðû (Telegram)

(16) iõKêPòZ aû�ðû (Savingram)

(17) òaù\^ (Appeal)

Uò®Yú


(18) _âPûe_Zâ (Leaflet)

(19) aòaeYú (Report)

GZ\þaýZúZ @ êùeû] _Zâ, ò~êqò_Zâ, iûlûZþKûe _Zâ, KûeY \gðû@ _Zâ, ÆÁúKeY AZýû\òaòaò] _Zâ ejòQò ö

iû]ûeY _Zâe fòL^ùg÷kú :iû]ûeY _Zâùe ùKùZûUò aòhd _âZò aòùgh ¤û^ \ò@û~ûG ö

~[û-(1) òMðc^ (_Vû~ûC[ôaû) Kû~ðýûkd, C_aòbûM, gûLû _âbéZòe ^ûc ö(2) _Zâ iõLýû ij ^[ôe iõLýû Gaõ òMðcê KâcòK ^é ejòa ö

Kû~ðýûkd mû_K :iPòaûkd Éeùe aòbò Ü _âgûi òK aòbûM c¤ùe Kû~ðýûkd mû_K cû¤cùe aòbò Ü ieKûeú

òùŸðg ù_âeòZ ùjûA[ûG ö ùKøYiò @]É^ @]ôKûeúuê ùKøYiò @ûù\g ù\aûùe c¤ Kû~ðýûkd mû_Kcû¤cùe Keû~ûA[ûG ö

iû]ûeYZü mû_K ZéZúd _êeêhùe ùfLû~ûA[ûG ö G[ôùe @ù^K icdùe _ea�ðú Kû~ðýû êÂû^_ûAñ @]É^ @]ôKûeúuê @ûù\g aû @ êmû [ûG ö ieKûeu òùŸðgKâùc / cû^ýae aòbûMúd cªúu_eûcgð I @ûù\g Kâùc / Kêkû]ô_Zòu @ûù\g bò�òùe / CylcZû _âû¯ icòZòu ò¿�ò Kâùc....icÉuê@aMZ KeûA \ò@û~ûCQò ù~ / òcÜ ÊûleKûeú RYûA @Q«ò ù~.... AZýû\ò @ûe¸ùe ùfLû~ûG ö

G[ôùe ‘cjûgd’ aû ‘_âòd’ _âbéZò iù´û]^ eùj^ûjó ö ùghùe @û_Yu aògßÉ Kò û ag´\AZýû\ò ùfLû~ûG ^ûjó ö mû_Kùe \ÉLZ _ùe Gjû ù_âhòZ ùjC[ôaû @]ôKûeúuê _éÂûu^ _¡Zòùeù_âhòZ jêG ö ù_âhYK�ðûu ijò ùcûje ejò[ûG ö

mû_Ke ^cê ûmû_K iõ... IWÿògû ieKûe

... aòbûM_âûù¯hê : icÉ aòbûMbêaù^gße Zû......aòhd :.................òùŸðgKâùc òcÜ ÊûleKûeú RYûC@Q«ò ù~...

....gûi^ iPòa

Uò®Yú


mû_K iõ....

bêaù^gße

Zû.....

Gjûe ^Kf icÉ aòbûMúd cêLýu òKUKê @aMZò òcù« _VûMfû ö

gûi^ iPòa

@¡ðieKûeú _Zâ (Demi Official Letter- ‘‘DO’’)

ùKøYiò òdªK @]ôKûeú icbûaû_ Ü aû C_eòiÚ KcðPûeúuê aýqòMZbûùa Kû~ðýûkd iõ_Kðúdù_âeòZ _ZâKê ‘‘@¡ðieKûeú_Zâ’’ Kêjû~ûG ö Kò«ê ù_âeYKûeú Gaõ MâjYKûeú iµKð Gaõ ù_âeKucê aýqòMZ icúKeY C_ùe òbðe Keò MéjúZ _âKûe g±aò ýûi bkò ùKùZK ùlZâùe aýZòKâcùjûA_ûùe ö cûZâ Gjûe @[ð êùjñ @¡ðieKûeú _Zâ Kû~ðýûkd aòhd ]ûeY Kùe ^ûjó ö

@¡ðieKûeú _Zâùe GK ùa÷dqòK Êe, aòPûe I iò¡û«MZ \éÁò ejò[ûG ö G[ôùe ù_âeKuaýqòMZ Rúaê I @û\gðe i´§ ^[ûG ö G_eò _Zâ cû¤cùe ùKøYiò Kû~ðýûkde Z[ý cûMòaû ùjCQòcìk CùŸgý ö Gjò _ZâMêWÿòKê iû]ûeYZü ùijò aýqòu ^ûcùe iõùaû]^ Keû~ûG, ~òG _Zâûkû_ Kò û@û\û^_â\ûê aòhdaÉêKê ù\Lôaû ijòZ Lêaþ Kcþ aòk´Zû ijòZ Zêe« ÀifûKê ò½òZ Keò_ûeòùa ö@¡ðieKûeú_Zâe eP^û ùKøgk ùjCQò-

(1) ùKøYiò @¡ðieKûeú _Zâ _â[c _êeêh GKaP^ùe ùfLû~ûG ö

(2) G[ôùe ù_âeKu ^ûc I _\aú aûc _Uùe I WûjûY _ûgßðùe @.i.- _Zâûu _Wÿò ZûeòL\ò@û~ûG ö

(3) Gjû ^ûc\ßûeû ùKøYiò Cy KcðPûeúuê iõùaû]^ Keû~ûG ö

(4) G[ôùe _âiw iìP^û eùj ^ûjó ö

(5) ùKøYiò @¡ðieKûeú _Zâùe, i¹û^ Kò û _âYûc, G_eò g±ûakú ij @ûe¸ jêG ö icÉeúd@]ôKûeúuê _òâd gâú~êq.... I C_eòiÚ @]ôKûeúuê _âòd cjûgd, iùaðûy @]ôKûeúuê i¹û^^údcjûgd bûaùe iù´û]^ Keû~ûA _Zâ ùfLû~ûG ö

(6) PòVòe aòhd I Z[ý LŠaûKýùe @ûe¸ Keû~ûG ö @û_Yu @ûù\gKâùc cêñ RYûCQò,CyK�éð_lu (_\aú ^ûc ùfLô) @ûù\g Kâùc cêñ ùfLêQò / @û¸ c¤ùe ùjûA[ôaû@ûùfûP^ûKâùc ùfLêQò...AZýû\ò ö

(7) C_iõjûeùe ~ù[ûPòZ i¹û^ ij aûKýûõg ùfLû~ûG ö

(8) _Zâe ùghùe ]^ýaû\e ijòZ / @û_Yue @«ew ùfLû~ûA ù_âeK _ì‰ð Êûle Keò[û’«ò ö

(9) ù_âeKu Êûlee WûjûY _ûgßðùe _âû¯ aýqòu ^ûc, C_û]ô, VòKYû I _\aú ùfLû~ûG ö

Uò®Yú


(10) Zêe« Àifû @ûagýKúd Keò, ùKøYiò òŸòðÁ aòhd_âZò ùKøYiò Cy KcðPûeúuê aýqòMZ@ûKhðY Keòaû òcù« cêLýZü G_eò _Zâûkû_e `cð aýajéZ ùjûA[ûG ö

@¡ðieKûeú _Zâe ^cê û :@i._Zâûu ^õ.......IWÿògû ieKûe..............cªYûkdbêaù^gße, Zû............2016

_âòd gâú....................i´§ùe Zêù¸, Zê e @¡ðieKûeú _Zâ iõLýû .............. Zû...........Kê \dûKeò

CùfäL Keòa Kò ? ................i´§ùe, cêñ Gjû ijòZ LiWÿû òdcûakúe GK ^Kf ù_âeY KeêQò ö~\ò Zêù¸ \dûKeò Gjû @¤d^ Keòaû ijòZ ~[ûi¸a Zû’ C_ùe Zê e c«aý _â\û^ Keòa, cêñ KéZmejòaò ö Gjò òdcûakúKê PìWÿû« Keòaû òcù«, _ea�ðú cûie c¤ bûMùe GK @û«-aòbûM ùa÷VK@ûjßû^ Keòaû òcù« _âÉûa ejòQò ö Gjò aòhd @û_Yue Reêeú \éÁò @ûjßû^ KeêQò ö

]^ýaû\e ijòZ@û_Yue @«ew

(Cy KcðPûeúu _ì‰ð Êûle)

gâú................................................._\aúgûLû Kò û LŠe ^ûccªYûkd Kò û aòbûMe ^ûc, bêaù^gße

@^êùcû\^ (ENDORSEMENT)

@ êùcû\^ ùjCQò, @^ý ùKøYiò aýqòuê iù´û]ôZ Keû~ûA[ôaû ùKøYiò _Zâe GK ^Kf; Gjûcìk_Zâ êùjñ ö Gjû c¤ ùKøYiò òŸðòÁ iKêðfûe iõ~êq Kû~ðýûkd Kò û @^ý aòbûMe iìP^ûù[ð ù_âeYòcù« aýajûe Keû~ûG ö

(K) ù~ùZùaùk ùKøYiò KûMRKê cìk _âZòfò_ò bûùa ù_âeKuê ùèÉ \ò@û~ûG ö(L) Z[ý, c«aý Kò û Àifû òcù« Gjûe ^KfKê ù_âeY Keû~òaû ij @^ý cªYûkd Kò û

ùKøYiò iõ~êq @[aû @]É^ Kû~ðýûkdKê cìk _âZòfò_ò bûùa CùfäL Keû~ûG ö

Uò®Yú


(M) Gjò _Zâ ù_âeY Keòaû icdùe ^Kf, ~ûjû ùKøYiò aýqò Kò û Kû~ðýûkdKê ù_âeYKeû~ûG ö

(N) eûRý ieKûeuê ^Kf @û\û^_â\û^ Keòaû icdùe Gjû aýajéZ jêG ^ûjó öùghùe @ êùcû\^ òcÜfòLôZ @ûKûe ]ûeY Kùe öGK ^Kf (_Zâe GK ^Kf ijòZ).............uê ù_âeY Keû~ûA[ûG ö

(1) iìP^û òcù«(2) iìP^û I _eòPûk^û òcù«(3) @ûagýK Kû~ðýû êÂû^ òcù«(4) GK C�e òcù«(5) gúNâ @ ê_ûk^ òcù«ö

_âgÜûakú :1ö aòbò Ü _âKûe _Zâ i´§ùe ùfL I C�c _Zâe MêYMêWÿòK K’Y K’Y ùfLö2ö aýqòMZ aû NùeûA _Zâ aòhdùe a‰ð û Keö3ö Kû~ðýûkdbò�òK _Zâ I Gjûe ùgâYúaòbûM i´§ùe @ûùfûP^û Keö4ö iµû\Kuê _Zâ K’Y C\ûjeY ij a‰ð û Keö5ö iû]ûeY _Zâe fòL^ùg÷kú a‰ð û Keö

Documents

MYcû¤c, ùaZûe Kkû I aòmû ^ Kkû