Broj 4, Prolet 2001

Po povod 22 april Denot na planetata Zemja, fosforot, rastvoreniot kislorod i suspendiraniot cvrst Ministerstvoto za `ivotna sredina i prostorno materijal na prostorot na rekata Sateska, apeliraat na nivnata planirawe se vklu~i vo odbele`uvaweto na ovoj zgolemena koncentaracija, {to direktno vlijae na zagaduvaweto Svetskiot Den koj godinava ja proslavuva 31 na Ohridskoto ezero. U~enikot Kliment Sanxakovski, koj e godi{nina kako i 6 godi{ninata od otpo~nuvaweto na aplikator na vtoriot proekt, vo svojot elaborat objasnuva za GLOBE Programata, koja pretstavuva svetska nau~na i toa kolku kvalitetot na edna reka, kako {to e Crn Drim vo obrazovna Programa koja ja koordinira rabotata na odnos na temperaturata, sostavot, kako i nejzinata Ph vrednost, u~enicite, nastavnicite i nau~nicite od celiot svet. mo e da vlijae na opstanokot na florata i faunata vo tekot na

edna godina.Vo GLOBE Programata vo momentov se vklu~eni nad 90 zemji i preku 8.500 u~ili{ta koi imaat za cel da Proektot "Vlijanieto na agrohemikaliite vrz ja prou~uvaat i dopolnuvaat slikata za globalnata kvalitetot na vodite i raznovidnosta na ihtifaunata vo `ivotna sredina na zemjinata topka, a voedno da ja strumi~kiot region", DSZPU "Dimitar Vlahov", na zgolemat globalnata ekolo{ka svest i globalnoto sobirawe na podatoci.

Za taa cel, na 23-ti april ovaa godina, vo prostoriite na Kancelarijata za komunikacija so javnosta vo ramkite na Makedonskiot informativen centar za ivotna sredina pri M@SPP, be{e odr`an Nacionalen u~eni~ki istra`uva~ki natprevar na proektot GLOBE.

Na ovoj natprevar, koj se nadevame deka }e stane tradicionalen, aktivno u~estvo zemaa u~enici od sedum od devette sredni i osnovni u~ili{ta vklu~eni vo Programata. Tie preku istra`uvawe i pregleduvawe na podatocite, postavuvawe na pra{awa i razvivawe na hipotezi, kako i preku razvivawe na metodologii i analizi, so interpretacija, zaklu~ok i komunikacija se natprevaruvaa so edinstvena cel tradicionalniot GLOBE natpravar, ja osvoi vtorata popularizacija i unapreduvawe na globalnoto u~ewe i nagrada. Imeno, izgotvuva~ite na ovoj proekt, Stojkov nabquduvawe vo polza na ivotnata sredina. Ivica, Mir~eva Elisaveta, Pokraj~evalieva

Aleksandra, profesorot Daov Stra{o i dobrovolecot NagradeniVudvort Pol, potenciraat na negativnite posledici od

Prvata nagrada na ovoj u~eni~ko istara`uva~ki enormnoto i nekontrolirano koristewe na fekaliite i natptevar, ja osvoi DSU "Niko Nestor" od Struga, za hemikaliite od strana na ~ovekot, {to sekako vo idnina proektite "Rekata Sateska - najgolem zagaduva~ na direktno }e se reperkuira vrz zdravata ivotna sredina. Ohridskoto ezero" i

Tretata nagrada na ovoj u~eni~ko istra`uva~ki “Rekata Crn Drim - natprevar, ja osvoi DSU "Goce Del~ev" od Valandovo, za pozitiven predznak vo proektot "^ovekot kako pri~initel za zagaduvawe na hidrolo{kata sostojba mojata okolina" - Valandovo, koj go izgotvija Dimova n a s t r u { k i o t Daniela, Lazarova Sa{ka, Don~eva Katerina, akvati~en eko-sistem“. profesorite Gugicev Milan, Manolev Stojan i Kimov Vo prviot proekt Na}o. Celta na ovoj elaborat be{e zapoznavawe na u~enicite Kostadinka javnosta so mo`nite posledici i anomalii od postoeweto Naumovska i Van~o na najraznovidni pri~initeli i izvori na zagaduvawe vo Kocevski, koi se voedno op{tinata Valandovo. i realizatori na

istiot, signaliziraat Specijalna nagrada im be{e dodelena na u~esnicite z a p o s t o e w e n a od OU "Dimitar Miladinov" od Skopje, Igor Dam~evski, p r o b l e m o t o d Lina Nestorovska, Ivana Atanasoska, profesorite zagaduvaweto na rekata Svetlana Filipovska i Anka Denkovska, za posebno Sateska na prostorot na Ohridsko Stru{kiot region. Tie postignat efekt na natprevarot. preku izvedenite hidrolo{ki merewa na nitratite,

Nacionalen u~eni~ki istra`uva~ki natprevar

Programa GLOBE ~ Makedonski informativen centar za `ivotna sredina ~ Ministerstvo za `ivotna sredina i prostorno planirawe1000 Skopje, "Drezdenska" 52; tel: 02 366-930; faks: 02 366-931, e-mail:infoeko@moe.gov.mk www.globe.moe.gov.mk

Na natprevarot u~estvuvaa i u~ili{tata:

CSO "Aco Ruskovski" od Berovo, so temite:

,"Lozata pove}e uspeva vo Tikve{ijata otkolku vo Male{evijata", izgotvuva~i Nikolovski Nikol~o, Tro{anski Goce i Bazlievski Dejan,

,"Vlijanieto na vodata od rekata Bregalnica vrz rastitelniot i `ivotinskiot svet vo najbliskata okolina", izgotvuva~i Gerdovska Irena i Furnaxiska Nata{a,

,"Staklena gradina ne postoi vo Male{evijata", izgotvuva~i Malnovski Ilija, Ilievski Mitko i Miteva Elena, profesorot Sloboda Pandov i dobrovolkata Dena Olson.

Z[UC "\or~e Petrov" od Kavadarci, so temata:

"Vodite na rekata Luda Mara", izgotvuva~i \or|iev Dragan, Koleva Elena, profesorot Minova Bo`anka i dobrovolecot

Na 24.03.2001 godina, vo ~est na 22 Mart Denot na 4. Za zna~eweto na Polo{kiot manastir kako vodite na planetata zemja, vo ramkite na planiranite kulturno istoriski spomenik od XIV vek, u~enicite aktivnosti na u~enicite od programata GLOBE i bea zapoznati od prof. Men~a Davidova, direktor vo ekolo{kata sekcija koi aktivno rabotat vo Z[UC u~ili{niot centar.“\or~e Petrov” od Kavadarci, be{e izvedena ednodnevna ekskurzija, ekolo{ka patrola na Pokraj dru`eweto na u~enicite, dobro pominatiot Tikve{koto ezero. So brodot na vodostopanskata vikend na ezeroto, od ovaa ekolo{ka patrola u~enicite organizacija Tikve{ko pole od Kavadarci u~enicite vo dnevnikot na svoite aktivnosti go zabele`ija imaa interesna ekskurzija, ekolo{ka patrola, od slednoto:Resavskiot zaliv do Polo{kiot manastir. 7Mnogu plasti~ni {i{iwa plovat po vodata na

Vo ramkite na ekolo{kata patrola bea zamisleni ezeroto. Po bregot i okolu ku}ite isto taka grda i ostvareni pove}e aktivnosti kako: slika od rasfrleni plasti~ni {i{iwa. Na bregot

1. U~enicite od ekolo{kata sekcija izrabotija se razletuvaat plasti~ni kesi, mo`e da se zabele`at plakati koi bea pricvrsteni na brodot, kesi od smoki i druga ambala`a, otpu{oci od cigari, vidlivi od bregot za posetitelite na ezeroto kutii od cigari i drug otpad. Seto ova uka`uva deka koi se najmnogu brojni vo denovite na posetitelite se krajno neodgovorni vo svoite vikendite. Celta na plakatite be{e jasna i postapki, so mal stepen na ekolo{ka svest.nedvosmislena, da ja razbudi ekolo{kata svest. 7lenovite na ekolo{kata sekcija apeliraat do

2. Na manastirot Sv. \or|i takanare~eniot posetitelite ne samo na Tikve{koto ezero tuku i Polo{ki manastir, za zna~eweto na vodite i za bilo kade vo prirodata, so malku samokontrola vo svetskiot den na vodite na planetata zemja odnesuvaweto mo`at da pridonesat za zdrava predavawe odr`a prof. Todor~ev Rizo, `ivotna sredina, a pred se za prekrasno u`ivawe vo hidromeliorativen in`ener, vraboten vo prirodata.u~ili{niot centar. 7Organizaciite koi stopanisuvaat so vodata na

3. U~enicite od GLOBE programata, izvr{ija ezerata, da se anga`iraat vo iznao|awe re{enija za merewa na kvalitetot na vodata na ovoj trajno re{avawe na problemot. Dali so donacii ili lokalitet. Izvr{eni se merewa na fizi~kite i so vrabotuvawe na edno ili pove}e lica da se ~isti hemiskite svojstva na vodata koi {to se ezeroto i negovite bregovi, pla`i, a vo kraen slu~aj standardni merewa vo programata GLOBE. Be{e da se primenuvaat i zakonski sankcii protiv izmerena temperaturata, matnosta na vodata, zagaduva~ite i nesovesnite.sodr`inata na soli, elektroprovodlivost i Ph vrednost na vodata vo Tikve{koto ezero. Kako Ekolo{ka sekcija pri Z[UC{to e poznato istata slu`i za navodnuvawe na "\or~e Petrov" - Kavadarciplodnoto Tikve{ko pole. profesor Atanasov @ivko

PRIZNANIE

E k o l o { k a p a t r o l a

Najdobrite od natprevarot bea nagradeni so knigi od produkcijata na "Detska Radost", dodeka na site prisutni im bea dodeleni CD romovi "Za{tita na pejsa`ot na Ohridskoto i Prespanskoto ezero".