NASIL

FASHION

RE VOLUTIONARY*

OLUNUR

?

*MODA DEVRİMCİSİ: Moda Sektörünü daha etik, sürdürülebilir kılmak, moda üzerinden içinde yaşadığı dünyaya pozitif etkide bulunmak isteyen kişi.

İçindekiler

02 Tamsin Blanchard’ın önsözü 04 Şimdi zamanı: Fashion Revolution 06 Fashion Revolution kimdir? 08 Değiştirmemiz gerekenler 10 Modanın insani tarafı11 Modanın çevreye etkileri12 Moda hakkında farklı bir hikaye anlatalım17 Transparency is beautiful18 Nasıl Fashion Revolutionary olunur 20 Meraklı ol26 Araştır30 Birşeyler yap38 Kaynaklar40 İletişim

Bütün moda devrimcileri,toplanın!

Modayı seven protestocular.“Dünyayı ben değiştirebilirim” diyen düzen bozucular. Bu kitap sizin için.

Moda sektörünü dönüştürmek için sesinizi ve gücünüzü nasıl kullanabileceğinize dair fikirler ve ilham kaynakları ile doludur.

Şimdi, Fashion Revolution zamanı.

ÖNSÖZ

Tamsin BlanchardGazeteci

Kendimi bildim bileli, kıyafetleri sevmişimdir.

Yetmişli yıllarda annemin bana diktiği uzun siyah kadife elbiseyi severdim. Kıyafetlerimi kendim alacak yaşa geldiğimde paramı biriktirip Chelsea’dan aldığım kazak elbiseyi de sevdim.

Annem kendi kıyafetlerini dikerdi ve bana da kendiminkileri dikmeyi öğretti (ama ben bir paçayı seloteyple halledebiliyorsam, öyle yapardım). Dergilerdeki kıyafetlere bakardım, ama kumaş alıp kendim yapmaya çalışırdım. Bazen vintage kıyafetler alır ve karışık bir tezgahtan ucuza güzel birşeyer bulmanın keyfine varırdım. İlk gittiğim konser için (Altered Images, 1982 civarı) ağdan bir etek yapmıştım ve dantelden parmaksız eldivenler yapmayı bile başarmıştım! Kıyafetler, yaşadığım şeylerdi, değeri bilinmeyen şeyler değil. Dolabımdaki her bozuk dikişi bilirdim.

Belki pek şaşırtıcı olmayacak şekilde, moda okuluna gittim ve moda gazetecisi oldum. Kıyafetler ve onları tasarlayan insanlar hakkında yazmak istedim. Bana göre kıyafetler, yaşadığımız kültürün bir parçasıydı. Dinlediğimiz müziğin, kendimizi ait gördüğümüz alt kültürün bir yansımasıydılar, ve aynı zamanda politiktiler.

Ama zaman geçtikçe moda sektörü değişti. Daha çok şirketleşti ve daha az yaratıcı bir hale geldi. Devasa bir ticarete dönüştü, şimdi sadece Birleşmiş Krallık ekonomisinde 21 milyar Pound değerinde. Doksanların sonuna gelindiğinde, tasarımcılar logoları olan mega-markalara dönüşmüşlerdi. Kıyafetler gittikçe daha pahalandı. Tasarımcı modası, lüks haline geldi.

“ Daha gidilecek çok yolumuz olduğunu biliyorum... Ama tüketiciler olarak bizim bir gücümüz var.”02

Diğer taraftan, hazır giyim büyüdükçe büyüdü. Bütçeye uygun -genellikle- İngiltere’de yapılmış olan kıyafetlerle başlayan şey, küresel bir ticarete dönüştü. Şirketler, Hindistan ve Çin’deki fabrikaları kullanarak daha az paraya daha çok kıyafet üretebileceklerini fark ettiklerinde, üretimi arttırdılar. Kıyafetlerin demokratik dağılımı olarak başlayan şey gittikçe hız kazandı. Kıyafetler o kadar ucuzladı ki, kendin dikmenin manası kalmadı çünkü birkaç metre kumaş alabileceğinden daha ucuza, bir elbilse alabiliyordun.

Doksanların sonundan itibaren açgözlü tüketicilerden oluşan bir millete dönüşmeye başladık. Sırf alabildiğimiz için birşeyler aldık- çünkü ucuzdular. Sonra biraz daha aldık. Bir kısmını giymedik bile. Çoğu yıpranıp giyilmez hale geldi veya kendisini Oxfam derneği yolunda bir çöp poşetinde buldu. Hayır kurumları bile aslında onları istemiyordu. Bir zamanlar sevdiğim kıyafetler, bir tüketim eşyası, fabrikaların üretim hatlarını besleyen bir yem haline gelmişti.

İşlerin zıvanadan çıktığının ve bu şiddetli üretim hızının -ve kitlesel tüketimin- sürdürülebilir olmadığını biliyordum. Bu benim kabul edebileceğim bir şey değildi. Günümüzde kıyafet üretiminin safi hızı ve miktarı gezegeni öldürüyor: çok fazla su kullanıyor, nehirleri kirletiyor, pamuk üretiminde böcek ilaçları ile ekosistemi yok ediyor, ve kıyafet ve tekstil işçileri, çoğu ölüme giden tuzaklardan ibaret olan fabrikalarda az paraya çok fazla çalışırken üretmeye devam ediyor (Hızlı hızlı, fazla fazla!). Buraya nasıl geldik?

Ve şimdi ben bu sistemin bir parçası olduğumu hissediyorum. Bu benim sektörüm. Ve 24 Nisan 2013’te Rana Plaza fabrikası çöktüğünde, bir kez olsun gerçek olamayacak kadar ucuz bir parça kıyafet almış olan herkes, suçluluk duygusunu hissetti.

Hala kıyafetleri, en başta onları sevdiren

sebeplerden dolayı seviyorum. Biliyorum, gidecek çok yolumuz var ve dönüşümü sektörün kendisinin yapması lazım. Ama tüketiciler olarak bir gücümüz var. Ve bu çok basit. Daha az kıyafet almalıyız (hepimizin çok fazlası var), aldığımız kıyafetler hakkında daha bilinçli seçimler yapmalıyız, onları daha uzun süre giymeli ve daha çok keyfini çıkarmalıyız.

Ben bu yüzden yeni bir moda için çalışmaktan ve “giysilerimi kim yaptı?” diye sormaktan gurur duyuyorum. Nasıl yapıldıklarını, nerede yapıldıklarını ve neyle yapıldıklarını bilmek istiyorum.

Birlikte değişimi getireceğiz – getirmeliyiz.

03

Zamanı Geldi:Fashion Revolution

Phot

ogra

phy

by J

aber

Al N

ahia

n, A

siti

mes

and

Sha

rat C

how

dhur

y24 Nisan 2013 tarihinde Bangladeş’teki Rana Plaza binası çöktü.

1,133 kişi öldü ve 2,500 kişi yaralandı. Bu olay tarihteki dördüncü en büyük endüstriyel felaket oldu.

Fashion Revolution böyle doğdu.

Rana Plaza’da 5 giyim fabrikası vardı ve tamamı Avrupa ve Amerika’daki pazarlar için üretim yapıyordu.

Biz 1,133 kişiyi böylesi bir kazada kaybetmenin büyük bir felaket olduğuna inanıyoruz ve değişim talep ediyoruz.

Bu talihsiz olaydan beri, dünyanın her yerinden insanlar bir araya geliyorlar ve dünyayı değiştirmek adına modanın gücünü kullanıyorlar.

Fashion Revolution sizler gibi insanların yarattığı küresel bir hareket.

05

Biz, sizlere giydiğimiz kıyafetlerle ilgili farklı bir hikaye anlatmak için buradayız.

Biz inanıyoruz ki eğer modayla ilgili daha farklı düşünebilir ve daha sorumlu bir şekilde talep edersek pozitif bir değişim yaratabiliriz.

Biz daha temiz, daha güvenli, daha eşit ve şeffaf bir moda ve tekstil endüstrisi talep ediyoruz.

Biz modanın daha iyi bir dünya için yeni bir güç olmasını istiyoruz. Biz insanlara, çevreye, yaratıcılığa ve karlılığa eşit değer veren bir endüstri anlayışına inanıyoruz.

Fashion Revolution Biziz

06

Biz, tasarımcılarız, akademisyenleriz, yazarlarız, iş liderleriyiz, hükümet yetkilileriyiz, markalarız, perakendecileriz, pazarlamacılarız, üreticileriz, çalışanlarız ve moda severleriz. Biz endüstriyiz ve biz toplumuz.Biz, siziz.

Fashion Revolution Biziz

07

Değiştirmemiz GerekenlerModelModa, günümüzde en çok küreselleşen endüstrilerden biri haline geldi. Tek bir ürün, mağazasına ulaşmadan önce birden fazla kıtayı dolaşıp gelebiliyor. Bu endüstrinin nasıl yürüdüğünü bir daha düşünmeliyiz. Modeli yeniden düşünmeliyiz.

MateryelModanın toplum ve çevreye çoğunlukla negatif etkileri var. Giysi üretimi aşırı su, enerji, kimyasal madde ve alan kullanımına yol açmakla beraber pek çok atık madde oluşmasına neden oluyor.

ZihniyetEğer modanın daha iyi bir gelecek için yeni bir güç olduğunu görmek istiyorsak, giydiklerimizle ve neden giydiğimizle ilgili düşünme şeklimizi değiştirmek zorundayız. Kıyafetlerimizi daha çok sevmeliyiz, onları daha değerli ve güvenilir görmeliyiz.

08

Bir tişört üretmek için 2720 litre suya ihtiyaç var. Bu normalde bir insanın 3 senede tükettiği su miktarına eş değer.

Yılda yaklaşık 400 milyar m2 kumaş dokunduğu fakat bunun 60 milyar m2 sinin kesim aşamasında atık olarak israf edildiği tahmin ediliyor.

91 ünlü marka ile yapılan ankette ortaya çıkan sonuçlara göre bu markaların yalnızca %12si giyim sektöründeki işçilere asgari ücretin üzerinde maaş verme yönünde harekete geçmiş.

Çin’in Guandong şehrinde kadın işçiler ayda 150 saat fazla mesai yapmak zorunda kalıyorlar. %60’ının sözleşmesi, %90’ının sosyal güvencesi yok.

Bangladeş’te terzi işçileri aylık 44 pound kazanıyorlar, bu geçimlerini sağlayabilecekleri maaşın sadece 1/4üne eşit. 09

Modanın insani tarafı

Milyonlarca insan moda endüstrisinde çalışıyor. Bizce endüstri, bu insanlar için daha iyi işleyebilir ve işlemeli.

İNSAN HAKLARI

Zorla çalıştırılan işçiler, çocuk işçiler, cinsel istismar, ayrımcılık ve tehlike çalışma koşulları... Bunlar kıyafetlerimizi yapan insanlardan bazılarının karşı karşıya kaldıkları zorluklar.

İşçileri koruyan uluslararası standartların ve ulusal yasaların varlığına rağmen, giyim endüstrisinde insan hakları ihlali oldukça yaygın. Küresel Kölelik Endeksi’ne (The Global Slavery Index) göre 36 milyon insan modern kölelik olarak düşünülebilecek koşullarda yaşıyor ve bu insanların büyük bir çoğunluğu Batılı için kıyafet üretiyorlar.

ADIL ÜCRET

Kıyafet üretimi yapılan pek çok ülkede, yasal asgari ücret işçilerin geçinebileceğinden daha düşük. Örneğin, Bangladeş’te asgari ücret yoksul kesimin geçiminin yalnızca %60 ına yetecek düzeyde. Düşük maaşlar bu işçileri bir kısır döngünün içinde tutuyor; geçim zorluğu çeken işçiler daha uzun saatler çalışmayı kabul ediyorlar ancak bu sağlıkları ve güvenlikleri üzerinde ciddi etkiler bırakıyor.

ZANAATKARLAR

Seri üretimle büyüyen giyim ve aksesuar sektörü, zanaatkârları ve esnafı yıpratmakla beraber bu insanların sahip olduğu yeteneklerin de sonraki kuşaklara aktarılmasına engel oluyor. Çoğunluğu kadın olmak üzere gelişmekte olan ülkelerdeki milyonlarca insan geçimlerini el sanatlarından kazanıyor fakat günümüzde el sanatlarının geleceği belli değil.

10

LUCY SIEGLE

11

ModanınÇevreyeEtkileri

Günümüzde, kıyafet üretimi büyük çapta su, enerji ve alan kullanımına neden oluyor. Artık kıyafet üretmek için bize dünyamıza mal olmayacak başka yollar bulmalıyız.

ZEHIRLI MODA

Kıyafetlerimiz için gerekli olan iplikleri yetiştirmek, boyamak ve işlemek önemli ölçüde kimyasal madde gerektiriyor ve bunların bazıları zehirli olarak biliniyor. Dünyadaki böcek ilacı kullanımının %22.5 i pamuk tarımı için kullanılıyor.

Ayrıca tekstil ürünleri için kullanılan boyalar da zararlı kimyasalları içerebiliyor. Bu kimyasallar toprağa karışıp yeraltı sularımızı zehirliyor. Örneğin endüstriyel atıklar ve kimyasal maddeler Çin’deki nehirlerin yarısından fazlasını kirletiyor. Hatta Çin’deki bazı nehirler boyalardan dolayı kırmızı akmakta.

CO2 SALINIMI

Kıyafetlerimiz küresel CO2 salımının %3’ünden sorumlu. Bu yalnızca kıyafetlerin üretiminden değil aynı zamanda bizim satın aldıktan sonra kıyafetlerimizle ne yaptığımızla da alakalı. Bu salımların yarısından fazlası kıyafetler yıkandığında, kurutulduğunda, ütülendiğinde ya da bertaraf edildiğinde ortaya çıkıyor.

ATIK

Geçtiğimiz sene, dünyada 73 milyon tekstil ürünü satın alındı, fakat yalnızca %20’si geri dönüştürüldü. Her yıl İngiltere’de ortalama 350,000 ton kullanılmış kıyafet yer altına gömülüyor.

Gömülme işleminin ardından, ayrışan kıyafetler metan gibi sera gazları salıyorlar. Ve daha da kötüsü, mağazalara gitmeden önce defosu olduğu anlaşılan ürünlerin çoğu da yırtıldıktan sonra gömülüyor ya da yakılıyor.

12

WILL. I .AM

13

Moda, kendi seçtiğimiz tenimizdir. Seçtiğimiz kıyafetler kendimiz hakkında hissettiklerimizi ifade eder. Kim olduğumuz hakkında dünyaya verdiğimiz mesajlardır.

Kıyafetlerimiz bizim hakkımızda çok şey söylüyor, ama biz kıyafetlerimiz hakkında pek bir şey bilmiyoruz.

Bir giysi yapmanın birçok aşaması var. Sadece duyduğumuz kısımlar değil - tasarımcılar, markalar, mağazalar ve partiler – bunların yanı sıra pamuk çiftçileri, iplik üreticileri, dokumacılar, boyacılar, dikişçiler ve sevdiğimiz kıyafetleri yapan diğer fabrika çalışanları.

Ama kıyafetlerimizi yapan insanlar gözlerden ıraklar. Kıyafetlerimizi kimin yaptığını bilmiyoruz. Ve onlar da, yaptıkları kıyafetleri kimlerin aldığını bilmiyorlar. Bu kopuk bağları tamir etmemiz lazım, çünkü bir ürün satın aldığımızda, aynı zamanda bütün bir değerler ve ilişkiler zincirini satın alıyoruz.

Kıyafetlerimizin ardındaki insanları ve hikayeleri düşünerek, moda hakkında farklı bir hikaye anlatabiliriz.

Moda hakkında farklı bir hikaye anlatalım

14

Cut m

e ou

t for

you

r sel

fie!

ŞU A

NKI

DU

RUM

: MA

RKA

LAR

BILE

O

NLA

R IÇ

IN K

IYA

FETL

ERI K

IMIN

YA

PTIĞ

INI B

ILM

IYO

R.

“The

Beh

ind

the

Barc

ode

Repo

rt”

rapo

runa

gör

e en

büy

ük 2

19 m

arka

nın

yaln

ızca

yar

ısı ü

rünl

erin

in h

angi

fa

brik

alar

da ü

retil

diği

nden

hab

erda

r ve

yal

nızc

a dö

rtte

biri

ferm

uar,

düğm

e,

kum

aş g

ibi d

iğer

mat

erya

llerin

ner

eden

ge

ldiğ

ini b

iliyo

r.

Giy

im e

ndüs

tris

i sad

ece

mar

kala

r ve

pera

kend

ecile

r ile

sın

ırlı d

eğil.

Ayr

ıca

pek

çok

arac

ı da–

topt

ancı

lar,

acen

tele

r, te

darik

zin

ciri

yöne

ticile

ri- b

u sü

rece

da

hil.

Tüm

bun

lar e

ndüs

trin

in ö

nem

li ve

kar

edi

lebi

lir b

ölüm

leri

ve to

plum

da

gene

lde

bilin

miy

orla

r.

NED

EN Ş

EFFA

FLIĞ

A IH

TIYA

CIM

IZ

VAR?

Şeffa

f olm

amak

hay

atla

ra m

al o

labi

liyor

. Şi

rket

ler ü

rünl

erin

in n

ered

en g

eldi

ğini

bi

lmed

ikle

ri ta

kdird

e in

san

hakl

arın

ın

koru

nmas

ı ve

çevr

eci u

ygul

amal

arın

sü

rdür

ülm

esi p

ek m

ümkü

n de

ğil.

Bu n

eden

le ş

effafl

ık ç

ok ö

nem

li.

Şeffa

flık

şirk

etle

rin ü

rünl

erin

i kim

lerin

ya

ptığ

ını b

ilmes

i ve

bunu

müş

teril

eriy

le,

payd

aşla

rıyla

, his

se s

ahip

leriy

le v

e ça

lışan

larıy

la p

ayla

şmal

arı a

nlam

ına

geliy

or.

Fash

ion

Revo

lutio

n şi

rket

lerd

en b

unu

tale

p ed

iyor

: tec

rübe

, bilg

i, dü

rüst

lük

Şeffa

flık

Güz

eldi

r Te

crüb

e, b

ilgi,

dürü

stlü

k. B

u üç

ü en

düst

riyi d

eğiş

tirec

ek

güce

sah

ip. V

e de

ğişi

m b

asit

bir s

oruy

la b

aşlıy

or:

Giy

sile

rimi k

im y

aptı?

Cut m

e ou

t for

you

r sel

fie!

Nasıl Fashion Revolutionary olunur?

Kıyafetlerin hakkında yeni hikâyeler buldukça, bu hikayeleri başkalarına anlattıkça, üzerinde paylaştıkça ve neyin doğru neyin yanlış olduğu hakkında tartıştıkça moda endüstrisini yeniden şekillendirirsin. Ne düşünüyorsan söyle ve moda endüstrisini değiştir.

Yaşamak istediğin hayatı şekillendirecek gücü elinde tutuyorsun. Söylediklerin ve paranı ne için kullandığın çok önemli, senin neye inandığının bir sinyali.

Sadece 3 basit adım atman gerek...

You re-shape the fashion industry – the lives of its producers, its workers – every time you buy or dispose of clothing.

18

MERAK ET ÖĞREN BİRŞEY YAP

Phot

ogra

phy

by H

uman

a Fu

ndac

ión

Pueb

lo p

ara

Pueb

lo

19

MERAKLI OL

Kıyafetlerine başka bir gözle bak. “Bu bana yakışıyor mu?”nun dışında sorular sor. “Giysilerimi kim yaptı?” diye sor.

20

Fashion Revolution hepimizi kıyafetlerimiz hakkında daha meraklı olmaya çağırıyor. En basitinden, kıyafetlerin iç kısımlarına dikilmiş etiketlere bakarak başlayabilirsin. Zamanla kıvrılan bu etiketin daha sonra kesildiğini fark etmişsindir. Aslında bunlar giysilerin için çalışan insanların izlerini taşıyor.

KIYAFETLERİNE

BİR BAK

ETIKETLERE GÖZ AT

Etiketlerden kıyafetlerin nerede üretildiklerini öğrenebilirsin, mesela Bangladeş’te, Romanya’da veya Kamboçya’da yaşayan birisi bu etiketi dikmiş olabilir. Etiketler ayrıca giysilerin hangi malzemeden yapıldığını, örneğin pamuk veya polyester, gösterir.

Fakat etiketler, bu pamuğun nerede üretildiğini, nerede ipliğe dönüştürüldüğünü, bu ipliğin nerede kumaş haline getirildiğini ve boyandığını söylemez.

BIR DÜŞÜN

Bu malzemeler nereden geliyor? Nerede üretildiler? Orada çalışmak nasıl? Orada çalışanlar nasıl insanlar, hayatları nasıl? Bu tip sorulara ve cevaplarına ilgili olmak giysilerimizi üreten insanların hikâyelerini değiştirecek ilk ve en önemli adımlar.

21

Kıyafetini ters çevir veya etiketini görünür hale getir ve bir selfie çek. Fotoğrafını herhangi bir sosyal mecrada #whomademyclothes hashtag’i ile yayınla ve sorunu cevaplamasını istediğin markayı etiketlemeyi unutma.

Kimi markalar cevap vermeyecektir, kimisi nerede üretildiğini söyleyecek ama kimin ürettiğini söylemeyecektir. Kimisi seni şirketin kurumsal sosyal sorumluluk politikasına göre yönlendirecektir. Yalnızca birkaç öncü firma sana giysilerini üreten insanlar hakkında bir şeyler bildiklerini gösterecektir.

En iyi şirketler etiketlerdeki seri numarasını sorup buna göre özel ve detaylı bir cevap verecektir.

On binlerce insan bunu çoktan yaptı ve aldıkları cevaplar zaman geçtikçe ilginçleşiyor.

Senin cevabın ne olacak?

MARKALARA KIYAFETLERINI KIMIN ÜRETTIĞINI SOR

22

TAKE A SELFIE SHOWING YOUR LABEL

__________

AS K THE BRAND #WHOMADEMYCLOTHES?

#W

HO

MA

DE

MYC

LOT

HES

?

ARAŞTIRİleriye doğru bir adım at. Kıyafetlerini daha da iyi tanı.

Bunları okuduğun esnada ne giyiyorsun? İnternette bunu araştıracak 30 dakikan var mı? Neler ortaya çıkartabilirsin? Bloglarda, internet ansiklopedilerinde, şirket, NGO ve haber sitelerinde araştırarak kıyafetlerinin arkasındaki hikayeyi bul.

BİLGİ GÜÇTÜR

Adil ücret, zehirli kimyasallar ve çocuk işçiler gibi belirli konulara odaklanan bir yığın örgüt var. Bu kitapçığın sonunda bir liste var. Bu konularla ilgili neler yaptıklarını araştır. Sitelerine git, raporlarını oku, etkinliklerine katıl. Ne olduğunu anlamadan konu hakkında uzman olmuş olacaksın.

Ve bir şey satın almadan önce, kendini konu hakkında eğit. Çok az şey bulabilirsin veya çok fazla şey keşfedebilirsin. Bu kadar az veya çok şey bilmek hakkında rahat hissediyor musun?

Emin değilsen, alternatifleri değerlendir. Aynı şeyi ikinci el alabilir misin? Etik ve sürdürülebilir olarak üretilmiş bir alternatifi var mı? Gerçekten ihtiyacın var mı? Eğer hepimiz satın almadan önce biraz düşünürsek, her seferinde bir kıyafetle dünyayı değiştirebiliriz.

MODA

DEDEKTİFİ

OL

APPLERİ İNDİR

Good Guide, Ethical Barcode ve Buycott gibi app’ler alışverişeyken kıyafetinin barkodunu scan etmene olanak sağlıyor. Bu app’ler satın aldığın ürünlerin doğaya ve insana etkilerini sana anlatabilir, hatta “Fair Fashion?” app’iyle işçilerin hayatları için yeterli bir ücret alıp almadığını bile öğrenebilirsin!

27

Fashion Revolution’un yeni kart oyunu, free2work’ün 200’den çok moda markasını etik ticaret prensipleri, şeffaflık, fabrika takibi ve işçi hakları üzerinden değerlendirdiği araştırmasını kullanıyor.

Bu tür oyunlardan oynamış olanlar hemen hatırlar, hep diğerlerini yenen bir kart vardır ve de hep kaybeden. Bunlar akıldan çıkmaz.

Bu oyunda, bir marka işçi haklarında D+ alabilir çünkü diğer faktörlerin yanı sıra, işçilerin hayatını idame ettirebileceği bir ücret ödemiyor, tedarikçilerine adil fiyat garantisi vermiyor ve fabrikalarının bağımsız bir şekilde seçilmiş sendikaları olmasına dikkat etmiyordur.

Bir başka marka işçi haklarında A alabilir çünkü bir tedarikçiyle

bağlarını kesmesi gerekse de işçilerin tamamıyla ücretlerini aldıklarından emin olmak üzere bir programları vardır.

Bu oyun moda sektöründe günümüzde varolan en büyük meselelerin bir kısmına daha derin bir yolculuğa çıkmanızı sağlayacak. Böylece, bir daha alışverişe çıktığınızda, kendinizi sadece neyin iyi duracağını ve neye paranızın yeteceğini değil, bu markanın size kazanan veya kaybeden bir kart verip vermeyeceğini düşünürken bulabilirsiniz.

FASHION REVOLUTION KART OYUNU

KART OYUNUNU BURADAN INDIREBILIRSIN:www.fashionrevolution.org/education

FREE2WORK’ÜN ARAŞTIRMASINI KEŞFETwww.free2work.org/

28

ETHICAL TRADE GRADESOVERALL

POLICIESTRANSPARENCYMONITORINGWORKER RIGHTS

SIGNED THE ACCORD

Learn about fashion trade ethics through

your clothes.

Make Trump cards for your clothes, and play

with your friends.

Find out which brands are more ethical

than others.

Have some serious fun in the process!

A GAME FOR ETHICAL FASHION

FASHION

ETHICS

TRUMP CARD GAME

29

BİR ŞEY YAP

Bir fashion revolutionary olmak için sadece nasıl alışveriş yaptığınızı, giysileri nasıl kullandığınızı ve elden çıkardığınızı biraz değiştirmeniz yeterli.

30

DAHA AZ SATIN AL

Ortalama bir Birleşik Krallık evinde 4000 pound değerinde giyilmemiş kıyafet var ve dolaptaki kıyafetlerin %30u geçen sene giyilmedi. O yüzden kendinize hangi parçalara gerçekten ihtiyacınız oldupunu sorun. Gazeteci Lucy Siegle bir şeyi en az 30 kere giyeceğini bilmiyorsa almıyor.

DAHA İYİ VE DAHA AZ SATIN AL. BAŞARIYA YATIRIM YAP.

YENİ TASARIMCILARA DESTEK OLUN

Yatırım yapmanın güzel bir yolu, yeni bir tasarımcıyı keşfedip sadık bir müşterileri olmak. Böylece, bir moda start-up’ının her aşamasına dahil olmuş olrusunuz, özel sample sale’lere ve pop-up shop’lara davet edilmekten, muhteşem parçalarda büyük indirimler almaya kadar. Dünyanın her yerinde sürdürülebilir olarak çalışan ve keşfedilmeyi bekleyen binlerce genç ve yeni tasarımcı var.

DAHA İYİ SATIN AL

Yatırım yapmak, kelepir alışverişin tam tersi. Bu tutum, o özel parçayı, Joan Crawford’un deyimiyle o “iyi dostu”, almak için para biriktirmek üzerine. Üç tane ucuzundan alacağınıza bir tane iyisini alın. Burada önemli olan, özenle satın alıp, daha uzun süre sevmek.

NEDEN? DİYE SOR

Kaç sefer sadece alabildiğimiz için, çok ucuz olduğu için alıyoruz? Ama bir şey gerçek olamayacak kadar ucuz görünüyorsa, büyük ihtimalle öyledir. “Neden?” diye sorun.

ZANAATE YÖNELİN

Alışveriş yaparken türünün tek örneği olan zanaat parçalarını arayın, böylece dünyanın bir yerindeki bütün bir topluluğun yaşamını destekliyor, onu yapan kadınların gücüne güç katıyor olabilirsiniz.

31

Kait

ie J

ones

Kni

t

Eile

en F

ishe

r

Pach

acut

i hat

wea

vers

GİYSİLERİNİ KİRALA, TAKAS ET, İKİNCİ EL VE VINTAGE PARÇALAR AL

İKİNCİ EL KULLAN

Günümüzde kıyafetleri tüketme hızımızla, geçen sezonun kıyafetleri birkaç ay içinde ikinci el mağazalarına düşüyor. Böylece en beğendiğiniz kombinleri tekrarlayabilir, kişiselleştirebilir, ve hiçbir sorunu olmayan kıyafetlerin çöplüğe düşmesine engel olabilirsiniz.

TAKAS! TAKAS! TAKAS!

Dolabınızın içeriğinden bıktıysanız ve yeni giysiler arayışına girdiyseniz, arkadaşlarınızla kıyafetlerinizi değiş-tokuş edin. Büyük takas etkinliklerine gidin, kendi takas partinizi düzenleyin, hatta internet üzerinden kıyafetlerinizi takas edin.

VINTAGE SATIN AL

Stilistler kullanıyor, ünlüler giyiyor, ve sürdürülebilir bir alış-veriş yöntemi. Vintage size kişisel stil katıyor ve güzel kıyafetleri tekrar kullanıyor, bir amaç katıyor, ve ömürlerini uzatıyor olmak anlamına geliyor.

32

TAMİR ET, YAP VE KİŞİSELLEŞTİR

Size kıyafetlerinizi kişiselleştirmek, tamir etmek ve dönüştürmek için şahane yöntemler öğretecek birçok mekanı (fiziksel veya internet üzerinden) kolaylıkla bulabil-irsiniz.

TERZİLİĞE SOYUNUN

Bir giysinizle aranızdaki aşk ilişkisi bittiyse, onu atmak yerine, dönüştürün. Kıyafetlerinizi başka bir şekle sokabilir, yeni süsler ekleyebilir, başla bir renge boyayabilirsiniz. Ya da tamamen başka bir şeye dönüştürebilirsiniz, örneğin bir şal veya bir aksesuar.

TAMİR ET, İYİ GÖRÜN

Bir şey yırtıldıysa, kendiniz tamir edin ya da yerel terzinize götürün. Bir yırtık, eksik bir düğme veya bir leke asla sizinle güzel bir kıyafetin arasına girememeli.

KENDİNİZ DENEYİN

Neden kendi kıyafetlerinizi yapmayı düşünmüyorsunuz? Biraz dikiş öğrenmeniz gerekecek, ama bir başladınız mı bu size öyle bir güç verecek ki devam etmek isteyeceksiniz. Sonraki olasılıkları da siz düşünün!

33

KENDİNİ İFADE ET

Müzik, sanat, şiir veya perormans sanatlarını kullanarak başkalarını da Fashion Revolutionary olmaya özendirin. Alman müzisyen Bang La Fresh, Youtube’a insanlara kıyafetlerini ters yüz giymeye teşvik eden bir şarkı yüklemişti.

34

PHO

TOG

RAPH

Y BY

PER

CY

DEA

N

CRAFTIVIST OL

El işlerini nazik bir protesto yöntemi olarak kullanabilirsiniz. Craftivist Collective’e katıl ve dünyayı dikerek değiştir!

GÖZLERINE INAN GÖSTERİM DÜZENLE

Moda sektörü hakkında çok etkili filmler ve belgeseller var. Bir gösterim düzenleyip tartışmayı yönetmek için uzmanlar davet etmek iyi bir fikir olabilir! Mutlaka görülmesi gereken filmler listemiz:www.pinterest.com/fashrevglobal/film-library

35

#HAULTERNATIVE’I BUL

Alış verişin tadını çıkarmak için yeni giysilere ihtiyacın yok! Alışılagelmiş “haul” yöntemi, yani alış verişe çıkıp aldıklarının videosunu çekmek yerine, bir #haulternative dene: yeni kıyafetler almadan dolabını yenilemek için değişik yollar!

Noodlerella, CutiePieMarzia ve Bip Ling, dahil Youtube Vlogger’ları, giysilerini dönüştürmekten takaslara ve ikinci el alış verişe kadar yeni kıyafetler edinmenin birçok eğlenceli yolunu paylaşıyorlar.Youtube’da onların #haulternative’ini bulabilir ve kendi videonu yükleyebilirsin. Daha fazla fikir için, Haulternative pdf’sini incele:www.fashionrevolution.org/haulternative

BAŞKALARINI DA KAT

Bir yığın okul ve üniversite de Fashoin Revolution’a katılıyor. Okuduğun yerde bir Fashion Revolution takımı var mı? Yoksa, sen başlat!

Bir Öğrenci Vekili ol ve kendi üniversitende Fashion Revolution’u temsil et. İlgilendiğini belirtmek için education@fashionrevolution.org’a mail at.

36

KENDINI ORTAYA KOY Basit bir söz ver veya kendine

bir hedef koy. Bu, senin ne, neden ve nasıl giydiğin hakkında daha derinlemesine düşünmeni sağlayacak. Hatta stilinde daha fazla yaratıcılık kullanmana bile aracı olabilir.

“BU SENE YALNIZCA İHTİYACIM OLAN ŞEYLERİ ALACAĞIM”

“ BU SENE YALNIZCA İKİNCİ EL VEYA SÜRDÜRÜLEBİLİR YÖNTEMLERLE ÜRETİLMİŞ GİYSİLER ALACAĞIM”

“ BU SENE HİÇBİR ŞEY ALMAYACAĞIM”

ÜRETICILERLE TANIŞ

Kıyafetlerini yapan gerçek insanlarla tanış. Yüzlerini gör ve ilham verici hikayelerini dinle.

Encourage your favourite brands to share stories from their makers too. Hayatlarının nasıl olduğunu ve nerede yaşadıklarını çğren. Blogumuzdaki” meet the maker” bölümünü ziyaret ederek giysilerinin arkasındaki hikayeleri doğrudan üreticilerin ve işçilerin ağından dinle. www.fashionrevolution.org/blog

BAŞKA KAMPANYALARA KATIL

Moda ve tekstil sektörlerinin sosyal ve çevresel problemlerine odaklanan yüzlerce organizasyon var.

Onların da kampanyalarına katılın. Ülkenizde ve bölgenizde kim neler yapıyor öğrenin.

KEY ORGANISATIONS

37

Anti-Slavery Internationalantislavery.org

Clean Clothes Campaigncleanclothes.org

Environmental Justice Foundationejfoundation.org

Ethical Fashion Forumethicalfashionforum.com

Fairtrade Internationalfairtrade.org.ukfairtrade.net

Global Organic Textile Standards (GOTS)global-standard.org

Greenpeace Detoxgreenpeace.org/detox/

IndustriALLindustriall-union.org

Labour Behind the Labellaboutbehindthelabel.org

Pesticide Action Network UK (PAN)pan-uk.org

Stop the Traffikstopthetraffik.org

Textile Exchangetextileexchange.org

TRAIDtraid.org.uk

War on Wantwaronwant.org/LFHS

World Fair Trade Organisation (WFTO)wfto.com

Kaynaklar

ARAŞTIRMA

Baptist World Aid Australia Behind the Barcodewww.baptistworldaid.org.au/ behind-the-barcode

Centre for Research on Multinational Corporations Time for Transparencywww.somo.nl/publications-en/Publication_3941

Clean Clothes CampaignTailored Wages Reportwww.cleanclothes.org/livingwage/tailoredwages/tailored-wage-report

International Labor Rights ForumDeadly Secretswww.laborrights.org/publications/ deadly-secrets-how-apparel-brands-cover-safety-hazards

Rank-A-BrandFeel Good Fashionwww.rankabrand.nl/static/FeelGoodFashion_2014_Summary.pdf

New York TimesFast and Flawed Inspections of Factories Abroadwww.nytimes.com/2013/ 09/02/business/global/superficial- visits-and-trickery-undermine- foreign-factory-inspections.html

Follow The Thingswww.followthethings.com

OKUMA

Sandy BlackThe Sustainable Fashion Handbook [2012]www.thamesandhudson.com/The_Sustainable_Fashion_Handbook/9780500290569

Tamsin BlanchardGreen is the New Black: How to Change The World with Style [2008]www.ecolibris.net/greenisthenewblack.asp

Elisabeth ClineOverdressed: The Shockingly High Cost of Cheap Fashion [2012]www.overdressedthebook.com/author.html

Safia MinneyNaked Fashion: The New Sustainable Fashion Revolution [2012]www.newint.org/books/ethical-living/naked-fashion/

Lucy SiegleTo Die For: Is Fashion Wearing Out The World? [2011]www.harpercollins.co.uk/titles/9780007264094/to-die-for- lucy-siegle

Kelsy TimmermanWhere Am I Wearing? A Global Tour to the Countries, Factories and People That Make Our Clothes [2012]www.eu.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1118277554.html

38

DÜŞÜNCE KOLEKTIFLERI &ARAŞTIRMA KURULUŞLARI

Centre for Sustainable Fashionwww.sustainable-fashion.com

Forum For The Futurewww.forumforthefuture.org/

MISTRA Future Fashionwww.mistrafuturefashion.com

NICE Fashionwww.nordicfashionassociation.com/nice

Pratt Brooklyn Fashion + Design Acceleratorwww.bkaccelerator.com/

Sustainable Clothing Action Plan: Clothing Knowledge Hubwww.wrap.org.uk/node/19930

Textiles Environment Designwww.tedresearch.net

Textile Futures Research Centrewww.tfrc.org.uk

FILM KÜTÜPHANESI

www.pinterest.com/fashrevglobal/ film-library/

ÜCRETSIZ INDIR

Fashion Revolution posters, social media assets and brandingwww.fashionrevolution.org/resources/brand-guidelines-and-assets/

ILHAM KAYNAĞI

For more inspiration, infographics and ideas, check out our Pinterest boardswww.pinterest.com/fashrevglobal

Fashion Revolution Blogwww.fashionrevolution.org/blog/

ETKINLIKLER

There are now Fashion Revolution teams in over 80 countries and counting. You can get involved by attending events in your area. www.fashionrevolution.org/events

Follow your country’s Facebook and Twitter pages to stay in touch with what’s happening.

Contact us/İletişim

Please do keep in touch, we’d love to hear and see what you do for Fashion Revolution Day:

@Fash_Rev

fash_rev

fashionrevolution.org

fashrevglobal

www.fashionrevolution.org

This booklet was produced as part of the #EYD2015 #FashRevTour

40

Lütfen iletişimde kalın,Fashion Revolution Günü içinneler yaptığınızı duymayı ve görmeyi çok isteriz:

@Fash_Rev_Turkey

fash_rev_turkey

Fashion Revolution Turkey

fashrevturkey

www.fashionrevolution.org/country/turkey

KÜNYE

YAZAN: Sarah DittyIan Cook Laura Hunter Futerra

TÜRKÇESİ:Eda Çakmak

TASARLAYAN: Heather Knight

FASHION REVOLUTION ULUSLARARASI KOORDINASYON EKIBINE TEŞEKKÜRLER:Carry Somers, FounderOrsola de Castro, Co-FounderHeather KnightIan Cook Lucy Shea Jocelyn Whipple Martine ParryRoxanne Houshmand-HowellSarah Ditty

24.04.16

__________ SHOW

YOUR LABEL__________ASK BRANDS WHO MADE

MY CLOTHES?

#WHOMADEMYCLOTHES? FASHIONREVOLUTION.ORG

@FASH_REV

BE CURIOUSFIND OUT

DO SOMETHING