NASTAVNA PROGRAMA PO HEMIJA - csoo.edu.mk€¦ · vrska od dadena formula, valentni elektroni od dadena formula i mestoto na elementot vo periodniot sistem ako e poznata konfiguracijata;

MINISTERSTVO ZA OBRAZOVANIE I NAUKA BIRO ZA RAZVOJ NA OBRAZOVANIETO

NASTAVNA PROGRAMA PO

HEMIJA

I GODINA

HEMISKO - TEHNOLO[KA STRUKA

Hemisko - tehnolo{ki tehni~ar, prehranben tehni~ar i proizvodno - procesen tehni~ar

Skopje, 2005 godina

2

1. IDENTIFIKACIONI PODATOCI 1.1. Naziv na nastavniot predmet: HEMIJA 1.2. Vid na sredno obrazovanie: STRU^NO

1.3. Diferencijacija na nastavniot predmet 1.3.1. Stru~no obrazovanie - zaedni~ki predmet za strukata

1.4. Godina na izu~uvawe na nastavniot predmet: PRVA GODINA

1.5. Broj na ~asovi na nastavniot predmet 1.5.1. Broj na ~asovi nedelno : 6 ~asa 1.5.2. Broj na ~asovi godi{no: 216 ~asa 1.6. Status na nastavniot predmet: ZADOL@ITELEN

3

2. CELI NA NASTAVNIOT PREDMET

U~enikot koj uspe{no }e ja sovlada nastavnata programa }e se zdobie so znaewa i }e razvie sposobnosti koi }e mu ovozmoàt:

• da stekne znaewa i umeewa potrebni za sledewe na nastavata od drugite stru~ni predmeti, vo visokoto obrazovanie, idnata profesionalna rabota, sekojdnevniot ìvot i za samoobrazovanie;

• da sfati deka ìvee vo hemiska sredina i da bara logi~ko objasnuvawe za hemiskite pojavi vo ìvotnata sredina i posledicite od niv. Pokraj ovie, }e se realiziraat i celite:

• pravilno da go primenuva jazikot na hemijata;

• da razlikuva vidovi supstanci, da gi opi{uva nivnite svojstva i da gi zabeleùva promenite pri hemiskite reakcii;

• da vospostavuva vrska me|u sostavot, strukturata i svojstvata na supstancite;

• da ~ita podatoci od tabela, grafik i perioden sistem, da pravi sporeduvawa i da izveduva zaklu~oci;

• da gi prezentira podatocite spored opredeleni barawa;

• da izveduva osnovni laboratoriski postapki i elementarni obidi;

• da koristi razli~ni izvori na informacii od oblasta na hemijata;

• da gi primenuva elementite na nau~niot metod na u~ewe;

• da se naviknuva na timska rabota. 3. POTREBNI PRETHODNI ZNAEWA Osnovni poznavawa od hemijata od osnovnoto obrazovanie.

4

4. OBRAZOVEN PROCES 4.1. Strukturirawe na sodrìnite za u~ewe

Tematski celini

Broj na

~asovi*

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki

Korelacija me|u tematskite celini i me|u predmetite

1. VOVED VO HEMIJATA

1.1. Predmet i zna~ewe

na hemijata

1.2. Jazikot na hemijata

1.3. Osnovni hemiski zakoni

14

U~enikot: Da gi objasnuva preku primeri predmetot i zna~eweto na hemijata kako nauka; egzaktniot i eksperimentalniot karakter na predmetot; - da razlikuva poimi: fizi~ki i hemiski svojstva, ~ista supstanca ( element i soedinenie) i smesa, atom i molekula, hemiski simbol i formula, indeks, koefi-cient, hemiska reakcija i ravenka, reaktanti i produkti; - da opredeluva valentnost na element od formula. - da interpretira preku primeri zna~ewe na navedeni poimi; zakoni na Lavoazie, Prust, Dalton i Avogadro.

Demonstrirawe na: - film, sliki od oblasta na hemijata; - informacii dobieni od Internet. Prezentirawe zanim-livosti od istorijata na hemijata. Eksperimenti: - otkrivawe na svojstva na ~isti supstanci i smesi i vnesuvawe na podatocite vo tabela; - hemiski reakcii so vidlivi promeni. Pi{uvawe na hemi-ski ravenki.

Fizika: - Fizi~ki svojstva; - Struktura na

materijata. Biologija: - Elementite vo sostav na ìvite organizmi i biohemiski re-akcii. Hemija: - Valentnost i

valentni elektroni.

* êtiri ~asa od vkupniot broj na ~asovi, nastavnikot gi raspredeluva po potreba.

5

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki nasoki


2. NAUÊN METOD VO HEMIJATA

2.1. Hemiski informacii

2.2. Metodologija na istraùvaweto

2.3. Istraùvaweto vo nastavata po

hemija

10

U~enikot: - da poznava fazi na istraùvawe i na~ini na pretstavuvawe na rezultatite od istraùvan materijal; - da koristi razli~ni izvori na informacii; - da oblikuva istraùva~ki materijal spored opredeleni standardi.

Istraùvawe: (rabota vo grupi na zaedni~ki problem) a)Tema (problem) so eksperimentalen karakter. b) Tema (problem) so teoretski karakter. - Izbor na problemi za istraùvawe; - izrabotka na plan i podgotovki; - realizacija na istraùvaweto; - obrabotka na rezultatite; - prezentacija.

Hemija: - Postapki za dobivawe na ~isti supstanci. - Metodologija na istraùvaweto.

6

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


3. OSNOVNI

TIPOVI NEORGANSKI

SOEDINENIJA

3.1. Oksidi

3.2. Hidroksidi

3.3. Kiselini

1. Soli

2. Kompleksni soedinenija

12

U~enikot: - da prepoznava vid na soedinenie od dadena formula ili ime; - da definira soedinenija spored sostavot i svojstvata; - da primenuva nomenklatura na soedinenija; - da pretstavuva so hemiski ravenki hemiski reakcii za dobivawe na soedinenija i hemiski reakcii za nivnite svojstva; -da vospostavuva vrska element (metal - nemetal), oksid (metalen - nemetalen), hidroksid, kiselina i sol; -da identifikuva sredina spored bojata na opredeleni indikatori.

Ve`bi: - pi{uvawe na hemiski formuli i ~itawe na imiwata na soedinenijata. Demonstracii i ve`bi vo grupi: - dobivawe na soedi-nenija i otkrivawe na svojstvata. Diskusija: kiselite do`dovi - ekolo{ko i ekonomsko zlo. Komentirawe na podatoci od tabeli: sporeduvawe, siste-matizirawe i izveduvawe na zaklu~oci. Popolnuvawe na {ema: geneti~ka vrska kaj neorganskite soedinenija.

Hemija: - îsti

supstanci i smesi;

- Indikatori; - Hemiski reak-

cii i hemiski ravenki.

7

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


4. HEMISKI

REAKCII

4.1. Osnovni poimi i

klasifikacija

4.2. Toplinski efekti na hemiskite reakcii

4.3. Hemiska kinetika

24

U~enikot: - da go objasnuva zna~eweto na poimite: hemiska reakcija, hemiski proces, reaktanti, produkti, reakcii na soedinuvawe, razloùvawe, zamena, kondenzacija, adicija, oksidacija, redukcija, redoks proces, oksidaciono i reduk-ciono sredstvo, oksidacionen broj, toplinski efekt, egzotermna i endotermna reakcija, katalizator i kataliza; - da opredeluva vid na hemiska reakcija od dadena hemiska ravenka ili obid, reaktanti i produkti vo hemiska ravenka, vid na hemiska ravenka, oksidacioni broevi, oksidaciono sredstvo, redukciono sredstvo, konstanta na brzina na reakcija;

Demonstrirawe na: - razli~ni vidovi na hemiski reakcii (soedinuvawe, razlo-ùvawe, zamena, egzotermna i endotermna, foto-hemiska i redoks reakcii); - {emi, film, slika i sli~no za tehnolo{ki postapki za dobivawe na razli~ni supstanci.

Hemija: - Zakon za za~u-vuvawe na masata i energijata. Fizika: - Energija i energetski pro-meni.

8

4.4. Redoks procesi

4.5. Hemiski procesi vo industrija

- da razlikuva endotermna od egzotermna, povratna od nepovratna reakcija, termohe-miska ravenka od obi~na; - da pretstavuva so ravenka hemiski reakcii (metal so voda , metal so kiselina, metal so sol od drug metal so koristewe na podatoci od naponski red na metalite; - da prtpostavuva mo`na reakcija na metal so kiselina i sol od drug metal vo zavisnost od mesto na metalot vo naponskiot red na metalite; - da izramnuva oksidaciono redukcioni ravenki; - da vospostavuva soodnos reaktanti, produkti i tip na hemiska reakcija; - da diskutira za zna~eweto na hemiskite procesi vo razli~ni stopanski granki; - da pretstavuva so hemiski ravenki hemiski procesi za dobivawe na razli~ni hemiski proizvodi (amonijak, azotna i sulfurna kiselina, soda, ve{ta~ki |ubriva ).

Poseta na fabrika, laboratorija i sl.

Matematika: - NZS i ravenki.

9

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


5. OSNOVI NA

HEMISKO SMETAWE

5.1. Veli~ini i edinici i SI

5.2. Osnovi na hemiskoto smetawe

5.3. Vrskite pome|u razli~nite tipovi presmetuvawa vo

hemijata

12

U~enikot: - da definira poimi: veli~ina i edinica, relativna atomska masa, relativna molekulska masa, mol i molarni veli~ini; - da poznava i razlikuva veli~ini i edinici i nivnite oznaki (za masa, volumen, koli~estvo supstanca, Avogad-rova konstanta) spored SI; - da re{ava zada~i od koli~estvo supstanca i molarni veli~ini, formula i ravenka, brojnost na ~esti~ki i da pretstavi rezultat so barana to~nost; - da go uvidi prakti~noto zna~ewe na hemisko smetawe; - da evidentira podatoci od zada~a i da postavuva algoritam za re{avawe na zada~ata.

Ve`bi: -transformirawe na rezultatot od pomala vo pogolema edinica i obratno; - evidentirawe na podatoci od konkretna zada~a; - postavuvawe na barawa i algoritam za re{avawe na zada~ata; - prezentirawe na rezultatot vo baranata veli~ina i edinica.

Hemija: - Osnovni grupi na neorganski soedinenija. - Hemiski formuli, hemiski reakcii i hemiski ravenki. Fizika: - Me|unaroden sistem na edinici.

10

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


6. DISPERZNI

SISTEMI

6.1. Disperzni

sistemi

6.2. Koloidni disperzni sistemi

6.3. Rastvori

30

U~enikot: - da ja poznava podelbata na disperznite sistemi spored goleminata na dispergiranite ~esti~ki; - da interpretira so svoi zborovi i preku primeri zna~ewe na poimi: disperzen sistem ( disperzna sredina i faza), koloiden sistem, gel i sol, liofilni i liofobni ~esti~ki, emulzija i suspenzija, vistinski rastvor (rastvoruva~ i rastvorliva supstanca), koncentracija i udeli, elektroliti, elektrolitna disocijacija, elektroliza i galvanski elementi, indikator, hidroliza, pH, jonski reakcii; - da razlikuva grubo disperzen i koloiden sistem od vistinski rastvor, elektroliti od neelektroliti (spored sostavot i svojstvata), na~inite za izrazuvawe na sostav na supstancite;

Demonstracii i ve`bi: - razli~ni vidovi

disperzni sistemi i nivnite svojstva;

- struktura na koloidna ~esti~ka;

- prigotvuvawe razli~ni vidovi na rasvori;

- reakcii vo rastvori (jonski i hidroliza);

- opredeluvawe na sredina pri hidroliza na supstanca so indikator.

Hemija: - Sprovodnici na elektri~estvo od prv red. Fizika: - Sprovodnici i izolatori.

11

6.4. Reakcii vo rastvori

- da ~ita podatoci od grafik na krivi na rastvorlivost; - da pretstavi rezultati vo tabela i da izveduva zaklu~ok; - da go objasnuva svojstvo rastvorlivost na supstancite i vlijanieto na temperaturata na rastvorlivosta, koligativnite svojstva na rastvorite; - da pretstavuva so hemiska ravenka reakcii na elektrolitna disocijacija, hidroliza i jonski reakcii; - da primenuva oznaki i edinici za izrazuvawe na sostav (udeli i koncentracii) na rastvor; - da prepoznava boja na indikatori (lakmus, metil oran`, fenolftalein) vo kisela, bazna i neutralna sredina; - da opredeluva karakter na sredina so indikator; - da re{ava zada~i (udel, koncentracija i rN).

îtawe i komenti-rawe na podatoci od grafik i tabela. Re{avawe na zada~i. Zanimlivosti: indikatori od ovo{je i zelen~uk.

Biologija: - Ishranata na rastenijata.

12

Tematski celini

Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


7. STRUKTURATA NA MATERIJATA I PERIODNIOT

SISTEM NA ELEMENTITE

7.1. Modeli za gradba na atomot

7.2. Hemiski vrski

38

U~enikot: - da definira poimi i zakoni: atom (jadro, obvivka), fundamentalni ~esti~ki (elektron, proton, neutron), atomski broj, masen broj, izotopi, izobari, energetsko nivo, kvantni broevi, orbitala, hibridni i degenerirani orbitali, sigma i pi-vrska elektronska konfiguracija, valentni elektroni, elektronegativnost, energija na jonizacija, atomski radius, joni, molekuli, hemiski vrski (joska, kovalentna - polarna i nepolarna, metalna i vodorodna), kristali, kristalna re{etka, Hundovo pravilo i princip na Hajzenberg i Pauli; - da pretstavuva elektronska konfiguracija na atomi i joni; - da pretpostavi vid na hemiska vrska ako e daden sostavot; - da razlikuva grupa od perioda, vid na hemiska vrska;

Ve`bi: - Pi{uvawe na

elektronska konfiguracija;

- Rabota so atomski modeli.

Demonstrirawe na: - modeli na

kristalni re{etki; - kompjuterski

animacii.

Fizika: - Strukturata na materijata.

13

7.3. Perioden sistem i

izmenuvaweto na svojstvata na elementite po grupi i periodi

7.4. Osnovni

svojstva na s, p, d, i f elementi

-da opredeluva vid na hemiska vrska od dadena formula, valentni elektroni od dadena formula i mestoto na elementot vo periodniot sistem ako e poznata konfiguracijata; - da objasnuva formirawe na hemiska vrska (jonska,kovalentna, vodorodna i metalna), struktura na periodniot sistem i klasifikacija na elementite spored elektronskata konfi-guracija; - da go povrzuva vidot na hemiskata vrska so strukturata i svojstvata na supstancite; - da ~ita podatoci za element od periodniot sistem; - da voo~uva periodi~nost vo promenite vo opredeleni svojstva na elementite i nivnite ~isti supstanci po grupi; - da izveduva zaklu~oci za strukturata i svojstvata na elementot vo zavisnost od mestoto vo periodniot sistem; - da gi komentira svojstvata na elementite od opredelena grupa i me|u grupite.

- îtawe i

komentirawe na podatoci od periodniot sistem.

Demonstrirawe na: - tipi~ni reakcii za elementi od konkretna grupa.

14

Podra~je: LABORATORISKI VE@BI

Tematski celini

Broj na ~asovi*

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


1. HEMISKA LABORATO-

RIJA

1.1. So znaewe i umeewe do

sigurna rabota vo

laboratorijata

1.2. Postapki za dobivawe na ~isti

supstanci

16

U~enikot: - da gi poznava znacite za

predupreduvawe i opasnost, merkite na pretpazlivost i prva pomo{ pri povredi;

- da go prepoznava osnovniot laboratoriski pribor i da go objasnuva na~inot na negovotokoristewe;

- da izveduva postapki na sitnewe, rastvorawe, dekantirawe, filtrirawe, kristalizacija, sublimacija, destilacija;

- da sklopuva aparatura od osnoven laboratoriski pribor (za destilacija, filtrirawe, sublimacija);

- da opredeluva vid na postapki i pribor za razdeluvawe na smesi od 2 ili 3 sostojki;

- da steknuva naviki za pedantnost, to~nost i odgovornost vo rabotata .

Ve`bi: - zapoznavawe so

redot vo laborato-rijata;

- merkite na pretpazlivost i znacite na predupreduvawe i opasnost;

- izbor i rabota so laboratoriski pribor;

- podgotovka na supstancite;

- oddeluvawe na sostojkite od smesa so postapki na: dekantirawe, fil-trirawe, kristali-zacija, sublimama-cija i destilacija;

- popolnuvawe na laboratoriski dnevnik.

Hemija: - îsti supstanci i smesi.

15

Tematski celini Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


2. OSNOVNI TIPOVI

HEMISKI SOEDINENIJA

I REAKCII

20

U~enikot: - da opredeli laboratoriski

pribor i hemikalii potrebni za izveduvawe na laboratoriskata ve`ba;

- da izveduva ednostavni

hemiski reakcii; - da konstruira ednostavna

aparatura; - da rastvora soedinenie (oksid,

hidroksid, kiselina) vo voda; - da identifikuva sredina so

indikator; - da ja pretstavi so hemiska

ravenka reakcijata koja ja izveduva.

Ve`bi: - Gorewe na

magnesium ( ili S), rastvorawe na oksidot, identi-fikacija so indikator;

- Dobivawe na kislorod bez i so katalizator;

- Dokaùvawe na voda vo CuSO4

.5H2O; - Reakcija na

neutralizacija; - Zavisnost na

brzinata na reakcijata od temperaturata i koncentracijata;

- Redoks reakcii. Druga ve`ba po sloboden izbor.

Hemija: - Osnovni

tipovi na neorganski soedinenija;

- Hemiski reakcii.

16

Tematski celini Broj na

~asovi

Konkretni celi

Didakti~ki

nasoki


3. RASTVORI

3.1. Rastvorlivost na supstancite

3.2. Merewe na masa i volumen

3.3. Prgotvuvawe na rastvor so opredelen sostav

36

U~enikot: - da izveduva operacii na

merewe na cvrsti i te~ni supstanci;

- da gi poznava volumetriskiot pribor i principot na merewe na cvrsti i te~ni supstanci;

- da izbira samostojno potreben

pribor i hemikalii; - da prigotvuva nezasiten,

zasiten, prezasiten rastvor i koloiden sistem; rastvor so opredelen sostav;

- da pretstavi rezultat

tabelarno i grafi~ki; - da izveduva reakcii na

hidroliza i jonski reakcii.

Ve`bi: - Prigotvuvawe na

razli~ni rastvori; - Dobivawe na

silikatna gradina; - Rastvorlivost na

supstanci vo razli~ni rastvo-ruva~i (evidenti-rawe na rezultati vo tabela);

- Zavisnost na rastvorlivosta od temperaturata (tabelarno i gra-fi~ko pretsta-vuvawe na rezulta-tite);

- Merewe na masa i volumen (prigotvu-vawe na rastvor so opredelen sostav);

- Dokaùvawe na elektroliti;

Fizika: - Me|unaroden sistem na edi-nici.

17

4. Rastvori na elektroliti

- da identifikuva elek-trolit

so prilagodena aparatura; - da razlikuva proces na

elektroliza od galvanski element;

- da sostavi aparatura za proces

na elektroliza i elektrosprovodlivost;

- da primenuva znaewa i umeewa

pri re{avawe na konkreten problem.

- Jonski reakcii (dobivawe na gas talog, voda i dr. );

- Reakcii na hidro-liza i opredelu-vawe na sredinata so indikator;

- Elektroliza; - Galvanizacija na

metalni predmeti. Zavr{na ve`ba (rabota vo grupa): Primer: razdeluvawe na sloèni smesi; od metal (nemetal) do oksid, hidroksid (kiselina) i sol; indikatori od gradina i dr. - izrabotka na

planot; - realizacija; - obrabotka na

podatocite; - prezentacija.

Hemija: - disperzni

sistemi. - rastvori na

elektroliti. Fizika: - provodnici od

prv i vtor red.

* Redosledot i brojot na ~asovite po temi e orientacionen i mo`ni se izvesni promeni vo odnos na redosledot i brojot na ~asovite.

18

4.2. Nastavni metodi i aktivnosti na u~ewe Nastavata }e se realizira preku kombinacija na pove}e formi i metodi. Naj~esto }e se koristat metodite: demonstracija (eksperiment, film, fotografija, {ema, tabela, modeli) - od nastavnikot ili u~enikot, eksperimentirawe (proces, pojava), diskusija, rabota so tekstovi i izveduvawe ednostavni istraùvawa (teoretski, monitoring, eksperimentalni) i laboratoriski ve`bi (individualno i grupno). Aktivnosti na u~enikot: se interesira, postavuva pra{awa, iskaùva svoe mislewe, nudi re{enija, nabquduva, otkriva (svojstva, promeni), evidentira podatoci, proveruva, presmetnuva, diskutira, usoglasuva mislewa so ~lenovite na grupata. Aktivnosti na nastavnikot: planira, pravi podgotovki (prostorni, nastavni sredstva, didakti~ko-metodski), postavuva problem, dava nasoki, nabquduva, pomaga, koordinira i ja nadgleduva rabota na grupite i poedincite, prezentira informacii, demonstrira, sledi, vrednuva (svojata i rabotata na u~enicite) i vospostavuva pozitivna pedago{ka komunikacija so u~enici i nastavnici. 4.3. Organizacija i realizacija na nastavata

Procesot na u~ewe }e se izveduva preku stru~no-teoretska nastava i ~asovi za laboratoriski ve`bi. Na ~asot za laboratoriski ve`bi se raboti vo grupa od 17-18 u~enici, a vo nastavata pomaga stru~en rabotnik. Fondot na ~asovi daden po oddelni temi e orientacionen. Vo sodrìnata na laboratoriskite ve`bi mo`ni se izvesni promeni, zavisno od hemiskite supstanci koi se na raspolagawe.

Primenata na soodvetnata kombinacija od formi i metodi na rabota treba da ovozmoì: � maksimalna naglednost vo nastavata, {to se obezbeduva so izveduvawe na ednostavni obidi, simulacii na procesi,

modelirawe i demonstrirawe na ilustrativni materijali; � aktivno u~estvo na u~enikot vo procesot na nastavata; � interes za hemiskite pojavi i zakonitosti, barawe na pri~insko-posledi~nite vrski; � mo`nost za iskoristuvawe na prethodno steknatite znaewa i sposobnosti za re{avawe na posloèni zada~i vo

poinakvi uslovi.

19

4.4. Nastavni sredstva i pomagala 4.4.1. Zaedni~ki: RS so printer, video/TV i video kaseti, grafoskop i dr. 4.4.2. Posebni za predmetot - Laboratoriski pribor i hemikalii: Soglasno sodrìnata na programata i potrebite opfateni vo grafata “Didakti~ki nasoki” (za laboratoriski ve`bi so individualna rabota ili vo grupi kade {to e naglaseno) i metod na demonstracija, ili vo grupi kade {to e naglaseno. -Audio - vizuelni sredstva: kompakt diskovi od oblasta na hemijata; videokaseti (za programirani sodrìnski sekvenci, gotovi ili presnimuvani od TV). - Ilustrativni materijali: - crteì, tabeli, {emi, fotografii, grafofolii i dr.; - modeli: atomski, orbitalni, kristalni re{etki. 4.4.3. U~ebnici i u~ebni pomagala - U~ebnik po hemija izraboten spored baraweto na programata. - U~ebnici po hemija za sredno obrazovanie koi se vo upotreba. - Praktikum za laboratoriski ve`bi. - Didakti~ki materijali za u~enikot. - Tekstovi od istraùvawa, zanimlivosti i sl. 4.4.4. Dopolnitelna literatura za nastavnikot: - Prira~nik za nastavata po hemija - Praktikum za laboratoriski ve`bi i Metodika po hemija - U~ebnici po hemija od doma{ni i stranski avtori - Enciklopedii, hemiski atlasi, spisanija i dr.

20

5. CENUVAWE NA POSTIGAWATA NA UÊNICITE

Ocenuvaweto na postigawata na u~enicite treba da bide rezultat na kontinuirano sledewe i vrednuvawe na znaewata i umeewata konkretizirani vo grafata “Konkretni celi”, kako i zalagaweto i aktivnosta na u~enikot vo tekot na nastavata. Vrednuvaweto }e se vr{i so razli~ni postapki, formi i instrumenti (usno -izlagawe, razgovor, pismeno -testovi na znaewa na opredeleni tematski celini i segmenti, sledewe i rezultatite od prakti~nite aktivnosti i zalagawata na ~asovite za laboratoriskite ve`bi (zav{nite ocenki na polugodieto i na krajot na u~ebnata godina se zaedni~ki so ocenkata za laboratoriskite ve`bi). 6. KADROVSKI I MATERIJALNI PREDUSLOVI ZA REALIZACIJA NA NASTAVNATA PROGRAMA 6.1. Osnovni karakteristiki na nastavnikot Pokraj uslovite propi{ani vo Zakonot za sredno obrazovanie, nastavnikot vo procesot na nastavata treba da poseduva (ili da se stremi da gi dostigne) karakteristiki kako: � organizator na nastavata: planira aktivnosti, metodi, formi, nastavni sredstva, didakti~ki materijali, osmisluva

redosled, dinamika i organizacija i vr{i soodvetni materijalno-tehni~ki i organizaciski podgotovki; � predava~: od uloga na predava~ koj samo kaùva, preminuva vo predava~ koj postavuva problem, inicira qubopitstvo,

rasprava, motivira, soop{tuva informacii, demonstrira, dopolnuva, objasnuva, sporeduva, vospostavuva vrski me|u poimite i ukaùva na pri~insko - posledi~nite vrski;

� stru~wak: gi sledi najnovite dostignuvawa vo nastavnata oblast (i predmeti so koi vospostavuva korelativni vrski), dava to~ni informacii, usovr{uva modeli i tehniki za realizirawe na nastavniot proces soodvetno na sposobnostite i interesite na u~enikot kako edinka;

� li~nost: poseduva sistem na vrednosti so koi vlijae na u~enikot, partner vo rabotata, toleranten, pomaga, ohrabruva, pottiknuva pozitivni vrednosti i interesi;

� ocenuva~: kontinuirano gi sledi, procenuva i ocenuva aktivnostite, odnesuvaweto na u~enikot i postignatite rezultati vo oblasta na znaewata i umeewata i pozitivnite promeni vo karakteristiki na li~nosta na u~enikot;

� samokriti~en i procenuva~ na sopstvenite zalagawa, aktivnosti i rezultati.

21

6.2. Standard za nastaven kadar 1. Zavr{eni studii po hemija, nastavna nasoka 2. Zavr{eni studii po hemija na drugite ednopredmetni nasoki so pedago{ka, psiholo{ka i metodska podgotovka. Vo nastavata za laboratoriski ve`bi e vklu~en i stru~en rabotnik: hemisko tehnolo{ki tehni~ar (za site obrazovni profili), ili prehranben tehni~ar ( za soodvetniot obrazoven profil). 6.3. Standard za prostor Nastavata }e se realizira vo u~ilnica koja odgovara na standardot za prostor, nameneta samo za nastava po hemija i laboratoriski kompleks vo koj vleguvaat: laboratorija, pomo{na prostorija za podgotvuvawe i postavuvawe na obidite i magacinski prostor. Prostoriite treba da bidat snabdeni so vodovodna i elektri~na instalacija i da poseduvaat dobro provetruvawe, dodeka vo laboratorijata treba da ima i digestor.

7. DATUM NA IZRABOTKA I NOSITELI NA IZRABOTKATA NA NASTAVNATA PROGRAMA 7.1. Datum na izrabotka: juni 2005 godina 7.2. Sostav na rabotnata grupa:

1. Gordana Doneva - Atanasoska, sovetnik, Biro za razvoj na obrazovanieto, Skopje, rakovoditel 2. D-r Traj~e Stafilof, redoven professor na PMF, Institut za hemija 3. D-r Blagica Cekova, profesor vo DSHTU “M. Kiri-Sklodovska”, Skopje 4. Ilinka Radomirovi}, profesor vo DSU ”Dimitar Vlahov”, Skopje 5. Voj~e Kalemxiski, profesor vo DSHTU ”M. Kiri-Sklodovska”, Skopje

22

8. POÊTOK NA PRIMENA NA NASTAVNATA PROGRAMA

8.1. Datum na zapo~nuvawe: 1. 09. 2005 godina 9. ODOBRUVAWE NA NASTAVNATA PROGRAMA

Nastavnata programa za HEMIJA ja odobri Ministerot za obrazovanie i nauka so re{enie broj 11-4189/2 od 19. 07. 2005 godina.

Documents

NASTAVNA PROGRAMA PO HEMIJA - csoo.edu.mk€¦ · vrska od dadena formula, valentni elektroni od dadena formula i mestoto na elementot vo periodniot sistem ako e poznata konfiguracijata;