Nasz patron- Stefan Żeromski

(1864-1925)„Osobnik prymitywny rozporządza nie więcej niż 800 wyrazami, podczas gdy wykształcony używa nie więcej niż 1000 słów – w mowie potocznej czy piśmie.Im bardziej wzrasta inteligencja i wykształcenie, tym słownictwo jest bogatsze. Przeciętny inteligent posługuje się w mowie i piśmie zasobem od 1000 do nawet 5000 wyrazów, pisarze i literaci – kilkunastu tysiącami słów. Najbogatszy język miał jak dotąd Stefan Żeromski. W jego książkach doszukano się ponad 36 000 słów.”

/Gumowska Irena, ABC dobrego wychowania, Warszawa 1974, s. 232/

Stefan Żeromski w mundurze gimnazjalnym. /Kopia zdjęcia z książki:Jakubowski Jan Zygmunt: Stefan Żeromski, PWN, Warszawa 1985 s. 29/

2

1 Maja 1964 roku dokonano wmurowania aktu erekcyjnego pod budowę nowej szkoły, pierwszej „Tysiąclatki” w Bełchatowie. Pierwszy tom „Kroniki szkoły” zawiera szczegółowe omówienie tamtych dni. 1 września 1965 nastąpiło uroczyste oddanie szkoły i nadanie szkole imienia Stefana Żeromskiego. Oto zapis z „Kroniki”:

„Przedstawiciel Kuratorium Okręgu Szkolnego Łódzkiego mgr Młotkowski odczytał akt nadania nazwy. (...) Na wniosek Wydziału Oświaty i Kultury w Bełchatowie z dnia 28 sierpnia 1965 r. (...) nadaje Szkole Podstawowej Nr 4 w Bełchatowie z okazji otrzymania nowego gmachu Pomnika 1000-lecia Państwa Polskiego następującą nazwę:

„Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Stefana Żeromskiego w Bełchatowie.”

Obecni na tej uroczystości goście wyrażali zadowolenie, że szkoła otrzymała imię tego znanego pisarza. Ta szkoła to spełnienie marzeń Żeromskiego o „szklanych domach, o jasnych, szczęśliwych dniach dla wszystkich ludzi”.

Piękna, jasna szkoła, o jakiej marzył Żeromski będzie rozbrzmiewała beztroskim głosem bełchatowskich dzieci. Będą uczyły się w myśl Jego słów: „Nauka jest jak niezmierne morze, im więcej jej pijesz, tym bardziej jesteś spragniony”.

Od tamtych dni upłynęło 35 lat. Co roku 1 września korytarze naszej szkoły wypełniają roześmiane dzieci. Ich radość udziela się też nauczycielom. O tym jak ważny jest to dzień, przekonać nas mogą nauczyciele-emeryci, którzy tego dnia w myślach, zawsze są ze swoją szkołą.

Uroczystości z okazji kolejnych rocznic przywołują wspomnienia. Wspomnienia wszystkich dzieci. Nie tylko prymusów, ale także największych łobuzów, nieśmiałych, smutnych i rozbrykanych... Co z nich wyrosło? Kim teraz są? Kto, sprawił niespodziankę?

Zupełnie jak nasz patron. Mały Stefek Żeromski to prymus z języka polskiego i uczeń kiepski z matematyki – z tego przedmiotu zdawał nawet poprawkę... Dorosły Stefan został wielkim pisarzem, naszym patronem. Z naszej szkoły wiele dzieci również skorzystało ze swojej życiowej szansy i dziś z dumą ich wspominamy.

3

Jego pochodzenie• Żeromscy wywodzili się ze starego rodu szlacheckiego,

któremu Władysław Łokietek nadał herb Jelita, za udział w bitwie pod Płowcami. Matka Żeromskiego pochodziła z rodziny, która posiadała herb szlachecki pochodzenia czeskiego: Róża (Poraj).

Herb Jelita - rodzina Żeromskich otrzymała go od króla Władysława Łokietka

• Przedstawiciele tej rodziny zawsze wiernie służyli ojczyźnie: pradziad pisarza Jan Sariusz Żeromski walczył w powstaniu kościuszkowskim, stryj Kajetan Żeromski brał udział w wyprawie Napoleona i w latach późniejszych walczył w szeregach „Mazurów” w powstaniu listopadowym, ojciec zaś, Wincenty Żeromski gromadził na swoim dworze prowiant i środki opatrunkowe dla żołnierzy powstania styczniowego;

• Stefan urodził się w 1864 roku w Strawczynie na Kielecczyźnie, wsi położonej wśród pokrytych lasami Gór Świętokrzyskich,w nie-zamożnej już wtedy rodzinie;

4

• Dzieciństwo i lata pierwszej młodości /1869-1883/ spędził w Ciekotach. Jego rodzice, Wincenty Żeromski i Józefa z Katerlów, wydzierżawili Ciekoty w 1869 r. Budynek dworu nie zachował się do czasów współczesnych. Na jego miejscu umieszczono pamiątkowy kamień.

Kamień pamiątkowy w Ciekotach

Lata szkolne• Gdy miał 10 lat został uczniem kieleckiego gimnazjum

męskiego. Dziś mieści się tam Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego. O ile z przedmiotami humanistycznymi radził sobie świetnie, to z matematyki miał kłopoty (zdawał poprawkę);

5

• W wieku 18 lat debiutował na łamach prasy. Zaczynał Za namową nauczyciela zaczął pisać „Dzienniki”, zaliczane dziś do najwybitniejszych osiągnięć Żeromskiego;

• Na skutek złego stanu zdrowia nie zdał matury, opuścił kieleckie liceum i wyjechał do Warszawy. Zapisał się do Szkoły Weterynaryjnej, gdyż tu nie wymagano ukończenia matury. Nie skończył jednak tej szkoły. Te dwa fakty: brak matury i krótki „weterynaryjny epizod” były wielokrotnie wykorzystywane i zarzucano mu „brak porządnego wykształcenia”;

Literackie pierwowzory• W twórczości poetyckiej wzorem dla niego byli Mickiewicz

i Słowacki, a z obcych twórców: Byron, Hugo, Schiller.

• W dziedzinie prozy młodego Żeromskiego fascynowali wielcy polscy powieściopisarze tacy jak: Prus, Sienkiewicz, Orzeszkowa oraz obcy: Balzac, Dickens, Zola, Maupassant, Turgieniew;

• Był wielkim entuzjastą „Dawida Copperfielda”. Tom tej książki zabierał w podróże i czytał, gdy było mu szczególnie smutno. Na kartach tej powieści znajdował słowa, które podnosiły go na duchu, ale i takie, które stanowiły dalszy ciąg jego własnych myśli;

• Gdy miał 23 lata spotkały go same niepowodzenia: - nieprzychylnie oceniono jego utwory zgłoszone do druku,- fatalna sytuacja materialna, głoduje nieraz po trzy dni,- wyprzedaje swoje ulubione książki,-stara się dorabiać korepetycjami, ale i o nie bardzo trudno.

Pierwsze sukcesy

• Po dwóch latach los zaczął się skłaniać trochę ku lepszemu: -odnotowuje pierwsze sukcesy literackie,-rozpoczyna współpracę z czasopismem „Głos”, które drukuje m.in. znane wszystkim opowiadanie „Siłaczka”;

• Używał pseudonimów: Maurycy Zych, Józef Katerla i Stefan Iksmoreż

6

• Lata 1890-1892 to I okres nałęczowski. Pracował tu jako korepetytor. Poznał swoją przyszłą żonę Oktawię Rodkiewiczową z Radziwiłłów;

Razem z żoną w Szwajcarii• W 1892 roku państwo Żeromscy wyjechali do Szwajcarii: -gdzie pisarz objął posadę młodszego bibliotekarza w Muzeum Polskim w Raperswilu. Pracował tu nad skatalogowaniem zbiorów mickiewiczowskich,-w tym okresie wydał swoje pierwsze książki, Opowiadania („Doktor Piotr”, „Zmierzch”, „Siłaczka”) oraz „Rozdziobią nas kruki i wrony”,-na skutek ostrego konfliktu z kustoszem Muzeum opuścił Raperswil i wrócił do kraju.

Powrót do kraju

• W latach 1897-1903 pracował w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich w Warszawie.

• W 1898 roku we Lwowie pod pseudonimem (dlatego, że była to książka patriotyczna, oskarżająca zaborcę rosyjskiego i obawiał się represji) Maurycy Zych, opublikował „Syzyfowe prace”. Powieść weszła natychmiast do kanonu lektur patriotycznych, zakazanych w zaborze rosyjskim. Powieść jest sfilmowana i dobrze, bo jest to również dobra forma by, tak jak czynił to autor, i dziś uczyć nasze dzieci patriotyzmu.

• Późną jesienią 1900 roku ukazała się powieść pt.. „Ludzie bezdomni”. Książka została bardzo dobrze przyjęta i szybko stała się bestsellerem, a przede wszystkim poprawiła sytuację materialną literata.

• W trzy lata później „Tygodnik Ilustrowany” rozpoczął druk powieści „Popioły”. Wydanie książkowe ukazało się w 1904 roku.

7

Działalność społeczno-polityczna• Po osiedleniu się w Nałęczowie. Z honorarium za „Popioły”

wybudował sobie dom, który nazwano „Popiołówka”. W tym samym czasie poznał Józefa Piłsudskiego. Zbliżył się do kręgów PPS i włączył się do życia publicznego. Przemawiał na wiecach, organizował pomoc dla strajkujących. Z jego inicjatywy został założony Uniwersytet Ludowy.

• W 1906 roku ukazała się jego powieść pt. „Dzieje grzechu”. Zyskała dwuznaczny rozgłos: oprócz nielicznych zwolenników, krytycznie ocenili ją Reymont i Orzeszkowa.

Dla Anny...• W 1908 roku poznał Annę Zawadzką młodą malarkę, swoją

drugą żonę. By uczynić ją swoją żoną potajemnie przeszedł na kalwinizm, czym zraził do siebie duchowieństwo katolickie. W tym związku przyszła na świat córeczka Monika. Anna Żeromska była autorką grafik do dzieł Stefana Żeromskiego.

• Po powrocie z Paryża, w 1909 roku w Zakopanem publikuje dramat pt. „Róża” – zainspirowały go do napisania tej sztuki dyskusje toczące się wokół rewolucji 1905 roku.

• W 1912 roku ukazały się jego powieści: „Uroda życia” i „Wierna rzeka”. Ta druga uważana za najlepszą polską powieść o powstaniu styczniowym. Otrzymał za nią Nagrodę Literacką. Powieść została sfilmowana (premiera filmu 31.08.1987 r.), a postać Salomei Brynickiej zagrała Małgorzata Pieczyńska, znakomita polska aktorka.

I wojna światowa• Lata wojny 1914-1918 pisarz spędził w Zakopanem

i Krakowie. Na początku wojny wstąpił do Legionów Piłsudskiego. Nie popierał jednak Austrii i Niemiec, czym zraził do siebie Piłsudskiego. W Zakopanem wspólnie z Janem Kasprowiczem założyli tajną organizację niepodległościową.

• Po wojnie przeprowadził się do Warszawy. Został pierwszym prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich. Wspierał

8

czynnie akcję plebiscytową na Mazurach. Opowiadał się za „Polską piastowską”, obejmującą także Śląsk i Pomorze.

• Brał także udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Z frontu przywiózł reportaż pt. „Na probostwie w Wyszkowie”. Reportaż ten w PRL był zakazany, miał jednak kilkanaście wydań w niezależnych wydawnictwach i stał się ostatnim bestsellerem Żeromskiego.

Ostatni etap twórczości

• W 1922 roku ukazała się powieść „Wiatr od morza”, zbeletryzowana historia walki o polskość Pomorza. Książka przyjęta entuzjastycznie w kraju i za granicą, uznana została jednak za „antyniemiecką” i prawdopodobnie w 1924 roku zamknęła pisarzowi drogę do Nagrody Nobla.

• Wielkim wydarzeniem literackim była publikacja komedii „Uciekła mi przepióreczka”, sztuka została uznana za największy sukces teatralny pisarza.

• Ostatnią powieścią, napisaną w wieku 61 lat była powieść pt. „Przedwiośnie”. Autor zamierzał opisać dalsze losy bohatera, ale zamiar ten udaremniła śmierć literata. Stefan Żeromski zmarł 20 listopada 1925 roku i został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie.

n/z: Grób Stefana Żeromskiego na warszawskim Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym

9

Żeromski w oczach krytyków

• Czytany i podziwiany jeszcze w latach sześćdziesiątych, do niedawna obecny był w kanonie lektur szkolnych dla szkół podstawowych.

• Żaden z polskich pisarzy pierwszego dwudziestolecia XX wieku nie miał takiej władzy nad umysłami współczesnych jak Żeromski: zaszczyty, nagrody, ordery, dyskusje i kontrowersje.

n/z: Kopia karykatury pisarza z książki: Hutnikiewicz Artur: Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 270

• Jednak literatura XX wieku poszła w innym kierunku, zwracając się w stronę groteski, ironicznego grymasu, czy karykatury. Patetyczna proza Żeromskiego wydaje się dziś bardzo staroświecka, a posądzenie kogoś o „żeromszczyznę” bynajmniej do komplementów nie należy. A szkoda, bo patriotyzm dawniej i dziś znaczy to samo.

10

Grafika pt. „Prawdziwe oblicze Stefana Żeromskiego”, znajdująca się w Muzeum Tatrzańskim im. dra Tytusa Chałbińskiego w Zakopanem.

Znaczenie określenia „żeromszczyzna”

• to zespół tendencji literackich nawiązujących do twórczości S. Żeromskiego czyli to, co charakterystyczne w twórczości Stefana Żeromskiego, w jego stylu, postawie i ideach. Polega na przejmowaniu typowych dla pisarza zabiegów stylistycznych (wyrafinowanego słownictwa, podniosłości, emocjonalności, gromadzenia epitetów) oraz wprowadzaniu tematyki społecznej i konstruowaniu bohatera ideowca, społecznika, poświęcającego życie prywatne dla bezinteresownej pracy na rzecz najbiedniejszych. (Opracowane wg Słownika terminów literackich (pod red. Janusza Sławińskiego, Wrocław 1988, ZNiO-Wydawnictwo, s. 590)

• tak nazywano naśladownictwo stylu pisania, jakie uprawiał Stefan Żeromski, a które szerzyło się w okresie międzywojennym.

• to nazwa dwóch niebieskich szlaków turystycznych rozpoczynających się w Ciekotach.

11

Według utworów Stefana Żeromskiego Powstały następujące filmy:

• 1930: Uroda życia – niemy film wg powieści S. Żeromskiego. Grały w nim takie sławy jak: Eugeniusz Bodo, Stefan Jaracz, Tadeusz Fijewski.

• 1930: Wiatr od morza – ekranizacja powieści, w której role główne grali: Maria Malicka, Adam Brodzisz i Eugeniusz Bodo.

• 1974: Krajobrazy Żeromskiego – nakręcono dokumentalny reportaż, ukazujący wędrówkę z kamerą szlakiem miejsc związanych z młodością Żeromskiego. Lektorami byli znani aktorzy: Adam Hanuszkiewicz i Anna Seniuk.

• 1975: Dzieje Grzechu – w filmie zagrała cała plejada gwiazd ówczesnego kina: Jerzy Zelnik, Zbigniew Zapasiewicz, Olgierd Łukasiewicz, Roman Wilhelmi i inni.

• 1989: Ponad śnieg – premiera spektaklu telewizyjnego odbyła się 30 października. Spektakl nakręcono wg sztuki dramatycznej Stefana Żeromskiego o tematyce społeczno-obyczajowej pt. Ponad śnieg bielszym się stanę. Główną rolę zagrała Halina Winiarska.

• 1936,1983: Wierna rzeka – heroiczny dramat miłosny z patriotycznymi wątkami w tle. Adaptacja z 1983 roku, została zatrzymana na 5 lat przez cenzurę i premiera odbyła się dopiero w 1987 roku. W filmie główne role zagrali: Małgorzata Pieczyńska, Artur Barciś, Olgierd Łukaszwicz, Franciszek Pieczka. Film miał wspaniałe recenzje.

12

n/z: Kadr z filmu „Wierna rzeka” w reżyserii T. Chmielewskiego wg powieści S. Żeromskiego

• Syzyfowe prace - scenariusz filmu powstał w oparciu o powieść Stefana Żeromskiego. Film nakręcono w 2000 roku. Paweł Komorowski (reżyser) wykorzystał jej najbardziej dramatyczną część: ostatnie trzy lata nauki bohatera – Marcina Borowicza - w kieleckim gimnazjum. W filmie nie brak też wątku pierwszej miłości. Marcin zakochuje się w pięknej pensjonarce – Birucie (rolę tę zagrała Alicja Bahleda Curuś). Po maturze ich uczucie wystawione jest na ciężką próbę – okazuje się, że dziewczyna wraz z całą rodziną wyjechała w głąb Rosji.

13

n/z: Alicja Bahleda Curuś w roli Anny Stogowskiej „Biruty”, pięknej pensjonarki.

• Przedwiośnie – filmowa adaptacja powieści Stefana Żeromskiego. Pytania, które zadawał sobie pisarz w pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości okazują się niezwykle ważne dla obywateli III Rzeczypospolitej. Film został nakręcony w 2001 roku i ukazuje Cezarego Barykę, jako bohatera bliskiego młodej, współczesnej widowni. Główne role zgrali: Mateusz Damięcki, Krystyna Janda, Janusz Gajos, Daniel Olbrychski.

n/z: Scena z filmu „Przedwiośnie”, Mateusz Damięcki w roli Cezarego Baryki i Małgorzata Lewińska w roli Laury Kościenieckiej

• Stefana Żeromskiego dusza rozdarta – film dokumentalny o literacie, składającego się z dwóch części, którego autorami byli: Lucyna Smolińska i Mieczysław Sroka. Film został nakręcony w 2005 roku by uświetnić 80 rocznicę śmierci pisarza. Premiera filmu odbyła się w Nałęczowie.

Muzea i izby pamięci poświęcone Żeromskiemu:

• Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie – zostało otwarte 17 czerwca 1928 roku, w góralskiej chacie, którą pisarz wybudował w 1905 roku za honorarium „Popiołów”, dlatego popularnie zwaną ją „Popiołówką”. Znajduje się tam autentyczne wyposażenie chaty z czasów pisarza, jego rodzinne pamiątki, listy, kolekcja portretów Żeromskiego, zbiór jego dzieł, w tym kilkanaście pierwodruków, tłumaczenia na języki

14

obce. Tu powstały dzieła: Dzieje grzechu, Słowo o Bandosie i Róża. Z tyłu chaty znajduje się Mauzoleum Adama Żeromskiego, syna pisarza, który zmarł na gruźlicę w wieku

Chata Stefana Żeromskiego, dawna letnia pracownia, ob. muzeum pisarza (proj. arch. Jan Koszczyc-Witkiewicz, zbud. 1905

• Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w Kielcach – zostało założone w 1964 r., w 100. lecie urodzin Stefana Żeromskiego. Od 1989 roku mieści się tam Towarzystwo im. Stefana Żeromskiego, które corocznie przyznaje stypendia im. Andrzeja Radka, o które mogą się ubiegać uczniowie gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych z całej Polski.

15

n/z: Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w Kielcach – rycina.

• Dom Żeromskiego w Orłowie przy ul. Orłowskiej 6; W tym domu Żeromski spędził rodzinne wakacje w 1920 r. Napisał tu opowieść o dwóch starych witomińskich bukach - Sambor i Mestwin. Domek ukryty jest wśród drzew porastających skarpę Z okien wspaniale widać orłowskie molo, zabudowania gdańskiego portu, a w dniach, w których panuje dobra widoczność - także Półwysep Helski. Domek jest niewielki i murowany. Wchodzi się do niego po kilku schodkach, przez drewniany ganeczek. W środku, w dwóch pokojach, można obejrzeć wystawę "Życie i twórczość Stefana Żeromskiego".

Wstęp jest do Domku wolny, ale można wrzucić dowolny datek do szkatułki. Pieniądze zostaną wykorzystane na działalność Towarzystwa Przyjaciół Orłowa, które ma tutaj swoją siedzibę. Obecnie w Domku Żeromskiego organizowane są spotkania z ludźmi kultury, odczyty i wykłady.

• Muzeum Latarnictwa Morskiego w Rozewiu - mieszczące się w budynku latarni w Rozewiu. Znajduje się w nim stała ekspozycja prezentująca ewolucję latarni morskich od czasów starożytnych do dzisiaj, modele kilku polskich latarni i ich rozmieszczenie oraz wiele innych cennych eksponatów.

16

n/z: Popiersie Stefana Żeromskiego na przylądku Rozewie, wykonane przez dwóch młodych sopockich rzeźbiarzy: Kojdera i Duszenkę

Z Rozewiem związana jest postać Stefana Żeromskiego, który podobno właśnie tutaj napisał "Wiatr od morza". W latarni znajduje się Izba Pamięci poświęcona Stefanowi Żeromskiemu, zaś na skwerze przy latarni usytuowane jest popiersie pisarza.

• Latarnia Morska w Rozewiu nosi imię Stefana Żeromskiego. Imię pisarza zostało nadane 29 czerwca 1933 roku przez Rząd II R.P. W dniu 29 lipca 2006r. w Latarni Morskiej w Rozewiu odbyła się uroczystość odsłonięcia repliki tablicy z 1933 r. upamiętniającej nadanie imienia Stefana Żeromskiego.

17

n/z: Replika tablicy z 1933 roku ku czci Stefana Żeromskiego, piewcy Bałtyku, odsłonięta 29 lipca 2006 roku.

Stefan Żeromski a Bełchatów• Odwiedzał często miasteczko Bełchatów;

• Dał temu wyraz wspominając o naszym mieście w swoich dwóch powieściach: „Syzyfowe prace” /rozdz. IV/ i „Popioły” /T. 2, s. 278/

[....]„Pani Przepiórkowska trzymała uczniów na stancji, toteż matka wstępniaka uznała za rzecz najstosowniejszą pod opiekę starej i dobrej znajomej go oddać. „Stara Przepiórzyca” miała onego czasu trzech synów i dwie córki. Z taką przynajmniej gromadką została po śmierci męża, oficjalisty fabryk żelaznych, na bruku, a raczej na błocie miasteczka Bełchatowa. /Fragment pochodzi z IV rozdziału „Syzyfowych prac”

18

• Od 1 września 1965 roku, Szkoła Podstawowa nr 4 w Bełchatowie nosi jego imię.

• Na osiedlu Przytorze znajduje się ul. Stefana Żeromskiego.

Jako patron Szkoły Podstawowej nr 4 w Bełchatowie

• Od 1 września 1965 roku jest patronem naszej szkoły.

• Jego nazwisko jest ujęte w nazwie naszej szkoły;

• Dzień Patrona, to od 1984 roku 20 listopada – w rocznicę jego śmierci;

• Od 2000 roku w holu szkolnym jest prezentowana, stała ekspozycja wystawowa pt. „Stefan Żeromski (1864-1925) – patron naszej szkoły”;

n/z: Kopia kartki z „Kroniki szkolnej SP 4”

19

• Jesienią 2000 roku ukazała się wydana przez bibliotekę szkolną, broszura pt. „Stefan Żeromski (1864-1925) – patron Naszej szkoły”;

• W bibliotece szkolnej organizowane są lekcje biblioteczne o patronie SP 4.

• Od 2003 roku organizowany jest szkolny Konkurs Literacki pt. „Stefan Żeromski – patron naszej szkoły”.

• Publikowane są artykuły, w których jest mowa o patronie SP 4:

-Stefan Żeromski (1864 – 1925) – patron naszej szkoły. - Bełchatów; Biblioteka Szkoły Podstawowej nr 4 im. Stefana Żeromskiego, 2004-Analiza problemowa na przykładzie patrona szkoły, Stefana Żeromskiego. Studium problemu, www. republika. pl/biblioteka_piotrkow /warsztat

• W bibliotece szkolnej gromadzi się materiały dotyczące patrona SP 4: książki, artykuły, scenariusze, testy konkursowe, zdjęcia i inne materiały gromadzone Banku Informacji Pedagogicznej i w Kartotece Zagadnieniowej – hasło Stefan Żeromski.

Monika Żeromska

• Córka Stefana Żeromskiego i jego drugiej żony Anny. Ojciec miał dla mnie zawsze czas. Dużo spacerowaliśmy i rozmawialiśmy. Poza tym, mogłam oczywiście też liczyć na pomoc mamy i babci. Oni wszyscy byli całym moim dziecięcym światem /Monika .Żeromska./

• Malarka – malowała portrety, w których wyrażała: Idealne podobieństwo, choć portret wyraża coś więcej niż zewnętrzne podobieństwo - właśnie ów wyraz wewnętrzny portretowanej osoby /Józef Hertel/ Malowała też kompozycje kwiatowe i martwą naturę.

• Pisarka - po ojcu odziedziczyła talent pisarski. Jej Wspomnienia, które wydała pod koniec swego życia rozeszły się jako bestsellery. To jej pisarstwo ukazało w sposób nadzwyczaj przekonywujący Stefana Żeromskiego - pisarza o sercu nienasyconym, przy tym nadzwyczajnego męża, kochającego ojca i wyjątkowego

20

wielbiciela miłości ojczyzny - tej wielkiej, świętej i tej niepowtarzalnej, wdzięcznej małej ojczyzny - Konstancina z okolicami. /Józef Hertel/

• W roku 1995 napisała jeszcze jedną książkę - Wspomnienia i podróże, w której przybliżyła nam pejzaże i zabytki Grecji i Włoch. Przedstawiła w niej również ludzi, których poznała i z którymi nawiązała trwałe przyjaźnie.

• Strażniczka pamięci o Stefanie Żeromskim.

• Zmarła 5 października 2001 r. zmarła w Warszawie w wieku 88 lat Pogrzeb Moniki Żeromskiej odbył się w Warszawie 11 października 2001, została pochowana obok rodziców na Cmentarzu Ewangelicko-reformowanym

... jest luty 2002 rokuidę ulicami Stefana Żeromskiegoidę pożegnać się z panią Monikąktóra zasnęła odeszłanaciskam guziczek domofonunazwisko i imionaAnny Moniki zamalowanezieloną farbą/Tadeusz Różewicz/

21

Bibliografia

• Borowy Wacław: O Żeromskim: Rozprawy i szkice. Warszawa 1964

• Hutnikiewicz Artur: Stefan Żeromski. Warszawa 1967

• Jakubowski Jan Zygmunt: Stefan Żeromski. Warszawa 1985

• Literatura Polska : Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa 1985

• Janina Moskalczuk: Lektury szkolne – kanon do niedawna stały : scenariusz audycji radiowej,

• Szyndler Bartłomiej: Bibliotekarska służba Stefana Żeromskiego. Wrocław 1977

• I Konkurs Literacki „Stefan Żeromski – patron Szkoły Podstawowej nr 4 w Bełchatowie// Warsztaty Bibliotekarskie. – 2002, nr 2, 22-26 s.

• Artykuły prasowe zgromadzone w Kartotece zagadnieniowej, Hasło – Stefan Żeromski

• www.konstancin.com/historia/zeromska_m.htm - 64k

• pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Żeromski - 42k

• www.filmpolski.pl/fp/index.php/22366 - 9k

22