Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
sagareo urTierTobaTa komitetisa da nato-s mxardamWer studentTa
jgufis mier momzadebuli yovelTviuri daijesti
nato da msoflio usafrTxoeba
saredaqcio sabWo:
konstantine gabaSvili (saredaqcio sabWos Tavmjdomare)
nino nakaSiZe
levan duCiZe
vasil WyoiZe (sabWos koordinatori)
arCil osiZe
saredaqcio kolegia:
redaqtori: giorgi astamaZe
redaqtoris moadgile: irakli CxaiZe
saredaqcio kolegiis wevrebi: darejan metreveli, aleqsandre
jiSkariani, dimitri silaqaZe, irakli JorJoliani, vasil papiaSvili.
2
sarCevi
misalmeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
nato-s eqspertTa viziti saqarTveloSi . . . . . . . . . 4
nato-s elCebis viziti saqarTveloSi . . . . . . . . . . 6
saqarTvelos samTavrobo delegaciis viti aSS-Si . . .7
parlamentis Tavmjdomaris viziti safrangeTSi . . . . 9
saqarTvelos prezidentis viziti xorvatiaSi . . . . . 11
kote gabaSvilis Sexvedra Tsu-s studentebTan . . . . 13
nato-s sainformacio centris direqtori . . . . . . . . 15 b-ni Tornike SaraSeniZe nato-saqarTvelos
urTierTobebis Sesaxeb
rubrika samxedro Temaze . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
3
misalmeba
saqarTvelos parlamentis sagareo urTierTobaTa komitets da
Tsu-s nato-s mxardamWer studentTa jgufs pativi aqvT
warmogidginoT sagareo urTierTobaTa komitetis yovelTviuri
daijesti, romlis mizania, sazogadoebas miawodos mokle
informacia im mniSvnelovani politikuri movlenebis Sesaxeb,
romelTac adgili hqonda msoflioSi da romlebic uSualod
ukavSirdebian saqarTvelos upirveles sagareo politikur
mizans_nato-Si gawevrianebas. saqarTvelo mizanmimarTulad adgas
nato-sken saval gzas da pirnaTlad asrulebs individualuri
partniorobis samoqmedo gegmiT (IPAP) gansazRvrul
valdebulebebs, romelTa mizania qveynis momzadeba gawevrianebis
samoqmedo gegmasTan misaerTeblad (MAP), romelic, Tavis mxriv,
aliansSi gawevrianebis saboloo etaps warmoadgens.
4
nato-s eqspertTa viziti saqarTveloSi
IPAP-is dokumentis pirveladi ganxilva briuselSi
3 marts nato-s Stab-binaSi, 26+1 formatiT
saqarTvelos IPAP-is implementaciis dokumen-
tis pirveladi ganxilva gaimarTa. sxdomas
nato-s Tavdacvis dagegmvis xelmZRvaneli
frenk bolandi Tavmjdo- mareobda. qarTul
delegacias Tavdacvis ministris moadgile
mamuka kudava xelmZRvanelobda. sxdomaze
aRiniSna is faqti, rom qveyanam mniSvnelovan
progress miaRwia Tavdacvis sferos
reformirebis sakiTxSi. maTi TqmiT warmatebiT
sruldeba IPAP-is dokumentiT gaTvaliswinebu-
li valdebulebebi.
IPAP-is implimentaciis Sefasebis dokumentis daskvniTi ganxilva da
damtkiceba Crdilo-atlantikuri sabWos (NAC) sxdomaze 13 aprils moxdeba.
saqarTvelos mxridan sxdomas Tavdacvis ministri irakli oqruaSvili,
sagareo saqmeTa ministri gela beJuaSvili da saxelmwifo ministri evro-
atlantikuri integraciis sakiTxebSi giorgi baramiZe daeswrebian.
martis damdegs saqarTvelos nato-s
eqspertTa Svid kaciani jgufi ewvia,
romelmac Sefaseba gaukeTa
saqarTvelos mier IPAP-iT nakisri
valdebulebebis Sesrulebas. 6
marts Sexvedra gaimarTa Tavdacvis
saministroSi, sadac IPAP-is Sesru-lebis detaluri ganxilva daiwyes.
qarTul mxares warmoadgendnen
Tavdacvis ministris pirveli
moadgile mamuka kudava, generaluri
Stabis ufrosi, polkovniki levan
nikoleiSvili, aseve departamentebi-
sa da sammarTvelos xelmZRvaneli
pirebi.
qarTulma mxarem nato-s eqspertebs
2005 wlis martidan dRemde
ganxorcielebuli reformebi da
2006 wlis prioritetebi gaacno. maT
aseve waredginaT Tavdacvis
ministris oficialuri xedva 2006
wlis gegmebis Sesaxeb.
nato-s saerTaSoriso samsaxuris
eqspertTa delegacia Svidi kacisa-
gan Sedgeboda da or jgufad iyo
dayofili. Tavdacvis saminis-tros
meore jgufi stumrobda, romelic
oTxi wevrisagan Sedge-boda: frenk
bolandi – Tavdacvis politikisa
da dagegmvis sammarTvelo, SeiaraRe
buli Zalebis dagegmvis sammarTve-
lo, SeiaraRe-buli Zalebis dageg-
mvis direqtoratis xelmZRvaneli;
brius baxi _ Tavdacvis politikisa
da dagegmvis sammarTvelo,
saqarTvelos sakiTxebis koordina-
tori; vice-polkovniki maikl
straikeri _ aliansis transfor-
maciis sardlobis oficeri da
maiori elder quzoRlu _ partnio
robis sakoordinacio ganyofileba.
N
nato-s Stabbina briuselSi
5
aRniSnulma jgufma IPAP-is meore
Tavis SesrulebasTan erTad Seafasa
dagegmvisa da analizis procesis
mimdinareoba.
rac Seexeba SemfasebelTa pirvel
jgufs, mis SemadgenlobaSi
Sediodnen jeims maiki _ politikur
saqmeTa da usafrTxoebis politikis
sammarTvelo, saqarTvelos sakiT-
xebis koordinatori; evert someri
_ operaciebis sammarTvelo,
samoqalaqo sagangebo dagegmvis
eqsperti da despina afentuli _
saxalxo diplomatiis sammarTvelo,
saqarTvelos sakiTxebis koordina-
tori. aRniSnuli jgufi konsul-
taciebs sagareo saqmeTa saminis-
troSi IPAP-is I, II da IV Tavebis
ganxorcielebasTan dakavSirebiT
marTavda.
8 marts Sexvedra gaimarTa
Tavdacvis ministr irakli
oqruaSvilsa da nato-s Sefasebis
delegaciis xelmZRvanels _ frenk
bolands Soris.
Sexvedraze IPAP-is farglebSi 2005
wlis ganmavlobaSi saqarTvelos
mier miRweul Sedegebze isaubres.
nato-s warmomadgenlebma dadebiTad
Seafases Tavdacvis uwyebaSi 2005
wels gatarebuli reformebi, rac
xels Seuwyobs saqarTvelos
Crdilo-atlantikur aliansSi inte-
graciis process.
,,საქართველოს თავდაცვის სამინისტროში კონსტრუქციული განხილვები გვქონდა. ჩვენ მიღწეული შედეგებით კმაყოფილი ვართ. მოკავშირეები 13 აპრილს, ბრიუსელში IPAP-ის შესრულებასთან დაკავშირებით დაგეგმილ განხილვაზე საბოლოო გადაწყვეტილებას მიიღებენ" - განაცხადა ბოლანდმა.
frenk bolandi .
Tavdacvis ministris pirvelma
moadgilem mamuka kudavam ganacxada,
rom aliansi swored eqspertTa am
jgufis mier momzadebuli Sefasebis
dokuments daeyrdnoba, rodesac
saqarTveloSi IPAP-is Sesrulebis
Sesaxeb saboloo daskvnas dawers.
‘’minda dagarwmunoT, rom nato-s
delegaciis mxridan dadebiTi
ganwyobaa da Sefasebis dokumentis
fonic dadebiTi iqneba” _ ganacxada
ministris moadgilem.
6
nato-s elCebis viziti saqarTveloSi
3 marts germaniis marSalis fondis programis farglebSi saqarTvelos nato-
s wevri qveynebis (dania, niderlandebi, ungreTi) elCebi, evrokavSiris,
masmediisa da gavleniani arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi
ewvivnen.
vizitis mizans warmoadgenda saqarTvelos nato-Si integraciis perspeq-
tivebis, Savi zRvis regionSi TanamSromlobis formatis aqtualobis
gazrdisa da gayinuli konfliqtebis mowesrigebis sakiTxebis gacnoba.
saqarTvelos Tavdacvis ministrTan Sexvedris Semdeg delegaciis wevrebma
krwanisis erovnuli saswavlo centri moinaxules. qarTulma mxarem stumrebs
Tavdacvis saministrosa da SeiaraRebul ZalebSi mimdinare reformebisa da
nato-Si integraciis Sesaxeb moxseneba warudgina.
viziti krwanisis erovnul saswavlo centrSi
vizitis farglebSi delegaciis wevrebma aseve Sexvedrebi gamarTes
saqarTvelos prezidentTan _ mixeil saakaSvilTan, premier-ministrTan _
zurab noRaidelTan, xelisuflebisa da arasamTavrobo organizaciebis
warmomadgenlebTan.
7
saqarTvelos samTavrobo delegaciis viziti aSS-Si
21-23 marts saqarTvelos delegacia
amerikis SeerTebul Statebs stum-
robda. stumrebi Seecadnen daerwmu
nebinaT vaSingtonis administracia,
rom dasavleTis energetikuli
usafrTxoebisTvis gansakuTrebuli
mniSvneloba samxreT kavkasiis
regions aqvs. aRniSnul regionSi
stabilurobis ganmtkicebas xels
Seuwyobs saqarTvelos nato-Si
swrafi gawevrianeba.
vizitis ganmavlobaSi Sexvedrebi
gaimarTa evropul da evraziul
sakiTxebSi saxelmwifo mdivnis
moadgilesTan deniel fridTan,
senator Cak heigelTan, pentagonis
da erovnuli usafrTxoebis sabWos
warmomadgenlebTan. saubari Sedga
nato-s wevri qveynebis elCebTan,
kongresis aparatis TanamSrom-
lebTan. qarTuli delegacia vice-
prezidentis ofissac ewvia. Sexved-
rebisas saubari ZiriTadad or
Temas exeboda: aSS_saqarTvelos
ormxrivi urTierTobebi da
saqarTvelos gawevrianebis samoqme-
do gegmasTan mierTebis perspeqti-
vebi.
strategiuli da saerTaSoriso
kvlevebis centrSi delegaciis
wevrebi ,,nato-saqarTvelos Soris
TanamSromlobis” Sesaxeb moxsene-
biT warsdgnen. kenedis saxelobis
strategiuli kvlevebis institutSi
gamosvlisas Tavdacvis ministris
pirvelma moadgilem mamuka kudavam
ganacxada, rom saqarTvelom warma-
tebiT daasrula nato-Si Sesvlis
pirveli etapi _ nato-s standarte-
bis Sesabamisi SeiaraRebuli
Zalebis formireba. Tbilisis
azriT, samxedro reforma aliansSi
integraciis winapirobaa.
mamuka kudava
delegaciis wevrebma aRniSnes, rom
saqarTvelos am welSi aqvs
aliansis wevrobis samoqmedo
gegmasTan mierTebis imedi da axla
dasavleTisagan konkretuli pasuxis
miReba unda imaze, aris Tu ara es
SesaZlebeli. ,,saqarTvelo konkre-
tul gzagasayarzea; aucileblad
unda vicodeT ra manZili gvaSorebs
nato-s da ramdenad swrafad gav-
xdebiT aliansis wevrebi” _
ganacxada kudavam. delegaciis erT-
erTma wevrma, sagareo saqmeTa
ministris moadgilem, giorgi
manjgalaZem kenedis centrSi myof
eqspertebs da Jurnalistebs
Seaxsena saqarTvelos strategiuli
mdebareobisa da mis teritoriaze
gamavali navTobsadenebis Sesaxeb.
misi gancxadebiT, Tbilisi, mosko-
visgan gansxvavebiT, energomata-
reblebis transportirebis dargSi
saimedo partnioria.
Sexvedrisas miniSneba gakeTda imaze,
rom nato cdilobs aliansSi ar
miiRos iseTi qveyana, romelsac
mouwesrigebeli teritoriuli prob-
lemebi aqvs. nato-s wevrebi
erToblivad wyveten xelSekrulebis
nebismieri wevris winaSe warmoqmnil
usafrTxoebis problemebs. aliansSi
saqarTvelos miRebis SemTxvevaSi,
SesaZloa misma konfliqtma TviT-
aRiarebul afxazeTTan da samxreT
oseTTan, romelTac moskovi uWers
8
mxars, nato ruseTTan farTo-
masStabiani omis winaSe daayenos.
delegaciis wevrebi Seecadnen
daerwmunebinaT amerikeli kolegebi,
rom saqarTvelos ali-ansSi Sesvla
avtomaturad gamoiwvevs regio-
nuli konfliqtebis gadawyvetas,
radgan moskovi ar
moindomebs nato-sTan konfronta-
cias. miuxedavad amisa, saqarTvelos
esmis, rom misi teritoriuli
mTlianobis aRdgenaSi dasavleTis
aqtiur monawileobasTan erTad
Tavad unda eZebos ruseTze
zewolis sxva berketebi.
parlamentis Tavmjdomaris viziti safrangeTSi
saqarTvelos parlamentis Tavmjdo-
mare qalbatoni nino burjanaZe
oficialuri vizitiT imyofeboda
safrangeTSi, romlis drosac is
Sexvda safrangeTis erovnuli
asambleis Tavmjdomares Jan lui
debres, senatis Tav-
mjdomares kristian
ponsles da sxva
oficialur pirebs. saf-
rangeTis erovnul asam-
bleaSi da senatSi Sex-
vedrebis Semdeg saqarTvelom
pirvelad miiRo sajaro politi
kuri mxardaWera nato-Si gawevria-
nebasTan dakavSirebiT. oficialuri
parizi acxadebs, rom mxars dauWers
saqarTvelos nato-Si gawevrianebas
da konfliqtebis mSvidobiani gziT
mogvarebas. ,,Cvem miviReT mxarda-
Weris piroba mniSvnelovan sakiT-
xebSi. safrangeTi mzadaa aqtiurad
CaerTos konfliqtebis mogvarebis
sakiTxSi. darwmunebuli var, rom es
mxardaWera aucileblad gveqneba” _
ganacxada nino burjanaZem kristian
ponslesTan Sexvedris Semdeg. ,,es
Sexvedra adasturebs, rom
saqarTvelo-safrangeTs Soris megob
ruli urTierTobebi arsebobs da
Cveni TanamSromloba kidev ufro
gan-mtkicdeba. Cven xels SevuwyobT
saqarTvelos demokratiuli proce-
sebis ganviTarebaSi da viTanamSrom-
lebT yvela sferoSi, Tumca
gansakuTrebiT prioritetulia sa-
parlamento urTierTobebis gaaqti-
ureba” _ ganacxada kristian
ponslem.
saqarTvelos parlamentis Tavmjdo-
mare safrangeTis saerTaSoriso
urTierTobaTa centris eqspertebs
Sexvda, sadac waikiTxa leqcia
Temaze ,,demokratiuli procesebis
ganviTareba saqarTveloSi”. nino
burjanaZem upasuxa eqspertebis
SekiTxvebs, sadac yuradReba
ZiriTadad qarTul-rusul ur-
TierTobebze, saqarTvelos evropul
struqturebSi integraciaze, kav-
kasiis regionis geo-politikur
viTarebaze, postsabWoTa qveynebSi
demokra tiuli procesebis gan-
viTarebaze gamaxvilda.
qarTul - rusul urTierTobebze sa
ubrisas, SekiTxvaze _ apirebs Tu
ara saqarTvelos xelisufleba gaz-
sadenis rusuli gazpromisTvis
miyidvas, nino burjanaZem ganacxada,
rom gazsadenis gazpromisTvis
miyidva ar moxdeba. saqarTvelos
xelisufleba ar miscems ruseTs
imis saSualebas, rom energetikuli
berketi politikuri zewolis
saSualebad gamoiyenos. eqspertebi
acxadeben, rom safrangeTi yurad-
9
RebiT adevnebs Tvals saqarTve-
loSi demokratiuli procesebis
ganviTarebas da maTTvis Zalian
mniSvnelovania saqarTvelo-ruseTis
urTierToba. parlamentis Tavmjdo-
marem isaubra ruseTis poziciaze
saqarTveloSi arsebuli konfliq-
tebis Sesaxeb _ ,,saqarTvelosTvis
mniSvnelovania evropasTan, aSS-sTan
da gansakuTrebiT ruseTTan mWidro
megobruli urTierToba, magram
ruseTis politikuti kursi, misi
roli saqarTveloSi arsebuli
konfliqtebis mogvarebaSi mxolod
negatiurad aisaxeba or qveyanas
Soris urTierTobebze. nato-s
eqspertebis SefasebiT, saqarTvelo
warmatebiT gadis IPAP-is programas, qveyana mzad aris aliansTan ufro
aqtiuri TanamSromlobis fazaSi
gadavides. am etapze evropuli
qveynebisa da struqturebis mxridan
mxardaWera arsebiTad mniSvnelo-
vania” _ ganacxada nino burjanaZem.
saqarTvelos prezidentis viziti xorvatiaSi
saqarTvelos samTavrobo delegacia 29 marts oficialuri vizitiT
xorvatias ewvia. vizitis farglebSi gansakuTrebuli yuradReba daeTmo ori
qveynis prezidentis pirispir Sexvedras, romelic 45 wuTs gagrZelda.
Sexvedris Semdeg prezidentebma komentarebi gaakeTes. mixeil saakaSvilma
zagrebSi STambeWdavi miRebisTvis madlobis gadaxdis Semdeg ganacxada: “didi
xania mindoda xorvatiaSi Camosvla da Tqveni gamocdilebis gaziareba.
xorvatiasa da saqarTvelos ara marto politikuri warsuli, aramed
kulturac saerTo aqvT. es ori qveyana mosaxleobis raodenobis mxrivac hgavs
erTmaneTs. xorvatiasa da saqarTvelos msgavsi problemebic gaaCniaT,
magaliTad konfliqtebis mogavrebis sakiTxebSi. miuxedavad imisa, rom didi
manZili gvaSorebs, rogorc evropulma qveynebma erTmaneTs xeli unda
gavuwodoT, xorvatiis gamocdileba natosken mimaval gzaze aucileblad
gamogvadgeba. me mzad var gamovgzavno eqspertTa jgufi, romelic samxedro
sakiTxebSi TanamSromlobis gaRrmavebaze imuSavebs. aseve Zalian
10
mniSvnelovania Cveni TanamSromloba ekonomikis sferoSi da
kapitaldabandebebis kuTxiT”
xorvatiis prezidentma stepan mesijma ki Semdegi gancxadeba gaakeTa:
,,Cven varT yofili iugoslavia, Tqven ki yofili sabWoTa kavSiri. moxaruli
var, rom Cveni pirveli Sexvedra Sedga, damyarda ormxrivi urTierToba.
aRmoCnda, rom problematur sakiTxebze, romlebic orive qveyanas aRelvebs,
erTnairi Sexedulebebi gvaqvs. Cven vfiqrobT, rom rogorc saqarTveloSi, ise
evropaSi arsebuli yvela teritoriuli konfliqti mxolod molaparakebis
gziT unda gadaiWras. axla mTavaria Cveni urTierTobebis gaRrmaveba
sxvadasxva sferoSi, nato-sa da evrokavSirSi integraciis, Tavdacvisa da
ekonomikuri kuTxiT. unda gavcvaloT informaciebi regionebTan
dakavSirebiT.”
prezidentebma amasTanave xazi gausves turizmisa da infrastruqturis
ganviTarebisa da biznesisa da investiciebisTvis xelis Sewyobis
aucileblobas.
uaxloes momavalSi igegmeba stepan mesijis viziti saqarTveloSi.
agreTve TbilisSi Camovlen xorvati biznesmenebi, romlebic qarTvel
kolegebTan erTad erTobliv proeqtze imuSaveben.
masala moamzada vasil papiaSvilma
kote gabaSvilis Sexvedra Tsu-s studentebTan
7 marts Tsu-s daviT
sarajiSvilis saxelo-
bis auditoriaSi gaimar
Ta Sexvedra parlame-
ntis sagareo urTierTo
baTa komitetis Tavjdo
mares, b-n konstantine
gabaSvilsa da Tsu-s
studentebs Soris, romlis mTavari
Tema iyo saqarTvelo-nato-s
urTierTobebi. Sexvedra organi-
zebuli iyo ,,Tsu-s natos mxardam-
Wer studentTa jgufis” mier.
Sexvedris dasawyisSi, batonma kotem
gamoxata Tavisi kmayofileba
natosTan dakavSirebul sakiTxe-
bisadmi aseTi didi interesis gamo
da mokled Seexo saqarTvelo-natos
zogad urTierTobebs. amasTanave,
man xazi gausva im dadebiT cvlile-
bebs, rac mimdinareobs Tavdacvis
sferoSi bolo wlebis ganmav-
lobaSi. (isaubra logistikuri
sistemis, samxedro policiis da
dazvervis ganaxlebis, eraySi
dislocirebuli qarTveli jaris-
kacebisa da Sinagani jaris
gauqmebis Sesaxeb).
Tsu-s studentebisaTvis Zalze
saintereso iyo batoni kotes
informacia miunxenis yovelwliur
konferenciasTan dakavSirebiT. b-ni
kote uSualo monawile iyo
zemoaRniSnuli konferenciisa da
11
maqsimalurad daakmayofila stu-
dentTa interesi, aRwera ra
TiToeuli detali am konferen-
ciidan.
b-nma kotem ganacxada, rom es
aris konferencia, sadac Tavs iyris
yvela is piri, vinc wyvets msoflio
politikis beds. aqedan gamomdinare,
gansakuTrebiT sagangebo zomebi
miiReba da daaxloebiT 6 000
policieli icavs im Senobas, sadac
politikosebi iyrian Tavs.
amasTanave, b-nma kotem aRniSna, rom
aseTi didi interesi rogoric iyo
saqarTvelos mimarT wels, arasodes
ar yofila. mTeli sami dRis
manZilze saubari midioda saqarTve-
loze, rac xSir SemTxvevaSi didi
qveynebis mimarTac ar xdeba xolme.
im faqts, rom evropaSi udidesi
interesi arsebobs saqarTvelos
mimarT adasturebs Tundac is
faqti, rom Cvens Tavdacvisa da
sagareo saqmeTa ministrebs gamud-
mebuli Sexvedrebi hqondaT Tavis
evropel kolegebTan. Kkote gaba-
Svilma gansakuTrebiT xazi gausva
amerikeli senatoris – makkeinis
mier gakeTebul mxardamWeri gancxa
debebis did mniSvnelobas saqarTve-
losaTvis.
zogadi moxsenebisa da miunhenis
konferenciaze saubris dasrulebis
Semdeg Tsu-s studentebs saSualeba
miecaT kiTxvebi daesvaT mowveuli
stumrisaTvis. batonma kotem
aRniSna, rom saqarTvelos natoSi
gawevrianebaze ver imoqmedebs
afxazeTisa da cxinvalis regionis
konfliqtebi da saerTod ru-
seTisaTvis ar unda iyos momgebiani
am sakiTxebze apelireba, radgan
masac aqvs analogiuri saxis
konfliqtebi Crdilo kavkasiaSi da
Tanac ufro meti. batonma kotem
amasTanave dasZina, rom ar wydeba
saqarTvelodan rusuli bazebis
gayvanis procesi da igi
aucileblad bolomde miva. erT-
erTi studenti Tavis kiTxvaSi
Seexo aSS-iranis garTulebul
urTierTobebs da dainteresda, Tu
ra pozicias daikavebs saqarTvelo
im SemTxvevaSi Tu am qveynebs Soris
omi daiwyeba. pasuxi iyo Semdegi,
rom aSS aranair oms ar apirebs
iranTan da mis mTavrobas arc raime
saxis daxmareba uTxovia saqarTve-
losaTvis. Bbolos batonma kotem
kidev erTxel gamoxata Tavisi
mowoneba aseTi didi interesisadmi
studentebisa nato-s sakiTxebTan
dakavSirebiT da gamoTqva imedi,
rom saqarTvelo uaxloes momaval-
Si miurTdeba MAP-s, ris Semdegac
mokle droSi gavxdebiT Crdilo
atlantikuri aliansis sruluf-
lebiani wevri.
masala moamzada giorgi astamaZem
G
12
nato-s sainformacio centris direqtori b-ni Tornike SaraSeniZe
nato-saqarTvelos urTierTobebis Sesaxeb
gamomdinare iqidan, rom dRevandel dRes nato-sa da saqarTvelos
Soris urTierToba aqtualuri gaxda, ramdenime Tvis win saqarTveloSi,
kerZod TbilisSi, gaixsna nato-s sainformacio centri, romlis mizania
sazogadoebis informireba, Tu ra aris nato, ra nabijebi idgmeba
saqarTvelos mxridan am mimarTulebiT da ras moutans masSi gawevrianeba
Cvens qveyanas. Aamgvari centri gaixsna baTumSi da uaxloes momavalSi igi
gaixsneba TelavSi. ra Tqma unda TbilisSi arsebulma nato-s sainformacio
centrma, romlis direqtori gaxlavT Tornike SaraSeniZe, sakmaod aqtiurad
daiwyo aRniSnuli funqciis Sesruleba da intensiurad marTavs seminarebs,
rogorc sainformacio centrSi, aseve umaRles saswavleblebSi. amgvari
seminari ukve orjer Catarda ,,Tbilisis saxelmwifo universitetSi.”
zemoaRniSnulisa da zogadad nato-saqarTvelos urTierTobebis Sesaxeb,
,,Tsu-s natos mxardamWer studentTa jgufis” erT-erTi wevri, irakli
JorJoliani, gaesaubra nato-s sainformacio centris direqtors baton
Tornike SaraSeniZes.
_ batono Tornike, ra etapze
imyofeba saqarTvelo nato-Si
integraciis gzaze da ra valdebu-
lebebi unda Seasrulos qveyanam
masSi gasawevrianeblad?
_ mogexsenebaT, rom Cven amJamad
vasrulebT individualuri partnio-
robis samoqmedo gegmas (IPAP) romlis Sesrulebac sakmaod pozi-
tiurad fasdeba, magram mxolod es
gegma ar warmoadgens natoSi integ-
raciis mTavar pirobas. ubralod
IPAP-is warmatebulad ganxor-
cieleba gaadvilebs Cveni MAP-Si (gawevrianebis samoqmedo gegma)
CarTvis perspeqtivas, magram,
rogorc viciT, IPAP-i moiTxovs
fundamenturi reformebis ganxor-
cielebis aucileblobas. erTi
sityviT, IPAP-i moicavs yvela im
sferos, romelTac agreTve moicavs
MAP-i, ubralod icvleba valdebu-
lebebi. ra Tqma unda gawevrianebis
samoqmedo gegma ufro mkacri da
13
standartulia, magram vimedovnebT,
rom saqarTvelos Seswevs imis Zala,
rom masac kargad gaarTvas Tavi da
misi ganxorcieleba ar gaiweleba
ise, rogorc es moxda xorvatiis,
makedoniisa da albaneTis SemTxve-
vaSi. Tumca unda iTqvas, rom
ganwyoba aris Zalian optimisturi
da rogorc saqarTvelos xelisuf-
leba imedovnebs 2008 wels saqarTve
lo daasrulebs im principebis da
moTxovnebis ganxorcielebas, rac
saqarTvelos saSualebas miscems
gaxdes nato-s sruluflebiani
wevri. rogorc avRniSneT, MAP-is Sesruleba aris Zalian rTuli
procesi, romelSic mTeli sazoga-
doeba da yvela uwyeba unda iyos
CarTuli. is emsaxureba, rogorc
nato-Si integracias, aseve saxelmwi
fo interesebs, es valdebuleba ki
ar aris, aramed iseve Cven
gvWirdeba. rogorc Cans, dRevandel
dRes nato-Si integraciis motivacia
aris Zalian didi, magram amisaTvis
qveyana unda akmayofilebdes nato-s
im standartebs, romlebic gulis-
xmoben: samxedro standartebis
Tavsebadobas natos standartebis
Sesabamisad, demokratiis dones,
ekonomikur stabilurobasa da, rac
mTavaria, qveyana unda gamoricxav-
des yovelgvari diqtatoruli
reJimis arsebobas.
saubari imaze, rom nato-s
mxolod saqarTvelo sWirdeba da
meti araferi, arsworia. marTalia
Cven gagvaCnia saintereso geopoli-
tikuri mdebareoba, magram marto
amaze ar unda gavamaxviloT
yuradReba. uzbekeTis magaliTs Tu
gaviTvaliswinebT, romelic IPAP-is programas asrulebda, andiJanis
cnobili movlenebis Semdgom, aSS-m
saerTod gawyvita masTan kavSiri da
IPAP-is Sesrulebis vadamac ganu-
sazRvreli vadiT gadaiwia. CvenTvis
mTavaria ar gadvuxvioT im
demokratiul gzas, romelzedac
amJamad Cveni qveyana imyofeba, rac
Seexeba IPAP-isa da MAP-is warmatebulad ganxorcielebas, ami-
saTvis bevri samuSaos Sesrulebaa
saWiro. marTalia aris da iqneba
calkeuli xarvezebi da naklova-
nebebi, magram tendencia aris swori.
naklovanebebi momavalSi auci-
leblad gamoswordeba, magram
mTavaria dadebiTi tendenciis arse-
boba.
_ ramdenad mniSvnelovania
saqarTvelosaTvis nato-Si gawevri-
aneba?
_ Tu gaviTvaliswinebT imas, rom
nato iTvleba yvelaze warmatebul
samxedro aliansad da mniSvnelovan
rols TamaSobda civi omis
periodSi, mas ar mouwia me-5 muxlis
gamoyeneba, rac mis did avtori-
tetze mianiSnebs. organizacias
dResac aqvs didi avtoriteti,
romelmac kargad daicva partniori
qveynebis usafrTxoeba – vimedov-
nebT, rom ase iqneba saqarTvelos
SemTxvevaSic. Tumca, nato da misi
daxmareba es ar aris mTavari.
mniSvnelovania is, rom saqarTvelo
ubrundeba demokratiul samyaros.
mTavaria Cvenma qveyanam am gzidan
da am miswrafebidan ar gadauxvios.
rac Seexeba 90-ian wlebs, rodesac
qveyanaSi sufevda areuloba,
sazogadoebaSi arsebobda azri, rom
ai mova nato da dagvexmareba. es
xSir SemTxvevaSi iyo ucodinarobis
brali. natosTan TanamSromloba ar
gulisxmobs masSi avtomatur integ-
racias, amisaTvis qveyana unda iyos
Rirsi da akmayofilebdes im
standartebs, romlebic qveyanas am
organizaciaSi gawevrianebis saSu-
alebas micems. Ggarda amisa qveyana
unda iyos ara marto usafrTxoebis
momxmarebeli, aramed unda hqondes
survili Tavisi wvlili Seitanos
saerTaSoriso samSvidobo operaci-
ebSi. Uunda aRiniSnos, rom nato
saqarTvelos aRiqvams, rogorc
Rirseul partniors da endoba
mas.Aamis magaliTia humanitaruli
14
misiiT miwisZvriT dazaralebulTa
dasaxmareblad 2005 wlis Semod-
gomaze qarTvelTa samaSvelo
razmis mivlineba pakistanSi. jgufi
dakompleqtebuli iyo Sinagan
saqmeTa saministrosa da jandacvis
saministros razmiT. Ggarda amisa,
samaSvelo razmebi wargzavnili iyo
TurqeTSi miwisZvris dros.
saqarTvelo aqtiurad aris CarTu-
li saerTaSoriso samSvidobo opera
ciebSic da konfliqtur zonebSi
situaciis stabilizaciisaTvis mniS-
vnelovani wvlili Seaqvs. unda
aRiniSnos, rom qarTveli oficrebi
kargad ergebian dasavlur standar-
tebs. amgvarad, saqarTvelosaTvis
nato-Si gawevrianeba Zalian mniSvne-
lovania, radganac nato ara
mxolod samxedro, aramed faseulo-
baTa aliansicaa. mis wevr qveyanaSi
daculi unda iyos pirovnebis
Tavisufleba, kanonis uzenaesoba.
saboloo jamSi sazogadoeba dafuZ-
nebuli unda iyos Zlier demok-
ratiul principebze da ara marto
Zlier jarze.
_ rogor fiqrobT, Cveni natoSi
gawevrianebis Semdgom, rogori
urTierToba damyardeba ruseTTan?
_ rogorc viciT, ruseTi
maqsimalurad cdilobda Seefer-
xebina baltiispireTis qveynebis
nato-Si integracia da amisaTvis
yovelgvar Rones xmarobda, magram
saboloo jamSi Seegua am faqts.
vfiqrob, rom ase iqneba saqarTve-
los SemTxvevaSic. miT umetes, rom
ruseTSic aris Wkviani xalxi,
romelTa interesebSi Sedis kavka-
siaSi stabiluri mdgomareobis arse
bobis aucilebloba. ra Tqma unda,
Tu kavkasiaSi aRikveTeba yovel-
gvari safrTxe, vgulisxmob tero-
rizmis, trefikings da sxva saSiSro
ebebs, maTTvis misaRebi iqneba sam-
xreTiT saimedo mezoblis arseboba,
magram maTi mxridan saqarTvelos
mimarT kvlav erTgvari nostal-
giuri damokidebuleba arsebobs.
imedi maqvs, rom ruseTi adre Tu
gvian konstruqciul dialogze
wamova da saSualebas mogvcems
kvlav gadavdgaT iseTi mniSvne-
lovani nabijebi, rac viTarebas
stabilurs gaxdis da urTierToba
ufro pragmatuli gaxdeba. saerTod,
ruseTs axasiaTebs erTi Tviseba _
igi yovelTvis Cagravda patara
saxelmwifoebs da erideboda ama Tu
im problemis sajaro ganxilvas.
baltiispireTis SemTxvevaSi, sadac
rusulenovan mosaxleobas (iseve
maTi keTildReobisaTvis) Txovdnen
eswavlad saxelmwifo ena, ruseTis
mxridan uaryofiTi gamoxmaureba
mohyva, magram am SemTxvevaSi mas
saqmis daWera mouxda iseT
organizaciebTan, rogoric aris
evrokavSiri da nato.
_ ra mniSvneloba aqvs
saqarTveloSi natos sainformacio
centris gaxsnas?
_ am centris mizania nato-s Sesaxeb
mosaxleobis informireba da, rac
mTavaria, sazogadoebrivi azris
Camoyalibeba saqarTveloSi. Cveni
mizania sazogadoeba aqtiurad
CavrToT gawevrianebis procesSi.,
rac qveyanas daexmareba nato-sken
mniSvnelovani nabijebi gadadgas.
_rogor apirebT sainformacio
kampaniis gaSlas?
_pirvel rigSi vgegmavT Jurnalis-
tebs Soris da skolebSi movawyoT
konkursi Temebis saxiT, sadac
natoze damuSavdeba calkeuli
Temebi, xolo gamarjvebuli dajil-
dovdeba Sesabamisi prizebiT. Aaseve
vapirebT natos Tematikaze telega-
dacemebis da radiogadacemebis
gaSvebas. mogexsenebaT, rom baTumSi
gaixsna sainformacio centris fili
ali. uaxloes momavalSi amgvari fi-
liali gaixsneba TelavSic. Ggarda
amisa, amas winaT movawyveT Cveni
pirveli sainformacio biuletinis
prezentacia, vgegmavT videoklipis
gadaRebas, xolo zafxulSi
15
koncertis Catarebas, sadac axal-
gazrdebs daurigdebaT natos maisu-
rebi, raTa axalgazrdebSi nato
asocirdebodes garTobasa da
mxiarulobasTan.
masala moamzada irakli JorJolianma
rubrika samxedro Temaze
TbilisSi “partnioroba mSvidobisaTvis”
programis egidiT dagegmili RonisZiebebi
Catarda
,,stabilurobis SenarCunebis operaciebis”
programis (SSOP) farglebSi ori axali
batalioni gaiwrTvna
qarTuli artileriis SesaZleblobebi misi
daarsebis me-13-e wlisTavze
qarTuli aviaciis damrtymeli Zala - Ми-24 tipis Sveulmfrenebi
TbilisSi “partnioroba mSvidobisaTvis” programis egidiT dagegmili
RonisZiebebi Catarda
martis TveSi TbilisSi gaimarTa ,,partnioroba mSvidobisaTvis” programis
egidiT dagegmili ori RonisZieba: seminari saxelwodebiT ,,sahaero
operaciebi” da informaciuli sistemebis mravalerovnuli swavlebis
dagegmvis konferencia “Combined Endeavor-2006”.
saqarTvelo 1994 wlidan aqtiur monawileobas iRebs nato-s partnioroba
mSvidobisaTvis programaSi (PFP).
rubrikis avtori
dimitri silaqaZe
16
partnioroba mSvidobisaTvis aris ZiriTadi iniciativa, romelic
warmodgenili iyo nato-s mier briuselis samitze 1994 wlis ianvarSi.
partnioroba muSaobs politikuri da samxedro TanamSromlobis gafarToeba-
gaRrmavebaze mTel evropaSi. nato-s yuradRebis centrSi iqneba partniorobis
nebismieri aqtiuri wevri qveyana, Tu am ukanasknelis politikur
damoukideblobas, teritoriul mTlianobas an usafrTxoebas raime safrTxe
emuqreba. saqarTvelom miiRo es mowveva da 1995 wels SemuSavebul iqna
saqarTvelo-nato-s individualuri partniorobis programa (IPP) . partnioroba mSvidobisaTvis saqmianobebis ZiriTad sferos warmoadgens praqtikuli,
uSiSroebisa da samxedro TanamSromloba.
partniorobis konkretuli amocanebi Seicavs:
• daxmarebas erovnuli Tavdacvis dagegmvasa da biujetis Seqmnis
procesSi;
• SeiaraRebul Zalebze demokratiuli kontrolis uzrunvelyofas;
• SeZlebisunarianobasa da mzadyofnas gaeros xelmZRvanelobiTa da
euTo-s pasuxismgeblobiT Catarebul operaciebSi;
• NATO-sTan samxedro TanamSromlobis ganviTarebas, erToblivi
dagegmvis, wrTvnisa da mowesrigebuli varjiSebis Catarebas im
mizniT rom gaZlierdes partnioroba mSvidobisaTvis
Tanamonawileebis SesaZleblobebi, srulfasovnad Seasrulon
samSvidobo, humanitaruli, samaSvelo, kvleviTi da Semdgomi
SeTanxmebebis mixedviT gaTvaliswinebuli sxva operaciebi;
• SeiaraRebuli Zalebis TandaTanobiT ganviTarebas, raTa maT ukeT
imoqmedon Crdilo-atlantikuri aliansis wevrTa jarebTan erTad.
1996 wels pirvelma qarTulma samxedro qvedanayofma miiRo monawileoba
partnioroba mSvidobisaTvis programis farglebSi gamarTul savele
wvrTnebSi. am droidan saqarTvelo aqtiurad monawileobs am egidiT
gamarTul samxedro wvrTnebsa da swavlebebSi.
rac Seexeba zemo aRniSnul samxedro swavlebebs, maTgan pirveli
mimdinareobada 21 Tebervlidan 2 martamde. Catarda erToblivi seminarebi
saxelwodebiT ,,sahaero operaciebi” saqarTvelos Tavdacvis saministrosa
da nato-s sahaero Zalebis SveulmfrenTa bazaze. swavlebis mizani nato-s
sahaero operaciebis dagegmva da maTi standartuli procedurebis
ganxorcielebis Seswavla iyo. seminarSi ,,partnioroba mSvidobisaTvis”
programis da xmelTaSua zRvis dialogis qveynebis warmomadgenlebi
monawileobdnen.
rac Seexeba kavSirgabmulobisa da informaciuli dagegmvis konferencias
“Combined Endeavor -2006” 21 marts gaixsna da 4 dRe grZeldeboda. masSi
natosa da PFP-is 42 qveynis 237 warmomadgeneli monawileobda. swavleba
17
,,partnioroba mSvidobisaTvis” programis farglebSi amerikis evro-
sardlobis dafinansebiT xorcieldeba.
konferencia gasul wlebSi Catarebuli swavlebebidan miRebul
gamocdilebas da Seqmnil monacemTa bazas emyareba. Mmravalerovnuli
konferencia miznad isaxavs monawile qveynebs Soris kavSirgabmulobisa da
informaciuli sistemebis urTierTTavsebadobis miRwevas.
saqarTveloSi damgegmavi konferenciis dasrulebis Semdeg swavlebebi 12-25
maiss bosniasa da germaniaSi paralelur reJimSi Catardeba.
saqarTvelodan iq mekavSire specialistTa ori jgufi gaemgzavreba.
monawileebi kavSirgabmulobisa da informaciuli sistemebis gamoyenebas
Seiswavlian da saerTaSoriso standartebs gaecnobian.
partnioroba mSvidobisaTvis programaSi aqtiuri monawileoba udides
rols iTamaSebs Crdilo-atlantikur sivrceSi gawevrianebis evoluciur
procesSi da xels Seuwyobs saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebis
Tavsebadobas natos ZalebTan.
,,stabilurobis SenarCunebis operaciebis” programis (SSOP) farglebSi
ori axali batalioni gaiwrTvna
dasrulda ,,stabilurobis Senar-
Cunebis operaciebis” programis
morigi etapi. qarTul-amerikuli
programiT 600-mde samxedro
mosamsaxure momzadda. I da 2 qveiTi
brigadebis lojistikuri uzrunve-
lyofis batalionebma wrTvnis oTx
kviriani kursi gaiares. piradma
Semadgenlobam amerikeli instru-
qtorebis daxmarebiT taqtikuri,
sacecxle, topografiuli da
samxedro unarCvevebi Seiswavla.
igive programis farglebSi 27
martidan amave batalionebis
Stabebis mmarTvelobis wrTvnis
procesi daiwyo.
rac Seexeba zogadad qarTul-
amerikul samxedro TanamSro-
mlobas. am TanamSromlobas
safuZveli Caeyara 1997 wels
vaSingtonSi, sadac xeli moewera
CarCo SeTanxmebas ,,saqarTvelosa da
aSS-s mTavrobas Soris masobrivi
ganadgurebis iaraRis gavrcelebis
Tavidan acilebis sferoSi da
TavdacviTi da samxedro kavSirebis
gaRrmavebis Sesaxeb” da romelic
18
amoqmedda 1997w 10 noembers. 1998w
SemuSavda TanamSromlobis gegma
saqarTvelos Tavdacvis samini-
strosa da aSS-s Tavdacvis
departaments Soris. amis Semdeg
urTierToba kidev ufro gaRrmavda
da saqarTvelo miuerTda
,,gaerTianebuli sakontaqto gunde-
bis programas” (joint contact team program) da CaerTo ,,usafrTxoebis
sferoSi daxmarebis programis”
saqarTvelosTvis aqamde daxurul
qveprogramebSi, radgan saqarTvelo
amoRebul iqna aSS-s ,,iaraRiT
saerTaSoriso regulirebis siidan.”
aRniSnuli programebis kargad
warmarTvisaTvis 1999w gaixsna
amerikis evropuli sardlobis
ormxrivi urTierTobis ofisi. amis
Semdeg saqarTvelosa da aSS-s
Soris mravali programa ganxo-
rcielda, maT Soris aRsaniSnavia
,,saqarTvelos wrTvnisa da
aRWurvis” programa (GTEP). amerikelma instruqtorebma am
programis farglebSi qarTul
armias 2500-ze meti samxedro
gauwrTvnes da SeuiaraRes.
swavlebebs uZRvebodnen amerikis
evropuli Zalebis specdani-
Snulebis Zalebis instruqtorebi.
maT, garda 2500 jariskacisa,
swavlebebi Cautares 70 saStabo
oficers. programa 2 wlis manZilze
2002-dan 2004 wlebSi grZeldeboda
da amerikul mxares 64 milioni
dolari daujda. programis
warmatebulad ganxorcielebis
Semdeg amerikis SeerTebulma
Statebma 2005 wels daiwyo axali
,,SenarCunebisa da stabilurobis
uzrunvelyofis operaciebis
programis” (SSOP) ganxorcieleba,
romlis farglebSic amerikuli
mxare qarTul armias 4000
jariskacs gauwrTvnis, rac sakmaod
gaaZlierebs qarTul armias da did
daxmarebas gauwevs qarTul jars
nato-s standartebze gadasa-
svlelad.
qarTuli artileriis SesaZleblobebi misi
daarsebis me-13 wlisTavze
15 marts saqarTvelos SeiaraRebulma Zalebma
artileriis me-13-e wlisTavi aRniSna. Aam faqtTan
dakavSirebiT saartilerio brigadis terito-
riaze sazeimo RonisZieba gaimarTa. ceremonialSi
yvela qveiTi brigadis saartilerio qvedana-
yofebi, naRmtyorcnTa oceulebi da divizionebi monawileobdnen. Ppirad
Semadgenlobas es dRe ministris pirvelma moadgilem mamuka kudavam da
SeiaraRebuli Zalebis generaluri Stabis ufrosis moadgilem, generalma
joni zariZem miuloca. RonisZiebeze mowveul stumarTa Soris saqarTveloSi
akreditebuli samxedro ataSeebi iyvnen. samsaxureobrivi movaleobis
keTilsindisierad da profesionalurad SesrulebisaTvis artileristebi
generaluri Stabis xelmZRvanelobam sapatio sigelebiT daajildova. sazeimo
ceremonialis dasrulebas saartilerio teqnikis demonstrireba moyva.
19
rac Seexeba zogadad qarTuli artileriis
istoras da dRevandel SesaZleblobebs, bolo
wlebis ganmavlobaSi am mxriv bevri progresuli
cvlileba SeimCneva da qarTul armiaSi artileria
yvelaze Sorsmsrolel danayofad iTvleba.
qarTveli artleristebis pirveli sabrZolo
gamocda afxazeTis omSi moxda da eqspertTa
SefasebiT am omSi yvelaze profesionalurad da
efeqturad saartilerio danayofebi moqmedebdnen,
risi ganmapirobebeli faqtori albaT is gaxldaT,
rom TbilisSi aTwleulobis ganmavlobaSi
arsebobda saartilerio saswavlebeli, Tumca
arsebobda erTi didi nakli, qarTul armias SeiaraRebaSi
TiTqmis ar hqonda TviTmavali
saartilerio danadgarebi, rac metoqes
saSualebas aZlevda aRmoeCina qarTuli
saartilerio cecxlis gaxsnis adgili da
oriod wuTSi sapasuxo dartyma
ganexorcielebina. drois mcire monakveTSi
ki buqsirebad saartilerio danadgars
poziciis Secvla ar SeuZlia, rasac ver
vityviT TviTmaval danadgarebze. swored
amitomac nato-s wevri qveynebis armiebi
aqcents TviTmali saartilerio danadgarebis brigadebis gaZlierebaze
akaTeben. bolo wlebSi saqarTveloc igive gzas daadga. qarTul armiaSi
yvelaZe Sorsmsroleli danadgaria “Пион”-i da “2C195”, romelTa srolis
manZili Sesabamisad 47,5km da 28,9kmia Tumca qarTuli armiis SeiaraRebaSi
isini TiTo egzemplaris saxiT arseboben da amitom mxolod maT imedze
yofna ar SeiZleba. amas emateba maTi met-naklebi teqnikuri gamarTuloba.
Ggamomdinare aqedan, qarTuli armiis saartilerio Zalebis imedi gaxlavT
zalpuri cecxlis reaqtiuli danadgari ВМ-21”gradi” da misi Cexuri
modifikacia “RM-70”. am sabrZolo danadgarebis ZiriTadi pliusi is gaxlavT
rom, maT ZaluZT 40 raketa erTdroulad gauSvan 21 kilometris radiusSi
mowinaaRmdegis poziciebisaken da umal Seicvalon sabrZolo pozicia.
qarTul armiis rigebSi oficialuri monacemebiT 16 erTeuli ,,gradi”-a. amas
emateba “RM-70”-ebis ricxvi da sakmaod soliduri raodenoba gamodis, Tumca,
kavkasiaSi, es yvelaze mcire ricxvia, radganac azerbabaijans analogiuri 60
sistema gaaCnia, xolo somxeTs 50-mde.
qarTul SeiaraRebaSi bolo wlebSi gamoCnda sxva TviTmavali saartilerio
danadgarebic. 2005 wels Tavdacvis saministrom SeiZina daaxloebiT erTi
aTeuli 2C3 ,,akacia”, romlis sabrZolo SesaZleblobebi sakmaod
STambeWdavad gamoiyureba. ,,akacias” SeuZlia 43,5 kg wonis msxvrevad-fugasuri
Wurvi 17 kilometris siSoreze isrolos, xolo 27 kg-iani kumulatiuri Wurvi
_ 4 km-ze. aparatSi ganTavsebulia 42 msxvrevad-fugasuri da 4 kumulatiuri
Wurvi.
20
qarTulma armiam CexeTSi SeiZina ramodenime saartilerio danadgari “DANA”. mas aqvs 152 mm kalibris haubica, romelic avtomatur reJimSi iteneba da
wuTSi xuT gasrolas aswrebs. misi msxvrevad-fugasuri Wurvis moqmedebis
radiusi 18,7 km-a, xolo aqtiur-reaqtiulis 30 km-s aRwevs. am danadgaris kidev
erTi pliusi is gaxlavT, rom igi sakmaod maRal siCqares anviTarebs da
SeuZlia monawileoba miiRos ara mxolod saxmeleTo brZolebis dros,
aramed sazRvao sanapiros dacvisas. Tumca mTavari ara mxolod didZali
sabrZolo teqnikis yolaa, aramed maTi kargi eqspluatacia, rac moiTxovs
intensiur wrTvnebs da swavlebebs, romlis drosac artileristebic Tavis
ostatobas daxvewen da teqnikac ar daiJangeba farexSi dgomiT. Aam mxriv,
bolo periodSi, sasikeTo nabijebi gadaidga da mravali wrTvna da swavleba
Catarda. maT Soris yvelaze grandiozuli iyo 2005 wlis aprilSi Catarebuli
erTTviani wrTvnebi koduri saxelwodebiT ,,cecxlovani muSti 2005”.
wrTvnebSi monawileoba miiRo 1300-mde artileristma, romlebic ZiriTadad
kontraqtiT ayvanili samxedroebi arian, rac albaT kidev erTi stimulia
ismisa, rom isini Tavis saqmes profesiul doneze Seasruleben.
qarTuli aviaciis damrtymeli Zala - Ми-24 tipis Sveulmfrenebi
21
adre Tu artilerias omis RmerTi
ewodeboda, dRes es termini Tamamad
SegviZlia vixmaroT aviaciis misamar TiT. misi saSualebiT brZola
SegviZlia mowinaaRmdegis dedaqalaq
Si gadavitanoT, davbomboT mtris
poziciebi, javSanteqnika, strate-
giuli obieqtebi, cocxali Zala da
ase Semdeg, magram yovelive es
SesaZlebelia mxolod da mxolod
Zlieri aviaciis pirobebSi. amitomac
wamyvani da ara mxolod wamyvani saxelmwifoebis samxedro xelisu-
falni prioritetad aviaciis gaZli-
erebas irCeven. saqarTvelos samxed-
ro-sahaero Zalebis daarsebis Tari-
Ria 1992 wlis 19 seqtemberi. qarTu-
li samxedro-sahaero Zalebis Ziri-
Tadi daniSnulebaa: saqarTvelos
sahaero sivrcis dacva da kontro-
li; sahaero dazverva da informa-
ciis mopoveba, SeiaraRebuli Zale-
bis sxva saxeobebis mxardaWeris
uzrunvelyofa, sahaero evakuacia:
samZebro da samaSvelo operaciebis
Catareba; jarebis da samxedro
tvirTebis sahaero gadazidva. yvela
am funqciis Sesruleba moiTxovs
did teqnikur Zalisxmevas, rac
iTvaliswinebs Zlier saaviacio
parkis yolas, risganac qarTuli
aviacia jerjerobiT Sorsaa. Tumca
saqarTvelos xelisuflebis mier
aRebuli kursi, natoSi integra-
ciisaken swrafva da Zlieri
samxedro Zalebis Camoyalibeba
iZleva optimizmis saSualebas imisa,
rom qarTuli aviacia uaxloes
momavalSi saTanado doneze
dadgeba. am gzaze warmatebul
nabijad Sefasda Ми-24 tipis damrty meli Sveulmfrenebis Sesyidva da
maTgan calkeuli saaviacio eskad-
riliis Camoyalibeba. Uupriani
iqneba Tu mkiTxvels gavacnobT am
marTlac msoflioSi erT-erTi uZlieresi Sveulmfrenis istorias
da sabrZolo SesaZleblobas, ris
Semdegac albaT TvalnaTliv gamoC-
ndeba Tu ra pliusia qarTuli
armiisTvis am sabrZolo aparatis
sakuTar SeiaraRebaSi yola.Ggasuli
saukunis 60-iani wlebis SuaxanebSi
vietnamis omSi pentagonma pirvelad
gamoiyena sabrZolo Sveulmfreni
AM-1 ,,hiu kobra”, amas moyva sabWoTa
kavSiris sapasuxo nabiji da 1967
wlidan daiwyo sabrZolo Sveul-
mfrenis Ми-24 ,,krokodilis” proeq-
tireba. pirveli gafrena Sveul-
mfrenma 1969 wels Seasrula. misi
seriuli warmoeba ki 1971 wlidan
daiwyo da 1992 wlamde gagrZelda.
am drois ganmavlobaSi sxvadasxva
modifikaciis 2300-mde Ми-24 iqna
awyobili. Sveulmfreni misi Seqmnis
dRidan monawileobda msoflioSi
mimdinare sxvadasxva intensivobis
TiTqmis yvela konfliqtSi da
iTvleba am klasSi msoflioSi erT-
erT saukeTeso safren aparatad,
razec albaT ukeTesad metyvelebs
misi sabrZolo SesaZleblobebi.
sabrZolo-satransporto Sveulmfrenis Ми-24-is maqsimaluri asafreni masa 12 tonas
aRwevs, Sveulmfrens uyenia ori, TiToeuli 2200 cx.Z-is simZlavris turboxraxniani
Zrava. frenis maqsimaluri siCqare 335 km/sT-s aRwevs, kreiseruli ki - 270km/sT.
frenis maqsimaluri siSore 1000km-ia, xolo sabrZolo moqmedebis radiusi 290
kilometramde. frenis maqsimaluri simaRle 6000 metrs aRwevs. sabrZolo aparatis
ekipaJi 3 kacisgan Sedgeba, Sveulmfrenis SeiaraRebas warmoadgens erTi 12,7 mm.
tyviamfrqvevi an 30 mm qvemexi, 80 cali C-8 tipis reaqtiuli Wurvi an 57 mm.
kalibriani 127 cali C-8 tipis raketa, frTebis boloSi ki oTxi marTvadi
tanksawinaaRmdego raketa ekideba, xolo Sveulmfrenis bolo modifikaciebi
aRWurvilia 2 C-60 tipis ,,haeri-haeri” klasis raketebiT, Sveulmfrens aseve SeuZlia
gadaiyvanos 24 medesante an 12 daWrili.
22
qarTul armiaSi pirveli Ми-24 -is Sveulmfrenebi afxazeTis omis win
gamoCnda, rodesac saqarTvelos
maSindelma xelisuflebam eqvsi am
tipis Sveulmfreni SeiZina rusi
samxedroebisgan Telavis aerodrom-
ze, sadac im droisaTvis rusuli
baza iyo ganTavsebuli. es Sveul-
mfrenebi omis dawyebisTanave
CaerTnen sabrZolo moqmedebebSi,
isini aqtiur monawileobas iRebdnen
gagris, oCamCirisa da soxumis
dacvaSi. qarTvelma pilotebma
araerTi warmatebuli sabrZolo
gafrena ganaxorcieles, magram 3
Ми-24 Camogdebul iqna, rasac mohyva
iseTi saxelovani da gamocdili
mfrinavebis daRupva rogorebic
iyvnen: jimi maisuraZe, mamuka
gelaSvili, abaqar magomedovi da
sxvebi. afxazeTis omis Semdeg
darCenili sami qarTuli Ми-24 ukrainaSi gagzavnes kapitaluri
remontisaTvis., sadac rogor
samxedro eqsperti irakli alada-
Svili aRniSnavs Sveulmfrenebi
iZulebul ,,finansur tyveobaSi” 5
weli imyofebodnen da sanam
saqarTveloSi axali xelisufleba
ar movida, am sabrZolo aparatebis
remontis Tanxis gadaxda aravin
indoma. Sveulmfrenebi saqar-
TveloSi 2004 wlis gazafxulze
dabrundnen. swored am ,,mfrinavi
niangebis” gamoCenam didi roli
Seasrula aslan abaSiZis reJimis
fsiqologiur gatexvaSi. aWaraSi
mimdinare procesebis dasrulebidan
mcire xanSi erTma Ми-24-ma aWaris mTebSi avaria ganicada, magram es
avaria sabednierod umsxverplod
dasrul- da, es Sveulmfreni mas
Semdeg ,,TbilaviamSenis” saamqroSi
imyo- feba, magram misi aRdgena
mizanSe- wonilad ar CaTvales
dazianebis xarisxidan gamomdinare,
Tumca misi saTadarigo nawilebad
gamoyeneba SeiZleba. avariagancdili
Ми-24 maleve uzbekeTSi nayidma
igive tipis Sveulmfrenma Caanacvla.
Amas daemata 3 erTeuli Ми-24, romlebic ukrainaSi iqna SeZenili
2005wlis gazafxulze da qarTul
armiaSi ,,mfrinavi niangebis” ricxvi
eqvsamde gaizarda. amas daemata
samxedro personalis socialuri
pirobebis gaumjobeseba. mfrinavebs
gaezardaT xelfasebi, samxedro
aviaciisaTvis gamoyofili iqna didi
raodenobiT saaviacio sawvavi,
ramac qarTvel mfrinavebs
saSualeba misca efrinaT bevrad
meti da Sesabamisad daexve- waT
safrenosno ostatobis done,
mieRoT monawileoba sxvadasxva
formatiT mimdinare samxedro
wrTvnebsa da swavlebebSi, gare-
montebuli iqna sahaero Zalebis
marneulis baza da daiwyo sxva
sahaero bazebis SekeTebis procesi.
am yvelafris Semdeg ki Tamamad
SegviZlia vTqvaT, rom qarTul
samxedro-sahaero ZalebSi Ми-24 tipis Sveulmfrenebis calkeuli
saaviacio eskadrilia, erT-erTi
yvelaze brZolisunariani da
mobiluri danayofia da yovelTvis
mzad aris uzrunvelyos qveynis
usafrTxoeba.
saqarTvelos parlamentis sagareo urTieTobaTa komiteti,
0118.rusTavelis gamziri #8, Tbilisi, saqarTvelo
tel: (995 32) 93 56 53, faqsi: (995 32) 92 02 76
el-fosta: [email protected], [email protected]