Naturalisme

1875 - 1914

Vóór 1875 < > ná 1875

Postkoets Kaarslicht Hoepelrokken

Treinen Gloeilampen Fabrieken

>ná 1875: uitvindingen

1875 Bell: telefoon 1879: Edison Gloeilamp 1883 Daimler Benzinemotor 1895 marconi Draadloze telegrafie

> Ná 1875

1903 Wright Vliegtuig

Economische opbloei: kapitalisme in pure vorm.

Kapitalisme Leidde tot wantoestanden Zo goedkoop mogelijke produceren > lage

lonen voor arbeiders Verbeteringen Betere concurrentie met gezonde en

geschoolde arbeiders >

Kapitalisme

1874 Kinderwetje van Van Houten Kinderarbeid beneden 12 jaar verboden Eerste sociale wet! 1889 Tweede sociale wet: Arbeidswet: regelde werk van vrouwen en

alle jeugdigen: Arbeidsinspectie werd ingesteld.

Opkomend socialisme

1867 -69 Das Kapital Van Karl Marx en Friedrich Engels Linkse partijen en vakbonden.

Fin de siècle Overgangskunst: oud / nieuw. De heersende

klasse (bourgeoisie) voelde zich bedreigd door:

1859 Darwin On the origin of species: The struggle for life. 1871 Darwin The decent of man: evolutiemodel; vanuit

biologisch standpunt werd de mens gedegradeerd tot diersoort.

Fin de siècle 1885 Traumdeutung; theorieën over

onderbewuste Sigmund Freud Opkomend socialisme Karl Marx, Friedrich Engels, SDAP (na

WOII PvdA)

Kunst Angst <> Verwachting La belle époque Esthétiscisme L’Art pour l’art

Impressionisme De (zintuiglijke)

werkelijkheid weergeven zoals de kunstnaar die ervaart. Niet dé werkelijkheid.

Primair staat: Sfeer en lichtval.

Naturalisme Niet alleen laten zien, ook verklaren! Het leven wordt bepaald door 3 factoren:

1. Erfelijke aanleg

2. Het milieu (en de opvoeding)

3. De tijd waarin je leeft

Hierin ligt het noodlot verankerd.

Romans in het Naturalisme

Familieromans Psychologische romans Sociale romans > maatschappelijk doel Kenmerken:- somber en pessimistisch (leven is

uitzichtloos, mens is geneigd tot het kwade, ieder vecht voor zichzelf)

- Fatalisme: vrije wil bestaat niet.

Naturalisme < > Impressionisme < > (Wetenschappelijk) verklaren <> sfeer,

impressie = Stijl: - Neologismen- Beeldpraken- Gedetailleerde bepalingen- woordkunst

Naturalisme: ontvangst

?? niet positief ontvangen- Sociale oproerkraaierij- Onderbewuste gevoelens (met name

seksuele) leidde tot juridische acties

Schrijvers (tachtigers)

Lodewijk van Deijssel Frederik van Eeden (psychiater: bij Bussum,

idealistische landbouwcoöperatie: zoveel mogelijk onafhankelijk van de buitenwereld)

Willem Kloos Sonnet

Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten,En zit in 't binnenst van mijn ziel ten troonOver mij zelf en 't al, naar rijksgeboônVan eigen strijd en zege, uit eigen krachten.

En als een heir van donkerwilde machtenJoelt aan mij op en valt terug, gevloônVoor 't heffen van mijn hand en heldere kroon:Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten.

En tóch, zo eindloos smacht ik soms om rondÚw overdierb're leên den arm te slaan,En, luid uitsnikkende, met al mijn gloedEn trots en kalme glorie te vergaanOp úwe lippen in een wilden vloedVan kussen, waar 'k niet langer woorden vond.

Gorter

impressionistisch: Mei Kritisch politiek maatschappelijk

http://www.youtube.com/watch?v=K-S9MaS3eAY

Mei

Boek I

Een nieuwe lente en een nieuw geluid:

Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit,

Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht,

In een oud stadje, langs de watergracht –

In huis was 't donker, maar de stille straat

Vergaarde schemer, aan de lucht blonk laat

Nog licht, er viel een gouden blanke schijn

Over de gevels van mijn raamkozijn.

Dan blies een jongen als een orgelpijp,

De klanken schudden in de lucht zoo rijp

Als jonge kersen, wen een lentewind

In 't boschje opgaat en zijn reis begint.

Hij dwaald' over de bruggn, op den wal

Van 't water, langzaam gaande, overal

Als 'n jonge vogel fluitend, onbewust

Van eigen blijheid om de avondrust.

En menig moe man, die zijn avondmaal

Nam, luisterde, als naar een oud

verhaal,

Glimlachend, en een hand die 't venster

sloot,

Talmde een pooze wijl de jongen floot.

Louis Couperus

naturalistisch/ realistisch, sprookjesachtig, en historische romans.

Eline Vere, Het noodlot