TRK EDEBYATI NAZIM BMLER

Szl Edebiyat (slam ncesi) Nazm Biimleri:A-Kouk: Bugnk komann ilk eklidir. Ak, gzellik, doa konulu iirlerdir. Genellikle sr denilen trenlerde sylenmitir. Drtlk nazm birimiyle sylenir.B-Sav: Gnmz ataszlerinin ilk eklidir. Genellikle secili olurlar.C-Sagu: Halk edebiyat at trnn ilk eklidir. Yu denilen trenlerde len kimsenin ardndan yaklr. rt denilen kadnlarca sylenir.D-Destan: Trklerin tarih sahnesine klarndan yazl dneme geilerine kadarki dnemini bu tr yanstr. Trk milletinin savalarn glerini bu trden reniriz. Drtlkler halinde sylenir. Hece ls kullanlr. Yarm uyakldrlar. Dili yalndr. Abart unsurlar oka bulunur. Kahramanlar gl rnek kimselerdir. Drtlk saysnda snrlama yoktur.

Halk Edebiyatnn Genel zellikleri:Temel nazm birimi drtlktr. Hece ls kullanlmtr.iirler saz eliinde doalama sylenir. Ozanlar eitimsiz kimselerdir. Usta rak ilikisi vardr. Dil ar deil anlalr bir dildir. Daha ok yarm uyak kullanlr. Szl edebiyat geleneidir.iirler somut yaamdan bahseder. Ak, doa gzellikleri, gurbet, zlem, ayrlk vs. konular ilenir. Anonim olmayan eserlerde airin ismi bulunur. Nazm olan rnler yazya nazm-nesir kark geirilebilmitir. iirler tr ya da biim adyla anlm, iirlere zel ad verilmemitir. Kimi kalp benzetmeler ortak kullanlmtr. Zlf (sa) em (gz)Anonim Halk Edebiyat Nazm Biimleri:A-Mani: 7li hece lsyle sylenir. Uyak dzeni aaxa eklindedir.Yedekli manide uyak dzeni aaxaxa olur. Syleyeni belirsizdir. stisnai de olsa syleyeni belli olanlarda vardr.lk iki msra hazrlk iin sylenir. Asl mesaj son iki dizededir.Dz mani: Dize says drt olan manidir. Kesik mani: lk dizesi yarm olan manidir. Yedekli mani: Alt dizeden oluan manidir.B-Trk: Sekizli ya da on birli heceden oluur. zel bir ezgiyle okunur. Genellikle ayrlk gurbet gibi konulardan bahsedilir.kili, l, drtl ve beli bentlerden oluur Tekrar edilen dizelere kavutak denilir. Dz uyakldr. aaab, aaabbBent says genellikle iki ya da tr.Yreden yreye syleyi ve ezgi fark vardr.C-Ninni: ocuklar uyutmak iin zel bir ezgiyle sylenir.Anonimdir; ancak syleyeni belli olanlarda vardr. Bir ya da iki drtlkten oluur. Birden ok drtlkten oluursa her drtlk sonunda kavutak olur. Genellikle dz uyakldr.Ak Edebiyat Nazm Biimleri:A-Koma: 11li hece lsyle yazlr. Drtlkler biiminde sylenir. Drtlk says ile be arasnda deiir. Son drtlkte ozann ad geer. Buna taprma denir.Uyak dzeni abab, cccb, aaab cccb, abcb, dddb

Koma eitleri unlardr:a-Gzelleme: Sevgilinin gzelliklerinin vld iirlerdir. Sevgili yannda yurt, at, vb. vglerde olabilir. En nemli airi Karacaolandr.b-Talama: Bir olay, durumu, kiiyi, davran vs yermek amacyla sylenen komalardr. Divan edebiyatnda buna hicviye denir.c-At: len bir kimsenin ardndan duyulan znty belirten komalardr. slam ncesinde sagu, divan edebiyatnda mersiye denilir. nl talamacmz Seyranidir.d-Koaklama: Kahramanlk konularn ileyen komalardr.Divan edebiyatndaki gazavatnameler buna benzer.B-Semai: 8li hece lsyle sylenir.zel bir ezgisi vardr.Genellikle sevgili, yurt ve at gzelliklerinden bahsedilir.Gzelleme trne benzer. En az en fazla alt drtlkten oluur. emas, abab, cccb ; aaab, cccbC-Varsa: 8li hece lsyle sylenir. Genellikle kahramanlk konularndan bahseder. Bre, hey, behey gibi nlemler oka bulunur. Semaiden fark syleyiteki kahramanca edadr.D-Destan: 8li ya da 11li hece lsyle sylenir. Drtlk saysnda snrlama yoktur. Anonim olanlar da vardr.Konular, g, sava, ktlk, deprem vs.dir. Olay anlatldndan ykleyici bir anlatm vardr. Olaan d olaylar olabilir.Tasavvuf Edebiyat Nazm Trleri:A-lahi: 7,8 ve11li hece ls kullanlr. Allahn birliini kudretini anlatr. Bunun yannda cennetin gzellii, ahiret nimetleri gibi konular iler. Ama insanlara Allah sevgisini alamaktr. Tarikatlarca farkl ekillerde sylenir.Mevlevi tekkelerinde ayin, Gleni tekkelerinde tapu,Bektai tekkelerinde nefes, Alevi tekkelerinde deme,Halveti tekkelerinde durak denilmekteydi.

B-Nutuk: Tekke nderlerince tarikata yeni giren derviler iin sylenir. Ama yeni dervilere tarikat kurallarn retmektir.C-Devriye: Dnyann ve insann yaratl dngsn anlatan iirlerdir. nsan kimdir, nerden gelir nereye gider bu sorulara cevap aranr.D-athiye: Kimi dini konularn akac ve rahat bir slupla anlatld iirlerdir. Aslnda dinle alay eder gibi grnr ama gerekte hikmet ierir. Genellikle Bektai tekkelerinde sylenir.Bu tr iir syleyenlerden kimi dinsizlikle sulanm ve ldrlmtr. nl airi Kaygusuz Abdaldr.Divan Edebiyat:Genel zellikleri unlardr:Nazm birimi beyittir. Btn iirler aruz lsyle yazlr. Genellikle tam ya da zengin uyak kullanlr. Sanatl, ar bir dili vardr. Arapa ve Farsa terkipler (tamlamalar) oka kullanlmtr. iirlerde airi tantan mahlaslar kullanlmtr.Birok iir kafiye ismiyle anlr. iirler divan ad verilen kitaplarda toplanmtr. Genellikle soyut konular ilenir.Bolca mazmun (kalp ifade) kullanlmtr. Anlamn tek beyitte tamamlanmasna nem verilmitir.Divan Edebiyat Nazm Biimleri:Beyitlerle Kurulan Divan Edebiyat Nazm Biimleri:A-Gazel: En az be en ok on be beyitten oluur. Kafiye dzeni aa/ba/ca.. biimindedir. Genellikle ak, arap konuludur. lk beytine matla son beytine makta denir. Maktadan nceki beyte hsn- makta denir. En gzel beyti beytl gazeldir.Yek ahenk gazel: Konular aras anlam btnl olan gazeldir.Yek-avaz gazel: Her beyti ustalkla sylenen gazeller.

B-Kaside: Beyit says 33-99 arasnda deiir. vg iirleridir. Kafiye emas aa/ba/ca Yazld konuya gre tr ad alr. rnein vg varsa methiye adn alr. Beytl kasid: Kasidenin en gzel blmTa beyit: airin adnn getii blm.Kasidenin blmleri:Nesip: Tasvir blm, Girizgah: Giri blm, Methiye: Asl blm, vg blm, Tegazzl: Kaside iinde gazel blm,Fahriye: airin kendini vd blm, Dua: vlen kimseye iyi dilek blm, uzun mr gibi.Kaside trleri:Mnacat:Allaha yalvar ierikli kasidedir.Naat: Peygamber efendimize yazlan kasidedir.Tevhit: Allahn birliinden bahseden kasidedir.Methiye: Bir kimseyi ven kasidedir.C-Mesnevi: Uzun ak hikayelerini, dini hikayeleri, kimi felsefi konular anlatmak iin kullanlan uzun nazm biimidir.Kafiye emas aa/bb/cc Beyit snrlamas yoktur.Be mesneviden oluan esere hamse denir.D-Kta: Bir konu hakknda yazlan ksa nazm biimidir.ki beyitten oluur. Uyak emas ab/cbdir.E-Mstezat: Ziyadeli iirlerdir. Ziyade arta kalan artk demektir.Mstezat bir uzun bir ksa dizeden oluur.Drtlklerle Kurulan Divan Edebiyat Nazm Biimleri:A-Rubai: ran edebiyat nazm biimidir. nl temsilcisi mer Hayyamdr. Drt dizeden oluur. emas aaxadr. Genellikle felsefi arlkldr.B-Tuyu: Trk edebiyatna ait nazm biimidir. Tek drtlkten oluur. Rubaiden fark konusudur. Ak, sevgili evresinde geliir.Kafiye emas aaxadr. Anonim edebiyattan maniye benzer.D-ark: Trk edebiyat nazm biimidir. Nedim icat etmitir. Bestelenmek iin yazlr. ya da drt bentten oluur.emas aaaa/bbba/cccaE-Murabba: Genellikle ak konular ilenir. oka kullanlan elverili bir nazm biimidir. Her bendim drt dizeden oluur.emas aaaa/bbba Koma nazm biimine benzer.Be Msrayla Kurulan Divan Edebiyat Nazm Biimleri:A-Muhammes: Bentleri be dizeden oluan iirlerdir.B-Tatir: Bir airin gazelinin beyitleri arasna dize ekleyerek oluur.C-Tahmis: Bir gazelin beyitleri bana dize eklenerek oluur.Bentlerle Kurulan Divan Edebiyat Nazm Biimleri:A-Terkib-i Bent: Her bendi be ile on be beyit arasnda oluur.Bent says da be ya da on arasnda deiir. Her bent arasnda vasta beyti vardr. Bu beyitler tekrarlanmaz. Kafiye dzeni aa/ba/ca eklindedir.