İÇİNDEKİLERyarımadanın orta batısında, Kızıldeniz’e daha yakın olan kenarında bulunmaktadır. Sosyal yapı: Toplum Bedevi (göçebe) ve Medeni (yerle-şik hayat süren

1. BÖLÜM-KUR'AN-IKERİMVETECVİD 1.1. KUR’AN-I KERİM’İN NÜZUL ORTAMI ......................................................................................................................................................................9

1.2. 1.2. İLK VAHİY VE VAHYİN GELİŞ ŞEKİLLERİ ........................................................................................................................................................9

1.3. VAHYİN YAZILMASI VE KORUNMASI ...................................................................................................................................................................11

1.4. KUR’AN-I KERİM’İN MUSHAF HÂLİNE GETİRİLMESİ ..........................................................................................................................................11

1.5. MUSHAFIN ÇOĞALTILMASI .................................................................................................................................................................................12

1.6. KUR’AN-I KERİM’İN NOKTALANMASI VE HAREKELENMESİ ..............................................................................................................................13

1.7. KUR’AN-I KERİM’İN DİĞER İSİMLERİ ...................................................................................................................................................................13

1.8. TECVİD İLMİ ..........................................................................................................................................................................................................19

2. BÖLÜM-TEFSİR 2.1. TEFSİRİN TANIMI VE NİTELİĞİ .............................................................................................................................................................................35

2.2. TEFSİRİN DOĞUŞU VE TEDVÎNİ ..........................................................................................................................................................................38

2.3. TEMEL TEFSİR YÖNTEMLERİ ..............................................................................................................................................................................40

2.4. TEFSİR EKOLLERİ .................................................................................................................................................................................................43

2.5. KUR’AN LAFIZLARINA DAİR İLİMLER ...................................................................................................................................................................46

2.6. KUR’AN’IN MANALARINA DAİR İLİMLER ..............................................................................................................................................................50

2.7. TARİHÎ OLGULARLA İLİŞKİLİ KUR’AN İLİMLERİ ...................................................................................................................................................54

2.8. KUR’AN’I ANLAMA VE YORUMLAMADA YENİ YÖNELİŞLER ..............................................................................................................................57

3. BÖLÜM-HADİS 3.1. HADİS İLMİ: TEMEL KAVRAMLARI VE ALT DALLARI ...........................................................................................................................................67

3.2. HADİSLERİN KORUNMASI VE KAYIT ALTINA ALINMASI .....................................................................................................................................72

3.3. HADİSLERİN TASNİFİ............................................................................................................................................................................................75

3.4. TEMEL HADİS KAYNAKLARI ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR ..........................................................................................................................80

3.5. YAKIN DÖNEM HADİS ÇALIŞMALARI ..................................................................................................................................................................83

3.6. TARİHSEL SÜREÇTE HADİS EĞİTİMİ ÖĞRETİMİ VE ÂDÂBI ...............................................................................................................................85

3.7. RÂVİ .......................................................................................................................................................................................................................89

3.8. HADİS ÖĞRENİM VE ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ...................................................................................................................................................96

3.9. HADİSLERİN DEĞİŞİK AÇILARDAN TAKSİMİ .......................................................................................................................................................99

3.10. MÜTEVÂTİR, ÂHÂD, ZAYIF VE MEVZÛ HADİSLER ............................................................................................................................................102

4. BÖLÜM-FIKIH 4.1. İSLAM HUKUKUNUN MAHİYETİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ ................................................................................................................................117

4.2. FIKIH KAVRAMI ...................................................................................................................................................................................................117

4.3. İSLAM HUKUKU KAVRAMI ..................................................................................................................................................................................118

4.4. İSLAM HUKUKUNUN OLUŞUM SÜRECİ VE DÖNEMLENDİRİLMESİ ................................................................................................................119

4.5. İSLAM HUKUKÇULARININ İHTİLAF SEBEPLERİ................................................................................................................................................122

4.6. İSLAM HUKUK EKOLLERİNİN SINIFLANDIRILMASI ..........................................................................................................................................123

4.7. İSLAM HUKUKUNUN KAYNAKLARI ....................................................................................................................................................................125

4.8. HÜKÜM ................................................................................................................................................................................................................130

4.9. İÇTİHAD ...............................................................................................................................................................................................................134

4.10. İSLAM HUKUKUNUN SİSTEMATİĞİ, LİTERATÜRÜ VE GENEL PRENSİPLERİ .................................................................................................136

4.11. MÜLKİYET VE AKİT TEORİSİ ..............................................................................................................................................................................139

4.12. AİLE HUKUKU......................................................................................................................................................................................................141

4.13. CEZA HUKUKU ....................................................................................................................................................................................................146

4.14. FIKIH VE İLMİHAL ................................................................................................................................................................................................153

4.15. TEMİZLİK .............................................................................................................................................................................................................153

4.16. NAMAZ ................................................................................................................................................................................................................160

4.17. ORUÇ ..................................................................................................................................................................................................................183

4.18. ZEKAT ..................................................................................................................................................................................................................190

4.19. HAC .....................................................................................................................................................................................................................208

5. BÖLÜM - KELAM 5.1. TARİF, İSİM VE KAPSAM .....................................................................................................................................................................................243

5.2. KELÂMIN DOĞUŞU .............................................................................................................................................................................................246

5.3. İLK DÖNEM KELÂMÎ ŞAHSİYETLER ..................................................................................................................................................................248

İÇİNDEKİLER

5.4. MU‘TEZİLE KELÂMI .............................................................................................................................................................................................250

5.5. EHL-İ SÜNNET KELÂMI .......................................................................................................................................................................................254

5.6. YENİ İLM-İ KELÂM ...............................................................................................................................................................................................258

5.7. KELÂMDA BİLGİ ..................................................................................................................................................................................................260

5.8. KELÂMDA VARLIK ...............................................................................................................................................................................................263

5.9. KELÂM ESERLERİ ...............................................................................................................................................................................................267

5.10.KELÂMIN KONUMU VE KELÂM ELEŞTİRİSİ.......................................................................................................................................................272

5.11. DİN VE İNANÇ .....................................................................................................................................................................................................279

5.12. İSLAM DİNİ VE İNANCI ........................................................................................................................................................................................282

5.13. ALLAH'A İNANCI ..................................................................................................................................................................................................283

5.14. MELEK İNANCI ....................................................................................................................................................................................................286

5.15. KUTSAL KİTAP İNANCI .......................................................................................................................................................................................288

5.16. PEYGAMBER İNANCI ..........................................................................................................................................................................................290

5.17. AHİRET İNANCI ...................................................................................................................................................................................................292

5.18. KADER İNANCI ....................................................................................................................................................................................................295

5.19. İNANÇ VE DAVRANIŞ İLİŞKİSİ ............................................................................................................................................................................297

6. BÖLÜM-İSLAMMEZHEPLERİVEAKIMLARI 6.1. MEZHEPLER TARİHİ ...........................................................................................................................................................................................311

6.2. İSLÂM MEZHEPLERİ TARİHİ ...............................................................................................................................................................................311

6.3. İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ KAYNAKLARI ........................................................................................................................................................312

6.4. MEZHEPLERİN ORTAYA ÇIKIŞ NEDENLERİ ......................................................................................................................................................313

6.5. EHL-İ SÜNNET VE’L-CEMAAT .............................................................................................................................................................................315

6.6. MUTEZİLE ...........................................................................................................................................................................................................318

6.7. CEBRİYYE/CEHMİYYE ........................................................................................................................................................................................320

6.8. HARİCİLİK / HAVARİC .........................................................................................................................................................................................321

6.9. ŞİA VE İLK Şİİ FIRKALAR ....................................................................................................................................................................................322

6.10. KADERİYE (MUVAFFIDA) ....................................................................................................................................................................................326

6.11. NUSAYRİLİK ........................................................................................................................................................................................................326

6.12. DÜRZİLİK .............................................................................................................................................................................................................328

6.13. ALEVİLİK – BEKTÂŞİLİK ......................................................................................................................................................................................329

6.14. YEZİDİLİK.............................................................................................................................................................................................................332

6.15. VEHHABİLİK ........................................................................................................................................................................................................334

6.16. KADİYÂNÎLÎK / AHMEDÎLİK .................................................................................................................................................................................335

6.17. BABÎLİK / BAHÂÎLİK .............................................................................................................................................................................................336

6.18. MEHDİLİK ............................................................................................................................................................................................................337

6.19. İSLÂM DÜNYASINDA İHYA HAREKETLERİ ........................................................................................................................................................337

6.20. GÜNÜMÜZ İSLÂM DÜNYASINDA ANA DİNÎ AKIMLARI .....................................................................................................................................338

7. BÖLÜM-İSLAMTARİHİ 7.1. İSLAMİYET ÖNCESİ ARABİSTAN .......................................................................................................................................................................351

7.2. İSLÂM’IN DOĞUŞU VE MEKKE DÖNEMİ ...........................................................................................................................................................355

7.3. İSLÂM’IN MEDİNE DÖNEMİ ................................................................................................................................................................................364

7.4. HZ. PEYGAMBER’İN AHLÂKÎ ŞAHSİYETİ, AİLE HAYATI, SİYASÎ VE ASKERÎ KİŞİLİĞİ ......................................................................................376

7.5. HULEFA-İ RAŞİDİN (DÖRT HALİFE DÖNEMİ) ....................................................................................................................................................379

7.6. HZ. HASAN DÖNEMİ ..........................................................................................................................................................................................388

7.7. EMEVİLER ...........................................................................................................................................................................................................388

7.8. ENDÜLÜS EMEVİLERİ ........................................................................................................................................................................................392

7.9. ABBASİLER .........................................................................................................................................................................................................395

8. BÖLÜM - İSLAMKÜLTÜRVEMEDENİYETİ–İSLAMSANATLARIVEESTETİĞİ 8.1. KÜLTÜR VE MEDENİYET ....................................................................................................................................................................................415

8.2. İSLÂM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU VE KAYNAKLARI .........................................................................................................................................417

8.3. İSLÂM MEDENİYETİNİN ÖZELLİKLERİ...............................................................................................................................................................421

8.4. İSLÂM MEDENİYETİNİN DÜNYA MEDENİYET VE BİLİMİNE KATKISI ...............................................................................................................422

8.5. İDARÎ VE SİYASÎ KURUMLAR ..............................................................................................................................................................................425

8.6. İSLÂM MEDENİYETİNDE SOSYAL DAYANIŞMA VE VAKIFLAR .....................................................................................................................430

8.7. İKTİSADÎ KURUMLAR ......................................................................................................................................................................................432

8.8. EĞİTİM-ÖĞRETİM KURUMLARI ......................................................................................................................................................................436

8.9. HUKUK KURUMLARI .......................................................................................................................................................................................441

8.10. ASKERÎ KURUMLAR ........................................................................................................................................................................................444

8.11. İSLAM SANATLARI VE ESTETİĞİ ....................................................................................................................................................................453

8.12. İSLAM MİMARİSİNDE DÖNEMLER .................................................................................................................................................................453

8.13. TÜRK-İSLAM MİMARİSİ ...................................................................................................................................................................................454

8.14. YAPI TÜRLERİ ..................................................................................................................................................................................................457

8.15. DİĞER GELENEKSEL İSLAMİ SANATLAR ......................................................................................................................................................459

9. BÖLÜM-İSLAMFELSEFESİ 9.1. İSLAM FELSEFESİ ...........................................................................................................................................................................................475

9.2. İSLAM FELSEFESİNİN DOĞUŞU ....................................................................................................................................................................476

9.3. İSLÂM FELSEFESİNİN TARİHİ VE DOKTRİNER GELİŞİMİ .............................................................................................................................476

9.4. ON İKİNCİ ASIR SONRASI İSLAM FELSEFESİ ...............................................................................................................................................476

9.5. İSLAM DÜŞÜNCE OKULLARININ ORTAYA ÇIKIŞ SEBEPLERİ ......................................................................................................................477

9.6. DOĞU İSLÂM FİLOZOFLARI ...........................................................................................................................................................................480

9.7. ENDÜLÜS FİLOZOFLARI .................................................................................................................................................................................484

9.8. ÇAĞDAŞ İSLÂM DÜŞÜNCESİ KİŞİLER VE GÖRÜŞLER ................................................................................................................................486

9.9. OSMANLI DÜŞÜNCESİ VE OSMANLI DÜŞÜNCESİNİN TARİHSEL DÖNÜŞÜMÜ ........................................................................................489

9.10. İSLÂM DÜŞÜNCESİNİN BATIYA GEÇİŞ YOLLARI ..........................................................................................................................................495

10. BÖLÜM-DİNFELSEFESİ 10.1. DİN FELSEFESİ ...............................................................................................................................................................................................503

10.2. TANRI TASAVVURLARI ....................................................................................................................................................................................504

10.3. TANRI VE SIFATLARI .......................................................................................................................................................................................505

10.4. TANRI’NIN VARLIĞININ DELİLLERİ .................................................................................................................................................................506

10.5. VAHİY VE MUCİZE ...........................................................................................................................................................................................507

10.6. AKIL VE İMAN ..................................................................................................................................................................................................507

10.7. DİN DİLİ ............................................................................................................................................................................................................508

10.8. ATEİZM TANIMI VE ÇEŞİTLERİ .......................................................................................................................................................................509

10.9. KÖTÜLÜK MESELESİNİN MAHİYETİ VE ATEİSTİK ELEŞTİRİLER .................................................................................................................510

10.10. DİNİ ÇEŞİTLİLİK ...............................................................................................................................................................................................511

10.11. DİN VE AHLAK İLİŞKİSİ ...................................................................................................................................................................................511

10.12. DİNİ TECRÜBE ................................................................................................................................................................................................512

10.13. DİN VE BİLİM ...................................................................................................................................................................................................513

10.14. ÖLÜM VE SONRASI HAYAT ............................................................................................................................................................................513

11. BÖLÜM-DİNSOSYOLOJİSİ 11.1. DİN SOSYOLOJİSİNİN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ ..............................................................................................................................................521

11.2. DİN SOSYOLOJİSİ ...........................................................................................................................................................................................524

11.3. SOSYOLOJİK DİN TANIMLARI ........................................................................................................................................................................525

11.4. ÖZEL DİN SOSYOLOJİLERİ ............................................................................................................................................................................525

11.5. YÖNTEM VE TEKNİKLER ................................................................................................................................................................................525

11.6. DİN SOSYOLOJİSİNİN KISA TARİHİ................................................................................................................................................................527

11.7. İSLAM DÜNYASINDA VE TÜRKİYE’DE DİN SOSYOLOJİSİ ............................................................................................................................531

11.8. TÜRKİYE’DE DİN SOSYOLOJİSİ .....................................................................................................................................................................533

11.9. TOPLUMSAL DEĞİŞİM VE DİN .......................................................................................................................................................................533

11.10. TOPLUMSAL DEĞİŞİM KURAMLARI ...............................................................................................................................................................534

11.11. TOPLUMSAL DEĞİŞİM-DİN İLİŞKİLERİ...........................................................................................................................................................535

11.12. DİN VE DEVLET İLİŞKİSİ .................................................................................................................................................................................535

11.13. KÜRESELLEŞME VE DİN ................................................................................................................................................................................537

11.14. KAMUSAL ALANDA DİN ..................................................................................................................................................................................539

11.15. YENİ DİNİ HAREKETLER .................................................................................................................................................................................539

11.16. DİN VE TERÖR ................................................................................................................................................................................................545

12. BÖLÜM-DİNPSİKOLOJİSİ

12.1. DİN PSİKOLOJİSİ BİLİMİ..................................................................................................................................................................................553

12.2. DİN PSİKOLOJİSİNDE YÖNTEM .....................................................................................................................................................................554

12.3. DİN PSİKOLOJİSİNDE ARAŞTIRMA KONULARI .............................................................................................................................................555

12.4. DİN PSİKOLOJİSİNİN TARİHÇESİ ...................................................................................................................................................................555

12.5. PSİKOLOJİDE KULLANILAN YAKLAŞIMLAR ...................................................................................................................................................557

12.6. DİNDARLIK .......................................................................................................................................................................................................558

12.7. DİNDARLIĞIN BOYUTLARI ..............................................................................................................................................................................558

12.8. DİNDARLIK YÖNELİMLERİ ..............................................................................................................................................................................559

12.9. DİNDARLIĞIN KAYNAKLARI ............................................................................................................................................................................560

12.10. DİNDARLIĞIN ETKİ VE İŞLEVLERİ ..................................................................................................................................................................561

12.11. DİNDARLIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ...........................................................................................................................................................561

12.12. GELİŞİM DÖNEMLERİ VE DİNDARLIK ............................................................................................................................................................562

12.13. İNANÇ PSİKOLOJİSİ ........................................................................................................................................................................................566

12.14. İNANÇ GELİŞİMİ ..............................................................................................................................................................................................568

12.15. DİNÎ ŞÜPHE .....................................................................................................................................................................................................568

12.16. DİNÎ İLGİSİZLİK, DİNİ İNKÂR VE DİN KARŞITLIĞI ..........................................................................................................................................569

12.17. TANRI TASAVVURLARI ....................................................................................................................................................................................569

12.18. DİN DEĞİŞTİRME ............................................................................................................................................................................................570

13. BÖLÜM-DİNEĞİTİMİ

13.1. EĞİTİM VE İNSAN ............................................................................................................................................................................................577

13.2. İSLAM EĞİTİM TARİHİ .....................................................................................................................................................................................580

13.3. DİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİNDE İLKELER VE YÖNTEMLER ..........................................................................................................................582

13.4. ÇOCUKLUK DÖNEMİ DİN EĞİTİMİ .................................................................................................................................................................583

13.5. GENÇLİK DÖNEMİ DİN EĞİTİMİ .....................................................................................................................................................................584

13.6. YETİŞKİNLİK DÖNEMİ DİN EĞİTİMİ ................................................................................................................................................................584

13.7. KÜRESELLEŞME, ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK VE DİN EĞİTİMİ ...............................................................................................................................585

13.8. ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK VE DİN EĞİTİMİ .............................................................................................................................................................586

13.9. KUR’AN’IN İNANÇ FARKLILIKLARINA YAKLAŞIMI ..........................................................................................................................................586

13.10. OKULLARDA DİN EĞİTİMİ VE ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK........................................................................................................................................587

13.11. İLETİŞİM KAVRAMI VE MODELLERİ ...............................................................................................................................................................587

13.12. DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETİ .........................................................................................................................................................................589

13.13. REHBERLİK .....................................................................................................................................................................................................590

13.14. PSİKOLOJİK DANIŞMA ....................................................................................................................................................................................591

13.15. DİNÎ DANIŞMA VE REHBERLİK .......................................................................................................................................................................592

14. BÖLÜM-DİNLERTARİHİ

14.1. DİNLER TARİHİNE GİRİŞ .................................................................................................................................................................................601

14.2. YAHUDİLİK .......................................................................................................................................................................................................604

14.3. HRİSTİYANLIK ..................................................................................................................................................................................................610

14.4. HİNT DİNLERİ ..................................................................................................................................................................................................616

14.5. ÇİN VE JAPON DİNLERİ ..................................................................................................................................................................................622

14.6. DİĞER DİNLER ................................................................................................................................................................................................624

15. BÖLÜM-ALANBİLGİSİ

15.1. DİN KÜLTÜRÜ DERSİ TARİHSEL GELİŞİM .....................................................................................................................................................635

15.2. DKAB DERS PROGRAMLARI ..........................................................................................................................................................................637

15.3. İLK VE ORTA ÖĞRETİM DKAB ÖĞRETİM PROGRAMI ..................................................................................................................................638

15.4. DKAB ÖĞRETİM PROGRAMININ YAPISI ........................................................................................................................................................639

15.5. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ ..............................................................................................................................................................642

15.6. ÖĞRETİMDE PLANLAMA ................................................................................................................................................................................645

15.7. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .......................................................................................................................................................................646

KUR'AN-I KERİMVE TECVİD

BÖLÜM 1

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020

BölümKUR'AN-I KERİM VE TECVİD 1

9 ELZEM ÖABT KONU ANLATIMLI SORU BANKASI

1.1.KUR’AN-IKERİM’İNNÜZULORTAMI

Coğrafikonum: Doğuda Umman Denizi ve Basra Kör-fezi, batıda Kızıldeniz, güneyde de Aden Körfezi ve Hint Okyanusu ile çevrili olan bir yarımadaya Arap yarımadası adı verilir. Kur’an-ı Kerim’in indirildiği şehir olan Mekke yarımadanın orta batısında, Kızıldeniz’e daha yakın olan kenarında bulunmaktadır.

Sosyalyapı: Toplum Bedevi (göçebe) ve Medeni (yerle-şik hayat süren şehirliler) olmak üzere ikiye ayrılıyordu.

Diniyapı: Putperestlik yaygındı. Bunun dışında belli böl-gelerde Yahudiler vardı. Az da olsa Hristiyan, Mecusi, Sa-bii (yıldızlara tapanlar) ve Hanifler yaşardı.

DikkatYeryüzünde yapılan ilk yapının Kabe olduğuna inanılır. Mek-ke’nin ticari, sosyal ve siyasi olarak etkin olmasının nedeni de Kabe’dir. Bu duruma Kur’an-ı Kerim’de Kureyş suresinde dikkat çekilmektedir.

Ticaret: Kabe’nin Mekke’de bulunmasıyla şehir önemli bir değere sahiptir. Yılın değişik zamanlarında kurulan fu-arlar sayesinde ticari olarak canlılık kazanmıştır.

h Mekke’nin ticaret hayatında önemli yer tutan işlerden biri de kervan ticaretidir. Bu şekilde Mekkeli tüccarlar mallarını Mekke dışında bir çok şehre gönderebilmek-te ve o yörelerden mal getirtebilmektedirler.

h Yarımadanın Mekke dışında kalan yerlerinde tarım ve hayvancılık da başlıca geçim kaynağıydı. Mekke’de tarım ve hayvancılığın az gelişmiş olması su ve otlak imkanının azlığından kaynaklanmaktadır. Buna karşın Medine’de (eski adıyla Yesrib) tarım ve hayvancılık gelişmişti. Bölgenin başlıca ürünü hurmadır.

h Faiz, tefecilik, köle ticareti gibi kötü faaliyetler de böl-gedeki diğer ticaret faaliyetleri arasında sayılabilir.

SosyalveKültürelHayat: Mekke’de okuma yazma ora-nı son derece düşüktür. Toplumda okuma yazma bilenler ise önemli görevler üstlenebilirlerdi.

Biliyor musunuz?Şiir konusunda o kadar gelişmişlerdi ki özellikle fuar zamanla-rında şiir yarışmaları yapılır, birinci gelen şiirler "Muallakât-ı Seb'a (Yedi Askı)" adıyla anılır. Kabe’nin duvarına asılır ve ödüllendirilirdi.

h Okuma yazma oranının düşük olmasına rağmen söz-lü edebiyat gelişmişti. Sözlü edebiyat örneklerinin ba-şında şiir ve belağat (güzel söz söyleme) gelmektedir.

h Kız çocuğu olmak ayıp sayılırdı. Erkek egemen bir toplum anlayışı hakimdi.

h Kölelik yaygındı. Kölelere değer verilmezdi. Bunun yanında kadınların, yoksul ve güçsüzlerin, fakirlerin ve sonradan Mekke’ye gelmiş göçmenlerin de değeri yoktu.

h Araplar kabileye bağlılık, kendi aşiretinin üstünlüğüyle övünme gibi özelliklere de sahipti. Toplumda birçok kötü alışkanlık ve davranış olmasına karşın misafir-perverlik, mertlik, cesaret ve sözünde durma gibi özel-likler ise övülürdü.

h Kur’an-ı Kerim’in indirildiği dönemdeki toplumun özel-likleri göz önüne alınırsa Mekke dönemi ayetlerinin daha çok inanç konularını işlediği anlaşılır.Kur’an-ı Kerim’in indirildiği dönemde yaşayan putperestler ahi-retin varlığını inkar ederlerdi. Diğer inanç esaslarına İslam’ın emrettiği şekilde inanmasalar da inkar da et-mezlerdi.

Elzemİslam’dan önceki döneme “Cahiliye Dönemi” denir. Bu döne-min böyle adlandırılmasının nedeni toplumun bilgi eksikliği değil İslam’ı inkar konusunda inatçı bir tavır takınmalarıdır.

1.2.İLKVAHİYVEVAHYİNGELİŞŞEKİLLERİ

1.2.1.VahiyKelimesininSözlükveTerimAnlamı

Vahy kelimesi وحى kökünden gelmektedir.

Vahyinterimanlamı: Allah’ın mesajlarını Peygamberler aracılığıyla bildirmesidir. Buna "İlahi Vahiy" (Allah'ınVahyi) denir ki, 5 çeşittir. Vahiy kelimesi Kur’an-ı Ke-rim’de farklı yerlerde farklı anlamlarda kullanılmaktadır.

Bu konuda şöyle bir örnek verilebilir: “Rabb’in, bal arısına şöyle vahyetti: “Dağlardan, ağaçlardan ve insanların yap-tıkları çardaklardan (kovanlardan) kendine evler edin.” (Nahl/68) Bu ayette geçen vahiy kelimesi ilham ve içgüdü anlamındadır.

ÖABT2020

BölümKUR'AN-I KERİM VE TECVİD1

10ELZEM ÖABT KONU ANLATIMLI SORU BANKASI

1.2.2.VahyinÖzellikleri

h Son derece gizli ve süratli gerçekleşir.

h Melek aracılığı ile olabildiği gibi arada aracı olmaksı-zın da gerçekleşebilir.

h Vahiy tek yönlüdür. Yani vahyi alan konumunda olan Peygamberlerdir.

DikkatVahiy kelimesi farklı ayetlerde farklı anlamlara gelse de kelime-nin asıl anlamı “Yaratanın yarattıkları ile arasında gizli yollarla iletişim kurmasıdır.”

1.2.3.VahyinGönderilişAmacı

1. Toplumun yanlış inanışlarını düzeltmek

2. Kötü ahlak örneklerini ortadan kaldırmak

3. Ahiret inancını yerleştirerek dünya hayatını güzelleş-tirmek

Biliyor musunuz?İlk vahiy, Hz. Muhammed kırk yaşında iken, 610 yılı Ramazan ayı Kadir gecesinde Hira mağarasında gelmiştir. İlk inen ayetler Alak suresinin ilk beş ayetidir. Rasulullah başından geçenleri eşi Hz. Hatice’ye anlattı. Hz. Hatice, Hz. Peygamber’i alıp amcasının oğlu Varaka b. Nevfel'e götürdü.

1.2.4.VahyinGönderilişŞekilleri

h Allah’ın kelamını Peygamberlerin kalbine doğrudan indirmesidir.

h Allah’ın perde arkasından konuşması, bildirmek iste-diklerini doğrudan bildirmesidir.

h Allah’ın iletmek istediklerini vahiy meleği aracılığı ile iletmesidir.

KavramSözlü vahiy: Allah’ın perde arkasından Peygamberine hitap etmesidir.

Sözsüz vahiy: Allah'ın rüyada veya uyanık iken vahyi Peygam-berin kalbine ilka etmesidir.

DDY

YAYI

NLAR

I

Sözlükanlamlarıiseaşağıdakigibidir:

VAHİY

Gizli konuşma İmâ ve işaret etme

Ortaya çıkarmaElçi gönderme

Fısıltıİlham

EmretmeMektup

Seslenme

Acele etme

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



VahyeDairBazıTerimler

El-Hadarî: Hz. Peygamber seferde bulunmadığı za-manlarda inen vahiylerdir.

Es-Seferî: Hz. Peygamber yolculuk veya savaşta bu-lunduğunda nazil olan vahiylerdir.

En-Nehârî: Gündüz nâzil olan vahiylerdir.

El-Leylî: Geceleyin inen vahiylerdir.

Es-Sayfî: Yaz mevsiminde nâzil olan vahiylerdir.

Eş-Şitâî: Kış mevsiminde nâzil olan vahiylerdir.

El-Firâşî: Hz. Peygamber yatağında iken nâzil olan va-hiylerdir.

El-Ardî: Hz. Peygamber yeryüzünde iken nâzil olan vahiylerdir.

Es-Semâî: Hz. Peygamber semada iken inen vahiylerdir.

1.3.VAHYİNYAZILMASIVEKORUNMASI

Peygamberimiz ümmî bir kimseydi. Okuma yazma bil-mezdi. Yalnızca kendi adını yazabiliyordu. Peygamberi-miz gelen vahiyleri önce yakınındaki arkadaşlarına iletir-di. Onlardan indirilen ayetleri ezberlemelerini sonra da onları diğer arkadaşlarına iletmelerini isterdi.

KavramKırtas: Peygamberimize indirilen ayetlerin yazıldığı kağıt par-şömenlere verilen ad.Tevkîfî: Kur’an ayetlerinin yerlerinin Cebrail tarafından Hz. Peygambere işaret edilmesi ve Hz. Peygamberin her ayetin ye-rini vahiy katiplerine bildirmesidir.

Peygamberimizin çevresinde kendisine gelen vahiyleri yazan katipleri bulunuyordu. Sayıları kırkı geçen bu katip-ler gelen vahiyleri yazar, Peygamberimize okur ve kont-rolünü yaptırırlardı. Peygamberimiz de gelen vahiylerin Kur’an-ı Kerim’in neresine konacağını söylerdi. Yazılan ayetlerin asıl nüshası ise Peygamberimizde bulunurdu.

Vahyin yazılması için dönemin imkanları kullanılmıştır.

Vahiyyoluylagelenayetlerşumalzemelerkullanıla-rakkaydageçiriliyordu:

h İnce deri parçaları

h Kürek kemikleri

h Yassı taş parçaları

h Hurma dalları

h İşlenmiş deri parçaları (En çok bulunan malzemelerin başında)

h Kağıt parşömenler

ElzemAbdullah b. Sa’d b. Ebî Sarh; Mekke’de iken ilk vahiy kâtipliği yapan sahabi.Übeyy b. Ka’b: Medîne’de iken ilk vahiy kâtipliği yapan sahabi. Ondan sonra Zeyd b. Sâbit vahiy kâtipliği yapmıştır.

Kur’an-ı Kerim’in yazıya geçirilmesi günümüze kadar bo-zulmadan gelmesine yardımcı olmuştur. Bunun yanı sıra Kur’an-ı Kerim’in bozulmadan günümüze gelmesini sağ-layan diğer bir yöntem de “arz” ve “mukabele”dir.

Mukabele: Peygamberimizin her yıl ramazan ayında o güne kadar indirilen ayetleri Cebrail’le karşılıklı okuma-sıdır. Peygamberimizin vefat ettiği yıl yaptığı mukabeleye “sonmukabele” denir ve o yıl Peygamberimiz Kur’an-ı Kerim’in tamamını iki defa “arz” etmiştir.

Biliyor musunuz?Kur’an-ı Kerim Peygamberimiz zamanında yazıya geçirilmiş, Hz. Ebu Bekir zamanında kitap haline getirilmiş, Hz. Osman zama-nında da çoğaltılmıştır.

Dikkatİslam’ın ilk yıllarında Peygamberimiz hadislerinin yazıl-masını yasaklamıştır. Bunun başlıca nedenleri:

h Aynı dönemde yazıya geçirilen Kur’an-ı Kerim ayetleri ile karışmasını önlemek

h Az miktarda bulunan yazı malzemelerinin yalnızca ayetlerin yazımında kullanılmasını sağlamak.

1.4.KUR’AN-IKERİM’İNMUSHAFHÂLİNEGE-TİRİLMESİ

Peygamberimiz zamanında tamamı yazıya geçirilen ve ezberlenen Kur’an-ı Kerim tek bir kitap halinde değildi. Diğer bir deyişle Peygamberimiz Kur’an-ı Kerim’i kitap şeklinde hiç görmemiştir. Bunun nedeni Peygamberimiz hayattayken vahyin gelmeye devam etmesidir. Bu neden-le kitap haline getirilemeyen Kur’an-ı Kerim zihinlerde, yazıldığı parça parça yazı nesnelerinde bulunuyordu.

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



Dağınık malzemelerde yazılı bulunan ve akıllarda ezber-lenmiş olarak duran Kur’an-ı Kerim kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. Çünkü Peygamberimizden sonra Hz. Ebu Bekir zamanında yapılan savaşlarda, özellikle Yemame savaşında pek çok sahabinin şehit düşmesi ile Kur’an-ı Kerim’i ezbere bilen kişi sayısı azalmıştı.

KavramYemame Savaşı: Kur'an'ın bir kitap haline getirilmesine ne-den olan savaştır. Bu savaşta Kur'an'ı ezberlemiş pek çok hafız sahabi şehit düşmüştür.Hz. Ömer: Kur'an'ı kitap haline getirme fikrini ilk olarak teklif eden kimsedir.

Biliyor musunuz?Hz. Ebu Bekir zamanında Kur’an-ı Kerim’i kitap haline getirme işi deneyimli hafız sahabilerden oluşan bir komisyon tarafından yürütülmüştür. Bu komisyonun başına ise Zeyd b. Sabit getiril-miştir.

Kur’an-ı Kerim’in kitap haline getirilmesi işi için bazı kural-lar konulmuştur. Bunların başında;

h Herkesin elinde bulunan yazılı ayeti iki şahit ile birlikte getirmesi istenmiştir.

h Kur’an-ı Kerim’in iç düzeni Peygamberimizin Hz. Ceb-rail’le yaptığı “son mukabele”ye göre oluşturulmuştur.

Mushaf: Kur’an-ı Kerim’in toplanmasından sonra oluşturu-lan kitap haline verilen isim. Hz. Ömer’in kızı ve aynı zaman-da Peygamberimizin eşi Hz. Hafsa’ya emanet edilmiştir.

1.5.MUSHAFINÇOĞALTILMASIİslam devleti Hz. Ömer zamanında sınırlarını bir hayli genişletmişti. Yeni fethedilen ülkelerde görevlendirilen yöneticiler Kur’an-ı Kerim’in öğrenilmesi için onu iyi bilen sahabilerden yararlanıyorlardı. Ancak tek resmi Kur’an-ı Kerim’in Medine’de bulunması nedeniyle farklı okuyuşlar ve Kur’an-ı Kerim öğrenimi için ezbere dayalı bir yolun tutulması beraberinde bazı zorlukları da getiriyordu. İhti-lafları önlemek için Medine’de bulunan Kur’an-ı Kerim’in orijinal nüshasının çoğaltılması gündeme gelmişti.

DikkatKur’an-ı Kerim’in çoğaltılması işi Zeyd b. Sabit başkanlığında Abdullah b. ez-Zübeyr, Sa’îd b. el-Âs ve Abdurrahman b. Hâ-ris'ten oluşan bir heyet tarafından yapılmıştır.

Bu heyet yazımda ihtilafa düştüklerinde Kur’an’ın nazil olduğu Kureyş lehçesini esas alacaklardı.

Çoğaltılan Kur’an-ı Kerim örnekleri birer öğretici sahabi ile birlikte Mekke, Kûfe, Basra, Şam, Yemen ve Bahreyn’e gönderildi.

Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılmasından sonra Hz. Osman her-kesin elindeki farklı Kur’an-ı Kerim nüshalarını yakmasını emretmiştir. Bunun nedeni Kur’an-ı Kerim’in farklı örnek-lerinin birbirine karışmasını önlemek ve birliği sağlamak-tır.

Kur’an-ıK

erim

’inKıraatAçısınd

anGün

ümüzeKad

arGeçirdiğiSüreç

Muhammed b. Tayfur es

Secavendi Tarafından

Durak İşaretleri Konuldu

(Miladi 1100 sonrası)

Ebul Esved

Düeli Tarafından

Harekelendi

(Miladi 670-680)

Hz. Ebu Bekir

Döneminde

Kur’an Mushaf Haline

Getirildi (Miladi 632-634)

Hz. Osman

Döneminde

6 Adet Çoğaltıldı.

(Miladi 644-656)

Miladi 610 Yılında Başlayan

Kur’an’ın İnzal’i Tamamlandı

(Miladi 632)

6

4

3

2

1

Yahya b.Ya’mer ve Nasr b.

Asım Tarafından

Noktalama Yapıldı

(Miladi 700 sonrası)

5

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



1.6. KUR’AN-I KERİM’İN NOKTALANMASI VEHAREKELENMESİ

Kur’an-ı Kerim Peygamberimiz zamanında nokta ve harf-ler olmadan yazılmış ve okunmuştur. Sözlü edebiyatın gelişmiş olduğu Mekke ve Medine toplumlarında yazıya ihtiyaç duyulmadan dinleyerek Kur’an-ı Kerim’i ezberleye-bilen Müslümanlar zaman içinde yazıya ihtiyaç duydular.

Kur’an-ı Kerim’in noktalama ve harekelemeye ihtiyaç du-yulmasının diğer bir nedeni de anadili Arapça olmayan toplumların müslüman olmaya başlamalarıdır.

ElzemHz. Osman döneminde çoğaltılan Mushaflar, noktasız ve hareke-siz olarak yazılmıştı. Ancak İslam devletinin sınırlarının genişle-mesiyle Arap olmayanların da İslam’a girmeleri, Kur’an’ı Kerim'i yanlış okuma hâdiselerinin artmasına neden oldu. Böylelikle Kur’an-ı Kerim’i harekeleme ve noktalamaya ihtiyaç duyuldu.

1.6.1.HarekelemeİşlemiKur’an-ı Kerim’i harekeleme ve noktalama işleminin ger-çekleşmesi için ilk olarak harekete geçen dönemin Irak Valisi Ziyad b. Sümeyye’dir. Ancak Vali bu görevi kendisi yapmamış, başkasını görevlendirmiştir.

Irak Valisi Ziyad b. Sümeyye’nin görevlendirdiği Ebu’l-Es-ved ed-Düeli önce kabul etmediyse de kendisinin de şahit olduğu bir okuma hatasının anlamı bozduğunu görünce kabul etmiştir.

Biliyor musunuz?Ebu’l-Esved’in şahit olduğu okuma hatası Tevbe suresinin 3. ayetinde gerçekleşmiştir.

Ebu’l-Esved’in yaptığı iş harflerin alt ve üstlerine üstün, esre ve ötre yerine geçecek işaretler koymaktır. Ancak harflerin noktaları henüz bulunmamaktadır ve Ebu’l-Es-ved bu noktaları koyan kişi değildir.

1.6.2.NoktalamaİşlemiIrak Valisi olan Haccac b. Yusuf noktalama işlemi için sonraki dönemde Yahya b. Ya’mer ve Nasr b. Asım’ı gö-revlendirmiştir. Bu iki isim Ebu’l-Esved’in öğrencileridir.

DikkatGünümüzde kullanılan noktalama ve harekeleme işaretlerinin son halini Halil b. Ahmed gerçekleştirmiştir.

1.6.3.DurakİşaretleriNoktalama ve harekeleme çalışmalarından çok sonraları Kur’an-ı Kerim’de Secavend adı ile bilinen durak işaretleri Muhammed b. Tayfur es-Secavendi tarafından “Vakıfve İbtida” adlı eserinde ortaya konulmuştur. Günümüzdeki mushaflarda vakıf işaretleri onun eserinde ortaya koydu-ğu işaretlerdir.

670-680 700 sonrası 750’ler 1100 sonrası

Ziyad b. Sümeyye’nin

emriyleEbu’l-Esved ed-Düeli’nin harekeleme

yapması

Muhammed b. Tayfur es-Secavendi

tarafından günü- müzde kullanılan durak işaretlerinin

konulması

Halil b. Ahmed’in eserinde bulunan durak işaretlerinin oluşturulması ve Mushaflarda yer

alışı

Haccac b. Yusuf’un

emriyle Yahya b. Ya’mer ve

Nasr b. Asım’ın noktalama yapması

KavramSecavend: Okunan yerin anlamı göz önünde bulundurularak konulmuş bir tür noktalama işaretleridir. Vakıf: İki manada kullanılır. Birincisi, Kur’ân okumakta olan ki-şinin susup sesini kestiği yer, durak; ikincisi, okuyanın susması ve okumayı durdurması manasına gelen kat'.Durak: Ayetleri birbirlerinden ayırmak için kullanılan işaret-lerdir.

1.7.KUR’AN-IKERİM’İNDİĞERİSİMLERİ

Kur’an-ı Kerim’in en bilinen ismi olan “Kur’an” kelimesi “Arapça قرأ kökünden türemiştir. Okuma anlamına gelen bu ifadeden türeyen “Kur’an” kelimesi “çok okunan, çok okunması gereken” anlamındadır.

Kur’an-ı Kerim’de “Kur’an” kelimesi diğer isimlerinden daha çok geçmektedir. Örneğin عليك لنا نز نحن إنا .ayeti gibi (İnsan/23)القرآن تنزيال

Ancak Kur’an kelimesi Kerim ifadesiyle birlikte olarak şöyle bir ayette geçmektedir. إنه لقرآن كريم (Vakıa/77)

Kur’an-ıKerim’inenbilinenismiolanKur’ankelimesin-denbaşkaşuisimleridefarklıayetlerdegeçmektedir:

Kur’an’ınDiğerİsmi Anlamı

Kitab Yazılmış, kalemle yazılan

Hüda Doğru yolu gösteren, yanlış olanların yanlışlığını ortaya koyan

Beyan Allah’a ait açıklama, herşeyi açıklayanNur Aydınlık, aydınlatan, cehaleti bitirenRuh Kalpleri diriltenMev’ıza Öğüt, nasihatler verenZikr Hatırlama, Allah’ı anma olanŞifa Allah’ın insanlara sunduğu şifaFurkan Doğru ile yanlışı, hak ile batılı ayıranKelam Allah’ın sözü, kullarına söyledikleri, vahiy olan

TEST

DDY

YAYI

NLAR

I

KUR'AN-I KERİM VE TECVİD


11. “Rumlar, yakın bir yerde yenilgiye uğratıldılar. Onlar

yenilgilerinden sonra birkaç yıl içinde galip gele-ceklerdir. Önce de, sonra da emir Allah’ındır. O gün Allah’ın (Rumlara) zafer vermesiyle mü’minler sevi-necektir. Allah dilediğine yardım eder. O, mutlak güç sahibidir, çok merhametlidir.” (Rum/2-5)

BuayetlerdegeçenaltıçiziliifadeninBizansim-paratorluğuolduğunubilmekiçinöncelikleaşa-ğıdakilerdenhangisininyapılmasıgereklidir?

A) “Rum” kelimesi sözlükten araştırılmalıdır.

B) Araştırma yapan birinden yardım alınmalıdır.

C) Ayetlerin indirildiği dönem araştırılmalıdır.

D) Kur’an-ı Kerim’in diğer ayetlerinden yararlanıl-malıdır.

E) Sahabilerin açıklamaları öğrenilmelidir.

2. “Diri diri gömülen kız çocuğunun, hangi günahtan ötürü öldürüldüğü sorulduğu zaman,” (Tekvir/8-9)

Kur’an-ı Kerim’in indirildiği dönemde babalar kız ço-cuklarından utanır ve onları öldürürlerdi. Bu konuda gönderilen ayetlerde, bu davranışın çirkinliğinden bahsedilmekteydi. Eğer bu davranışa devam edili-yorsa ahirette karşılığına katlanılacağı belirtilmek-teydi.

Bu ayetler ve açıklamaKur’an-ıKerim’in anla-şılmasında indirildiği dönemle ilgili aşağıdaki-lerden hangisinin göz önünde bulundurulmasıgerektiğinigöstermektedir?

A) Ekonomik Hayat

B) Sosyal Hayat

C) Siyasi Hayat

D) Dini Hayat

E) Mimari Hayat

3. İki arkadaş aralarında konuşuyorlardı. Biri diğerine dedi ki: “Kur’an-ı Kerim’de şöyle bir ayet okudum: ‘Andolsun, eğer onlara, “Gökleri ve yeri kim yarattı, güneşi ve ayı hizmetinize kim verdi?” diye soracak olsan mutlaka, “Allah” diyeceklerdir. O hâlde nasıl (haktan) döndürülüyorlar?’ (Ankebut/61) Bu ayette-ki soruya cevap verenlerin puta tapanlar olduğunu öğrenince şaşırdım. Meğer Allah’ın varlığını kabul edip öyle ortak koşuyorlarmış.”

Bu örnek Kur’an-ı Kerim’in anlaşılması konu-sunda aşağıdaki hangi yargıyı desteklemekte-dir?

A) Kur’an-ı Kerim’i anlamak için indirildiği dönemin dini yaşantısını da bilmek gerekir.

B) Peygamberimize düşmanlık edenleri öğrenmek için ilgili ayetleri okumak gerekir.

C) Mekke’nin Peygamberimiz zamanındaki ekono-mik şartlarını bilmek, Kur’an-ı Kerim’i anlamak için önemlidir.

D) İslam’ın ahlak anlayışının öğrenilmesi için pey-gamberimizin hayatının bilinmesi önşarttır.

E) Kur’an-ı Kerim’in indirilişi ile indirildiği dönemin kültürel yaşamının bilinmesi arasında önemli bir bağ bulunmaktadır.

4. Kur’an-ı Kerim’in indirildiği dönemde çoğu Mekke-li putlara tapardı. Bu yüzden indirilen ilk ayetlerin genelinde “Tevhid” inancı anlatılmaktaydı. Ayrıca şiire önem verilirdi. Sözlü edebiyat geleneği yay-gındı. Kur’an-ı Kerim ayetlerinin dil olarak yapısı ve ayetlerdeki kafiyeler onları etkiliyordu. Şiiri iyi bildiklerinden bunların bir insan tarafından oluştu-rulamayacağını anlıyorlardı.

BumetinKur’an-ı Kerim’in indirildiği dönemleilgili aşağıdaki hangi iki ortam hakkında bilgivermektedir?

A) Ekonomik ortam – Kültürel ortam

B) Dini ortam – Ekonomik ortam

C) Siyasi ortam – Kültürel ortam

D) Dini ortam – Siyasi ortam

E) Dini ortam – Kültürel ortam

DDY

YAYI

NLAR

I

TESTKUR'AN-I KERİM VE TECVİD1


5. I. Mekkeliler “Tevhid” inancını kaybetmişlerdi.

II. Sözlü edebiyat geleneği yaygındı.

III. Şiir yarışmaları düzenlenirdi.

IV. Okuryazarlık düşüktü.

V. Hz. İbrahim’in torunları olduklarını söylerler, an-cak putlara taparlardı.

Numaralandırılmış ifadelerin hangileri İslam’ınindirildiği ilkdönemdeMekke’dekültürelyaşa-mınözelliklerineörnekolarakgösterilebilir?

A) I, III ve V B) I, II ve III

C) III, IV ve V D) II, IV ve V

E) II, III ve IV

6. AşağıdakilerdenhangisiİslamöncesiMekke'de-kidiniyaşamladoğrudanilgilideğildir?A) Mekke’de her sülalenin kendine ait putları vardı.

B) Putperestlerin yanı sıra az da olsa Hristiyan ve Mecusi yaşardı.

C) Toplumda Hz. İbrahim’in yolundan gittiğini söy-leyenlere “Hanif” ismi takılmıştı.

D) Pek çok kişi içki ve kumar batağına düşmüştü.

E) Peygamberimiz ve yakın arkadaşlarına da “Ha-nif” denilirdi.

7. Kureyş suresinde Mekkelilerin yaz ve kış yolculuk-larından bahsedilmektedir. Ayetin doğru anlaşılma-sı, Mekke’nin Arap yarımadasının neresinde bulun-duğunun bilinmesine bağlıdır.

MetindeKur'an'ındoğruanlaşılmasıaşağıdaki-lerdenhangisininbilinmesinebağlıdır?

A) Coğrafi konumu

B) Dini yaşantısı

C) Tarım ve hayvancılık çalışmaları

D) Sosyal imkanları

E) Kültürel etkinlikleri

8. Kur’an-ı Kerim’in indirildiği dönemde Mekke’de in-sanlar sınıflara ayrılmıştı. Saygın bir aileye mensup bir kimse suç işlediğinde onu affettirirlerdi. Ancak güçsüz aileye mensup biri suç işledi mi onu şiddetle cezalandırırlardı. Türlü ahlaksızlıklar, içki ve kumar yaygındı.

BumetinKur’an-ıKerim’in indirildiği döneminhangiözelliğiniaçıklamaküzereyazılmıştır?

A) Sosyal Hayat

B) Ekonomik hayat

C) Dini Hayat

D) Siyasal Hayat

E) Kültürel Hayat

9. ve 10. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

Allah’ın cahiliye döneminde terk edilmesini istediği kötü alışkanlıklardan biri de kumardır. Bu nedenle Kur’an-ı Kerim’de kumarın yasaklanmasına yönelik ayetler bulun-maktadır. Bu ayetlerden biri şöyledir: “Ey iman edenler! Şarap, kumar, dikili taşlar (putlar), fal ve şans okları bi-rer şeytan işi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz.” (Maide/90) Söz konusu ayet, kumarın yasak-lanmasının yanında içki, puta tapma ve falcılığın da terk edilmesini tavsiye etmiştir. Bu işlerin şeytan kaynaklı pis işler olduğunu ve kurtuluşa ancak bu işlerden uzak duru-larak varılabileceğini belirtmiştir.

9. Altı çizili bölümde falcılık ve şans oyunlarınınyasaklanmasıkonusunda“oklar”ifadesininkul-lanılmanedeniniaraştıranbirkimseMekke’ninaşağıdakihangiortamınıaraştırmışolmaktadır?

A) Ekonomik

B) Sosyal

C) Kültürel

D) Dini

E) Siyasal

DDY

YAYI

NLAR

I

TESTKUR'AN-I KERİM VE TECVİD 1


10. BuayetteKur’an-ıKerim’ingönderilişamacıylailgiliaşağıdakihangiyargıyaulaşılamaz?

A) Toplumun zararına olan kötü alışkanlıkların ön-lenmesi gerekmektedir.

B) Toplumda var olan kolay yoldan mal edinme dü-şüncesi değiştirilmelidir.

C) Toplumun zararına olan kötü işler yalnızca şey-tanın eseridir.

D) Topluma zarar verecek kötülüklerin sona ermesi için onlardan uzak durulmalıdır.

E) Putperestlik inancı da toplumun terk etmesi ge-reken başlıca kötü işlerdendir.

11. Fatiha suresinde Allah tarafından bize öğretilen du-alardan biri de “Bizi doğru yola ilet” duasıdır. Bu, aynı zamanda Kur'an'ın isimlerinden birinin de an-lamıdır.

Buisimaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Beyan

B) Furkan

C) Şifa

D) Nur

E) Hidayet

12. Kur’an-ıKerim’in indirilişamacı ile ilgili aşağı-dakilerdenhangisisöylenemez?

A) İnsanlara doğru yolu göstermek için indirildi.

B) Muhatapları için uyarıcı kurallar içerir.

C) Kulluk görevini yerine getirenler için müjdeler olduğunu haber eder.

D) Okuyanların gaybı öğrenmelerini sağlar.

E) İnanç sahiplerinin imanlarının sağlamlaşması amaçlanmıştır.

13. “Rahmân’ın (has) kulları onlardır ki, yeryüzünde te-vazu ile yürürler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attığında yalnızca "Selam!" derler.” (Furkan/63)

AyetKur'an'ınaşağıdakihangikonudauyarılar-dabulunduğunaişaretetmektedir?

A) Ahlak

B) İnanç

C) İbadet

D) Yaratılış

E) Ahiret yaşamı

14. “Böylece biz sana Arapça bir Kur’an vahyettik ki, şehirlerin anası olan Mekke’de ve çevresinde bu-lunanları uyarasın. Hakkında asla şüphe olmayan toplanma günüyle onları uyarasın. Bir grup cennet-te, bir grup ise cehennemdedir.” (Şura/7)

AyetteKur’an-ıKerim’ingönderilişamacıolarakaşağıdakilerdenhangisinedikkatçekilmiştir?

A) İbadetlerin bildirilmesi

B) İnanç esaslarının öğretilmesi

C) Kalplere şifa olması

D) Ahlaki kuralların bildirilmesi

E) İnsanların uyarılması

15. “Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusur-larını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.” (Hucurat/12)

Bu ayetin indiriliş amacı ile ilgili aşağıdakiler-denhangisisöylenemez?

A) Toplumsal barışı sağlamak için gönderilmiştir.

B) İbadetlerin toplum hayatına olan etkilerini öğret-mektedir.

C) İman edenlerin uymaları gereken bir takım ku-ralları öğretmektedir.

D) Gıybetin çok kötü bir davranış olduğunu ortaya koyar.

E) Kişinin ahlakını güzelleştirmesini amaçlar.

DDY

YAYI

NLAR

I

TESTKUR'AN-I KERİM VE TECVİD1


16. Vahiy kelimesi Kur'an'da farklı ayetlerde çeşitli an-lamlara gelir. Bu ayetlerden biri şöyledir: “Rabbin, bal arısına şöyle ilham etti: “Dağlardan, ağaçlardan ve insanların yaptıkları çardaklardan (kovanlardan) kendine evler edin.” (Nahl/68)

Bu ayette vahiy kelimesinin kullanıldığı anlamaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Gizli konuşma

B) Fısıldama

C) İçgüdü

D) İma etme

E) İşaret etme

17. Peygamberler Allah’tan aldıkları ayetleri insanlara olduğu gibi iletirler. Aksi durum söz konusu olamaz. Örnek olarak Kur’an-ı Kerim’de şöyle bir ayet bu-lunmaktadır: “Eğer (Peygamber) bize isnat ederek bazı sözler uydurmuş olsaydı, mutlaka onu kudreti-mizle yakalardık.” (Hakka/44-45)

Bumetindevahyininsanlaraaktarılmasıileilgilipeygamberlerinaşağıdakihangiözelliğinedik-katçekilmişolmaktadır?

A) İsmet B) Fetanet

C) Sıdk D) Tebliğ

E) Emanet

18. “Üzerine Allah adı anılmayan (hayvan)lardan ye-meyin. Çünkü bu şekilde davranış fasıklıktır. Bir de şeytanlar kendi dostlarına sizinle mücadele etmele-ri için mutlaka vahyederler. Onlara boyun eğerseniz şüphesiz siz de Allah’a ortak koşmuş olursunuz.” (Enam/121)

Buayettegeçenvahyinkelimeanlamıaşağıda-kilerdenhangisidir?

A) Gizlice fısıldama B) İlham etme

C) İçgüdü D) Elçi gönderme

E) Ortaya çıkarma

19. Alak suresinin ilk ayetleri geldiğinde Peygamberi-miz önce korkmuştu. İlk defa vahiy almıştı. Hemen evine koştu ve üzerinin örtülmesini istedi. Biraz sakinleştikten sonra eşine durumu anlatmıştı. Hz. Hatice Peygamberimizi sakinleştirici sözler söyledi. Peygamberimiz ise kendinden korktuğunu ifade et-mişti.

Bumetindepeygamberimizeilkvahyingelişiileilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiş-tir?

A) Peygamberimiz kendine vahyin geleceğini bil-miyordu.

B) İlk ayetlerin gelişi Peygamberimizi korkutmuştu.

C) Vahyin gelişinden sonra ilk destekçisi Hz. Hatice olmuştu.

D) İslam’ın ilk gönderilen ayetleri Alak suresinin ba-şındaki ayetlerdir.

E) İlk ayetler Peygamberimizin kalbine doğrudan indirilmişti.

20. Kur’an-ı Kerim’in gönderilen ilk ayetleri Alak Su-resinin başındaki ayetlerdir. 610 yılının Ramazan ayında Hira mağarasında Peygamberimiz Cebrail aracılığı ile almıştır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi ilk vahyingelişiileaçıklanamaz?

A) Kur’an-ı Kerim’in gönderilmesi başlamıştır.

B) Tevhid inancı ilk defa emredilmiştir.

C) Peygamberimiz vahiyle tanışmıştır.

D) Peygamberimizin peygamberlik görevi başla-mıştır.

E) İslam’ın emirleri gönderilmeye başlamıştır.

TEST11 2 3 4 5 6 7 8 9 10C B A E E D A A B C

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20E D A E B C D A E B

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



1.8.TECVİDİLMİ

Tanımı: Sözlükte “bir şeyi güzel yapmak, süslemek” an-

lamına gelen tecvid kelimesi “sıfatlarına uygun şekilde

harfleri mahreçlerinden çıkarmak” demektir. Terim olarak

tecvid ilmi “Kur’an-ı Kerim’i harflerin mahreç ve sıfatlarına

riayet edip vakıf (duruş), vasıl (geçiş), sekte (nefes kes-

me) gibi tilâvet kurallarına uyarak güzel ve hatasız oku-

mayı öğreten ilim” şeklinde tanımlanabilir.

Konusu: Tecvid ilminin konusu Kur’an-ı Kerim’in harfle-

ridir. Bu harflerin mahreç ve sıfatları, bağımsız ve birleşik

ses özellikleri, med, kasır gibi konular tecvid ilminin ince-

leme alanına girer.

Gerekliliği: Tecvit ilmi İslam âlimlerince “Biz onu (Kur’an’ı)

tertil üzere okuduk.” (Furkan/32) ve “Kur’an’ı tertil üzere

oku!” (Müzzemmil/4) ayetlerine dayandırılmıştır. Ayrıca

Hz. Peygamber’in Kur'an'ı Kerim kıraatinin tertil çerçeve-

sinde ağır ağır, tane tane olduğu rivayet edilmiştir.

Hükmü: Tecvidi ilim olarak öğrenmek ve bilmek Müs-

lümanlar üzerine farz-ı kifâyedir. Bir grup Müslümanın

tecvid ilmini öğrenip öğretmesi gereklidir. Aksi takdirde

bütün Müslümanlar sorumlu olur. Kur’an okuyan bir Müs-

lümanın kıraatini lahn-ı celî’den kurtaracak kadar tecvide

riayet ederek okuması, daha açık ifadeyle, herkesin oku-

yabildiği ve öğrenebildiği sure ve ayetlerde tecvid kaidele-

rine uyarak hareket etmesi farz-ı ayn’dır. Lahn-ı hafî’den

kurtaracak kadar tecvide riayet etmesi ise farz-ı kifâyedir.

Ayrıca her Müslümanın en azından namazda okuyacak

kadar Kur’an’dan bir bölümü düzgün bir şekilde okumayı

öğrenmesi gereklidir.

KavramLahn: Tecvit kurallarına uymamaktan kaynaklanan hatalara denir.Lahn-ı celi: Harflerin mahreç ve lazimi sıfatlarında meydana gelen hatalara denir.Lahn-ı hafi: Harflerin ârizi sıfatlarında yapılan hatalardır.Kur'an'ı okuma şekilleri: Tâhkik: En yavaş okuma şeklidir.Tertil: Manayı düşünerek ve yerine göre durarak okuma şekli-dir. Tahkike benzer.Hadr: En hızlı okuyuş şeklidir.

1.8.1.Harfler Harf: “ağzın muayyen bir mahreç sahasından çıkan ve belli sıfatlara sahip bulunan ses” olarak tarif edilmiştir Her harfin ismi, sesi ve resmi (yazı işareti ) vardır. Harfler ikiye ayrılır.

A. Aslîharfler:Bunlar bildiğimiz Arap alfabesindeki 28 harftir. Bazı harf sıralamalarında vav (و) ile ya (ى) harfi arasına yazılan lamelif (ال) müstakil bir harf de-ğildir. Adından da anlaşılacağı üzere, lam ile elif harf-lerinin birleşmesinden meydana gelmiştir.

B. Fer’îharfler: Aslî harflerden çıkan ve ikinci derecede olan harfler olup üç çeşittir:

a. Hemze-i müsehhele (Teshil yani kolaylaştırılan hem-ze).

b. Elif-i mümale (İmale edilen (uzatılan) elif).

c. Nun-u muhfat (İhfa edilen nun).

HarflerinMahreçleri

Mahreç: Her harfin bir mahreci vardır. Sözlükte “çıkış yeri, çıkak” manası gelen mahreç; harfin sesinin çıktığı, ona ait sesin belirdiği yere denir.

Mahreçikiyeayrılır:

1. Hakikimahreç: Harfin bir mahrece temas ederek çık-masına denir. 28 harfin tamamınında çıkış yeri olan halk (boğaz), lisan (dil) ve şefeh (dudak) hakiki mah-reç bölgeleridir.

2. Takdiri mahreç: Harf herhangi bir mahrece temas etmeden çıkıyorsa buna takdiri mahreç denir. Takdiri mahreç bölgeleri cevf ve hayşûm’dur.

Beşbölgedetoplananveherbiriayrıharfeaitolanonyedimahreçvardır:1. AğızBoşluğuBölgesi(Cevf):

Buradan med harfleri olan ‘vav’ و , ‘ye’ ي ve ‘elif’ ا harfleri çıkar.

2. BoğazBölgesi(Halk):

h Boğazın (göğse bitişik) alt kısmından “hemze” أ ile “he” ه çıkar.

h Boğazın orta kısmından noktasız “hâ” ح ve “ayn” ع çıkar.

h Boğazın ağza açılan üst yerinden noktalı “hâ” خ ve “ğayn” غ harfleri çıkar.

DikkatBoğaz harfleri aynı zamanda izhar harfleridir.

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



3. DilBölgesi(Lisan): h Dilin köküyle karşısındaki üst damaktan “gâf” ق harfi

çıkar.

h Dil kökünün (dil ucuna doğru) alt tarafı ile karşısındaki üst damaktan “kef” ك çıkar.

h Dilin ortasıyla karşısındaki üst damaktan “cîm” ج , “şîn” ش ve “ye” ي harfleri çıkar.

h Dilin sol veya sağ kenarıyla karşısındaki üst azı dişler-den hafif “dad” ض çıkar.

h Dil kenarının -dil ucuna uzanan- kavisli kısmı ile karşı-sındaki üst damaktan ‘lâm’ ل harfi çıkar.

h Dilin uç kısmıyla iki üst ön dişlerden ‘nûn’ ن çıkar.

h Dil ucunun üst yüzü (sırtı) ile karşısındaki iki üst ön dişlerin üstündeki damaktan ‘ra’ ر harfi çıkar.

h Dil ucunun üst yüzü (sırtı) ile iki üst ön dişlerin üst ya-rısından ‘ta’ ط, ‘dal’ د ve ‘ta’ ت harfleri çıkar.

h Dilin ucuyla iki alt ön dişlerin üst yarısından ‘sâd’ ص , ‘sîn’ س ve ‘ze’ ز harfleri çıkar.

h Dilin ucunun üst yüzü (sırtı) ile üst ön dişlerin uçları-dan ‘zı ظ, ‘zel’ ذ ve ‘se’ ث harfleri çıkar. Dil ucu ‘zı’ ظ harfinde az; ‘zel’ ذ harfinde ondan bir miktar fazla; ‘se’ .harfinde ise hepsinden fazla dışarı çıkar ث

4. DudakBölgesi(Şefeteyn): h Alt dudağın içi (karnı) ile iki üst ön dişlerin uçlarından

‘fe’ ف harfi çıkar.

h Dudak içlerinin birbirine kuvvetli (sıkıca) kapanmasıy-la ‘be’ ب harfi çıkar.

h İç kısımların dudak uçlarına yakın olan yerlerinin zayıf bir şekilde kapanmasıyla ‘mîm’ م çıkar.

h Dudaklar birbirine kapanmadan -aralık bırakarak- ke-

narların ileri uzatılıp yumulmasıyla ‘vav’ و harfi çıkar.

5. GenizKovuğuBölgesi(Hayşum):

Geniz kovuğundan (burun boşluğu/hayşûm) ‘mîm’ م ve

‘nûn’ ن harflerine ait gunne sesi çıkar.

KavramGunne: Genizden gelen ses demektir.Geniz: Yumuşak damağın hemen üstünde bulunur ve buruna tabidir. Geniz aynı zamanda, ihfa, idğam ve iklab tevcid kuralla-rının gunnesinin de çıktığı yerdir.Cevf: Boğazın göğse bitişik olan yerinden dudaklara kadar, bo-ğaz ile ağız içinde olan boşluğa denir.Halk (Boğaz): Boğazın göğse bitişik olan yerinden, dil dibine kadar olan yere denir.

HarflerinSıfatları

Harflerin sıfatları harflere ait bir takım özelliklerdir. Bu sı-

fatlar, mahreçleri aynı olan harfleri birbirinden ayırmak,

kuvvetli ve zayıf olan harfleri tanımak ve mahreçleri farklı

olan harfleri doğru seslendirmek için bilinmelidir. Harflerin

lazımi ve arızi sıfatları vardır. Lazımisıfatlarşunlardır:

İsti’lâSıfatı:

Harf seslendirilirken dilin üst damağa kalk-ması demektir. İsti’lâ sıfatlı harfler kalın harf-

lerdir. Bu sıfat şu yedi harfte ( خ , ص , ض

bulunur. Bunların dışında ( , غ , ط , ق , ظkalan harfler incedir.

İtbakSıfatı

Harf seslendirilirken dilin üst damağa ka-panmasıdır. Bu sıfat ( ظ , ط , ض , ( ص harflerinde bulunur.

KalkaleSıfatı:

Kuvvetli bir ses işitilinceye kadar sesin ya-hut mahrecin hareketlendirilmesi demektir. Kalkale mahrecin sıkıştırılması ve buna bağlı olarak harfin asıl ve ilk sesinin ardın-dan mahreçte duyulan ikinci ve artı bir ses-tir. Bu sıfat ( د ج, ب, ط, harflerinde ( ق, bulunur.

TekrîrSıfatı:

“Râ” (ر) harfinde görülen tekrîr sıfatı harf seslendirilirken dilin uç kısmının sürçmesi veya titremesi şeklinde ortaya çıkar. Harf mahrecinden çıkarılırken dikkat edilmesi gereken şey, tekrîr ile telaffuz edilmeye mü-sait olan “râ” (ر)’yı bu sıfat ile okumaktan sakınmaktır. Harf tekrîr sıfatıyla seslendiril-diğinde birden çok “râ” (ر) sesi ortaya çıkar ki bu hatadır. Bundan sakınmanın yolu ise, telaffuz esnasında dil ucunu üst damağa yapıştırmak ve onu damaktan ayırmadan sürçer gibi titretmektir.

İstitâle:‘Dâd’ ( ض ) harfinin sıfatı olan istitâle harfe ait sesin dil kenarının başladığı yerden so-nuna kadar uzaması demektir.

Cehr:

Cehr, harfin harekeli olarak telaffuzunda nefesin hapsolması” anlamına gelir. Cehr sıfatlı harfler şunlardır: ( ر ز ذ د أ ب ج ي و ن م ل ق غ ع ظ ط -Harf ( ض lerin mahreçlerine uygulanan güçlü baskı (mahrecin tam kapanması) sebebiyle sesle birlikte nefes akışı söz konusu değildir. Harf mahrecinden kuvvetle ve ses halinde çıkar ki bu ses kendisiyle birlikte nefesin akışına engel olur.

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



Hems:

Hems, harfin harekeli olarak telaffuzun-da mahrece yapılan baskının zayıf olması (mahrecin tam kapanmaması) sebebiy-le nefesin akması demektir. Hems sıfatı ifadesinde toplanan ( فحثه شخص سكت)on harfte bulunur. Lâm-elif ال hariç harflerin on sekiz tanesi cehr, on tanesi hems sıfat-lıdır.

Şiddet:

بكت) قط ifadesindeki sekiz harfte (اجد bulunan şiddet sıfatı, harfin sâkin olarak telaffuzunda mahrece uygulanan baskının kuvvetli olması (mahrecin tam kapanması) sebebiyle sesin hapsolup akmaması de-mektir.

Rihvet:

Rihvet, harfin sakin olarak telaffuzunda mahrece baskının zayıf olması sebebiyle sesin akması anlamına gelir. Bu sıfat med harfleriyle birlikte on üç harfte ( ث ح خ .bulunur ( ذ ز س ش ص ض ظ غ ف ه

Safîr:

Safir, harfin seslendirilmesi esnasında iki dudak (iki ön diş ve dil ucu) arasından çı-kan ve kuş yahut ıslık sesine benzeyen artı sese denir. Bu sıfat ( ص س ز ) harflerinde bulunur.

Tefeşşî:

“Şın” ( ش ) harfine ait olan tefeşşî sıfatı, harfin telaffuzu esnasında sesin ağızda ya-yılması” anlamındadır. Bu sıfat “şın” ( ش ) harfinin mahrecinin akışındaki özel sestir.

Gunne:Gunne “Mîm” ve “nûn” ( ن harflerine ( م ait bir sıfattır. Genizde oluşan bu ses inilti, güvercin yahut kumru sesine benzer.

Lîn:

Lîn, “harfi sakin olarak telaffuz ederken mahrecinden külfetsiz, yumuşak bir şekilde çıkarmak demektir. Lîn sıfatı, üstün harekeli harften sonra sakin (cezimli) halde bulunan “vâv” (و) ve “ye” (ي) harflerine aittir. Lîn harfleri kelime üzerinde yapılan vakıf (du-ruş) sebebiyle son harf sakin olduğundan med ile (uzatılarak) okunur. Vasılda (geçiş-te) med söz konusu değildir.

Arızisıfatlarise med, idğam, ihfâ, izhar, iklâb, sekte gibi

sıfatlardır ki, bunlar bir sebebe bağlı olarak harflerde bu-

lunan ve onun yapısına mahsus olmayan sıfatlardır.

1.8.2.Medler

MedHarfleri: Üç tane med harfi vardır. Bu harfler sakin

geldiklerinde kendinden önceki harekeli harfi uzatırlar.

Medharflerişunlardır:

h Elif: Üstünlü harfi uzatır.

h Vav: Ötreli harfi uzatır.

h Ye: Esreli harfi uzatır.

DikkatMed: Sözlükte uzatmak anlamına gelir. Tecvid ıstılahı olarak med; harfin sesini med harflerinden biriyle uzatmak demektir. Med ile okunan harflerin uzatılma ölçüleri bulundukları konu-ma göre belirlenir. Med ölçülerinde “harf-i med” ve “sebeb-i med” kavramları belirleyici olmaktadır.Kasr: Meddin zıttı olan kasr; harfin med harfi olmaksızın asıl sesiyle okunması manasına gelmektedir.

Sebeb-iMed: Bir harfin tabii med ölçüsünden daha fazla

uzatan sebebe sebeb-imed denir.

Sebeb-imedikitanedir:

h Hemze: Aslî harflerden olan hemze med harfinden

sonra geldiğinde med sebebi olur ve ilgili harfin sesini

tabiî med ölçüsünden daha fazla uzatır.

h Sukün: Harfin harekesizlik halidir. Sükûn cezm işa-

retiyle gösterilir. Üzerinde cezm işareti bulunan harfe

"sakinharf" denir.

Sükûnikikısmaayrılır:

1. LâzımîSükûn: Duruş ve geçiş halinde varlığını koru-yan, her durumda mevcut olan sükûndur.

2. ÂrızîSükûn: Duruş halinde mevcut olup geçişte orta-dan kalkan sükûndur. Bu sükûn kelime üzerinde du-ruş sebebiyle geçici olarak var olan sükûndur.

Biliyor musunuz?Med harfleri çoğu yerde yazıda görülmekle birlikte bazı drum-larda yalnız telaffuzda vardır ( له , به gibi). Ayrıca Kur’an’da bazı kelimelerin sonunda bulunan elif’ler “vav” veya “ye” şek-linde yazılmıştır ( الصلوة , الزكوة , كفي , زلفي gibi).

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



DikkatMed sebebi olan hemze geçiş halinde okunmayan vasıl hemzesi değil, her durumda okunan katı’ hemzesidir.

1. Asli Med: Daha çok medd-i tabi olarak bilinen bu med; hemze veya sükûn gibi sebeplere bağlı olmak-sızın yalnız med harfleriyle oluşan med şeklinde ta-nımlanır. Diğer bir deyişle, bir harften sonra med harf-lerinden (elif, vav, ye) birisi gelir de sebeb-i medden bir sey bulunmazsa tabii med olur. Medd-i tabinin bir elif miktarı uzatılması vaciptir.

Örnekolarakşukelimeleriverebiliriz: اوتينا , نوحيها , قال , غيض , كونوا آمن , له , به

2. Fer’iMed: Med harfinden sonra sebeb-i medden biri-si gelirse medd-i fer’i olur ve bir elif miktarından fazla (2, 3 veya 4 elif miktarı) uzatılır. Bu uzatma bazen va-cip, bazen ise caiz olur. Fer’î med, med harfiyle med sebeplerinden birinin ortaklaşa meydana getirdiği meddir. Fer’i medler 5 tanedir:

a. Medd-iMuttasıl: Med harfinden sonra sebeb-i med-

den hemzenin aynı kelimede bitişik olarak gelmesiyle

oluşan meddir. شاء , جيئ , سوء örneklerinde gö-

rüldüğü gibi med harfiyle med sebebi olan hemzenin

aynı kelimede yan yana bulunmasıyla medd-i mutta-

sıl meydana gelmiştir. Medd-i Muttasıl’ın en az iki elif

miktarı uzatılması vaciptir, efdali ise dört elif uzatmak-

tır.

b.Medd-iMunfasıl: Med harfinden sonra sebeb-i med-

den hemzenin ayrı kelimede gelmesiyle oluşan med-

dir. هللا إلي توبوا ٬ أخاف إني ٬ أبت örneklerinde يا

görüldüğü üzere med harfiyle med sebebi olan

hemzenin ayrı kelimede yan yana bulunmasıyla

medd-i munfasıl meydana gelmiştir. Medd-i munfası-

lın bir eliften fazla uzatılması caizdir.

c. Medd-i Lazım: Med harfinden sonra, sebeb-i med-den lâzimî sükûnun aynı kelimede gelmesiyle oluşan meddir. Medd-i lazımın dört elif miktarı uzatılması va-ciptir.

Medd-ilazımdörtkısmaayrılır:1. Medd-i Lâzım Kelime-i Musakkale: Kelime-i mü-

sekkale, idğamlı kelime demektir. Bu türlü kelime-lerde med harfinden sonra gelen sakin harf, idğam-lı (şeddeli) durumdadır. Arapça’da şedde ağırlık ifade ettiğinden, medd-i lâzımın bu türlüsüne denir.

.kelimesinde olduğu gibi (الحا ق قة الحاقة)

2. Medd-i Lâzım Kelime-i Muhaffefe: Hafif kelimeli med demektir. Med harfinden sonra sebeb-i medden sükunun aynı kelime içerisinde cezimli bir harf şeklin-de gelmesiyle söz konusu olur. آالن örneğinde oldu-ğu gibi.

3. Medd-iLâzımHarf-iMusakkal: Ağır harf demektir. Bu hüküm daha çok huruf-u mukattaa denilen harf-lerde söz konusudur. Bir harf okunurken harfin içinde geçen med harfinden sonra şeddeli bir harfin gelme-siyle söz konusu olur. (الم , المر , المص ) mukattaa harflerinde yer alan ( الم ) ile (طسم ) deki ( سين ) la-fızlarında med harfi ile med sebebi olan lâzımî sükûn yan yana geldiği ve sâkin “mîm” ile sâkin “nûn” id-ğam ile okunduğu için bu tür medd-i lâzımlar harf-i musakkal olarak vasıflandırılmıştır.

4. Medd-i LâzımHarf-iMuhaffef: Hafif harf demektir. Bu hüküm de huruf-u mukattaa harfleri için geçerlidir. Huruf-u mukattaa harflerindeki med harfinden sonraki harf sakin olduğunda bu hüküm söz konusu olur. الم deki م ميم deki حم , المر daki الر , ميم deki طسم , الörneklerinde olduğu gibi.

d.Medd-iArız: Med harfiyle sebeb-i med olan arızî (du-rulduğunda var olan, geçildiğinde düşen) sükûnun aynı kelimede yan yana bulunmasıyla meydana gelen meddir. Medd-i ârız duruş (vakıf) haline mahsus bir medddir.

ين , رب العالمين“ -örneklerinde vakıf ya ”يوم الد

pıldığı takdirde med-i arız olur. Medd-i arızın hükmü

caizdir.

Medd-iarızınçeşitliokuyuşvecihlerivardır.Bunlarışuşekildesıralayabiliriz:1. Kelimenin son harfinin harekesi üstün ise ise üç vecih

caizdir: -Tul (4 Elif ) -Tevassut (2-3 Elif) -Kasr (1 Elif).

2. Kelimenin son harfinin harekesi esre ise ise dört vecih caizdir: -Tul, -Tevassut, -Kasr, -Revm.

3. Kelimenin son harfinin harekesi ötre ise ise yedi vecih caizdir: -Tul, -Tevassut, -Kasr, -Tûl ile işmam, -Tevas-sut ile işmam, -Kasr ile işmam, -Revm.

KavramRevm: “harekeyi gizli/hafif sesle belirtmek” demektir ve sade-ce kasr vechiyle uygulanır.İşmâm: “sükundan sonra dudakları yummak” demektir. Tul, tevassut ve kasr vecihlerinin üçüyle de caiz olan işmam, harfin sükûnundan sonra dudakları ileri uzatarak ötre harekeye işaret etmek suretiyle yapılır.

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



e. Medd-iLîn: Bir kelimede lîn harfinden sonra sebeb-i medden arizi veya lazimi sükûnun bulunursa medd-i lin oluşur. Lîn harfleri kendinden öncesi üstünlü olan cezimli vav ile ye’dir. عليك , عقب يه , خوف örnek-lerinde medd-i lin söz konusudur. Lîn harfinden son-ra ârızî sükûn gelirse, bir eliften fazla uzatılması caiz olur. Medd-i linin arızi sükunla oluşması sonucu çeşitli kıraat vecihleriyle okunur ki bu vecihler medd-i arız gibidir. Lîn harfinden sonra lâzım sükûn gelirse, dört elif miktarı uzatılması vaciptir.

Biliyor musunuz?Kur’ân-ı Kerim’de sadece iki yerde med sebebi lâzımî sükun olan medd-i lîn bulunur. Birisi Meryem Sûresi’nin evvelinde geçen -mu عسق diğeri Şûrâ Sûresi’nin başlangıcındaki , كهيعصkattaa harfleri içinde yer alan عين lafzıdır.

1.8.3.İdğamlar

İdğam sözlükte “bir şeyi diğer bir şeyin içine katmak”

demektir. Terim olarak ise birbirinin aynı olan veya aynı

cinsten olan (birbirlerine yakınlıgı olan) harflerden sakin,

ikincisi harekeli olarak geldiginde, birincisini ikincisine

katmaya (birinci harfi ikinci harfe çevirerek ikinci harfi

seddeli gibi okumaya) "idğam" denir.

İdğamÇeşitleri:

a.İdğam-ıMealGunne: Tenvin veya sâkin nun’dan son-ra ayrı kelimede, idğam-i mea’l-gunne harfleri olan “ye”, “mîm”, “nûn” ve “vav” harflerinden biri gelirse gunneli idğam yapılır. برق و رعد و , يقول ,من ماء ومن

örneklerinde olduğu gibi.

b.İdğam-ıBilâGunne: Tenvin veya sakin nun’dan sonra idğam-i bila gunne harfleri olan lam veya ra gelirse gun-nesiz idğam yapılır. Tenvin’in idğamında; tenvin tek hare-keye düşer ve ikinci harf şeddeli gibi okunur.

Örnek; . من ربهم ,من لدنا ,خيرا لهم

Biliyor musunuz?Sakin nun ile “vav” ( و ) veya “ya” ( ي ) aynı kelimede bulu-

nursa idğam yapmak gerektiği halde izhar yapılır.

Örnek: نيا قنوان - صنوان – بنيان ألد

c. İdğam-ıMütecaniseyn: Mahreçleri bir, sıfatları farklı olan ve birincisi sâkin ikincisi harekeli iki harf arasın-daki idğama, "idğam-ımütecâniseyn" denir.

Cinsleriaynıolanharflersekiztanedirveşuüçgrubaayrılırlar:1. Tı(ط)Dâl(د)veTe(ت)Grubu: Bu üç harfin çıkış

yerleri, mahrecleri (dilin ucunun, üst ön iki dişin yarı-sına dokundurularak çıkartılırlar) aynı; ancak sıfatları farklıdır. Kıraat imamlarının ittifakıyla bunları tam id-ğam yaparak okumak vacip’tir.

Dâl د) ) ve te ت) )harfleriarasındaki idğâm: Bu iki

harf, ince harflerdendir. Birincisi sâkin, ikincisi harekeli

olarak peş peşe geldiklerinde şeddelenerek birbirlerine

tam idğâm edilirler. Örneğin;

أثقلدعوا أثقلت دعوا = للا للاأجيبدعوتكما = أجيبت دعوتكمام عبدتم = عبتبين قد تبين = قتTe(ت)veTı(ط)harfleriarasındakiidğâmdabu iki

harften te ince, tı ise kalın harflerdendir. Bunlar da birbir-

lerinden önce veya sonra gelebilmektedirler. Te harfinin

tı harfinden önce sâkin olarak geldiği durumlarda tam bir

idğâm yapılırken tı harfinin te harfinden önce sâkin olarak

geldiği durumlarda nâkıs bir idğâm yapılır.و قالت طائفة = و قالطائفة2. Se(ث ),Zâl(ذ )veZı(ظ )Harfleri: Bu üç harfin

mahreci birbiriyle aynıdır, sıfatlarında farklılık vardır. Bunlar, üst ön dişlerin dil ucunun üst yüzüne temas ettirilmesiyle çıkartılırlar. Ancak bunların sıfatlarında farklılık vardır ve bu farklılık harflerin seslendirilmesi sırasında kendisini belli eder. Se ( ث ) ve Zâl ( ذ ) harfleri arasındaki idğâmın Kur’an’da tek örneği A'raf

suresi 176. ayettedir: یلھث ذلك Asım kıraatinde id-ğamlı (یلھذلك) veya izharlı (یلھث ذلك) olarak iki şe-kilde okunması da caiz’dir. Zâl ( ذ )ve Zı ( ظ ) harfleri arasındaki idğâmda bu iki harften zâl harfi sâkin ola-rak bir kelimenin sonunda, zı harfi de ikinci kelimenin başında harekeli olarak bulundukları takdirde, zâl har-fi zı harfinin içine katılarak zı harfi şeddeli bir harf gibi birbirine tam bir idğâm ile idğâm edilmiş olur. Hükmü vacip’tir.

Örnek: إذ ظلموا = إظلموا3. Be(ب)veMîm(م)Harfleri: “Be” harfinin sâkin ola-

rak bir kelimenin sonunda, “mîm harfinin ise harekeli olarak ikinci kelimenin başında bulunmasıdır. Tek ör-

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



neği Hûd suresi 42. ayettedir. يا بني اركب معنا Bu cümle okunurken idğâm yapılacağından (عنا (اركمşeklinde be harfinin mîm harfine çevrilip, onun içinde tamamen eritilerek kaybedilmesi ve mîm harfinin şed-deli bir şekilde tam bir idğâm ile okunmasıyla yapılır.

d. İdğam-ıMütekâribeyn: Mahreç ve/veya sıfatları bir-birine yakın olup ilki sâkin ikincisi harekeli iki harf arasındaki idğama, "idğam-ımütekâribeyn" denir. İki

grupta incelenir:

1. Kâf(ق)veKâf(ك )Harfleri: Kur’an-ı Kerim’de tek

örneği vardır. Mürselat suresinin 20. ayetindeki الم .ifadesi. Burada kalkale yapılmaz نخلقكم

2. Lâm(ل)veRâ’(ر)Harfleri: Sâkin ‘lâm’ ( ل ) harfi-

nin kendisinden sonra harekeli olarak gelen ‘râ’ (ر)’ya

idğamında kıraat imamları ittifak etmiştir.

Örnek: قل رب

DikkatBu idğamda lâm ( ل ) harfi râ’ ( ر )’dan önce gelmelidir.

e. İdgâm-ıMisleyn: Aynı harfin, aynı veya ayrı kelime-

de, birincisi cezimli, ikincisi harekeli olarak arka arka-

ya gelmesi durumunda birincisinin ikincisine katılarak

(okunmayarak) ikincisinin şeddeli bir harf gibi okun-

masına "idğam-ı misleyn" denir. İdğam-ı misleynin

hükmü vaciptir.

İdğam-ımisleynikigruptaincelenir:

1. İdğâm-ımisleynmaa’l-gunne: “Mîm” ve “nûn” (ن, م)

harflerinde yapılır. Buna göre sâkin “mîm”den sonra

harekeli “mîm” veya sâkin “nûn” dan sonra harekeli

“nûn” geldiğinde bunlar kendi aralarında idğam edilir-

ler. 1.5 elif tutulur.

Örnek: ره ، من نار = منار ره = ومنعم و من نعمن أم من = أم

2. İdğâm-ımisleynbilâgunne: “Mîm” ve “nûn” dışında

kalan ve birincisi sâkin ikincisi harekeli iki harf arasın-

da uygulanan idğamdır.

Örnek: و وا = بلج كانت تأتيهم = كانتأتيهم ، بل لج

1.8.4.İhfa

Sözlükte, örtmek, gizlemek ve saklamak anlamlarına ge-

len ihfa, terim olarak; tenvîn veya sâkin nûndan sonra ihfâ

harfleri denen on beş harfin gelmesi durumunda tenvîn

veya sâkin nûnu açıktan söylemeyip gizleyerek okuma-

ya denir. İhfanın hükmü vaciptir. Bütün kıraat imamları 15

harften sonra tenvin veya nun-i sakin gelince ihfa yapma

hususunda ittifak etmişlerdir. İhfanın tutulma üresi 1,5 elif

miktarıdır.

Elzemİhfa harfleri: ص , ش , س , ز , ذ , د , ج , ث , ت, ك , ق , ف , ظ , ط , ض

Örnek: عن , قريب وفتح , كريم غني , شكر من صالتهم

1.8.5.İzhar

Sözlükte: Açmak, açığa çıkarmak, meydana koymak, or-

taya çıkarmak, açıklamak, beyan etmek gibi manalarına

gelir. Terim olarak ise; tenvîn veya sâkin nûndan sonra,

boğazharfleri(Hurûf-ıHalk) denilen altı harften biri ge-

lirse bu tenvîn veya sâkin nûn’un, diğer harften ayrılarak

idğamsız, iklâbsız ve ihfâsız açıkça okunmasına “izhâr”

denir.”

Dikkatİzhar harfleri: ه - غ – ع - خ - ح - ء

Örnek: حسنة من , مين أ رسول , ينأون , آمن من وانحر , حكيم عليم , من خوف , ألمنخنقة , أنعمت

1.8.6.İklab

İklâb, sözlükte çevirmek, çevrilmek, bir halden başka bir

hale döndürmek manalarına gelir. Terim olarak ise; tenvîn

veya sakin nûndan sonra be ( ب )harfi geldiğinde, tenvî-

ni veya sâkin nûnu halis bir mîm harfine çevirmek ve bu

arada dudakları hafifçe birleştirerek mîmi ğunne ile ihfâ

etmeye” “İklâb” denir. Bütün kıraat imamları ba harfinden

önce gelen sakin nun ve tenvini iklab ile okumakta ittifak

etmişlerdir. Hükmü vaciptir. İklab’ın müddeti ortalama bir

buçuk elif miktarıdır.

Örnek: من بعده = ممبعدهسميع بصير = سميعمبصيربذنبهم = بذمبهم

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



1.8.7.SakinMîm’inHalleri

Sâkinmîmharfineaitüçhalvardır:

1. İhfâ-ı Şefevi (Dudak İhfası, Sâkin Mîm’in İhfâsı):Sâkin mîm ile harekeli be (ب) harfi arasında geçerli olan uygulamadır. Sakin mim’den sonra be harfi geldi-ğinde ihfa-ı şefevi meydana gelir. Süresi okuyuş seyri-ne göre 1, yahut 1,5 elif miktarıdır.

Örnek: ترميهم بحجارة, ربهم بهم 2. İzhâr-ıŞefevi(Dudakİzharı,SâkinMîm’inİzhârı):

Sakin mîm ile mîm ve be dışında kalan harekeli harf-ler arasında geçerli olan uygulamadır. Sakin mim’den sonra mim ve be dışındaki harflerden biri gelirse iz-har-ı şefevi yapılır.

Örnek: رهم ربهم أم هم ضلوا , عليكم أنفسكم , يبش3. İdğam-ımisleynmealğunne: Yukarıda işlenmişti.

1.8.8.Lâm-ıTa’rîfeAitHükümler

İsimlerin başına gelen ve onlara belirlilik kazandıran “el”

takısı lâm-ı ta’rîf (harf-i ta’rîf) diye nitelendirilmiştir. Bu (ال)

takı “elif” ve “lâm” dan oluşur.

Lâm-ıta’rîfeaitikihükümvardır:

1. İzhâr-ıKameriyye: Lâm-ı ta’rîften sonra şu 14 harf-ten gelirse izhâr kuralıyla okunur ki buna "izhâr-ıkameriye" denir. Lâm-ı ta’rîf bu harflere katılmadan (mahrecinde kendine ait ses ve sıfatla) okunur.

Dikkatİzharı kameriye harfleri:

ك وخف عقيمه ابغ حج

Örnek: القمر , االرض , ألبلد , ألجنة , ألحمد ألخير , ألعلماء

2. İdğâm-ı Şemsiyye: Lâm-ı ta’rîften sonra izhar-ı ka-meri harfleri dışında kalan şu 14 harfe idğam edilerek okunur ki buna "idğâm-ışemsiyye" denir.

Örnek: الحون – الشمس - النار الص

Dikkatİdğâm-ı Şemsiyye harfleri: ن , ل , ظ , ط , ض , ص, ش , س , ز , ر ,ذ , د ث , ت

ElzemLâm-ı ta’rîf’ten sonra “nûn” geldiğinde İdğâm-ı Şemsiyye Maa’l-gunne olur. Lâm-ı ta’rîf’ten sonra “nûn” dan başka diğer 13 harften biri geldiğinde İdğâm-ı Şemsiyye Bilâ-gunne olur.

1.8.9.Kalkale

Harfin, çıkıs yerinden kuvvetli bir ses ile okumasına "kal-kale" denir. Kalkale harfleri 5 tanedir. Bu harfler قطب جد cümlesindeki ق , ط , ب , ج , د harfleridir. Bu 5 harften

biri kelimenin ortasında veya sonunda sakin olarak bulu-

nursa kalkale olur.

Kalkale harfi şeddeli olduğunda kalkale yapılmaz. Ancak

şeddeli kalkale harfinde durulursa kalkale yapılır.

Örnek: يدخلون , قبل , فجر , شقاق

1.8.10.‘Râ’HarfineAitHükümler

Ra harfi farklı durumlarda kalın veya ince okunur. Bu

duruma "hükmü’r-ra" denir. ‘Ra’harfineaitüçhükümvardır:

1. ‘Râ’HarfininKalınOkunduğuYerler:

h ‘Râ’ harfi, üstün harekeli olduğunda: رحمة h ‘Râ’ harfi, ötre harekeli olduğunda: عربا h ‘Râ’ harfi, üstün harekeli harften sonra sâkin (cezimli)

olarak geldiğinde: ترفع h Râ’ harfi, ötre harekeli harften sonra sakin (cezimli)

olarak geldiğinde: نرسل h Râ’ harfi, üstün harekeli harfi izleyen ve sâkin (cezim-

li) olan bir harften sonra -vakıf sebebiyle- sâkin (ce-

zimli) halde bulunduğunda: والعصر

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



h ‘Râ’ harfi, ötre harekeli harfi izleyen ve sâkin olan bir

harften sonra –vakıf sebebiyle- sâkin (cezimli) halde

bulunduğunda: عصر , نور h ‘Râ’ harfi, ârızî (geçici) kesreli harften (hemze-i vasıl-

dan) sonra sâkin olarak geldiğinde: ام ارتابوا, لمن ارتضي

h ‘Râ’ harfi, esre harekeli harf ile üstün harekeli ve isti’la

(kalın) sıfatlı bir harf arasında sâkin olarak bulundu-

ğunda: قرطاس , مرصاد

2. ‘Râ’HarfininİnceOkunduğuYerler:

h ‘Râ’ harfi, esre harekeli olduğunda : رجال h Râ’ harfi, esre harekeli harften sonra sâkin olarak gel-

diğinde : فاصبر h Râ’ harfi, esre harekeli harfi izleyen ve sâkin (cezimli)

olan bir harften sonra-vakıf sebebiyle- sâkin (cezimli)

halde bulunduğunda : حر الس h ‘Râ’ harfi, esre harekeli harfi izleyen ve sâkin olan yâ

dan sonra -vakıf sebebiyle- sâkin (cezimli) olarak bu-

lunduğunda : القدير h ‘Râ’ harfi, üstün harekeli harfi izleyen ve sâkin (ce-

zimli) olan yâ dan (lîn harfinden) sonra -vakıf sebebiy-

le-sâkin halde bulunduğunda : الخير

3. ‘Râ’ Harfinin Hem Kalın Hem İnce OkunuşununCâizOlduğuYerler:

h Râ’ harfi, esre harekeli harf ile yine esre harekeli ve

isti’la (kalın) sıfatlı bir harfi arasında sâkin olarak bu-

lunduğunda : فرق h ‘Râ’ harfi, esre harekeli harfi izleyen ve sakin (cezimli)

olan isti’la (kalın) sıfatlı bir harften sonra –vakıf sebe-

biyle- sâkin halde bulunduğunda : مصر h اسر ٬ان يسر ’kelimelerinin vakıf halindeki ‘râ اذا

harfi: Bu örneklerde ‘râ’ harfinin, harekesinin aslî esre olması itibariyle ince, üstün harekeli harfi izleyen ve sâkin (cezimli) olan bir harften sonra sâkin halde bu-lunması itibariyle de kalın okunması câizdir.

Dikkat‘Râ’ harfi idğamlı veya şeddeli halde ise ikinci ‘râ’ ya bakılır. İkincisi kalın ise birincisi de kalın, ikincisi ince ise birincisi de ince okunur.

1.8.11.Zamir

Kelimenin sonunda gelen he zamirinin uzatılarak veya uzatılmadan okunma durumları söz konusudur.

Hezamirineaithükümlerşunlardır:

1. ZamirinMedYapılarak(Uzatılarak)OkunduğuYer-ler:

h Eğer zamirden önceki harfin harekesi üstün veya ötre olursa, vasl halinde (geçiş durumunda) zamir ötreli olarak sonunda med harflerinden vav varmış gibi uza-tılarak okunur.

ام = هل ام , وهبحاص = هبحاص , وهنإ = هنإ.وهبر = هبر وهل

h Eğer zamirden önceki harfin harekesi esre ise vasl halinde zamir esreli olarak sanki sonunda med harfle-rinden yâ varmış gibi uzatılarak okunur.

من قومه = من قومهي , لوليه = لوليهي , ربه = ربهي

2. Zamirin Kasredilerek (Uzatılmadan) OkunduğuYerler:

h Zamirden önceki harf med harflerinden biri ise zamir vasl halinde bile uzatılmadan okunur.

فيه , خذوه , و اجتباه , و هداه , آتيناه , ألخيه h Zamirden önceki harf sâkin (harekesiz), yani cezmli

bir harf ise zamir vasl halinde yine uzatılmadan oku-nur.

إليه , عليه , حملته , منه , فاعبده , يأخذه , فبشره h Zamirden sonra gelen harfin harekesi yoksa zamir

vasl halinde yine uzatılmadan okunur.

, كرسيه السماوات به اإلله, أنه الحق

3. Zamirin Kaideler Dışında Okunduğu İstisnâî İkiDurumVardır:

h Kaideye uymasına rağmen Zümer 7. âyetinde geçen لكم) ibaresindeki zamir uzatılmadan, yani (يرضه kasredilerek okunur.

h Furkan 69. âyetinde yer alan (مهانا -lafz-ı celî (فيه lindeki zamir, kendinden önce med harfi geliyor olma-sına rağmen Âsım kırâatında Hafs burayı uzatarak okumuştur.

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



Biliyor musunuz?Bunlardan başka zamirle alakası olmadığı halde yazılış itiba-riyle zamire benzeyen he (ه ـه ) هـ harfleri vardır. Bunlar bulunduğu kelimenin asıl harflerinden olduğu için uzatılmadan okunurlar. Kur’ân’daki bu kelimelerin tamamı şunlardır:تنته لم , نفقه ما و , ينته لم , ينته لم , فواكه وجه أبيكم

1.8.12. Lafzatullâh

Lafzatullâh diye ifade edilen Allah (هللا) kelimesininlâm’ıylailgiliüçhükümvardır:

1. Üstün harekeli harften sonra gelen Allah (هللا) kelime-sinin lâm’ı kalın okunur.

Örnek: ان للا , وهللا 2. Ötre harekeli harften sonra gelen Allah (هللا) kelimesi-

nin lâm’ı kalın okunur.

Örnek: نصرهللا , فضل هللا 3. Esre harekeli harften sonra gelen Allah (هللا) keli-

mesinin lâm’ı ince okunur.

Örnek: با هلل , هللا

DikkatLafzatullah'a ait ynı hükümler “ اللهم ” lâfzı için de geçerlidir.

Örnek: قل اللهم , سبحانك اللهم

1.8.13.Sekte

Nefes almadan bir elif miktarı kadar bir süre sesi kesme-

ye denir. Kur'an’da dört yerde sekte vardır ve sekte yapı-

lacak yerde harfin altında سكته yazılıdır:

h Kehf Sûresi ( 1 ): (...ر ا لینذ عل له عوجا قیم (...ولم یجBuradaki sekte vasl hali için geçerlidir.

h Yâsîn Sûresi ( 52 ): (...من مرقدنا هذا)

h Kıyâme Sûresi ( 27 ): (وقیل من راق)

h Mutaffifîn Sûresi ( 14 ): (…كل بل ران)

1.8.14. Kur’an’da Bulunan İşaretler

Kur'an-ı Kerim’de kelimelerin üstünde ve altında bazı işa-retler vardır ki, bunlara “secavend (durak)” adı verilir.

A.KelimeÜstündeBulunanlar:

:Mim مMuhakkak durmalıdır. Durmak vacib, geçmek haramdır. Durulmayıp geçilirse anlam bozulur.

:Tı ط Durmak gerekir.

:Cim جGeçmek de durmak da caizdir, fakat dur-mak daha iyidir.

:Ze زGeçmek de durmak da caizdir, fakat geç-mek daha iyidir.

:Gaf قGeçmek de durmak da caizdir, fakat geç-mek daha iyidir.

:Lâmelif ال

Durulmaz! Bulunan yerde durulursa, ön-ceki kelimeden tekrar alınıp birlikte tekrar okunur. Âyet-i kerime sonunda durunca, tekrar edilmez.

:Gıf قف Durmak daha iyidir.

:Sad ص Durmakta mahzur yoktur.

صليSad-Lam-

Ya:Geçmek daha iyidir.

صلحSad-Lam-

Ha:Geçmek de durmak da caizdir.

:Ayn عBazı âyet-i kerimelerin sonunda bulunur. Namazda okunursa bu işaret bulunan yerde rukûya gitmek iyi olur.

:Kef كKezalik demektir. Kendisinden önce hangi secavent geçmişse, bu da öyle demektir.

Üçnokta:

Bu üç noktanın birisinde durulur. Eğer üzerinde üç nokta bulunan birinci keli-mede durulursa, üç nokta olan ikinci ke-limede durulmaz. Birinci kelimede durul-mamışsa, ikincide durulur. Her ikisinde de durmamak veya her ikisinde de durmak caiz değildir.

DDY

YAYI

NLAR

I

ÖABT2020



B.KelimeAltındaBulunanlar:

قصرKasr:

Bu kelimenin bulunduğu yerler uzatılma-dan okunur.

:Med مدBu kelimenin bulunduğu yerler uzatılarak okunur.

سكتهSekte:

Bu kelimenin yazıldığı yerde, kısa bir za-man nefes alınmadan durulur. Durulma-dan geçilirse, anlamı bozulur.

ادغامİdğam:

Kelimenin yazıldığı gibi değil de, idğam yapılarak okunmasına işaret eder. Keli-melerin altında yazılı olan idğam, Kur’an-ı Kerim'de, yalnız Hûd suresi 42. âyetinde vardır. Burada, معنا اركب بني Yâ یا büneyyerkeb me’anâ yazılı ise de altın-daki idğam uyarısından dolayı “erkem-me’anâ” şeklinde okunur.

:Sin س

Sad harfinin altına yazıldığı yerlerde “sad” harfi “sin” gibi okunur.

Örnek: المصیطرون (Tûr 52/37)

یقبض ویبصط (Bakara 2/245) وللا

امالهİmâle:

Yalnız Hûd suresinin 41. âyetinde geçer. Mecrahâ مجراها kelimesinin altında imâle yazar. Buradaki ra harfi, üstünden esreye doğru meyillendirilerek okunur. Mecrihâ diye okunmaz. Okunuşunu, bilen birisinden öğrenmek gerekir.

تسھیلTeshil:

Kolaylaştırmak demektir. Birbirini takip eden iki hemzeden ikincisi, “elif” ile “he” sesi arasında yumuşak olarak okunur. Asım kıraatına göre sadece Fussilet sû-resi 44. ayetde teshîl vardır ve Kur'an’da bu kelimenin altında “teshîl” yazılıdır.

Örnek: ءأعجمي Burada ne “ê” denir, ne de “ee”. İkisinin arasında yumuşak bir sesle okunur.

AmacıYönündenVakfÇeşitleri

Iztırârî Vakf: Tilâvet esnasında meydana gelen, nefes kısılması, unutma veya devam etmeye güç yetmeme gibi herhangi bir zarûrî sebeple yapılan vakfa denir. Böyle du-rumda mana tamam olmasa bile vakf caizdir.

İhtiyârîVakf: Zaruri bir sebep bulunmadan isteğe bağlı olarak yapılan vakıftır.

İhbârîVakf: Hocanın, bir kişinin imtihanı esnasında kıra-at bilgisini ölçmek için yaptırdığı vakftır.

İnzârîVakf: Bir kelime üzerinde, muhtelif rivâyetleri ce-mettiğinde, başkasını ona atfetmek için yapılan vakıflara bu isim verilmiştir.

Diğerbazıvakfisimlerişöyledir:

h Vakf-ı Ğufran

h Vakf-ı Cibrîl

h Vakf-ı Nebî

h Vakf-ı Beyan

KavramMahalline göre vakıflar:

Vakf-ı tam: Kendisinden sonraki kelime lafız yada mana yö-nünden ile alakası bulunmayan bir kelime üzerinde yapılan va-kıflara denir.

Vakf-ı kâfi: Kelam, lafız ve mana yönünden tam olmakla birlik-te kenisinden sonraki kelime ile mana yönünden alakası bulu-nan yerde yapılan vakıflara denir.

Vakf-ı hasen: Kelam tamam olmakla birlikte kendisinden sonraki kelime ile lafız yönünden ilgisi bulunan yerde yapılan vakıflara denir.

Vakf-ı kâbih: Kelam, lafız ve mana yönünden tamam olmadan yapılan vakıflara denir.

TEST

DDY

YAYI

NLAR

I

KUR'AN-I KERİM VE TECVİD


21. Arap alfabesindeki harflerin sesleri, eğer bir yere

dayanarak ve temas ederek çıkıyor ise o yere ha-kiki mahreç denir. Böylesi mahreçler üç organda toplanmışlardır. Bunlar boğaz, dil ve dudaklardır. Dudaklardan çıkan harflere aynı zamanda şefevi harfler de denir.

Aşağıdakiharflerdenhangilerimetindesözedi-lenşefeviharflerdir?

A) ف - ك - ى - لB) ف - م - ب - وC) ح - خ - ع - غD) و - ي - ا - مE) ذ - ث - ب - م

. 2 I. ق II. خ III. ط IV. ه

Verilenharflerdenhangilerimahreçleriyönüyleboğazharfisayılırlar?

A) I ve II B) I ve III

C) II ve III D) II ve IV

E) III ve IV

. 3 Med harflerinden olan “ا” harfi bazen harekesiz gel-diği halde med harfi görevi görmemekte ve yazıldığı halde okunmamaktadır.

Aşağıdakilerdenhangisinde“ا”harfimedharfiolarakkullanılmamıştır?

A) برهانB) كتبنا C) تفسدواD) فيكادE) ختامه

. 4 He (ه) harfi zamir olarak kelimelerin sonuna bitiş-tiğinde bazı kurallar doğrultusunda uzatılarak oku-nur. Ancak kelimenin aslından olan He (ه) bu kural-ların dışındadır.

Aşağıdakilerden hangisinde He (ه) uzatılarakokunur?

A) لم ينتهB) وما نفقهC) لتقراهD) له بدE) ان تخشاه

5. Musa hoca öğrencisi Arif’ten izhar-ı kameriyye’ye örnekler vermesini istemiştir. Arif iyi anladığını dü-şündüğü bu konuya birçok örnek vermiştir. Ancak verdiği bu örneklerden biri yanlıştır.

Aşağıdakilerden hangisi düzeltmesi gerekenyanlışörnektir?

A) من الحيB) والعصرC) االبصارD) بالبيناتE) الهيكم

. 6 I. والشمس وضحاهاII. والقمر إذا تالهاIII. ها والنهار إذا جال

IV. والليل إذا يغشاهاŞemssuresineaitbuayetlerinhangilerindeid-ğam-ışemsiyyeyoktur?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) Yalnız IV

D) II ve IV

E) II,III ve IV

DDY

YAYI

NLAR

I

TESTKUR'AN-I KERİM VE TECVİD


2

7. İdğam-ı şemsiyye lam-ı tariften sonra gelen harfle-re göre, idğam-ı şemsiyye meal ğunne ve idğam-ı şemsiyye bilağunne olarak ikiye ayrılır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi İdğam-ışemsiyeileilgilidoğrudeğildir?

A) İdğam-ı şemsiyye meal ğunne harfleri “م ve ن”-dur.

B) İdğam-ı şemsiyye meal ğunne’de bir buçuk elif miktarı tutulur.

C) İdğâm-ı şemsiyyede, lâm-ı tariften önce harekeli bir harf gelirse, lâm-ı tarif okunmaz.

D) “س ص, , -harfleri idğam-ı şemsiyye bila ”ظ ğunne harflerindendir.

E) İdğam-ı şemsiyye bilağunne’de bir buçuk elif miktarı tutmaya gerek yoktur.

8. Başlangıcında hemze bulunan kelimeden önce ge-len bir harfi veya bir önceki kelimenin son harfini, o hemzeli kelimeye birleştirdiğimizde okuyuş halinde hemze düşer yahut telaffuzdan kalkarsa bu hemze, vasl hemzesidir.

Aşağıdakilerden hangisinde vasl hemzesi bu-lunmamaktadır?

A) اال ابتغاءB) فقد استمسكC) بئس االسمD) ءانتمE) وابن السبيل

9. Lafzatullah’ın lam’ı bazen tağliz ile yani kalın oku-nurken, bazen de terkik ile yani ince okunur.

Bunagöre;

I. شهد للا أنه ال إله إال هوII. قل اللهم مالك الملكIII. الحمد لل رب العالمينHangilerindelafzatullahınterkikileokunmasıge-rekmektedir?

A) Yalnız I B) Yalnız II

C) Yalnız III D) I ve II

E) II ve III

. 10 I. فسيؤتيهII. هوIII. شيئاIV. بالبرVerilenlerinhangisininsonundavakıf yapılırsauzatmayapılmadancezmliolarakokunur?

A) I ve III B) I ve IV

C) II ve III D) II ve IV

E) III ve IV

11. İki kez ve peş peşe olan üç nokta şeklindeki bu secavend görüldüğünde, sadece birisinde durmak gerekir. Yani üzerinde üç nokta olan birinci kelime-de durulursa, üzerinde üç nokta olan ikinci kelimede durulmaz. Yahut birinci kelimede durulmazsa ikinci kelimede durulur. Her ikisinde durmak veya her iki-sinde geçmek caiz değildir.

Metindesözüedilensecavendaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Vakf-ı Mutlak

B) Vakf-ı Mücevvez

C) Vakf-ı Murahhas

D) Vakf-ı Muanaka

E) Vakf-ı Lazım

DDY

YAYI

NLAR

I



2

. 12 Mustafa Bey Kur’an’ı yeni öğrenmektedir. Okuduğu ayetin bir kelimesinin üzerinde ز harfini görmüş ve ne yapacağını bilememiştir. Bu durumu cami ima-mına sorduğunda, imamdan bunların secavend ol-duğunu ve bu secavendin adının ………… olduğu cevabını almıştır. Ayrıca imam bu secavendin oldu-ğu yerde……………………. demiştir.

Metindeboşbırakılanyeresırasıylahangilerigel-melidir?

A) Vakf-ı Mutlak – Durmak evla geçmek caizdir.

B) Vakf-ı Mücevvez – Durmak caiz geçmek evladır.

C) Vakf-ı Murahhas – Durmak evla geçmek caizdir.

D) Vakf-ı Caiz – Durmak caiz geçmek evladır.

E) Vakf-ı Lazım – Mutlaka durmak gerekir.

. 13 I. طII. عIII. كIV. الAşağıdakilerden hangisi verilen secavendler-denherhangibirisinitanımlamamaktadır?

A) Nefes daraldığında durmaya müsaade edildiğini ancak nefes daralmayınca geçmenin daha uy-gun olduğunu ifade eder.

B) Bir önceki işaretin hükmünün geçerli olduğunu ifade eder.

C) Durmanın mutlak olduğuna işaret eder ki böyle yerlerde durmak gerekir.

D) Burada konunun tamamlandığını ve namazda rükû yapılabileceğine işaret eder.

E) Bulunduğu yerde durulmayacağını ifade eder.

. 14 اصلوها فاصبروا أو ال تصبروا سواء عليكم إنما“(Tur/16)”تجزون ما كنتم تعملون

Ayettealtıçizilikelimedebulunantecvidaşağı-dakilerdenhangisidir?

A) Medd-i Tabi

B) Medd-i Muttasıl

C) Meddi- Munfasıl

D) Medd-i Lazım

E) İdğam-ı Misleyn

. 15 Bütün kıraat âlimleri bu meddin bir elif miktarından daha fazla uzatılması hususunda ittifak etmişlerdir. Bu sebeple bu meddin olduğu yerde en az iki elif miktarı uzatmak vaciptir.

Metindehükmüaçıklananmedaşağıdakilerdenhangisidir?

A) Medd-i Arız

B) Medd-i Lazım

C) Meddi- Munfasıl

D) Medd-i Muttasıl

E) Medd-i Lin

. 16 لكم غالب ال وقال أعمالهم الشيطان لهم زين وإذ ا تراءت الفئتان اليوم من الناس وإني جار لكم فلمنكم إني أرى ما نكص على عقبيه وقال إني بريء مال ترون إني أخاف للا وللا شديد العقابAyettealtıçizilikısımlardasırasıylahangimedlervardır?

A) Medd-i Muttasıl – Medd-i Munfasıl – Medd-i La-zım – Medd-i Arız

B) Medd-i Munfasıl – Medd-i Munfasıl – Medd-i La-zım – Medd-i Muttasıl

C) Medd-i Muttasıl – Medd-i Muttasıl – Medd-i Munfasıl – Medd-i Munfasıl

D) Medd-i Lazım – Medd-i Muttasıl – Medd-i Lazım – Medd-i Muttasıl

E) Medd-i Munfasıl – Medd-i Lazım – Medd-i Lazım – Medd-i Muttasıl

DDY

YAYI

NLAR

I



2

17. AşağıdakilerdenhangisindeMedd-iMunfasılyok-tur?

A) يحسب أن ماله أخلدهB) وقاتلوا في سبيل للا واعلموا أن للا سميع عليمC) من ذا الذي يشفع عنده إال بإذنهD) وص جنفا أو إثما فأصلح بينهم فمن خاف من مE) فال إثم عليه

. 18 I. الحاقةII. النVerilenlerdeMedd-iLazım’ınsırasıylahangitür-lerivardır?

I II

A) Kelime-i Müsakkale – Harf-i Müsakkale

B) Kelime-i Muhaffefe – Harf-i Müsakkale

C) Harf-i Müsakkale – Kelime-i Müsakkale

D) Harf-i Muhaffefe – Harf-i Müsakkale

E) Kelime-i Müsakkale – Kelime-i Muhaffefe

19. Medd-i Arızın uzatılma ölçüsü kelimenin son hare-kesine göre değişir.

Bunagöre;

I. Son harfin harekesi üstün olursa 3 türlü okunur.

II. Son harfinin harekesi ötre olursa 4 türlü okunur.

III. Son harfinin harekesi esre olursa 7 türlü okunur.

Yargılarındanhangileridoğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II

C) I ve II D) II ve III

E) I, II ve III

20. Medd-i arız uygulanırken özellikle görme engeli olanlar için son harfin harekesini belli etmek mak-sadıyla bu hareke hafif bir sesle okunur. (1) Yine medd-i arız uygulanırken işitme engeli olanlar için de sükûndan sonra ötre harekesine işaret ederek dudaklar ileriye doğru toplanır ve yumulur. (2)

Metinde anlamları maddelendirilen kavramlaraşağıdakilerdenhangisidir?

1 2

A) Tevessut – Tul

B) İşmam – Kasr

C) Tul – Tevessut

D) Kasr – Tevessut

E) Revm – İşmam

TEST21 2 3 4 5 6 7 8 9 10B D C C E B A D E B

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20D B A A D C D E A E

Documents

İÇİNDEKİLERyarımadanın orta batısında, Kızıldeniz’e daha yakın olan kenarında bulunmaktadır. Sosyal yapı: Toplum Bedevi (göçebe) ve Medeni (yerle-şik hayat süren