Instu i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi

Instut Pravde Kosova

Kosovo Law Instute

Shtator 2017

NDIHMA JURIDIKE FALAS NEuml CcedilEumlSHTJET PENALE DHE ZBATIMI I STANDARDEVE TEuml GJYKATEumlS

EVROPIANE PEumlR TEuml DREJTAT E NJERIUT NGA GJYKATAT E KOSOVEumlS

2

Programi Keumlrko Drejteumlsi eumlshteuml i financuar nga Departamentit Amerikan i Shtet teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL dhe e implementuar nga National Center for State Courts peumlr teuml mbeumlshtetur njeuml zhvillim teuml fuqisheumlm teuml keumlrkeseumls peumlr drejteumlsi neuml Kosoveuml teuml bazuar neuml deumlshmi Neumlpeumlrmjet programit Keumlrko Drejteumlsi NCSC eumlshteuml duke mobilizuar partnereumlt e Organizatave teuml Shoqeumlriseuml Civile (OSHC) peumlr teuml vepruar si agjenteuml teuml ndryshimit duke nxitur llogaridheumlnien transparenceumln dhe integritetin neuml sektorin e drejteumlsiseuml Ky raport eumlshteuml beumlreuml i mundur me mbeumlshtetje nga Departamenti Amerikan i Shtetit teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL peumlrmes programit Keumlrko Drejteumlsi Mendimet teuml gjeturat dhe konkludimet apo rekomandimet neuml keumlteuml raport i peumlrkasin autorit dhe nuk paraqesin mendimet e Departamentit Amerikan teuml Shtetit teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL ose teuml National Center for State Courts Autoreuml Ehat Miftaraj dhe Betim Musliu Hulumtimi eumlshteuml mbeumlshtetur nga Fjorda Vllasolli dhe ekipi i hulumtuesve teuml terrenit Kaltrina Ajvazi Sabina Pergega Suzana Manaj Leotrim Bytyccedili Martin Komani Albulena Mujaj Bajraktari Rita Gacaferi dhe Erestina Buja RRETH IKD

IKD Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi eumlshteuml

organizateuml jo-qeveritare dhe jo-fitimprureumlse

e politikave publike fabrikeuml e mendimeve

e specializuar neuml sektorin e drejteumlsiseuml

IKD

Rr Rrustem Statovci Hyrja 1 Nr1

Prishtineuml

E infokli-ksorg

wwwkli-ksorg

copy Teuml gjitha teuml drejtat e keumltij botimi janeuml teuml rezervuara nga Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) Teuml drejtat dhe prona intelektuale mbrohen me Ligjin peumlr teuml Drejtat e Autorit dhe teuml Drejtat e Peumlrafeumlrta

2

Programi Keumlrko Drejteumlsi eumlshteuml i financuar nga Departamentit Amerikan i Shtet teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL dhe e implementuar nga National Center for State Courts peumlr teuml mbeumlshtetur njeuml zhvillim teuml fuqisheumlm teuml keumlrkeseumls peumlr drejteumlsi neuml Kosoveuml teuml bazuar neuml deumlshmi Neumlpeumlrmjet programit Keumlrko Drejteumlsi NCSC eumlshteuml duke mobilizuar partnereumlt e Organizatave teuml Shoqeumlriseuml Civile (OSHC) peumlr teuml vepruar si agjenteuml teuml ndryshimit duke nxitur llogaridheumlnien transparenceumln dhe integritetin neuml sektorin e drejteumlsiseuml Ky raport eumlshteuml beumlreuml i mundur me mbeumlshtetje nga Departamenti Amerikan i Shtetit teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL peumlrmes programit Keumlrko Drejteumlsi Mendimet teuml gjeturat dhe konkludimet apo rekomandimet neuml keumlteuml raport i peumlrkasin autorit dhe nuk paraqesin mendimet e Departamentit Amerikan teuml Shtetit teuml Shteteve teuml Bashkuara teuml AmerikeumlsINL ose teuml National Center for State Courts Autoreuml Ehat Miftaraj dhe Betim Musliu Hulumtimi eumlshteuml mbeumlshtetur nga Fjorda Vllasolli dhe ekipi i hulumtuesve teuml terrenit Kaltrina Ajvazi Sabina Pergega Suzana Manaj Leotrim Bytyccedili Martin Komani Albulena Mujaj Bajraktari Rita Gacaferi dhe Erestina Buja RRETH IKD

IKD Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi eumlshteuml

organizateuml jo-qeveritare dhe jo-fitimprureumlse

e politikave publike fabrikeuml e mendimeve

e specializuar neuml sektorin e drejteumlsiseuml

IKD

Rr Rrustem Statovci Hyrja 1 Nr1

Prishtineuml

E infokli-ksorg

wwwkli-ksorg

copy Teuml gjitha teuml drejtat e keumltij botimi janeuml teuml rezervuara nga Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) Teuml drejtat dhe prona intelektuale mbrohen me Ligjin peumlr teuml Drejtat e Autorit dhe teuml Drejtat e Peumlrafeumlrta

3

PEumlRMBAJTJA

LISTA E SHKURTESAVE 4

1 HYRJE 5

2 METODOLOGJIA 7

21 HULUMTIMI PARAPRAK 7

22 MONITORIMI 7

23 INTERVISTAT 7

24 ANALIZA E VENDIMEVE GJYQEumlSORE TEuml FORMEumlS SEuml PREREuml 7

25 FOKUS GRUPI I PALEumlVE TEuml INTERESIT TEuml SISTEMIT TEuml DREJTEumlSISEuml 8

3 OFRIMI I NDIHMEumlS JURIDIKE NEuml KOSOVEuml NJEuml KORNIZEuml LIGJORE E NDIKUAR NGA KEDNJ 8

31 KEDNJ DHE KUSHTETUTA E KOSOVEumlS 8

32 KODI I PROCEDUREumlS PENALE DHE E DREJTA PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE FALAS 9

33 LIGJI PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE FALAS 10

34 PRAKTIKA GJYQEumlSORE E GJEDNJ-SEuml KRITERI ldquoFINANCIARrdquo DHE ldquoINTERESI I DREJTEumlSISEumlrdquo 11

4 MEKANIZMAT PEumlR OFRIMIN E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS 13

5 PRAKTIKA AKTUALE E KOSOVEumlS E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS NEuml PROCEDURA PENALE 14

51 GJETJET E MONITORIMIT DHE SITUATA NEuml PRAKTIKEuml 15

52 TEuml DHEumlNAT E MBLEDHURA NGA INTERVISTAT E TEuml PANDEHURVE 16

53 INTERVISTAT ME GJYQTAREumlT 17

54 ANALIZA E VENDIMEVE GJYQEumlSORE TEuml FORMEumlS SEuml PREREuml 19

6 PEumlRFUNDIME 21

7 REKOMANDIME 22

4

LISTA E SHKURTESAVE

1 GjTh - Gjykatat Themelore 2 GJEDNJ - Gjykata Evropiane e teuml Drejtave teuml Njeriut 3 IKD - Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi 4 KGJK - Keumlshilli Gjyqeumlsor i Kosoveumls 5 KPPRK - Kodi i Procedureumls Penale teuml Republikeumls seuml Kosoveumls 6 KEDNJ - Konventa Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut 7 NJF - Ndihma Juridike Falas 8 OAK - Oda e Avokateumlve teuml Kosoveumls 9 OSBE - Organizata peumlr Siguri dhe Bashkeumlpunim neuml Evropeuml

5

1 HYRJE Komuniteti Evropian njeh lsquoNdihmeumln Juridikersquo neuml ccedileumlshtjet penale civile dhe administrative si teuml drejteuml teuml njeriut Peumlrderisa shumeuml qytetareuml evropianeuml kaneuml mjete peumlr teuml peumlrballuar financiarisht peumlrfaqeumlsuesin e tyre ligjor qeveriteuml gjyqeumlsoreumlt dhe komuniteti meuml i gjereuml ligjor (gjegj Shoqatat e Avokateumlve) neuml Evropeuml kaneuml punuar peumlr teuml miratuar legjislacionin dhe peumlr teuml organizuar veten neuml meumlnyreuml qeuml kjo e drejteuml vitale ligjore teuml vihet neuml dispozicion teuml personave teuml varfeumlr pa pageseuml E drejta peumlr peumlrfaqeumlsues ligjor eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml neuml ccedileumlshtjet penale duke pasur parasysh vlereumln e larteuml qeuml ne teuml gjitheuml e vendosim neuml lirineuml toneuml dhe stigmeumln qeuml i ndryshon jeteumln dhe qeuml i ngjitet qytetarit pas deumlnimit Prandaj si shtet meuml i ri nga keumlto shtete evropiane Kosova eumlshteuml e detyruar teuml krijojeuml dhe zbatojeuml sisteme teuml tilla teuml ndihmeumls juridike neuml meumlnyreuml qeuml trsquoi peumlrmbahet parimeve teuml peumlrbashkeumlta peumlr teuml drejta teuml njeriut teuml Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut (KEDNJ) Neuml dhjetor teuml vitit 2016 Misioni i OSBE-seuml neuml Kosoveuml publikoi Monitorimin1 e tyre vjetor teuml Drejteumlsiseuml duke nxjerreuml neuml pah ndash neuml mesin e shumeuml ccedileumlshtjeve tjera - mungeseumln e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml procedurat penale neuml Departamentet e Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml Kosoveumls Ky raport teumlrhoqi veumlmendjen e Institutit teuml Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) dhe nxiti zbatimin e keumltij projekti monitorues teuml dizajnuar peumlr teuml ofruar teuml dheumlna meuml teuml holleumlsishme dhe njohuri lidhur me besnikeumlrineuml e sektorit teuml drejteumlsiseuml neuml Kosoveuml ndaj obligimit teuml saj teuml bazuar neuml KEDNJ peumlr teuml ofruar ndihmeuml juridike peumlr teuml gjitheuml ata qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml Teuml dheumlnat e mbledhura peumlrmes hulumtimeve sekondare monitorimit teuml gjykimeve dhe intervistave me teuml pandehurit gjyqtareumlt dhe avokateumlt do teuml demonstrojneuml qeuml peumlrkundeumlr faktit qeuml ndihma juridike falas eumlshteuml njeuml e drejteuml e garantuar neuml Kushtetuteumln e Kosoveumls dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare drejtpeumlrdrejt teuml zbatueshme Policia e Kosoveumls prokuroreumlt dhe gjykatat e Kosoveumls shpesh deumlshtojneuml qeuml teuml identifikojneuml dhe informojneuml teuml pandehurit penal peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr peumlrfaqeumlsim juridik falas neuml rastet penale neumln juridiksionin e Departamenteve teuml Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml monitoruara nga IKD Si rezultat keumlta qytetareuml teuml akuzuar mbeten teuml paveteumldijsheumlm peumlr keumlteuml teuml drejteuml vitale dhe si rrjedhojeuml avokateumlt e Kosoveumls nuk thirren siccedil duhet peumlr teuml mbrojtur keumlta qytetareuml teuml varfeumlr Duke e ekspozuar keumlteuml mungeseuml teuml sigurimit teuml ndihmeumls juridike falas neuml procedureumln penale peumlr teuml pandehurit teuml cileumlt financiarisht nuk mund ta peumlrballojneuml njeuml avokat ky raport synon teuml rriseuml veteumldijeumlsimin e aktoreumlve relevanteuml peumlr keumlteuml shkelje serioze dhe teuml vazhdueshme teuml teuml drejtave teuml njeriut dhe teuml propozojeuml rekomandime konkrete peumlr institucionet shteteumlrore teuml Kosoveumls peumlr teuml zhdukur keumlteuml teuml meteuml neuml teuml dheumlnat e Kosoveumls peumlr teuml drejtat e njeriut Peumlr meuml tepeumlr ky raport synon teuml informojeuml qytetareumlt e Kosoveumls peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr ndihmeuml juridike falas teuml garantuar me Kushtetuteumln e Kosoveumls KEDNJ-neuml dhe praktikeumln gjyqeumlsore teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) teuml zbatueshme drejtpeumlrdrejt neuml Kosoveuml

1 Monitorimi i Drejteumlsiseuml i OSBE-seuml korrik 2014- neumlntor 2015 neuml dispozicion neuml

httpwwwosceorgkosovo208771download=true

4

LISTA E SHKURTESAVE

1 GjTh - Gjykatat Themelore 2 GJEDNJ - Gjykata Evropiane e teuml Drejtave teuml Njeriut 3 IKD - Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi 4 KGJK - Keumlshilli Gjyqeumlsor i Kosoveumls 5 KPPRK - Kodi i Procedureumls Penale teuml Republikeumls seuml Kosoveumls 6 KEDNJ - Konventa Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut 7 NJF - Ndihma Juridike Falas 8 OAK - Oda e Avokateumlve teuml Kosoveumls 9 OSBE - Organizata peumlr Siguri dhe Bashkeumlpunim neuml Evropeuml

5

1 HYRJE Komuniteti Evropian njeh lsquoNdihmeumln Juridikersquo neuml ccedileumlshtjet penale civile dhe administrative si teuml drejteuml teuml njeriut Peumlrderisa shumeuml qytetareuml evropianeuml kaneuml mjete peumlr teuml peumlrballuar financiarisht peumlrfaqeumlsuesin e tyre ligjor qeveriteuml gjyqeumlsoreumlt dhe komuniteti meuml i gjereuml ligjor (gjegj Shoqatat e Avokateumlve) neuml Evropeuml kaneuml punuar peumlr teuml miratuar legjislacionin dhe peumlr teuml organizuar veten neuml meumlnyreuml qeuml kjo e drejteuml vitale ligjore teuml vihet neuml dispozicion teuml personave teuml varfeumlr pa pageseuml E drejta peumlr peumlrfaqeumlsues ligjor eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml neuml ccedileumlshtjet penale duke pasur parasysh vlereumln e larteuml qeuml ne teuml gjitheuml e vendosim neuml lirineuml toneuml dhe stigmeumln qeuml i ndryshon jeteumln dhe qeuml i ngjitet qytetarit pas deumlnimit Prandaj si shtet meuml i ri nga keumlto shtete evropiane Kosova eumlshteuml e detyruar teuml krijojeuml dhe zbatojeuml sisteme teuml tilla teuml ndihmeumls juridike neuml meumlnyreuml qeuml trsquoi peumlrmbahet parimeve teuml peumlrbashkeumlta peumlr teuml drejta teuml njeriut teuml Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut (KEDNJ) Neuml dhjetor teuml vitit 2016 Misioni i OSBE-seuml neuml Kosoveuml publikoi Monitorimin1 e tyre vjetor teuml Drejteumlsiseuml duke nxjerreuml neuml pah ndash neuml mesin e shumeuml ccedileumlshtjeve tjera - mungeseumln e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml procedurat penale neuml Departamentet e Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml Kosoveumls Ky raport teumlrhoqi veumlmendjen e Institutit teuml Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) dhe nxiti zbatimin e keumltij projekti monitorues teuml dizajnuar peumlr teuml ofruar teuml dheumlna meuml teuml holleumlsishme dhe njohuri lidhur me besnikeumlrineuml e sektorit teuml drejteumlsiseuml neuml Kosoveuml ndaj obligimit teuml saj teuml bazuar neuml KEDNJ peumlr teuml ofruar ndihmeuml juridike peumlr teuml gjitheuml ata qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml Teuml dheumlnat e mbledhura peumlrmes hulumtimeve sekondare monitorimit teuml gjykimeve dhe intervistave me teuml pandehurit gjyqtareumlt dhe avokateumlt do teuml demonstrojneuml qeuml peumlrkundeumlr faktit qeuml ndihma juridike falas eumlshteuml njeuml e drejteuml e garantuar neuml Kushtetuteumln e Kosoveumls dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare drejtpeumlrdrejt teuml zbatueshme Policia e Kosoveumls prokuroreumlt dhe gjykatat e Kosoveumls shpesh deumlshtojneuml qeuml teuml identifikojneuml dhe informojneuml teuml pandehurit penal peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr peumlrfaqeumlsim juridik falas neuml rastet penale neumln juridiksionin e Departamenteve teuml Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml monitoruara nga IKD Si rezultat keumlta qytetareuml teuml akuzuar mbeten teuml paveteumldijsheumlm peumlr keumlteuml teuml drejteuml vitale dhe si rrjedhojeuml avokateumlt e Kosoveumls nuk thirren siccedil duhet peumlr teuml mbrojtur keumlta qytetareuml teuml varfeumlr Duke e ekspozuar keumlteuml mungeseuml teuml sigurimit teuml ndihmeumls juridike falas neuml procedureumln penale peumlr teuml pandehurit teuml cileumlt financiarisht nuk mund ta peumlrballojneuml njeuml avokat ky raport synon teuml rriseuml veteumldijeumlsimin e aktoreumlve relevanteuml peumlr keumlteuml shkelje serioze dhe teuml vazhdueshme teuml teuml drejtave teuml njeriut dhe teuml propozojeuml rekomandime konkrete peumlr institucionet shteteumlrore teuml Kosoveumls peumlr teuml zhdukur keumlteuml teuml meteuml neuml teuml dheumlnat e Kosoveumls peumlr teuml drejtat e njeriut Peumlr meuml tepeumlr ky raport synon teuml informojeuml qytetareumlt e Kosoveumls peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr ndihmeuml juridike falas teuml garantuar me Kushtetuteumln e Kosoveumls KEDNJ-neuml dhe praktikeumln gjyqeumlsore teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) teuml zbatueshme drejtpeumlrdrejt neuml Kosoveuml

1 Monitorimi i Drejteumlsiseuml i OSBE-seuml korrik 2014- neumlntor 2015 neuml dispozicion neuml

httpwwwosceorgkosovo208771download=true

5

1 HYRJE Komuniteti Evropian njeh lsquoNdihmeumln Juridikersquo neuml ccedileumlshtjet penale civile dhe administrative si teuml drejteuml teuml njeriut Peumlrderisa shumeuml qytetareuml evropianeuml kaneuml mjete peumlr teuml peumlrballuar financiarisht peumlrfaqeumlsuesin e tyre ligjor qeveriteuml gjyqeumlsoreumlt dhe komuniteti meuml i gjereuml ligjor (gjegj Shoqatat e Avokateumlve) neuml Evropeuml kaneuml punuar peumlr teuml miratuar legjislacionin dhe peumlr teuml organizuar veten neuml meumlnyreuml qeuml kjo e drejteuml vitale ligjore teuml vihet neuml dispozicion teuml personave teuml varfeumlr pa pageseuml E drejta peumlr peumlrfaqeumlsues ligjor eumlshteuml me reumlndeumlsi teuml veccedilanteuml neuml ccedileumlshtjet penale duke pasur parasysh vlereumln e larteuml qeuml ne teuml gjitheuml e vendosim neuml lirineuml toneuml dhe stigmeumln qeuml i ndryshon jeteumln dhe qeuml i ngjitet qytetarit pas deumlnimit Prandaj si shtet meuml i ri nga keumlto shtete evropiane Kosova eumlshteuml e detyruar teuml krijojeuml dhe zbatojeuml sisteme teuml tilla teuml ndihmeumls juridike neuml meumlnyreuml qeuml trsquoi peumlrmbahet parimeve teuml peumlrbashkeumlta peumlr teuml drejta teuml njeriut teuml Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut (KEDNJ) Neuml dhjetor teuml vitit 2016 Misioni i OSBE-seuml neuml Kosoveuml publikoi Monitorimin1 e tyre vjetor teuml Drejteumlsiseuml duke nxjerreuml neuml pah ndash neuml mesin e shumeuml ccedileumlshtjeve tjera - mungeseumln e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml procedurat penale neuml Departamentet e Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml Kosoveumls Ky raport teumlrhoqi veumlmendjen e Institutit teuml Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) dhe nxiti zbatimin e keumltij projekti monitorues teuml dizajnuar peumlr teuml ofruar teuml dheumlna meuml teuml holleumlsishme dhe njohuri lidhur me besnikeumlrineuml e sektorit teuml drejteumlsiseuml neuml Kosoveuml ndaj obligimit teuml saj teuml bazuar neuml KEDNJ peumlr teuml ofruar ndihmeuml juridike peumlr teuml gjitheuml ata qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml Teuml dheumlnat e mbledhura peumlrmes hulumtimeve sekondare monitorimit teuml gjykimeve dhe intervistave me teuml pandehurit gjyqtareumlt dhe avokateumlt do teuml demonstrojneuml qeuml peumlrkundeumlr faktit qeuml ndihma juridike falas eumlshteuml njeuml e drejteuml e garantuar neuml Kushtetuteumln e Kosoveumls dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare drejtpeumlrdrejt teuml zbatueshme Policia e Kosoveumls prokuroreumlt dhe gjykatat e Kosoveumls shpesh deumlshtojneuml qeuml teuml identifikojneuml dhe informojneuml teuml pandehurit penal peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr peumlrfaqeumlsim juridik falas neuml rastet penale neumln juridiksionin e Departamenteve teuml Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore teuml monitoruara nga IKD Si rezultat keumlta qytetareuml teuml akuzuar mbeten teuml paveteumldijsheumlm peumlr keumlteuml teuml drejteuml vitale dhe si rrjedhojeuml avokateumlt e Kosoveumls nuk thirren siccedil duhet peumlr teuml mbrojtur keumlta qytetareuml teuml varfeumlr Duke e ekspozuar keumlteuml mungeseuml teuml sigurimit teuml ndihmeumls juridike falas neuml procedureumln penale peumlr teuml pandehurit teuml cileumlt financiarisht nuk mund ta peumlrballojneuml njeuml avokat ky raport synon teuml rriseuml veteumldijeumlsimin e aktoreumlve relevanteuml peumlr keumlteuml shkelje serioze dhe teuml vazhdueshme teuml teuml drejtave teuml njeriut dhe teuml propozojeuml rekomandime konkrete peumlr institucionet shteteumlrore teuml Kosoveumls peumlr teuml zhdukur keumlteuml teuml meteuml neuml teuml dheumlnat e Kosoveumls peumlr teuml drejtat e njeriut Peumlr meuml tepeumlr ky raport synon teuml informojeuml qytetareumlt e Kosoveumls peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr ndihmeuml juridike falas teuml garantuar me Kushtetuteumln e Kosoveumls KEDNJ-neuml dhe praktikeumln gjyqeumlsore teuml Gjykateumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut (GJEDNJ) teuml zbatueshme drejtpeumlrdrejt neuml Kosoveuml

1 Monitorimi i Drejteumlsiseuml i OSBE-seuml korrik 2014- neumlntor 2015 neuml dispozicion neuml

httpwwwosceorgkosovo208771download=true

6

Gjetjet e raportit janeuml mbledhur neumlpeumlrmjet hulumtimit dhe monitorimit teuml seancave gjyqeumlsore brenda divizioneve penale teuml Departamenteve teuml Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren Monitorimi i gjykimeve - i kryer gjateuml periudheumls 1 shkurt - 31 maj 2017- u peumlrqendrua neuml ateuml neumlse teuml pandehurit u informuan neuml meumlnyreuml adekuate peumlr teuml drejteumln e tyre peumlr ndihmeuml juridike falas ose kishin peumlrfaqeumlsues ligjor gjateuml teumlreuml procedurave peumlrkateumlse penale neuml veccedilanti kur ata nuk mund teuml peumlrballonin financiarisht peumlrfaqeumlsimin

7

2 METODOLOGJIA

Neuml keumlteuml raport Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) ka peumlrdorur metoda empirike dhe doktrinare peumlr mbledhjen e teuml dheumlnave relevante neuml lidhje me zbatimin e detyrimeve kushtetuese dhe ligjore nga shteti peumlr trsquoi siguruar teuml pandehurve qasje neuml njeuml avokat teuml licencuar neuml ccedileumlshtjet penale neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren Kjo metodologji hulumtuese u peumlrzgjodh peumlr teuml peumlrcaktuar shkalleumln neuml teuml cileumln gjykatat zbatuan detyrimet e tyre kushtetuese neuml lidhje me peumlrfaqeumlsimin ligjor teuml teuml pandehurve duke peumlrfshireuml zbatimin e ndihmeumls juridike falas neuml keumlto raste

21 HULUMTIMI PARAPRAK

Gjateuml janarit 2017 IKD-ja fillimisht zhvilloi takime me Kryetarin e Keumlshillit Gjyqeumlsor teuml Kosoveumls (KGJK) dhe Drejtorin e Sekretariatit teuml KGJK-seuml kryetareumlt e gjykatave dhe drejtuesit e Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren peumlr ti informuar ata peumlr projektin qeuml IKD-ja ishte gati peumlr ta zbatuar IKD-ja parashtroi keumlrkesa peumlr qasje neuml dokumente publike neuml Gjykateumln Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit me qeumlllim teuml analizimit teuml tyre Rastet qeuml datojneuml qeuml nga viti 2014 2015 dhe 2016 janeuml zgjedhur rasteumlsisht IKD-ja po ashtu ka kryer hulumtime neuml lidhje me standardet e GJEDNJ-seuml siccedil janeuml interpretuar dhe shpjeguar neuml vendimet ligjore teuml GJEDNJ-seuml neuml lidhje me teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas neuml rastet penale

22 MONITORIMI

Para monitorimit neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit IKD-ja zhvilloi njeuml Doracak Monitorimi peumlr stafin e IKD-seuml bazuar neuml udheumlzimet e monitorimit teuml OSBE-seuml Udheumlzuesi drejtoi IKD-neuml neuml trajnimin e Monitoruesve neuml Terren teuml IKD-seuml dhe meuml pas drejtoi monitoruesit gjateuml gjitheuml puneumls seuml tyre neuml terren Nga 1 shkurti deri meuml 31 maj 2017 IKD-ja monitoroi neuml meumlnyreuml sistematike 524 seanca gjyqeumlsore teuml procedurave penale neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren

23 INTERVISTAT

Monitoruesit neuml terren intervistuan tridhjeteuml (30) teuml pandehur qeuml iu neumlnshtruan procedurave penale para divizionit penal teuml Gjykatave Themelore dhe trembeumldhjeteuml (13) gjyqtareuml nga keumlto divizione neuml gjykatat e monitoruara

24 ANALIZA E VENDIMEVE GJYQEumlSORE TEuml FORMEumlS SEuml PREREuml

Bazuar neuml Ligjin peumlr Qasje neuml Dokumente Publike IKD-ja ka mundur teuml keteuml qasje neuml 45 vendimet peumlrfundimtare gjyqeumlsore teuml zgjedhura neuml meumlnyreuml teuml rasteumlsishme teuml vitit 2014 2015 dhe 2016 nga gjyqtareumlt e Divizionit Penal teuml Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren IKD-ja analizoi keumlto 45 vendime neuml

8

meumlnyreuml qeuml teuml identifikojeuml veprat e pretenduara penale teuml adresuara nga gjykata qeuml teuml identifikojeuml deumlnimet e vendosura nga gjykata dhe qeuml teuml analizojeuml praktikeumln e llogaritjes seuml shpenzimeve gjyqeumlsore

25 FOKUS GRUPI I PALEumlVE TEuml INTERESIT TEuml SISTEMIT TEuml DREJTEumlSISEuml

Meuml 22 maj 2017 IKD-ja mbajti njeuml fokus grup me peumlrfaqeumlsues nga gjyqeumlsori prokuroria Oda

e Avokateumlve teuml Kosoveumls Avokati i Popullit Ministria e Drejteumlsiseuml Agjencia peumlr Ndihmeumln

Juridike Falas dhe OJQ-teuml ku u diskutuan gjetjet paraprake teuml keumltij raporti Konkluzionet janeuml

integruar neuml pjeseumln analitike teuml keumltij raporti

3 OFRIMI I NDIHMEumlS JURIDIKE NEuml KOSOVEuml NJEuml KORNIZEuml LIGJORE E NDIKUAR NGA KEDNJ

31 KEDNJ DHE KUSHTETUTA E KOSOVEumlS

Sipas nenit 6 (1) teuml KEDNJ-seuml ccedildo person ka teuml drejteumln ldquopeumlr njeuml gjykim teuml drejteumlrdquo neuml peumlrcaktimin e teuml drejtave dhe obligimeve civile apo teuml ndonjeuml akuze penale2rsquo Kjo neumlnkupton njeuml shkalleuml e duhur e lsquobaraziseuml seuml armeumlversquo duhet tu mundeumlsoht teuml gjitheuml personave para njeuml gjykate 3 Neuml lidhje me veprat penale neni 6 (3) (c) thoteuml qeuml gjithkush ka teuml drejteuml lsquoteuml mbrohet veteuml ose teuml ndihmohet nga njeuml mbrojteumls i zgjedhur prej tij ose neuml qofteuml se ai nuk ka mjete teuml mjaftueshme peumlr teuml shpeumlrblyer mbrojteumlsin trsquoi mundeumlsohet ndihma juridike falas kur keumlteuml e keumlrkojneuml interesat e drejteumlsiseuml4 Peumlrderisa neni 14 (3) (d) i Konventeumls Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike garanton njeuml teuml dreteuml teuml ngjajshme neuml peumlrcaktimin e akuzave penale5 Sipas Kushtetuteumls seuml Kosoveumls keumlto dy dokumente ndeumlrkombeumltare janeuml drejtpeumlrdrejt teuml aplikueshme neuml Kosoveuml dhe kaneuml epeumlrsi mbi ligjet e Republikeumls seuml Kosoveumls6 Peumlr meuml tepeumlr neni 53 i Kushtetuteumls peumlrcakton se teuml drejtat e njeriut dhe liriteuml themelore teuml garantuara me Kushtetuteuml interpretohen neuml peumlrputhje me vendimet e GJEDNJ-seuml7 Kjo dispoziteuml i obligon gjykatat neuml Kosoveuml qeuml teuml udheumlhiqen nga praktika gjyqeumlsore e GJEDNJ-seuml

2 Neni 6 i Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut neuml dispozicion neuml

httpwwwechrcoeintDocumentsConvention_ENGpdf 3 Po aty

4 Po aty

5 Konventa Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike miratuar nga Asambleja e Peumlrgjithshme e

Kombeve teuml Bashkuara neuml dispozicion neuml httpstreatiesunorgdocpublicationuntsvolume20999volume-

999-i-14668-englishpdf 6Neni 22 i Kushtetuteumls i eumlshteuml neumlnshtruar detyrimeve teuml njeumlanshme neuml lidhje me Zbatimin e Drejtpeumlrdrejteuml teuml

Marreumlveshjeve dhe Instrumenteve Ndeumlrkombeumltare Teuml drejtat dhe liriteuml e njeriut teuml garantuara me marreumlveshjet

dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare teuml meumlposhtme janeuml teuml garantuara me keumlteuml Kushtetuteuml teuml zbatuara

drejtpeumlrseumldrejti neuml Republikeumln e Kosoveumls dhe kaneuml peumlrpareumlsi neuml rast konflikti ndaj dispozitave teuml ligjeve dhe

akteve teuml tjera teuml institucioneve publike (1) Deklarata Universale peumlr teuml Drejta teuml Njeriut (2) Konventa

Evropiane peumlr Mbrojtjen e teuml Drejtave dhe Lirive Themelore teuml Njeriut dhe Protokollet e saj (3) Konventa

Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike dhe Protokollet e saj 7 Neni 53 i Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Kosoveumls 15 qershor 2008 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=3702

7

2 METODOLOGJIA

Neuml keumlteuml raport Instituti i Kosoveumls peumlr Drejteumlsi (IKD) ka peumlrdorur metoda empirike dhe doktrinare peumlr mbledhjen e teuml dheumlnave relevante neuml lidhje me zbatimin e detyrimeve kushtetuese dhe ligjore nga shteti peumlr trsquoi siguruar teuml pandehurve qasje neuml njeuml avokat teuml licencuar neuml ccedileumlshtjet penale neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren Kjo metodologji hulumtuese u peumlrzgjodh peumlr teuml peumlrcaktuar shkalleumln neuml teuml cileumln gjykatat zbatuan detyrimet e tyre kushtetuese neuml lidhje me peumlrfaqeumlsimin ligjor teuml teuml pandehurve duke peumlrfshireuml zbatimin e ndihmeumls juridike falas neuml keumlto raste

21 HULUMTIMI PARAPRAK

Gjateuml janarit 2017 IKD-ja fillimisht zhvilloi takime me Kryetarin e Keumlshillit Gjyqeumlsor teuml Kosoveumls (KGJK) dhe Drejtorin e Sekretariatit teuml KGJK-seuml kryetareumlt e gjykatave dhe drejtuesit e Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren peumlr ti informuar ata peumlr projektin qeuml IKD-ja ishte gati peumlr ta zbatuar IKD-ja parashtroi keumlrkesa peumlr qasje neuml dokumente publike neuml Gjykateumln Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit me qeumlllim teuml analizimit teuml tyre Rastet qeuml datojneuml qeuml nga viti 2014 2015 dhe 2016 janeuml zgjedhur rasteumlsisht IKD-ja po ashtu ka kryer hulumtime neuml lidhje me standardet e GJEDNJ-seuml siccedil janeuml interpretuar dhe shpjeguar neuml vendimet ligjore teuml GJEDNJ-seuml neuml lidhje me teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas neuml rastet penale

22 MONITORIMI

Para monitorimit neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit IKD-ja zhvilloi njeuml Doracak Monitorimi peumlr stafin e IKD-seuml bazuar neuml udheumlzimet e monitorimit teuml OSBE-seuml Udheumlzuesi drejtoi IKD-neuml neuml trajnimin e Monitoruesve neuml Terren teuml IKD-seuml dhe meuml pas drejtoi monitoruesit gjateuml gjitheuml puneumls seuml tyre neuml terren Nga 1 shkurti deri meuml 31 maj 2017 IKD-ja monitoroi neuml meumlnyreuml sistematike 524 seanca gjyqeumlsore teuml procedurave penale neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren

23 INTERVISTAT

Monitoruesit neuml terren intervistuan tridhjeteuml (30) teuml pandehur qeuml iu neumlnshtruan procedurave penale para divizionit penal teuml Gjykatave Themelore dhe trembeumldhjeteuml (13) gjyqtareuml nga keumlto divizione neuml gjykatat e monitoruara

24 ANALIZA E VENDIMEVE GJYQEumlSORE TEuml FORMEumlS SEuml PREREuml

Bazuar neuml Ligjin peumlr Qasje neuml Dokumente Publike IKD-ja ka mundur teuml keteuml qasje neuml 45 vendimet peumlrfundimtare gjyqeumlsore teuml zgjedhura neuml meumlnyreuml teuml rasteumlsishme teuml vitit 2014 2015 dhe 2016 nga gjyqtareumlt e Divizionit Penal teuml Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren IKD-ja analizoi keumlto 45 vendime neuml

8

meumlnyreuml qeuml teuml identifikojeuml veprat e pretenduara penale teuml adresuara nga gjykata qeuml teuml identifikojeuml deumlnimet e vendosura nga gjykata dhe qeuml teuml analizojeuml praktikeumln e llogaritjes seuml shpenzimeve gjyqeumlsore

25 FOKUS GRUPI I PALEumlVE TEuml INTERESIT TEuml SISTEMIT TEuml DREJTEumlSISEuml

Meuml 22 maj 2017 IKD-ja mbajti njeuml fokus grup me peumlrfaqeumlsues nga gjyqeumlsori prokuroria Oda

e Avokateumlve teuml Kosoveumls Avokati i Popullit Ministria e Drejteumlsiseuml Agjencia peumlr Ndihmeumln

Juridike Falas dhe OJQ-teuml ku u diskutuan gjetjet paraprake teuml keumltij raporti Konkluzionet janeuml

integruar neuml pjeseumln analitike teuml keumltij raporti

3 OFRIMI I NDIHMEumlS JURIDIKE NEuml KOSOVEuml NJEuml KORNIZEuml LIGJORE E NDIKUAR NGA KEDNJ

31 KEDNJ DHE KUSHTETUTA E KOSOVEumlS

Sipas nenit 6 (1) teuml KEDNJ-seuml ccedildo person ka teuml drejteumln ldquopeumlr njeuml gjykim teuml drejteumlrdquo neuml peumlrcaktimin e teuml drejtave dhe obligimeve civile apo teuml ndonjeuml akuze penale2rsquo Kjo neumlnkupton njeuml shkalleuml e duhur e lsquobaraziseuml seuml armeumlversquo duhet tu mundeumlsoht teuml gjitheuml personave para njeuml gjykate 3 Neuml lidhje me veprat penale neni 6 (3) (c) thoteuml qeuml gjithkush ka teuml drejteuml lsquoteuml mbrohet veteuml ose teuml ndihmohet nga njeuml mbrojteumls i zgjedhur prej tij ose neuml qofteuml se ai nuk ka mjete teuml mjaftueshme peumlr teuml shpeumlrblyer mbrojteumlsin trsquoi mundeumlsohet ndihma juridike falas kur keumlteuml e keumlrkojneuml interesat e drejteumlsiseuml4 Peumlrderisa neni 14 (3) (d) i Konventeumls Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike garanton njeuml teuml dreteuml teuml ngjajshme neuml peumlrcaktimin e akuzave penale5 Sipas Kushtetuteumls seuml Kosoveumls keumlto dy dokumente ndeumlrkombeumltare janeuml drejtpeumlrdrejt teuml aplikueshme neuml Kosoveuml dhe kaneuml epeumlrsi mbi ligjet e Republikeumls seuml Kosoveumls6 Peumlr meuml tepeumlr neni 53 i Kushtetuteumls peumlrcakton se teuml drejtat e njeriut dhe liriteuml themelore teuml garantuara me Kushtetuteuml interpretohen neuml peumlrputhje me vendimet e GJEDNJ-seuml7 Kjo dispoziteuml i obligon gjykatat neuml Kosoveuml qeuml teuml udheumlhiqen nga praktika gjyqeumlsore e GJEDNJ-seuml

2 Neni 6 i Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut neuml dispozicion neuml

httpwwwechrcoeintDocumentsConvention_ENGpdf 3 Po aty

4 Po aty

5 Konventa Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike miratuar nga Asambleja e Peumlrgjithshme e

Kombeve teuml Bashkuara neuml dispozicion neuml httpstreatiesunorgdocpublicationuntsvolume20999volume-

999-i-14668-englishpdf 6Neni 22 i Kushtetuteumls i eumlshteuml neumlnshtruar detyrimeve teuml njeumlanshme neuml lidhje me Zbatimin e Drejtpeumlrdrejteuml teuml

Marreumlveshjeve dhe Instrumenteve Ndeumlrkombeumltare Teuml drejtat dhe liriteuml e njeriut teuml garantuara me marreumlveshjet

dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare teuml meumlposhtme janeuml teuml garantuara me keumlteuml Kushtetuteuml teuml zbatuara

drejtpeumlrseumldrejti neuml Republikeumln e Kosoveumls dhe kaneuml peumlrpareumlsi neuml rast konflikti ndaj dispozitave teuml ligjeve dhe

akteve teuml tjera teuml institucioneve publike (1) Deklarata Universale peumlr teuml Drejta teuml Njeriut (2) Konventa

Evropiane peumlr Mbrojtjen e teuml Drejtave dhe Lirive Themelore teuml Njeriut dhe Protokollet e saj (3) Konventa

Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike dhe Protokollet e saj 7 Neni 53 i Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Kosoveumls 15 qershor 2008 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=3702

8

meumlnyreuml qeuml teuml identifikojeuml veprat e pretenduara penale teuml adresuara nga gjykata qeuml teuml identifikojeuml deumlnimet e vendosura nga gjykata dhe qeuml teuml analizojeuml praktikeumln e llogaritjes seuml shpenzimeve gjyqeumlsore

25 FOKUS GRUPI I PALEumlVE TEuml INTERESIT TEuml SISTEMIT TEuml DREJTEumlSISEuml

Meuml 22 maj 2017 IKD-ja mbajti njeuml fokus grup me peumlrfaqeumlsues nga gjyqeumlsori prokuroria Oda

e Avokateumlve teuml Kosoveumls Avokati i Popullit Ministria e Drejteumlsiseuml Agjencia peumlr Ndihmeumln

Juridike Falas dhe OJQ-teuml ku u diskutuan gjetjet paraprake teuml keumltij raporti Konkluzionet janeuml

integruar neuml pjeseumln analitike teuml keumltij raporti

3 OFRIMI I NDIHMEumlS JURIDIKE NEuml KOSOVEuml NJEuml KORNIZEuml LIGJORE E NDIKUAR NGA KEDNJ

31 KEDNJ DHE KUSHTETUTA E KOSOVEumlS

Sipas nenit 6 (1) teuml KEDNJ-seuml ccedildo person ka teuml drejteumln ldquopeumlr njeuml gjykim teuml drejteumlrdquo neuml peumlrcaktimin e teuml drejtave dhe obligimeve civile apo teuml ndonjeuml akuze penale2rsquo Kjo neumlnkupton njeuml shkalleuml e duhur e lsquobaraziseuml seuml armeumlversquo duhet tu mundeumlsoht teuml gjitheuml personave para njeuml gjykate 3 Neuml lidhje me veprat penale neni 6 (3) (c) thoteuml qeuml gjithkush ka teuml drejteuml lsquoteuml mbrohet veteuml ose teuml ndihmohet nga njeuml mbrojteumls i zgjedhur prej tij ose neuml qofteuml se ai nuk ka mjete teuml mjaftueshme peumlr teuml shpeumlrblyer mbrojteumlsin trsquoi mundeumlsohet ndihma juridike falas kur keumlteuml e keumlrkojneuml interesat e drejteumlsiseuml4 Peumlrderisa neni 14 (3) (d) i Konventeumls Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike garanton njeuml teuml dreteuml teuml ngjajshme neuml peumlrcaktimin e akuzave penale5 Sipas Kushtetuteumls seuml Kosoveumls keumlto dy dokumente ndeumlrkombeumltare janeuml drejtpeumlrdrejt teuml aplikueshme neuml Kosoveuml dhe kaneuml epeumlrsi mbi ligjet e Republikeumls seuml Kosoveumls6 Peumlr meuml tepeumlr neni 53 i Kushtetuteumls peumlrcakton se teuml drejtat e njeriut dhe liriteuml themelore teuml garantuara me Kushtetuteuml interpretohen neuml peumlrputhje me vendimet e GJEDNJ-seuml7 Kjo dispoziteuml i obligon gjykatat neuml Kosoveuml qeuml teuml udheumlhiqen nga praktika gjyqeumlsore e GJEDNJ-seuml

2 Neni 6 i Konventeumls Evropiane peumlr teuml Drejtat e Njeriut neuml dispozicion neuml

httpwwwechrcoeintDocumentsConvention_ENGpdf 3 Po aty

4 Po aty

5 Konventa Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike miratuar nga Asambleja e Peumlrgjithshme e

Kombeve teuml Bashkuara neuml dispozicion neuml httpstreatiesunorgdocpublicationuntsvolume20999volume-

999-i-14668-englishpdf 6Neni 22 i Kushtetuteumls i eumlshteuml neumlnshtruar detyrimeve teuml njeumlanshme neuml lidhje me Zbatimin e Drejtpeumlrdrejteuml teuml

Marreumlveshjeve dhe Instrumenteve Ndeumlrkombeumltare Teuml drejtat dhe liriteuml e njeriut teuml garantuara me marreumlveshjet

dhe instrumentet ndeumlrkombeumltare teuml meumlposhtme janeuml teuml garantuara me keumlteuml Kushtetuteuml teuml zbatuara

drejtpeumlrseumldrejti neuml Republikeumln e Kosoveumls dhe kaneuml peumlrpareumlsi neuml rast konflikti ndaj dispozitave teuml ligjeve dhe

akteve teuml tjera teuml institucioneve publike (1) Deklarata Universale peumlr teuml Drejta teuml Njeriut (2) Konventa

Evropiane peumlr Mbrojtjen e teuml Drejtave dhe Lirive Themelore teuml Njeriut dhe Protokollet e saj (3) Konventa

Ndeumlrkombeumltare peumlr teuml Drejtat Civile dhe Politike dhe Protokollet e saj 7 Neni 53 i Kushtetuteumls seuml Republikeumls seuml Kosoveumls 15 qershor 2008 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=3702

9

Peumlrveccedil keumlsaj teuml njeumljtat standarde teuml ndihmeumls juridike falas janeuml teuml misheumlruara neuml nenin 30 (5) teuml Kushtetuteumls seuml Kosoveumls i cili parasheh qeuml ldquoCcedildokush qeuml akuzohet peumlr vepeumlr penale teuml keteuml ndihmeumln e njeuml mbrojteumlsi qeuml e zgjedhdhe neumlse nuk ka mjete teuml mjaftueshme trsquoi sigurohet mbrojtja falasrdquo8 Peumlrmes procesit legjislativ ligjveumlneumlsi ka pasur peumlr qeumlllim teuml zbatojeuml dhe shtjellojeuml keumlteuml teuml drejteuml peumlr ndihmeuml juridike neuml dy pjeseuml teuml veccedilanta teuml legjislacionit peumlrkateumlsisht Kodit teuml Procedureumls Penale teuml Kosoveumls (KPP) dhe Ligjit peumlr Ndihmeuml Juridike Falas (NJF)

32 KODI I PROCEDUREumlS PENALE DHE E DREJTA PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE FALAS

KPP-ja neuml thelb adreson teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas neuml dy nene teuml veccedilanta teuml emeumlrtuara si Mbrojtje e detyruar (Neni 57) 9 dhe si ldquoMbrojtje jo e detyruar (neni 58)10 Neni 57 i KPP-seuml neuml meumlnyreuml eksplicite peumlrcakton rrethanat neuml teuml cilat njeuml i pandehur ka teuml

drejteuml neuml mbrojteumls me shpenzime publike kur i pandehuri eumlshteuml deumlmtuar 11ldquo gjateuml seanceumls

peumlr caktimin e paraburgimit dhe gjateuml koheumls derisa ai gjendet neuml paraburgim kur aktakuza

eumlshteuml ngritur kundeumlr tij peumlr vepeumlr penale teuml deumlnueshme me teuml pakteumln 10 (dhjeteuml) vjet

burgim dhe neuml teuml gjitha rastet kur i pandehuri keumlrkon teuml hyjeuml neuml marreumlveshje peumlr pranimin e

fajeumlsiseuml peumlr vepeumlr penale peumlr teuml cileumln parashihet deumlnim i gjateuml me seuml paku njeuml (1) vit

burgimrsquo12

Neuml teuml gjitha keumlto raste neumlse i pandehuri nuk angazhon mbrojteumls eumlshteuml obligim i gjykateumls

ose njeuml organi tjeteumlr kompetent teuml caktojeuml njeuml mbrojteumls sipas detyreumls zyrtare me shpenzime

publike 13 Zbatimi i keumlsaj dispozite neuml praktikeuml eumlshteuml duke u beumlreuml vazhdimisht Sipas

gjyqtarit Naser Foniqi Udheumlheqeumlsi i Divizionit Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm neuml

Gjykateumln Themelore neuml Prishtineuml sa hereuml qeuml i pandehuri nuk ka peumlrfaqeumlsim ligjor dhe

deumlnimi peumlr vepreumln sipas KPP-seuml eumlshteuml me natyreuml serioze ai personalisht u kujdes peumlr teuml

informuar teuml pandehurit peumlr teuml drejtat e tyre teuml peumlrcaktuara me nenin 57 teuml KPP-seuml neuml

veccedilanti teuml drejteumln e tyre peumlr teuml keumlrkuar nga Gjykata teuml caktojeuml peumlrfaqeumlsimin e ashtuquajtur

ldquosipas detyreumls zyrtarerdquo14

Ndeumlrkoheuml Neni 58 i KPP-seuml zgjeron fusheumln e aplikimit peumlr caktimin e avokatit mbrojteumls me

shpenzime publike edhe neuml rastet kur lsquoprocedura penale zhvillohet peumlr vepeumlr penale peumlr teuml

cileumln eumlshteuml parapareuml deumlnimi me burgim me teteuml (8) ose meuml shumeuml vjet ose kur keumlteuml e

keumlrkojneuml lsquointeresat e drejteumlsiseuml pavareumlsisht nga deumlnimi parashikuar neuml qofteuml se sipas

8 Po aty neni 30

9 Neni 57 i Kodit teuml Procedureumls Penale teuml Kosoveumls Nr 04 L-123 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=2861 10

Po aty neni 58 11

KPP neni 57 parasheh qeuml i pandehuri duhet teuml keteuml mbrojteumls ldquokur i pandehuri eumlshteuml memec shurdh i verbeumlr

ose shpreh shenja teuml ccedilrregullimeve apo paafteumlsiseuml mendore dhe keumlshtu eumlshteuml i paafteuml qeuml teuml mbrohet veteuml me

sukses helliprdquo 12

Po aty 13

Po aty neni 57 para 2 14

Intervisteuml peumlr emisionin televiziv ldquoBetimi peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive i transmetuar meuml 16 qershor

2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-

efektive-juridike

10

gjendjes pasurore teuml tijsaj nuk mund t`i peumlrballojeuml shpenzimet e mbrojtjes seuml tijrsquo (theks i

shtuar)15 IKD-ja duhet teuml theksojeuml se neuml hartimin e keumlsaj fraze Parlamenti i Kosoveumls sipas

detyreumls neuml meumlnyreuml identike ka ndjekur gjuheumln e nenit 63 (c) teuml KEDNJ-seuml duke

demonstruar njeuml synim legjislativ teuml qarteuml peumlr teuml siguruar qeuml teuml gjitheuml aktoreumlt e sektorit teuml

drejteumlsiseuml ti peumlrmbahen standardeve teuml nenit 6 teuml KEDNJ-seuml neuml trajtimin e teuml pandehurve teuml

akuzuar peumlr krime qeuml parashohin deumlnime me burgim meuml teuml vogeumll se 8 vjet

Lidhur me informimin e teuml pandehurve peumlr keumlteuml teuml drejteuml peumlr avokat KPP neni 58 (2) nuk

identifikon neuml meumlnyreuml teuml qarteuml aktorin shteteumlror teuml detyruar teuml japeuml keumlteuml informateuml Neni 58

(2) thjesht thekson se ldquoI pandehuri njoftohet peumlr teuml drejteumln e tij neuml mbrojteumls me shpenzime

publike sipas paragrafit paraprak para se teuml merret neuml pyetje peumlr hereuml teuml pareuml 16 Neuml

intervistat me teuml pandehurit penaleuml teuml intervistuar nga IKD-ja eumlshteuml beumlreuml e qarteuml se neuml

pothuaj teuml gjitha rastet teuml pandehurit nuk ishin teuml informuar peumlr keumlteuml teuml drejteuml

Megjitheumlse keumlrkesa e praktikeumls gjyqeumlsore teuml GJEDNJ-seuml keumlrkon qarteuml qeuml gjyqtareumlt teuml

ushtrojneuml kontroll mbi procedurat penale dhe tu sigurojneuml teuml gjitha paleumlve ldquobarazi teuml

armeumlve17rdquo neuml keumlto procedura gjuha e tanishme e KPP-seuml neuml meumlnyreuml teuml papeumlrshtatshme

vendos barreumln peumlr teuml keumlrkuar emeumlrimin e mbrojteumlsit me shpenzime publike mbi teuml

pandehurin e varfeumlr18 Meuml pas njeuml keumlrkeseuml e tilleuml aprovohet nga gjykata ose autoriteti tjeteumlr

kompetent (gjegj Policia Prokuroria) neuml vareumlsi teuml fazeumls seuml rastit neuml procedureuml19 dhe veteumlm

ateumlhereuml i pandehuri eumlshteuml i detyruar teuml ploteumlsojeuml njeuml deklarateuml qeuml tregon pasuriteuml e veta dhe

deklaron se ai ose ajo nuk mund ta peumlrballojeuml mbrojteumlsin ligjor20

33 LIGJI PEumlR NDIHMEuml JURIDIKE FALAS

Ligji peumlr Ndihmeuml Juridike Falas (NJF) krijon sistemin e ndihmeumls juridike falas neuml Kosoveuml duke

peumlrfshireuml ndihmeumln juridike neuml procedureumln penale 21 NJF krijon Agjencineuml e Ndihmeumls Juridike

Falas dhe peumlrcakton kriteret qeuml qytetareumlt duhet teuml peumlrmbushin peumlr teuml marreuml ndihmeuml juridike

falas (kriteri kualifikues kriteret financiare dhe ligjore)22 Megjithateuml ndryshe nga KPP Ligji

peumlr NJF nuk beumln dallim neuml mes teuml rasteve penale sipas detyreumls zyrtare qeuml keumlrkojneuml

peumlrfaqeumlsim teuml detyruesheumlm penal (KPP neni 57) dhe peumlrfaqeumlsimit penal diskrecional (KPP

neni 58) Neuml vend teuml keumlsaj neni 4 par 2 i LNJF keumlrkon peumlrfaqeumlsim penal neuml teuml gjitha fazat e

procedureumls penale pavareumlsisht nga numri i viteve teuml burgimit teuml mundsheumlm peumlrderisa teuml

15

KPK neni 58 16

Po aty Article 58 para 2 17

Timergaliyev kundeumlr Rusiseuml (httphudocechrcoeintengi=001-88888) Deumlshtimi i njeuml avokati teuml paraqitet

neuml procedureumln e ankeseumls dhe vendimi i njeuml gjykate peumlr teuml shqyrtuar rastin megjithateuml ka shkelur Art 6 neuml lidhje

me nenin 6-3 (c) teuml KEDNJ-seuml Neuml keumlteuml vendim Gjykata Timergaliyev shtjellon konceptin se gjyqtari eumlshteuml

kujdestari kryesor i procedureumls dhe keumlshtu njeuml detyrim pozitiv (motivi i drejteumlsiseuml) peumlr teuml vepruar peumlr teuml

parandaluar pabarazineuml e armeumlve teuml shkaktuar nga mungesa e avokatit teuml teuml pandehurit 18

Po aty 19

Po aty Neni 58 para 3 20

Po aty Neni 58 para 4 21

Article 1 of the Free Legal Aid Law No 04L-017 available athttpsgzkrks-

govnetActDetailaspxActID=2803 22

Po aty Neni 6

11

gjitha kualifikimet e peumlrcaktuara neuml LNJF neni 6 janeuml ploteumlsuar23 Shkurtimisht si duket

gjuha diskrecionale e KPP-seuml neuml nenin 58 (2) qeuml i udheumlzon gjyqtareumlt peumlr teuml siguruar mbrojteumls

ligjor peumlr teuml pandehurit e varfeumlr peumlr krimet peumlr teuml cilat parashihen deumlnime neumln 8 vjet duket

se janeuml shkurtuar reumlndeuml nga gjuha e detyrueshme e LNJF neni 4 (2) - i cili jo veteumlm qeuml u

siguron teuml pandehurve teuml varfeumlr njeuml mbrojteumls ligjor falas kur akuzohen per vepra qeuml

parashihen deumlnime teuml shkurtra burgimi por gjithashtu siguron peumlrfaqeumlsim peumlr krime teuml

pretenduara peumlr teuml cilat nuk parashihet asnjeuml deumlnim duke peumlrfshireuml kundeumlrvajtjet24

Duke pasur parasysh objektin e sakteuml teuml ccedileumlshtjes seuml ligjit peumlr NJF fokusin e ligjit neuml ruajtjen e

teuml drejtave teuml njeriut dhe parimin e Lex Specialis teuml gjitha gjykatat e Kosoveumls janeuml teuml

detyruara teuml sigurojneuml mbrojteumls ligjor peumlr teuml pandehurit e varfeumlr ldquoneuml interes teuml drejteumlsiseumlrdquo neuml

ccedildo rast penal dhe kundeumlrvajtje pa marreuml parasysh gjateumlsineuml e deumlnimit teuml mundsheumlm25 Neuml

meumlnyreuml teuml ngjashme duke pasur parasysh reumlndeumlsineuml e ruajtjes seuml teuml drejtave teuml teuml

akuzuarve neuml procedureuml teuml hershme prokuroreumlt dhe policia janeuml po aq teuml detyruar teuml

ushtrojneuml autoritetin e tyre neuml peumlrputhje me nenin 4 teuml LNJF26

34 PRAKTIKA GJYQEumlSORE E GJEDNJ-SEuml KRITERI ldquoFINANCIARrdquo DHE ldquoINTERESI I

DREJTEumlSISEumlrdquo

Edhe neumlse gjyqtareumlt e Kosoveumls e refuzojneuml argumentin e Lex Specialis teuml peumlrmendur meuml sipeumlr dhe e injorojneuml gjuheumln e LNJF duke iu peumlrmbajtur gjuheumls seuml nenit 58 (2) teuml KPP-seuml ata kaneuml njeuml detyrim teuml rrepteuml peumlr teuml ushtruar diskrecionin e nenit 58 neuml njeuml meumlnyreuml qeuml nuk shkel teuml drejteumln e teuml pandehurit neuml mbrojteumls ligjor qeuml rrjedh nga neni 6 i KEDNJ-seuml seuml A duhet teuml ndjekin keumlteuml rrugeuml alternative ne paraqesim se ata do ta gjejneuml veten neumln njeuml obligim teuml ngjasheumlm peumlr teuml siguruar mbrojteumls Siccedil eumlshteuml paraqitur meuml lart neni 58 i KPP-seuml neuml meumlnyreuml specifike i referohet kritereve nenit 6 teuml KEDNJ-seuml neuml tekstin e tij ldquofinanciarrdquo (mjete teuml mjaftueshme) dhe ldquointeres i drejteumlsiseumlrdquo Megjithateuml meqeuml keumlto koncepte nuk janeuml peumlrcaktuar ose interpretuar neuml meumlnyreuml teuml duhur neuml ndonjeuml vendim individual teuml gjykateumls seuml Kosoveumls duhet trsquoi drejtohemi praktikeumls gjyqeumlsore teuml GJEDNJ-seuml peumlr udheumlzime Peumlr teuml marreuml ndihmeuml juridike falas GJEDNJ merr parasysh a) mjetet e mjaftueshme teuml personit peumlr teuml paguar ndihmeumln juridike dhe b) ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo27

23

Po aty Neni 4 para 2 24

Po aty 25

Shih Besa Arifi amp Dr Dennis Farrington Pro Bono Ndihma Juridike Universiteti i Evropeumls Juglindore (2012)

(neuml tekstin e meumltutjesheumlm Ndihma Juridike) Ky hulumtim ofron njeuml diskutim teuml ngjasheumlm teuml lex specialis qeuml

peumlrfshin ndihmeumln juridike falas nw procedureumln penale teuml Republikeumls seuml Maqedoniseuml neuml peumlrputhje me KEDNj ku

e para i peumlrmbahet meuml tej keumlrkesave teuml KEDNJ-seuml Nenit 63 (c) 36 pg 46

httpswwwseeuedumkfilesresearchProBono_LegalAidpdf (neuml vazhdim Ndihma Juridike) 26

Po aty neuml Pjeseumln 37 fq 47 ku autoreumlt angazhohen neuml njeuml pasqyreuml teuml shkeumllqyer teuml teuml gjitha fazave kritike

qeuml neuml fillim teuml procedureumls penale qeuml sipas praktikeuml se GjEDNj keumlrkojneuml qeuml i pandehuri teuml keteuml mbeumlshtetjen e

peumlrfaqeumlsuesit ligjor 27

Rasti i Quaranta kundeumlr Zvicreumls nr 1274487 i dateumls 24 maj 1991 neuml dispozicion neuml

httpshudocechrcoeintengappno[1274487]itemid[001-57677] (neuml tekstin e meumltejmeuml

Quaranta)

12

Sa i peumlrket kritereve financiare autoritetet vendore janeuml teuml detyruara teuml peumlrcaktojneuml pragun financiar siccedil e gjykojneuml teuml arsyeshme peumlr sa koheuml qeuml vendimi peumlr peumlrshtatshmeumlrineuml financiare peumlr ndihmeuml juridike bazohet neuml ligj dhe jo neuml bazeuml arbitrare 28 Megjithateuml gjateuml peumlrcaktimit teuml mjeteve financiare teuml njeuml teuml pandehuri neuml rastin e Pakellit kundeumlr Gjermaniseuml GJEDNJ vendosi qeuml mungesa e mjeteve teuml mjaftueshme peumlr teuml paguar ndihmeumln juridike teuml teuml pandehurit nuk keumlrkohet teuml veumlrtetohet ldquopeumlrtej ccedildo dyshimirdquo Beumlrthama financiare e testit ploteumlsohet neumlse ka ldquodisa indikacionerdquo se njeuml i pandehur eumlshteuml i varfeumlr dhe nuk ka ldquotregues teuml qarteuml peumlr teuml kundeumlrteumlnrdquo29 Fatmireumlsisht Kosova ka krijuar tashmeuml njeuml kriter racional fiskal teuml bazuar neuml politika peumlr Agjencineuml peumlr Ndihmeuml Juridike Falas peumlr teuml konfirmuar ldquonevojeumln fiskalerdquo midis peumlrfituesve potencialeuml teuml NJF qeuml duket se peumlrfshijneuml meuml shumeuml se gjysmeumln e popullsiseuml30 Sidoqofteuml Avokati i Popullit i Kosoveumls ka theksuar se qeveria siguron veteumlm njeuml pjeseuml teuml fondeve teuml nevojshme peumlr teuml paguar mbrojteumlsin ligjor neuml njeuml meumlnyreuml neuml pajtim me ligjin e NJF31 Sa i peumlrket kritereve teuml ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo sipas GJEDNJ-seuml kriteret e ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo keumlrkojneuml peumlrmbushjen e kushteve teuml caktuara siccedil janeuml (1) serioziteti i vepreumls (2) kompleksitetin e ccedileumlshtjes dhe (3) afteumlsia e teuml pandehurit peumlr teuml siguruar peumlrfaqeumlsimin e tijsaj32 Keumlto kushte u caktuan nga gjykata neuml rastin Quaranta kundeumlr Zvicreumls ku parashtruesi u akuzua peumlr peumlrdorim teuml drogeumls dhe trafikim dhe u deumlnua me burgim (jo meuml shumeuml se tre vjet) ose gjobeuml33 Gjykata konstatoi se kishte shkelje teuml nenit 6 (3) (c) sepse interesat e drejteumlsiseuml keumlrkonin qeuml parashtruesve trsquou sigurohej ndihmeuml juridike falas gjateuml paraqitjeve para gjyqtarit hetues dhe neuml gjykim pasi qeuml paraqitja e tij personalisht pa ndihmeumln e njeuml avokati nuk i mundeumlsoi atij teuml paraqeseuml rastin e tij neuml meumlnyreuml adekuate34 Neuml bazeuml teuml Quaranta GJEDNJ ka ndeumlrtuar standardin qeuml siguron e drejta peumlr ndihmeuml juridike falas kur njeuml deumlnim i mundsheumlm mund teuml vendoset nga gjykata pas deumlnimit Shkurtimisht obligimi i Shtetit peumlr teuml siguruar mbrojtje penale ndaj teuml pandehurit teuml varfeumlr lind kur njeuml i pandehur rrezikon burgimin35 Sa i peumlrket kriterit teuml ldquokompleksivitetit teuml ccedileumlshtjesrdquo neuml sistemin adversial qeuml mbeumlshtetet neuml egzaminimin e kryqeumlzuar sikur qeuml ekziston neuml Kosovoeuml Kompleksiviteti ekziston pasi qeuml afteumlsiteuml e mbrojteumlsit teuml teuml pandehurit duhet teuml jeneuml teuml atij niveli qeuml peumlrkon me afteumlsiteuml e prokurorit teuml rastit dhe keumlshtu teuml ruhet njeuml barazi e armeumlve36

28

Rasti i Pakellit kundeumlr Gjermaniseuml keumlrkesa nr839878 i dateumls 28 prill 1983 neuml dispozicion neuml

httpshudocechrcoeintengappno[839878]itemid[001-57554] (neuml tekstin e meumltejmeuml Pakelli) 29

Po aty Gjykata Pakelli u mbeumlshtet neuml ldquodisa indikacionerdquo se parashtruesi nuk ishte neuml gjendje teuml paguante

avokatin e tij duke peumlrfshireuml deklaratat lidhur me tatimin dhe faktin qeuml parashtruesi kishte kaluar dy vitet e

meumlparshme neuml paraburgim ndeumlrsa ankesa e tij neuml pikat e ligjit ishte neuml pritje 30

LNJF Neni 8 ( teuml gjitheuml personat teuml ardhurat bruto teuml familjes janeuml meuml teuml uleumlta se teuml ardhurat mesatare

teuml familjes) 31

Intervisteuml me z Hilmi Jashari Intervisteuml peumlr televizionin ldquoBetimi peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive teuml

transmetuar meuml 16 qershor 2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml

httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-efektive-juridike 32

Rasti i Quaranta kundeumlr Zvicreumls nr 1274487 i dateumls 24 maj 1991 neuml dispozicion neuml

httpshudocechrcoeintengappno[1274487]itemid[001-57677] (neuml tekstin e meumltejmeuml

Quaranta) 33

Po aty 34

Po aty 35

Rasti Quaranta kundeumlr Zvicreumls nr 1274487 i 24 majit 1991 neuml dispozicion neuml

httpshudocechrcoeintengappno[1274487]itemid[001-57677] 36

Ndihma Juridike seksioni 32 faqe 41

13

GJEDNJ gjithashtu e beumln teuml qarteuml se gjykatat kaneuml njeuml obligim pozitiv peumlr teuml mbrojtur teuml drejtat e teuml pandehurit nga neni 6 GJEDNJ-seuml duke siguruar ldquobarazineuml e armeumlverdquo neuml procedurat penale Siccedil tregohet neuml rastin e Artico ky detyrim peumlrfshin nevojeumln qeuml gjykatat teuml fillojneuml procedurat disiplinore ndaj avokateumlve qeuml nuk kryejneuml peumlrgjegjeumlsiteuml e tyre37

4 MEKANIZMAT PEumlR OFRIMIN E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS

Agjencia peumlr Ndihmeuml Juridike Falas38 u krijua neuml maj teuml vitit 2006 dhe ka mandatin peumlr teuml

ofruar dhe siguruar qasje teuml barabarteuml neuml drejteumlsi peumlr qytetareumlt e Republikeumls seuml Kosoveumls neuml

promovimin respektimin dhe mbrojtjen e parimeve teuml teuml drejtave teuml njeriut dhe sundimit teuml

ligjit neuml Kosoveuml39

Sipas Ligjit teuml NJF Republika e Kosoveumls ushtron veprimtarineuml e saj si njeuml organ i pavarur peumlrgjegjeumls peumlr sigurimin e ndihmeumls juridike falas neuml fushat civile penale administrative dhe peumlr kundeumlrvajtje peumlr teuml gjitheuml qytetareumlt e Republikeumls seuml Kosoveumls teuml cileumlve u eumlshteuml mohuar qasja neuml drejteumlsi peumlr shkak teuml mungeseumls seuml mjeteve financiare dhe qeuml ploteumlsojneuml kriteret e peumlrcaktuara me ligj Ndihma juridike falas u jepet teuml gjitheuml personave teuml cileumlt i ploteumlsojneuml kriteret e peumlrcaktuara me ligj neuml procedurat penale civile dhe administrative Megjithateuml peumlr shkak teuml deumlshtimit teuml shtetit peumlr teuml ndareuml bugjet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml zbatuar ligjin e NJF neuml ofrimin e ndihmeumls juridike neuml rastet penale Agjencia nuk ka fonde peumlr teuml ofruar ndihmeuml juridike neuml rastet penale dhe fondet qeveritare shfryteumlzohen veteumlm peumlr ofrimin e ndihmeumls juridike neuml rastet civile dhe administrative Fondet janeuml shumeuml teuml kufizuara dhe Agjencia rrezikon teuml mbyllet40 Peumlrkundeumlr mandatit teuml ofrimit teuml ndihmeumls juridike penale nga Agjencia qeuml nga viti 2006 Parlamenti ka vazhduar teuml japeuml fonde peumlr ndihmeuml juridike penale neuml buxhetet e gjykatave dhe prokuroreumlve peumlr shpeumlrndarje 41 Kjo neuml meumlnyreuml efektive i ka mbajtur gjykatat dhe prokuroreumlt peumlrgjegjeumls peumlr kompensimin e teuml gjitha shpenzimeve teuml gjykateumls lidhur me peumlrfaqeumlsimin ligjor neuml rastet penale teuml kryera nga avokateumlt

37

Rasti Artico kundeumlr Italiseuml nr 669474 i dateumls 13 maj

1980httpshudocechrcoeintengdmdocnumber[695301]itemid[001-57424] 38

Meuml shumeuml rreth Agjenciseuml peumlr Ndihmeuml Juridike Falas ju mund teuml gjeni neuml httpwwwanjf-rksnet 39

Ndihma Juridike Falas Nr 04L-017 neuml dispozicion neuml httpsgzkrks-govnetActDetailaspxActID=2803 40

Udheumlheqeumlsi i Agjenciseuml seuml Ndihmeumls Juridike Falas paraqitet para Komisionit peumlr Legjislacion teuml Kuvendit teuml

Kosoveumls 19 prill 2016 lajmi televiziv TV Rrokum neuml dispozicion neuml httpwwwrrokumtvlajmeagjencia-

per-ndihme-juridike-falas-rrezikon-me-u-mbyll 41

Ligji peumlr Buxhetin e Kosoveumls (2006-2017)

14

5 PRAKTIKA AKTUALE E KOSOVEumlS E NDIHMEumlS JURIDIKE FALAS NEuml PROCEDURA PENALE Gjykata Themelore - Prishtineuml Departamenti i Peumlrgjithsheumlm - Divizioni Penal Departamenti i Peumlrgjithsheumlm i Gjykateumls Themelore neuml Prishtineuml aktualisht ka tridhjeteuml e dy (32) gjyqtareuml nga teuml cileumlt teteuml (8) janeuml brenda Divizionit Penal Meuml 1 janar 2017 Divizioni Penal i Gjykateumls Themelore teuml Prishtineumls kishte gjithsej 13568 leumlndeuml neuml procedureuml Numri mesatar i leumlndeumlve peumlr gjyqtareuml eumlshteuml 1696 Gjykata Themelore - Pejeuml Departamenti i Peumlrgjithsheumlm - Divizioni Penal Departamenti i Peumlrgjithsheumlm i Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml aktualisht ka shtateumlmbeumldhjeteuml (17) gjyqtareuml nga teuml cileumlt peseuml (5) janeuml neuml Divizionin Penal Meuml 1 janar 2017 Divizioni Penal i Gjykateumls Themelore teuml Pejeumls kishte gjithsej 1739 leumlndeuml neuml procedureuml Numri mesatar i leumlndeumlve peumlr gjyqtareuml eumlshteuml 347 Gjykata Themelore -Prizren Departamenti i Peumlrgjithsheumlm - Divizioni Penal Departamenti i Peumlrgjithsheumlm i Gjykateumls Themelore neuml Prizren aktualisht ka njeumlzet e tre (23) gjyqtareuml nga teuml cileumlt teteuml (8) janeuml brenda Divizionit Penal Meuml 1 janar 2017 Divizioni Penal i Gjykateumls Themelore teuml Prizrenit kishte gjithsej 3832 leumlndeuml neuml procedureuml Numri mesatar i leumlndeumlve peumlr gjyqtareuml eumlshteuml 479

Gjykata Divizioni

Penal

Numri i gjyqtareumlve

Numri i leumlndeumlve

Numri mesatar i leumlndeumlve peumlr

gjyqtar

Numri i popullsiseuml

Prishtineuml 8 13568 1696 470583

Pejeuml 5 1739 347 277007

Prizren 8 3832 479 371770

Tabela 1 Statistikat e peumlrgjithshme neuml lidhje me Divizionin Penal

teuml Gjykateumls Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren meuml 1 janar 2017

15

51 GJETJET E MONITORIMIT DHE SITUATA NEuml PRAKTIKEuml

Nga 1 shkurti deri meuml 31 maj 2017 IKD monitoroi gjithsej 524 seanca gjyqeumlsore42 neuml Divizionin Penal teuml Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit Neuml GJTH teuml Prishtineumls janeuml monitoruar gjithsej 197 seanca gjyqeumlsore ndeumlrsa neuml Pejeuml janeuml monitoruar gjithsej 141 seanca gjyqeumlsore dhe neuml GJTH Prizren janeuml monitoruar gjithsej 186 seanca gjyqeumlsore Tabela meuml poshteuml tregon numrin e peumlrgjithsheumlm teuml seancave gjyqeumlsore teuml monitoruara teuml mbajtura dhe atyre teuml shtyra

Gjykatat Themelore Departamentet e Peumlrgjithshme Divizionet Penale N

um

ri i

sean

cave

teuml

pla

nif

iku

ara

Nu

mri

i

sean

cave

teuml

mb

ajtu

ra

Nu

mri

i

sean

cave

teuml

shty

ra

Prishtineuml 197 141 56

Pejeuml 141 82 59

Prizren 186 96 90

Total 524 319 205

Tabela 2 Statistikat mbi seancat e monitoruara

Neuml total 667 teuml pandehur iu neumlnshtruan procedimeve penale neuml 524 seanca gjyqeumlsore teuml monitoruara Nga 667 teuml pandehur 457 (6851) prej tyre nuk kishin asnjeuml peumlrfaqeumlsim ligjor ndeumlrsa 163 (3149) teuml pandehur kishin peumlrfaqeumlsim ligjor Keumlto teuml dheumlna janeuml paraqitur neuml Tabeleumln 3 meuml poshteuml

Gjykatat Themelore Departamentet e Peumlrgjithshme Divizionet Penale

Numri total i teuml pandehurve

Numri i teuml pandehurve me avokat

Numri i teuml pandehurve pa avokat

Numri i teuml pandehurve qeuml paguan avokatin e tyre

Numri i teuml pandehurve qeuml kaneuml marreuml avokat falas (sipas detyreumls zyrtare)

Prishtineuml 254 89 165 77 12

Pejeuml 172 32 112 25 7

Prizren 241 42 180 29 13

Total 667 163 457 131 32

Tabela 3 Statistikat e monitorimit teuml ndara sipas peumlrfaqeumlsimit teuml teuml pandehurve mepa

avokateuml

42

Peumlrmbledhjet e raporteve teuml monitorimit peumlr secileumln seanceuml gjyqeumlsore neuml Divizionet Penale teuml Gjykatave

Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren postohen ccedildo diteuml neuml ueb faqen ldquoBetimi peumlr Drejteumlsirdquo neuml dispozicion

neuml wwwbetimiperdrejtesicom

15

51 GJETJET E MONITORIMIT DHE SITUATA NEuml PRAKTIKEuml

Nga 1 shkurti deri meuml 31 maj 2017 IKD monitoroi gjithsej 524 seanca gjyqeumlsore42 neuml Divizionin Penal teuml Departamentit teuml Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit Neuml GJTH teuml Prishtineumls janeuml monitoruar gjithsej 197 seanca gjyqeumlsore ndeumlrsa neuml Pejeuml janeuml monitoruar gjithsej 141 seanca gjyqeumlsore dhe neuml GJTH Prizren janeuml monitoruar gjithsej 186 seanca gjyqeumlsore Tabela meuml poshteuml tregon numrin e peumlrgjithsheumlm teuml seancave gjyqeumlsore teuml monitoruara teuml mbajtura dhe atyre teuml shtyra

Gjykatat Themelore Departamentet e Peumlrgjithshme Divizionet Penale N

um

ri i

sean

cave

teuml

pla

nif

iku

ara

Nu

mri

i

sean

cave

teuml

mb

ajtu

ra

Nu

mri

i

sean

cave

teuml

shty

ra

Prishtineuml 197 141 56

Pejeuml 141 82 59

Prizren 186 96 90

Total 524 319 205

Tabela 2 Statistikat mbi seancat e monitoruara

Neuml total 667 teuml pandehur iu neumlnshtruan procedimeve penale neuml 524 seanca gjyqeumlsore teuml monitoruara Nga 667 teuml pandehur 457 (6851) prej tyre nuk kishin asnjeuml peumlrfaqeumlsim ligjor ndeumlrsa 163 (3149) teuml pandehur kishin peumlrfaqeumlsim ligjor Keumlto teuml dheumlna janeuml paraqitur neuml Tabeleumln 3 meuml poshteuml

Gjykatat Themelore Departamentet e Peumlrgjithshme Divizionet Penale

Numri total i teuml pandehurve

Numri i teuml pandehurve me avokat

Numri i teuml pandehurve pa avokat

Numri i teuml pandehurve qeuml paguan avokatin e tyre

Numri i teuml pandehurve qeuml kaneuml marreuml avokat falas (sipas detyreumls zyrtare)

Prishtineuml 254 89 165 77 12

Pejeuml 172 32 112 25 7

Prizren 241 42 180 29 13

Total 667 163 457 131 32

Tabela 3 Statistikat e monitorimit teuml ndara sipas peumlrfaqeumlsimit teuml teuml pandehurve mepa

avokateuml

42

Peumlrmbledhjet e raporteve teuml monitorimit peumlr secileumln seanceuml gjyqeumlsore neuml Divizionet Penale teuml Gjykatave

Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren postohen ccedildo diteuml neuml ueb faqen ldquoBetimi peumlr Drejteumlsirdquo neuml dispozicion

neuml wwwbetimiperdrejtesicom

16

Statistikat deumlshmojneuml se neuml leumlndeumlt e departamenteve teuml krimeve teuml peumlrgjithshme shumica e teuml pandehurve nuk kaneuml pasur peumlrfaqeumlsim ligjor Neuml 163 leumlndeuml kur teuml pandehurit kaneuml pasur peumlrfaqeumlsim ligjor veteumlm 20 kaneuml marreuml ndihmeuml juridike ndeumlrsa 80 e keumltyre teuml pandehurve kaneuml paguar peumlr mbrojtjen e tyre Neuml praktikeuml ndihma juridike falas neuml rastet e krimeve teuml peumlrgjithshme ofrohet sipas detyreumls zyrtare veteumlm kur ploteumlsohen kriteret e nenit 57 (dmth seancat paraprake teuml paraburgimit) por shumeuml rralleuml ofrohen si ndihmeuml juridike falas me diskrecion (Neni 58) Si rezultat mostra joneuml tregon se veteumlm 32 prej 667 teuml pandehurve neuml leumlndeumlt e departamenteve teuml krimeve teuml peumlrgjithshme kaneuml marreuml mbrojteumls ligjor me shpenzime publike IKD pati mundeumlsineuml teuml mbledheuml teuml dheumlna mbi gjendjen financiare teuml 379 teuml pandehurve gjateuml fazeumls seuml monitorimit Nga kjo mosteumlr e vogeumll gjithsej 116 teuml pandehur (30) deklaruan se kaneuml teuml ardhura teuml uleumlta ose qeuml janeuml neumln skemeumln e mireumlqenies sociale neuml 3 gjykatat e monitoruara

Gjykatat e monitoruara

Teuml pandehurit me teuml ardhura teuml uleumlta

Teuml pandehurit me teuml ardhura mesatare

Teuml pandehurit me teuml ardhura teuml mjaftueshme

Teuml pasur

Neumln skemeumln e pensioneve teuml Ndihmeumls Sociale

Pa informata

Prishtineuml 32 68 0 0 2 10

Pejeuml 14 82 3 1 15 3

Prizren 52 38 4 1 1 53

Total 98 188 7 2 18 66

Tabela 4 Statistikat e monitorimit teuml ndara sipas statusit financiar teuml teuml pandehurve

52 TEuml DHEumlNAT E MBLEDHURA NGA INTERVISTAT E TEuml PANDEHURVE

Monitoruesit e IKD neuml terren intervistuan 30 teuml pandehur qeuml kaneuml kaluar neumlpeumlr procedura penale neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe Prizrenit43 Nga keumlta 30 teuml pandehur dymbeumldhjeteuml (12) vinin nga familje me teuml ardhura teuml uleumlta njeumlmbeumldhjeteuml (11) nga familjet me teuml ardhura mesatare dy (2) prej familjeve me teuml ardhura teuml mira Seuml fundi dy (2) teuml pandehur ishin neuml ndihmeuml sociale duke e ccediluar numrin e peumlrgjithsheumlm teuml teuml pandehurve teuml pranuesheumlm sipas NJF Neni 4 neuml keumlteuml mosteumlr interviste neuml 14 nga 30 (46) Nga tridhjeteuml teuml pandehur veteumlm teteuml (8) kishin peumlrfaqeumlsim ligjor prej teuml cileumlve gjashteuml (6) u ishin dheumlneuml autorizime dhe dy (2) ishin sipas detyreumls zyrtare (peumlrfaqeumlsim ligjor falas)

43

Pyeteumlsori i IKD peumlr teuml Pandehurit Intervista peumlrmbante gjithsej gjashteumlmbeumldhjeteuml pyetje Pyetjet peumlr

intervistat u transferuan pastaj neuml njeuml analizeuml tematike peumlr teuml mbledhur informacionin peumlrkateumls Analiza tematike

u peumlrqendrua neuml 1 gjini 2 gjendje ekonomike 3 profesion 4 vepradeumlnime penale neumlse ishte beumlreuml arrestimi

neumlse kishte pasur peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml marrjes neuml pyetje teuml policiseuml ose gjateuml ndjekjes penale dhe paraqitjes neuml

gjykimgjykateuml 5 neumlse peumlrfaqeumlsimi ligjor ishte beumlreuml direkt nga i pandehuri ose neumlpeumlrmjet Nenit 57 ose 58 teuml

KPPRK

17

Nga teuml pandehurit me ndihma sociale veteumlm njeumlrit i ishte siguruar peumlrfaqeumlsim sipas detyreumls zyrtare ndeumlrsa tjetri kishte angazhuar peumlrfaqeumlsimin ligjor sipas autorizimit (financim vetanak) I pandehuri nr 4 shpjegoi se atij nuk i eumlshteuml ofruar peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml intervistimit teuml policiseuml dhe se ai nuk ishte neuml dijeni se ai kishte teuml drejteumln e njeuml avokati gjateuml intervisteumls Meuml pas ai u arrestua dhe u mbajt peumlr 48 oreuml Ky eumlshteuml njeuml fakt alarmues dhe shkelje e nenit 11 paragrafit 5 dhe 644 dhe nenit 53 paragrafit 245 teuml Procedureumls Penale teuml Kosoveumls Peumlr meuml tepeumlr eumlshteuml shkelje e nenit 6 paragrafit 3 (c)46

Peumlr meuml tepeumlr nga numri i peumlrgjithsheumlm i 30 teuml pandehurve teteuml (8) u arrestuan dhe veteumlm dy (2) kishin peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml marrjes neuml pyetjeintervistave teuml policiseuml Rrjedhimisht nga tridhjeteuml teuml pandehur veteumlm tre (3) kishin peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml intervistimitmarrjes neuml pyetje nga prokuroreumlt

Intervistat e IKD-seuml peumlr teuml Pandehurit tregojneuml se shumeuml teuml pandehur nuk janeuml veumlneuml neuml dijeni as peumlr teuml drejteumln e tyre sipas KPPRP Nenit 58 (2) teuml keumlrkojeuml mbrojteumls me shpenzime publike ose peumlr teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas sipas NJF Nenit 4 Eumlshteuml alarmues fakti se pasi u njoftuan peumlr keumlteuml teuml drejteuml themelore gjateuml intervistave teuml IKD-seuml shumica e teuml pandehurve teuml intervistuar - duke besuar neuml pafajeumlsineuml e tyre - deklaruan se nuk kaneuml nevojeuml peumlr njeuml avokat sepse ata ose besonin neuml pafajeumlsineuml e tyre ose sepse besonin se mund teuml mbrojneuml meuml mireuml veten e tyre Keumlshtu jo veteumlm qeuml gjykatat deumlshtojneuml teuml mbrojneuml teuml drejtat kushtetuese teuml teuml pandehurit por intervistat e IKD-seuml zbulojneuml njeuml nivel teuml rreziksheumlm teuml analfabetizmit peumlr teuml drejtat veccedilaneumlrisht duke pasur parasysh miratimin e fundit teuml njeuml sistemi teuml drejteumlsiseuml penale kundeumlrshtuese teuml Kosoveumls

53 INTERVISTAT ME GJYQTAREumlT

Monitoruesit neuml terren teuml IKD-seuml intervistuan 13 gjyqtareuml nga Departamentet e Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren47 lidhur me peumlrfaqeumlsimin e teuml pandehurve me avokat mbrojteumls neuml Divizionet Penale dhe zbatimin e ndihmeumls juridike falas neuml gjykata Gjyqtareumlt gjateuml keumltyre intervistave u moreumln neuml pyetje lidhur me 1 numrin e leumlndeumlve peumlr gjyqtar teuml caktuara ose neuml procedureuml 2 neumlse neuml praktikeuml teuml pandehurit kaneuml peumlrfaqeumlsim ligjor 3 neumlse eumlshteuml e zakonshme qeuml teuml pandehurit teuml keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim sipas detyreumls zyrtare 4 neumlse sipas mendimit teuml tyre mungesa e peumlrfaqeumlsimit ligjor ndikon neuml cileumlsineuml e procedurave gjyqeumlsore dheose teuml drejtat e teuml pandehurve

44

Kodi i Procedureumls Penale i Kosoveumls - Neni 11 - Peumlrshtatshmeumlria e Mbrojtjes - paragrafi 5 Neuml shqyrtimin e

pareuml gjykata ose organi kompetent i cili e drejton procedureumln penale detyrohet ta njoftojeuml teuml pandehurin peumlr teuml

drejteumln e tijsaj neuml mbrojteumls qeuml nga marrja neuml pyetje peumlr hereuml teuml pare ashtu siccedil parashihet me keumlteuml Kod Paragrafi

6 Neuml pajtim me dispozitat e keumltij Kodi ccedildo person i privuar nga liria ka teuml drejteuml neuml sheumlrbimet e mbrojteumlsit qeuml

nga arresti e tutje 45

Kodi i Procedureumls Penale i Kosoveumls - Neni 53 paragrafi 2 - Para ccedildo marrjeje neuml pyetje teuml teuml dyshuarit ose teuml

pandehurit policia ose organi tjeteumlr kompetent prokurori i shtetit gjyqtari i procedureumls paraprake gjyqtari i

veteumlm gjykues ose kryetari i trupit gjykues udheumlzon teuml dyshuarin ose teuml pandehurin peumlr teuml drejteumln e tij neuml

angazhimin e mbrojteumlsit dhe se mbrojteumlsi mund teuml marreuml pjeseuml gjateuml marrjes seuml tij neuml pyetje 46

KEDNJ Neni 6 par 3 (c) teuml mbrohet veteuml ose teuml ndihmohet nga njeuml mbrojteumls i zgjedhur prej tij ose neuml qofteuml se

ai nuk ka mjete teuml mjaftueshme peumlr teuml shpeumlrblyer mbrojteumlsin trsquoi mundeumlsohet ndihma ligjore falas kur keumlteuml e

keumlrkojneuml interesat e drejteumlsiseuml 47

Shtojca 2 intervista me gjyqtareuml

18

Pyeteumlsori i IKD-seuml konfirmoi se vlereumlsimi i secilit gjyqtar neuml lidhje me madheumlsineuml substanciale teuml ngarkeseumls teuml tyre peumlrkateumlse me leumlndeuml ishte neuml pajtim me statistikat zyrtare teuml mbledhura nga IKD nga gjykata (shih tabeleumln 4 meuml poshteuml)

Gjyqtareumlt Numri i leumlndeumlve

Gjyqtari 1 360

Gjyqtari 2 2000

Gjyqtari 3 2000

Gjyqtari 4 450

Gjyqtari 5 450

Gjyqtari 6 700

Gjyqtari 7 550

Gjyqtari 8 200

Gjyqtari 9 1801

Gjyqtari 10 1700

Gjyqtari 11 2005

Gjyqtari 12 360

Gjyqtari 13 300

Tabela 4 Statistikat peumlr rastet qeuml secili gjyqtar i intervistuar ka neuml puneuml

Teuml gjitheuml gjyqtareumlt e intervistuar nga IKD pranojneuml reumlndeumlsineuml qeuml teuml pandehurit teuml keneuml peumlrfaqeumlsim ligjor neuml teuml gjitha fazat e procedimeve penale48 Megjithateuml secili gjyqtar i intervistuar konfirmoi sakteumlsineuml e teuml dheumlnave teuml monitorimit teuml IKD-seuml duke deklaruar se veteumlm njeuml mesatare prej 5-10 e teuml pandehurve keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim ligjor falas49 Sidoqofteuml secili gjyqtar ofroi njeuml seumlreuml arsyesh praktike pse gjykatat nuk arrijneuml teuml ofrojneuml ndihmeuml ligjore falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr neuml leumlndeumlt e krimit teuml peumlrgjithsheumlm50 Seuml pari sipas gjyqtareumlve KPPRK obligon gjyqtareumlt qeuml teuml caktojneuml mbrojteumls me shpenzime publike veteumlm neuml rastet e mbrojtjes seuml detyrueshme siccedil parashihet me nenin 58 teuml KPPRK

51 Seuml dyti gjyqtareumlt pohojneuml se nuk kaneuml njeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml qeneuml neuml gjendje teuml caktojeuml mbrojteumlsin me shpenzime publike peumlr leumlndeumlt e krimit teuml peumlrgjithsheumlm 52 Neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml disa gjyqtareuml kaneuml raportuar se kaneuml ldquokufizime neuml lidhje me fondet qeuml shpeumlrndahen nga KGJK-ja neuml lidhje me peumlrfaqeumlsimin ligjorrdquo53 Prandaj gjykatat udheumlzohen

48

Intervistat individuale teuml gjyqtareumlve Shih gjithashtu Intervisteuml me Naser Foniqi Udheumlheqeumls i Divizionit

Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykateumln Themelore neuml Prishtineuml Kreshnik Radoniqi Kryetar i

Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml dhe Teuta Krusha Udheumlheqeumlse e Divizionit Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm

neuml Gjykateumln Themelore neuml Prizren peumlr TV ldquoBetim peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive teuml transmetuar meuml 16

qershor 2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml

httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-efektive-juridike 49

Neuml rastet kur keumlrkohet ndihmeuml juridike falas gjyqtareumlt konfirmuan qeuml teuml pandehurit duhet teuml deumlshmojneuml se

kaneuml teuml drejteuml peumlr ndihmeuml juridike falas 50

Po aty 51

Po aty Intervisteuml me Kreshnik Radoniqin Kryetar i Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml 52

Po aty Fokus Grupi u mbajt meuml 22 maj 2017 me gjyqtareumlt prokuroreumlt avokateumlt dhe peumlrfaqeumlsuesit e shoqeumlriseuml

civile 53

Po aty

17

Nga teuml pandehurit me ndihma sociale veteumlm njeumlrit i ishte siguruar peumlrfaqeumlsim sipas detyreumls zyrtare ndeumlrsa tjetri kishte angazhuar peumlrfaqeumlsimin ligjor sipas autorizimit (financim vetanak) I pandehuri nr 4 shpjegoi se atij nuk i eumlshteuml ofruar peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml intervistimit teuml policiseuml dhe se ai nuk ishte neuml dijeni se ai kishte teuml drejteumln e njeuml avokati gjateuml intervisteumls Meuml pas ai u arrestua dhe u mbajt peumlr 48 oreuml Ky eumlshteuml njeuml fakt alarmues dhe shkelje e nenit 11 paragrafit 5 dhe 644 dhe nenit 53 paragrafit 245 teuml Procedureumls Penale teuml Kosoveumls Peumlr meuml tepeumlr eumlshteuml shkelje e nenit 6 paragrafit 3 (c)46

Peumlr meuml tepeumlr nga numri i peumlrgjithsheumlm i 30 teuml pandehurve teteuml (8) u arrestuan dhe veteumlm dy (2) kishin peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml marrjes neuml pyetjeintervistave teuml policiseuml Rrjedhimisht nga tridhjeteuml teuml pandehur veteumlm tre (3) kishin peumlrfaqeumlsim ligjor gjateuml intervistimitmarrjes neuml pyetje nga prokuroreumlt

Intervistat e IKD-seuml peumlr teuml Pandehurit tregojneuml se shumeuml teuml pandehur nuk janeuml veumlneuml neuml dijeni as peumlr teuml drejteumln e tyre sipas KPPRP Nenit 58 (2) teuml keumlrkojeuml mbrojteumls me shpenzime publike ose peumlr teuml drejteumln peumlr ndihmeuml juridike falas sipas NJF Nenit 4 Eumlshteuml alarmues fakti se pasi u njoftuan peumlr keumlteuml teuml drejteuml themelore gjateuml intervistave teuml IKD-seuml shumica e teuml pandehurve teuml intervistuar - duke besuar neuml pafajeumlsineuml e tyre - deklaruan se nuk kaneuml nevojeuml peumlr njeuml avokat sepse ata ose besonin neuml pafajeumlsineuml e tyre ose sepse besonin se mund teuml mbrojneuml meuml mireuml veten e tyre Keumlshtu jo veteumlm qeuml gjykatat deumlshtojneuml teuml mbrojneuml teuml drejtat kushtetuese teuml teuml pandehurit por intervistat e IKD-seuml zbulojneuml njeuml nivel teuml rreziksheumlm teuml analfabetizmit peumlr teuml drejtat veccedilaneumlrisht duke pasur parasysh miratimin e fundit teuml njeuml sistemi teuml drejteumlsiseuml penale kundeumlrshtuese teuml Kosoveumls

53 INTERVISTAT ME GJYQTAREumlT

Monitoruesit neuml terren teuml IKD-seuml intervistuan 13 gjyqtareuml nga Departamentet e Peumlrgjithshme teuml Gjykatave Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren47 lidhur me peumlrfaqeumlsimin e teuml pandehurve me avokat mbrojteumls neuml Divizionet Penale dhe zbatimin e ndihmeumls juridike falas neuml gjykata Gjyqtareumlt gjateuml keumltyre intervistave u moreumln neuml pyetje lidhur me 1 numrin e leumlndeumlve peumlr gjyqtar teuml caktuara ose neuml procedureuml 2 neumlse neuml praktikeuml teuml pandehurit kaneuml peumlrfaqeumlsim ligjor 3 neumlse eumlshteuml e zakonshme qeuml teuml pandehurit teuml keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim sipas detyreumls zyrtare 4 neumlse sipas mendimit teuml tyre mungesa e peumlrfaqeumlsimit ligjor ndikon neuml cileumlsineuml e procedurave gjyqeumlsore dheose teuml drejtat e teuml pandehurve

44

Kodi i Procedureumls Penale i Kosoveumls - Neni 11 - Peumlrshtatshmeumlria e Mbrojtjes - paragrafi 5 Neuml shqyrtimin e

pareuml gjykata ose organi kompetent i cili e drejton procedureumln penale detyrohet ta njoftojeuml teuml pandehurin peumlr teuml

drejteumln e tijsaj neuml mbrojteumls qeuml nga marrja neuml pyetje peumlr hereuml teuml pare ashtu siccedil parashihet me keumlteuml Kod Paragrafi

6 Neuml pajtim me dispozitat e keumltij Kodi ccedildo person i privuar nga liria ka teuml drejteuml neuml sheumlrbimet e mbrojteumlsit qeuml

nga arresti e tutje 45

Kodi i Procedureumls Penale i Kosoveumls - Neni 53 paragrafi 2 - Para ccedildo marrjeje neuml pyetje teuml teuml dyshuarit ose teuml

pandehurit policia ose organi tjeteumlr kompetent prokurori i shtetit gjyqtari i procedureumls paraprake gjyqtari i

veteumlm gjykues ose kryetari i trupit gjykues udheumlzon teuml dyshuarin ose teuml pandehurin peumlr teuml drejteumln e tij neuml

angazhimin e mbrojteumlsit dhe se mbrojteumlsi mund teuml marreuml pjeseuml gjateuml marrjes seuml tij neuml pyetje 46

KEDNJ Neni 6 par 3 (c) teuml mbrohet veteuml ose teuml ndihmohet nga njeuml mbrojteumls i zgjedhur prej tij ose neuml qofteuml se

ai nuk ka mjete teuml mjaftueshme peumlr teuml shpeumlrblyer mbrojteumlsin trsquoi mundeumlsohet ndihma ligjore falas kur keumlteuml e

keumlrkojneuml interesat e drejteumlsiseuml 47

Shtojca 2 intervista me gjyqtareuml

18

Pyeteumlsori i IKD-seuml konfirmoi se vlereumlsimi i secilit gjyqtar neuml lidhje me madheumlsineuml substanciale teuml ngarkeseumls teuml tyre peumlrkateumlse me leumlndeuml ishte neuml pajtim me statistikat zyrtare teuml mbledhura nga IKD nga gjykata (shih tabeleumln 4 meuml poshteuml)

Gjyqtareumlt Numri i leumlndeumlve

Gjyqtari 1 360

Gjyqtari 2 2000

Gjyqtari 3 2000

Gjyqtari 4 450

Gjyqtari 5 450

Gjyqtari 6 700

Gjyqtari 7 550

Gjyqtari 8 200

Gjyqtari 9 1801

Gjyqtari 10 1700

Gjyqtari 11 2005

Gjyqtari 12 360

Gjyqtari 13 300

Tabela 4 Statistikat peumlr rastet qeuml secili gjyqtar i intervistuar ka neuml puneuml

Teuml gjitheuml gjyqtareumlt e intervistuar nga IKD pranojneuml reumlndeumlsineuml qeuml teuml pandehurit teuml keneuml peumlrfaqeumlsim ligjor neuml teuml gjitha fazat e procedimeve penale48 Megjithateuml secili gjyqtar i intervistuar konfirmoi sakteumlsineuml e teuml dheumlnave teuml monitorimit teuml IKD-seuml duke deklaruar se veteumlm njeuml mesatare prej 5-10 e teuml pandehurve keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim ligjor falas49 Sidoqofteuml secili gjyqtar ofroi njeuml seumlreuml arsyesh praktike pse gjykatat nuk arrijneuml teuml ofrojneuml ndihmeuml ligjore falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr neuml leumlndeumlt e krimit teuml peumlrgjithsheumlm50 Seuml pari sipas gjyqtareumlve KPPRK obligon gjyqtareumlt qeuml teuml caktojneuml mbrojteumls me shpenzime publike veteumlm neuml rastet e mbrojtjes seuml detyrueshme siccedil parashihet me nenin 58 teuml KPPRK

51 Seuml dyti gjyqtareumlt pohojneuml se nuk kaneuml njeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml qeneuml neuml gjendje teuml caktojeuml mbrojteumlsin me shpenzime publike peumlr leumlndeumlt e krimit teuml peumlrgjithsheumlm 52 Neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml disa gjyqtareuml kaneuml raportuar se kaneuml ldquokufizime neuml lidhje me fondet qeuml shpeumlrndahen nga KGJK-ja neuml lidhje me peumlrfaqeumlsimin ligjorrdquo53 Prandaj gjykatat udheumlzohen

48

Intervistat individuale teuml gjyqtareumlve Shih gjithashtu Intervisteuml me Naser Foniqi Udheumlheqeumls i Divizionit

Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykateumln Themelore neuml Prishtineuml Kreshnik Radoniqi Kryetar i

Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml dhe Teuta Krusha Udheumlheqeumlse e Divizionit Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm

neuml Gjykateumln Themelore neuml Prizren peumlr TV ldquoBetim peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive teuml transmetuar meuml 16

qershor 2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml

httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-efektive-juridike 49

Neuml rastet kur keumlrkohet ndihmeuml juridike falas gjyqtareumlt konfirmuan qeuml teuml pandehurit duhet teuml deumlshmojneuml se

kaneuml teuml drejteuml peumlr ndihmeuml juridike falas 50

Po aty 51

Po aty Intervisteuml me Kreshnik Radoniqin Kryetar i Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml 52

Po aty Fokus Grupi u mbajt meuml 22 maj 2017 me gjyqtareumlt prokuroreumlt avokateumlt dhe peumlrfaqeumlsuesit e shoqeumlriseuml

civile 53

Po aty

18

Pyeteumlsori i IKD-seuml konfirmoi se vlereumlsimi i secilit gjyqtar neuml lidhje me madheumlsineuml substanciale teuml ngarkeseumls teuml tyre peumlrkateumlse me leumlndeuml ishte neuml pajtim me statistikat zyrtare teuml mbledhura nga IKD nga gjykata (shih tabeleumln 4 meuml poshteuml)

Gjyqtareumlt Numri i leumlndeumlve

Gjyqtari 1 360

Gjyqtari 2 2000

Gjyqtari 3 2000

Gjyqtari 4 450

Gjyqtari 5 450

Gjyqtari 6 700

Gjyqtari 7 550

Gjyqtari 8 200

Gjyqtari 9 1801

Gjyqtari 10 1700

Gjyqtari 11 2005

Gjyqtari 12 360

Gjyqtari 13 300

Tabela 4 Statistikat peumlr rastet qeuml secili gjyqtar i intervistuar ka neuml puneuml

Teuml gjitheuml gjyqtareumlt e intervistuar nga IKD pranojneuml reumlndeumlsineuml qeuml teuml pandehurit teuml keneuml peumlrfaqeumlsim ligjor neuml teuml gjitha fazat e procedimeve penale48 Megjithateuml secili gjyqtar i intervistuar konfirmoi sakteumlsineuml e teuml dheumlnave teuml monitorimit teuml IKD-seuml duke deklaruar se veteumlm njeuml mesatare prej 5-10 e teuml pandehurve keumlrkojneuml peumlrfaqeumlsim ligjor falas49 Sidoqofteuml secili gjyqtar ofroi njeuml seumlreuml arsyesh praktike pse gjykatat nuk arrijneuml teuml ofrojneuml ndihmeuml ligjore falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr neuml leumlndeumlt e krimit teuml peumlrgjithsheumlm50 Seuml pari sipas gjyqtareumlve KPPRK obligon gjyqtareumlt qeuml teuml caktojneuml mbrojteumls me shpenzime publike veteumlm neuml rastet e mbrojtjes seuml detyrueshme siccedil parashihet me nenin 58 teuml KPPRK

51 Seuml dyti gjyqtareumlt pohojneuml se nuk kaneuml njeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml qeneuml neuml gjendje teuml caktojeuml mbrojteumlsin me shpenzime publike peumlr leumlndeumlt e krimit teuml peumlrgjithsheumlm 52 Neuml meumlnyreuml teuml veccedilanteuml disa gjyqtareuml kaneuml raportuar se kaneuml ldquokufizime neuml lidhje me fondet qeuml shpeumlrndahen nga KGJK-ja neuml lidhje me peumlrfaqeumlsimin ligjorrdquo53 Prandaj gjykatat udheumlzohen

48

Intervistat individuale teuml gjyqtareumlve Shih gjithashtu Intervisteuml me Naser Foniqi Udheumlheqeumls i Divizionit

Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm neuml Gjykateumln Themelore neuml Prishtineuml Kreshnik Radoniqi Kryetar i

Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml dhe Teuta Krusha Udheumlheqeumlse e Divizionit Penal neuml Departamentin e Peumlrgjithsheumlm

neuml Gjykateumln Themelore neuml Prizren peumlr TV ldquoBetim peumlr Drejteumlsirdquo Mjetet juridike efektive teuml transmetuar meuml 16

qershor 2017 neuml Radio Televizionin e Kosoveumls neuml dispozicion neuml

httpbetimiperdrejtesicomemisionetmbrojtja-efektive-juridike 49

Neuml rastet kur keumlrkohet ndihmeuml juridike falas gjyqtareumlt konfirmuan qeuml teuml pandehurit duhet teuml deumlshmojneuml se

kaneuml teuml drejteuml peumlr ndihmeuml juridike falas 50

Po aty 51

Po aty Intervisteuml me Kreshnik Radoniqin Kryetar i Gjykateumls Themelore neuml Pejeuml 52

Po aty Fokus Grupi u mbajt meuml 22 maj 2017 me gjyqtareumlt prokuroreumlt avokateumlt dhe peumlrfaqeumlsuesit e shoqeumlriseuml

civile 53

Po aty

19

teuml mos angazhojneuml avokateuml peumlrveccedil rasteve qeuml janeuml teuml detyrueshme54 Seuml treti sa i peumlrket aspektit teuml pazbatuar teuml Ligjit teuml NJF (shih infra Seksioni 3 (c)) gjyqtareumlt nuk i referojneuml teuml pandehurit neuml sheumlrbimet e Agjenciseuml seuml Ndihmeumls Juridike Falas sepse ata janeuml teuml veteumldijsheumlm se Agjencia gjithashtu ka probleme me ccedileumlshtjet e financimit55 Seuml fundi por jo meuml pak e reumlndeumlsishme gjyqtareumlt u pajtuan me shqeteumlsimet e shoqeumlriseuml civile qeuml teuml ardhurat e uleumlta ose teuml pandehurit e varfeumlr nuk keumlrkojneuml mbrojteumls me shpenzime publike sepse mbeten analfabeteuml neuml lidhje me keumlteuml teuml drejteuml teuml mbrojtur nga KEDNJ56 Sa i peumlrket cileumlsiseuml seuml mbrojtjes ligjore njeuml numeumlr i konsideruesheumlm (4) prej 13 gjyqtareumlve teuml intervistuar shpreheumln shqeteumlsime teuml meumldha peumlr cileumlsineuml e mbrojtjes penale teuml ofruar nga avokateumlt e OAK dhe sugjeruan qeuml teuml pandehurit sheumlrbehen meuml mireuml duke mos pasur njeuml avokat teuml pranisheumlm57 Megjithateuml neumlnteuml (9) gjyqtareuml teuml tjereuml kaneuml deklaruar se ofrimi i peumlrfaqeumlsimit ligjor i mundeumlson teuml pandehurit teuml kuptojeuml meuml mireuml teuml drejtat e tijsaj - veccedilaneumlrisht gjateuml negociatave peumlr pranimin e fajeumlsiseuml Keumlta gjyqtareuml teuml njeumljteuml gjithashtu theksuan se teuml pandehurit me avokateuml mbeumlrriteumln neuml gjykateuml me njeuml kuptim meuml teuml larteuml teuml procedurave gjyqeumlsore se sa teuml pandehurit e pa peumlrfaqeumlsuar58 Si alternativeuml ndaj ofrimit teuml ndihmeumls juridike falas teuml gjitheuml gjyqtareumlt deklaruan se peumlrpiqen teuml respektojneuml teuml drejtat e teuml pandehurve kur ata nuk kaneuml peumlrfaqeumlsim ligjor Neuml disa raste gjyqtareumlt deklaruan se ata peumlrpiqen teuml flasin teuml njeumljteumln gjuheuml si i pandehuri neuml meumlnyreuml qeuml ata teuml kuptojneuml Nga 13 gjykateumlsit e intervistuar 10 prej tyre deklaruan se prokuroreumlt gjithmoneuml peumlrpiqen teuml gjejneuml deumlshmi shfajeumlsuese neuml rastet kur ata emeumlrohen siccedil keumlrkohet me ligj Megjithateuml tre (3) gjyqtareuml teuml intervistuar deklaruan se prokuroreumlt rralleuml paraqesin prova shfajeumlsuese neuml dobi teuml pandehurve teuml pa peumlrfaqeumlsuar

54 ANALIZA E VENDIMEVE GJYQEumlSORE TEuml FORMEumlS SEuml PREREuml

IKD gjateuml analizeumls seuml dyzetepeseuml (45) vendimeve gjyqeumlsore teuml zgjedhura rasteumlsisht qeuml rezultojneuml me deumlnim teuml shqiptuar nga Gjykatat Themelore neuml Prishtineuml Pejeuml dhe Prizren kaneuml gjetur se veprat penale meuml teuml zakonshme teuml bazuara neuml analizeuml peumlrfshinin 11 leumlndeuml teuml Vjedhjeve seuml reumlnda59 teuml deumlnueshme me 3 deri neuml 7 vjet burgim 6 leumlndeuml teuml Leumlndimeve teuml lehta trupore60 teuml deumlnueshme me gjobeuml ose me burgim deri neuml tre vjet 7 raste teuml Vjedhjes61 teuml deumlnueshme me gjobeuml dhe me burgim deri neuml tre (3) vjet 7 raste teuml Mashtrimit62 teuml

54

Po aty 55

Po aty 56

Po aty Intervistat me teuml pandehurit grupi i fokusit i mbajtur meuml 22 maj 2017 me gjyqtareuml prokuroreuml avokateuml

dhe peumlrfaqeumlsues teuml Shoqeumlriseuml Civile 57

Intervistat individuale teuml gjyqtareumlve Kateumlr (4) nga trembeumldhjeteuml (13) gjyqtareuml shpreheumln shqeteumlsimet e tyre me

peumlrfaqeumlsimin ligjor - qofteuml teuml autorizuar apo sipas detyreumls zyrtare - sepse sipas peumlrvojeumls seuml tyre avokateumlt kaneuml

tendenceuml teuml shkaktojneuml meuml shumeuml probleme sesa zgjidhje teuml ccedileumlshtjeve Gjyqtari 2 shpjegoi se avokateumlt

nganjeumlhereuml nuk i lejojneuml teuml pandehurit teuml pranojneuml fajeumlsineuml sepse duan teuml peumlrfitojneuml financiarisht nga i pandehuri

Gjyqtari 3 deklaroi se neuml shumiceumln e rasteve teuml pandehurit janeuml meuml teuml mireuml se avokateumlt e tyre neuml mbrojtjen e tyre 58

Po aty 59

Neni 327 i KPK-sw 60

Po aty Neni 188 61

Po aty Neni 325 62

Po aty Neni 335

20

deumlnueshme me gjobeuml dhe me burgim prej tre (3) muajsh 4 raste teuml Falsifikimit teuml dokumenteve63 teuml deumlnueshme me gjobeuml ose me burgim deri neuml tre (3) vjet

Nga 45 aktgjykimet e formeumls seuml prereuml teuml analizuara IKD ka gjetur se gjykatat shqiptuan deumlnime efektive me burgim neuml teuml gjitha keumlto raste Deumlnimet e shqiptuara renditen nga burgosja prej 15 diteuml deri neuml 3 vjet ose meuml shumeuml64

Peumlr meuml tepeumlr nga 45 rastet e analizuara 16 kishin peumlrfaqeumlsim ligjor sipas detyreumls zyrtare neuml seanceumln finale 24 kishin autorizuar peumlrfaqeumlsimin ligjor dhe 11 nuk kishin ndonjeuml peumlrfaqeumlsim ligjor65

Gjateuml analizeumls seuml dyzet e peseuml (45) vendimeve gjyqeumlsore teuml formeumls seuml prereuml IKD konstatoi se gjykatat janeuml jashteumlzakonisht teuml buta neuml lidhje me llogaritjen e shpenzimeve gjyqeumlsore - veccedilaneumlrisht peumlr pagesat e peumlrfaqeumlsimit ligjor - teuml teuml pandehurve teuml deumlnuar teuml cileumlt (neumlse nuk janeuml teuml varfeumlr) keumlrkohet me ligj teuml rimbursojneuml Shtetin66 Pavareumlsisht nga numri i seancave teuml mbajtura peumlr secileumln ccedileumlshtje gjyqeumlsore - e cila shpesh tejkalon 3 deri neuml 5 seanca - gjykatat kaneuml vendosur neuml meumlnyreuml teuml njeumltrajtshme praktikeumln e caktimit teuml shpenzimeve gjyqeumlsore nga veteumlm 25 deri neuml 100 euro Neuml teuml gjitha 45 vendimet e mbledhura gjyqtareumlt injoruan detyrimin e tyre peumlr teuml llogaritur kostot aktuale teuml mbrojtjes penale dhe neuml vend teuml keumlsaj nxirrnin njeuml vendim neuml meumlnyreuml uniforme duke keumlrkuar qeuml teuml pandehurit teuml paguanin njeuml shumeuml paushall prej veteumlm 25 deri neuml 100 euro mesatarisht Kur kjo temeuml u ngriteuml gjateuml Grupit teuml Fokusit teuml Aktereumlve teuml Sektorit teuml Drejteumlsiseuml neuml maj 2017 teuml gjitheuml pjeseumlmarreumlsit raneuml dakord qeuml humbja e financimit peumlr shtetin qeuml rezulton nga kjo praktikeuml nuk duhet teuml vazhdojeuml meuml67

63

Po aty Neni 398 64

Shtojca 1 - deumlnimet e shqiptuara nga divizionet penale neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe

Prizrenit 65

Po aty 66

Neni 450(2) i KPPRK-seuml thoteuml neuml pjeseumln peumlrkateumlse ldquoShpenzimet e procedureumls penale peumlrfshijneuml si neuml vijim

27 shpeumlrblimet dhe shpenzimet e nevojshme teuml mbrojteumlsit [peumlrfshireuml] Neni 450(7) Shpeumlrblimi dhe

shpenzimet e nevojshme teuml mbrojteumlsit teuml caktuar nga Neni 57 paragrafi 2 apo 3 ose neni 58 i keumltij Kodi

paguhen nga mjetet buxhetore e jo nga i pandehuri [dhe neuml pajtim me Nenin 453(1) i pandehuri fajtor

duhet teuml rimbursojeuml shpenzimet e procedureumls penalerdquo 67

Grupi i Fokusit i Aktereumlve teuml Sektorit teuml Drejteumlsiseuml (maj 2017) Lidhur me praktikeumln aktuale teuml llogaritjes seuml

shpenzimeve ldquopaushallrdquo aneumltareumlt e grupit teuml fokusit propozuan qeuml gjyqtareumlt teuml peumlrcaktojneuml shpenzimet gjyqeumlsore

duke llogaritur me sakteumlsi teuml gjitha shpenzimet e procedimit duke peumlrfshireuml teuml gjitha seancat gjyqeumlsore

shpenzimet e mbrojtjes juridike shpenzimet e deumlshmitareumlve eksperteuml dhe pavareumlsisht nga totali i keumltij

shpenzimi teuml leumlshojneuml urdheumlr peumlr pageseumln e teuml gjitha shpenzimeve peumlr teuml pandehurit e deumlnuar me peumlrjashtim teuml

rasteve kur ndihma juridike eumlshteuml pranuar neuml pajtim me gjendjen e dobeumlt ekonomike teuml teuml pandehurit

21

6 PEumlRFUNDIME Pavareumlsisht nga hierarkia e themeluar neuml Kosoveuml e dispozitave kushtetuese teuml bazuara neuml KEDNJ dhe legjislacioni ploteumlsues (KPPRK dhe ligji NJF) dhe ekzistenca e mekanizmave teuml shpeumlrndarjes peumlr ndihmeuml juridike falas duke peumlrfshireuml Agjencineuml e NJF sistemi i ndihmeumls juridike falas i Kosoveumls nuk funksionon peumlr teuml pandehurit e akuzuar peumlr krime neumln teteuml (8) vjet burgim teuml cileumlt nuk kaneuml mjete financiare peumlr teuml pasur ndihmeuml juridike Ndihma juridike falas e sponsorizuar nga shteti eumlshteuml njeuml e drejteuml themelore e personit teuml akuzuar peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml mund teuml peumlrfshijeuml rrezik teuml jeteumls seuml tij ose teuml liriseuml personale Megjithateuml kjo e drejteuml nuk eumlshteuml e pakufishme dhe i neumlnshtrohet kufizimeve teuml bazuara neuml kriteret e peumlrcaktuara tashmeuml nga KEDNJ dhe shtrihet neuml njeuml seumlreuml vendimesh teuml GJEDNJ-seuml teuml cilat peumlrfshijneuml 1) mjetet financiare dhe 2) ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml eumlshteuml peumlrcaktuar me tutje si njeuml vlereumlsim i a) seriozitetit teuml vepreumls dhe ashpeumlrsiseuml seuml deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksitetit teuml ccedileumlshtjes dhe c) gjendjes sociale dhe personale teuml teuml pandehurit Pa marreuml parasysh neumlse gjykatat zbatojneuml neuml fund teuml fundit kriteret meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe liberale teuml peumlrcaktuara neuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF ose keumlrkesat meuml pak strikte por megjithateuml eumlshteuml substanciale siccedil eumlshteuml peumlrcaktuar edhe nga KEDNJ se shteti ka njeuml detyrim teuml pashmangsheumlm dhe teuml menjeumlhersheumlm peumlr teuml llogaritur peumlr teuml ndareuml dhe peumlr teuml ofruar fonde qeveritare neuml Agjencineuml e NJF neuml meumlnyreuml qeuml gjykatat teuml mund tu japin ndihmeuml ligjore si duhet teuml pandehurve teuml varfeumlr neuml njeuml meumlnyreuml teuml pajtueshme me kornizeumln ligjore teuml Kosoveumls Deumlshtimi i shtetit peumlr teuml siguruar burime teuml tilla peumlr teuml pandehurit e varfeumlr teuml akuzuar peumlr njeuml krim neumln teteuml (8) vjet burgim jo veteumlm qeuml shkel nenin 58 teuml KPPRK dhe nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF por gjithashtu bie neuml kundeumlrshtim me nenin 30 (5) teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 (3) (c) teuml KEDNJ-seuml qeuml zbatohen drejtpeumlrdrejt neuml Kosoveuml Neuml lidhje me identifikimin e fondeve ekzistuese IKD gjithashtu arrin neuml peumlrfundim se njeuml shumeuml e konsiderueshme e tarifave ligjore ldquosipas detyreumls zyrtarerdquo teuml parimbursuara (nga teuml pandehurit e deumlnuar) paraqesin jo veteumlm deumlshtimin e gjykatave por njeuml burim potencial peumlr lehteumlsimin e barreumls financiare teuml Shtetit Ndeumlrsa shqeteumlsimi meuml i madh eumlshteuml mungesa e angazhimit teuml Shtetit peumlr mbrojtjen e keumlsaj teuml drejte themelore neumlpeumlrmjet financimit teuml nevojsheumlm Teuml dheumlnat e mbledhura nga IKD gjithashtu tregojneuml se gjykatat gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia nuk e kuptojneuml ploteumlsisht mandatin e tyre kushtetues peumlr teuml siguruar njeuml avokat peumlr teuml pandehurin e varfeumlr kur keumlteuml e keumlrkon interesi i drejteumlsiseuml

22

7 REKOMANDIME

Shteti duhet teuml ndajeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml mbuluar sheumlrbimet e ndihmeumls juridike falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr

Gjykatat duhet teuml fillojneuml menjeumlhereuml teuml rikthejneuml shpenzimet gjyqeumlsore nga teuml pandehurit e deumlnuar teuml cileumlt kaneuml marreuml ndihmeuml juridike teuml financuar nga shteti pa pasur nevojeuml financiare peumlr keumlto sheumlrbime

Institucionet dhe organet neuml Sistemin Juridik teuml Kosoveumls duke peumlrfshireuml Odeumln e Avokateumlve teuml Kosoveumls (OAK) Agjencineuml e Ndihmeumls Juridike Falas bashkeumlsineuml meuml teuml gjereuml teuml avokateumlve dhe qeverineuml duhet teuml beumljneuml peumlrpjekje peumlr teuml ofruar sheumlrbime juridike falas peumlr ata qytetareuml qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml

Gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia duhet teuml zbatojneuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF dheose teuml interpretojneuml nenin 58 teuml KPPRP teuml Kosoveumls neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e GjEDNj-seuml kur marrin vendime lidhur me ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml ndikojneuml neuml teuml drejtat e teuml pandehurit sipas KEDNJ 63(c)

Kuvendi duhet teuml ndryshojeuml nenin 58 teuml KPPRP-seuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml qarteumlsohet parimi i ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo neuml meumlnyreuml qeuml teuml peumlrcaktojeuml neuml meumlnyreuml eksplicite kriteret e peumlrcaktuara nga GJEDNJ a) serioziteti i vepreumls dhe ashpeumlrsia e deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksiteti i ccedileumlshtjes dhe c) gjendja sociale dhe personale e teuml pandehurit

OAK peumlr shkak teuml detyrimit teuml saj kushtetues peumlr teuml ofruar NJF duhet teuml demonstrojeuml lidership duke avokuar peumlr fondet e Shtetit peumlr NJF-neuml por gjithashtu teuml zgjerojeuml obligimet e tyre ekzistuese teuml OAK peumlr puneuml pro bono (pa pageseuml) neumlpeumlrmjet krijimit teuml mekanizmave (psh Klinikat Juridike ose Qendra Probono) qeuml u mundeumlsojneuml aneumltareumlve teuml OAK-seuml tu ofrojneuml qytetareumlve teuml varfeumlr peumlrfaqeumlsim falas neuml leumlndeumlt penale

Gjykata Supreme e Kosoveumls duhet teuml japeuml njeuml opinion ligjor mbi zbatimin e praktikave teuml Gjykateumls Evropiane lidhur me ofrimin e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml teuml gjitha rastet penale

Gjykata e Apelit teuml unifikoj praktikat gjyqeumlsore neuml lidhje me politikat ndeumlshkuese

Teuml miratohet korniza ligjore adekuate lidhur me shpenzimet gjyqeumlsore dhe paushallin gjyqeumlsor

Departamentet e Peumlrgjithshme teuml zbatojneuml nenin 450 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale neuml lidhje me ccedileumlshtjet penale

20

deumlnueshme me gjobeuml dhe me burgim prej tre (3) muajsh 4 raste teuml Falsifikimit teuml dokumenteve63 teuml deumlnueshme me gjobeuml ose me burgim deri neuml tre (3) vjet

Nga 45 aktgjykimet e formeumls seuml prereuml teuml analizuara IKD ka gjetur se gjykatat shqiptuan deumlnime efektive me burgim neuml teuml gjitha keumlto raste Deumlnimet e shqiptuara renditen nga burgosja prej 15 diteuml deri neuml 3 vjet ose meuml shumeuml64

Peumlr meuml tepeumlr nga 45 rastet e analizuara 16 kishin peumlrfaqeumlsim ligjor sipas detyreumls zyrtare neuml seanceumln finale 24 kishin autorizuar peumlrfaqeumlsimin ligjor dhe 11 nuk kishin ndonjeuml peumlrfaqeumlsim ligjor65

Gjateuml analizeumls seuml dyzet e peseuml (45) vendimeve gjyqeumlsore teuml formeumls seuml prereuml IKD konstatoi se gjykatat janeuml jashteumlzakonisht teuml buta neuml lidhje me llogaritjen e shpenzimeve gjyqeumlsore - veccedilaneumlrisht peumlr pagesat e peumlrfaqeumlsimit ligjor - teuml teuml pandehurve teuml deumlnuar teuml cileumlt (neumlse nuk janeuml teuml varfeumlr) keumlrkohet me ligj teuml rimbursojneuml Shtetin66 Pavareumlsisht nga numri i seancave teuml mbajtura peumlr secileumln ccedileumlshtje gjyqeumlsore - e cila shpesh tejkalon 3 deri neuml 5 seanca - gjykatat kaneuml vendosur neuml meumlnyreuml teuml njeumltrajtshme praktikeumln e caktimit teuml shpenzimeve gjyqeumlsore nga veteumlm 25 deri neuml 100 euro Neuml teuml gjitha 45 vendimet e mbledhura gjyqtareumlt injoruan detyrimin e tyre peumlr teuml llogaritur kostot aktuale teuml mbrojtjes penale dhe neuml vend teuml keumlsaj nxirrnin njeuml vendim neuml meumlnyreuml uniforme duke keumlrkuar qeuml teuml pandehurit teuml paguanin njeuml shumeuml paushall prej veteumlm 25 deri neuml 100 euro mesatarisht Kur kjo temeuml u ngriteuml gjateuml Grupit teuml Fokusit teuml Aktereumlve teuml Sektorit teuml Drejteumlsiseuml neuml maj 2017 teuml gjitheuml pjeseumlmarreumlsit raneuml dakord qeuml humbja e financimit peumlr shtetin qeuml rezulton nga kjo praktikeuml nuk duhet teuml vazhdojeuml meuml67

63

Po aty Neni 398 64

Shtojca 1 - deumlnimet e shqiptuara nga divizionet penale neuml Gjykatat Themelore teuml Prishtineumls Pejeumls dhe

Prizrenit 65

Po aty 66

Neni 450(2) i KPPRK-seuml thoteuml neuml pjeseumln peumlrkateumlse ldquoShpenzimet e procedureumls penale peumlrfshijneuml si neuml vijim

27 shpeumlrblimet dhe shpenzimet e nevojshme teuml mbrojteumlsit [peumlrfshireuml] Neni 450(7) Shpeumlrblimi dhe

shpenzimet e nevojshme teuml mbrojteumlsit teuml caktuar nga Neni 57 paragrafi 2 apo 3 ose neni 58 i keumltij Kodi

paguhen nga mjetet buxhetore e jo nga i pandehuri [dhe neuml pajtim me Nenin 453(1) i pandehuri fajtor

duhet teuml rimbursojeuml shpenzimet e procedureumls penalerdquo 67

Grupi i Fokusit i Aktereumlve teuml Sektorit teuml Drejteumlsiseuml (maj 2017) Lidhur me praktikeumln aktuale teuml llogaritjes seuml

shpenzimeve ldquopaushallrdquo aneumltareumlt e grupit teuml fokusit propozuan qeuml gjyqtareumlt teuml peumlrcaktojneuml shpenzimet gjyqeumlsore

duke llogaritur me sakteumlsi teuml gjitha shpenzimet e procedimit duke peumlrfshireuml teuml gjitha seancat gjyqeumlsore

shpenzimet e mbrojtjes juridike shpenzimet e deumlshmitareumlve eksperteuml dhe pavareumlsisht nga totali i keumltij

shpenzimi teuml leumlshojneuml urdheumlr peumlr pageseumln e teuml gjitha shpenzimeve peumlr teuml pandehurit e deumlnuar me peumlrjashtim teuml

rasteve kur ndihma juridike eumlshteuml pranuar neuml pajtim me gjendjen e dobeumlt ekonomike teuml teuml pandehurit

21

6 PEumlRFUNDIME Pavareumlsisht nga hierarkia e themeluar neuml Kosoveuml e dispozitave kushtetuese teuml bazuara neuml KEDNJ dhe legjislacioni ploteumlsues (KPPRK dhe ligji NJF) dhe ekzistenca e mekanizmave teuml shpeumlrndarjes peumlr ndihmeuml juridike falas duke peumlrfshireuml Agjencineuml e NJF sistemi i ndihmeumls juridike falas i Kosoveumls nuk funksionon peumlr teuml pandehurit e akuzuar peumlr krime neumln teteuml (8) vjet burgim teuml cileumlt nuk kaneuml mjete financiare peumlr teuml pasur ndihmeuml juridike Ndihma juridike falas e sponsorizuar nga shteti eumlshteuml njeuml e drejteuml themelore e personit teuml akuzuar peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml mund teuml peumlrfshijeuml rrezik teuml jeteumls seuml tij ose teuml liriseuml personale Megjithateuml kjo e drejteuml nuk eumlshteuml e pakufishme dhe i neumlnshtrohet kufizimeve teuml bazuara neuml kriteret e peumlrcaktuara tashmeuml nga KEDNJ dhe shtrihet neuml njeuml seumlreuml vendimesh teuml GJEDNJ-seuml teuml cilat peumlrfshijneuml 1) mjetet financiare dhe 2) ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml eumlshteuml peumlrcaktuar me tutje si njeuml vlereumlsim i a) seriozitetit teuml vepreumls dhe ashpeumlrsiseuml seuml deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksitetit teuml ccedileumlshtjes dhe c) gjendjes sociale dhe personale teuml teuml pandehurit Pa marreuml parasysh neumlse gjykatat zbatojneuml neuml fund teuml fundit kriteret meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe liberale teuml peumlrcaktuara neuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF ose keumlrkesat meuml pak strikte por megjithateuml eumlshteuml substanciale siccedil eumlshteuml peumlrcaktuar edhe nga KEDNJ se shteti ka njeuml detyrim teuml pashmangsheumlm dhe teuml menjeumlhersheumlm peumlr teuml llogaritur peumlr teuml ndareuml dhe peumlr teuml ofruar fonde qeveritare neuml Agjencineuml e NJF neuml meumlnyreuml qeuml gjykatat teuml mund tu japin ndihmeuml ligjore si duhet teuml pandehurve teuml varfeumlr neuml njeuml meumlnyreuml teuml pajtueshme me kornizeumln ligjore teuml Kosoveumls Deumlshtimi i shtetit peumlr teuml siguruar burime teuml tilla peumlr teuml pandehurit e varfeumlr teuml akuzuar peumlr njeuml krim neumln teteuml (8) vjet burgim jo veteumlm qeuml shkel nenin 58 teuml KPPRK dhe nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF por gjithashtu bie neuml kundeumlrshtim me nenin 30 (5) teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 (3) (c) teuml KEDNJ-seuml qeuml zbatohen drejtpeumlrdrejt neuml Kosoveuml Neuml lidhje me identifikimin e fondeve ekzistuese IKD gjithashtu arrin neuml peumlrfundim se njeuml shumeuml e konsiderueshme e tarifave ligjore ldquosipas detyreumls zyrtarerdquo teuml parimbursuara (nga teuml pandehurit e deumlnuar) paraqesin jo veteumlm deumlshtimin e gjykatave por njeuml burim potencial peumlr lehteumlsimin e barreumls financiare teuml Shtetit Ndeumlrsa shqeteumlsimi meuml i madh eumlshteuml mungesa e angazhimit teuml Shtetit peumlr mbrojtjen e keumlsaj teuml drejte themelore neumlpeumlrmjet financimit teuml nevojsheumlm Teuml dheumlnat e mbledhura nga IKD gjithashtu tregojneuml se gjykatat gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia nuk e kuptojneuml ploteumlsisht mandatin e tyre kushtetues peumlr teuml siguruar njeuml avokat peumlr teuml pandehurin e varfeumlr kur keumlteuml e keumlrkon interesi i drejteumlsiseuml

22

7 REKOMANDIME

Shteti duhet teuml ndajeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml mbuluar sheumlrbimet e ndihmeumls juridike falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr

Gjykatat duhet teuml fillojneuml menjeumlhereuml teuml rikthejneuml shpenzimet gjyqeumlsore nga teuml pandehurit e deumlnuar teuml cileumlt kaneuml marreuml ndihmeuml juridike teuml financuar nga shteti pa pasur nevojeuml financiare peumlr keumlto sheumlrbime

Institucionet dhe organet neuml Sistemin Juridik teuml Kosoveumls duke peumlrfshireuml Odeumln e Avokateumlve teuml Kosoveumls (OAK) Agjencineuml e Ndihmeumls Juridike Falas bashkeumlsineuml meuml teuml gjereuml teuml avokateumlve dhe qeverineuml duhet teuml beumljneuml peumlrpjekje peumlr teuml ofruar sheumlrbime juridike falas peumlr ata qytetareuml qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml

Gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia duhet teuml zbatojneuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF dheose teuml interpretojneuml nenin 58 teuml KPPRP teuml Kosoveumls neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e GjEDNj-seuml kur marrin vendime lidhur me ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml ndikojneuml neuml teuml drejtat e teuml pandehurit sipas KEDNJ 63(c)

Kuvendi duhet teuml ndryshojeuml nenin 58 teuml KPPRP-seuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml qarteumlsohet parimi i ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo neuml meumlnyreuml qeuml teuml peumlrcaktojeuml neuml meumlnyreuml eksplicite kriteret e peumlrcaktuara nga GJEDNJ a) serioziteti i vepreumls dhe ashpeumlrsia e deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksiteti i ccedileumlshtjes dhe c) gjendja sociale dhe personale e teuml pandehurit

OAK peumlr shkak teuml detyrimit teuml saj kushtetues peumlr teuml ofruar NJF duhet teuml demonstrojeuml lidership duke avokuar peumlr fondet e Shtetit peumlr NJF-neuml por gjithashtu teuml zgjerojeuml obligimet e tyre ekzistuese teuml OAK peumlr puneuml pro bono (pa pageseuml) neumlpeumlrmjet krijimit teuml mekanizmave (psh Klinikat Juridike ose Qendra Probono) qeuml u mundeumlsojneuml aneumltareumlve teuml OAK-seuml tu ofrojneuml qytetareumlve teuml varfeumlr peumlrfaqeumlsim falas neuml leumlndeumlt penale

Gjykata Supreme e Kosoveumls duhet teuml japeuml njeuml opinion ligjor mbi zbatimin e praktikave teuml Gjykateumls Evropiane lidhur me ofrimin e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml teuml gjitha rastet penale

Gjykata e Apelit teuml unifikoj praktikat gjyqeumlsore neuml lidhje me politikat ndeumlshkuese

Teuml miratohet korniza ligjore adekuate lidhur me shpenzimet gjyqeumlsore dhe paushallin gjyqeumlsor

Departamentet e Peumlrgjithshme teuml zbatojneuml nenin 450 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale neuml lidhje me ccedileumlshtjet penale

21

6 PEumlRFUNDIME Pavareumlsisht nga hierarkia e themeluar neuml Kosoveuml e dispozitave kushtetuese teuml bazuara neuml KEDNJ dhe legjislacioni ploteumlsues (KPPRK dhe ligji NJF) dhe ekzistenca e mekanizmave teuml shpeumlrndarjes peumlr ndihmeuml juridike falas duke peumlrfshireuml Agjencineuml e NJF sistemi i ndihmeumls juridike falas i Kosoveumls nuk funksionon peumlr teuml pandehurit e akuzuar peumlr krime neumln teteuml (8) vjet burgim teuml cileumlt nuk kaneuml mjete financiare peumlr teuml pasur ndihmeuml juridike Ndihma juridike falas e sponsorizuar nga shteti eumlshteuml njeuml e drejteuml themelore e personit teuml akuzuar peumlr njeuml vepeumlr penale qeuml mund teuml peumlrfshijeuml rrezik teuml jeteumls seuml tij ose teuml liriseuml personale Megjithateuml kjo e drejteuml nuk eumlshteuml e pakufishme dhe i neumlnshtrohet kufizimeve teuml bazuara neuml kriteret e peumlrcaktuara tashmeuml nga KEDNJ dhe shtrihet neuml njeuml seumlreuml vendimesh teuml GJEDNJ-seuml teuml cilat peumlrfshijneuml 1) mjetet financiare dhe 2) ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml eumlshteuml peumlrcaktuar me tutje si njeuml vlereumlsim i a) seriozitetit teuml vepreumls dhe ashpeumlrsiseuml seuml deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksitetit teuml ccedileumlshtjes dhe c) gjendjes sociale dhe personale teuml teuml pandehurit Pa marreuml parasysh neumlse gjykatat zbatojneuml neuml fund teuml fundit kriteret meuml gjitheumlpeumlrfshireumlse dhe liberale teuml peumlrcaktuara neuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF ose keumlrkesat meuml pak strikte por megjithateuml eumlshteuml substanciale siccedil eumlshteuml peumlrcaktuar edhe nga KEDNJ se shteti ka njeuml detyrim teuml pashmangsheumlm dhe teuml menjeumlhersheumlm peumlr teuml llogaritur peumlr teuml ndareuml dhe peumlr teuml ofruar fonde qeveritare neuml Agjencineuml e NJF neuml meumlnyreuml qeuml gjykatat teuml mund tu japin ndihmeuml ligjore si duhet teuml pandehurve teuml varfeumlr neuml njeuml meumlnyreuml teuml pajtueshme me kornizeumln ligjore teuml Kosoveumls Deumlshtimi i shtetit peumlr teuml siguruar burime teuml tilla peumlr teuml pandehurit e varfeumlr teuml akuzuar peumlr njeuml krim neumln teteuml (8) vjet burgim jo veteumlm qeuml shkel nenin 58 teuml KPPRK dhe nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF por gjithashtu bie neuml kundeumlrshtim me nenin 30 (5) teuml Kushtetuteumls dhe nenin 6 (3) (c) teuml KEDNJ-seuml qeuml zbatohen drejtpeumlrdrejt neuml Kosoveuml Neuml lidhje me identifikimin e fondeve ekzistuese IKD gjithashtu arrin neuml peumlrfundim se njeuml shumeuml e konsiderueshme e tarifave ligjore ldquosipas detyreumls zyrtarerdquo teuml parimbursuara (nga teuml pandehurit e deumlnuar) paraqesin jo veteumlm deumlshtimin e gjykatave por njeuml burim potencial peumlr lehteumlsimin e barreumls financiare teuml Shtetit Ndeumlrsa shqeteumlsimi meuml i madh eumlshteuml mungesa e angazhimit teuml Shtetit peumlr mbrojtjen e keumlsaj teuml drejte themelore neumlpeumlrmjet financimit teuml nevojsheumlm Teuml dheumlnat e mbledhura nga IKD gjithashtu tregojneuml se gjykatat gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia nuk e kuptojneuml ploteumlsisht mandatin e tyre kushtetues peumlr teuml siguruar njeuml avokat peumlr teuml pandehurin e varfeumlr kur keumlteuml e keumlrkon interesi i drejteumlsiseuml

22

7 REKOMANDIME

Shteti duhet teuml ndajeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml mbuluar sheumlrbimet e ndihmeumls juridike falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr

Gjykatat duhet teuml fillojneuml menjeumlhereuml teuml rikthejneuml shpenzimet gjyqeumlsore nga teuml pandehurit e deumlnuar teuml cileumlt kaneuml marreuml ndihmeuml juridike teuml financuar nga shteti pa pasur nevojeuml financiare peumlr keumlto sheumlrbime

Institucionet dhe organet neuml Sistemin Juridik teuml Kosoveumls duke peumlrfshireuml Odeumln e Avokateumlve teuml Kosoveumls (OAK) Agjencineuml e Ndihmeumls Juridike Falas bashkeumlsineuml meuml teuml gjereuml teuml avokateumlve dhe qeverineuml duhet teuml beumljneuml peumlrpjekje peumlr teuml ofruar sheumlrbime juridike falas peumlr ata qytetareuml qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml

Gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia duhet teuml zbatojneuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF dheose teuml interpretojneuml nenin 58 teuml KPPRP teuml Kosoveumls neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e GjEDNj-seuml kur marrin vendime lidhur me ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml ndikojneuml neuml teuml drejtat e teuml pandehurit sipas KEDNJ 63(c)

Kuvendi duhet teuml ndryshojeuml nenin 58 teuml KPPRP-seuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml qarteumlsohet parimi i ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo neuml meumlnyreuml qeuml teuml peumlrcaktojeuml neuml meumlnyreuml eksplicite kriteret e peumlrcaktuara nga GJEDNJ a) serioziteti i vepreumls dhe ashpeumlrsia e deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksiteti i ccedileumlshtjes dhe c) gjendja sociale dhe personale e teuml pandehurit

OAK peumlr shkak teuml detyrimit teuml saj kushtetues peumlr teuml ofruar NJF duhet teuml demonstrojeuml lidership duke avokuar peumlr fondet e Shtetit peumlr NJF-neuml por gjithashtu teuml zgjerojeuml obligimet e tyre ekzistuese teuml OAK peumlr puneuml pro bono (pa pageseuml) neumlpeumlrmjet krijimit teuml mekanizmave (psh Klinikat Juridike ose Qendra Probono) qeuml u mundeumlsojneuml aneumltareumlve teuml OAK-seuml tu ofrojneuml qytetareumlve teuml varfeumlr peumlrfaqeumlsim falas neuml leumlndeumlt penale

Gjykata Supreme e Kosoveumls duhet teuml japeuml njeuml opinion ligjor mbi zbatimin e praktikave teuml Gjykateumls Evropiane lidhur me ofrimin e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml teuml gjitha rastet penale

Gjykata e Apelit teuml unifikoj praktikat gjyqeumlsore neuml lidhje me politikat ndeumlshkuese

Teuml miratohet korniza ligjore adekuate lidhur me shpenzimet gjyqeumlsore dhe paushallin gjyqeumlsor

Departamentet e Peumlrgjithshme teuml zbatojneuml nenin 450 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale neuml lidhje me ccedileumlshtjet penale

22

7 REKOMANDIME

Shteti duhet teuml ndajeuml buxhet teuml mjaftuesheumlm peumlr teuml mbuluar sheumlrbimet e ndihmeumls juridike falas peumlr teuml pandehurit e varfeumlr

Gjykatat duhet teuml fillojneuml menjeumlhereuml teuml rikthejneuml shpenzimet gjyqeumlsore nga teuml pandehurit e deumlnuar teuml cileumlt kaneuml marreuml ndihmeuml juridike teuml financuar nga shteti pa pasur nevojeuml financiare peumlr keumlto sheumlrbime

Institucionet dhe organet neuml Sistemin Juridik teuml Kosoveumls duke peumlrfshireuml Odeumln e Avokateumlve teuml Kosoveumls (OAK) Agjencineuml e Ndihmeumls Juridike Falas bashkeumlsineuml meuml teuml gjereuml teuml avokateumlve dhe qeverineuml duhet teuml beumljneuml peumlrpjekje peumlr teuml ofruar sheumlrbime juridike falas peumlr ata qytetareuml qeuml nuk mund ta peumlrballojneuml ateuml

Gjyqtareumlt prokuroreumlt dhe policia duhet teuml zbatojneuml nenin 4 teuml Ligjit peumlr NJF dheose teuml interpretojneuml nenin 58 teuml KPPRP teuml Kosoveumls neuml peumlrputhje me jurisprudenceumln e GjEDNj-seuml kur marrin vendime lidhur me ldquointeresin e drejteumlsiseumlrdquo qeuml ndikojneuml neuml teuml drejtat e teuml pandehurit sipas KEDNJ 63(c)

Kuvendi duhet teuml ndryshojeuml nenin 58 teuml KPPRP-seuml neuml meumlnyreuml qeuml teuml qarteumlsohet parimi i ldquointeresit teuml drejteumlsiseumlrdquo neuml meumlnyreuml qeuml teuml peumlrcaktojeuml neuml meumlnyreuml eksplicite kriteret e peumlrcaktuara nga GJEDNJ a) serioziteti i vepreumls dhe ashpeumlrsia e deumlnimit teuml mundsheumlm b) kompleksiteti i ccedileumlshtjes dhe c) gjendja sociale dhe personale e teuml pandehurit

OAK peumlr shkak teuml detyrimit teuml saj kushtetues peumlr teuml ofruar NJF duhet teuml demonstrojeuml lidership duke avokuar peumlr fondet e Shtetit peumlr NJF-neuml por gjithashtu teuml zgjerojeuml obligimet e tyre ekzistuese teuml OAK peumlr puneuml pro bono (pa pageseuml) neumlpeumlrmjet krijimit teuml mekanizmave (psh Klinikat Juridike ose Qendra Probono) qeuml u mundeumlsojneuml aneumltareumlve teuml OAK-seuml tu ofrojneuml qytetareumlve teuml varfeumlr peumlrfaqeumlsim falas neuml leumlndeumlt penale

Gjykata Supreme e Kosoveumls duhet teuml japeuml njeuml opinion ligjor mbi zbatimin e praktikave teuml Gjykateumls Evropiane lidhur me ofrimin e peumlrfaqeumlsimit ligjor teuml teuml pandehurve neuml teuml gjitha rastet penale

Gjykata e Apelit teuml unifikoj praktikat gjyqeumlsore neuml lidhje me politikat ndeumlshkuese

Teuml miratohet korniza ligjore adekuate lidhur me shpenzimet gjyqeumlsore dhe paushallin gjyqeumlsor

Departamentet e Peumlrgjithshme teuml zbatojneuml nenin 450 teuml Kodit teuml Procedureumls Penale neuml lidhje me ccedileumlshtjet penale