E EBE yaa mahad leh,

mahad aan la soo

Waa maxay Baraaruga Islaamku…. Waxaa qoray Sh.Aadan Axmad Muuse

HIMILO NEWS LETTER

muslimka ah waxay noqo-tay xaqiiqo cad oo aad u muuqata sidaas darted waxaan u arkaa inay waa-jib ku tahay dadka cilmiga leh iyo kuwa baranayaba, xataa qof kasta oo muslim ah inuu aad u daneeyo arinta baraaruga islaamka si uu u xaqiijiyo waxa uu

islaamku doonayo. Hadaba baraarugu waa: mus-limiinta oo islaamka loogu baaqo fahamkiisa guud ee caalamiga ah. Baraaruguna fahamkiisu xaqiiqada ah ee sharcigii waa: Qadarka EEBE ee ay cidina celin karayn sidoo

H aweenka Soomaali-

yeed waxay door

muhiim ah ka ci-

yaari jireen sooyaalka

nolosha qoyska taasi oo dhi-

umada Soomaaliyeed u soo

guuri magaalooyinka waxay

kaalin wax ku ool ah kaga

jireen howsha reerka ee

maalinlaha ah. Gabartu

maalinta ay socod barato ee ay

6 jir ila 7 jir gaadho waxaa loo

diri jiray Maqasha Waylaha

iyo howlaha fudfudud. Intaasi

markay da‟deedu kor u

dhaaftona waxaa lagu aamini-

jiray inay Adhiga iyo lo‟da

soofiyaan.

Maalinta ay aqal gasho ee la

guursadana waxa ay noqonay-

say mid isku haysa howshii

hore ee ay

koobi Karin, inoogu nim-ceeyey nimcada islaamka iyadaana inoogu filan nimco,Nebi MUXAMED( NNKH) isaga iyo ehelkiisa, asxaabtiisa iyo dhamaan intii raacday ilaa maalinka qiyaamaha.intaa kadib. Ka waranka baraaruga marka loo eego qofka

B ulshada somaliy-

eed baryahan-

danbe waxa ku-

soo batay warbaahinta

carsiga ah una badan TV-

yada ama qalabka maqal-

ka iyo muuqaalkaba soo

tabiya; sidaa darteed

waxa fududaatay in lala

socdo dhaq-dhaqaaqa

nololeed oo bulshada afka

Soomaliga ku hadasha.

Kolay qofkii wax ka

yaqaan cilimiga bulshada

Hadii aad shaqaalaysiiso Gabar waxa aad

badbaadisay qoys noloshii

Eeg .Bogga 5aad ...

Fuad Osman

Eeg..Bogga 2aad..

Ruuxa masuul-ka ah ma in lala xisaabtama

mise waa in loo sacabiyo???

Bogga 3aad

Wixii La Qoraa Quruuma Jiree…Hadal Muxuu Qiimo leeyahay

Tell: +2522 24459166 + 2522 2451142 | himilo012@hotail.com | himilonewsletter.webs.com

marar badan waxa ku

dhalanaysa su‟aalo badan

oo khuseeyaa qaab-

nololeedka bulsho u

nooshahay.

Abdiasis Aadan

Kolastrool

Eeg Bogga 6aad

Waadiga Dugsiiyada

Eeg Bogga 8aad

Taariikhdii baraaruga

islaamka

Eeg Bogga 9aad

Hubaal Dunidu waa

Halgan … Eeg Bogga

11aad

kale waa: balan qaadkii EEBE ee marnaba awna ka baxayn si-doo kale waa sunadii EEBE ee khalqigiisa aw uga gol la-haa sidoo kale waa suno sharci ah, kownina ah, sidaas darteed EEBE (sw) mu’miniinta waxa uu u balan qaaday guul iyo in uu islaamka soo muuqan doono waligiina uu jiri doono ALLA waxa kale oo uu balan qaaday in ay soo bixi doonto koox umada ka mid ah oo xaqa ku sugan, xaquna aw ku sug-naanayo kooxdaa kuwaa oo dadka u cadayna xaqa, oo xu-jaduna korkooda ku oogmayso, allana wuxuu balanqaaday in umada aw xoojin doono markay taagdarnaato kadib iyo baraarug qariibnimo kadib si-daa uu ku sheegay nabigu xadiis uu macnihiisu yahay:(ILAAHAY KA TAGI MAAYO IN UU KU ABAQAALO DIINTA DHEXDEEDA ABAQAAL OO DAACADA ILAHAY BARA DADKA ). Markale baraarugu waa in laga baxo xaalada qariibnimada taasoo muslimiintu ku nool yi-hiin iska dhaaf xataa islaam-kaaba ku nool qariibnimo sida uu ka waramay NEBIGU

(NNKHA) xadiis uu macni-hiisu yahay :(WUXUU IS-LAAMKU KU BILOWDAY QARIIBNIMO WUUNA KU NOQON DOONAA SIDUU KU BILOWDAY). Hadaba ka bixida xaalada qariibnimada ilaa xaalad ay hogaamiyaan bashariyada. Hadaba baraarugu muu-qaalkiisani guud wuxuu ka saarayaa caalamka islaamka caalamkanwayn ee xadhkaha ku xidhan, xadhkaha leex-ashada,bidcada iyo waxyaalaha diinta lagu soo kordhiyey kooxaysiga iyo kala qaybsanaanta, waxa kale oo uu ka saarayaa xadhkaha gumaysiga iyo qabsashada, gaalaysiga iyo duulaanka maskaxda, sidoo kale u awood sheegashada baadilku xaqa iyo ehelkiisu uu u awood sheeganayo iyo u awood sheegashada gaaladu ay u awood sheega-nayaan wadanada islaamka xaaladahooda liita dar-teed.Hadaba: baraarugu waa muslimiinta oo loogu yeedho islaamka waana dacwad guud oo ay ka buuxdo awood mana aha muuqaal oo kaliya kumana koobna wadan, meel ama

bulsho kamida bulshooy-inka. Iskaa dhaafe waxayba noqotay xaqiiqo caalamiya oo ay dadku ku xisaabtamaan boqolkiiba boqol sidaas darteed tala-daydu waxay leedahay walaalahayga qaaliga ah: inayna idin tan dhaafin fikrada baraarugu waayo baraarugu horayso iyo danbaysaba waa qayba ka mida geedi socodka is-laamka ee waaraya waxaa laga maarmaan inoo ah inaan fahano nuxurka oonan ka dhigan isku ma-gacow kaliya, hanoqoto baraarug ama ha noqoto u noqosho diinta toosan, oo inaysan inaga noqon u tacasubin musdalaxaadka ee aan u shaqayno diinta saxiixa ah magacuu doono ha ahaadee inaga war wanaagsan ha inoo hadho inshaa allah

“waari mayside war ha kaa hadho” ……… Dhamaad …….

Waa maxay baraaruga

islaamku…..

Xikmada Maanta:

SADDEX BULSHADAA

KUGU NACDA

1.Xishood la aan2

2.Xoolo la aan

3.Xilo la aan

SADDEX ALLE AYAA

KUGU NACA

1.Salaad la,aan

2.Soon la ,aan

3. Seko la,aan

SADDEX WAA LAGU

DADAALA

1.Diinta

2.Ducada waalidka

3.Deris xaq-dhawarka

By: Cali Asad Cumar

Amiin.

. Sooyaalka Islaamka

June 2012 | Issue 4 | Himilo 02

U gu horayn dhamaan

waxaan salaamayaa

akhristayaasha xiiseeya

qoraalada diiniga ah

Aslaamu calaykum warax-

matulaahi.

waxaa jirta Quraanka

kariimka ah waa mucjizo

Illaahay swt uu ku soo deji-

yey Rasuulkeena Scw.

maanta waxaan halkan ku

eegaynaa Qayb yar oo kooban

oo mucjizooyinkaas ka mid

ah.

waxaanay ku saabsan yihiin

tirooyin quraanka ku jira

marka loo sii fiirsado oo

mucjizo ka muuqato.

Kelmada inta goor ee

quraanka ay ku jirto

Almalaaikah. 88

Alshayaadiin 88

Alxaata 145

Almowta 145

Alnafci 50

alfasaad 50

Alnaas 368

Alrusul 368

Ibliis 11

Amarka shaydaanka inaan

iska narno 11

Al shiddah 114

al sabru 114

Muxamad 4

Al shariicah 4

Al rajul 24

Al mar‟ah 24

Al salaah 5

Al shahru 12

Al yoom 365

al baxru 32

al baru 13

tirooyinkan iyo sida ay iskugu

beegan yihiin markaad u sii

firsato waad ka fajacaysaa

mucjizooyinka quraan

casharkanina wuxuu noqon

doonaa taxane

Maxaad ka taqaan

Mucjisooyinka Quraanka?

Maalinta ay aqal gasho ee la guur-

sadana waxa ay noqonaysay mid

isku haysa howshii hore ee ay

inanimadeedi haysay iyo tii

xaafadeeda iyo odaygeeda.

Gabadha Soomaaliyeed waxa ay

kici jirtay afarta habeenimo

waxayna hurdo haleeli jirtay to-

banka ilaa kow iyo tobanka ha-

beenimo. Howsha ay qaban

jireeni waxa ay ahayd mid dhina-

cyo badan koobsata, gabarta aan

sidaasi u shaqaysana waxaa loogu

yeeri jiray basari. Intaa waxaa u

dheerayd gacan iyo hadalo xun oo

kaga yimaada cida ay nolosha

wadaagayaan.

Gabarta Soomaaliyeed markii ay

magaalada soo gashay waxay la

kulantay dhaqankii ay taqaanay

mid ka duwan oo ah in ay nolosh-

eedu inta badan ku qaadato

xaafada. Dadka Soomalidu waxay

u arkayeen inay gabadhi buug

qaadato oo waxbarato arin

dhaqanka umada Soomaliyeed ka

soo horjeeda oo dhaawac u gay-

sanaya maadama cidii ugu horay-

say ee waxbarasho bilaash ah

keentaa ay ahayd gumaystihii

gaalka ahaa. Dowladii kacaanka

Soomaaliyeed waxa ay dardar

adag galisay in dumarka wax la

baro oo raga iyo dumarka aanan

loo kala eexan laakiin waxay taasi

dhalisay in dumarku waxba-

rashada tagaan iyaga oo sida raga

u labisan oo dhaqankii Soomaali-

yeed iyo kii Islamkaba ka tagay.

Burburkii iyo kala jabkii Soomali-

yeed waxaa ka dhashay fikiro

farabadan oo kala duwan oo

saamayeen dhamaan umada

Soomaliyeed rag iyo dumarba.

Waxaa intaa ka danbeeyey culumo

Soomaliyeed oo dhalinyaro u badan

oo dhulka carabaha sida Saudiga

wax ku soo baratay oo dumarkii

guryaha dib ugu celiyey inay wax-

bartaan ama shaqeeyaan ka biyo

diiday iyaga oo ku gabanaya

dhaqanka Carbeed ee aadka u adag,

diintaana sidaa tiri ku andacoonaya.

Maanta umada Soomaliyeed

dhaqaale ahaan iyo tacliin ahaanba

way u burbursanyihiin waxaana

taasi keentay iyada oo ragii wada

muqayil noqday hablihiina guryaha

lagu xiray, dhaqaalihii qoyska

Soomaliyeedna waxuu ku dan-

beeyey inuu eber hoos u dhaafo.

Dulucda nuqulka waxa uu salka ku

hayaa oraahda oraynaysa “hadii aad

Gabar shaqaalaysiiso waxa aad bad-

baadisay qoys noloshii hadiiseh wiil

aad shaqaalaysiiso waxaad dhaawac

iyo burbur u gaysatay wiilkaasi

noloshiisa”

Sababtu waxay tahay manta reerka

gabari u shaqayso ama ay balad

shisheeye ugu maqantahay waxa uu

ka nolol wanaagsanyahay reerka

wiil u shaqeeyo ama uu qurbaha u

joogo waayo gabartu wixii ay soo

shaqaysato waxay u ku soo celinay-

saa qoyskooda, wiilkiina waxa uu

ku burburiyaa qaad iyo sigaar.

Raga Soomaaliyeed waxa ay daya-

ceen masuuliyadii iyo howshii

reerka kaga haboonayd inay ka qab-

taan waxayna u kala qaybsamee

wax Jaad qabax ah oo naftoodiiba

dayacay, wax musuqmaasuq iyo

xaaraan cunid u badheedhay, wax

fadhiga ku dirira oo qabyaalad iyo

qurun ka shaqeeya iyo wax caqli-

goodii dhaafiwaayey reer hebel ayaa

sidan ah.

Taasi waxay dhalisay in dumarkii

Soomaaliyeed ay caruurtoodii la

balanbalayaan, waxay keentay inay

hooyada Soomaaliyeed ay guriga ka

soo baxdo oo dariiqa Jaad ku iibiso,

waxay dhalisay in gabartii Soomali-

yeed markii ay wax ay qabato ga-

ranwayday ay makhaayad shaah

furatay oo dibjir kasta oo tuug ah

oo afartaba qaadayaa habeenkii

cidla ku beegsado.

Waxay keentay in Gabarta

Soomaliyeed ay u shaqo tagto

xaafada iyada oo magacaan aad u

xunxun loogu yeero sida jaariyad

ama shaaaqiyad.

Dayacnaantaanta ragu ay how-

shoodii dayaceeni waxay du-

markii Soomaliyeed dhaxalsiisay

inay qabtaan shaqo kasta oo

umada Soomaliyeed ay ka xara-

goon jireen.

Hadaba hadii ragii Soomaliyeed

howshoodii gabeen oo ay no-

qdeen dayacan tigaada ruugta sida

xoolaha si ka daran waayo xoolo

waa ay soofaan oo way u howl-

galaan sidii ay daaq u helilahaay-

een lacagna kuma bixiyaan

daaqooda laakiin ragii Soomaliy-

eed waxay ku daaqaan fadhiga

kharashna waa laga qaadaa ti-

gaadaasi ay cunayaan. Sidaasi

darted Maxaa la gudboon gabarta

Soomaliyeed?

Gabarta Soomaaliyeed way

ka sharaf iyo xurmo badan-

tahay inay Jaad iyo shaah ku

iibiso suuqyada magaalooyi-

inka, way ka sharaf badan-

tahay inay xaafad lagu gu-

maysto ka shaqayso oo

jaariyadii loogu yeero,

waxaana la gudboon inay

fadhiga ka kacaan oo sidii

markii ay xoolo dhaqatada

ama beeralayda ahaayeen u

guntadaan inay howl kasta

oo waxtar u ah naftooda iyo

umadooda qabtaan.

Waxaa la gudboon inay-

buuga iyo qalinka qaataan

oo waxbartaan oo aanay

waxbarashada uga tagin

guur iyo dhibaato kasta oo

soo waajahda inta ay ka sal

gaarayaan hadafka

Diinta iyo dibad ka

shaqaynta Dumarka

Culumada Islaamka qaar

ayaa ku andacooda

inaaanay gabartu ka bixin

guriga oo ay howsha

xaafada ku eekaato laakiin

wax daliil ah oo sitoos ah

ugu soo arooray Quraanka

Kariimka ah ama sunadii

rasuulka (SCW) ma jiro.

Dumarkuna wakhtigii rasu-

ulka (SCW) wayna shaqay-

san jireen oo xataa jihaadka

ayey ka qaybgali jireen.

Tusaale ahaan hooyada

muslimiinta marwadii

koowaad ee rasuulkeena

suuban (SCW) waxa ay

ahayd ganacsato caan ah oo

laga yaqaanay magaalada

Maka Mukarama iyo

dhamaan dhulka carabtu

degto. Hadii gabarta mus-

limka ah ay guriga ku

eekaato oo howsha xaafada

qaboto arin xun maaha la-

akiin maanta xaalada raga

Soomaliyeed galiyeen qoy-

saska Soomaliyeed ma ku

andocoon karaa gabartu

inay guriga ka soo baxdo

waa xaaraan oo ay

shaqaysato. Hadii ay sidaa

tahay kuwan suuqa 2da ha-

beenimo caruurtoodii bari-

iska u rida ee gidaarada

jaadka ku iibiniya maxaa

looga hadliwaayey oo

xaqoodii loo dooni waayey.

Mar hadii aanay jirin aayad

quraanka kariimka ka mid

ah oo si cad oo toos ah u

amraysa haweenku …..

……. La Soco

. Xog

June 2012 | Issue 4 | Himilo 03

Hadii aad shaqaalaysiiso Gabar waxa aad

badbaadisay qoys noloshii

L aakiin waxaa is weydiin leh

maxaan samaynaa aniga iyo

adigu?

Bixi tix gelin daacad ah . oo saafi

ah ahow nin ku gacmo furan

amaanta ku deeqsi a how

Tixgelinta?

Dadku waxay kaydiin doonan

hadalladaada badan ee aad soo

jediso

Ka dib markii aad adigu hal-

maamtid

Anigu kugu lama talinaayo isku

dhedhejis iyo nifaaq lakiin waxaan

kuugu yeerayaa hab cusub oo ah

sirta weyn ee dadka loola

dhaqmo?

Waxaan waydiiyey sirta ku qor-

soon (( karti)) la dhaqanka dadka

wuxuu iigu jawaabay (( waxay ila

tahay sirta ugu weyn een haysto

inay tahay kartida aan u leeyahay

kicinta dadka iyo boorintooda

habka aan u uraacaana waa mid

sahlan:-

Waxaan ka dhergiyaa. ammaanta

waxaan deeqsii ugu noqdaa tix

gelinta iyo dhiiri gelinta mana

dhaliilo ma jiro wax qalbiga ka

jabinaaya oo aad og tahay

dhaliishiisa,,sida madaxda uu ga

timaado sida arday nimada (( anigu

se qofna ma dhaliilo))

Qofna ma baadho gafkiisa hadii

aan is tilmaamo waxaan isku

sheegi karaa (( inaan ahay nin de-

eqsi ah ammaanta ku xeeld-

heeraada tixgelinta dadka)),,

Ma jiro waxaan ka ahayn dariiqo

kali ah oo ku xambaarta dad la

dhaqanka habka toosan ee kali

ah ee qofka jecleysiinkarta iin

lasiiyo waxa uu doonayo.

lakiin maxaa uu qofku rabaa?

-Wuxuu yiri ( john diye) .

aqoonyahankii cilmiga naf-

siga ku can ka ahaa (ficilka

dadka dhammantii wuxuu ka

dhasha labo saldhig‟‟

((Awoodda jinsiga iyo doon-

istu inuu noqdo qof magac

leh))

Sidoo kale wuxuu yiri ,.

Aqoon yahan ((john diye))

- Waxyaalaha dadka uu

hogaamiya dad la dhaqanka

waxaa uu xeeldheer doonista

inuu noqdo qof muuqda

xusuus now ereyga „‟ inuu no-

qdo qof muuqda” sobobta oo

ah waxbadan ayaad ku arki

doontaa

-waxaa ka soo baxay aftin laga

qaaday dadka qaangaarka ah in

wax dadku jecel yahay yihiin

kuwa soo socda isuguna xiga

siday u kala ahmiyad badan

yihiin

1-ka oon bax jinsiga

2- inuu noqdo qof magic leh

3-caafimaad wacan .hurdo iyo

cunto

4-nolosha dhimashada ka dib

Marka qofkii awoodi kara

inuuka dhargiyon dadka uula

kulmaayo doonistaasi wuxuu

gacanta ku dhigi doonaa qal-

biyadooda ilaa uu garsiiyo

ninkii ka lahaa “

Doonnida uu qofkastaa uu

doonayo qof muuqda waxay

ka midtahay waxyaalaha ugu

waaweyn ee laggu kala sooco

dadka iyo xoolaha Tusaale;

Waxaa uu yiri nin la odhan

jiray( AB/maroni) oo uu ahaa

tiliyihii booliska new York

ay naftooda siiyaan qiimo iyo

sharaf aanay ku heli karayn

kuwa miyirka qabaa .

Bal eeg qisadan waxaan ku

haynaa isbitaalka haweeney

waalan .ninkeedii ka tegay

waalida ka hor waxay dooney-

say nin jecel ka oon baxa jin-

siga. Ubad iyo magac bulshada

dhexdeeda .laakiin intaas

midna ma ay helin. Ninkeedii

ma jeclayn ubad ma yeelan,,

Markii ay waalatay waxay is

moodday in ninkii hore furay

oo ay guursatey islow u

dhashey ingiriis.

Waxaanay isu qabtey inay

maalin walba wiil

dhasho.markaan booqasho uga

tago waxay ii tiraahdaa ma

ogtahay dhogtor inaan xalay

wiil dhalay.?? Ma ahaa nin aqoon dheerada u leh

sirta weyn ee dad la dhaqanka

ninkaasi??

((Dr. khaalid dayib)) waxaa uu

lacag taasi ku qaadanayey kar-

tidiisa sida dadka loola dhaqmo

waxnaan weydiiyey sirta weyn

eek u qarsoon kartidiisa iyo la

dhaqanka dadka wuxuu igu jawaa-

bay…..( waxay ila tahay sirta

weyn ee aan haysto in tahay karti

aan uleeyahay kicinta dadka iyo

boorintooda habka aan uu

raacaana waa mid sahlan

Waxaan ka dhergiyaa amaanta

waxaan deeqsi ugu noqda tixge-

linta iyo dhirii gelinta mana

dhaliilo, majirto wax qalbiga ka

jabinayaa oo og dhaliisha uga ti-

maada arday nimada

Aniguse qofna ma dhaliilo qofna

ma baadho gafkiisa hadii aan

tilmaamo waxaan isku sheegi

karaa (( inaan ahay nin deeqsi ku

ah ammaanta ku xeeldheeraada

tixgelinta dadka))

Ugu dambayn:-

Marka bal aan isku dayo inaan

tirino sifooyinka fiican ee laga

heli karo qofkastaoo aanla ku-

lano aqaana sirta weyn ee

dadka loola dhaqmo(( ka gudub

isku dhadhajinta)) bixi tixgelin

daacad ah oo saafi ah ah ahaw

ninku gacmo furan ammaanta,

ku deeqsi ahow tixgelinta „‟‟‟‟‟

(( dembiilayaasha markii

la qabo waxay warsadaan

waxaa ugu horreeya joor-

naalka lagu qoray dembi-

yadiisa laakiin suuraddiisa

marka lagu dilay kursiga

korontada ah aad bay uga

fog tahay mas kaxdiisa?

Isaga wax aa udaran inuu

masawirkiisa ku ag arko.

Masawirrada dadka magaca

leh sida (( ain-

sten,rosvelt,iwm/))

Ii sheeg sidaad u dhergiso

doonista inaad noqoto nin

magaca leh marka waxaan

kuu sheegi ninka aad tahay

tusaale ahaan ((rock filler))

Wuxuu ku dhergin jirey

dooniistiisa inuu noqdo nin

magac leh. Inuu bixiyo

xoolo badan si loogu dhiso

isbitaal dalka shiinah si

loogu daaweeyo ku-

manyaal qofood oon uu

dhalan dalkiisa iyo dadkiisa

Taariikhda waxaa ka buuxa

tusaalooyin macaan oo ka

sheekeynaya sidii ay raggii

caankaa ka ahaa ee

taariikhda galay u dherrgin

jireen doonistooda inay ma-

gac yeeshaan.

Waxaa ka mid ahaa (( jorj

Washington)) wuxuu jeclaa

inloogu koofaaro haybafle

madaxweynaha ameerika..

Waxay qabaan aqoonya-

hannada cilmiga nafsiga

qaarkood in dadka badhkii

ku doontaan codur waal-

lida gacantooda, si ay

waalida uga helaan qiimi-

hii iyo sharaftii ay ku

waayeen miyir qabkii

waxaa is weydiin leh

maxay ka dhalataa waal-

lidu??Lakiin waxaa fiiro

caadi ah noqotay in dadka

caqliga ka waalan qaarkood

Sirta weyn ee ku saabsan habka dadka loola

dhaqmo

June 2012 | Issue 4 | Himilo 04

Sirta Guusha

Khaalid Dayib Jaamac

B ulshada somaliyeed barya-

handanbe waxa kusoo

batay warbaahinta carsiga ah una

badan TV-yada ama qalabka

maqal-ka iyo muuqaalkaba soo

tabiya; sidaa darteed waxa fudu-

daatay in lala socdo dhaq-

dhaqaaqa nololeed oo bulshada

afka Soomaliga ku hadasha. Ko-

lay qofkii wax ka yaqaan

cilimiga bulshada marar badan

waxa ku dhalanaysa su‟aalo

badan oo khuseeyaa qaab-

nololeedka bulsho u nooshahay.

Waxan is waydiiyay maxay bul-

shada soomaliyeed ruuxa masu-

uliyad loo dhiibo u daba ordaan

amase maxay u lugooyaan

iyagoo sacab iyo caleemo qoyan

la bar-bar ordaya!!!!

Ma inay la xisaabtamaanbaa ruuxa

masuuliyada u haya? Mise waa inay

markii nin masuul ahi meel boo-

qanayaba boqolaal dadi jidadka isku

-tugaan iyagoo soo dhawaynayaa oo

sacabka u tumaya, qoraxda bacad-

keedana isku dhigaya. Ma is waydii-

yeen qofkan in lasoo dhaweeyo oo

sacab-ka loo tumo muxuu ku mu-

taystay? Muxuuse ummada u qabtay

oo uu soo kordhiyay si loogu sa-

cabiyo?

Mase la odhankaraa waxa ugu

wacan arrintaa iyada ah dadkaa oo

aqoontoodu aad u liidato oon aan

kala saaraynba waxay dani ugu jirto

iyo waxayna daniba ugu jirin; ka

soo bilow ka madaxwaynaha

sheeganaya ilaa xoogayaha dawlada

hoose sacab uunbaa loo tumayaa iyo

mash-xarad aan kala go‟ la-

hay. Anigu haddaan ahay mu-

waadin Soomaliyeed maxaa

dan iigu jirta inaan maanta

dhan qoraxda u taagnaado nin

masuul sheeganaya; wax la

taaban karana aan bulshada

kusoo kurdhin. Takale sideed-

aba waxa la yaqaanaa

saxna ah in ciddii masuuli-

yad qaada lala xisaabtamo

lana waydiiyo meeshay la

martay masuuliyadii, la-

akiin waxa ayaan darro ah

in lasii lugooyo oo sacab

beena loo tumo. Baryahan

danbe waxa soo baxayba in

qoorta la isku galiyo

ubaxyo tiro badan oo lasoo

qurxiyay.!!!

Arrinta kalee oo u baahan

in la baadho waxa loo

yaqaano „fanaaniinta

somaaliyeed‟ oo meesha la

joogaba ka heesa una

sameeya heeso cusub oon

macna badan ku fadhiyin.

Waxan aad ugu fiirsday

arrin baryahan danbe ay

soomalidu ku wajaqday oo

ah maamul goboleed iyo

madaxwayne!!!.Xaflado

badan ayaa lagu qabtaa

London,

Ruuxa masuul-ka ah ma in lala xisaabtama

mise waa in loo sacabiyo???

waxa loogu yeedhaa fa-

naaniin dadka meesha

iskugu yimid maaweelisa;

heesana u qaada maamul

goboleedyadaa lagu wa-

jaqay. Waxan is waydiiyay

dadkan fanaaniinta la yid-

haahaa miyayna mabda‟

lahayn mise waa meeshii

bariisku ka bisilyahay uun

inay iska xaadiriyaan. Dab-

can ciddii aan iyadu arri-

mahaa ku jiran su‟aalahan

masoo hoos galayaan.

Waayadii hore meelo

maqal iyo muuqaal lagala

socoda ar r imaha la

x i d h i i d h a b u l s h a d a

soomaaliyeed malahayn;

haddase markii ganacsato

Soomaliyeed ku guu-

lasyteen inay furtaan qalab-

kaa maqalka iyo muuqaalk-

aba baahinaya qofkii u

k u u r g a l a a n a w u x u

arkaayaa arrimo badan oo

la xidhiidha bulshada

Soomaliyeed oo wanaag

iyo salfudayba leh.

Xog

W axaa mahad oo dhan

iska leh Allaha na

abuuray noona nimceeyay,

nimcooyinkiisa faraha badan.

Naxariis iyo nabadgalyo ha

ahaato Rasuulkiisii suubanaa

ee na soo gaarsiiyay Manha-

jkiisa dhamayska tiran

looguna talagalay Insi iyo

Jinniba in ay qaataan. Odhaa-

hda kor ku xusan waa aayad

Quraan ah oo Alle uu ku amrayo

Rasuulka(salalahu calayhi wasal-

lam) cilmiga in uu u kordhiyo.

Waa waxa kaliya uu Alle ku am-

ray Rasuulkiisa in uu waydiisto.

Waxayna ku tusaysaa qiimaha uu

leeyahay cilmiga iyo ba-

rashadiisa. Aayadii ugu horaysay

ee Nabi Maxamed lugu soo daji-

yay waxay ahayd “Iqra” oo

macnaheedu tahay “Akhri”. Si-

daas daraadeed diinta Islaamka

waa diin cilmi ku dhisan. Sidoo

kale Alle (subxaanahu wata-

caalaa) wuxuu amray nabigiisa

in uu cilmi yeesho ka hor in-

tuusan ku ducaysan in dam-

bigiisa la dhaafo. Waxaad ku

arkaysaa Quraanka in uu Alle ka

sheekaynayo qof ka cilmiga leh

iyo qofka aan cilmiga lahayn in

aysan isku mid noqon Karin

balse kaaf iyo kala dheeri ay

yihiin. Wuxuu sidoo kale Alle

Quraanka ku tilmaamayaa

dadka cilmiga leh in ay had

iyo jeer yihiin kuwa ka

sareeya xag waliba dadka

kale. Qiimaha iyo Fadliga uu

leeyahay Cilmiga in la barto

wax la soo koobi karo ma aha.

Rasuulka (salalahu calayhi

wasallam) wuxuu inoo

sheegay in Alle uu kormariyo

dadka Quraanka yaqaana

kuna dhaqma. Nabi

Adam iyo Cilmiga: Alle

markuu abuuray Nabi Aadam

ayuu wuxuu siiyay cilmigii uu

ku maamuli lahaa dhulka

ileen khaliif baa looga dhi-

gaye. Alle (subxana wata-

caalaa) wuxuu baray Nabi

Aadam magacyada dhulka

waxa ku jiray oo dhan. Bal

intaas luguma daynina waxaa

lugu im-

tixaamay

cilmiga uu leeyahay sababtoo

ah Nabi Aadam oo Aabe-

heenii ahaa ayaa la baray

cilmiga uu dhulka ku maa-

muli lahaa.

3) Waxaa kaloo ku jirta qofka

in uu barto shayga uu qaba-

nayo ka hor intuusan faraha la

galin. Tusaale: Waxaad arkay-

saa qof Raba in uu dadka maa-

mulo balse aanan aqoon cilmigii

maamulka iyo qaabkiiba.

Cilmiga iyo Nolosha:

Nolosha waxay qiima ku

leedahay markuu qofka

yaqaano qaabka nolosha loo

sameeyo. Gabay carabi ayaa

wuxuu ahaa “Aclaamu Rijaali,

Sunaacul Xayaati.

Diyariye C/laahi

Cilmi

Qiimaha Cilmiga Uu Leeyahay

June 2012 | Issue 4 | Himilo 05

La soco

WAXAAD TIRAAHDAA

ALLAHAYOW CILMIGA II

KORDHI

K olesterolka ku jira dhiiga

qofka ma aha sidiisa

cudur, balse waxaa uu caawin

karayaa marka uu dhaafo xad

uu alle ugu talo galay in xidada

uu ku sameysmo waxa loo

yaqaano (Atherosclerosis) oo

ah in xididadu ay xirmaan

taasoo uu dhiigu ka xirmo

qeybo ka mid ah xubno qofka

aad muhiim ugu ah noloshiisa

sida wadnaha kelyaha iwm.

Atherosclerosis waa hab ama

process uu markaasi waxyaa-

baha ay ka mid yihiin

kolestrolka , kalsium iyo

waxyaabo kale oo ah qashin

uusan jirku isticmaaleyn ay u

dhexdagaan xuubka u

hooseeya ee arteriga oo ah xi-

did dhiiga u qaada xubnaha

jirka. Taas oo keenta in ar-

terigu adkaado marba marka

uu qofku sii weynaadaba.

Waxaa jira kolestrolka in uu

leeyahay noocyo kala duwan

laakiin waxaan ku soo gaabi-

nayaa in aan ka hadlo labadan

qeybood ee ay muhimka tahay

in uu qofku wax ka ogaado

LDL kolestrol (low density

lipoprotien) oo sabab u ah

sameysanka xanuunka ay dad-

keenu yiraahdaan kolestrol

ayaa haya qofkaa taas oo

macneheedu yahay

kolestrolkiisa ayaa dhaafay

xadiga normalka ah.

Waxaa kaloo jira kolestrol

la yiraahdo waa kolestrolka

faaiidada leh HDL ( high

density lipoprotien) waayo

kelostrolka iyo triglyc-

eridku waxaa ay ka mid

yihiin dhismaha unuga ama

(cells) unugyada uu

jirkeenu ka kooban yahay

oo gaaraya malaayiin iyo

hormonada jirkeena uu

xambaarsan yahay kuwaas

oo haya shaqooyin kala

duwan oo muhimad u leh

nolesheena. Kolestrolka

waxaa uu ku xiran yahay

cunada uu qofku cuno iyo

sida uu beerku u soo saaro

maadadan. Klosrolka

waxaa jirka dhexdiisa uu

ugu kala socdaalaa isaga oo

ku dhegan proteinska sida

albumin haweenka waxaa

jirkooda ku badan kolest-

roolka nooca faaiidadadiisu

badan tahay ee HDL ka.

Marka kolestrolka la

eegayo waxaa muhiim ah

ogaanshaha xiriirka HDL

iyo LDL taasoo kororka

midkood uu sababo ama

difaac ama dhibaato. HDL

ka oo kordha waxaa

saameyntiisu tahay difaac

ka hortag halka kan labaad

waa LDL uu leeyahay

waxyeelo.

Waxaa loo cabiraa sidan

soo socota;

· Koletrolka dhiiga hadii uu

ka yar yahay 5,0 millimol

per liter waa sida ugu

wanaagsan.

· Hadii uu gaarayo inta u

dhexeysa 5,0 – 6,4 milli-

mol per liter wax yar ayuu

markaa sareeyaa.

· Inta u dhexeysa 6,5 – 7,9

millimol per liter waa ka sii

sareysaa ama waa sareyn

Kolestrolka sahlanaanta uu dhiigu ugu

kala socdo jirkiisa oo

markaa uu yaraado

marinka dhiiga waxaa la

bar bar dhigi karaa sida

tubada biyaha qaada u xiro

kalkaha hadii lagu sii

daayo oo aan anti kalk loo

isticmaalin markaa sidaa

oo kale ayay daawadu mu-

hiim ugu tahay in uu qofku

u qaato sida loogu tala

galay oo uu dhakhtarku

faray (compliance) sidaas

daraadeed raac talada

dhakhtarka oo muhimad u

leh caafimaad wanaagaaga

hadii kale waxaa dhaceysa

marka uu dhiigu gaari

waayo xubnaha

noloshaado muhiimada u

leh oo ay markaa qaar ay

daciifaan amaba dhintaan

sida kelyaha , wadnaha iyo

wixii soo raaca

Diyariye: C/kariim xirsi

-Kororka ama cudurka

waxaa qofka uu ugu dhici

karaa laba hab mid waa

dhaxal oo waalidka ayaa u

soo gudbiya ama generation

hore ayaa u soo gudbiya

tankale waxaa sababi kara

bay ada uu ku nool ya-

hay. Qofku ma dareemi

karo in kolestrolkiisu kord-

hay iyo in kale laakiin

waxaa uu dareemaa

saameynta ka dhalatay

xiranka xididada dhiiga u

kala gudbiya jirka taasoo uu

dareemo waxyaa-

baha soo socda. ·

Xanuun u ka dareemo

naaska hoostiisa ilaa xaga

gacmaha ayuu u fidaa

xanuunka xaga sarana ilaa

dhuunta waa marka uu

sameynayo wax shaqo ah

sida in uu jaranjaro korayo

ama exercise kale (angina

pectoris).

· Hadii xanuunku yimaado

adiga oo nasanaya oo aan

wax shaqo ah heyn waxaa

ay taas calaamad u tahay in

xaga wadnaha uu jiro xiran

xidada enerjiga iyo okso-

jinta siiya. · Hadii

xanuunku yimaado adiga oo

nasanaya oo aan wax shaqo

ah heyn waxaa ay taas

calaamad u tahay in xaga

wadnaha uu jiro xiran xi-

dada enerjiga iyo oksojinta

siiya.

· Waxaa kaloo jiri kara hur-

dada oo yaraata war wareer

dareemid iyo xanuun mu-

ruqa xaga lugta hoose.

Waxaa aan tusaale u soo

qaadan karnaa marka uu

qofku haleelo xanuunka in

uu marba marka dambeeya

ay sii yaraato

June 2012 | Issue 4 | Himilo 06

Caafimaadka

Cabdikariim Xirsi

Majalada himilo

news letter waa ma-

jalad labadii bilood

ba mar ka soo baxda

magaalada Boorama.

ee ay waxbarashadu keeni

karto in ay tahay hormar dhi-

nac maskaxda ah oo ah runtii

waxa ugu qaalisan ee uu qofku

heli karo. dhamaan noocyada

kale ee hormarka waxaa sal

iyo asaas u ah hormarka mask-

axda.oo hadii la waayo ay aad

u adkaan doonto in lagu ri-

yoodo wax uun hormar ah .

Dhamaan umadaha dunida ku

nool waxay ku sugan yihiin

xaalado aad u kala duwan oo

dhanka nolosha ah , sidoo kale

waxaan ognahay in dunida

maanta ay u qaybsan

tahay labo qayb oo waxkasta

ku kala duwan , waana dunida

hormartay iyo

dunida danbaysa..xaqiiqda

dhabta ah ee dunida u kala

qaybisay sidaas ayaa ah wax-

barashada.. wadama aadka

looga qadariyo waxbarashada

waxay gaareen hormar la taa-

ban karo halka wadama

aan laga danayn waxba-

rashada ay yihiin kuwa

aad u danbeeya marka dhi-

nac kasta laga eego.si la mid

ah sidaas waxaa aad ku kala

duwan dadka waxbarta iyo

kuwa aan marna qiimayn

waxbarashada.

Arinrta ugu wayn ee waxba-

rashada laga dhaxli karo

ayaa ah sida aan sheegnay

hormar dhinaca maskaxda

ah oo ah furaha farxada

nolosha , qofku wuxuu nolol

sharaf ah oo farxad ay ku

dheehantahay heli karaa

marka uu barto xirfad uu ku

shaqaysan karo . sidoo kale

dal wuxuu hormari karaa oo

kaliya marka ay jiraan dad-

kii hormarin lahaa, dadkuna

waxba ma ay qaban karaan

hadii aysan jirin aqoontii ay

wax ku hormarin lahaayeen ,

waana taas sababta kaliya ee

uu dalka

soomaliya

uga bixi la‟yahay burburka

mudada ku dhow 20 ka sano .

Aqoondaridu ama jahliga

ayaa ah cadowga ugu wayn

ee uu qof yeelan karo inta uu

noolyahay , jahligu wuxuuj

qofka u diidaa markasta in uu ka

fakaro waxa dantiisa ah , sidoo

kale aqoon la‟aantu waxay

dadka dhaxalsiisa in ay garan

kari waayaan siyaabaha fudud

ee loo noolaan karo . markasta

oo uu jahligu bato waxaa aad u

adkaada nolosha, sidoo kale

waxyaabaha laga dhaxlo aqoon

la;aanta waxa ugu daran in

dhamaan dadku ay ku mashquu-

laan wax aan marnaba dan ugu

jirin,. sida in lagu xiiqo wax aan

la fahamsanayn.

Hadii aad u kuur gashid

dhamaan dalalka gaaray hormar

la taaban koro , waxaa kuu soo

baxaya in ay waqti iyo hanti

badan galiyeen sidii ay wax ku

baran lahaayeen ,

…….. La soco Qaybaha Danbe

…………………………………

.tusaale ahaan dalkan dalka

M arkasta oo la damco in

la higsado hormar

waxaa haboon in la isla qiro

wadada kaliya ee lagu gaari

karo hormarka loo hamuunka

qabo in ay tahay waxbarasho

oo kaliya , runtii faa‟iidada ay

waxbarashada u leedahay

qofka bani aadamka ah ma

ahan mid lagu soo koobi karo

maqaal iyo wax la mid ah ,

sidoo kale waxaan si fudud u

sharixi karnaa waxa ugu wayn June 2012 | Issue 4 | Himilo 07

markaa ayuu maalin nin

mumina u istaagay oo ree banii

israaiila oo uu qaatay faas si uu

ogooyo geeda markuu dhexda

socdo ayaa sheekhii waxaa

lakulmay ibliis oo ku yidhi:-

maxaad doonaysaa? ninkii

caabidkii ayaa yidhi waxaan

doonayaa inaan geedaa soo

gooyo ilaahay agtiisa lacaabu-

dayo. ibliisbaa yidhi: ma

awoodi karaysi anaana kuu

diidayaa inaana goyso caabid-

kii iyo ibliisbaa isqabtay ,

caabidkii ayaana qaraacay,

dhulkana kutuura, wuxuuna

udhaqaaqay dhankaa iyo geed-

kii si uu usoo gooyo, ibliis

ayaa hadana marlabaad ishor-

taagay oo ay isqabteen hadana

sidii leeg wuuna qaraacay

wuun tuuray ibliis, hadan

wuxuu usocday halkaa iyo

geedkii caabidkii , mar-

sadexaad ayuu hadana ibliis

hor istaagay oo kayidhi intuu

uu fikiray: waxaa wax kaaga

khayr badan mayeeli oo ah

inaanad geedka goyn oo aad

adiguna lacag kuu ahaato

aroorkaste barkintaada hos-

teeda. ninkii cabidkii ayaa

yidhi: oo yaa ii samaynaya?

ibliisbaa yidhi :- ani wuu

noqday caabidkii isagoon

goyn aroorkastana halkii

buu lacagtii kahelaa

maalmo kadib aroor ayuu

ninkii kawaayay lacagtii

meeshi ninkii wuu istaagay

isagoo cadhoonaya si uu

usoo gooye geedii , hadana

shaydaankii oo suurad

shakhsi isku soo ekaysiyaa

lakumay wuxuuna kuyidhi

maxaad doonaysaa?

waxaan doonayaa inan

gooyo geedka ay dadku ilaa-

hay agtiisa caabudaan

shaydaankiibaa kayidhi:

beeanaale arikaa uma soco-

tidcaabidkii ayan dhanka

geeda udhaqaaqay shay-

daankiina wuu ka horistaa-

gay way isqabteen waxaa

lalagday caabidkii oo laga

itaal roonaaday ilaa la dhi-

masho kudhawaaday.

markaa buu kayidhi shaydaankii

kuyidhi kumaan aahay? markaa

shaydan ayaahadalkiisii watay

oo yidhi anuu shaydaan baan

ahay markii ugu horaysay waxaad ucad-

hootay ilaahay dartii markaa waad

iga xoo waynaatay, waxaan kugu

khiyaameeyay lacag waanad iska

noqotay. markaad imika timidayna

waxaad ucadhoonaysaay aoo usoo

kacday lacagtii markaana waan kaa

xoog waynaaday. markaa waxaan halkan kabaranay-

naa in uu camalku haduuna ahayn

midkhaalis kudheehnayan inuuna

faaido iyo midho midna yeelanayn

aduunyada iyo aakhiradaba.

By: Amiin Axmad Nuux.

R untii dabcan mawduucan

waa qiso dabcan inta-

badan bulshada dhexdeeda

kufiday oo marar badan

maqleen ayaa hada waxaa ini

lajeclaaday inaan inii soo gud-

biyo waayo waalal

maalinkaste camalbaynu qaba-

naa hayaraado ama haway-

naadee, camalkaasi inakoo

kale ee jeclayn inuu hirgalo

iyo inkale bal eegno awooda

camalka 100% hirgalisa iyo

camalku haaduu awoodaa

waayo halkuu kudanbaaynayo

walaal waxaa jirijirtay geed

ilaahay agtiisa aydadku

caabudijireen,

qofka muminka ah awooda uu ileeyahay ikhlaasu lilaah

Amiin Axmad Nuux

Hormuudka Iyo Waxbarashada

Anab Ahmad Nouh

Deegaanka

H eestani waaa hees

lagu dhiirigalinayo

taclinta iyo hanka ardayga

soomaaliga ah. Hilaaddii

1970-naadkii ayuu curiyay

Alle ha u naxariistee Ab-

waan Xasan Sh.Muumin,

waxay tidhi heestu :

Waxaan ahay waadiga dug-

siiyada.

Waxaan ahay waanada mac-

alika.

Waagii baryaba.

Ubax lagu waraabshoo,

Waxaan Ku werweraynaa,

Waddankiina wax u barta, Oo

xanbaara waajikiisa, .

Wahsan maynno,

Waaban mayno,

War-wareegi maynoo,

Weec-weecan maynee,

Guul wacan, cadaw ha waaabto,

Nolol wanaagsan iyo barwaaqo,

Nabad lagu wadaagoo,

Ha ku waaro waddankeenna,

Waddankeenu waa,

Wadnihii jidhkeenna,

Warabinayay Dhiggoo,

Waan ku wardiyaynaa,

Waxaan ahay waadiga adduun-

yada,

Waxaan ahy waddaddii la soo

maray,

Maalintii waliba,

Barbaarta loogu warramo,

Waxaan wacad ku qaadnay,

Geyigiina wax u tara,

Oo Ka jira wax-yeellada,

Waalidkinu,

Wehelkiinna,

Iyo walaalihinbaa,

Wiirada aan ku dhawrno,

Wada dedaalka,

Ha ka walaacin,

Waaxyihiiinna,

Wada-Jirkiinnu,

Soomaali-waynoo,

Isku duuban wayi mayno,

Waadiga Dugsiiyada

Dhaqanka Iyo Suugaanta

Waddankeenu waa,

W a d n i h i

jidhkeennaa, Waraabi-

nayay Dhigoo,

Waan ku wardiyaynaa.

@Himilo Corporation

Marxuun Xasan Sheikh

S udan waa wa-

dan carbeed isla mar-

kana lagu xukumo sharee-

cada islamka, dadkeeduna

ay yihiin islaam.

Sudan waxa ay caan ku

tahay wabiga nile iyada oo

ay ku kulmaan white nile

iyo blue nile, sudan waxay

ay xad la leedahay 7 wadan

oo Africa ah iyo Red sea.

Sudan wadanka labad ee

Africa ugu wayn, wana wa-

danka lixaad ee wadamada

carabta ugu wayn.

Jamacadaha sudan

Jamacadaha sudan tiro

marka lagu kobo waa 56

jamacadood ka hor intaynan

kala go,in sudan iyo south su-

dan. Jamacadaheegu waa jamac-

adaha Africa iyo dunida ugu fi-

can taas oo ay u suurta gashay

inay sanad kii walba imaadan in

ka badan 1800 oo arday kana

imadan daafaha dunida si ay wax

uga bartaan .

Sudan waxay can ku tahay medi-

cine ka iyada o qofka kasoo baxa

ay dunida ku faafaan iyo enginer

keeda oo iyada aad u wacan.

Jamacada lagu barto medicine ka

waa 22 jamacadood iyada oo ay

hoyada jamacaduha sudan ay

tahay Khartoum university iyada

oo la aas aasay 1889, iyada oo

hada laga jogo qarni iyo sanado.

Iyada oo markii hore dawlada

England ugu talo gashay inay ka

dhisto Somaliland gobolkeeda

Awdal magaalo madaxdeeda

Borama, halkaas oo ardaydii reer

borama ee ugu badnayd abid ay

ka baxeen sanadkii 2008, iyadoo

magac yadooda wali laga xuso

jamacadi ay ka baxeen lkn hada

ay hoos u dhaceen imaatinkii

reer Awdal (Borama ) sudan.

Suasha mesha tala oo ah maxaa

ugu wacan ardayda reer awdal

inay hoos u dhacaan imatinka

jamacadaha sudan?

1- Wxaan odhan karaa inay

amin san yihiin fikrad khaldan

taas oo ah inay modayaan in

jamacada sudan carabi lagu

barto gabigooda lkn maha

jawabtu sidaas waxan odhan

karnaa waxa lagu bartaa

badankoda luqada English ka

ayna ku xidhan tahay kolba

kuliyada aad gashid inkastow

kuliyadaha .

Nolosha sudan

Sudan nolosheedu waa nolol

meel dhexaada ayna galaan

dadka imada wadanka lkn ay

tahay labadabaqadood .

Ardayda timadana ayaa waxay

galaan dabaqada dhexe

badankoodu ,

Dadka sudan maxay yihiin?

Waxan odhan karaa waa dad

dabecad wacan isla mrkana ay

somalida ula dhaqmaan sidii

wadankoodii hoyo oo kale

qadari iyo kala danbayna ay ku

leyihiin, waa dad soo dha-

waynta iyo martinimada ku

wacan.

Maciishada sudan waa sida

maciishadaha wadamada sixir-

barar ku

Qomiyadaha Sudan iyo

DHaqankooda

Sudan dadka ku dhaqan

waa ay kala duwan yihiin

kuwaas oo ah carab iska

dhal ah, iyo African iyo

Somali ku tafirmay loona

yaqano Somali shunuu oo

iyaduna meesha ka

maqnayn.

Luqada kobaad ee lagaga

hadlo qomiyadaha ku

dhaqani waa carabi suu-

qdiya ayay ku hadlan

wana daarajiya,

iyadoo qabiil walba u

leyahay luqad khaasa,

hadaba qomiyadaha kala

duwan ee ku nool wadan

ka sudan waxay ay ka

wada siman yihiin

adeecida dowladooda

waana wada muwaadiniin

wadan kooda jecel.

Qomiyadaha sudan ku

nool waxay ahmiyada si-

yaan fanka iyo suugaanta

ixtiraam gooniyana sii-

June 2012 | Issue 4 | Himilo 08

Axmad Maxamed Barkhad

Maxaad Ka taqaanaa

Sudan

M arka aan ka had-

laynno taariikh-

dii baraaruga

islaamka ( الصحوة( اإلسالمية waxaan u

baahanahay in aan dib ugu

noqo sababihii keenay

baraarugaas iyo xalaadda

muslimiintu sida ay ahayd

waqtigaas uu bilaabmay

baraarugaasi.

Markii ay burburtay daw-

laddii muslimiinta u talin

jirtay ee loo yaqaannay Al

-khilaafa Al-cusmaaniya

ee la الخالفة العثماني) )

qaysaday dhulkii muslimi-

inta, ayaa aqoonyahankii,

culumadii iyo wax garad-

kii muslimiintu ay daree-

meen dhabaatada wayn ee

ku habsatay ummadda

muslinka, ayna ku-

dadaaleen sidii ay dib ugu

soo celin lahaayeen daw-

ladii awooda lahayd ee la

riday.

Hadaba dadaalkaasi wuxuu

u qaysanaa laba qaybood

oo kala ahaa:-

1-Qayb ay wadeen culumo

ahaa ninba meeshii ka

dirir , oo ay ka mid ahaay-

een Jamaaludiin Alafqaani,

muxamed rashiid alrida,

muxamed Cabdo iyo cu-

lumo kale oo badnaa oo

kukala baahsanaa daafyaha

calamul islaami .Qaybtani

waxa ay xooga saareen

sidii ay u baraarujin la-

haayeen muslimiinta

wuxuuna ku koobnaa

dadaalkoogu hadal sida

khudbad, muxaaddaro,

qoraal iyo shirar. Lakiin

waxaa caddaatay in ay mid-

heheegii koobnaaday,

waayo wax qabadka qofku

waa mid kooban, waxaana

haoray loo yidhi far kali ahi

fool ma dhaqdo waxaa taa

kuu dheer in markii qofkii

hawshaa waday uu dhinto

in uu camalkii joogsado oo

la waayo wax halkii ka sii

wada.

Sidaa darted waxa ay ku

fikireen culumo kale in ay

sameeyaan qaab kale oo

kaa ka duwan oo ah qaybta

labaad.

2-Qaybta labaad waxa ay

ahayd nooca loo yaqaan

xarakaadka islaamiga ah

( )الحركات االسالمية oo ay

aasaaseen culumo arkay-

goldaloolada ay lahayd

qaabtaas hore kuna

salleeyay fikradoodii xik-

madda ah gacmo wada

dib waxaaan inigu salaamayaa

salanta islaamka .Waxaan hal-

kan ku soo bandhigaa su‟aalo

muhiim ee ka fa‟idaysi wacan:

1waxaad sheegtaa quraanka

aayada ugu wayn?

2-waxaad sheegtaa quraanka

aayada ugu xukunka dheer

marka laga hadlayo xukunka?

3-waxaad sheegtaa quraanka

aayada ugu cadaalada badan?

4-waxaad sheegtaa quraanka

aayada marka la akhriyo ugu

ugu cabsida badan?

5-waxaad sheegtaa quraanka

aayada marka la akhriyo ugu

rajaha badan?

6-waxaad sheegtaaa aayad

quraana oo toban calaamadood

oo cadcad ilaahay

calaamadaha lagu garanaayo

ay ku jiraan?

7-waxaad sheegtaa aayad ay

ku jirto been ay sheegeen

ilmo nabi uu dhalay?

8-waxaad sheegtaa aayad ay

ku jirto run ay sheegeen yu-

huuda iyo kiristaanka ?

9-waxaad sheegtaa aayad

ilaahay hadalkiisu uu ku jiro

isagu uu iskaga hadlay?

10-waxaad sheegtaa aayad

ay ku jirto hadalka nabi-

yada?

1 هللا ال ان اال انح انقيو ال .)

( ان اخش اي..... تاخز س ال و

(انبقش) 255االي

ا هللا يايش با انعذل االحسا .2

ان اخش اال ...........ايتا ر انقشب

( انحم) 89ي

ف يعم يثقال رس خيشا يش .3

7ي يعم يثقال رس ششا يشاال ي

(انزنزنت)

هللا ال ان اال انح انقيو ال تاخز س .)1

255االي ( ان اخش اي..... ال و

(انبقش)

ا هللا يايش با انعذل االحسا ايتا ر .2

( انحم) 89ان اخش اال ي ...........انقشب

ف يعم يثقال رس خيشا يش ي يعم . 3

(انزنزنت) 7يثقال رس ششا يشاال ي

ايطع كم ايشء ا يذخم ج عيى االي .4

(انعاسج) 37

قم يا عباد انزي اسشفا عه افسى ال .5

(انزيش) 53تقط ي سحت هللا الي

ا ف خهق انساات االسض انختالف . 6

االي .........انهيم انش اليات الؤن انباب

(أل انعشا)190

جاؤ عه قيص بزو كزب قال بم سنت . 7

. 8(يسف)18االي ...........نكى افسكى ايشا

قانت انيد نيست انتصاس عه ش قانت

انصاس نيست انيد عه

(انبقشة)114االي ................ش

االي ... يا خهقت انج االس اال نيعبذ. 9

(انزاسيات)56

يا نا ا تكم عه هللا قذ ذاا . 10

(ابايى)12االي ...............سبها

jir bay wax ku qabtaane.

Hadaba culumadani waxa ay

sameeyeen ururo ka kooban

dad badan oo nooc walba leh

si ay ugu wada shaqeeyaan

diinta ayna isku dhamaysti-

raan waayo waxa kaa maqan

waxaa haya walaalka, iyo si

ay u sii noolaato fikraddii

haddi uu dhinto qofkii haw-

shaa waday.

Hadaba qaybtan waxaa

kamid ahaa xasaan albanna

oo asaasay xarakada

ikhwanu almuslimiinka, abu

acla almawduudi oo asaasay

al-jamaaca al-islaamiya ee

baakistaan, maxamed ilyaas

oo asaasay jamacatu Tabliiq

ee hindiya, waxaa kale oo

kamid ahaa ururada la

sameeyay xibu taxriir, xisbu

almaashuumi ee induniisaya

iyo xisbu fidaiyaan islaam ee

eraan.

Su’aalo Iyo Jawaabo Diini

M arka hore waxaa ma-

had iska leh ilaahya

marka xigta waxaan u mahad-

naqayaa ururka dhalinyarada

ah ee Baxnaano Youth Or-

ganization oo ii saamaxay ama

aan idhaaho u saamaxay bul-

shada inay is dhaafsadaan fik-

radahooga iyaga oo is-

ticmaalaya mid ka mida

qaxyaalah ugu qaalisan ee

mdehiyaha caalamka oo ay ka

mid thay majaladan intaa ka June 2012 | Issue 4 | Himilo 09

Abuubakar Sh.Xuseen Aadan

Taariikhdii baraaruga

islaamka

( تاريخ الصحوة االسالمية)

Maxamed Aw.Cabdi Cumar

wal cadaala Masar oo he-

lay aqlabiyadda ugu badan

ee golaha baarlamaanka.

Hadaba taasi waxay far-

axad wayn u tahay mus-

limiinta iyo rajada

wanaagsan doonayana

inay dunida ku maamulaan

sharciga Ilaahay.

Al-xoriyo wal caddaala

waa xisbiga ugu way ee

dalka Masar waana xisbi

Islaami ah wuxuuna isku

diyaarinnayaa doorashada

madaxtooyada ee dhawaan

ka dhicidoonta Ma-

sar.Haddii uu helo

doorashada waxaa isbadali

doona habdhaqankii si-

yaasiyaasadeed ee dunida

muslimka.Masar oo ay ka

dhalato dawladd islaami

ah waxay rajo wayn iyo

bayj cusub u furaysaa

taariikhda is-

laamka.Haddaba Masar

waa dal caynkee ah? Ma-

sar wuxuu juqraafi ahaan

dhacaa woqooyiga

qaaradda Africa waxa dhi-

naca woqooyi ka saaran

badda Mediterrean

sea,dhanka woqyooyi bari

dalka falastine oo yuhuudi

haysato,dhanka galbeed

liibiya,dhanka koonfurta

Sudan. Dalka Masar

wuxuu ku fadhiyaa dhul

balaciisu gaadhayo

1010000km², wuxuuna

xornimada qaatay

28,feb.1922.Dadka kunool

waxaa tiradooda lagu qi-

yaasaa 80milyan waxana

lagaga hadlaa carabiga oo

H ambalyo:- Bahnaano

youth Ognization

bahdeeda wacyi galinta ee

himilo waxay bulshowaynta

akhrisata ugu bishaaraynay-

saa barwaaqo,nabadgaliyo

iyo horumar.

Rajo:-Baxnaano youth or-

ganization waxay boqorka

kaarika iska leh uga rajay-

nayaan muslimiinta

caalamka midnimo,horumar

iyo badbaado aakhiro iyo

aduunyaba.

1-akhristaha sharafta la-

hoow maxaad ka ogtahay

isbadalada ka dhacay

caalamka Islaamka?

2-madoonaysa inaad

daawato doogga cagaaran

ee kazoo baxay caalamka

Islaamka?

3-maashaa Allaah,waa

maxay doogaa cagarani?

Hadaba Himilo waxay idiin

haysaa hormoodka taariik-

haha iyo soo bandhigga

dhacdooyinka cusub ee

qarniggan.waxaynu sii

abaqaadaynaa qaybtii 2aad

ee qoraalkeenii la ma-

gacbaxay”Horyaalka dhac-

dooyinka dunida” hadaba

dalalka ay sifeeyeen gu‟ga

carabta waxaa ka dhacay

dooroshooyin xor iyo xalaal

ah,waxa guulo waawayn ka

gaadhay axsaabta islaamiga

ee” NA-

HDA”Tunisia ,Al_Xoriyo

ah luuqadda 1aad ee uu

dalku leeyahay French iyo

Germany.dalka masar 90‰

waa muslim 10‰ waa

kiristan.Masar wuxuu ka

mid yahay dalalka Africa

ugu awoodda wayn waana

wadanka ugu taariikhda fog

caalamka.sidaas darted ma-

sar waxay ku taallaa goob

istratiji ah hadaba waxaa la

odhan karaa waxaa soo

dhaw rajada muslimiinta ee

ah inay noqdaan hogaanka

caalamka kuna hogaami-

yaan sharciga Ilaahay.mana

ah mid lalayaabo inuu is-

laamku noqdo awooda

dunida u saraysa waxaynu

ognahay in dawlado islaam

ah kasoo taliyeeen

dunida.Hadaba diyaaradda

Himilo Airways waxay u

duushay daafaha dunida si

ay usoo hesho macluumaad

dheeraad ah.Akhriste fur

folderka oo akhri bayj ka

mid ah bayjajka taariikheed

ee bari samaadkii Boqor-

tooyadii Cusmaaniyiinta

mudadii u dhaxaysay

27july

1299___29october1923

cusmaaniyiintu waxay

ahayd boqortooyadii ugu

balaadhnayn uguna mu-

dada dheerayd Taariikhda

dunida,qarnigii 16__17aad

waxay ahayd mudadii ay

boqortooyadu ugu awooda

badnayd uguna ba-

laadhnayd wakhtigaas oo

uu xukumayay sulaymaan

the magnificent waxay no-

qotay boqortooyadii ugu

awoodda waynayd ee bo-

caalamka wakhtigaa

waxay gaadheen xuduuda

koonfureed ee boqor-

tooyadii Romaniyiinta ilaa

koonfurta magaalo mad-

axda Austria ee Veina iyo

wadamada Hun-

gry,Slovakia,polland,luthu

ania oo dhinaca koon-

fureed ka xigtay dawladda

Cusmaaniyiinta.Dhinaca

koonfureed waxay soo

gaadhay Yemen ,Eritrea

illaa xeebaha dhulka

soomaalidu degto oo dhan

dhinaca galbeed waxay

soo gaadhay Wadanka Al-

geria.Arintani waxay ka

dhigan yahay in dawladda

cusmaaniyiintu xukumi

jireen Koonfur illa bariga

Yurub,galbeedka Asia iyo

woqooyiga Af-

rica.Boqortooyada waxa

hoos iman jiray 29

mandiqadood iyo wadamo

kale oo badan wuxuuna

fadhigeedu ahaa dalka

Turkiga isla markaasina

waxa ku taala magaalo ku

kala taala labo qaaradood

waa magaalada Istan-

bul .taariikhada wadankani

waa mid aad u balaadhan

balse qormadeedu maanta

intaa ha inoo joogto.

Himilo waxay halgan ugu

jirtaa baahinta barnaami-

jyo xiiso leh waana hilaaca

baxnaano youth Orginaza-

tion.kamid noqo akhrista-

yaasha himilo oo ka

muuqo bulhadaada.

Qalinkii:-

Maxamed Xuseen Muuse

(kibaar)

Email:kibaar09@hotmail.c

om

June 2012 | Issue 4 | Himilo 10

Taariikhda

Qormada “Taariikhda”

… Hormoodka Taariikhda…….

Qofwalba waxa uu jecelyhay

in uu noqdo qof la jecelyahay

oo ixtiraam iyo mudnaan ku

dhex leh bulshada uu ku dhex

nool yahay. Waxa jirta in uu

dadku sidiisaba jecelyahay

inuu lahaado sifooyin ka

madhan xumaan iyo hoosayn.

Iyadooy sidaasi jirto ayaa ha-

dana waxa la arkaa in ay

dadka qaar ku kacaan falal iyo

dhaqamo hoos udhigaya

shakhsiyadooda iyo bulshada

ka ag dhaw. Waata arintaa

darteed loo yidhi “nin waliba

qumanihiisa ayaa qoorta u

sudhan”. Runtuna waxay

tahay in aanu qofku ahayn

waxa uu jecelyahay laakiin

uu yahay afkaarta ka dhex

guuxaysa maskaxdiisa.

Afkaartaasna waxa cadeeya

oo micneeya ficilada iyo

dhaqamada uu qofku ku

dhaqmo ama sameeyo.

hadaba hadii uu hamigaagu

yahay inaad noqoto qof

lagu hirto oo ka dhex muu-

qda bulshadiisa oo ay

umada iyo dadkuba guud

ahaan jecelyihiin waxa mu-

him ah inaad horta ku

dadaasho:---

---- Jacaylka ilaahay .

Ogowna kaliya waxa qofku

uu noqdaa mid qiimo iyo

ahmiyad ku leh dhulka

dushiisa marka laga je-

claado samada dusheeda.

Nabigeenu SCW waxa uu

inoo sheegay in marka uu

ILAAHAY qof jeclaado uu

Malaku jibriil u yeedho oo

uu ku yidhaahdo “waxan

jeclaaday adoonkayga hebel

ee adna jeclow”. Malaku

jibriilna inta uu jeclaado

ayuu malaa‟iikta samada

joogta ku yidhaahdaa Hebel

Ilaahay ayaa jeclaadee je-

claada markaasay je-

claadaan. Kadib ILAAHAY

waxa uu arlada ku soo daji-

yaa jacaylka adoonkaasi uu

jeclaaday sidaas ayayna

Umadu ku jeclaataa

qofkaas. Hadii aad aragto

qof umadu jeceshahay

ogow ILAAHAY ayaa je-

cele.

---Hagaaji oo qurxi xidhiid-

hka aad la leedahay umada.

Ka war hay axwaasha iyo

duruufaha umada aad la

nooshay. Kooga buka

booqo,kooga baahan caawi,

kooga khaldan u nasteexee,

kooga faraxsana u ham-

balyee oo u hadyee. Nabigu

Nabigu SCW wuxu yidhi “isku hady-

eeya aad is jeclaataane”

---- mar ka aad qof la kulanto ku

qaabil waji farxad iyo dhoola cadayni

ka buuxdo. Si diiran u salaam dareen

siina inuu agtaada muhiim ka yahay.

---- noqo mid dhagaysigiisu ka

badanyahay hadalkiisa. Xasuusana

xikmad ku jirta inuu ILAAHAY

kusiiyo labo dhagood iyo hal af.. wa

Inaad In yar hadasho In badana Dha-

gaysato. Dhagta ku caawi umada

waxay jeclaan doonan inay kula had-

laane.

---badi salaanta.Nabiga SCW aya

inoo sheegay inay salaantu tahay sha-

yada umadu isku jeclaato.

--- noqo mid gacan furan oo deeqsiya.

Ogowna hadba inta aa wax bixiso

ayay kuu siyaada maalka iyo shaqadu.

--- Naxariis iyo beerjileec tus umada

oo iska ilaali kibirka iyo qabwaynida.

--- ha ufiirfiisan oo indha iska qabo

khaladaadka dadka kale

--- isku day inaad ka fogaato xaasidni-

mada iyo caloolxumada

--- noqo qof cadhadiisa qarsada

---- qofkasta magaca uu ugu jecelya-

hay ugu yeedh

---- iska ilaali damaca iyo rabitaanka

kuu gala waxa dadku haysto iskana

ilaali suaasha.

---- isku hawl inaad caawiso qof kaste

ood caawin karto.

Ugu danbayna adigu jeclow umada

waxad la kulmi jacaylkoodee..

-----Maxamed Cumar

Cismaan-----

HIMILO NEWS LETTER

Xulasho

Ma Rabtaa Inaad Noqoto Xidig Ka

Dhex Iftiima Bulshadiisa?

H ubaal Dunidu waa Halgan

Nolosha adigaa badalee

iyadu kuma badasho.Isbedelka

nolasha waxuu kabilaabmaa

fikir.Hadba intuu fikirkaagu

le`egyahay ayuu isbedelka aad

nolosha kusameenayso

le`ekaanayaa.Waxa nolosha

qofka bedela waxyaabo aad iyo

aad uyaryar oo ubaahan aragti

qoto dheer.Maad aaminsantahay

in daqiiqad ka mida nolosha aad

ku badbaadinkarto sanado ama

cimrigaaga

intakadhiman.Haa….Haa…Waa

Hubaal.Waxaad dhagaysataa

idaacada,daawataa Tvga ama

akhrisaa buug.Maad ufiirsatay

fariimaha ay kuusoo

gudbinayaan iyo dhambaalada

dhawaqyada dhaadheer ee

xambaarsanyihiin,halkudhigya

da ay kamidka yihiin” waan

guulaystay,wadadadii

dheereed ee qodxaha

badnaydayd waxaa ka

faa`iiday,ama noloshii

dheereed ee aan noolaa

waxaan ka korarsaday in

shaykastoo adigi u jilco sida

adag ee aad ushaqayso.” Waa

lagamamaarmaan in lahelo

isbedel.Waxaa gaarikartaa

buurta dunida ugu dheer,halka

ugusaraysa ee banii aadan ka

gaaro xasaanad ,nolosha ugu

farxada iyo sharafta

badan.Waa Goormaa……?

Waa suaal da`waynooo mad-

axa daalinaysa . Waa hadii

lagaaa helo astaamaha wan-

wanaagsan ee ay leeyihiin

ummadaha,shaqsiyaadka,ama

bulshooyinka guulaysta oo ah

kuunoolaanta halgan iyo

qadarinta qiimaha

nolosha.Waxaad tahay waxuu

Ilaahay uumay kan ugu

sharafta badan,muuqaal

abuurka banii aadankana waa

kan ugu sawirka fiican.Maad

ufiirsatay nimcada uu Ilaahay

korkaaga dhigay.Muraayad ma

horistaagtay oo maad fiirisay

wajigaa, indhahaaga, dibna-

haaga,timahaaga.Alla qurux-

badnidaa. Xusuusnow mahada

Ilaahay iyo galada Eebo

wayne kugu manaystay.

Noloshu waa jaamacad uu qof

walba ka-

lakiin waxaa lagu kala duwanyahay

shahaadada qalinjabinta.Qofbaa sha-

haadadiisa tahay “A” waa kanolsha

wax ku kordhiya fahmana waxa uu

noolyahay.Qofbaa shahaadadiisutahay

“B” waa kan halgan kula jira hagar-

daamada nolosha ugu danbayna kaa-

bada masaabiirta badan ee nolosha ka

gudba isagoo xoor xooray.Koox kale

waxay helaan “C” waa kuwa faham-

san qiimaha nolasha laakiin aan isbe-

del la iman.Waxii intaa kasoo hara

waa koox u nool inay wax cunaan ee

aan wax u cunin inay

noolaadaan.Hadaba su`aal adigu kee-

baad tahay?

Markaad ogaato cidaaad tahay maxaa

kula gudboon? Ha iloobin oo mask-

axdaada yaanay marna madhnaanin

inaad tahay waxa uu Eebo abuuray

kan ugu sharafta badan.Inankii Aadan!

Halkaa ha ku istaaginee ee waxaad

latimaadaa asbaabihii ku gaarsiin la-

haa hadafkii ahaa maxaad u noosha-

hay.

Abdel Nasser Mohamoud Sahal

June 2012 | Issue 4 | Himilo 11

Hubaal Dunidu Waa Halgan

Ab

del

Nass

er

Moh

am

ou

d S

ah

al

Tell: +252 24459166 +

252 24180181

+252 24502651 +252 24077370

+

252 24504501

Email: Him

ilo012@hotm

ail.com |

himilo

newsleter.w

ebs.com

Nin xoolo dhaqato ah oo magaalada u yimid inuu

ka dhamaysto dano uu laahaa , ayaa maalin

maalmaha ka mid ah u daawasho tagay ciyaar

dhex maraysa laba kooxood, ciyaartaas oo ahayd

mid aad iyo aad u adago ninkii reer miiga

ahaa wuxuu arkay ciyaarahan isaga ula muuqda

inuu si wanaagsan u cayaarayo oo la bede-

layo garoonkana ka sii baxaya markaasaa ninkii

reer miiga ahaa intuu dhiniiciisa midig eegay

ayuu ku yiri nin ag fadhiyay " Inta ay ciyaarya-

hankaas beddelayaan may kan dharka mad-

madaw sita badalaan, oo aan isagu marnaba taa-

ban banooniga halka ay ka badalayaan caayaar-

toogaas "!! wuxuuna kan dharka mad-

madaw ula jeeda garsooraha cayaarta .

Sheekooyin Nin doqon ah ayaa ku yiri wiilkiisa oo isna doqon ah "

maalinkii aan ku tukanay salaada jimcaha masjidka

hebel, goormay ahayd"? wiilkii ayaa ku jawaabay "

aabe waan halmaamay, waxaanse u malaynaya inay

ahayd maalin Talaado ah " Abihii ayaa isaguna ugu

jawaabay 2 Waa runtaa"

………………………………………………

2– Habeen iyo Maalin:Laba nin oo tuugo ah ayaa usoo

dhacay goor habeen ah guri uu lahaa nin isagun tuug wayn

ah, laakiinse iyaguse aysan aqoonin, labadii nin ee tuugta

ahaa gudaha ayeey usoo galeen qolkii uu jiifay , Isaguna

inta uu is hurdisiiyay ayuu markii ay bartamihii guriga soo

gareen oo ay ku dhaqaaqeen in ay raadiyaan wax ay xadaan

ayuu tuugi guriga lahaa maradii iska qaaday wuxuuna si

dagan u yiri " War waxan aa habeenkii raadinaysaan

anaagaa maalin cadaydii waynay ee raali ahaada ak-

hyaareey".

May kaa badalaan

YAAB, YAABKIIS, AMAKAAG IYO ARGAGAX.

Oday ayaa caruur dudun hoos harsanaya u

yimid, maraaksuu ku yidhi " hal waa yaab,

halna waa yaabka yaabkiis halna waa amakaag

iyo argagax 1. Dudun aboor baa dhisay waa

yaab 2.Misana habeenkii buu dhisaa waa

yaabka yaabkiis 3. Hadana candhuuftiisa iyo

ciid buu ku dhisaa waa amakaag I

yo argagax