KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy – Radcowie Prawni spółka partnerska Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego

KRS 0000337285, REGON 142011396, NIP 5213540088

ul. Belgijska 11/10, 02-511 Warszawa

tel. + 48 22 541 70 80 / fax +48 22 213 30 07

office@rkkw.pl www.rkkw.pl

NEWSLETTER PAŹDZIERNIK - LISTOPAD 2010

2

Spis treści

Aktualności ........................................................................................................................................................ 3

Informacja o zmianie formuły Newslettera ................................................................................................... 3

Informacja o nowym współpracowniku Kancelarii ........................................................................................ 4

Informacja o ostatnich publikacjach .............................................................................................................. 4

Informacja o wybranych seminariach ........................................................................................................... 5

Orzecznictwo ..................................................................................................................................................... 6

Rozwiązanie tzw. umowy opcji walutowych ................................................................................................. 6

Zawarcie w sposób zawiniony umowy bez umocowania .............................................................................. 9

Nowelizacje ...................................................................................................................................................... 11

Zmiana zasad doręczania pism procesowych przez sądy w postępowaniu cywilnym ................................ 11

Praktyka ........................................................................................................................................................... 13

Przy rejestracji w KRS spółki komandytowo-akcyjnej dowodów wpłaty na akcje nie przedkłada się sądowi

..................................................................................................................................................................... 13

3

Aktualności

Informacja o zmianie formuły Newslettera

Wychodząc naprzeciw Paostwa oczekiwaniom, mamy przyjemnośd poinformowad o zmianie

dotychczasowej formuły Newslettera.

Pierwsza wprowadzona zmiana dotyczy poszerzenia zakresu tematycznego zagadnieo poruszanych w

Newsletterze. Dotychczas przygotowywane przez Nas opracowania dotyczyły w zasadzie wyłącznie prawa

spółek handlowych. Aktualnie, chod dziedzina ta z całą pewnością nie zniknie z łam Newslettera, pojawią

się na nich również opracowania dotyczące także innych dziedzin.

Ponadto, dążąc do tego, aby treści umieszczane w Newsletterze były dla Paostwa jak najbardziej przystępne

i możliwe do wykorzystania w Paostwa działalności, postanowiliśmy umieścid w Newsletterze nowy dział

„Praktyka”, w którym będziemy prezentowad ciekawe problemy praktyczne, z którymi spotykamy się w

ramach naszej pracy.

Mamy nadzieję, iż zmiana formuły Newslettera spotka się z Paostwa aprobatą. Pozostajemy do Paostwa

dyspozycji.

Redaktorzy:

dr Radosław L. Kwaśnicki

Agnieszka Sujak

4

Informacja o nowym współpracowniku Kancelarii

W bieżącym numerze Newslettera mamy przyjemnośd przekazad Paostwu informację o nowym

Współpracowniku naszej Kancelarii.

Krzysztof Rąpała (e-mail: krzysztof.rapala@rkkw.pl) jest absolwentem prawa na

Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellooskiego oraz aplikantem

radcowskim II roku aplikacji radcowskiej w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w

Krakowie. Posiada doświadczenie w bieżącej obsłudze spółek prawa handlowego oraz

zakładów opieki zdrowotnej. W Kancelarii prowadzi sprawy na etapie sądowym,

sporządza projekty pism procesowych, opiniuje umowy, wspiera Klientów przy

negocjacjach handlowych oraz reprezentuje ich przed sądami oraz organami administracyjnymi.

Informacja o ostatnich publikacjach

W ostatnim czasie ukazały się m.in. następujące publikacje autorstwa naszych prawników:

R. L. Kwaśnicki, P. Letolc, Spółki i zamiana akcji, Rzeczpospolita z dnia 3.9.2010, s. C6.

D. Kulgawczuk, Wszyscy wspólnicy muszą objąd nowe udziały proporcjonalnie do dotychczasowego

stanu posiadania, Gazeta Finansowa z dnia 3-9.9.2010, s. 5.

R. L. Kwaśnicki, Zaskarżanie uchwał rady nadzorczej spółki kapitałowej, Gazeta Finansowa z dnia 10-

16.9.2010, s. 7.

R. L. Kwaśnicki, Kodeks spółek handlowych – z sali sądowej (wyrok SA w Lublinie z dnia 12.08.2010

r.), Gazeta Finansowa z dnia 17-23.9.2010, s. 7.

R. L. Kwaśnicki, M. Romatowska, Dopuszczalnośd zaskarżania uchwał zgromadzeo spółek

kapitałowych na podstawie art. 58 par. 2 – 3 oraz art. 59 Kodeksu cywilnego, PRAWO SPÓŁEK

9/2010, s. 9-21.

R. L. Kwaśnicki, Galimatias z uchwałami w spółkach, Rzeczpospolita z dnia 4.10.2010, s. C5.

M. Korniluk, Obowiązek publikacji sprawozdania finansowego w Monitorze Polskim B a jego

przestrzeganie w praktyce, Gazeta Finansowa z dnia 29.10—4.11.2010.

R. L. Kwaśnicki (red.), PRAWO SPÓŁEK W ORZECZNICTWIE SĄDU NAJWYŻSZEGO (2009-2010) –

okiem praktyków, Dodatek do MONITORA PRAWNICZEGO 19/2010 z dnia 1.10.2010 (s. 1-47).

Autorami Dodatku są wyłącznie prawnicy Kancelarii.

Osoby zainteresowane treścią ww. publikacji prosimy o kontakt z sekretariatem Kancelarii (e-mail:

office@rkkw.pl).

5

Informacja o wybranych seminariach

Informujemy m.in. o następujących seminariach z udziałem naszych prawników:

w dniach 25-26.11.2010 r. w Hotelu Marriott w Warszawie odbędzie się szkolenie

„Odpowiedzialnośd członków zarządu i rady nadzorczej w spółkach kapitałowych”. Prelegentami na

tym szkoleniu będą dr Radosław L. Kwaśnicki – Partner Zarządzający Kancelarią KWAŚNICKI,

WRÓBEL & Partnerzy oraz Mecenas Dariusz Kulgawczuk – radca prawny w tej Kancelarii. Więcej

informacji na stronie internetowej: http://mmcpolska.pl/index.php/warsztaty/details/124-

odpowiedzialno-czonkow-zarzdu-i-rad-nadzorczych-w-spokach-kapitaowych

w dniach 2-3.12.2010 r. w Hotelu Polonia Palace w Warszawie odbędą się warsztaty „Prawo

holdingowe w świetle nowych regulacji prawnych”, na których jednym z Wykładowców będzie dr

Radosław L. Kwaśnicki. Więcej informacji na stronie internetowej:

http://konferencje.pb.pl/konferencja/70,warsztaty-prawo-holdingowe-w-swietle-nowych-regulacji-

prawnych

Jednocześnie, informujemy, iż w dniach 25-26.10.2010 r. w Hotelu Polonia Palace w Warszawie odbyły się

warsztaty „Prawo holdingowe w świetle nowych regulacji prawnych”, na których jednym z Wykładowców

był dr Radosław L. Kwaśnicki.

6

Orzecznictwo

Krzysztof Wróbel

radca prawny Partner

(krzysztof.wrobel@rkkw.pl)

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 30.11.2009 r.

(IX Gc 330/09, niepubl.)

Rozwiązanie tzw. umowy opcji walutowych

„Ani art. 3571 Kodeksu cywilnego, ani art. 388 § 1

Kodeksu cywilnego nie uzasadniają żądania

rozwiązania tzw. umowy opcji walutowych, wskutek

zawarcia której dany podmiot poniósł znaczne straty

finansowe.” (teza nieoficjalna).

I. Stan faktyczny

Omawiane orzeczenie zapadło na tle następującego stanu

faktycznego:

Spółka ABC wniosła przeciwko Bankowi X pozew o

rozwiązanie umowy opcji walutowych. W pozwie tym

spółka ABC wskazała, iż:

- brak jest dostatecznych przesłanek do stwierdzenia, czy

umowa opcji walutowych w ogóle została zawarta, z

uwagi na proceduralne uchybienia Banku X przy jej

zawieraniu (Bank X winien przesład spółce ABC

potwierdzenie wszystkich warunków umowy, co jednak

nie miało miejsca);

- pozwany Bank X przy zawieraniu umowy opcji

walutowych dopuścił się wyzysku w rozumieniu art. 388

§ 1 Kodeksu cywilnego (dalej jako: „KC”), bowiem jego

pracownicy mieli bardzo dobre rozeznanie w ówczesnej

sytuacji gospodarczej (globalny kryzys gospodarczy), a

mimo to wskazywali przed zawarciem umowy opcji

walutowych, iż kurs euro w stosunku do złotówki na

przełomie lat 2008 i 2009 kształtowad się winien poniżej

3 zł za 1 euro; jednocześnie świadczenia obu stron były

ewidentnie nieproporcjonalne, co przejawiało się m.in.

w tzw. lewarowaniu, tj. trzykrotnym wzroście

zobowiązania spółki ABC w razie niekorzystnej zmiany

kursu walut;

- podstawę rozwiązania umowy opcji walutowych

stanowid winien także art. 3571 KC, a to ze względu na

nadzwyczajną zmianę stosunków wynikających z kryzysu

gospodarczego w 2008 r., której strony przy zawieraniu

umowy nie mogły przewidzied, której jednak skutkiem

była bardzo niekorzystna dla spółki ABC zmiana kursu

walut.

W odpowiedzi na pozew Bank X wskazał m.in., że umowa

opcji walutowych między stronami zawarta została

skutecznie, zgodnie z utrwaloną między stronami praktyką.

Bank X wskazał także, iż w przedmiotowej sprawie nie mogą

znaleźd zastosowania zarówno art. 3571 KC (gdyż

immanentną cechą transakcji skarbowych, takich jak opcja

walutowa, jest wbudowane w ich istotę ryzyko, które spółka

ABC zgodziła się ponieśd), ani art. 388 § 1 KC (ponieważ

spółka ABC posiadała doświadczenie w zawieraniu tego

rodzaju umów – tylko z Bankiem X zawarła około 250

transakcji skarbowych, w tym 26 opcji walutowych).

Oddalając pozew spółki ABC Sąd Okręgowy w Poznaniu

uznał, że:

- niewysłanie potwierdzenia transakcji przez Bank X nie

powoduje nieważności umowy opcji walutowych,

7

potwierdzenie to ma bowiem wyłącznie wtórny

charakter; zgodnie z umową łączącą obie strony

zawarcie poszczególnej transakcji nastąpid miało z

chwilą złożenia przez obie strony oświadczeo woli (w

tym wypadku: nominału transakcji, kursu walutowego

i terminu wygaśnięcia oraz rozliczenia transakcji),

- art. 3571 KC nie może w niniejszej sprawie znaleźd

zastosowania, bowiem stosunek zobowiązaniowy

pomiędzy spółką ABC a Bankiem X wygasł, tj. umowa

pomiędzy tymi podmiotami została wykonana w

całości; ponadto spółka ABC nie przedstawiła żadnych

dowodów mających służyd wykazaniu twierdzenia,

jakoby trwający wówczas okres dekoniunktury

gospodarczej (i związany z tym spadek wartości kursów

walut) stanowił zmianę w gospodarce nadzwyczajną i

niemożliwą do przewidzenia,

- zastosowania w niniejszej sprawie nie może znaleźd

także art. 388 § 1 KC, spółka ABC bowiem w żaden

sposób nie udowodniła, iż zawarła umowę opcji

walutowych znajdując się w przymusowym położeniu.

Spółka ABC nie wykazała, że zawarła umowy opcji

walutowych wbrew swej woli czy też na skutek

nacisków ze strony za strony Banku X; ponadto spółka

ABC winna zadbad w należytym stopniu o własną,

niezależną od Banku X analizę opłacalności inwestycji

tego rodzaju (Sąd nie zakwestionował przewagi Banku

X w tym zakresie, jednakże zauważył, ze spółka ABC

zawierała umowy tego rodzaju wielokrotnie), sam zaś

fakt zawarcia umowy tego typu stanowi po stronie

spółki ABC wyraz działania w ramach swobody

prowadzenia działalności gospodarczej i swobody

umów; ponadto - zdaniem Sądu - nie sposób pominąd,

iż w przedmiotowej sprawie Bank X i spółka ABC

zawarły de facto dwie oddzielne umowy - opcja typu

PUT i opcja typu CALL - nie można zatem mówid o

jakiejkolwiek asymetrii w świadczeniach stron,

- Sąd Okręgowy zauważył wreszcie, iż nie można

Bankowi X czynid zarzutu co do sposobu oraz zakresu

wywiązywania się przez niego z obowiązków

wynikających z dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu

Europejskiego i Rady z dnia 21.4.2004 r. w sprawie

rynków instrumentów finansowych (tzw. dyrektywa

MIFID). Sklasyfikowanie bowiem przez Bank X spółki

ABC jako klienta detalicznego nie może automatycznie

przesądzad o niedoświadczeniu spółki ABC w

zawieraniu transakcji opcji walutowych, klientami

branżowymi są bowiem przede wszystkim banki, domy

maklerskie czy inne instytucje finansowe.

Argumenty te przesądziły o oddaleniu przez Sąd

powództwa spółki ABC.

II. Komentarz

1. Komentowany wyrok zweryfikował częśd argumentów

podnoszonych przez banki i ich klientów w trakcie

wciąż żywego „sporu o opcje walutowe”.

2. Częśd ustaleo dokonanych przez Sąd orzekający w

omawianym orzeczeniu może brzmied zgoła

odmiennie w nieco tylko zmienionym stanie

faktycznym.

3. Przede wszystkim nie może ujśd uwadze, że

przedmiotowy wyrok nie dotyczy najważniejszych (i

najbardziej skutecznych względem instytucji

finansowych) zarzutów stawianych bankom

oferującym „toksyczne opcje”, w tym:

a. analogii pomiędzy umową opcji a umową

sprzedaży i wynikających z tego doniosłych

skutków prawnych,

b. konieczności ustalenia w ramach transakcji

essentialia negotii transakcji opcyjnej,

c. konieczności wypełnienia przez bank dodatkowych

czynności, bez wykonania których klient nie był

8

zobowiązany do dokonania na rzecz banku zapłaty

za opcję.

III. Wnioski praktyczne

Treśd komentowanego wyroku Sądu Okręgowego pozwala

stwierdzid, że:

Sąd skupił się tylko na jednej z przesłanek tzw. wyzysku

(art. 388 KC), tj. zawarcia umowy przy wykorzystaniu

przymusowego położenia drugiej strony. Nie sposób

jednak oprzed się wrażeniu, że inna przesłanka

wyzysku, jaką jest zawarcie umowy z wykorzystaniem

braku doświadczenia drugiej strony, została przez sąd

zbadana jedynie powierzchownie. Z całą pewnością

zaistnienie tej przesłanki jest łatwiejsze do

udowodnienia w przypadku wielu klientów banków.

Dlatego przed podjęciem decyzji procesowych wobec

banku klient powinien pieczołowicie zweryfikowad

stan faktyczny zaistniały przed zawarciem transakcji

pod kątem działao pracowników banku wobec klienta,

w szczególności w celu stwierdzenia czy ze strony

banku nie dochodziło do tzw. „sprzedaży nachalnej”;

dokument tzw. „potwierdzenia transakcji“ samoistnie

nie stanowi o ważności lub nieważności transakcji.

Należy zwrócid jednak uwagę na koniecznośd analizy

potwierdzenia w kontekście całokształtu współpracy z

bankami. W niektórych przypadkach okazuje się, że

potwierdzenie odzwierciedlało transakcję o zupełnie

innych parametrach formalnych i skutkach prawnych

niż transakcja dyskutowana przez bank i klienta przed

jej zawarciem (np. zawierano opcję z kilkunastoma

dniami rozliczenia zamiast kilkunastu transakcji

forward), co daje przedsiębiorcy istotny argument w

sporze z bankiem;

w sytuacji, gdy doszło do wykonania umowy (klient

dokonał na rzecz banku wszystkich płatności) zarzut z

art. 3571 KC nie będzie skuteczny. Warto zwrócid

jednak uwagę, że stwierdzenie zamieszczone w zdaniu

poprzedzającym może nie byd prawdziwe w

przypadku, gdy Klient dokonywał płatności z

zastrzeżeniem ich zwrotu. O tym jednak, czy po stronie

Klienta nastąpiło zastrzeżenie zwrotu, rozstrzyga treśd

oświadczeo składanych przez Klienta w trakcie

wykonywania umowy opcji (przy czym zastrzeżenie

zwrotu nie musi nastąpid wprost);

postanowieo tzw. „dyrektywy MIFID” co do zasady nie

można stosowad do relacji umownych powstałych

przed dniem implementowania tej dyrektywy w Polsce

(tj. w czerwcu 2010 r.). Trzeba jednak podkreślid, że

częśd polskich banków już wcześniej informowała

swoich klientów o stosowaniu dyrektywy MIFID w

stosunku do nich. W takim przypadku dyrektywa

MIFID może okazad się pomocnym materiałem w

sporze z bankiem, którego znaczenia procesowego nie

sposób przecenid.

9

Art. 103 Kodeksu cywilnego § 1. Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważnośd umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której umieniu umowa została zawarta. (…) § 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.

Art. 415 Kodeksu cywilnego Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Art. 361 Kodeksu cywilnego § 1. Zobowiązany do odszkodowana ponosi odpowiedzialnośd za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. § 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąd, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Paulina Kozarzewska

radca prawny

(paulina.kozarzewska@rkkw.pl)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.3.2010 r.

(V CSK 319/09, niepubl.)

Zawarcie w sposób zawiniony umowy bez

umocowania

„Osoba, która w sposób zawiniony zawarła bez

umocowania przedwstępną umowę sprzedaży lokalu,

jest obowiązana do naprawienia szkody w pełnym

zakresie”

I. Stan faktyczny

1. Bożena W. nabyła własnośd mieszkania leżącego w

centrum Wrocławia. Ojciec właścicielki – na podstawie

udzielonego mu wcześniej pełnomocnictwa

notarialnego – zawarł w jej imieniu przedwstępną

umowę sprzedaży lokalu w formie aktu notarialnego.

W umowie przedwstępnej wskazano kwotę 280 tys. zł

jako cenę nabycia lokalu, a termin zawarcia umowy

ostatecznej ustalono na 31.1.2007 r. Na rzecz strony

sprzedającej uiszczono 30 tys. USD tytułem zadatku.

2. Do sprzedaży nieruchomości jednak nie doszło, gdyż

ojciec właścicielki odmówił w jej imieniu sprzedaży na

warunkach ustalonych w umowie przedwstępnej.

Zaproponował niedoszłym nabywcom lokalu zwrot

pobranego zadatku w podwójnej wysokości lub

sprzedaż lokalu po cenie ponad dwukrotnie wyższej.

Kontrahenci nie przystali na zaproponowane warunki i

wystąpili przeciwko Bożenie W. i jej ojcu o nakazanie

zawarcia umowy sprzedaży spornego lokalu za 280 tys.

zł, z zaliczeniem na jej poczet zapłaconych 120 tys. zł

(jako równowartości kwoty 30 tys. USD). Ewentualnie

zażądali stosownego odszkodowania i zwrotu zadatku

w podwójnej wysokości.

3. Sąd I instancji doszedł do wniosku, że umowa

przedwstępna była nieważna, gdyż przekroczono

granice pełnomocnictwa, a umowa nie została

potwierdzona przez osobę, w której imieniu działał

tzw. rzekomy pełnomocnik (w niniejszej sprawie:

ojciec Bożeny W.). Równocześnie Sąd przyjął, że

podstawą odpowiedzialności tzw. rzekomego

pełnomocnika w niniejszej sprawie jest nie tylko art.

103 § 3 KC, ale również art. 415 w zw. z art. 361 KC.

10

Sąd uznał bowiem, iż w przedmiotowej sprawie

mieliśmy do czynienia z zawinionym przekroczeniem

umocowania przez ojca Bożeny W. – zdaniem Sądu

wiedział on, iż pełnomocnictwo nie obejmuje

umocowania do rozporządzania prawem własności

nieruchomości, ponieważ wcześniej próbował użyd

identycznego pełnomocnictwa udzielonego mu przez

drugą córkę, próbując sprzedad sąsiedni lokal, przy

czym notariusz odmówił wówczas sporządzenia aktu

notarialnego. W wyniku zastosowania art. 415 w zw. z

art. 361 KC odszkodowanie przyznane w niniejszej

sprawie niedoszłym nabywcom mogło objąd nie tylko

poniesione straty ale i utracone korzyści, w związku z

czym wyniosło ono ponad 400 tys. zł.

Powyższą interpretację prawną potwierdził również

Sąd Najwyższy badając zasadnośd skargi kasacyjnej.

Ostatecznie sprawa wróciła do ponownego

rozpoznania, gdyż Sąd Najwyższy powziął wątpliwośd,

czy pozwany rzeczywiście ponosi winę, skoro działał w

zaufaniu do notariusza, który po przedstawieniu mu

wadliwego pełnomocnictwa sporządził jednak

przedwstępną umowę sprzedaży.

II. Komentarz

1. Z art. 103 § 3 KC wynika, iż odpowiedzialnośd

pełnomocnika działającego bez umocowania lub z

przekroczeniem jego zakresu ograniczona jest do tzw.

ujemnego interesu umowy. Rzekomy pełnomocnik

zobowiązany jest bowiem wyłącznie do naprawienia

szkody poniesionej przez drugą stronę w związku z

zawarciem nieważnej umowy. Szkoda obejmuje więc

w takim przypadku przede wszystkim koszty

poniesione przez drugą stronę w celu zawarcia

umowy.

2. W doktrynie podkreśla się jednak, że łagodna

odpowiedzialnośd fałszywego pełnomocnika

zakreślona granicami ujemnego interesu umownego

została przewidziana wyłącznie dla sytuacji, w której

nie wiedział on o braku lub przekroczeniu

umocowania. W przypadku jednak, gdy rzekomy

pełnomocnik wiedział i działał rozmyślnie, to podnosi

się, że przepis ten nie wyłącza możliwości

dochodzenia przez drugą stronę wyższego

odszkodowania, tj. obejmującego zarówno

poniesione straty, jak i utracone korzyści (tak: S.

Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego, Księga

pierwsza częśd ogólna, 2009, s. 467). Powyższa kwestia

nie została jednak jednoznacznie rozstrzygnięta w

orzecznictwie, aż do wydania omawianego wyroku

Sądu Najwyższego.

III. Wnioski praktyczne

Należy w pełni zaaprobowad pogląd, zgodnie z którym

osoba, która w sposób zawiniony zawarła bez

umocowania umowę, jest obowiązana do naprawienia

szkody nie tylko w granicach ujemnego interesu

umownego (art. 103 § 3 KC), ale również na zasadach

ogólnych (tj. na podstawie art. 415 w zw. z art. 361 KC).

W takim bowiem wypadku brak jest uzasadnienia dla

ulgowego traktowania fałszywego pełnomocnika, a w

konsekwencji zasadne jest obciążenie go obowiązkiem

naprawienia szkody w granicach pozytywnego

interesu umownego. To zaś oznacza możliwośd

uwzględnienia w odszkodowaniu utraconych przez

drugą stronę korzyści.

11

§ 3 ust. 2 Rozporządzenia

Doręczenie adresatowi za pośrednictwem dorosłego domownika, administracji domu, dozorcy domu lub sołtysa (…), nie może byd stosowane, jeżeli sąd wysyłając umieścił na stronie adresowej przesyłki napis wyłączający taki sposób doręczenia w ogóle lub w stosunku do oznaczonych osób.

Nowelizacje

Krzysztof Rąpała

aplikant radcowski

(l(krzysztof.rapala@rkkw.pl)

Zmiana zasad doręczania pism procesowych

przez sądy w postępowaniu cywilnym

1. Wstęp

Z dniem 20.10.2010 r. weszło w życie Rozporządzenie

Ministra Sprawiedliwości z dnia 12.10.2010 r. w sprawie

szczegółowego trybu i sposobu doręczania pism sądowych

w postępowaniu cywilnym (dalej jako: „Rozporządzenie”),

które zostało wydane na podstawie art. 131 § 2 ustawy z

dnia 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, dalej

jako: „KPC”. Jest ono konsekwencją wprowadzonej

nowelizacji przepisów KPC (Ustawa o zmianie ustawy -

Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych

ustaw z dnia 17.12.2009 r.), która weszła w życie w dniu

19.4.2010 r. Powyższa nowelizacja dokonała między

innymi zmiany dotychczasowego brzmienia art. 131 KPC,

znosząc monopol Poczty Polskiej na doręczanie pism

sądowych w postępowaniu cywilnym i umożliwiając

korzystanie przez sądy z innych operatorów pocztowych w

rozumieniu prawa pocztowego (Ustawa z dnia 12.6.2003 r.

- Prawo pocztowe). Rozporządzenie wprowadza kilka

nowych uregulowao, które w znacznym stopniu wpłyną na

praktykę doręczeo pism procesowych oraz zdaniem autora

lepiej zabezpieczą interesy uczestników postępowania

cywilnego.

2. Adresat czy odbiorca pisma?

Jednym z istotnych novum wprowadzonym przez

Rozporządzenie jest expressis verbis dokonany podział

podmiotów – którym mogą byd doręczane przesyłki w

postępowaniu cywilnym – na dwie grupy: adresatów i

odbiorców (por. §3 ust. 1 Rozporządzenia). Powyższy

podział zgodny jest z aktualnie obowiązującymi przepisami

KPC (por. art. 1135 KPC oraz art. 138 KPC), które posługują

się ww. pojęciami, natomiast nie

normują kwalifikacji poszczególnych podmiotów jako

adresatów lub odbiorców. Wprowadzenie powyższego

podziału stanowi odpowiedź na zgłaszane problemy

z zakwalifikowaniem danego podmiotu jako adresata lub

odbiorcy przez Pocztę Polską (A. Kuchta, Nowe przepisy

określające tryb doręczania pism sądowych, serwis infor.pl).

W celu rozwiania tych wątpliwości resort sprawiedliwości

zdecydował się na wprowadzenie w Rozporządzeniu

zapisów określających, iż przesyłkę doręcza się wskazanemu

na niej adresatowi (doręczenie właściwe) lub innemu

odbiorcy (doręczenie zastępcze). Wykorzystując powyższy

podział dychotomiczny przepisy Rozporządzenia

umożliwiają w konkretnym przypadku wyłączenie

zastosowania art. 138 § 1 KPC.

12

§ 3 ust. 3 Rozporządzenia

Doręczenie adresatowi za pośrednictwem osoby upoważnionej do odbioru pism w miejscu pracy adresata (…) , dokonuje się, jeżeli zostało ono wskazane na przesyłce jako miejsce doręczenia.

Sąd – w oparciu o § 3 ust. 2 Rozporządzenia – poprzez

zamieszczenie odpowiedniej wzmianki na stronie

adresowej przesyłki ma prawo do wyłączenia możliwości

doręczenia zastępczego (tj. za pośrednictwem dorosłego

domownika, administracji domu, dozorcy domu lub

sołtysa), generalnie lub w stosunku do oznaczonych osób.

Powyższe rozwiązanie należy ocenid pozytywnie, gdyż de

iure od dnia 20.10.2010 r. obliguje sądy do zapewnienia,

aby w toku postępowania nie doręczano przesyłek np.

domownikowi będącemu przeciwnikiem procesowym

adresata w sprawie (np. drugiemu z małżonków w sprawie

rozwodowej). Zauważyd należy, że brzmienie art. 138 § 1

KPC przed wejściem w życie Rozporządzenia de facto

obligowało listonosza do weryfikacji czy odbiorca nie jest

przeciwnikiem procesowym adresata w danej sprawie.

Trudno jednak od listonosza wymagad rozstrzygania, czy

odbiorca jest w sporze z adresatem w konkretnym

postępowaniu sądowym (M. Domagalski, Poprawione

zasady doręczania przesyłek sądowych, artykuł dostępny

jest pod następującym adresem internetowym:

http://www.rp.pl/artykul/505350,550783.html).

3. Miejsce pracy jako miejsce doręczenia przesyłki

adresatowi

Zgodnie z treścią art. 138 § 2 KPC dla adresata, którego

doręczający nie zastanie w miejscu pracy, można doręczyd

pismo osobie upoważnionej do odbioru pism (odbiorcy

*doręczenie zastępcze+). Powyższa regulacja w związku z

wejściem w życie Rozporządzenia uległa ograniczeniu,

bowiem jej zastosowanie jest możliwe wyłącznie wtedy,

jeżeli sąd (organ wysyłający) wskazał jako miejsce

doręczenia przesyłki adres miejsca pracy (zazwyczaj będzie

to adres zakładu pracy), gdzie zatrudniony jest adresat

(por. § 3 ust. 3 Rozporządzenia).

Powyższe ograniczenie służyd ma zapobieganiu zupełnie

„swobodnemu” doręczaniu przesyłek w toku

postępowania sądowego w każdym miejscu, w którym

możliwe będzie zastanie adresata. Powyższy przepis

Rozporządzenia wydaje się byd niezgodny z treścią art. 135

§ 1 KPC, który wprowadza swoistą gradację miejsc,

w których mogą byd doręczane przesyłki adresatowi.

Pierwszeostwo ma doręczenie w mieszkaniu, a dopiero w

razie trudności z tym związanych - w miejscu pracy.

Doręczyciel (np. listonosz – KR) nie ma obowiązku

poszukiwad miejsca pracy adresata, jeśli nie jest ono

wskazane w adresie podanym przez sąd (por.

postanowienie SN z 27.1.1998 r., III CKN 620/97, OSNC

1998, Nr 9, poz. 146). Zatem wprowadzenie w § 3 ust. 3

Rozporządzenia wymogu wskazania przez sąd adresu

miejsca pracy adresata jako miejsca doręczenia przesyłki

jest implementacją wyżej powołanego orzeczenia Sądu

Najwyższego do porządku prawnego. Reasumując: § 3 ust. 3

Rozporządzenia – chod jest przepisem aktu normatywnego

niższego rangą – jako przepis szczególny znajduje

zastosowanie przed art. 135 § 1 KPC.

4. Podsumowanie

Przepisy Rozporządzenia stanowią słuszny krok w kierunku

uzupełnienia dośd lakonicznych przepisów KPC dotyczących

doręczeo właściwych oraz zastępczych. Pozytywnie należy

ocenid przesunięcie decyzyjności o możliwości doręczenia

zastępczego z podmiotów doręczających na sądy, co zbliża

omawiane rozwiązanie do poprzednio obowiązującego w

latach 1970 – 1999 r. W związku z powyższym nowa

regulacja pozwala rozwiad powstające nierzadko

wątpliwości podmiotów doręczających w przedmiocie

13

Art. 320 KSH

§ 1. Do zgłoszenia spółki należy dołączyd: (…) 4) poświadczony przez bank lub firmę inwestycyjną dowód wpłaty na akcje, dokonanej na rachunek spółki w organizacji; w przypadku gdy statut przewiduje pokrycie kapitału zakładowego wkładami niepieniężnymi po dokonaniu rejestracji, należy dołączyd oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wniesienie tych wkładów do spółki jest zapewnione zgodnie z postanowieniami statutu przed upływem terminu określonego w art. 309 § 3 (tj. przed upływem roku od zarejestrowania spółki – PL). (…)

możliwości dokonywania w konkretnych okolicznościach

doręczeo zastępczych. Również na pozytywną ocenę

zasługuje, ograniczenie możliwości dokonywania

doręczenia właściwego w miejscu pracy, wyłącznie

w przypadku gdy sąd wskazał miejsce pracy adresata jako

adres do doręczenia. Powyższe pozwoli na uniknięcie –

szczególnie w mniejszych aglomeracjach – nierzadkich

sytuacji, w których do doręczeo właściwych w miejscu pracy

adresata dochodzi wyłącznie w oparciu o osobistą wiedzę

podmiotu doręczającego (np. listonosza – KR ), a nie

obowiązujące przepisy prawa.

Praktyka

Piotr Letolc

prawnik

(piotr.letolc@rkkw.pl)

Przy rejestracji w KRS spółki komandytowo-

akcyjnej dowodów wpłaty na akcje nie

przedkłada się sądowi

Spółka komandytowo-akcyjna ostatnimi czasy

zdobywa sobie – między innymi ze względów

podatkowych – coraz większą popularnośd. I chod,

według danych GUS, spółki komandytowo-akcyjne

stanowią najmniej liczną grupę spółek prawa

handlowego, to ich łączna liczba od 2005 roku

wzrosła kilkunastokrotnie i jest to największy

przyrost procentowy wśród wszystkich typów

spółek. Poniżej poruszony został pewien istotny

problem z jakim można spotkad się przy rejestracji

spółki komandytowo-akcyjnej.

1. Odesłanie zawarte w art. 126 Kodeksu spółek

handlowych (dalej jako: „KSH”) wskazuje, iż w

sprawach rejestracji spółki komandytowo-akcyjnej

stosowad należy odpowiednio – w sprawach

nieuregulowanych w dziale dotyczącym tej spółki –

m.in. art. 320 KSH.

Zgodnie z zacytowanym przepisem do zgłoszenia

spółki akcyjnej należy dołączyd m.in. potwierdzony

przez bank lub firmę inwestycyjną dowód wpłaty na

akcje, dokonanej na rachunek spółki w organizacji.

Zastosowanie ww. artykułu do zgłoszenia do

rejestru spółki akcyjnej nie budzi wątpliwości – z

uwagi na fakt, iż spółka ta nabywa zdolnośd prawną

już z chwilą zawiązania spółki, nie ma żadnych

14

problemów z założeniem przez bank konta

bankowego spółki zanim zostanie ona

zarejestrowana w KRS, a następnie z

przedstawieniem przy rejestracji spółki w KRS

dowodów wpłaty na akcje zgodnie z treścią art. 320

§ 1 pkt 4 KSH.

2. Tymczasem w przypadku spółki komandytowo-

akcyjnej nie jest możliwe przedłożenie sądowi

rejestrowemu dowodu wpłaty na akcje, dokonanej

na rachunek bankowy nowej spółki, ponieważ

spółka komandytowo-akcyjna w organizacji przed

jej wpisem do rejestru przedsiębiorców Krajowego

Rejestru Sądowego (uprzednio i dalej jako: „KRS”)

– w przeciwieostwie spółki akcyjnej – nie posiada

podmiotowości prawnej (nabywa ją bowiem z

chwilą wpisu do KRS – zob. art. 134 § 1 KSH) i stąd

też nie jest możliwe założenie dla niej rachunku

bankowego (tak też przedstawiciele doktryny m.in.

A. Szumaoski [w:] S. Sołtysioski, A. Szajkowski, A.

Szumaoski, J. Szwaja, Komentarz KSH, t. I, wyd. 2,

Warszawa 2006, s. 882; nie brak jednakże w

doktrynie prawa nieuzasadnionych głosów, które

wskazują, iż dowody wpłaty na akcje dołączyd

jednak należy do wniosku o wpis). Przed wpisem do

KRS nabywad prawa i zaciągad zobowiązania mogą

tylko spółki kapitałowe w organizacji (art. 11 § 1

KSH), a taką spółką przecież spółka komandytowo-

akcyjna nie jest (zob. art. 4 § 1 pkt. 1 KSH).

3. Podobnie zresztą kształtuje się także praktyka

banków, które – co więcej – zazwyczaj wymagają do

założenia przez spółkę komandytowo-akcyjną

rachunku bankowego nie tylko jej wpisu do rejestru,

ale także przedłożenia numeru identyfikacyjnego

REGON, uzyskanie którego – z uwagi na

obowiązującą obecnie przy rejestracji spółek tzw.

zasadę „jednego okienka” – trwad może nawet dwa

–trzy tygodnie po rejestracji w KRS.

4. Dla sądu rejestrowego zatem jedynym dowodem

wniesienia wkładów przez akcjonariuszy spółki

komandytowo-akcyjnej winno byd oświadczenie

wszystkich akcjonariuszy, że wymagane statutem

wpłaty na akcje zostały dokonane zgodnie z

prawem. Niesłuszna (i pozbawiona podstaw) jest

zatem praktyka sądów rejestrowych, które – bez

głębszej refleksji – potrafią wzywad

wnioskodawców ubiegających się o wpis do KRS

(tj. spółki komandytowo-akcyjne) do przedłożenia

dowodu wpłaty na akcje czym niepotrzebnie

przedłużają postępowanie o wpis. Ustawodawca

na szczęście słusznie w przepisie art. 126 KSH

wskazał, iż do spółki komandytowo-akcyjnej

stosowad należy o d p o w i e d n i o m.in. przepisy

dotyczące spółki akcyjnej. Odpowiednie zaś

stosowanie przepisów polega na tym, że częśd z

nich znajdzie zastosowanie wprost, częśd ulegnie

modyfikacji, a cześd – jak w omawianym przypadku

– w ogóle nie znajdzie zastosowania (P. Pinior [w:] J.

A. Strzępka (red.), KSH. Komentarz, wyd. 4,

Warszawa 2009, s. 222-223).

15

KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy – Radcowie Prawni spółka partnerska Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego

KRS 0000337285, REGON 142011396, NIP 5213540088

ul. Belgijska 11/10, 02-511 Warszawa

tel. + 48 22 541 70 80 / fax +48 22 213 30 07

office@rkkw.pl www.rkkw.pl