Newsletter volume 5 Issue 05

7/29/2019 Newsletter volume 5 Issue 05

1/28

per te gjithe kombet, te medhej e te vegjel.Keto dy parime mbi te cilat bota e re duhej tethemelohej kerkojshin liri politike, tue moslejue as pushtimet e hueja, as sundimin nga tehuejte ne faredo forme qofte.

Lufta kunder Fuqive Qendrore (Gjermani,Austro-Hungari) megjithse nji kasaphane, u

pranue sepse keto dy Fuqi kercenojshinboten me shtypje, padrejtesi e robeni.

Prandej, u konsiderue si nji detyre eShteteve te Bashkueme te asgjasoje pre-tendimet e ketyne Fuqive dhe forcen ush-tarake qe i mbeshtete. E Drejta u proklamuesi nji vlere morale ma e mueshme se Paqa.Kjo e drejte u njoh dhe u zbatue si nji parimuniversal, si mjeti kryesor i lirimit te popu-

jve, tue perfshi vete popullin gjerman. Embeshtetun ne Drejtesi, bota do te jete njivend i sigurt per demokraci(1)

Me 8 janar 1918, ne nji fjalim para Kongresitamerikan, Presidenti W.Wilson predikontediplomacine e hapun. (Open conventions,openly arrived at), ne nji Konference tehapun per paqen, larg nga marreveshjet e

mshehta nderkombetare, dhe bante te njohunpublikisht programin e njohun si14 pikat eWilsonit. Pika XI e programit thote shpre-himisht:

Marredhanjet e Shteteve te ndryshem teBallkanit me njeni tjetrin duhet te bahen menji keshillim te perbashket, ne perputhje me

qendrimin e diplomacise amerikane, dhe,

Mbeshtetet kryesisht ne dokumente diplo-matike amerikane.

Permbledhja ndahet ne tri pjese:

Filozofia politike e Presidentit W.Wilson.

Gjendja e Shqiperise gjate viteve 1918-1920.

Konflikti i interesave te shteteve fqinje teShqiperise, dhe qendrimi i delegacionit

amerikan ne Paris, ne lidhje me konfliktin.

Filozofia politike e Presidentit W.Wilsonne lidhje me problemin e

L1B dhe rregullimin paqesor te mbasluft-es, mund te percaktohet me dy shprehje:mbeshtetje ne drejtesi, dhe vetevendosje

ROLI I PRESIDENTIT WOODROW WILSON (fq. 28)S P E C I A L

P O I N T S O F

I N T E R E S T :

President Wilsons

role

No Sided articles

and no restriction

for our members,

our guest and our

friends.

Latest needs for our

community and the

latest resolutions

Our Free Voice

through our words.

I N S I D E T H I S

I S S U E :

Pres. WilsonFaqe

1-28

BallkaniFaqe

1

Cafo Boga, Mimo-

za Agalliu

Faqe

2-3,

4-5

Raimonda Moisiu,

Silvana Berki, Vull-

net Mato,

Faqe

5-7

9, 12

Vasil Tabaku,

Cezar Ndreu,

Faqe6-7

7,-9,

10-14

17-19

Adresa

AnetaresimiFaqe

28

N E W L I F E J E T A E R E

Our Words

Weekly Issue

February 04 , 2013Volume 5, Issue 05

Ballkani 100 vjet fui baruti. Aleat k kemi? Nga Ferderova Dauti (fq.11)

HAP SYTE E MENDJEN!Ishte korrespondenti i njohur amerikan me

prejardhje italiane Marco Markoni i Transatlan-tik Wireless Telegraph i cili me shum ngutikishte vrapuar i entuziazmuar pran dyerve tNew York Times pr t publikuar korre-spodencn e tij mbi ujdin q kishin arritur

kapitalistt amerikan dhe ata rus pr kon-struktimin dhe ndrtimin e rrugs lundruese prlidhjen e Danubit me Detin Egje. Kshtu q, medatn 18 janar t vitit 1913, gazeta prestigjiozeamerikane Nju Jork Tajms publikon raportinnga Vjena me titull: Kapitalistt amerikan dheata rus kan arritur marrveshjen pr ndrtimin e

prbashkt t rrugs lundruese q do ta lidhteDanubin me Detin Egje, duke vazhduar citatin eMarkionit : T rejat e arritura nga ktu, ngaShn Peterburgu, tregojn efektin pozitiv t

bisedimeve ne mes kapitalistve amerikan dheatyre rus pr fillimin e prbashkt t kon-struktimit dhe ndrtimit t kanalit ujor q do tlidh lumin Danub me detin Egje, kjo don tthot nj kanal ujor q do t lidh lumin Morava

dhe lumin Vardar, pra nga Serbia n Maqedon-in e Eprme.

Nga ktu edhe filluan prleshjet, ndoshta edhet para, midis superfuqive t ardhshme prsferat e interesit regjional n Ballkan. Si pasoje tendencs Ruse pr mosrespketim tmarrveshjes shfaqet, pa asnj dilem, interesi-

mi i hershm amerikan pr rajonet e Ballkanitdhe bhen vlersimet e para pr pasurit e tyre,t jashtme e t brendshme duke ndikuardrejtperdrejt edhe n prpilimin e politikave tshum administratave t tjera amerikane nvijim.

N at marrveshje, si shkruajn mediatamerikane, ishte vendosur q kjo ndrrmarrjet ndrtohej bashkrisht mes kapitalit Rus dheatij Amerikan. ( Nju Jork Tajms 18 ja-nar /1913).

Nj investim i prbashkt mes SHBA-s dheRusis , qe thyerja e interesave dhe shfaqja edyshimit sapo kishte filluar. Se n cfar kahje uzhvilluan n vitet n vazhdim kto marrdhniegjith e dim, kur pak para dhe fill mbas Lufts

Pres. Wilson

ROLI I PRESIDENTIT WOODROW WIL-SON N MBROJTJEN E T DREJTAVET SHQIPRISKUJTESA E SHQIPTARVE TAMERIKS - ME RASTIN EPRVJETORIT T VDEKJES

Nga Prof. SAMI REPISHTI

Me 3 shkurt 1974, ne faltoret shqiptaro -amerikane u bane lutje fetare per Presidentinidealist. Po ate dite, ne W ashington NationalCathedral, Dr. Repishti vendosi nji kunoreme lule mbi vorrin e Presidentit Wilson neemen te bashkesise shqiptaro-amerikane.

Kunorezimi i perkrahjes se Presidentit W.Wilson, premtue delegatit shqiptar Rev. FanS.Noli, me 4 korrik 1917, ka qene forcimi imiqesise ne mes te dy popujve, shqiptar dheamerikan, qe rezultoi ne shpetimin eShqiperise nga coptimi, dhe ma vone nelirimin e pavaresine e Kosoves Fatkeqsisht,gjate festimeve te 100 vjetorit te P avaresisene Shqiperi, emni i Presidentit Wilsonuharrue nga politikamjerane e dites! (SR)

Kjo Permbledhje e nji studimi mbi Rolin ePresidentit te 28-te te Shteteve te Bashkue-me te Amerikes, Woodrow Wilson, neMbrojtjen e te Drejtave te Shqiperise, ka trekufizime:

perfshine vetem periudhen e viteve1918,1919,1920;trajton problemin kryesisht ne lidhje me


2/28

P a g e 2 O u r W o r d s

Quo Vadis Koso-va On the Eve ofThe 100th Anni-versary of theDeclaration ofIndependenceBy, Cafo Boga

their own destiny.Serbia, on theother hand,

lacked the courage to accept evenAthisaaris pragmatic solution, preferringinstead to avoid upsetting its nationalistopposition and Russia and to remainsteadfast in refusing to recognize Koso-vas independence. Although the Russianshad participated fully in the preparation ofthe Athisaari plan, helping to ensure that it

provided extensive guarantees for the Serbminority in Kosova, in the end RussianPrime Minister Vladimir Putin disownedthe process because he perceived it as

2,800 persons, was established under the EUsEuropean Security and Defense Policy (ESDP)to monitor and advise the Kosova governmenton all issues relating to the rule o f law, specifi-cally the police, courts, customs officials, and

prisons. EULEX has the ability to assumelimited executive powers (Woehrel, 2012) forensuring the proper and efficient functioning of

institutions and for intervening in specialcriminal cases, which it can refer to inte rna-tional courts. Although EULEX claims it hasdone a remarkable job in moving along investi-gations and prosecution of criminal casesthrough implementation of so called HybridJustice System, which uses a blend of interna-tional and local judges and prosecutors, itscritics charge that it has not moved fast enoughon organized crime (Woehrel, 2012).

KFOR is a NATO-led peacekeep-ing force in Kosova whose role is to ensureoverall security, while leaving police duties tolocal authorities and EULEX. It also plays a

The ICO mandate officially ran out inSeptember 2012, and the authority hasreportedly passed to the Kosova govern-ment. Kosovas Prime Minister HashimThaci triumphantly declared that thetransfer of power represented anenormous milestone which reflectsICOs confidence that Kosovo, with the

support of its current leadership and itspeople, will successfully join the Europe-an Union in coming years (Fox News,August 21,2010). As the role of the ICOis eliminated, the role of the EuropeanUnion Special Representative (EUSR) will

become more prominent. At least for now,the EUSR is not expected to have theexecutive powers of the ICO; rather it will

play an advisory role, including that ofhelping Kosova move closer to eventualEU membership (Woehrel, 2012).

EULEX, a mission comprisedmostly of internationals that reached over

American overreaching, a perception thatmade him more concerned about retaliat-ing than bringing about an orderly resolu-tion (Serwer, 2010).

Moving Towards European Integration orStuck in the Rut

As previously noted, Kosova

is governed through a system of overlap-ping authorities; it is a protectorate butalso has its apparatus of representativegovernment. The highest authority is theInternational Civilian Office (ICO), whichwas established to oversee the implemen-tation of the Ahtisaari plan. The Interna-tional Steering Group, which includes theUnited States, appoints the InternationalCivilian Representative (ICR). As thesupreme authority, the ICR has the right tovoid any decision or laws that are deemedto be in violation of the settlement, as wellas to remove any government official whoacts inconsistently with the settlement.

Quo Vadis Kosova On the Eve of The 100th Anniversary of the Declaration of Independence By, Cafo Boga

dhe mbrapshtite dhe marrezite etyre te herepashershme. Nderkaq, e

pare nga largesia e kohes, optika etij eshte kunderthenese. Ai eshtevete rilindas e po vete kthehetkunder rilindasve. Punon e digjet

per Shqiperinee , aty per aty, ipelqen te tallet me te tjeret qe bejnete njejten gje. E adhuron dhe elavderon Naim Frasherin e me pas ikthehet e si le gje pa thene.Pergjerohet per atdheun qe e kalarg, e mbron ku mundet, i del perzot kunder shpifesve e racisteve,

pastaj kthehet e shan, e quan Zulu-land ai vete, me keq se racistet.Mund te thuhet keshtu se eshte ai,vete Konica, qe ngrihet kunderKonices.

ketij vizioni e jo njepermbysje e tij.Per te pare me rrokshemsi funksionon nje bash-kejetese vizionesh, qe, neshikim te pare duket e

pamundur, le te kujtojmeFaik Konicen dheqendrimin e tij ndaj

Naim Frasherit.Konica, personalitet

brilant i kohes dhekultures shqiptare, ishte i

pari qe u perpoq tehidhte nje dush te ftohtembi zjarrmine rilindase.Me te drejte ai u perpoqtu kujtonte shqiptareve

jo vetem cenet e tyre, por

Populli shqiptar ne prag temijevjearit te trete,Ismail Kadare derguar ngaGetGreen

Ne boten e eger ku jetoj-me, ne kushtet kurShqiperia eshte ende e

brishte, kur ajo eshterealisht e jo mitikisht ekercenuar, ne kushtetsidomos kur kombi shqip-tar vazhdon te jete i prereme dysh, vizioni rilindasmbetet vizioni baze per

boten shqiptare. Kritikakunder veseve e cenevetona, ashtu si ben gjithe

bota per vetveten, nukeshte vese nje plotesim i

Populli Shqiptar ne prag te mijevjearit te trete, Ismail Kadare (vijon)

Nuk do te ishte me vendti kujtoheshin keto ketijkolosi te kultures shqip-tare, (ne fund te funditkoloseve u mohenkryesisht lartesite) sikurkjo ane e tij kunderthenesete mos shfrytezohej meqellime te mbrapshta endesot. Vitet e fundit, kur ne

prag te hyrjes seShqiperise ne familjeneuropiane, kunder saj ekunder kombit shqiptarshpertheu nje fushate eterbuar raciste, me emrin eKonices dhe me vepren etij u bene spekulime ngame monstruozet. Nje

zhgan intelektualeshantishqiptare, se

bashku me nje pjesete medias boterore,

qe iu sulen me njeurrejtje shtazarakepopullit te vogelshqiptar, per ta per-

baltur, per tamallkuar, per ta ndare

perjete nga familja epopujve europiane, urreken ta beninKonicen flamur tetyre. Ky do te ishte

profanimi me i lemer-ishem per Konicen emadh. Ndaj, per tambrojtur jo vetemkombin shqiptar, por

It takes for Diaspora to get moving to take the Guilty Albanian Politicians to the ICC Hague

ate vete, birin e tij me te madh,jemi te detyruar te kujtojmekunderthenien e tij. Ne fund tefundit, permimi dhe balta qe doti hidhej ketij kombi do ta per-

balte, ne radhe, te pare fytyren ekolosit.Antishqiptarizmi si profesion fitim

pruresRasti i Konices, me mire ndoshtase do tjeter, na kujton cilesite eshqiptarit: edhe kur ngjitet nelartesite sublime, here pas here qenga thellesite e races i vijne vrulletzemerake. Por me shume se kjo,rasti i Konices shtron nje pyetjemadhore ne kete fund mijevjeari:imazh kane per vetveten shqip-taret ? Eshte nje eshtje themeloreqe kapercen dukshem anen kul-turore e etike. Ky mim i vetvetes

The people mobilizing

The only trip the US Vicepresident will d in Albaniais collecting the head on a

platter of the current dicta-tor Berisha...

People rushing toward the explosion towardthe US embassy in Turkey...American or

Turkish everyone rushes toward the site tohelp...

Doctor Death


3/28

P a g e 3V o l u m e 5 , I s s u e 0 5

Testamenti i Mitrush KutelitTestamenti i Mitrush Kutelit

popuj ose t mdhenj mbi t vegjl,por popuj prkrah popujsh. Ky parimka ushqyer n mnyr t vetdijshmedhe t pavetdijshme, automatikisht,veprimtarin time. Kam qn kundrrusve sepse ata mbajn nnvete dheshkombtarizojn popuj t tjer;kundr gjermanve sepse kanshfrytzuar dhe zhdukur popuj t tjer,kundr anglezve pr t njjtn arsye.Biri i nj populli t vogl nuk mund t

bnte ndryshe. N Rumani kam luftuar,

aq sa mund t luftoj nj njeri i vogl,kundr shfrytzimit t kapitalit vndasdhe t huaj. Kt qndrim kam pasuredhe kur isha drejtor banke. Nj nga

pasojet e para ka qn nj sked ezez n aparatin gjerman t Vjens,m 1940-41. Pr kt sked t zezardhi e m foli dikush n bank: po

bn kshtu? Nuk e di t pret? Psekundrshton q vndin e kapitalit ifutta zer kapitali mik gjerman? Un dinj gj: kapitali smund t jet kurrmik, po vetm kapital. Ay ushqehet mefitime, mbahet me fitime, rron prfitime. Dhe fitimet skan kurr tmbaruar. Njja krkon t bhet dy, dyja

sdi marifete dhe hipokrizira. Tereni i letrsissht nj tok tek glojn gjerprinjt. T v rasinshokt, se ju bn hije. Dhe kur nuk u bn hijedo t thot se nuk je i zoti pr letrsi. Do-rshkrimet ja u le atyre t dyve, sidomos Pan-deliut. T mos i prek askush! Ay do t rritet,do t lexoj shnimet e parealizuara, do ti

prpunoj. Pr kt duhet t grumbulloj mpar shum kultur. Talenti, prirja nuk vlejnasgj pa pun, pa kultur.Askush t mos m prek dorshkrimet para set m rritet djali! I vini n ark, i mbyllni!Polikseni dhe Atalant! Pandeli dhe Doruntin!

T doni njri tjetrin, t ndihmoni njri tjetrin, tduroni njri tjetrin! Mos vini re voglsirat, mosu grindni pr voglsira, pr asgj. Hithni tutjeinatin, se ay sht burim i shum t kqijave.Prpiqi t mos ju rritet mndja. Inati dhemendjemadhsia na kan br dme t mdha.

Na prishn. Zemra juaj t mos njoh urrejtjen,grindjen, mrin. Urtsi, butsi, zemrgjrsi!Hapni syt pr do hap q bni n jet. Jetamund t prishet nga nj hap i gabuar, vetmnga nj hap. Pastaj vin greminat. Kur tju vijkoha, martohuni. T dgjoni zrin e zemrs, poedhe t arsyes. Shpesh, zemra t shpje n udht gabuar, n qoft se nuk e drejton arsyeja.Mos i krkoni shum jets, sepse jeta shtkoprace n mirsi. Mos ndroni ato q nuk

prjashtim t pes a gjasht njerzve m tafrm pr t br formalitet e varrimit dhevarrimin. Kaq!Skam qef t mrzit njeri. Sikush ka hallet eveta.2. Dikur kisha dashur t varrosesha nPogrdec, pran babajt e nns ose lart ngshtenjat, n Shn e Djel. Tani e kamndryshuar mendjen. Varrimi sht njngatrres. Varrosmni ktu, n Tiran.Gjith Shqipri sht! Nuk dua asnj shkrimmbi varr. Vetm nj kryq, si babaj, gjyshi,strgjyshi.

3..4. Fmijt i porosit ta duan vendin dhe

gjuhn ton gjer n vuajtje.T mos u shqas zemra kundr Shqiprisas kur do t vuajn pa faj. Atdheu shtatdhe, bile athere kur t vret. Ktu kanlindur, ktu t rrojn me mish e shpirt, qoftedhe me dhembje. Atalanta dhe Pandelikan prirje pr letrsi. Le t mbarojnstudimet n ndonj deg praktike-ajo fizik;ay, mjeksi ose ndonj fakultet tjetr, fjalavjen, pr arsimtar, -dhe le t merren edheme letrsi. Por jo si p rofesjon kryesor.Profesionismi n letrsi, n vndin ton,sht, h pr h, nj rrug vuajtjesh, buka etij sht e hidhur. E hidhur, them, pr at q

katr, katra tet, mija dhjet mij, milioni qindmil-ion e kshtu me radh. N dm t njerzve, t

popujve. Si ish drejtor tri bankash (gjithnj i varfr)di se fitimi i vjetr nuk ngopet me fitim t ri, si nukngopet deti me uj.Do t m njoh dhe do t m kuptoj dikush, t

paktn pas vdekjes? Nuk di. Desha t m kuptontedhe njihte jo pr nder e lavdi, po q fmijt e mij-tcilve u le trashgim punn dhe ndrat e mijat mosvuajn pr buk sa jan t vegjl, t ndjekin studi -met dhe t gjejn udhn e tyre n jet. Jam i sigurt se po t vlersohej n kt drejtim

puna dhe prpjekjet e mija n t kaluarn, fmijt

nuk do t vuanin.Nisa t t shkruaj nj letr t shkurtr lamtumire,

dhe u nxeva-ndonse m buasin vesht e m dhembkoka prapadhe shiko se ku arrita.Dgjo!Shenjat nuk i kam t mira. Tensioni ngrihet e ulet,zemra ngec. Nisem pr n zyr a pr shtitje dhe m

priten kmbt, m mbahet fryma. Ndalem e helmo-hem me ilae. Netet i kam skterr, si e di vet.Kto t gjitha thon se nuk e kam t gjat. Pra, mosu hidhro se po t porosit edhe nj her. 1. Kur t vdes mos bni lajmrime nga ato q ngjit-en npr muret.Vdekja sht nj ngjarje q i takon atij q vdes dheshtpis s tij. Pse ta dij bota? Sdua!

Nuk do t lajmroni, para varrimit, asnjeri, me

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

KRIZA LINDORE DHE LVIZJA SHQIPTARE (vazhdon)

nj prmbajtje laike. Madje, pr hir tunitetit kombtar, ata u bnin thirrje

bashkatdhetarve q t mos dgjoninpredikimet e xhamis e t kishs, kurato binin ndesh me interesatkombtar, u shrbenin sunduesit thuaj dhe propagandave t shtetevefqinje; kshtu ata ishin n konflikt thapur me institucionet klerikale dhet palkundur prball krcnimevet tyre. Thirrje t tilla si ajo e PashkoVass: E mos shikjoni kisha exhamia / Feja e shqyptarit asht shqyp-taria! u bn shum popullore nShqipri. Ky laicizim i ndrgjegjes

kombtare, i cili gjat viteve tLidhjes s Prizrenit prparoi me hapat shpejt, pushtoi pothuajse t gjithafushat e jets kulturore t vendit.

Nj vend po aq t rndsishm nplatformn ideologjike t lvizjeskulturore zuri edhe koncepti politik

pr territorin kombtar t shqiptarve.Kjo shtje kishte gjithashtu rndsi

jetike, pasi n kushtet e Krizs Lin-dore shqiptarve u duhej t afirmoninsa m par n arenn ndrkombtaretrsin territoriale t Shqipris sinjsi politike, pr t parandaluar

prmbushjen e lakmive t huajashoviniste n kurriz t saj. Ashtu si nkonceptin e kombit, edhe n at tterritorit ideologt atdhetar nukndoqn rrugn e udhheqsve nacion-

alist t monarkive ballkanike, tcilt, pr t prligjur aspiratat e t yreshoviniste n kurriz t kombeve t

rrjedhim, ajo e shkriu at mekonceptin e barazis s tyreqytetare, pavarsisht nga pr-katsia fetare, shoqrore e krahi-nore, e cila nuk ishte n rendinshoqror osman. Prve ttjerave, ajo e konceptoi edhevet kulturn jo si nj stoli, porsi nj arm q duhej t forconteunitetin kombtar t shqiptarven luft pr t mbrojtur t rsintoksore t Shqipris dhe pr tformuar shtetin kombtar shqip-tar.Letrsia politike

Gjat viteve t Lidhjes s Prizre-nit mendimi politik shqiptar ushpreh me mjete t panjohura m

par. T tilla ishin protestat ememorandumet drejtuar Fuqivet Mdha e Ports s Lart, tcilat vetm fare pak u redaktuannga kryesia e Lidhjes s Prizre-nit, ndrkoh q shumicadrrmuese u hartua me nismn edegve krahinore t saj ose tqarqeve t ndryshme atdhetare tvendit. Pavarsisht nga autort,ato pajtohen ndrmjet tyre ntrajtimin dhe n zgjidhjen eshtjeve themelore qshqetsonin Lvizjen KombtareShqiptare. Pothuajse t gjithaflasin n emr t kombit shqip-

tar. Kudo spikat fryma evllazrimit t shqiptarvepavarsisht nga dallimet fetare,

ane t shek. XIX.Gjat viteve t Lidhjes s Prizrenitlvizja kulturore shqiptare ngritin nj shkall m t lart edhekoncepte t tjera politike, filozof-ike ose shoqrore, t cilat ishinshfaqur gjat dhjetvjearve tmparshm. Ajo i dha konceptitatdhe ose mmdhe nj prmbajtjet re politike jo vetm si nj

bashksi krahinore t vendlindjes,por si nj bashksi t mbar tro-jeve amtare dhe si nj ideal tshenjt, pr lirimin ose mbrojtjene t cilit t gjith shqiptart duhej

t prpiqeshin me do mjet, dukemos kursyer as jetn e tyre. Ajo epasuroi m tej kulturn politiko-shoqrore, duke e trajtuar kon-ceptin e autonomis s Shqiprisnga kndi i interesave kombtarshqiptar, si nj hallk kalimtare

pr t sendrtuar, n kushtekombtare m t prshtatshme,

pavarsin e saj t plot. Procesi ilaicizimit t ndrgjegjes politikekombtare ia hapi dyert nj depr-timi m t hovshm t mendimitiluminist n jetn kulturore tvendit, gj q shpejtoi emancipi-min ideologjik t shqiptarve nga

presioni i dogmatizmit obskurant-ist i institucioneve fetare. Veksaj, ajo e shtriu konceptin e

vllazrimit t shqiptarve jovetm n fushn e detyrave, poredhe n at t t drejtave. Si

tjera, ngritn t ashtuquajturinkriter historik. Si dihet, ky kriterkrijoi te Serbia, Bullgaria e Greqia

prirjen pr t rimkmbur, nantagonizm me njra-tjetrn, e

para Perandorin e Stefan Du-shanit, e dyta Perandorin e carSamuilit, e treta PerandorinGreke-bizantine, t cilat patn nmesjet nn zgjedhn e tyre njvarg kombsish t Ballkanit. Edheshqiptart, shkruante AbdylFrashri, kishin mundsi t mer-rnin nga historia e tyre e l ashtargumentin e trevs ku banonin

mbar fiset ilire pr t prligjurkrijimin e nj shteti t madhshqiptar. Por ky kriter do t ishte i

padrejt, pasi n mjaft nga ato visetashm banojn popuj t tjer, tcilt nuk do t pranonin n kushtete reja t qytetrimit t hynin nnnj zgjedh t huaj. Rilindsitkrkonin q t zbatohej n radht par kriteri etnik dhe jo aihistorik, t respektoheshin gjendjareale dhe t drejtat territoriale tsotme t t gjith popujve. Vetmkriteri etnik, theksonte AbdylFrashri, do t vendoste nj paqet qndrueshme n GadishullinBallkanik dhe nj harmoni tvrtet ndrmjet kombeve t tij.Me kt koncept politik lvizja

kulturore shqiptare u rreshtuagjithashtu n pozitat m t prpa-ruara t lvizjeve kulturore evropi-

spikat krenaria e tyre pr traditat eprbashkta liridashse dhe vendosmriapr t mbrojtur t drejtat kombtare.Takimi i tyre n kto shtje trndsishme politike tregonte se platfor-ma ideologjike kombtare kishte depr-tuar thell n shtresat e gjera t popull-sis shqiptare.Por shprehjen e vet m t l art, si ngaforma ashtu dhe nga prmbajtja, ajo egjeti te traktatet politike dhe te shkrimet

publicistike t hartuara nga personalitetete lvizjes kombtare pr publikun ndrk-ombtar. Patriott shqiptar e kishinndier prej kohsh nevojn pr nj tribun

shtypi t pavarur. Por Porta e Lart ekishte kundrshtuar vazhdimisht lejenpr t nxjerr nj organ periodik shqipbrenda kufijve t Perandoris. Edheprpjekjet pr t botuar nj gazet shqip-tare jasht Perandoris Osmane kishindshtuar pjesrisht pr munges mjeteshfinanciare, pjesrisht nga qndrimiarmiqsor i qeverive t huaja. Me

prpjekje t mdha Sami Frashri arritita shtinte n dor, n qershor t vitit1878, drejtimin e gazets turkeTerxhuman-i Shark (Interpreti iLindjes), q botohej n Stamboll, porkjo nuk pati jet t gjat, pasi pas katrmuajsh u mbyll nga censura osmane. Njvit m von Lvizjes Kombtare Shqip-tare i erdhi n ndihm nj nga arvanittm prparimtar t Greqis, Anastas

Kullurioti, i cili filloi n shtator 1879botimin n Athin t gazets I foni tisAlvanias (Zri i Shqipris), por edhe


4/28


Intervist me historianin, publicistin dhestudiuesin Prof. Neki Babamusta

Bisedoi:Raimonda MOISIU

gjith ksaj periudhe q shkruani siakademik dhe historian?Si hulumtues historie, kam shkruar mbi

100 kumtesa, referate, publicistik, paprmendur nj dosje me dokumenta qsmi kthyen. Kam punime historikeakoma t pabotuara. Me versione histori-ke, kam krijime poetike. Shkrime dhedokumente, shpesh, i drgoja Institutit tHistoris.

15-A sht i lir shtypi sot? Si jenindjer prball bots s frikshme t

lir. Zemra sht tempulli i shpirtit. Lumturiapr t qen i dobishm pr atdhe, zemrn dheforcn e gjejn n popull. Duhet t prfitoshnga valltart e vlerave kombtare. Edhe njhere: Nna m dha leksionin e madh t jets !Respekto personalitetin e do njeriu! Bhu

pjes e ktij populli, prfito nga menuria e tijdhe inteligjencs q e rrethon.

17-Z. Babamusta, Kongresi Amerikan nSHBA, familjen tuaj Babamusta dhe familjene vjehrrit tuaj, Cani e kan nderuar me OFFI-CIAL CITATION (Dshmi mirnjohje) prveprimtarin diplomatike-demokratike, respek-tivisht t t dyjave familjeve t l artprmendura.mund t na tregoni rreth saj..?

N mendjet e ekuilibruara, kultivohet ideotiz-mi. Luigji XIV i Francs: Jam Mbreti Diell!

kostume laramane, ngjyr ylberi.Hipokritt kalrojn me manteldonkishotesk. Jan kalbsira e shoqris,q gjymtojn apo vrasin, ndriimin intel-ektual. T bardhn nuk mund ta bsh tzez!

16-Kush ju mbshtet shpirtrisht n kri-

jimtarin tuaj t larmishme historike epublicistike?H. Klinton n Tiran, 1.11.2012:Interesat kombtare jan prpara in-teresave partiake politike! Zgjedhje t lira!Luft korrupsionit! Korrupsioni, kancer qkonsumon shoqrin! Pr funksionimin eshtetit ligjor, duhet kultura e bash-kpunimit.

Nse muzika sht e pastr, shpirti buron i

mediokritetit, klaneve dhe hipokritve,prball vetmburrjes dhe vetbujs?kuptojm me shprehjet vetgjymtimdhe vetvrasje intelektuale?

N do demokraci, populli ka Qeverin qmeriton. Me fitoren e demokracis, bashkme mjaltin u futn edhe mizat.

Droga, krimi, prostitucioni, si fenomenenegative erdhn nga jasht, por q poprpiqen t gjejn shtrat n vendin ton.Korruspionin e bjn pushtetart q nga

baza. Kur godet ligji, menduria nuk ngrekrye. Svritet njeriu pr nj vij uji, osem ke vrar para 70 vitesh . Shoqria shqiptare t marr nga perndimit mirn, e keqja vetm se turbullon. Kashtyp t pavarur. Nj pjes jan veshur me

Intervist me historianin, publicistin dhe studiuesin Prof. Neki Babamusta

Biggest Heist on private land continues tohappen in Albania...How can they, the Alba-

nian politicians sell someone elses land??

MENDIMET E ARISTIDHITRRETH SHTJES SHQIPTARE

Prve mosmarrveshjevedogmatike, t cilat sipas mendimit tim,

jan t parndsishme, ajo q krijoi njarje t pakaprcyeshme, ndrmjetkatolikve dhe ortodoksve, ishte

pretendimi i kryesis s padiskutuesh-

me ndrmjet Roms dheKostandinopojs. Dhe cila ishte pasojam e rndsishme? Zgjedhja e gjuhsgreke n Kostandinopoj dhe asajlatine n Rom; latinizmi i fes nRom dhe helenizmi nKostandinopoj, nj heleninizm qgjen fytyrn me ideale m von, sido-mos n kohn e epoks pasbizantine.Por kjo epok pati lidhje t ngushtedhe me zbritjen e arvanitasve n jug tGreqis, pr kontributin e t cilve dot flas m posht. Meqense ortodoksiasht e lidhur si mishi me kockn meBizantin, do t bjm nj referim tshkurtr si hyrje pr kt. Madje dihet

epirot, ndrsa nga epoka klasike Thesprottjan pjes e Epirotve.

Bhet dika e njjt si me Greqine jugut, ku etnonime Jones dhe Ahei jansigurisht m t lashta, por pas mitit t Trojskonsiderohen m t lasht helent.

Sidoqoft, dihet se ilirt quheshinn epokn pasdorike t gjith pellazg t Ball-kanit veri-perndimor. T shumt jan peran-

dort ilir t perandoris s prbashkt romake,por edhe t Bizantit ndrmjet t cilveKostandini i Madh, nipi i tij Justiani, i vetmidhe i fundit q u prpoq t rezistoj ndaj ka-tastrofs s qytetrimit greko-romak dhe tveprimeve q ndrmerrnin t krishtert fanatikt epoks s tij. Ilir ishte Anastasi i Par, dikoridhe Justiani, i cili duket se rrethohej ngafunksionar t rndsishm ilir, madje njri

prej tyre, Mundos, kam prshtypjen se emri Itij don t thot fitues (Mund=fitoj). E snjjts rrnj duhet t jet edhe ajo e maqedon-ishtes s lasht Amindas-anikios (i pamundur),kshtu dhe Pa-mund (pa mund) pamindas-amindas.

T gjith perandort, prve

kontinentale, duke arritur deri n Indi dheKin, dhe me t drejt n legjenda

prmendet si Dardani Paliarki sepseshum popuj e kombe solli n Azi.Fmijt dhe niprit e tij do t ndrtojnkryeqytetin e shtetit t madh t t yre, pakm posht nga Kostandinopoja. Ai shtTroja ose Ilion (Dielli).

Dardant jan nj nga degt

m t lashta pellazgjike, bashk me Jontdhe Kadhmeont si dhe Arkadt. Banoninn trevat ndrmjet Epirit, Shqipris ssotme, Maqedonis perndimore, shtetit tShkupit dhe Kosovs.

Gjat epoks klasike darda-nt, gjenden n decadence t plot dhekonsiderohen race ilire, si duket pr arsyet trevave ku banonin dhe tjetrsimit tgjuhs shqipe dhe kulturs. Por duhet tkemi parasysh se kombesimi dardan shtshum i lasht, ndrsa emrtimi si kombilir, del n siprfaqe pas rnies s T rojs.Homeri nuk prmend. Akoma dhe emrti-min Thesprotes prmendet m pare, mi vjetr se sa emrtimi kombtar ilir dhe

se themeluesi i Bizantit ishte nj ilirian injohur nga Dardania.

Kostandini i Madh, i cili kaprejardhje nga Nishi i Dardanis s vjetr,Nishi i sotm, i cili gjendet n shtetin eShkupit pas fitores s tij kundrejt Likinitdhe si grumbulloi t gjith pushtetin ePerandoris s paanshme t Roms nduart e tij, mendoi t bj kryeqytet t

perandoris s madhe, qytetin e lasht tBizantit, q gjendet n brigjet e Bosforit,nga ku lidhet e ndahet Europa nga Azia.

Historiant thon se zgjodhiat vend me qllim q t gjendetkryeqyteti n zemr t perandoris. Nqoft se do t shikoni ama hartn e peran-doris, do t vreni se n qendr shtRoma dhe jo Kostandinopoja. Njvshtrim n mitologjin e pasur dardane,na tregon se dardani, Kostandini i Madh,nuk bn asgj tjetr, vese t ndjekgjurmt e paraardhsit e tij t madh, tdardanit Poliarki, i cili ishte i pari qushtroi dhe zbatoi planin n Azi, plan q

bri t pushtoj shum leht t tr Azin

ARISTIDH KOLA DHE SHTYPI SHQIPTAR nga Arben Llalla (vijon)

SKA KOMB TJETR T JETNPRKMBUR KAQPAMSHIRSHM!nga Eroll Velija

t shumta nga ana e komitve t armato-sur me bajoneta. Komitt nuk kanrespekt edhe pr shiritin trengjyrsh q embajm n dor, sepse ata mendojn sene do t dezertojm dhe do tiu dorzo-

hemi turqve. Nga ky mal gati sa nukshohim kampin ushtarak n Kumanov,pasi nga ktu shihen trenat q bartinkafsh, miell, buk dhe vez deri tek vijafrontale. Mjekt e malaries, t armatosurrnd, marrin kuajt me vete pr t arriturderi te fusha e betejs dhe pr t arritur

n organizata t ndryshme politike e programendaj ktyre mizorive e vemas dallohet n ktaspekt patrioti Hasan Prishtina.Autort m angazhim permanent dhe nj koht gjat prmes hulumtimeve t litera-turs,bisedave e deklaratave t personalitetevet shumta, kan arritur me sukses ti o frojnlexuesit shum t dhna pr mizorit eshkaktuara ndaj shqiptarve n Vushtrri dherrethin.

prof. Eroll Velija

Ka dal n librari libri Mizorit se rbe nVushtrri dhe rrethin 1919-1956 i auto-rve Fahri S.Buinca dhe Ferid B.Dibrani.Ky sht nj libr voluminoz me 397 faqedhe pos prezencs dhe presioneve t

prhershme ndaj shqiptarve vendor dhet pafajshm, autort kan veuar tri

periudha m t vshtira t mizorive serbe1918-1941 pastaj 1944-1966 dhe 1981-1999.

Sipas ktij libri vetm gjat periudhsjanar-shkurt 1919 n Kosov jan vrar12.373 shqiptar dhe mbi 8.000 shqiptart shprngulur n Turqi jan asimiluar. Gjat tr kohs s shtypjes dhe repre-salieve, patriott shqiptar kan rezistuar

qllimin. Do t donim sikur t na l ejohejedhe neve t shkonim bashk me ta! Nevzhgojm do tym q ngjitet n qiell ndrejtim t Egri P alanks dhe Kumanovs.Mirpo grupet e njerzve q gjithnj ishohim npr lugina jan ushtart, t ciltakoma nuk kan arritur te pika e zjarrt,

por i dgjojm krismat e tyre kur gjuajnlarg. Ndoshta do t vijm njher deri atje.Vagont q sjellin do dit t lnduar nga

fronti dshmojn pr luftime t ashpra.Neve na sht premtuar se n betejn emadhe n Ove Polje do t na mundsohett vzhgojm nga afr betejn.Masakrat serbe n VushtrriShqiptart nga 1919 deri m 1956 n njlibr

SKA KOMB TJETR T JET NPRKMBUR KAQ PAMSHIRSHM! nga Eroll Velija


5/28


E VDEKURA E FUNDIT E GRDECIT (Nga ARTAN MULLAJ vijon)Para disa javsh vdiq Tushe Osmani. Udha fund vuajtjeve t kujtess mefostoksin. sht nj medikament qgjendet me shumic n farmacit tonaveterinare. Tregtart kujdesen t mosmungoj n raftet e tyre, pr shkak tkrkess n rritje. Prvese n bujqsikundr brejtsve, ajo prdoret nmnyr progresive edhe nga njerzit.Prdoret nga ata q e kan humburdshirn pr t jetuar. N Shqipri,vetvrasjet jan shtuar dhe mes tyre,njerzit me vullnete ngrehur natyrs,

preferojn kt helm pr ti dhn fundjets s tyre.

Kushedi far arsyeje ogurzez i shtynkamikazt shqiptar t vetvetes, tzgjedhin kt mnyr pr t shuardritn e syve! Mos vdekja kshtu shtm e leht? Jo, thon mjekt. Duket euditshme, madje edhe kobshme, porvshtir t gjendet nj shpjegim. Amund t jet kriza totale q kambrthyer trup edhe shpirt shqiptart,nj arsye? Kjo pyetje ngre nj dilemogurzez, pr tu pasuar m pas me nj

prgjigje gjithashtu ogurzez: KRIZAn vend ka shkuar kaq larg dhe kaqthell, sa ajo mund t ndihet e ndikojedhe n vendimin pr t vdekur. Fos-toksina sht e lir. Duke e prdorur

sht nj marifet q i dhurohet sot pushtetit tdits prej prvojave t diktaturave. Inerciasht e njjt, efektet jan po ato. Kjo strategjiul tensionet dhe shfrytzon rrjedhn dasha-mirse t kohs pr t vn situatat n kontroll.

Nj grmim n histori, e bn edhe m t qartkt gj. Pushteti, gjaku dhe djallzia kanshoqruar sundimet qyshkur. Vnia e tyre nnj harmoni t prkryer, krijon t njjtn str ate-gji shprqendrimi t turmave edhe sot

Tushe Osmani humbi vajzn e saj n Grdec.Vajza e saj ishte nn e re; ajo la pshertimn efundit n gjmimin e frikshm t fabriks s

barutit t shtetit, q vrau edhe 25 qytetar t

tjer, dhe la pas nj fmij, si dshmi tdashuris pr jetn. Prvese nj dhimbje pafund, vdekja sht shkatrruese. Kultura jonsht edukuar qysh n vigjilje t krahasojhumbjen e fmijs me humbjen e bots. shtsi t bjer nj perde gri para syve. Peizazhishuhet sakaq mbrapa saj. Vazhdimi nuk shtvazhdim, por rutin pikllimi. T dy, Tushjadhe burri i saj, luftuan me kohn, me zotin, meshtetin, me dshprimin pr t krijuar rutinn engushllimit pr humbjen e bijs s tyre, tekmbesa jetime, por nuk ia doln. Pr dit t traata krkuan forc nga shpirti, brenda tyre, dhemshir nga bota, jasht tyre. Por prania e Zotitu duk vetm n nj gj: Burri i T ushes, si pr tvrtetuar dobsin mashkullore t taksur nga

mi t fundit n Grdec. Dhe kjo sht nlogjikn e gjrave. Grdeci e ka humburtashm ndjeshmrin. (a mund t ketndjeshmri pa drejtsi?). Grdeci nuk shtm n axhendn e bashksis intuitive t

perceptimit publik, derisa nuk dnohenfajtort e vrtet. Nuk do t jet. Edhe kjoka shpjegimin e saj. Sikur t ishte Grdeci ivetmi varr i pambyllur, mbase gjrat do tishin ndryshe. Me lamtumirn e saj, Tushjado t bhej lajmi ku gazetart do derdhninlum vmendjen dhe ndjeshmrin e tyrendaj nj vetvrasje, e cila m shum sevendim i fatkeqes, ishte dhe sht pasoj enj sundimi q vret.

Por kjo nuk ka ndodhur. Q Grdeci siperceptim e ka humbur n trsi ndj-eshmrin publike, kjo sht e dukshme.Mbas shprthimit shfaross kan ndodhurhatara t tjera n Shqipri, po kaq t mdha.Kan ndodhur vrasje t mistershme de-

putetsh dhe gjykatsish, vrasje njerzish t21 janarit n shesh, krime t uditshme,rrmbime pushtetesh, q pak a shum, kanqen t mjafta pr t vjedhur vmendjen. S

paku, pr ta shprqendruar at. Madje duketsikur ka nj vullnet djallzor pr t ndodhursipas nj plani t fsheht, pikrisht kjo gj:Brja enkas e nj krimi t ri pr t zbehur, em pas pr t fshehur n harres krimet evjetra. Strategjia e coptimit t vmendjes

at, bileta pr n botn tjetr do t j et m pak ekushtueshme. Nse nuk sht kjo, cili mund t jetmotivi primitiv i przgjedhjes s ktij helmi vrass

pr t ekzekutuar veprimin m t dhimbshm nbot?

Si rnia e nj ylli nga qielli, ikja e Tushes nga kjobot nuk bri zhurm. U shua sakaq. E lodhur melajme t tilla makabre, edhe media e kaloi pa ndonjvmendje t veant. U kalua vrazhd, si njvetvrasje rutin me nj mnyr rutin. Kronikantnuk kan faj. Vetvrasjet jan shpeshtuar n ktvend. Shqiptart shahen e vriten e shqyhen n dokoh, n do pllmb katror t toks s tyre,

prandaj media jon, si prcjellse lajmesh t zeza,

ka fituar nj lloj imuniteti emocional ndaj maka-britetit, pr shkak t shpeshtsis s tyre. Ashtu siimunitet fitojn punonjsit e Bashkis q grumbull-ojn plehrat nga aroma e keqe. Aq m shum ndajvetvrasjeve. Shuarja e Tushes, gruas q humbivajzn e vetme n Grdec, ishte nj mbyllje e funditdere n kulln e gjms q la pas shprthimi, tciln gazetart tan e ndoqn, e hoqn, e poqn dhee prpoqn muaj me radh n opinione apo nkronikat televizive. U konsumua si lajm, pr shkakt kohs s gjat t shpenzuar n seanca gjyqsore.Grdeci, edhe pse tragjedi, u shndrrua n rutin.

N rutinn e humbjes s shpress se shpagimi i tvrarve do t bhet nj dit. Ndoshta edhe pr ktarsye, pr kt mosshpres, vullneti grvishts imediave nuk iu afrua seriozisht ktij gjesti vetfliji-

MR.AVDI GJATA, FAKTET HISTORIKE T IDES S BASHKIMIT KOMBTAR (vijon)

MR.AVDI GJATA: FAKTET HIS-TORIKE T IDES S BASHKIMIT

KOMBTAR

nuk sht e nevojshme bashkimi ishqiptarve, pasi q ne jemi dy popuj;(populli shqiptar dhe populli koso-var), me dy gjuh me dy kultura e me

dy tradita, gj q nuk sht aspak e

pr rreth, (serbt, grekt,) si edhe shum hienat ndryshme t qytetruara shqiptare. Sot, njgj duhet ta din t gjith, se nuk ka fuqi n

bot q sht n gjendje ta rimkmb feudal-izmin dhe mendjen e vjetr t Ballkanit dhe tafshij nga mendja demokratizimin heroik tmasave popullore shqiptare n Ballkan po edhen diaspor.

socializmit n Evrop, nuk mundet tqndroj edhe tutje mendimi se shqiptartedhe m tej duhet t jen t ndar n disashtete, pasi q ky opsion mund t jet desta-

bilizues i rajonit. Ne jemi duke jetuar,pikrisht n mesin e ktyre shtrngatave eerrave si edhe jehons s tyre n Evrop.Cilido qoft fati i popullit shqiptar, kundr

s cils po i mprehin dhmbt disa popuj

vrtet dhe nuk ka asnj baz apo element shkencorpr t gjith ata q e din se kur jan krijuar kombete shtetet: (shek XVII-XVIII pas lindjes s Krishtit).

Pas demonstratave (revolucionit) t shqiptarve tviteve 1981-1989, vazhduan t shprthejn demon-strata edhe n Poloni, edhe n gjermani q bn tmundshme prishjen e murit t Berlinit e bashkimin

e Gjermanis. Pas shembjes dhe prmbysjes s

ZBULIMET ARKEOLOGJIKE ILIRE - DARDANE ne ILIRIDA (ii) Disa fjal pr historikun e Shkupit ZBULIMET ARKEOLOGJIKE ILIRE- DARDANE ne ILIRIDA (ii) Disafjal pr historikun e Shkupit

por nuk jam i sigurt. N fakt kamnevoj pr nj foto tjetr ku drit a duhett bjer pjerrtas n mnyr q tshquhen m mir shkronjat.Zmadho fotografinMbishkrimi i varrit Dardan n KamjanMbishkrimi i takon nj familjes ven-dase, e cila prdor emra grek, qishte e mods n at koh. Edhe nga

paraqitja duket se ata mbajn veshje

aristokrate dhe jo popullore. Ky shtmbishkrimi i tret n greqisht q vjennga ajo trev dhe q lidhet me bash-ksin dasarete t Lyhnidit (Ohrit), kugjuha greke si gjuh kulture u ruajtgjat gjith epoks romake.

Mendoj se duhen lajmruar autoritetetvendore t Tetovs (kryesia eKomuns), t cilat duhet t marringurin pr ta vendosur n Muzeun eQytetit, nse ekziston. Prndryshekomuna dehet t marr nj vendim prkrijimin e ktij muzeu n nj ambient

publik dhe t sillen atje edhe objekte ttjera q jan gjetur n luginn e Te-tovs. Un do t isha i gatshm q tndihmoja n prmbajtjen e ktij muzeu.Sidoqoft, nse vendi tregon se aty

edhe monedha. T gjitha kto flasin se ktu kaekzistuar nj lokalitet me nj qytetrim antik

dhe mesjetar.

Fragmentet e gjeturanga qeramika n ktlokalitet flasin prorganizimin e jets.Prandaj, inventaret evarreza n kt loka-litet duhet t jen meshum materialevarresh q jan tmueshme si prfo-

let statuj mermeri,vath, qafore, byzilik,arm si shpata, mbu-rojet varsisht nga

pasuria dhe pozitashoqrore.

Disa fjal pr histori-kun e ShkupitTrajtn latine grekt e

bn Scopi, prej nga emorn sllavt Skop-lje, ndrsa teudhprshkruesi arab

Idrisiu (1150) e gjejm traj*tn arabe Iskofia,Iskobia. M von turqit e morn variantin

popullor t vendit, i shtuan nj ELIF n fillimdhe e bn Yskyb[1]. Shkupi pr her t par

mbi 4000 n Livadhi. Ky lakalitet n mung-es t grmimeve t organizuara nga spe-

cialist t fushs s arkeologjis, ruan edheshum e shum dshmi tjera, q n siprfa-qe hasen si fragmente t qeramiks, rrnojathe themele t mureve rrethuese po pse jo

mund t jet edhe varri i personave q prmendenn gur, nuk duhet prekur, por duhet mbrojtur, derisat vij koha q t grmohet nga specialistt.

Prshndetje, Neritan Ceka. (19.02.2010)

Pr kt dshmi, prof. dr. Nebi dervishi, li gjruasn USHT dhe njherit Kryetari i S hoqats sHistorianve Shqiptar n Maqedoni, pasi qkuptoi pr kt Rras Varri me t par shprehopinionin e tij se: Kjo rras varri i takon familjess pasur t trevave t Pollogut n antikitet, pr-katsisht n shekullin e III n kohn e dinastis sSeverve. Kjo dshmi duhet ti prkas filsit t

Dardanis. Por, duhet theksuar se dshmit ektilla jan gjetur edhe m par si n rajonin eStrugs, por q nuk sht dshifruar ende q jan

jes e qytetrimit t dadaretve, po ashtu edhe ngarajoni i Krushevs jan gjetur dshmi t ksajnatyre, por n munges t ekspertve t ksajlmie ende mbeten t pa dshifruara, prkatsishtt pa lexuara.Epitafi n rrasn e varrit q sht gjetur n atarin eKamjanit, q na detyron t hulumtojm se atyduhet t ket edhe kish e pse jo edhe ndonj

bazilik paleokristiane.

Ndrsa, se ku do t ruhet kjo dshmi profesor NebiDervishi, shpreh skepticizmin se mjerisht nukkemi institucion prkats pr ti ruajtur e kultivuarvlerat e ktilla unikate t dshmive t rralla tantikitetit, por ai sht i gatshm q edhe kteksponat t v n koleksionin e Muzeut t tij q i ka


6/28


Ka vdekur Daniel Gazulli, nj z i nderuar i kulturs son (vijon)

fetar, kishin me e zbatue urdhnin kundr njpopullsie muslimane, sillet prej Taborrit t Zi,quejt kshtu prej xhurdinit t zi q mbanin, e uthot me gr anmiqt. Ndr ata trima katolik undje nj za i leht P asha kujton se duem me lyp

pare pr shprblim; e Aliu i sillet: Lypni sa tdoni, por mi grini kta qafira! Ather duelkomandanti i tyne Andrea Gzulli e i thot AliPashs: Na nuk kemi ardh ktu me u vra menjerzit tan! . Por u gjet nj far Athanas

Vajo, grek i pashpirt, e at dit qenpr n sakica 600 vet n Han tHormovs.Komandanti Andrea Gazulli moritaborrin e gegve e u kthye n Veri. Dom Gjon Gzulli kishte nj histo rishembullore mbas vetes, q do tishrbente n jetn e tij t panjoll.

III.

T ndalemi srishmi tek ai q asht quejtdikur Revolucioni i qershorit 1924,kurse sot inglishment e Tirans, lakejte Lek Zogollit e miqt Leks II (sic!) equejn me eleganc n frengjisht Coupdtat (grusht shteti),kurse Fishta equente Trazimet e qershorit 1924.

Nse q nj Coup dtat (grusht shteti),kush e bani at?Fan S. Noli! Japin prgjigjen menjher

historiant e papaguem t Tirans. Se ktuqndron e bukura tek na: historiant shitenedhe pa u pague.Po e vrteta? Po dshmitart e kohs thon?Vall akt i nj t menduni t quejtun SelimRei ishte vrasja e Avni Rrustemit me 22 prill1924?Zgjedhjet e 27 Nandorit 1923, edhe pse ifitoi, nuk e patn knaq Ahmet Zogollin.Ato u zhvilluen n rrethana e kushte tejet t

Shkrime nga NAFI EGRANI

RRFEN XHEL KALISHTIbashkpunimi me UDB-n...) Megjithat, edhe aq sa e mbajtn n

lidhje PPR Bukovikun (PPR Predmet vo predhodna Rabota) i evi-dentuar si Lnd e Puns Paraprake,kishin mjaft materiale komprometuesendaj Halitit, dosjen e t cilit e sajuanme dredhi, duke angazhuar rreth tijedhe nj rrjet t tr spiunazhi, por prkt le t flasin historiant dhe historia,un si shqiptar e kreva detyrn time.

Ndoshta edhe kto rrethana e kushte tasaj situate, kan ndikuar sadopak nkonfliktin tim q m von pata mekrert dhe bylykbasht e UDB-s nShkup dhe Beograd,(kur edhe do t mvn, n vitin 1981, prpara skuadrss pushkatimit me akuza fare t trill-uara dhe gnjeshtra pr gjra t pabra,kur Gjyqi i Qarkut t Zenics n Bos-nje sipas direktivs s fsheht zhvilloi

proces t inskenuar, t pa baza fare dhepa asnj prov reale).Kurse rasti i Tajar Zavalanit, redaktorn Radio Londra n gjuhn shqipe dhe

prkthyes i romanit Ana Karenina,madje Athanas Gegajt redaktor ngazetn Dielli t Bostont, ErnestKoliqi, drejtor n revistn Shejzat nRom, Qazim Prodanit, kryetar i or-ganizats Besa dhe revists me tnjjtin emr n Stamboll etj., etj. , janrrfime m vete. N to shpjegohen nmnyr analitike orvatjet e shrbimit tfsheht jugosllav, i cili si n fushn ezbulimit dhe t kundrspiunazhitmundoheshin q prmes lidhjeveoperative, apo n kontakt me agjentt-rezident ti fusnin direkt n rrjet

prmes t ashtuquajturs pala e tret

q gzonte po ashtu statusin e plot tkonspiracionit. Megjithat nuk arritndot nj qllimi t atill, sepse shpejtagjentet e UDB-s erdhn n prballjeme agjent mjaft t strvitur t CIA-s,MI-6, SIS dhe asaj turke, kur edhe uzhvilluan operacione shum interesantgjat kohs s Lufts s Ftoht, ku rolspecifik kishte edhe SIGURIMI iTirans, q tanim kishte infiltruaragjentet e vet edhe n radht e krervet emigracionit politik shqiptar si nAmerik, Itali, Austri, Belgjik,Franc, Stamboll dhe n disa shtete tAfriks Juglindore.

sht interesant t prmendet se gjat njvizite n Amerik, Nikolla Ilievski, q emori n lidhje Halit Shehun,,Bukoviku,,q t vazhdonte bashkpunimin me UDB-n, (pas kthimit tim nga SHBA-ja, e ktashkonin matan oqeanit t zbulonin kon-taktet e mia me krert e emigracionitshqiptar si dhe eventualisht lidhjen timeme CIA-n), kur Haliti e kishte strehuarKoln n dhomn e pritjes, n Nju Jork,ai e ka pyetur t zotin e shtpis: kaj qesedam jas, (ku do t ulem un). Haliti iishte prgjigjur: ju ktu e keni vendin, n

krye, nn portretin e Sknderbeut,-duke i

br edhe shej me dor drejt n krye tvendit, rezervuar pr t. I gjith rrethi ingusht, Halit Shehu dhe t tjer si ky, qe kishin prit kt far shefi t UDB-s ngaShkupi, sht pr tu habitur pornjkohsisht edhe fat, q nuk kishin dijenise ndodhesha ato vite n Amerik.

Ndoshta duke njohur sistemin dhemnyrn e veprimit operativ t shrbi-meve t fshehta jugosllave, lojrat qkurdisnin me shqiptart, m ka ruajturZoti! Po ta dinin ata se t amam kisha lidhjeme CIA-n dhe krert shqiptar t emigra-cionit atje, si: Luan Gashin, hafiz JusufAzemin, xha Ajet Rushitin, Ernest Koli-qin, Qazim Prodanin, Alinafi Hoxhn nMarsej t Francs, Sami Repishtin, VasilAndonin, Rexhep Krasniqin n Nju Jork,

nuk m shptonte pushkatimi. Por Zoti mndihmoi, dhe vetm Ai m shptoi, mbetagjall pr t rrfyer t vrtetn. Un kammbjell nj ar t lruar me far gruri tzgjedhur q do t jap m shum drith

pr buk! Kshtu e kisha amanet prejprindrve dhe gjyshit tim, portretin e tyree ruaj me mall n shpirt e n zemr...Gati e ngjashme me at t qindra shqip-tarve t tjer q SDB-ja punonte pr tifutur n rrugn e bashkpunimit ndrsa n

popull i paraqiste si t prndjekur meqllim q t ruante lidhjen n mnyrtepr konspirative, sht edhe situata eImer Imerit nga egrani. Imeri, i cilindodhej n Esen t Gjermanis, UDB -ja

prmes lidhjes dibrane i kishte vn ngjurm nj agjent tjetr t saj, shumkonspirativ e me prvoj t spikatur q

quhej NEXHAT GOLIJA, i cili pr tifutur shpejt shqiptart nn kthetrat dheinfluencn e tij, u prezantohej si NexhatAgolli, q nuk kishte kurrfar lidhje met. Nexhat Golija ishte vetm njmashtrues dhe tradhtar. N Tetov ka njmotr dhe ia quajn Ajshe, mbese e kaSuzana Kaben, e cila ishte spikere n TVn Shkup, me redaktor prgjegjs MenduhAjdinin, dhndr i Meti dhe Nushi Krliut.Megjithat, edhe ktyre si qindra e qindrat tjerve UDB-ja, n mnyr t koduarsipas sistemit operativ, ua sajonte dosjet,dhe me pas i prballte me materiale tashtuquajtura KOMPREMETUESE dhe i

przgjidhte si problematik n lnde tprpunuara paraprakisht, t quajtur PPR.Gjersa Nexhat Golija ishte n UDB iregjistruar si informator menofkn,,upi,,! Ai njkjohsisht punonteedhe pr intereset e policis gjermane. Vetm si shembull dua t theksoj ktu seUDB-ja dosjet e shqiptareve i ka sajuar pamarre parasysh se n far rrethanash,apokriteriumesh ligjore, me far statusi osekushtesh i ka futur n rrjetin e vet, edhe n

prbrje t grupeve t cilt i ka drguar nShqipri para dhe pas vitit 1948, n vitin

1955 por edhe pr katr vjet m pas nvitin 1959, madje para dhe pas rnies sRankoviit, m 1966.Kjo sht nj shtjetjtr dhe sag m vete.

N fillim kemi n disa mnyra zhvillimine veprimtaris s diversantve, ku dosje kaedhe Shibrit Kica e Shemo Merko ngaStruga. Ky i pari u b edhe viktim e saj,disa vite ishte i internuar.Kurse foret dhefintet t cilat i bri Merko,duke u nisurnga Frngova npr dbor me opingaveshur mbrapsht, kinse i kthyernga,,operacioni,, andej kufirit, n Shqipri,UDB-a kurr nuk arriti q ta zbulonte dhen vend t informacioneve u jepte diz-informacione.Kjo ishte nj merit e in-telegjencs personale e Shemo Merkos icili n kto anali bri nj histori ndryshe.Gjersa ajo q bri Bajram Dobrdolli me

shok, duke ardhur pr disa her medetyra t veanta nga Sigurimi drejtgrykave t Vrracs n ant e Gostivarit, u

prball me agjentt e UDB-s dhe VOS-itushtarak jugosllav,por duke falnderuarshkathsive t tija dhe intelegjencs qkishte,nuk arritn dot ta shinin n dor oseta kapnin n prit.Prandaj, krert e shrbi-meve t fshehta urdhruan q gruan eBajramit, Pemben, ta transferonin ngafshati Dobrdoll n Tetov, dhe pr ta,mbajturme vite nn vzhgimin rigoroz, e

punsuan si kuzhiniere n fabrikn etekstilit,,Teteks,, n Tetov. Aty,kryeshefii UDB s Tetovs t asaj kohe StojeGjorgjievski pregatiti disa kurthe dhekombinacione operative ndaj Pembes,bileduke e angazhuar nj informator (spiun) tloste rolin e dashnorit, do t shprehte

dashuri ndaj Pembes me qllim t caktuarq ta prpunonte dhe spiunonte n lidhjeme ardhjet e fshehta si diversionist tBajram Doberdollit, pr ka n ktdrejtim u angazhuan nga Llazar Mojsoviedhe bashkpuntori Mahir Zherovjani menofkn Majeri. Njkohsisht,,Majeri,, icili ato vite vuante dnim pr vrasje n

burgun e,,Idrizovs,, ishte angazhuar edherredh aktiviteteve agjenturore t HashimToplics dhe t tjerve,bile duke shkuarnga burgu disa her gjer n fshatin Qajdhe disa vende t tjera t anve t Kuksitdhe Lums, ku UDB-a kishte,,strofullat,, eveta t spiunazhit. Ktu mbeten edhe

lojrat e Sabri Gurgjevishtit, t cilat jan rrfim mvete... Por, edhe t atyre t cilt SIGURIMI i rikthen-te me detyra t veanta, si ishin Azi r Tenova, QailFazli egrani, Rasim Jashari, Jusuf Dobrdolli,Shaban Jaha nga Gradeci, Setki Koloveri, SabriBerzati, Kalosh Shefketi, Gani Gafuri i Strajanit,Lazim Jaja i Padalishtit, Sinan Seferi, ZylbeharQazimi nga Zdunja, Lazirn Lazimi etj.,etj......Shumica prej tyre, si thot populli, duke ikurnga shiu kan rn n breshr!Azir Tenovn dhe Qail egranin, n prit dhe metradhti i likuidoi UDB-ja n brigjet e 1umit Mazda-a,me skenar t posam si n filmin,,Kapetan

Lleshi,,. Nj dit vere, ishin futur nga gryka e Vracss Sharrit, edhe tre veteran t SIGURIMIT. Spiuntshqiptar t shitur lajmrojn UDB-n e Gos-tivarit.Nj grup i strvitur ushtaraksh dhe komandantZllatja e t tjer zn nj p rit t re n grykn e Sell-cs s Keqe.Prita ishte e gjat dhe eheshtur.Megjithat zbuluesit e shkatht t cilt erdhnandej maleve, u kthyen pa rn dielli mbi sukat e

bjeshks dhe kurr nuk arritn q ti kapnin. UDB-jaedhe sot e ksaj dite ua mbanin dosjet e tyre n kasa-forta eliku n Shkup dhe Beograd. Dosjet ua mbajnedhe atyre, t cilt u arratisn n Greqi s i jan XhelKalishti me grupin e tij, Qenan Zhupani nga egrani,i cili tani gjendet n Australi, Zuhdi Kajnaku tanigjendet n Belgjik. Hamdi Kalosh Reani figur eshquar e kauzs kombtare dhe n rradht e organiza-ts,,Lidhja e Prizrenit,, n ver t viti t 1972 u vra ngadora e zez tradhtare n Kenosha t Ameriks...(Kurse nj grup tjetr shqiptarsh, ironia e fatit t t

cilve ishte disi ndryshe: Ahmet Peres, Sali Lisit,Aqif Lleshit, Xheladin Krivcs, Xhafer Kodrsvllezrve Qemal dhe Nexhat Agolli, Neshat Goradhe ca t tjerve UDB ende, edhe pas vdekjes ua mbadosjet n sirtare t fshehta ).Ktu vlen t theksoj sedosje t sajuara dhe ende t hapura n kto sirtarembahen edhe pr veprimtar e atdhetar t ciltgjenden n SHBA, si vllezrit Beqir e Besim Sina,hafz Jusuf Azemin, Ajet Rushitin, Luan Gashin,Vasil Andonin, Hamza Halimin, Turan Rusin, NazmiDemishaun etj. Bile, edhe dosje grupesh e organiza-tash t ndryshme shqiptare, ku m s shumtikontribuonin pr UDB-n agjentet e koduar siSheji, Raketa, Radika, Dr. Zhivago, Drini,Shahini, Abazi, Porfesori etj., etj., t cilt ikoordinonte n fillim Arizan Nesterovski-Mare...Sedekun disa t tjer, t cilt jan t nj kategorietjetr, treguan prirje t veanta n fushn e zbulimitdhe t kundrzbulimit pr mbledhjen e informacion-

eve.Por nj tabor tjetr u drejtuan kundr mrgatsson n Amerik dhe disa shtete t EuropsPerndimore edhe nga kryeshefa t UDB-s ngaShkupi dhe Prishtina t cilt n rradht e emigracionitarritn t infiltronin edhe informator t tipitsi,,Hiltoni,,,,Emigrant,,,,Stari,,,,Oballa,,,,Kobra,,,,Xhon Vej,,,,Okean,, etj. dokumentacioni i tyre ishte n

prpunim t vazhdueshm operativ, n nivelin e SDBShkup - Prishtin - Beograd, / t angazhuar operativ-istt Nikolla Ilievski, Selim Brosha dhe dy kryeshefanga Beogradi t nivelit federativ jugosllav/. Me far nuk u morn shrbimet e fshehta jugosllaven jet kundr shqiptarve, duke organizuar mespiun edhe kurse t posame zbulimi antishqiptar.Tr kjo gjente mbshtetje dhe prkrahje edhe t


7/28


8/28


Aleanca pr Par (vijon)

Poezi

Jastku i ndrrave tmija

NVeset e mbar njerzimiti zgrlaq,

q Bota veten ta pastrojsikur ha nj mblsir ...

Hiqma samarin, m shihplagt!

Nj kal t bukur ka Aliume lajle - lule prmbi

krye;

Ka dhe samar kal - doriukaluan vite dhe siu

thye ...

Bra nj dit bised mekalin,

i thash se je nj kafsh pahalle;

Ai mbi gardh prplasiballin:

- Zotni, me mua mjaft utalle!

Si do gjalles prmbitok

nuk gjen gjkundi kal pahalle;

N kt pik jemi shok,

jemi s bashku n njvalle ...

Un e besova m thakali,

fjalt e tij nuk jan har-ram:

- Hiqma samarin, o lumdjali

dhe mi shiko plagt qkam!

Opozitn, pse e dua?!

Shum her ti po m pyet,o elo:

- Opozitn, pse e do?!Po, nuk ka si t mos e dua,nuk m l t gaboj rnd, nuk m l balt nn thua!

Po dhe shtegu n i dalt,m mbulon komplet me

balt ...

Ti thuash derrit - Daj ...

- M thuaj Daj! -i tha Derri nj miushi krthi,

po kokfort kishte qlluari gjori mi.

- T them Derr, si je, o iuruar! -

ia plasi miu i zemruar. Ndaj mori Derri inat

dhe n govatnuk i la asnj thrrime.

Miu mbeti keq,u lig, u tret e bri fi r ...

Derri inator bnte sehire qeshte si dreq ...

Miut i bn zorrt demon-strat

krejt barku iu ngrit koks n revolt.

Dikur u dorzua kokforti mi, i tha Derrit - Daj! ...

Derri u knaq. Qeshi: Hi, hi,

hi!Dhe la ca thrrime miu ti

haj.I mjeri mi,

mbeti skllav i tij ...

A di qeni nder ?! ...

Nj qen t bukur pata,t bukur sa m ska;

I bardh, me kmb t gjata, i zgjuar, marshalla!

Un si kam dashur qent,tr bota le ta dij;

po kur e do familja

do bhesh si fmij ...

Pra, e nderonim qenin,ish krenaria jon.

Ca miq erdhn vizit,nj mbrmje, natn, von.

Qenushi u gzua,nga kjo vizit

pasdarkeDhe hipi prmbi stuf

tenxheres er i marrke ...Po desh ai atje,

e kishim ln pa ngrn ?! Ndaj desha ta ushqej

sepse m vinte rnd.Pra, ia afrova mishin,

t ngulur n pirun;por oh, ma kapi gishtin

ky qeni firaun! ... Dhe gjak pikoi gishti, gjak prej zemrs sime;Se vrava qen mavrin,shptoi pr nj qime ...Pa ma mjekuan gishtinfmijt tim, pr tmerr;pastaj foli dhe miku:- Nuk ditka qeni nder!

Gazetart

Ata kan pun t vshtir, sht e vrteta.

Q kur doli Media Televizivepak shitet gazeta ...

As mbjellin, as korrin;Fjala dhe letra

pr ta jan far dhe ar.Por ndonjher, nga nevoja

edhe priftin e bjn me barr ...

Edukimi i fmijve

- Duam ne nj Profesor! -thirrn kafsht n nj kor.U hap lajmi vesh m vesh:

- Dhelpra sht Profesoresh! ...Ajo mori shkop e shkums,

gjysylyk sipr hunds.Dhelpra kish si metodik

ve liris shembuj praktik.Pr ndonj q smerrte vesh

Prkdhelje dhe ...Peshqesh!

Shkuan jav, ikn muajDhelpra nervash z t vuaj;

Nj qenush qimeplatinvetm grindet, ulrin ...Me t mir e me t keq

Qen - mistreci dor sheq.Dhelpra , hop! , sa forc

pat,ia pllaviti n surrat ...

Nn e qenit mban fjalim:

- kuptim ka ky edukim ?! Qeshte Dhelpra npr

pluhur:- Nj shuplak n koh t

duhur!

Bj fole atje ku je!

Na dashke t largohesh ngaPolitika,or mik ?!

T mrziti fort ky art q tprosval ...

Po dale, dale, aq kollaj nukik,

ke prpara dhe nj goxhamal!

N SKALION T PARqndron familja,q piu sis sa plasi

nga Politik - kopilja ;N SKALION T DYT

gjithka lviz,Far e Fis,

Deg e Lis ...Kjo bot u kokoleps me

interesa,se po t iksh ti, na valon

fshesa.E kush t l, t luash nga

instikami ;Bj fole atje ku je,

se bhet nami!

Dhelpra mson t bijn

Na ishte nj dhelpr,nn e zhuritur;

Na kishte nj bij,fare t paditur.

E bija me gjahun ishte eparrahur,

Zanatit t skiljes sia kishmarr krahun ...

Lshohej, e shkreta ntufn me pula,

Por asnj nuk kapte:

-Hej, t humbt vula!

- e mallkonte upn dhel-

prakja nn.- U rrite, moj bij dheAlfn ske nxn ?!

- M mso, moj nn, ngaprvoja jote,

Si t bj, e mjera, si ve-pron zotrote ?!

- Dgjo, bija ime! Njrsverja syn,

Ky msim ka ardhur nga ilashti yn.

Nj, lakmo t kapsh.Kopen harroje.

Mos u sul pas gjelit, pulsdalboje!

Kshilln e nns n veshvth e vuri

Dhe t parn herzokzn e zuri ...

T ftojn, popull i dashur!

T ftojn, popull i dashurn tryez politikani.

Veshin hape, llaptrashur,ve premtime merr Sovra-

ni.

- Populli sht Buall, -del llafi i ngroht. -Nuk merret vesh

mendon e thot! ...

Jeta jote, rrokopuj;Pran sofrs me

premtime,gojzn

spi dot as uj!

Zgjedhja e shrbtorit

Miut bishtgjatosh njherpun i ofruan. I than nj

mbrmje:- Ku dshiron t shkosh, o

i mjer,

t bhesh shrbtor,t nxjerrsh bukn

tnde ?!Shkon te Ari Trashaliu ?Ai e ka shtpin plot me

trima,ka ca pasuri, mall e gj,

sojliu,veshur e mbathur me

opinga ...Apo Luanit do deshe ti

shrbesh,Atij q krifn e mbulon

me bruc;Q rron si n prrall me

bir e luanesh,t gjith t veshur me

kpuc ?!...- M mir tek Luani, -

vendosi Miu.-Q mban kpuc e rron si

bej,Se, sido ndodhte e, sjell

veriuAty nj pal opinga do ti

gjej .

Ndryshe, po shkova te Arisojliu,

po spata fat, dale, mordale,

se pas opingash,mos mbetem zbathur fare!

Nga: ALFRED CAKOAleanca pr Par

modeli i ekonomis s Lazara-tit, ku jan t prfshir t gjithmiqt e marijuans prejmazhorancs s sotme. N ktkuptim, slogani i koalicionit

kinse m t madh berishianduhet kuptuar m shkoqur siKoalicioni pr Par drejtLazarat-istanit. Shum shpejtkoha do ta tregoj se ky koali-

cion sht me themele nrr, sht nj koalicionvirtual mes lidersh tdashuruar me sloganin prPar me ngjyra tuditshme klounsh politik

blu apo edhe roz, por jonj koalicion me ma-

zhorancn e popullit. Sepseshumica e qytetarve tktij vendi nuk mund tlidh koalicion me mafien eGrdecit, me seksert e

plehrave, me hajdutt etokave t bregut, me ata qkan penguar gjith investi-tort strategjik q nukkalojn nga zyrat esekserve t Doktorit.Gjithashtu, shumica e tdjathtve tradicional t

ktij vendi nuk mund tambshtesin Doktorin, i cili ishkuli rrnjt lisit tdikurshm t PD-s, atij qkeqtrajtoi ish-t burgosurit

politik dhe la me gisht ngoj ish-pronart meLigjin ramizist 7501; nukmund t jet me Doktorinq shkaktoi vitin 97 s

bashku me disa ministra ttij t sotm t urryer ngakjo e djatht, t cilt

qndruan n ann tjetr tllogores e u veshngjeneral duke i hedhur

benzin zjarrit q ndeziDoktori (shihni ministrat e

tij t patundshm, Ruli, Pollo,Imami); me Doktorin q kashkatrruar cilsin e ar-simimit t brezit t ri, meDoktorin qe e zhyti vendin n

borxhe te bankiert e huaj,borxhe t cilat gllabrojn ndo 100 lek t ardhura t

qytetarve, 63 lek pr llogarit bankierve, dhe ktRidvan Borxhi e quan sukses;me Doktorin q gnjen i

patundur nga mngjesi n

dark duke thn seShqipria do t bhet njsuperfuqi energjetike(madje brthamore), q dot ngrinte shum shpejtnj parlament t kombitn vend t Piramids, qdo t ngrinte nj Stadium

t ri Kombtar gjigand;me Doktorin i cili nuk ka

projekte strategjike przhvillimin e kombit dheq pengon investitort e

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neo-je per ndonje shtytje dhune si ne kohen e diktatures se 1945.a mjere ai popull dhe per

ato njerez atje...Ina Rama-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e

Shqiperise


9/28


Rreze Abdullahu, nj Ana Frank e Kosovs (vijon)

Dikush ka thn se jeta sht nj ndrr dhe m

e keqja fillon kur fillon t zgjohesh. Zgjimisht vdekja e shpejt pasi do gj shtiluzion. Un nuk e besoj kt.Mendoj se nefutim n jetn ton ndrra pa fund, pasione eiluzione. Ka raste kur eci n rrug symbyllurduke i besuar instinkteve t mia e pasioneve qm shtyjn n rrugn e jets duke me dhuruar

buzqeshje e nj zjarr t brendshm.

Vizioni im mbi lumturine!

Lumturia e vertete eshte e paarritshme ne ketebote te paperkryer....Gjithkush mund te jete artist i vertete per te

pikturuar tablone e nje jete ideale, dhe mundta krijoje dhe rikrijoje cdo dite, pafundesisht

kete...

Ja, mbyllim syte dhe me mjaftshkathtesi shtrojme per nje herepenelatat e para, e rrotullojmenga te gjitha anet per te shtuar e

per te hequr sipas qejfit, dhe pernje ast kemi jetuar ne boten qee krijuam vete. Por sado i zoti te

jete ne soicizmin e vet per temos ia "varur" realitetit,gjithkush e di fort mire se posate hapim syte nuk mund te mosndjejme zhgenjimin e rradhes,kur shohim se si ngjyrat nazbehen aty per aty, dhe duken site dala boje.....

Ne fakt endrrat jane mashtrim i

domosdoshem per njeriun.

Ato na bejne te besojmedhe shpresojme se do tirealizojme dhe kjo na benta thyejme pak realitetingri te perditshmerise sone.Por kur njeriu kapet fort

pas endrres dhe var tegjitha shpresat tek ajo eardhme qe ia ka deshiruarvetes duke ia premtuarvetes me cdo kusht kete teardhme, atehere kjo enderrkthehet ne nje lak qe e

pushton njeriun, qe endrydh ate te ndryshojenatyrshmerine e vet.....

Nuk e le ate te jetoje jeten e tij,

por e kthen ne nje mjet per terealizuar qellimet e saj te panjohshme. Atehere njeriu gjendet i

pushtuar nga ambicia, lakmia, dhejane ato qe behen velat e orien-timit ne jete.....Dhe nje njeri i tille nuk ka se si te

jete i lumtur, perderisa "te mirat" ekesaj bote jane te kufizuara dhe

perderisa oreksi i lakmise nukngopet kurre.E vetmja gje qe vlen ketu eshte qenjeriu te pajtohet me boten ku

jeton dhe te njohe sensin e masesne shijimin e fryteve te saj. Vetemkeshtu do te dije tia ndjeje embel-

sine, qe sigurisht nuk mund te

jete ajo absolutja, e cila i kaper-cen permasat e kesaj jete, porpremton per nje tjeter tepertejme.

"Sikur njeriu te kishte nje lugineme ar, do te deshironte dy. Sikurte kishte dy do te deshironte tre.Dhe gojen e tij asgje nuk do tambushe pervec dheut."...ka thenedikush.

Pra vetem vdekja do ta nder-prese oreksin e njeriut, ateherekur te gjendet mbuluar me dhe.Dhe sado i pasur qe te jete ai nuk

Nga Lediana Kapaj Vizioni im mbi lumturine! (vijon)

Rreze Abdullahu, nj Ana Frank e Kosovs

Sot ka shku mami te shpia, prej malit me marrbuk, un kam ik prej traktorit edhe kam shkute nji ushtar i Serbis, q ka qen tue na ruejt.I kam than q e kam ditlindjen edhe e kamvet a kan me na vra. Ai ja ka ni s me qajt,un gjith kam mendu q shkijet nuk qajn, un

jam tut shum edhe kam ik shpejt, shpejt

Ndoshta ata nuk na vrajn neve, fmijve, poka me ba na fmia vet, nse ata i vrajn ktatjert, qysh kemi me jetu na vet?!19.

Na kan than m'u nis, me dal prej ktu, nakan przan prej vendit ton, prej Kosovs.Rrugs kemi pa plot kafsh, edhe ato kanmbet pa shpi, edhe ato jan tue u tut. S hkijetna kan lyp pare rrugs, ama nuk e kan vrakrkand, kta shkije kishin qen ma t mir.Jan tue na u n Maqedoni, atje ka plot shqip-tar. Jemi n'kufi t'Maqedonis, jemi tue prit qes'di sa or. Po na japin ndihma, po na japinushqim, mbuloj. Dita ka shkue me i ndihmut'smutit, ka shum njerz qe jan t'smut, edhenana u s'mu, pa vetdije, gati asht tue vdek,

gjyshi asht smut pak ma pak.Ve po vjellin, kan marr ilae.Un s'po du me vdek nana dhegjyshi; kemi shptu gati prejshkijeve, ve edhe pak dhekufinin kemi me kalu.25.

Nuk e di po un sot shum jammrzit.

Nji dit ka me ardh liria e nekemi m'u kthy n'Kosov,n'vendin ton, n'shpijat tona, nshkolln ton.

Ktu njerzit jan shum t'mir, poun s'po dukem sikur te shpija! Pom duket sikur zemra jeme ashtkrejt e zbrazt. Ktu po folet edhemaqedonisht, po m duket muesikur jan shkije. Ne po nashtijn me lexu, me msumaqedonisht. Msuesja hi s'pona don. Nuk e di, nuk e di,n'shpi, n'Kosov krejt jan mat'mir. Edhe mue m'kan dhan

plot kukulla, po un s'pomuj m'u knaq ma, s'pomuj. Mue shpesh po mkujtohen krejt. EdheBenxhi, syt e Benxhit melot. Ktu edhe gjumi po mvjen ma ndryshe. Ndoshtan'Shqipri me shku isha

knaq ma shum se j ankrejt shqiptar. Krejtsendet po m'vijn pa lidhjeedhe pse jemi gjall.Kurgja nuk asht si n'shpi,kurgja. Nuk kam ma kakam pas n'shpi, krejt jetaka ndryshu.

Mami na ka than nji dit:"Lufta u ka rrit parakohe".

26.

Un nuk e di a ka me u bandonjiher jeta normale, akemi m'u kthy qysh kemiqen. Kjo nuk mundet me

ndodh, njerzit kan vdek edhes'mujn m'u ngjall, ata q jangjall s'kan ma pare me i mbarushpijat.

Ne nuk mujna me harru luftnkurrhi, bash kurr.

Edhe pse gati po vjen liria, ne pogzohemi, po ka pr ata q ju kanvra familjet? Un nuk po muj medit a asht gzim apo ka! M kamarr malli me dal n'mal, meshetit, m'ka marr malli mevrapu, m'ka marr malli me luejtme shoqe, m'ka marr malli mosm'u tut, m'ka marr malli mekqyr nji film vizatimor edhe meqesh shum.

Lajme, lajme, ve lajme. Luft,luft, luft, ve luft.

Mir ka than mami. Po m duketsikur nuk jam hala fmi, jam emadhe duhet me kuptu edhe luftnq e bjn njerzit e mdhaj. Kahn-

jiher po m duket sikur prrall,prrall e keqe me prbindsha qna tregojke gjyshi. Po prrallat egjyshit u kryhshin, kjo jo, his'po kryhet. Me prrallat e gjyshitne flejshim e me kta s'po na nxegjumi.

Ah, kur t'kthehemi te nji dit teshpija, sa shum malli m'kamarr e t'i ndihmoj mamit membjell lule, lule t'kuqe edhet'bardha, lule me er t mir,mos me ardh ma era luft. Kurt'shkojm n'shkoll, ta prqafojmsusin me duer e shoqet t'ishtrngoj shum. Kur vjen ditame shku te shpija, kur edhe psema s'kemi shpi, ne atje e kemishpin, kemi m'u kthy n'oborrme fjet.

Shpija jon e djegt, Benxhi joni vdekt, m'ka marr malli shum!

PerfundimeThe White House Office of the Press SecretaryFor Immediate Release January 21, 2013 Inaugural Address by President Barack Obama United States Capitol11:55 A.M. EST

Applause.) Our journey is not complete untilno citizen is forced to wait for hours to exercisethe right to vote. (Applause.) Our journey isnot complete until we find a better way towelcome the striving, hopeful immigrants whostill see America as a land of opportunity --(applause) -- until bright young students andengineers are enlisted in our workforce ratherthan expelled from our country. (Applause.)Our journey is not complete until all our chil-

dren, from the streets of Detroit to the hills ofAppalachia, to the quiet lanes of Newtown,know that they are cared for and cherished andalways safe from harm.

That is our generations task-- to make thesewords, these rights, these values of life andliberty and the pursuit of happiness real forevery American. Being true to our foundingdocuments does not require us to agree onevery contour of life. It does not mean we alldefine liberty in exactly the same way orfollow the same precise path to happiness.

Progress does not compel us tosettle centuries-long debatesabout the role of government forall time, but it does require us toact in our time. (Applause.)

For now decisions are upon usand we cannot afford delay. Wecannot mistake absolutism for

principle, or substitute spectaclefor politics, or treat name -callingas reasoned debate. ( Applause.)We must act, knowing that ourwork will be imperfect. Wemust act, knowing that todaysvictories will be only partial and

that it will be up to those whostand here in four years and 40years and 400 years hence toadvance the timeless spirit onceconferred to us in a spare Phila-delphia hall.

My fellow Americans, the oath Ihave sworn before you today,like the one recited by otherswho serve in this Capitol, was anoath to God and country, not

party or faction. And we must

faithfully execute thatpledge during the durationof our service. But thewords I spoke today arenot so different from theoath that is taken eachtime a soldier signs up forduty or an immigrantrealizes her dream. M yoath is not so differentfrom the pledge we allmake to the flag thatwaves above and that fillsour hearts with pride.

They are the words of

citizens and they representour greatest hope. Youand I, as citizens, have the

power to set this countryscourse. You and I, ascitizens, have the obliga-tion to shape the debatesof our time -- not onlywith the votes we cast, butwith the voices we lift indefense of our most an-cient values and enduringideals. (Applause.)

Let us, each of us, now embracewith solemn duty and awesome

joy what is our lasting birthright.With common effort and common

purpose, with passion and dedica-tion, let us answer the call ofhistory and carry into an uncertainfuture that precious light of free-dom.

Thank you. God bless you, andmay He forever bless these UnitedStates of America. (Applause.)

END

12:10 P.M. EST

Intervist me Zotin BesnikRama

e t gjithve n nj, ne duhet tlm do gj tjetr, e ti ndihemiktij bashkimi n nj gazet tvetme, shoqri t vetme dhe ninvestime n elje kursesh ngjuhn shqipe e t shkollaveshqipe.

Fatbardha Aziri-Kondakiu: ZotiRama, ju falenderoj pr kohn qm kushtuat dhe ju uroj suksesen realizimin e projekteve tuajan t ardhmen.

Serbia theri 70.000 shqiptardhe djegi 600 fshatra shqiptare

njihet e drejta e prons dhe q,njkohsisht, ata, prmes fak-tografis shkencore dhe histori-ke, t njihen jo vetm me spastri-min etnik q Serbia ka ushtruarmbi 700 vendbanimet shqiptare

nga Sanxhaku i Nishit dhe rajoniToplics, por edhe me politikne saj t vazhdueshme destruktivedhe gjenocidiste mbi shqiptart.

Ndrkoh, m lejoni tju noftojse Shoqata e Muhaxhirve tKosovs po punon n prgatitjene dokumenteve pr realizimin eobligimeve nga protokolli ivendimeve t Kongresit tBerlinit, paragrafi 39, pr ak-tivizimin e ktij paragrafi mbinjohjen e t drejts s prons pr


10/28

P a g e 1 0 O u r W o r d s

Qershori 2013 ka t gjithpotencialin q kt zhgnjimmasiv ta kanalizoj n vullnetreal politik pr ndryshim dhetransformim t sistemit partiakn Shqipri. Nse revolucioni ivitit 1990 solli ndryshimin esistemit politik Shqipria kanevoj pr nj revolucion t riq ndryshon modelin e sistemit

politik. Ky model duhet t bjndarjen nga praktika e deritan-ishme politiks pa respekt pr

programet, identitetet politike,votn qytetare, moralin politikdhe vlerat qytetare, si dhe thedh themelet pr nj modelt ri demokratik ku politikasht mision dhe vler, ku

qytetart besojn, dgjohendhe respektohen, ku institu-cionet funksionalezvendsojn komisart

politik dhe ku projektievropian nuk bazohet m nretorika populiste pa

produkt pr qytetart, porn standarde, sjellje, men-talitete t reja dhe vizionezhvillimi q i japin dinjitetqytetarit, shoqris, shtetitdhe kombit shqiptar.

Protestohet n Plav -Ftohet Tirana dhe Prisht-ina zyrtare t merren me

problemet e popullit t vetn Mal t Zi

Nen Organizimin e te gjithasubjekteve politikeShqiptare dhe te Shoqates'' Alpet Shqiptare", sot(01.02.2013) ne Plave umbajt Protesta popullore eShqiptarve , kunder shkeljeste te drejtave te popullittone , nga ana e institucion-eve lokale e shteterore teMalit te zi. Protesta u mbajt

para Pallatit te Kultures , nePlave , ku ne ato castembante mbledhjen KuvendiKomunal i Plaves .

Ne proteste , folen kryetarte Degeve te Partive Shqip-tare te Plaves e Gucise,

2013 dhe rnia e partive tradicionale - Nga Afrim Krasniqi & Proteste ne Pllavenjoftohet nga shoqata ''Alpet Shqiptare" .

Nga folesit u parashtruandhe kerkesat e tyre e te

protestuesve .Kerkesatkryesore te kesaje protesteishin :1. Kuvendit komunalPlave ,qe te shfuqizohetvendimi antikushtetues iaprovuar me 23.11.2012.2. Kerkojme nga gjykatakushtetuse te rrespektojkushtetuten dhe te anulojvendimin e KuvenditKomunal (te Plaves) tedates 23.11.2012.3. Kerkojme nga kuvendi

komunal qe ne asnje menyremos t'i miratoj rezultatet ereferendumit per statusin ekomunes se Gucise ,pershkak te shkeljes se proce-dures zgjedhore.4. Kerkojme nga Ministria ePuneve te Mbrendeshme qeta anuloj mendimin nr;011/12-2279 te dates29.10.2012 , ne baze teankeses se subjekteve politikete Plaves dhe Gucise, nelidhje me elaboratin perarsyeshmerine ekonomike tekomunes se Gucise.5. Ftojme vellezerit boshnjakqe te mos i perkrahin inicia-tivat e disa individeve per

ndarje dhe percarje , dukepase parasyshe te kalueren,te sotmen dhe te ardhmen e

perbashket.6. I bejme apel faktoritnderkombetar qe te shfryte-zoj ndikimin e vet tekinstitucionet e Malit te Zi ,kunder shkeljes te tedrejtave tona, per ndrysheintegrimi i Malit te Zi drejtBashkimit Europian do tembetet nje rruge qorre .7. Ftojme Tiranen dhePrishtinen zyrtare qe temerren m seriozisht me

problemet e popullit te vetne Serbi dhe ne Malin e Zi..

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

Enkelejd Gurbardhi"Nj komb q harron t kalu-

arn e tij sado e hidhur t ketqen ajo, nuk mund t ket tardhme."

Vrasja e Gjeneral Tellinit, 23gusht 1923

Gjenerali italian Tellini sbashku me Riza Kolonjn dheprfaqsues t pals greke ucaktuan nga Konferenca eambasadorve pr t vendosurkufijt mes Shqipris dheGreqis. Ushtaraku italian uakuzua nga qeveria greke se pombshteste pretendimet eShqipris. N dit kur ven-

doseshin piramidat kufitare nKakavij, Tellini vritet s

bashku me katr ushtar nrrugn Janin-Kakvij. Qeveriagreke e dnoi vrasjen, porfajtort nuk u gjendn asnjher.

Fan Noli pr amrin 22gusht 1924

Zhvillimet n amri e detyru-an qeverin Shqiptare t ngrejshtjen n Lidhjen eKombeve. Kryeministri Fan

Noli n nj seanc prShqiprin denoncoi hapurmasakrat e ushtarve grekn jug t vendit. Ai krkoiq t mos kryhej ndrrimi i

popullsis dhe amt t mossilleshin n Shqipri pasinuk kishte vend ku t sis-temoheshin. E vetmjazgjidhje, thot Noli, shtq amt t vendosen ntokat e minoritetit grek nGjirokastr dhe kta tfundi t shkojn n Greqi.

Incidenti mbretror, prill1939

Greqia ishte i vetmi vend q

mund ti siguronte mbretitZog nj largim t shpejt

pas pushtimit fashist.Kryeministri Metaksa e

pranoi familjen mbretroret kalonte n Greqi. Porndrsa mbreti, mbretreshadhe princi niseshin me trennga Follorina rreth 500ushtar hipin n tren dhekrkuan armatimin eshoqruesve t mbretit. Nkujtimet e saj, MbretreshaGeraldin shkruan seGreqia kish nj plan pr ta

izoluar familjen mbretroren nj ishull t Greqis sigaranci pr marrveshjet qkish me Italin. Sipas sajvetm gjendja e rndshndetsore e princit Leka

br q grekt t mendo-heshin pr pasojat q mundtu sillte vdekja e nj princin tokn e tyre.

Internimi i burrave am, 4gusht 1940

Pas shprnguljes dhe terror-it ndaj popullsis ame,grekt pr t evituar protes-ta ndoqn dhe rrugn einternimeve. Qeveria greke

krijoi komisione q prz-gjidhnin popullsin kuveonin meshkujt q ishin

pr luft dhe i internuan nishujt e humbur t detitEgje. Sipas dshmive,trajtimi i tyre ishte i njjtme at q nazistt u bninhebrenjve. Dhe si pr ironi

pushtimi gjerman i Greqisn 6 prill 1941 i liroi amte internuar, por kur u kthy-en n fshatrat e tyre nukkish mbetur askush.

Shqipria n Luftn Italo-Greke, 1940

Pak e uditshme, por luftaItalo-Greke ka nisur pasvrasjes s nj shqiptari.Daut Hoxha ishte nj ngakapedant am m

popullor q luftontekundr Greqis. Pr kokne tij Athina kish vn 500mij dhrami. Hoxha u vranga disa patriot t paguarnga grekt, dhe Italia ecila krkonte nj shkak ecilsoi kt si nj dhunimt t drejtave ame. PrItalin ishte nj udhheqs

popullor, ndrsa pr

Greqin kryetar i njbande plakitse

Greqia shpall Ligjin eLufts, 10 nntor 1940

Gjat lufts italo-greke,Parlamenti helen miratoiligjin 2636/1940 ose sinjihet ndryshe Ligji iLufts me Shqiprin, prshkak se vendi yn u

prdor nga Italia prnisjen sulmeve ndajGreqis. M von ktij

ligji ju shtuan dhe shumamendamente q kishin t

bnin me pronat e amve, tcilat kapnin vlern e 350milion dollarve. Ky ligj u

bllokon pronn gjith per-sonave grek me kombsishqiptare, duke prjashtuar nkt mnyr komunitetinam. Edhe sot ky ligj mban

peng shtjen e amve.

Vrasja e Xhaferr Ypit, 17nntor 1940

Sulmet greke n territorinshqiptar shkaktuan jo pakviktima mes civilve shqip-tar. M 17 nntor 1940,

gjat nj bombardimi grek nzonn e Kolonjs, u vra afrfshatit t lindjes, ministri iDrejtsis s Shqipris,Xhaferr Ypi. Patriott shqip-tar reaguan, por ushtriagreke nuk mbajti prgjegjsiduke e cilsuar si nj incidentansor q ishte br pr shkakt keqllogaritjeve t sulmit.

Protesta e shqiptarve prpushtimin, 28 nntor 1940

Pas trheqjes s forcave

italiane, ushtria greke fillont prparoj n Jug tShqipris, brenda nj jave,Kora, Saranda dhe Himararan n duart e ushtrisgreke. Gjeneralt i cilsuankto zona si greke dhefilluan ndshkimin e

popullats vendase. Nacion-alistt shqiptar organizuannj demonstrat n qytetin eKors, ku krkonin qqeveria greke t njihteintegritetin e Shqipris.Demonstrata u prpoq qndalohej nga forcat greke.

N do qytet forcat grekehoqn flamurin shqiptar dhevendosn at helen.

Shifrat e terrorit am, 1940

M shum sesa incidentmund t cilsohet si njluft. Por nse n nj anishin ushtart grek, nkrahun tjetr ishin civil t

pafajshm. Ushtria grekevrau n amri 4300 njerz,rezultojn t zhdukur 3500njerz, u dogjn 102 fshatra,u shkatrruan plotsisht 57fshatra si dhe 7280 shtpi.Shumica e njerzve u

Enkelejd Gurbardhi Dosja e zez e Greqis, 1912-2007


11/28

P a g e 1 1V o l u m e 5 , I s s u e 0 5

nj shekull dashuri u bra prnj kngme shqipet u nisa pa rrug e paasnj drjtimu bra nj rebel i atdheut timher e puthja n ball

erdha deri ktu ku udh ekombit fillonmes prmes Shqipris emes prmes shpirtit timn nj dritare t takova

pran luleve q kishepraneh sa mike u bre edhe tivarg o varg i rrugs n

kt jete zgjova botn nga heshtja

kur ti ishe dielli e zgjova ndrrn kur tiishe ylberiua takova me ty n nj

bot me lule e vargun timt putha heshtjen tnde......................Vargje mes prms

ShqiprisU nisa pejsazhit tim Shqip si dashuri Drenice eRugoveSi dashuri e re a si varg i riAty mes pr mes Shqipris Cili do t jemi I pariUn apo vargu yt

Ti apo vargu imM thuaj cili do t arrijm

Aty ku shpirti im t njehDashurin tnde si flake Aty ku takohemi mes zjarrevete PrekazitM thuaj ciln fjal fjal ta fala

pr vargun tendKu njohen edhe dashurit edhe

pushkn

M thuaj ku u takuam mfjaln tndePrse humbe bashk m t enuk e more kngn timeM thuaj a u br gjethtrndafili edhe arom e tij E nj dit vargu im tkrkonte m dit e vite

Secilit yll i krkoja emrintnd edhe bukurin Syt t m sghndrrisninntve t vona,ah t vonaderi tek aguDeri t heshtja ime edhe evargut tim rebel.

N liri sa bukur t rri emri

yt(Adem Jasharit)Pr kt qiell e diellPr tokn e nnlokn

N liriSa bukur t rriEmri yt.

Ta them shqipPr vite kt tok e ngjalle

I fale dashuriGjak e trimri.

Pr kt tokKnga e jote m`u b urE flamurEdhe n shpirtin timU b kala e kujtim.

Nder breza e viteLegjend,legjend e gjallFytyrqeshuri im m m shummallJo,edhepse mendonim,nuksht prrall.

Princi i DardanisSeq u zum m mikn time

Pr TyCili t t prqafoj i pari.

Un ta puth n lapidarE mikja ime ta puth n ball.

Npr secilin lapidar m erdheliri

Shkrime nga Agim Desku

Albania heading toward anew Dictatorship where the

parliament commits fraud

the president follows and

the premier orders it. Ku eshte Kallezimi Penal ne GjykatenKushtetuese per votimin me dy duar?

Fjale shume dhe veprahic...Shperdoroet besimi, vullneti & ...

s Dyt Botrore kto dy vende zyrtari-zuan politikat e tyre q ishin diamet ra-lisht n kontrast njra me tjetrn.

Lugina e Preshevs, pengu i InteresaveRuse n Europn Jug-Lindore!Spastrimi i vijs strategjike nga Lugina eMoravs drejt Lugins s Vardarit ngashqiptart, rrnjt i ka tek politika Ruse

pr krijimin e kushteve n terren prtradhtin dhe mosrrespektimin eMarrveshjes s 13 Janarit t 1913-tsLugina e Preshevs q mund t quhetvija ndarse e dy bazeneve t mdha, atijt Moraves s Madhe dhe Vardarit,gjithmon ka qen n vmendjen emadhe dhe gjithmon, e vecmas nshekullin e kaluar, n fillim shekullin e20

-t, gati se ishte shndrruar n moll

sherri midis Perndimit ( Francs, An-glis dhe Gjermanis) n njrn an dheRusis e Serbis n ann tjetr. Menjher pas fillmit t Luftrave Ball-kanike dhe rnies s Perandoris Oto-mane filluan edhe interesimet e para prkto rajone.Shum koh m par, n vitin e l argt1841, filloi interesimi dhe u hapn shum

pyetje pr kapacitetet lundruese t Mora-vs s Madhe si sistemi m i komplikuarujor n Serbi dhe kshtu filluan edhelundrimet e para t anijeve t posts derin Qipri dhe nga ktu edhe u hap debati(n at koh) pr t analizuar kapacitetet

lundruese t krejt Moravse vecmas t degs jugoret saj.Pr kt arsyeje edhekompania e njohur atbotfranceze q ishte njkonglomerat serbo-francezme emrin French-SerbianShipping Company q ekishe krijuar MilloshObrenovici pr t rreg-ulluar trafikun lundrues nDanub, Sav dhe Morav,n bashkpunim me kom-

panin tjetr francezePrincipal Shipping Com-

pany, zhvilluan memiratimin e Napoleonit tIII

-t (m 14 shtator t

vitit 1850) fillimin estudimeve dhe krijimit t

projektit t publikuar prrestaurimin dhe hapjen enj kanali q do t lidhteDanubin dhe Vardarin prt krijuar rrugn lundruese

pr n Portin e Selanikut.Serbia n at kohe kisheshfaqur interesim maksi-mal pr kt projekt dhekishte lehtsuar t gjitha

proceset ligjore pr filli-min e punimeve.Ishte vetm intervenimi i

athershm i Rusis q n mo-mentet e fundit e kundrshtuaaplikimin i Principal ShippingCompany qe e kishte br m 1korrik 1859 pr marrjen mekoncesion pr 30 vite tlundrimit npr kt kanal posaq ai t ndrtohej.Millosh Obrenovici i krcnuarnga qeveria e Mosks sathershme, me prishjen emardhnieve diplomatike, q prSerbin ishin shumdomethnse n kohn eluftrave kundr PerandorisOsmane, pranoi krkesat eRusis pr mos dhnien mekoncesion t drejts s lundrimitkompanis franceze PrincipalShipping Company q ishteedhe pron e vet Napoleonit tIII-t.Pas shum negociatave dhevetm pas intervenimit t kon-sullats Ruse n Beograd ishtearritur marrveshja q kompa-nis shtetrore ruse ti jepej edrejta e ndrtimit dheshfrytzimit t m vonshm tksaj rruge lundruese dhe m nfund marrveshja ishte arritur m18 shtator t vitit 1860.Marrdhniet e prishura mefrancezt ishin arsyeja q m n

Ballkani 100 vjet fui baruti. Aleat k kemi? Nga Ferderova Dauti (vijon)fund Obrenovici kishte pranuar ti jepteedhe disa t drejta t limituara Francs

pr t drejtn e lundrimit dhe kshtu nvitin 1864 francezt t irrituar i kishin

prishur prfundimisht marrdhniet meObrenovicin dhe i kishin ndrprer

punimet pr restaurinim e Moravs dheas q kishin filluar ndrtimin e kanalit. Derisa tensionet n aksin Serbi-Franc-Rusi po vazhdonin, lidhur me dominimine projektit dhe rrugs lundruese, n vitin1867 anija me emrin Morava meekspeditn e udhhequr nga Ante Ale-ksiq kishte filluar hulumtimet serioze prvlersimin e kapaciteteve lundruese tMoravs.Disa vite m von, shoqata me emrinMessenger of Serbian Learned Society,

n vitin 1879 e publikon librin q ishtenj punim shkencor i Ante Aleksiq meemrin Morava, gjendja prezente dhemundesit e saj lundruese, qe ishte njvlersim dhe pohim pr mundsin endrtimit t ksaj rruge dhe analizat e

puns teknike dhe arsyetimin e fitimeveekonomike.Por, vetm fillim shekulli i 20-t ishtekoha kur seriozisht filluan interesimetkonkrete pr fillimin e ndrtimit t aksitmagjik Danub-Morav-Vardar-Deti Egje.Ishte viti 1904 kur filloi lvizja prlidhjen e Danubit me Detin Egje dhehapjen e kanalit q do ti lidhte kto dylumenj. Pr tu realizuar kjo ide interesim

special kishin shfaqur Anglia dheGjermania q si dmshprblim kishin

pranuar t financonin vet punimet dhekrejt projektin.Qeveria mbretrore serbe e dinastiss Obrenovicve, si pjes integrale ekonjukturs s aparatit strategjik tRusis Cariste n Ballkan, menjherfilloi t zgjerohej drejt jugut t lumitMorava duke filluar nj elimininimmasiv t shqiptarve autokoton q

banonin rreth brigjeve t Moravs,duke spastruar terrenin dhe krijuarngujime t reja me kolon serb

prgjat krejt vijs s lumit Moravadhe Vardar duke prfshir edhekrijimin e fshatrave artificiale serbeme kolon t ri edhe n jug t

Preshevs dhe rreth qytetit t Ku-manovs.Plan i menduar mir me qllimeserioze strategjike krejtsisht n dobit realizimit praktik t kushteve prforcimin e pozitave Ruse n Ballkandhe rritjen e influencs Ruse prmosrrespektimin dhe tradhtin e ksajmarrveshje n t ardhmen. Spastrimii zhduku nga harta vendbanimetshqiptare prej Nishit e deri tek Vranja.Ardhja e kolonve serb rezultoj meuzurpimin e tokave dhe krijimin evendbanimeve artificiale tek Stacionii trenit n Preshev, Bujanoc, Ristovcetj. U krijuan fshatra artificiale me


12/28

P a g e 1 2 O u r W o r d s

Shkrime nga Silvana Berki Ne syt e nj ngjelli! (vijon)

Prof. Dr. Ferid Hudhri Pasare-lat e para me veshje shqiptare,npr sallonet e Europs

dhe ornamenteveshumngjyrshe t veshjeve tsuljotit.

N vitet 20 t shekullit XIX,Robert August bashk mekoleksionin e tij t muar nga

Shqipria dhe vendet e tjera tLindjes, u vendos n Fontain-

bleau, ku, midis artistve m tnjohur t kohs, krijonin vepraarti edhe Camille Corot, Alex-andre Decamps dhe AryScheffer. Pikrisht n kt

periudh u realizuan tablotValltart shqiptar, Gruashqiptare me fmij, Kapedanshqiptar, Tregtar shqiptar (ngaA. Decamps), Shqiptarja dheHaideja (nga C. Corot), Gratsuljote (nga A. Scheffer)si dhedisa vepra t tjera, ku persona-

zhet jan t gjitha me kos-tumet tona karakteristike.Ende nuk gjejm t dhnakonkrete si n rastin e

piktorit Delacroix, por vetrealizimi i disa tablove met njjtn tematik, n tnjjtn periudh, e bn mt besueshme pranin eveshjeve shqiptare n

studiot e ktyre artistve.N koleksionin e MonsieurAugust-it u mbshtetnedhe artist t tjer. Shum

prej tyre u nxitn pr tudhtuar drejt vendeve tLindjes. Sipas disa viza-timeve q ruhen n Kabinet-in e Vizatimeve t Muzeutt Luvrit n Paris, vrejmse interesi i piktorve thuaj sht prqendruar gjern pjes t veanta tveshjeve shqiptare, madjen hollsit ornamentale.

Nga artisti Louis FranoisCassas jan pikturuar nflet t veanta dekoracio-net e qndisura nprkmisht dhe fustanet egrave. Vizatimet e tyre jant shoqruara me shnimeku prshkruhen ngjyrat dhellojet e ornamenteve q, sishkruhet n karteln eveprs, jan mbledhur nga16 kmisha dhe fustane tndryshme. Ndrsa piktoriDominique Papety ka sjell,

po n kt muze t njohur,vizatime t objekteve q aimblodhi gjat udhtimit n

jug t Shqipris. N njkuadr t veant, ai karealizuar me kujdes filigra-net karakteristike q shqip-tart i kan skalitur n njmbajtse fisheksh. Vepratitullohet: Cartuchirealbanaise. N bllokun e tij

Prof. Dr. Ferid Hudhri Pasarelat e para me veshje shqiptare, npr sallonet e Europs (vijon) t vizatimeve jan fiksuaredhe ornamente ngaobjekte t tjera etnografi-ke. Gjat udhtimit nkrahinat e

jugut,piktorifrancez kavizatuarfigura meveshjekombtare,sikurse nj

peizazhngaButrinti nvitin 1846.sht emundur qn ktatmosferkrijuese t ket ndierfrymzimet e para prtrajtimin e tems shqiptareedhe Lon Grme,

profesori i pikturs nShkolln e Arteve t Bukurat Parisit. M von, ai morirrugn drejt vendeve t

Lindjes dhe krijoi korpusinm t bukur me piktura prshqiptart. Studioja e tij eEgjiptit, m pas edhe ajo n

Paris, e mbushur me per-sonazhe q dalloheshin ngaveshjet, stolit, armt dheelemente t tjera t veanta

tradicionale,u shndrruan nj ateliet prbashkt

pr ish-nxnsit dhe

miqt e tijpiktor, prkrijimin eveprave treja me temshqiptare.Aty gjetnfrymzimdhe umbshtetn

pr tablot etyre artistt Etiene Billet,Charles Bargue, AlexandreColin e Alexandre Bida, tcilt m pas udhtuan edhe

Documents

Newsletter volume 5 Issue 05