48
Nghiên cứu áp dụng các tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh Still người lớn Đặt vấn đề Bệnh Still ở người lớn (Adult onset Still’s disease) là mét bệnh viêm có tính chất hệ thèng, chưa rơ nguyên nhân. Đây là mét trong những bệnh khíp hiếm gặp. Bệnh thường xuất hiện ở tuổi trẻ, lứa tuổi hay gặp nhất là 16-35 tuổi [7].Triệu chứng lâm sàng đặc trưng của bệnh là sèt cao có đỉnh, có ban ngoài da, đau khíp và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan néi tạng. George Friderick Still , bác sỹ nhi khoa người Anh là người đầu tiên mô tả bệnh này vào năm 1897 víi 22 trường hợp viêm khíp mạn tính ở trẻ em víi các biểu hiện viêm khíp và sèt không rơ nguyên nhân. Năm 1971, Eric Bywater mô tả 14 trường hợp đầu tiên có các triệu chứng bệnh tương tự song xảy ra ở người lín [57,12]. Từ đó đến nay, nhiều tác giả

Nghiên Cứu Áp Dụng Các Tiêu Chuẩn Chẩn Đoán Bệnh Still Người Lớn Y Đa Khoa

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Nghiên cứu bệnh Still của người lớn.

Citation preview

Nghin cu p dng cc tiu chun chn on bnh Still ngi ln|Y a khoa

Nghin cu p dng cc tiu chun chn on bnh Still ngi ln

t vn Bnh Still ngi ln (Adult onset Stills disease) l mt bnh vim c tnh cht h thng, cha r nguyn nhn. y l mt trong nhng bnh khp him gp. Bnh thng xut hin tui tr, la tui hay gp nht l 16-35 tui [7].Triu chng lm sng c trng ca bnh l st cao c nh, c ban ngoi da, au khp v nh hng n nhiu c quan ni tng. George Friderick Still , bc s nhi khoa ngi Anh l ngi u tin m t bnh ny vo nm 1897 vi 22 trng hp vim khp mn tnh tr em vi cc biu hin vim khp v st khng r nguyn nhn. Nm 1971, Eric Bywater m t 14 trng hp u tin c cc triu chng bnh tng t song xy ra ngi ln [57,12]. T n nay, nhiu tc gi cng nhn bnh Still ngi ln v bnh c m s M06.1 theo ICD 10. Bnh Still ngi ln l mt bnh him gp. Theo c tnh Nht Bn c khong 10 trng hp bnh trn 1 triu dn (Cc nghin cu dao ng trong khong t 7,3 n 14,7 ngi mc bnh trn 1 triu dn). S ngi bnh mi pht hin trong 1 nm l 2 n 3 ngi bnh trn 1 triu dn [39]. Php c tnh c khong 1 n 2 ngi bnh mi c chn on trn 1 triu dn trong 1 nm [40]. Vit nam cha c s liu v t l mc bnh trong cng ng. Cc triu chng lm sng v xt nghim ca bnh Still ngi ln khng c hiu. Cc triu chng lm sng ni bt l st cao, au khp hoc vim khp, ban ngoi da. Cc triu chng xt nghim lin quan n qu trnhvim v s c mt ca cc cytokine nh: mu lng tng, protein phn ng C tng, bch cu tng, feritin huyt thanh tngCc xt nghim v min dch nh yu t dng thp, khng th khng nhn u m tnh. Khng bao gi c bng chng ca nhim khun. Do cc triu chng lm sng v cn lm sng tn mt nh trn nn chn on bnh Still ngi ln thng kh chn on, c bit giai on u. Trn th gii c rt nhiu nghin cu v bnh Still ngi ln t nguyn nhn gy bnh, c ch bnh sinh, c im lm sng cho n cc tiu chun chn on v iu tr. V c rt nhiu tc gi cc nc khc nhau ngh cc tiu chun khc nhau vi nhy, c hiu khc nhau, trong s tiu chun ca Yamaguchi c s dng rng ri hn c. Vit nam bnh Still ngi ln cn t c quan tm, hu nh ch c mt vi nghin cu v bnh ny. Trn thc t lm sng, a s cc trng hp mc bnh nhn mc bnh Still ngi ln c chn on xc nh mun, sau khi loi tr cc bnh khc nh: bnh ung th, bnh mu c tnh, bnh lupus ban h thng, bnh vim khp phn ng, bnh nhim khunV vy, chng ti tin hnh ti: Nghin cu p dng cc tiu chun chn on bnh Still ngi ln nhm 2 mc tiu: 1. M t cc c im lm sng, cn lm sng ca bnh Still ngi ln theo tiu chun ca Yamaguchi. 2. Gp phn xy dng tiu chun chn on bnh Still ngi ln ti Vit nam.Chng 1Tng quan1.1. i cng v Bnh Still ngi ln

1.1.1. Khi nim

Bnh Still ngi ln l mt bnh vim h thng cha r nguyn nhn, l mt bnh khp him gp. Bnh c mang tn gio s, bc s nhi khoa ni ting ngi Anh George Friderick Still, ngi u tin m t bnh ny tr em vo nm 1987. Triu chng lm sng ni bt ca bnh l st, au khp, vim khp, ban mu hng c hi, vim hng, lot hng, au c [8,41]. Cc xt nghim v min dch lun lun m tnh, khng bao gi c bng chng ca nhim khun. Tuy nhin, bilan vim dng tnh r rt vi TML, CRP, BC tng cao [10, 43].1.1.2. Dch t hc

Bnh Still ngi ln c bit n trong tt c cc nc v mi dn tc [11]. Hng trm trng hp c cng b di dng nhm bnh hoc cc trng hp bnh ring l theo tng biu hin lm sng [9]. Hin nay, theo bng phn loi quc t bnh tt, bnh Still ngi ln c m s M06.1.T l mc bnh dao ng ty theo thng k ca mi quc gia. Ti Nht bn, t l hin mc khong 10 trng hp bnh trn 1 triu dn (cc nghin cu dao ng trong khong 7,3 14,7 trng hp bnh trn 1 triu dn). S ngi bnh mi pht hin trong 1 nm Nht bn l khong 2 3 ngi bnh /1 triu dn [39].Theo thng k ti vng Brittany v Loire ca Php t l hin mc khong 1-2 ngi bnh / 1 triu dn [40].Quan im v bnh Still ngi ln hin cn ang c tranh ci. Mt s tc gi ch chp nhn nhng trng hp khi pht ln u ngi ln. Mt s khc chp nhn c nhng bnh nhn c tin s bnh Still tr em v n tui trng thnh ti pht li. Khong thi gian ti pht ny l khng c nh, i khi c th l hng chc nm. Qu trnh din bin ny c m t qua 34 trng hp c tin s bnh Still tr em trn tng s 180 trng hp bnh Still ngi ln do Ohta thu thp [37].Theo M.F. Kahn, M Delaire [55] cc trng hp bnh pht trin lin mch t lc b khng c xem l bnh Still ngi ln .Bnh Still ngi ln thng xut hin ngi tr, la tui hay gp nht l 16-35 tui. C 4 trng hp th c 3 trng hp bnh bt u xut hin tui 16-35 [13,21]. Tuy nhin, trong nhng trng hp him gp, bnh ny c th khi pht kh mun: c mt trng hp bnh Still ngi ln do Steff v Cooke m t mt bnh nhn 70 tui [44].Ni chung, bnh Still ngi ln l mt trong nhng bnh khp him gp, t c quan tm chn on. Vit nam, hin nay cha c s liu v t l hin mc trong cng ng.1.1.3. Sinh l bnh

Bnh nguyn ca bnh Still ngi ln hin nay cha r. Mt s gi thuyt cho rng y l bnh c yu t di truyn. Mt s tc gi khc li cho rng bnh Still ngi ln l mt tnh trng phn ng ca c th sau nhim cc virusYu t di truyn hc Nghin cu v di truyn hc cho thy bnh Still ngi ln c lin quan ti h thng HLA-B17, B18, B15 v DR2. Tuy nhin, trong mt nghin cu khc n li lin quan ti cc yu t HLA-B14 v DR7 hoc BW35 v CW4 hoc DR4 v DW6 [20].Yu t nhim khunC gi thuyt cho rng bnh Still ngi ln l mt tnh trng phn ng ca c th sau nhim cc virus: adenovirus, enterovirus 7, cytomegalovirus, Epstein-barrvirus, parainfluenza, coxsackie B4, influenza A, parvovirus B19 [4,22]Mt s nghin cu khc li cho rng nguyn nhn t cc vi khun bao gm: Mycoplasma pneumonia, chlamydia pneumonia, Yersinia enterocolitica 3 v 9, Brubella abortus v Borrelia burgdoferi [52]Cc nghin cu gn y cho thy cc sn phm cytokine gi vai tr quan trng trong bnh sinh ca bnh Still ngi ln nh IL-2, IL-6, TNF anpha, IFN, IL-18 [16,26,27].1.1.4. Triu chng lm sng

- St: st l triu chng gp hu ht cc bnh nhn. Bnh nhn thng st cao trn 39oC, st cao thnh cn, rt run, t nht l 4 gi. St cao hng ngy hoc st cch nht v thng st vo chiu ti v sng sm [22,43]. St cao c th km theo cc triu chng: vim thanh mc, au hng, au c, au khp . a s bnh nhn xut hin st sau mi xut hin au khp.au khp, au c thng tng ln trong cn st. Mt s bnh nhn xut hin au hng trc khi xut hin st.St ko di nhiu tun lin, bnh nhn gy st, suy kit trn lm sng nhiu khi bc s chn on nhm vi mt bnh nhim khun hoc mt bnh h thng. C ch gy st y l do cc cytokin nh IL-1, IL-6, TNF alpha thng qua prostaglandin E2 tc ng ln th th trung tm iu nhit gy ra. Nhp tim thng nhanh trong lc st cao c th n 120 ln/pht. Tuy nhin, ht st nhp tim li tr v bnh thng.- au khp v/hoc vim khp: triu chng ny gp vi t l 64-100% bnh nhn. Cc khp hay b tn thng l khp gi, khp bn c tay, bn c chn, khp khuu tay, khp vai. C th vim mt khp hoc vim a khp.Vim khp c tnh cht i xng [6,7]. Triu chng vim khp, au khp thng xut hin km theo triu chng st v gim dn khi ht st. y l c im cn phn bit vi bnh vim khp dng thp. Trong a s trng hp, cc khp vim khng b bin dng, b dnh khp hay b lch trc nh bnh vim khp dng thp [51]. Cc khp vim din bin tng t km theo vi st cao v c th c trn dch khp gi. Xt nghim dch khp ch yu l BC, chim u th l BCNTT. Cc du hiu cng khp thng xut hin sau khi bnh nhn b bnh 2-3 nm ( th vim khp mn tnh).- Ban ngoi da: c im ca ban l xut hin bt k v tr no, khng c nh. Thng gp hn c gc chi v lng him khi ban xut hin mt, u chi. Ban in hnh c mu hi c hi [23,25]. Ban c hnh dng ging nh ban trong bnh si, hnh thnh t cc vt trn da, t vi milimt n vi centimt. Tm vt sng hn mt cht [12]Ban xut hin c th km cm gic nga nn nhiu khi nhm vi ban d ng thuc.Cc ban thng xut hin trong khi st cao v bin mt khi h st. V mt m bnh hc ca ban trong bnh Still ngi ln, theo nghin cu ca Elkon v Coll [11], Noyon v Coll[55], trong 4 trng hp quan st nhn thy lp biu b di da b ph n ng thi c hin tng thm nhim t bo n nhn v tng sinh mch xung quanh. Triu chng m bnh hc ny khng c hiu song c th cho php phn bit bnh Still ngi ln vi cc hi chng c tn thng v da v khp. V d nh trong hi chng Sweet hoc bnh ngoi da c st v tng bch cu trung tnh cp tnh .

Hnh 1.1. Ban mu hng c hi (trch dn t: Website Khoa Y i Hc Lille 2 http://medecine.univ-lille2.fr/pedagogie/contenu/discipl/med-interne/still-cours.pdf).

Hnh 1.2. Ban dng bnh si (trch dn t: Website Khoa Y i Hc Lille 2 http://medecine.univ-lille2.fr/pedagogie/contenu/discipl/med-interne/still-cours.pdf).Theo nhiu tc gi m t th b ba triu chng st, vim khp hoc au khp, ban ngoi da thng i km vi nhau trn lm sng v l nhng du hiu gi chn on bnh Still ngi ln [55,56].- au c: au c l triu chng thng gp vi t l 56-84% bnh nhn v xut hin i km vi st [44,30,27,23]. Vim a c rt him gp, mt s trng hp bnh nhn c tng enzym c (CK) trong huyt thanh nhng mc nh [25]. Cc thm d v in c v sinh thit c cho kt qu bnh thng [9].- Vim hng: C khong 50% bnh nhn c triu chng vim hng, lot hng. Ban u triu chng ny gy lc hng chn on a s cc trng hp: nhiu bnh nhn c chn on l thp khp cp hoc mt bnh nhim khun [28]Nguyn nhn ca vim hng dung nh xut pht t s qu sn ca cc hch bch huyt [36].- Gan, lch, hch: Hch to cng rt thng gp v i khi c th b chn on nhm vi mt bnh l hch ngoi bin. Gan to, lch to gp khong 50-70% bnh nhn. C th pht hin gan lch to trn lm sng hoc i khi ch c th pht hin qua siu m.Tn thng hy hoi t bo gan t nhiu lin quan n iu tr thuc chng vim gim au [13]. Tuy nhin, trn thc t y thng l nhng tn thng nguyn pht ca bnh Still ngi ln [52]. Sinh thit gan thy du hiu vim nh khong ca v thm nhim t bo n nhn.Mt s bnh nhn c biu au qun vng bng di. Triu chng ny c th gii thch bi s xut hin hch trong bng hoc trn dch mng bng [28].-Triu chng tim mch: Trn dch mng tim, vim mng ngoi tim gp 23,8% bnh nhn [42]. Cc bin chng tim mch c th c nhng him gp nh nhi mu c tim, vim c tim [35].- Tn thng phi: Tn thng phi bao gm trn dch mng phi, x ha phi; ph phi cp tn thng him gp hn[45].- Cc triu chng khc + Bnh l thn rt him gp nh: vim cu thn, nhim bt thn [50].+ C th c cc bin chng ca bnh mu nh: huyt khi, xut huyt gim tiu cu, hi chng Miller- Fischer [30,28,41,7].+ Tn thng h thn kinh rt him gp. Mt s hn hu cc trng hp c gp tn thng trung ng (hi chng thp, co git) v cc vng ngoi bin c bit l tn thng dy thn kinh s no.+ Mt rt t khi b tn thng v nu c th hu nh ch l s trng hp ngu nhin.1.1.5. Triu chng cn lm sng

Cc xt nghim trong bnh Still ngi ln u lin quan n h thng vim v h thng cytokine. Cc xt nghim v min dch lun m tnh v khng c bng chng ca nhim khun.- T bo mu ngoi vi+ S lng BC tng 15 G/L- 20 G/L hoc hn v tng ch yu l BCNTT. Tng BC l hu qu th pht ca tng sinh ty dng BC ht [24].+ S lng hng cu v tiu cu gim trong t tin trin ca bnh [32].- Huyt ty : Mt iu quan trng trong bnh Still ngi ln l mc d c s lng BC mu ngoi vi rt cao, c biu hin thiu mu nhng xt nghim huyt ty hon ton bnh thng, khng c du hiu tng sinh ty. y l mt xt nghim quan trng cn phi lm chn on phn bit bnh Still ngi ln vi cc bnh l mu cc tnh khc. - Cc xt nghim thuc bilan vim sinh hc: Cc xt nghim thuc bilan vim sinh hc biu hin tnh trng vim.+ Tc mu lng v CRP tng cao 100% bnh nhn [12]. TML gi u thng tng cao hn 100 mm.+ Tng fibrin trong mu, tng alpha 2, tng gama globulin. nh lng cc globulin min dch trong mu c th thy s gia tng ca IgG v i khi c IgA v IgM.- Cc xt nghim v gan: C khong 1/3 bnh nhn bnh Still ngi ln giai on tin trin c tng LDH, AST, ALT, GGT v Bilirubin [47].Sinh thit gan c du hiu vim nh h thng ca v thm nhim t bo n nhn.- Ferritin v Glycosylated Ferritin: Ferritin l mt protein tan trong nc l kho d tr st trong c th ng sau hemoglobin (25%). Mt phn t Ferritin cha 4000-5000 ion Fe3+. Ferritin mu c nh lng bng phn ng Elisa v gi tr bnh thng l 80-200 ng/ml. Hin nay xt nghim Ferritin c s dng nhiu trong chn on bnh Still ngi ln. Ferritin l mt marker trong pha vim cp tnh v thng tng ngay t khi phn ng vim khi pht. Ferritin tng trong phn ng vim l do tng trong sn phm ph hy ca h thng i thc bo v tn thng t bo gan, mt khc, s c mt ca mt s interleukin cng lm tng Ferritin nh IL-1b, Il-18, TNF alpha, IL-6 [38,49].Hin nay trn th gii nh lng c mt dng ng phn ca Ferritin l Glycosylated Ferritin. Theo nghin cu ca Fautre v cng s [14,17], gi tr chn on ca Ferritin v Glycosylated Ferritin trong bnh Still ngi ln nh sau* Ferritin mu trn 5 ln gii hn bnh thng: c nhy 38,9%, c hiu 81,5%, OR: 2,81.* Glycosylated Ferritin di 20%: c nhy 70,5%, c hiu 83,2%, OR: 8,16.* Ferritin mu > 5 ln gii hn bnh thng v Glycosylated Ferritin < 20%: c nhy 43,2%, c hiu 92,9%, OR: 8,11.Hn na, theo mt s tc gi, Ferritin cn c coi nh mt marker nh gi mc hat ng ca bnh v Ferritin tng ln trong giai on cp v gim i khi lui bnh [20,21]. C mi tng quan cht ch gia TML, CRP v Ferritin trong giai on cp.- Cc xt nghim m tnh quan trng trong bnh Still ngi ln: KTKN, RF m tnh; cy mu m tnh; ty bnh thng.- X quang xng khpTrong bnh Still ngi ln, khng c s thay i r rng v xng khp trn phim X quang trong giai on sm ca bnh. Tuy nhin c th thy mt s hnh nh khng c hiu nh ph n phn mm, trn dch khp ...Tn thng hp khe khp bn c tay trn phim X quang c th xut hin sau 6 thng b bnh.- Protein S100A12: protein gn canxi S100A12, l mt du n chn on bnh Still ngi ln [3].Thng 6 - 2003, cc nh nghin cu ngi c tm ra mt du n r rt cho php ci thin kh nng chn on sm v chnh xc bnh Still ngi ln., l protein S100A12. Cc tc gi xem xt nng protein gn canxi S100A12 33 bnh nhn b bnh Still, 15 ngi b nhim khun hoc b nhim trng mu nng v 37 ngi i chng khe mnh. S100A12 biu hin BCTT, khi phn ng vi th th a phi th cho sn phm gluco ha cui cng c tc dng tr vim. Cc a hnh thi ca th th ny c vai tr trong vim khp mn. Nng S100A12 huyt thanh trung bnh nhm i chng khe mnh l 50 ng/ml, trong khi nhng ngi c bnh ang hat ng cao hn nhiu (2650 ng/ml). Tuy nhin nhng bnh nhn b bnh Still ang thuyn gim c nng thp hn nhiu (75 ng/ml). Bnh nhn b nhim trng nng c nng mc trung gian (630 ng/ml).Li ch c bn ca du n ny l cung cp mt cng c cho php chn on bnh Still nhanh hn v chnh xc hn, cho php theo di iu tr thch hp hn.1.1.6. Chn on bnh Still ngi ln

- Tiu chun chn onHin nay c rt nhiu tiu chun chn on bnh Still ngi ln, mi tiu chun c mt nhy khc nhau nh tiu chun Yamaguchi, Cush, Fautre. Cc tiu chun ny thng da trn cc triu chng chnh nh st ko di trn mt tun; au khp; ban in hnh mu hng c hi thng xut hin trong lc st; s lng BC > 10.000/ mm3 trong 80% l BCNTT; vim lot hng; hch v/hoc lch to mi pht trin; mt s enzym tng. Ngoi ra cc triu chng m tnh cng rt quan trng: RF v v khng th khng nhn m tnh; khng c nhim khun, loi tr cc bnh c tnh, c bit u lympho hoc bnh thp khp, c bit vim nt quanh ng mch v vim mch dng thp...Bng tm tt cc tiu chun chn on bnh Still ngi ln Tn TCNi dungYamaguchi [53]Cush [24]Fautre [15]

Tiu chun chnh1.St t 39o C tr ln t nht mt tun.2.au khp t 2 tun tr ln.3.Ban in hnh mu hng c hi thng xut hin trong lc st.4.BC > 10 G/L trong 80% l BCNTT1.St t 39oC tr ln.2.Ban mu c hi3.BC tng >12 G/L + TML >40 mm/h4.KTKN m tnh, RF m tnh5.Cng khp c tay* mi tiu chun c tnh 2 im1. St cao c nh > 39oC2. au khp3. Ban mu hng c hi4. Vim hng5. BCNTT 80%6.Glycosylated Ferritin 20%

Tiu chun ph1.Vim lot hng2. Hch v/hoc lch to mi phttrin. Hch sng au r,lch to xc nh khi s hoc siu m3.Chc nng gan ri lon:tng transaminase v/hoc LDH, khng do nhim c thuc hoc d ng4.RF v KTKN m tnh1.Khi bnh nh hn 35 tui2.Vim khp3.au hng hoc vim lot hng4.Vim a mng.5.Cng c chn hoc ct sng c*Mi tiu chun c tnh 1 im1.Ban khng c nh2.Bch cu tng > 10 G/L

Tiu chun loi tr1.Nhim trng, c bit nhim khun v nhim khun tng BCNTT2.Bnh c tnh, c bit u lympho3.Bnh thp khp, c bit vim nt quanh ng mch v vim mch dng thp

Chn on xc nhC 5 tiu chun, trong c t nht 2 tiu chun chnh v khng c tiu chun loi tr-Chn on nghi ng: t 10 im vi 12 tun theo di.-Chn on xc nh: t 10 im vi 6 thng theo di.-C 4 tiu chun chnh-Hoc 3 tiu chun chnh + 2 tiu chun ph

Tn TCNi dungReginatoCalabroKahn

StChnhDai dng, tng cnChnh>39oCChnhCao c nh > 2 tun

Bch cu muChnhPh> 15 G/LChnh> 12 G/L

Ban mu hng c hiChnhChnhChnh

Vim khp hoc au khpChnhVim nhiu khp hoc mt khpChnhVim khp hoc au khpChnh: vim khpPh:au khp

au cChnhPh

b bnh trong thi k thiu ninChnh

au hngPhPh

Vim a mngPhPhVim mng phi, vim mng ngoi tim,vim c timPhVim mng ngoi tim

Hch toPhPh

Lch toPhPh

Gan toPh

Tng enzym ganPhPh

RF v KTKN m tnhLoi trChnhLoi tr

Chn on xc nh4 tiu chun chnh4 chnh + 2 ph4 chnh hoc 3 chnh + 3 ph

- nhy ca cc tiu chun chn on theo hai nghin cu khc nhau ca Masson (1996) [32] v Yamaguchi (1992) [53] Kt qu NCTiu chun CKt lun ca nghin cu Masson (1996)Kt lun ca nghin cu Yamaguchi (1992)

Yamaguchi93,5 %96,2 %

Cush80,6 %80,0 %

Calabro80,6 %60,9 %

Reginato55,2 %51,2 %

Kahn69,3 %

- Chn on phn bitbnh Still ngi ln Cc triu chng ca bnh Still ngi ln l khng c hiu nn trc khi a ra chn on xc nh bnh ny cn phi chn on phn bit vi cc bnh nh cc bnh nhim khun, bnh ung th, bnh t min dch+ Cc hi chng nhim virus nh rubella, epstein-virus, virus thy u, adenovirus cng cn phi chn on loi tr nu cc triu chng ny tn ti trn 3 thng+ Cc bnh c tnh: bnh bch cu cp, lymphoma, u nguyn bo bch huyt+ Mt s tnh trng bnh khc cng c th chn on nhm vi bnh Still ngi ln nh bnh vim khp phn ng, cc bnh thuc nhm bnh l ct sng huyt thanh m tnh khc, hi chng Kikuchis, hi chng Sweets, vim mao mch...1.1.7. Tin trin v tin lng

C ba th lm sng ca bnh Still ngi ln c phn loi theo cc triu chng lm sng, tin trin v tin lng bnh.- Th nh (th t hn ch bnh)Th nh l th c cc triu chng bnh h thng nh: st, ban da, vim thanh mc, gan, lch, hch to. Hu ht cc bnh nhn trong th ny u khi bnh trong vng 1 nm k t khi bnh khi pht.- Th trung bnh (th bn cp) Trong th trung bnh, bnh nhn c nhiu t tin trin ca bnh, c hoc khng c cc triu chng v khp. Cc t n nh bnh ko di vi thng hoc vi nm. Cc t tin trin bnh sau ny thng nh hn khi bnh khi pht.- Th vim khp mn tnhCc triu chng trong th vim khp mn tnh ch yu biu hin khp. Vim khp mn tnh c th dn n tn thng ti khp. C khong 67% bnh nhn trong nhm ny c tn thng khp nng n v c ch nh thay khp sau 3-5 nm b bnh. Bnh nhn bnh Still ngi ln c biu hin vim khp mn tnh c tin trin v tin lng bnh nng hn bnh nhn ch tn thng h thng c quan n thun. Cc th c tn thng ban da, vim a khp c bit l cc khp gc chi thng tin trin thnh th vim khp mn tnh. Bnh nhn c tn thng h thng c quan thng c tin lng tt hn rt t c cc bin chng vim mng ngoi tim, bnh nhim bt, bnh gan, suy h hp 1.1.8. iu tr bnh Still ngi ln

1.1.8.1. Mc ch iu tr

- iu tr triu chng: h st, chng vim khp, gim au khp...- c ch phn ng min dch qu mc ca c th.- Trnh cc bin chng ca bnh v ca cc thuc iu tr.- Gio dc, t vn cho bnh nhn.1.1.8.2. iu tr c th

- Thuc chng vim khng steroidCh nh: giai on vim khp, au khp. iu tr thuc chng vim khng steroid n thun ch c hiu qu 15% bnh nhn. Lu cc chng ch nh ca thuc.Cc nhm thuc: diclofenac, piroxicam, meloxicam, celecoxib... Liu thuc c ch nh da trn nguyn tc liu ti thiu c hiu qu.GlucocorticoidCh nh: Theo nghin cu ca Wouters [50], glucocorticoid c th kim sot c triu chng khp v cc tn thng c quan trn 76% bnh nhn. Liu corticoid Trng hp bnh nng thng dng minibolus, truyn tnh mch 80-125 mg methylprednisolon pha trong 250 ml dung dch sinh l trong 3-5 ngy lin tip. Sau liu ny duy tr tip tc bng ng ung liu 1,5- 2 mg/kg/24h tnh theo prednisolon.Trng hp bnh mc trung bnh: 1- 1,5 mg/kg/24h, gim dn 10% liu ang dng mi tun ty theo triu chng lm sng v xt nghim.Duy tr liu 10-15 mg/ngy trong 6 thng kim sot bnh v trnh cc tn thng trm trng ti khp. Cc thuc iu tr c bnTrong trng hp bnh nhn bnh Still ngi ln khng p ng tt vi corticoid phi kt hp vi cc thuc khc nh: cyclosporin A, Hydroxychloroquin, mui vng, D-penicillamin, azathioprin, cyclophosphamid Methotrexat kim sot c hiu qu 40% s trng hp .Cc phng php khc+ Truyn gamaglobulin c hiu qu i vi cc trng hp bnh khng p ng vi cc thuc vi liu 0,4-2 gam/kg/ngy trong 2-5 ngy. Liu php iu tr ny c th kim sot thi gian lui bnh ca bnh nhn t 2-53 thng.+ Hin nay theo kt qu nghin cu ca Cavagna v Caporali cho thy iu tr nhm thuc c ch TNF (Etanercept, Infliximab) kt hp vi methotrexat trong iu tr bnh Still ngi ln c kt qu rt tt, ci thin cc triu chng lm sng v kim sot c bnh trong vng 2 tun sau khi iu tr. [7]+ Liu php iu tr mi nht hin nay l dng cc ch phm c ch Interleukin (IL-6, IL-1: Anakinra 100 mg/ngy tim di da) iu tr bnh cc bnh nhn bnh Still ngi ln khng p ng vi cc thuc corticoid v cc thuc c ch min dch. Vi liu php ny bnh nhn bnh Still ngi ln kim sot c 70% v gim c cc tc dng ph nguy him khi dng cc thuc c ch TNF [19,30].1.2. TNH HNH NGHIN CU bnh Still ngi ln TRN TH GII V TI VIT NAM1.2.1. Trn th giiNm 1897, George Fredrich Still ln u tin m t bnh Still tr em vi 22 trng hp bnh vim khp mn tnh tr em vi cc biu hin vim khp v st khng r nguyn nhn.Nm 1971, Eric Bywater m t 14 trng hp bnh ngi ln cng vi cc triu trng st, vim khp, au khp, ban ngoi da.T ti nay c rt nhiu nghin cu v bnh Still ngi ln t nguyn nhn, c ch bnh sinh, c im lm sng, tiu chun chn on v iu tr.Nm 1992, Yamaguchi v cc cng s ngi Nht Bn a ra tiu chun chn on bnh Still ngi ln c nhy 96,2% v c hiu 92,1% [53]. Tiu chun Yamaguchi bao gm 4 tiu chun chnh, 4 tiu chun ph v 3 tiu chun loi tr c xy dng da trn cc triu chng lm sng v cn lm sng in hnh. y l mt tiu chun d p dng trong thc hnh lm sng c nhy v c hiu cao c nhiu nh nghin cu s dng lm tiu chun la chn bnh nhn nghin cu.Fautrel B v cc cng s ngi Php li c rt nhiu nghin cu ni ln vai tr ca Ferritin v Glycosylated ferritin trong chn on bnh Still ngi ln [14].+ Nhng nm 2000- 2001, mt s nghin cu cho thy vai tr ca ferritin huyt thanh trong bnh Still ngi ln. T l % Glycosylated ferritin huyt thanh thp trong sut tin trnh bnh Still ngi ln [41]. Kt qu ca mt nghin cu a trung tm vi 205 bnh nhn kt lun: Ferritin v Glycosylated ferritin c gi tr rt cao trong chn on bnh Still ngi ln. Trong thc hnh lm sng c th p dng rt hu ch cho cc chn on phn bit [17].C rt nhiu tc gi vi cc cng trnh nghin cu nhm tm hiu nguyn nhn, c ch bnh sinh bnh Still ngi ln, c bit l mi lin quan vi cc virus: + AS Luder -1989, v cng s cho rng bnh Still ngi ln lin quan vi nhim adenovirus [4]. Francisco Javier Ecudero v cng s- 2000 nhn thy s nhim Rubella v bnh Still ngi ln Francisco Javier Ecudero nghi ng c phi parvovirus B19 gy nn bnh Still ngi ln [18]. Izumikawa K -2007 cho rng bnh Still ngi ln lin quan vi nhim cytomegalovirus [22]. Fujita M- 2009 tm thy cc bng chng nhim chlamydia pneumonia v bnh Still ngi ln+ Nm 2005, Fautrel B v cng s nu vai tr ca TNF anpha trong bnh sinh ca bnh Still ngi ln [16].V iu tr bnh Still ngi ln, c rt nhiu nghin cu v iu tr bnh Still ngi ln. Kt qu ca Methotrexat trong iu tr bnh Still ngi ln c chng minh qua nghin cu ca Takao Fujii v cng s - 1997 . Yamaguchi, Ohta- 1998 cng khng nh hiu qu ca methotrexat trong trng hp bnh Still ngi ln c gim TC mu ngoi vi [54].Gn y c rt nhiu nghin cu ni v vai tr ca ch phm sinh hc nh trong iu tr bnh Still ngi ln: nghin cu dng Infliximab ca Cavaggna - 2001 [7].; iu tr vi rituximab ca K Ahmadi Simab- 2006 [29]; thuc c ch IL1 (Anakinra) ca mt s tc gi nh Lequerr T v cng s - 2008 [46], Kotter - 2007 [30].1.2.2. Vit namDng nh c rt t nghin cu v bnh Still ngi ln ti Vit Nam. Nm 2007, ln u tin Trn Th Minh Hoa tin hnh mt nghin cu hi cu m t ct ngang vi tn ti Nhn xt bnh Still ngi ln iu tr ti khoa c xng khp bnh vin Bch Mai trong 2 nm t thng 05/2005 n thng 05/2007 . Nghin cu ny bc u nu c mt s c im lm sng, cn lm sng ca bnh Still ngi ln Vit Nam [2]. Ngoi ra, chng ti khng tm thy nghin cu no khc v bnh ny.Chng 2I TNG V PHNG PHP NGHIN CU2.1. i tng nghin cu

i tng nghin cu gm 37 bnh nhn c chn on bnh Still ngi ln theo tiu chun Yamaguchi (1992) iu tr ni tr ti khoa C xng khp Bnh vin Bch Mai t thng 1/2005 10/2009 (gm 30 bnh nhn hi cu t 1/2005 10/2008 v 7 bnh nhn tin cu t 10/2008 10/2009).2.1.1. Tiu chun chn i tng nghin cu

p ng cc tiu chun sau: c chn on bnh Still ngi ln theo tiu chun Yamaguchi (1992).+ i vi cc bnh nhn hi cu phi c y h s, giy t lu li cc thng tin p ng tiu chun Yamaguchi.+ i vi bnh nhn tin cu chp nhn tham gia nghin cu.2.1.2. Tiu chun loi i tng nghin cu

- i vi cc bnh nhn hi cu: Bnh nhn c bc s trong khoa chn on bnh Still ngi ln song khng lu h s, giy t c cc thng tin p ng tiu chun Yamaguchi.- i vi bnh nhn tin cu: khng chp nhn tham gia nghin cu (tin cu).2.2. phng php nghin cu

2.2.1. Thit k nghin cu

Nghin cu tin cu kt hp hi cu theo phng php m t ct ngang.- Bnh nhn tin cu c hi bnh, thm khm lm sng, lm xt nghim theo mt mu bnh n nghin cu thng nht.- Bnh nhn hi cu c tng kt cc triu chng lm sng, cn lm sng, tin s bnh t bnh n lu tr sang mt mu bnh n nghin cu thng nht.2.2.2. Phng php thu thp thng tin

Mi i tng nghin cu c mt bnh n mu bao gm phn hi bnh, thm khm v xt nghim.2.2.2.1. Hi bnh- Hnh chnh: tn, tui, gii, ngh nghip, a ch, in thoi lin lc.- Khai thc tin s:

+ Bn thn: Bnh ni khoa mc, cc thuc iu tr.

Tin s bnh vim khp mn tnh thiu nin, bnh Still tr em hoc bnh Still ngi ln cc t tin trin.+ Gia nh: C ngi thn b bnh h thng, bnh c xng khp hay cc bnh ni khoa khc.- Khai thc bnh s:+ Thi gian din bin bnh.+ Triu chng u tin xut hin+ Triu chng st:. Bnh nhn c st khng ? tnh cht st ? cc triu chng i km trong lc st: au khp, au c, ban ngoi da . . Ht st cc triu chng trn c gim khng ? . Cc thuc h st dng: tn thuc, liu, p ng ca triu chng.+ au khp, vim khp:. Thi gian au khp. V tr au khp. Tnh cht au khp: au c tnh cht i xng, au kiu vim. C sng, nng, hay khng ?. C cng khp hay khng ?

+ Ban ngoi da:

. Ban xut hin khi no ?

. Ban c xut hin trong lc cao khng ?

. Tnh cht ban : Ban mu hng c hi, ban kiu d ng.

. V tr xut hin ban

+ au c

+ au hng: c lot hng khng ?

+ au bng

+ C s thy hch mi xut hin khng ? + Khai thc tnh trng gy st (nu c): s cn mt, khong thi gian mt cn2.2.2.2. Khm lm sng- Ton thn:+ m mch, o huyt p, nhit + Th trng: theo BMI p dng cho ngi chu .+ Ph+Hch ngoi bin+Ban ngoi da - Khm b phn+ C xng khp:. C au khp hay vim khp khng ?. V tr, tnh cht au.. C trn dch khp khng ?+ Nghe tim: nhp tim, ting tim, ting thi bt thng, lu pht hin cc triu chng vim mng ngoi tim+ Phi: r ro ph nang, cc ting ran bt thng, lu pht hin triu chng trn dch mng phi + Bng: dch c chng, gan to, lch to.+ Hng: vim hng, lot hng.2.2.2.3. Xt nghim- Xt nghim t bo mu ngoi vi, TML, huyt ty c thc hin ti khoa huyt hc ti bnh vin Bch Mai.- Xt nghim v gan, thn, RF, CRP c hin ti khoa sinh ha bnh vin Bch Mai.nh gi ch s sinh haXt nghimGi tr bnh thng

Ur2,5- 7,5 (mmol/l)

CreatininNam: 62- 120 (mol/l)N : 53- 100 (mol/l)

Protein TP65- 82 (g/l)

Albumin35- 50 (g/l)

Globulin24- 38 (g/l)

GOT 37 (U/L- 37oC)

GPT 40 (U/L- 37oC)

CRP0 (mg/dl)

- Tng phn tch nc tiu: Protein niu, HC niu, BC niu.- KTKN c thc hin ti khoa D ng Min dch lm sng bnh vin Bch Mai theo phng php Elisa.+ c kt qu: dng tnh hoc m tnh.- Cy mu c thc hin ti khoa vi sinh.- Tt c cc bnh nhn tin cu u c lm siu m tim, siu m bng, chp X quang tim phi, X quang khp (chp ti v tr khp vim). + c kt qu: do cc bc s chuyn khoa tng ng c.2.2.3. S nghin cu

Ti ti liu y

Ti liu tham kho

Thng tin gio vin hng dn : TS. Nguyn Th Ngc Lan | khoa y | i Hc Y Dc H NiThng k: 263,039 Ti liu

Thnh vin:154,120 thnh vin

H trYahoo:

Thanh ton: Hng dn Top of Form

HTMLCONTROL Forms.HTML:Hidden.1 Bottom of Form

_1407738592.unknown

_1407738593.unknown