Upload
langtuthangpro
View
24
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
các bạn liên hệ e-mail: [email protected] hoặc sms via 0949 278 106 ( không nhận cuộc gọi ) để có thể có được file. Ngoài ra nhận tải mọi tài liệu ở trang http://125.235.10.97/opacdigital/ ( thư viện đại học dược hà nội)
Citation preview
B Y T TRNG I HC DC H NI
NGUYN VN C
NGHIN CU NH LNG
RIFAMPICIN TRONG HUYT TNG
BNG SC K LNG HIU NNG CAO
KHA LUN TT NGHIP DC S
H NI - 2013
B Y T
TRNG I HC DC H NI
NGUYN VN C
NGHIN CU NH LNG
RIFAMPICIN TRONG HUYT TNG
BNG SC K LNG HIU NNG CAO
KHA LUN TT NGHIP DC S
Ngi hng dn: 1. ThS: Trn Th Lan Hng 2. ThS: T Mnh Hng Ni thc hin: Trung tm nh gi tng ng
sinh hc - Vin kim nghim thuc TW
H NI 2013
LI CM N
Sau mt thi gian thc hin ti vi nhiu n lc v c gng, thi im
hon thnh kha lun l lc em xin php c by t lng bit n chn thnh
ca mnh vi nhng ngi dy d, hng dn v gip em trong sut thi
gian qua.
Trc ht, em xin by t lng bit n su sc v chn thnh nht ti ThS.
Trn Th Lan Hng v ThS. T Mnh Hng, nhng ngi thy dnh rt
nhiu thi gian v tm huyt hng dn, quan tm gip em hon thnh kha
lun tt nghip ny.
ng thi, em xin chn thnh cm n cc anh ch ti trung tm nh gi
tng ng sinh hc Vin kim nghim thuc Trung ng tn tnh gip ,
ch bo em trong sut qu trnh thc hin ti.
Trong sut 5 nm hc tp ti trng i hc Dc H Ni, em nhn c
s du dt, dy bo tn tnh ca cc thy c. Em xin chn thnh cm n!
Vi tt c tnh thng yu, em xin gi li cm n su sc n b m, anh ch
em v nhng ngi bn nhng ngi lun ng vin, khch l em trong sut thi
gian qua.
Mt ln na, em xin chn thnh cm n!
H Ni, ngy 19 thng 5 nm 2013
Sinh vin
Nguyn Vn c
MC LC
T VN .........................................................................................................1
CHNG 1: TNG QUAN ...................................................................................2
1.1.Tng quan v Rifampicin (RIF) .........................................................................2
1.1.1.Cu trc ha hc..........................................................................................2
1.1.2.Tnh cht ha l...........................................................................................2
1.1.3.Dc ng hc ............................................................................................3
1.1.4.Ph tc dng v c ch ................................................................................3
1.1.5.Ch nh.......................................................................................................3
1.1.6.Mt s ch phm trn th trng..................................................................4
1.1.7.Mt s phng php nh lng RIF trong dch sinh hc bng HPLC.........5
1.2.Tng quan v phng php sc k lng hiu nng cao ......................................7
1.2.1.nh ngha...................................................................................................7
1.2.2.Mt s thng s c bn ca qu trnh sc k................................................7
1.2.3.Nguyn tc cu to ca h thng my HPLC ...............................................8
1.2.4.C s l thuyt ca vic la chn iu kin sc k ......................................9
1.2.5.Phng php nh lng bng HPLC ........................................................13
1.3.Thm nh phng php phn tch trong dch sinh hc....................................14
CHNG 2: NGUYN VT LIU, THIT B, NI DUNG V PHNG PHP
NGHIN CU......................................................................................................17
2.1. Nguyn vt liu, thit b..................................................................................17
2.2. Ni dung nghin cu ......................................................................................18
2.3.Phng php nghin cu .................................................................................18
2.3.1.Chun b mu trong nghin cu.................................................................18
2.3.2. Xy dng phng php phn tch .............................................................20
2.3.3. Thm nh phng php phn tch............................................................21
CHNG 3: THC NGHIM, KT QU V BN LUN...............................24
3.1. Xy dng phng php nh lng rifampicin trong huyt tng:..................24
3.1.1. Kho st v la chn iu kin sc k v ni chun..................................24
3.1.2. Kho st v tm iu kin x l mu c Rifampicin..................................28
3.1.3. Qui trnh phn tch RIF trong huyt tng ................................................31
3.2. Thm nh phng php phn tch..................................................................31
3.2.1. Tnh chn lc............................................................................................32
3.2.2. ng chun v khong tuyn tnh ..........................................................34
3.2.3. Gii hn nh lng di .........................................................................37
3.2.4. ng lp li trong ngy v khc ngy ..........................................37
3.2.5. T l thu hi ca phng php .................................................................40
3.2.6. n nh ca mu huyt tng ..............................................................42
3.3. Bn lun .........................................................................................................45
3.3.1. Phng php x l mu huyt tng c Rifampicin .................................45
3.3.2. Phng php nh lng rifampicin trong huyt tng.............................45
CHNG 4: KT LUN V KIN NGH..........................................................47
TI LIU THAM KHO .....................................................................................49
DANH MC CC K HIU, CC CH VIT TT
CC : ng chun
HPLC : Sc k lng hiu nng cao (High Performance Liquid
Chromatography)
HQC : Mu kim sot cht lng nng cao (High Quality Control
Sample)
HT : Huyt tng
IS : Ni chun (Internal Standard)
LLOQ : Gii hn nh lng di (Lower Limit Of Quantification)
LQC : Mu kim sot cht lng nng thp (Lower Quality Control
Sample)
MeCN : Acetonitril
MeOH : Methanol
MQC : Mu kim sot cht lng nng trung bnh (Middle Quality
Control Sample)
QC : Mu kim sot cht lng (Quality Control Sample)
RIF : Rifampicin
SK : Sc k
SPE : Chit pha rn (Solid-phase extration)
ULOQ : Nng gii hn nh lng trn (Upper Limit Of Quantification)
US-FDA : Cc qun l thuc v thc phm M (The United States Food and
Drug Administration)
UV-VIS : T ngoi kh kin (Ultraviolet - Visible)
WHO : T chc y t th gii (World Health Organization)
DANH MC CC BNG Bng Ni dung Trang
1.1 Cc ch phm rifampicin trn th trng 4
1.2 Mt s nghin cu nh lng rifampicin trong dch sinh hc 5
2.1 Cc cht chun dng trong nghin cu 17
2.2 Cc ha cht dng trong nghin cu 18
2.3 Chun b ng chun 19
2.4 Chun b mu kim tra 20
2.5 Chun b mu gii hn nh lng di 20
3.1 Kt qu xc nh nh hng ca mu trng ti thi im trng
thi gian lu ca rifampicin v ni chun 34
3.2 Kt qu s tng quan gia nng rifampicin trong huyt
tng v t l p ng pic 35
3.3 Kt qu thm nh ng chun 36
3.4 Kt qu thm nh gii hn nh lng di 37
3.5 Kt qu thm nh ng, lp li trong ngy 38
3.6 Kt qu thm nh ng, lp li gia cc ngy 39
3.7 Kt qu thm nh t l thu hi ni chun 40
3.8 Kt qu thm nh t l thu hi rifampicin 41
3.9 Kt qu thm nh n nh ca mu huyt tng sau 3 chu
k ngr 42
3.10 Kt qu thm nh n nh ca mu huyt tng nhit
phng trong thi gian ngn 43
3.11 Kt qu thm nh n nh ca mu huyt tng nhit -
800C trong thi gian di 44
DANH MC CC HNH V Hnh Ni dung Trang
1.1 Cu trc ct LC DB 11
1.2 Cu trc ct c gc isopropyl 11
3.1 Ph hp th UV-VIS ca rifampicin 24
3.2 Sc chun rifampicin trong pha ng: methanol - m phosphat
(65:35) 26
3.3 Sc chun ni chun trong pha ng: methanol - m phosphat
(65:35) 26
3.4 Sc chun rifampicin trong pha ng: methanol - acetonitril -
m phosphat (48,8: 16,2: 35) 27
3.5 Sc chun ni chun trong pha ng: methanol - acetonitril - m
phosphat (48,8: 16,2: 35) 27
3.6 Sc chun rifampicin v ni chun vi tc dng khc nhau 28
3.7 Sc mu huyt tng trng ta protein bng methanol 29
3.8 Sc mu huyt tng trng thm rifampicin v ni chun ta
protein vi 1,5 mL methanol 29
3.9 Sc mu huyt tng trng thm rifampicin v ni chun ta
protein vi 1,0 mL methanol 29
3.10 Sc chun rifampicin trong methanol c Vitamin C 1,0 mg/mL 30
3.11 Sc mu huyt tng trng thm nh chn lc 32
3.12 Sc mu huyt tng trng c pha chun rifampicin (nng 0,2
g/mL) v ni chun 33
3.13 Sc mu huyt tng trng c pha chun rifampicin (nng 9,0
g/mL) v ni chun 33
1
T VN
Lao l bnh truyn nhim nguy him v ph bin. Bnh do vi khun lao
Mycobacterium tuberculosis gy ra. C quan chu tc ng ph bin nht ca vi
khun lao l phi. Ngoi ra, cc v tr khc c th gy bnh ca vi khun lao l
xng, khp, hch v no. Theo t chc y t th gii, lao l mi e da ln trn
ton cu v vn sc khe [21].
Vit Nam nm trong danh sch cc nc c s ca mc lao cao trn th gii,
ng th 12/23 nc c s lng bnh nhn lao cao trn ton cu. c bit, nhng
s liu gn y cho thy t l s bnh nhn lao ti pht v tht bi iu tr c xu
hng gia tng [20].
Rifampicin l mt trong nm thuc ca thuc iu tr lao nhm 1 gm c
isoniazid, rifampicin, pyrazinamid, ethambutol, streptomycin. Vi khun lao khng
thuc hin nay ang c xu hng gia tng v l mt vn ln gy tht bi trong
iu tr. C nhiu yu t khc nhau nh hng n kt qu trong iu tr trong
nng thuc chng lao trong mu c lin quan cht ch n hiu qu iu tr thc
t. nh gi chnh xc vic iu tr c t yu cu hay khng, vic nh lng
nng thuc trong mu l mt yu cu cn thit c t ra. iu ng ch ,
nm 2010 B Y t ra quy nh cc thuc cha hot cht rifampicin phi c bo
co, s liu nh gi tng ng sinh hc invivo mi c cp php ng k v
lu hnh trn th trng Vit Nam [7]. Do vy, xc nh nng rifampicin
trong huyt tng nhm phc v cho cng tc iu tr v nh gi tng ng sinh
hc cc ch phm cha hot cht rifampicin, chng ti tin hnh ti: Nghin
cu nh lng rifampicin trong huyt tng bng sc k lng hiu nng cao
vi 2 mc tiu:
1. Kho st, xy dng phng php nh lng rifampicin trong huyt tng
bng sc k lng hiu nng cao vi detector UV.
2. Thm nh phng php xy dng theo qui nh ca US-FDA.
2
CHNG 1: TNG QUAN 1.1.TNG QUAN V RIFAMPICIN (RIF)
1.1.1.Cu trc ha hc
- Cng thc phn t: C43H58N4O12 ; M=822,95 g/mol
- Cng thc cu to:
- Tn khoa hc:
(12Z,14E,24E) (2S,16S,17S,18R,19R,20R,21S,22R,23S) 5,6,9,17,19-
pentahydroxy 23 methoxy 2,4,12,16,18,20,22 heptamethyl 8 [N-(4-
methyl-1-pipeainyl) pentadecatrienoimino] -1,2-dihydronaphtho [2,1-b] furan -21-
yl acetat. [2], [4], [13], [19]
1.1.2.Tnh cht ha l
- Bt kt tinh mu cam, hoc nu, khng bn khi b m.
- D tan trong cloroform; tan trong methanol; tan t trong nc, ethanol, ether.
- Dung dch RIF khng bn v bin i ty thuc vo pH v nhit . pH
kim, RIF d b oxy ha bi oxy khng kh lm chuyn RIF sang dng quinon;
pH acid, RIF b thy phn ra hp cht 3-formyl rifamycin SV. Cc nhm ester b
thy phn ngay pH trung tnh. [2], [4], [13], [19]
3
1.1.3.Dc ng hc
RIF c hp thu nhanh qua ng tiu ha, sinh kh dng trn 90%. Khi
ung liu 600 mg, sau 2-4 gi t nng nh trong huyt tng l 7-9 g/ml.
Thc n lm chm v gim hp thu thuc. Khong 80% thuc lin kt khng bn
vi protein huyt tng.
Thuc phn b rng ri vo cc m v dch c th, c bit l phi v dch
ph qun. Thuc vo c nhau thai, sa m v dch no ty khi mng no b vim,
th tch phn b l 1,6 L/kg.
RIF chuyn ha gan bng phn ng acetyl ha, thi tr khong 65% qua
phn v khong 30% qua nc tiu, phn cn li qua m hi, nc bt, nc mt.
Sn phm thi tr c mu , thi gian bn thi 3-5 gi. [1], [3]
1.1.4.Ph tc dng v c ch
RIF c tc dng tt vi cc chng vi khun Mycobacterium c bit l
Mycobacterium tuberculosis, vi khun phong Mycobacterium laprae v cc vi
khun c hi M.bovis, M.avium. Nng c ch ti thiu vi trc khun lao l 0,1 -
2 g/ml.
C ch: RIF gn vo cc tiu phn n v ca ARN-polymerase, lm sai
lch thng tin ca cc enzym ny, do c ch s khi u ca qu trnh tng hp
ca ARN mi. Thuc c tc dng dit khun. Vi khun lao khng thuc l do s
thay i cu trc tiu n v ca enzym ARN polymerase. RIF khng khng
cho vi cc thuc chng lao khc nhng khi s dng n c v lm dng dn n
tng t l khng thuc. Theo s liu chng trnh chng lao quc gia, khong 3,6%
bnh nhn lao c trc khun khng RIF. Do s dng RIF cn c s gim st
nghim ngt m bo hiu qu iu tr. [1], [3]
1.1.5.Ch nh
- iu tr tt c cc th lao bao gm c lao mng no (phi hp vi cc thuc
khc theo phc ).
- iu tr phong (theo phc ).
- Phng v iu tr vim mng no do H.influenzae v N.meningitidis.
4
- iu tr nhim khun nng do Staphylococus khng Methicillin. [1], [3]
1.1.6.Mt s ch phm trn th trng
RIF l khng sinh bn tng hp, ch yu dng dng vin ung hm lng
150 mg hoc 300 mg. Cc ch phm trn th trng c th cha thnh phn duy
nht l RIF hoc dng kt hp RIF vi cc thuc chng lao khc thuc nhm thuc
iu tr lao nhm 1 nh l Isoniazid (H), Pyrazinamid (Z), Ethambutol(E). Mt s
ch phm cha RIF trn th trng Vit Nam c trnh by c th ti bng 1.1 sau:
Bng 1.1: Cc ch phm RIF trn th trng [23]
STT Bit dc Thnh phn
dc cht
Dng thuc Nh sn xut
1
-Eremfat 150 v
Eremfat 300
-Rifampicin
150mg
-Rifampicin 300
mg
RIF
-Vin nn bao
phim 150mg v
300mg
-Vin nang
-Vin nang
cng
-Fatol Arzneimittel
GmbH c
-CTCP Dc phm
TW2
-CTCP DP Nam H
2 -Rifa H 250
-Rifampicin
INH
RIF + Isoniazid
- Vin nn bao
phim
-Vin nang
-CTCP Dc phm
TW2
-CTCP ha DP
Mekophar-VN
3 Turbezid
RIF + Isoniazid
+ Pyrazinamid
Vin nn bao
phim CTCP DP Nam H
4
Rimstar 4 FDC
RIF + Isoniazid
+ Pyrazinamid
+ Ethambutol
Vin nn bao
phim
Novartis
Bangladesh
5
1.1.7.Mt s phng php nh lng RIF trong dch sinh hc bng HPLC
Hin nay, i vi RIF nguyn liu c th nh lng bng phng php o
quang v HPLC. Nhng trong dch sinh hc do c nhiu thnh phn nn m bo
chnh xc v gim thiu sai s nh lng RIF trong huyt tng th phng php
HPLC thng c chn tin hnh. Mt s phng php nh lng RIF trong
dch sinh hc bng HPLC c trnh by bng 1.2 [2], [13], [19].
Bng 1.2: Mt s nghin cu nh lng rifampicin trong dch sinh hc.
TT Mu X l mu iu kin sc k Detector Ni chun Ti
liu
1 HT
ngi
Chit pha rn
SPE
Ct C18, pha ng:
Amonium acetat (0,02
M; pH 4,0) : MeCN.
UV,
334 nm
Papaverin
hydrochlorid
12
2 HT
ngi
SPE, thm
Vitamin C
1,0 mg/mL
Ct C8, pha ng:
KH2PO4 0,05 M :
MeCN (55: 45)
UV,
340 nm
Sulindac 15
3 HT
ngi,
nc
tiu
Ta protein
bng MeOH,
thm
Vitamin C
(0,5 mg/mL)
Ct: C18 (250x 4,6
mm, 5 m). Pha ng:
m phosphat (0,05
M; pH 2,6) : MeCN
(55: 45); tc dng:
1,2 mL/pht; th tch
tim mu: 20 L.
UV,
254 nm
Rifapentine 11
4 HT
ngi
Ta protein
bng dung
mi MeCN.
Ct C18 (25x 4,6 mm;
5 m); pha ng:
MeOH m
phosphat pH 4,5 (65 :
35); tc dng 1,0
mL/pht; th tch tim
mu: 30 L.
UV,
254 nm
9
6
Nhn xt:
Phng php 1, 2: c chnh xc cao, khong nng tuyn tnh t 0,5
20 g/mL v 0,5 35 g/mL. Tuy nhin, c 2 phng php trn u s dng quy
trnh x l mu bng SPE tng i phc tp v chi ph cao. Trong iu kin phng
th nghim nc ta hin nay, vic p dng phng php ny gp nhiu kh khn
do khng kinh ph mua ct chit v trang thit b chit pha rn. V vy, 2 phng
php ny kh c th p dng ngay nc ta hin nay.
Phng php 3: qui trnh x l mu bng phng php ta protein trong
dung mi MeOH n gin, d thc hin. Tuy nhin, phng php s dng cht ni
chun l rifapentine, l 1 cht hin ti trong iu kin phng th nghim chng ti
khng c nn kh c th p dng phng php vo trong nghin cu.
Phng php 4: qui trnh x l mu bng phng php ta protein trong
dung mi MeCN n gin, d thc hin. Khong nng tuyn tnh ca phng
php t 1,0 30 g/mL. Tuy nhin phng php khng s dng bt k cht ni
chun no nh lng RIF trong huyt tng do kh m bo c chnh
xc v khng gim c sai s trong qu trnh x l mu.
Da trn s tham kho cc ti liu c cng b v da vo tnh cht l
ha ca RIF, chng ti d kin xy dng phng php nh lng RIF trong huyt
tng bng phng php HPLC vi detector UV-VIS c s dng cht ni chun
ph hp p ng yu cu ng, chnh xc cao ca phng php phn tch
trong dch sinh hc, d thc hin vi iu kin hin c ti cc phng kim nghim
ca Vit Nam.
7
1.2.TNG QUAN V PHNG PHP SC K LNG HIU NNG CAO
1.2.1.nh ngha
Sc k lng hiu nng cao (HPLC) l k thut phn tch da trn c s ca
s phn tch cc cht trn mt pha tnh cha trong ct nh dng di chuyn ca pha
ng lng p sut cao. Pha tnh c th l cht rn c bao trn b mt mt cht
mang rn, hoc l cht mang rn c bin i bng lin kt ha hc vi cc
nhm hu c. Qu trnh sc k xy ra theo c ch: hp ph, phn tn, trao i ion,
loi c hay tng tc ha hc trn b mt.[5]
1.2.2.Mt s thng s c bn ca qu trnh sc k
Thi gian lu tR:
Thi gian lu ca mt cht l thi gian cn mt cht di chuyn t ni tim
mu qua ct sc k, ti detertor v cho pic trn sc k tnh t lc tim n lc
xut hin nh ca pic. Thi gian lu l thng tin v mt nh tnh ca sc k , n
l hng s i vi mt cht nht nh khi tin hnh sc k trong iu kin khng
i. Ngoi ra trong mt php phn tch cn thi gian lu hiu chnh, c tnh bng
cng thc sau: tR = tR tM. Vi: tM l thi gian lu ca 1 cht khng b lu gi bi pha tnh.
Nu tR qu nh th s tch km, cn nu tR qu ln th pic b long, thi gian
phn tch ko di.[5]
H s phn b k: l h s phn b trng thi cn bng xc nh tc trung
bnh ca mi vng cht tan do pha ng vn chuyn khi n qua ct
k = Trong : CS l nng mol ca cht tan trong pha tnh.
CM l nng mol ca cht tan trong pha ng
H s dung lng k: cho bit kh nng phn b ca cht phn tch trong hai
pha v c tnh theo sc cha ca ct:
k = k x = = =
k: ti u trong khong 1 k 8 [5]
8
H s chn lc :
c trng cho tc di chuyn t i ca 2 cht A v B, ngi ta dng h
s chn lc :
= = =
Qui c : Cht B l cht b lu gi mnh hn cht A nn >1
tch ring 2 cht thng chn 1,05 2,0 [5]
H s i xng ca pic F:
F = Trong : W: chiu rng ca pic o 1/20 chiu cao ca pic
a: l khong cch t chn ng vung gc h t nh
pic n mp ng cong pha trc ti v tr 1/20 chiu cao pic. [5]
S a l thuyt v hiu lc ct N:
Hiu lc ct c o bng thng s: S a l thuyt N ca ct
N = 16 hoc N = 5,54
Trong : W1/2h l chiu rng pic o na chiu cao ca nh pic.
W l chiu rng ca pic o y pic. [5]
phn gii Rsca ct:
Rs = hoc
Trong :
t(R)A; t(R)B : thi gian lu ca 2 pic lin k nhau (B v A).
WB; WA : rng pic o cc y pic.
W1/2A; W1/2B : rng pic o na chiu cao pic.
Yu cu: RS> 1; gi tr ti u Rs = 1,5. [5]
1.2.3.Nguyn tc cu to ca h thng my HPLC
H thng HPLC n gin v lm vic theo k thut HPLC bao gm
cc b phn chnh sau:
9
Bm cao p:
bm pha ng vo ct sc k, bm ny phi iu chnh c p sut
(thng 0 400 bar) y pha ng qua h thng vi mt tc dng n nh,
ph hp vi qu trnh sc k.
Bnh cha dung mi v h thng x l dung mi:
Bnh cha dung mi thng bng thy tinh i khi bng thp khng g. Dung
mi chy sc k c lc qua mng lc (thng dng mng lc c 0,45 m) v
ui kh ha tan.
H tim mu:
a mu phn tch vo ct c th tim mu bng tay hay tim mu bng
h thng tim t ng.
Ct sc k:
Qu trnh tch cc cht din ra ct. Ct c ch to bng thp c bit tr
vi ha cht, chu c p sut cao n vi trm bar. Trong ct c nhi pha tnh.
Ct sc k c nhiu c khc nhau ty thuc vo mc v mc ch ca qu trnh
sc k. Ni chung, cc ct phn tch thng c chiu di t 10 25 cm, ng knh
2 5 mm.
Detector:
L b phn pht hin cht phn tch. Ty theo bn cht ca cc cht cn phn
tch m s dng detector thch hp bao gm cc loi sau: Detector hp th UV
VIS, detector ph pht x nguyn t, detector hunh quang.[5]
1.2.4.C s l thuyt ca vic la chn iu kin sc k
1.2.4.1.La chn pha tnh cho HPLC
Pha tnh trong HPLC l cht nhi ct, l yu t quan trng quyt nh s tch
ca mt hn hp nhiu cht. Ty vo phn cc ca pha tnh v pha ng sc k
c chia thnh 2 loi:
Sc k pha thun: pha tnh phn cc, pha ng khng phn cc, cht phn
tch thng l cc cht phn cc hoc l cc cht c th phn cc.
10
Sc k pha o: pha tnh t phn cc, pha ng phn cc, cht phn tch
thng l cc cht c th phn cc hoc t phn cc.
Pha tnh thng c ch to trn nn Silica (SiO2), nn oxyd nhm (Al2O3),
nn hp cht cao phn t (cellulose) hay trn mch carbon. Trong sc k hp ph
pha o: pha tnh trn nn silica c nhiu u vit c s dng nhiu nht.
C th phn loi cht nhi ct theo gc Siloxan:
R l cc nhm phn cc (a nc): nhm OH hoc cc alkylamin CH2-
NH2, alkyl nitril CH2 CN, s dng lm pha tnh trong sc k hp ph pha thun
phn tch cc cht t hoc khng phn cc.[22]
Vi R l cc nhm t phn cc nh octyl, octadecyl, phenyl, c iu ch
bng cch alkyl ha cc nhm OH b mt silica trung tnh bng cc gc alkyl-R ca
mch carbon (C2;C8;C18) hay cc gc carbon vng phenyl. Do cc nhm OH thn
nc c thay th bng cc gc R k nc nn b mt tr nn t phn cc. Silica
alkyl ha c s dng trong sc k hp ph pha o phn tch cc cht phn
cc, t phn cc hay sc k to cp ion.[5]
Tuy nhin do hiu ng lp th nn trong cu trc ca pha tnh cn nhng
nhm OH gy nh hng xu n qu trnh tch sc k ty theo mi trng pH
phn tch.
Trong mi trng qu acid, pH < 2 th c s phn ly cc nhm ether ra khi
nn. Lc ny ct s mt hot tnh dn n cht cn phn tch khng th tng tc
vi ct.
11
Trong mi trng Base (pH>7), cc nhm OH trong ct s tng tc vi
cht tan c tnh base. Tng tc ny khc vi kiu tng tc ca cht tan vi nhm
Si-C18, dn n hin tng cng mt cht nhng s c nhng nh ra khc nhau
hay l hin tng ko ui. Kt qu gim i chnh xc.
Mt trong nhng cch khc phc hin tng ny l dng cc hp cht nh
trimethylclorosilan ClSi(CH3)3 hoc hexametyldisizan (t s dng hn) tng tc
vi nhm OH ny. Cu trc pha lin kt c trnh by hnh 1.1
Hnh 1.1: Cu trc ct LC-DB
C mt cch khc loi tr bt s nh hng ca nhm OH m khng cn
tng tc vi n l thay nhng nhm methyl ca Si(CH3)2-C18 bng nhng nhm
th ln hn nh isopropyl nhng nhm ny s che chn i nhng nhm OH,
c trnh by hnh 1.2.
Hnh 1.2 : Cu trc ct c gc Isopropyl
Ngoi ra, trong mt s trng hp cn ghp ln dy C18 mt s nhm phn
cc tng thm phn cc ca dy C18 lm ct c kh nng tch chn lc hn
i vi nhng hp cht phn cc mnh (Ct EPS Expended Polar Selectivity)[22]
12
1.2.4.2.La chn pha ng cho HPLC
Pha ng l dung mi ra gii cht phn tch ra khi ct sc k, l yu t
th hai quyt nh hiu sut phn tch ca mt hn hp. Trong sc k pha o, pha
ng l dung mi phn cc nh: nc, methanol, acetonitril hoc hn hp ca
chng. Cc dung mi ny c th ha tan thm mt lng nh acid hay base hu c.
Pha ng trong HPLC nh hng ti rt nhiu thng s ca qu trnh sc k
nh: chn lc , thi gian lu tR, phn gii Rs, rng ca y pic nn vic
phn tch, la chn pha ng thch hp l rt quan trng.
Yu cu ca 1 pha ng:
Tr vi pha tnh v bn vng theo thi gian.
Ha tan cht cn phn tch.
C tinh khit cao.
Nhanh t cn bng trong qu trnh sc k.
C tnh kinh t v m bo mi trng.
C cc yu t quan trng ca pha ng nh hng n kt qu:
Bn cht ca dung mi pha pha ng.
Thnh phn cc cht trong pha ng.
pH ca pha ng.
Tc dng ca pha ng.
Chn m pH:
Trong sc k hp ph m cht tan c tnh cht acid hoc base thng phi s
dng m pha ng n nh pH cho qu trnh sc k. Gi tr pH thch hp s
lm tng hiu lc tch ca sc k.
Tc dng ca pha ng:
Sau khi c pha tnh, pha ng, pH thch hp, tng hiu lc tch ca qu
trnh phi chn tc pha ng ph hp, m bo vic tch cc cht phn tch c
tt nht m t hiu qu cao v thi gian v kinh t. [22]
13
1.2.4.3.La chn Detector
Khi pha ng ra gii cc cht ra khi ct s ghi nhn bi detector chuyn
thnh tn hiu v c ghi trn sc k . Detector ph bin nht l Detector UV-
VIS. Ty theo cht cn phn tch m ngi ta t cc bc sng pht hin khc
nhau.[22]
1.2.5.Phng php nh lng bng HPLC
1.2.5.1.Cch nh gi pic
nh gi din tch pic: tnh din tch pic c th dng tch phn k hoc
dng my tnh ci t sn chng trnh.
nh gi chiu cao ca pic vi iu kin cc ch s k l hng nh. o chiu
cao ca pic ch thch hp khi nng mu th t thp n trung bnh.
1.2.5.2.Phng php nh lng v cch tnh kt qu trong HPLC
Tt c cc phng php nh lng bng sc k u da trn nguyn tc:
Nng ca cht phn tch t l vi chiu cao hoc din tch pic ca n.
C 4 phng php nh lng hay c s dng trong sc k: phng php
chun ngoi, phng php chun ni, phng php thm chun, phng php
chun ha din tch.
Hin nay, phng php chun ni c s dng nhiu nht nh lng
thuc trong huyt tng. Phng php chun ni khc phc c nhng nhc
im ca phng php chun ngoi, gip hn ch ti a nhng sai s c th gy ra
do my mc, k thut, nht l vi nhng qui trnh x l mu phc tp v cc mu c
hm lng cht cn nh lng thp.
Nguyn tc phng php chun ni: thm c vo mu chun v mu th
nhng lng bng nhau ca mt cht tinh khit (cht chun ni) ri tin hnh sc k
trong cng iu kin.
Nguyn tc la chn cht ni chun:
- Trong cng iu kin sc k, cht IS phi c tch hon ton v c thi
gian lu gn vi thi gian lu ca cht cn phn tch trong mu th.
- C cu trc ha hc tng t nh cht th.
14
- C nng xp x vi nng cht th.
- Khng phn ng vi bt k thnh phn no ca mu th.
- Phi c tinh khit cao v d kim.
C 2 phng php l chun ha 1 im v chun ha nhiu im. Trong
khun kh kha lun ti xin trnh by c th v phng php chun ni chun ha
nhiu im. Chun b mt dy chun t nht l 5 mu c nng cht chun khc
nhau nhng tt c cng cha mt lng chun ni bng nhau. Tin hnh chy sc
k cc mu, ta xy dng ng chun biu din s tng quan gia t s din tch
(hay chiu cao) pic ca cht chun vi chun ni (SS / SIS) so vi nng cht
chun c trong mu (CS). Da vo ng chun tm ra nng cht th. [5], [6],
[10]
1.3.THM NH PHNG PHP PHN TCH TRONG DCH SINH HC
1.3.1.Yu cu chung
Mu sinh hc thng c nhiu tp cht, lng mu t v nng cht phn
tch thng rt thp, do vy phng php phn tch sinh hc phi c thm nh
trc khi p dng vo phn tch mu.
Thm nh mt phng php phn tch sinh hc l qu trnh xc nh bng
nghin cu trong phng th nghim nhng c im c trng ca phng php
m bo phng php t yu cu vi cc ng dng phn tch thc t, nhm
chng minh rng phng php phn tch l ng tin cy v c kh nng thc
hin phn tch nhng mu c kho st. [8], [10], [16]
1.3.2.Ni dung thm nh phng php
1.3.2.1.Tnh chn lc
Tnh chn lc l kh nng nh gi mt cch r rng cht cn phn tch khi c
mt cc thnh phn khc nh tp cht hoc cc cht cn tr khc. Ni cch khc,
tnh chn lc th hin kh nng phng php phn tch c th nhn din cht cn
phn tch v khng b nhm ln bi cc cht khc. Phng php t yu cu v tnh
chn lc khi tha mn iu kin sau:
- Pic ca RIF c nhn din r rng, tch c hon ton khi pic tp.
15
- p ng ca mu trng ti thi im trng vi thi gian lu ca RIF khng c vt qu 20% p ng ca RIF nng LLOQ.
- p ng ca mu trng ti thi im trng vi thi gian lu ca IS khng c vt qu 5% p ng ca IS. [16] 1.3.2.2.ng chun v khong tuyn tnh
ng chun biu din mi quan h gia cc p ng ca pic (din tch hay chiu cao) v nng cht cn phn tch trong dch sinh hc. Khong tuyn tnh l khong nng t thp nht n cao nht trong mt ng chun c p ng tuyn tnh.
Tnh cht tuyn tnh c biu th bng phng trnh hi quy: y = ax + b vi h s tng quan tuyn tnh r.
ng chun phi tha mn cc yu cu sau: + Yu cu v h s tng quan r: r 0,98 + C t nht 75% s im ca ng chun (bao gm c mu c nng
thp nht v mu c nng cao nht) phi c ng nm trong khong t 85% n 115%, ring im thp nht ca ng chun cho php sai s khng qu 20%. [8], [16] 1.3.2.3. chnh xc ca phng php
ng
ng ca phng php l mc gn st ca kt qu phn tch vi gi tr thc ca mu bit.
Yu cu: ng ca phng php ti mi nng phi nm trong khong t 85% n 115%, tr gi tr gii hn nh lng di LLOQ cho php t 80 120%. [8], [16]
lp li
lp li ca 1 phng php phn tch l mc thng nht gia cc kt
qu ring bit khi quy trnh c p dng lp i lp li nhiu ln trn cng 1 mu
ng nht. lp li c biu th bng lch RSD hoc CV (%).
Yu cu: lp li trong ngy: Gi tr CV% phi 15%. lp li gia cc ngy: Gi tr CV% phi 15%. [16]
16
1.3.2.5.Gii hn nh lng di (LLOQ) LLOQ l nng thp nht trn ng chun c th nh lng c vi
tnh ng v tnh chnh xc chp nhn c. Mu chun c nng thp nht trn ng chun c chp nhn l LLOQ nu tha mn: - p ng ca cht phn tch ti LLOQ t nht bng 5 ln p ng ca mu trng ti cng thi gian lu. - ng phi bng 80% 120% so vi nng thc. - chnh xc th hin bng gi tr CV% khi tin hnh phn tch trn t nht 5 mu LLOQ c lp phi nh hn hoc bng 20% [8], [16] 1.3.2.6.T l thu hi
T l thu hi l t l nng hot cht sau khi mu c chit tch theo qui trnh chn so vi nng khng c x l qua chit tch (mu pha trong dung mi pha ng).
Yu cu: - Phng php x l mu c coi l thch hp khi t l thu hi khng qu
110% v khng thp hn 30%. - Gi tr CV% gia cc p ng ca ni chun v gia cc p ng ca cht
phn tch trong cc mu QC c qua x l mi nng phi nh hn hoc bng 15%.
- T l thu hi trung bnh ti cc nng khng khc nhau qu 15% [16]
1.3.2.7. n nh n nh ca mu phn tch trong dch sinh hc cn c nh gi trong
lc ly mu, x l v bo qun mu. Trong thm nh phng php cn xc nh cc loi n nh sau:
n nh ca dung dch chun gc, ni chun gc bao gm: n nh iu kin nhit phng, n nh iu kin bo qun di ngy, n nh ca dung dch pha long (nu c). [8], [16]
n nh ca mu huyt tng bao gm: n nh sau 3 chu k ng r ng, n nh thi gian ngn nhit phng i vi dung dch mu th sau khi x l (chit tch) v n nh thi gian di ng lnh ca mu th trong khong thi gian d nh. [8], [16]
17
CHNG 2: NGUYN VT LIU, THIT B, NI DUNG V
PHNG PHP NGHIN CU 2.1. NGUYN VT LIU, THIT B
2.1.1. My mc, thit b
- H thng my sc k lng HPLC Shimadzu gm: Bm cao p LC-20AT;
b phn tim mu t ng SIL-20AC; bung n nhit ct CTO-20A; Detector UV
SPD-M20A; phn mm iu khin v x l kt qu LC Solution Shimadzu.
- Cn phn tch Sartorius CP-224S, c
- Cn k thut Sartorius E412
- My lc xoy Velp, Italia.
- My ly tm lnh Sartorius Sigma 2 16K, c
- T lnh su 40 0C, Sanyo MDF 236, Nht
- T lnh su 80 0C, Sanyo MDF 192, Nht
- Micropipet, Eppendorf, c
- ng ly tm nha, dung tch 15 mL
- Bm ht chn khng Satorius.
- Bnh nh mc, ng ong, pipet nh mc v cc dng c phn tch cn
thit khc.
2.1.2. Nguyn liu, ha cht, dung mi
Cc ha cht, dung mi dng trong nghin cu c trnh by bng 2.1 v
bng 2.2
Bng 2.1: Cc cht chun dng trong nghin cu
Tn Mc ch
s dng
Ni sn xut S kim sot Hm
lng
m
Rifampicin Chun Vin KN
thuc T 0307018 100,82% 0,40%
Dipyridamol Ni chun Vin KN
thuc T 0102127 99,66% 0,15%
18
Bng 2.2: Cc ha cht dng trong nghin cu
Tn thuc th tinh khit Ni sn xut
Acetonitril HPLC J.T.Baker, Anh
Methanol HPLC J.T.Baker, Anh
Methanol p.a J.T.Baker, Anh
Kali dihydrophosphat p.a Merck, c
Vitamin C p.a Vit Nam
- Huyt tng trng: Vin huyt hc truyn mu TW. S l: 12PN03134,
12PN03110, 12PN03280, 12PN03178, 12PN03209, 12PN03211. Hn dng:
20/5/2013. Bo qun 40 0C
2.2. NI DUNG NGHIN CU
2.2.1. Xy dng phng php nh lng Rifampicin trong huyt tng bng
HPLC
- Quy trnh chit tch RIF: Da trn cc nguyn l chit tch (chit lng
lng, ta loi protein bng dung mi hoc acid), kho st trn cc mu t to la
chn phng php x l mu thch hp.
- La chn iu kin sc k, xy dng phng php phn tch m bo phn
tch RIF khi cc thnh phn tp trong huyt tng cho php xc nh c lng
RIF trong mu vi chnh xc thch hp.
2.2.2. Thm nh phng php phn tch
Thm nh phng php c la chn vi cc ch tiu: Tnh c
hiu/chn lc, ng chun v khong nng tuyn tnh, ng, lp li trong
ngy v gia cc ngy, gii hn nh lng di (LLOQ), t l thu hi, n nh.
2.3.PHNG PHP NGHIN CU
2.3.1.Chun b mu trong nghin cu
Chun b mu chun RIF v IS trong MeOH v trong HT trng:
- Mu trng: Huyt tng trng khng cha RIF
19
- Dung dch chun gc: Nng chnh xc khong 200,0 g RIF/mL MeOH
cha vitamin C (1 mg/mL)
- Dung dch chun ni: Nng chnh xc khong 1,0 mg IS/mL MeOH
cha Vitamin C (1 mg/mL)
- Dung dch chun lm vic: T dung dch chun gc, chun b hai dung dch
chun lm vic WS1 v WS2 ln lt c nng RIF chnh xc khong 20,0 v 2,0
g/mL trong huyt tng trng.
+ Dung dch chun lm vic WS1 (20,0 g/mL): Ly 0,5 mL dung dch
chun gc, bc hi dung mi bng kh N2. Ha tan cn trong 5,0 mL huyt tng
trng cha Vitamin C (1mg/mL)
+ Dung dch chun lm vic WS2 (2,0 g/mL): Ht 1,0 mL WS1 ha tan
trong 10,0 mL huyt tng cha Vitamin C (1mg/mL)
T dung dch chun lm vic tin hnh pha long vi huyt tng trng nh
bng 2.3 thu c mu chun c nng t 0,2 n 20,0 g/mL
Bng 2.3: Chun b ng chun
Nng
(g/mL) 0 0,2 0,5 1,0 2,0 4,0 8,0 16,0 20,0
V WS2 (L) - 50 125 250 500 - - - -
V WS1 (L) - - - - - 100 200 400 500
VHT trng
(L) 500 450 375 250 - 400 300 100 -
Chun b cc mu QC:
Chun b tng t mu chun. Mu QC chun b t dung dch chun gc c
lp vi dung dch chun gc dng pha mu chun. Theo quy nh ca hng
dn, mu QC gm 3 loi: Mu LQC c nng bng khong 2 3 ln nng mu
LLOQ; mu MQC c nng khong 50% nng Cmax v mu HQC c nng
khong 70 80 % mu ULOQ.
20
T dung dch chun gc, chun b hai dung dch chun lm vic WSQC 1 v
WSQC 2 ln lt c nng RIF chnh xc khong 20,0 v 4,0 g/mL trong huyt
tng trng cha Vitamin C (1 mg/mL)
+ Chun b tng t nh mu chun lm vic WS1 c c dung dch
WSQC1 c nng RIF khong 20 g/mL trong huyt tng trng cha Vitamin C
(1 mg/mL)
+ WSQC2 (4,0 g/mL): Ht 1,0 mL WSQC1 ha tan trong 5,0 mL huyt
tng trng cha Vitamin C (1 mg/mL)
Chun b cc mu QC c nng ln lt l: LQC = 0,6 g/mL; MQC = 9,0
g/mL; HQC = 18,0 g/mL c trnh by bng 2.4
Bng 2.4: Chun b mu kim tra
QC Nng (g/mL) V WSQC2 (L) V WSQC1 (L) VHT trng (L)
LQC 0,6 75 - 425
MQC 9,0 - 225 275
HQC 18,0 - 450 50
Chun b mu gii hn nh lng di: Mu LLOQ 0,2 g/mL c chun
b nh bng 2.5
Bng 2.5: Chun b mu gii hn nh lng di
Nng (g/mL) V WS2 (L) VHT trng (L)
LLOQ 0,2 50 450
2.3.2. Xy dng phng php phn tch
2.3.2.1.Xc nh iu kin sc k
Kho st phng php phn tch trn h thng my sc k lng HPLC
Shimadzu detector UV-VIS, vi cc iu kin sc k khc nhau nh:
+ Cc ct pha o khc nhau.
+ Pha ng c thnh phn, t l khc nhau.
+ La chn cht thch hp lm ni chun.
21
T kt qu kho st, la chn nhng iu kin sc k thch hp c th tin
hnh nh lng rifampicin trong huyt tng bng phng php HPLC vi
detector UV-VIS.
2.3.2.2.Xy dng quy trnh x l mu huyt tng
Da vo cc ti liu tham kho, tin hnh kho st phng php x l mu,
chit tch rifampicin t huyt tng trn cc mu chun rifampicin ha tan trong
huyt tng trng bng cc phng php nh:
+ Ta protein vi cc tc nhn gy ta l: MeOH, HClO4.
+ Chit lng - lng.
2.3.3. Thm nh phng php phn tch
2.3.3.1. Tnh c hiu - chn lc
Ch tiu c hiu chn lc c quy nh ti mc 1.3.2.1
Tin hnh phn tch sc k cc mu:
Huyt tng trng vi t nht 6 mu c ngun gc khc nhau
Huyt tng trng c pha chun RIF nng LLOQ (0,2 g/mL) v IS.
Huyt tng trng c pha chun RIF nng khong gia ng chun (9
g/mL) v IS
So snh cc sc k thu c t vic phn tch cc mu trn.
2.3.3.2. ng chun v khong nng tuyn tnh
Pha long dung dch chun lm vic vi huyt tng trng c cc dung
dch c nng nh sau: 0,2 0,5 1,0 2,0 4,0 8,0 16,0 20,0 g/mL
Tin hnh phn tch cc mu. T p ng pic ca RIF v IS ti cc nng
tng ng, xy dng phng trnh hi quy gia t l p ng pic ca RIF/IS v
nng RIF c trong mu v xc nh h s tng quan r. Tnh li nng RIF cc
mu theo phng trnh hi quy, xc nh li ng so vi gi tr thc ca tng
nng .
2.3.3.3. ng
Chun b cc l mu QC bao gm: LQC, MQC v HQC, mi l gm 6 mu
c lp c cng nng .
22
Tin hnh sc k cc l mu QC. Xc nh kt qu nh lng cc mu QC
da vo ng chun pha trong huyt tng trng, tin hnh trong cng iu kin.
Xc nh ng ca phng php bng cch so snh gi tr nh lng c vi gi
tr thc c trong mu.
2.3.3.4. lp li trong ngy v gia cc ngy
Chun b cc l mu QC tng t nh mc xc nh ng. Xc nh kt
qu nh lng cc mu QC theo ng chun pha trong huyt tng trng, tin
hnh trong cng iu kin.
Xc nh lp li trong ngy bng cch tnh ton lch CV% gia gi tr
cc ln nh lng ca mi nng c phn tch trong cng mt ngy
Xc nh lp li gia cc ngy bng cch tnh ton lch CV% gia gi
tr cc ln nh lng ca mi nng c phn tch trong t nht 3 ngy khc nhau.
2.3.3.5. Gii hn nh lng di
Tin hnh sc k 6 mu chun c nng thp nht trong khong nng
tuyn tnh. Ghi li p ng pic ca cc mu chun. Da theo ng chun pha trong
huyt tng trng tin hnh trong cng iu kin, tnh li nng ca cc mu
LLOQ. Xc nh ng ca phng php bng cch so snh gi tr nh lng
c vi gi tr thc c trong mu. Xc nh chnh xc bng cch tnh ton lch
CV% gia gi tr cc ln nh lng.
2.3.3.6. T l thu hi
Tin hnh sc k cc l mu QC bao gm LQC, MQC v HQC, mi l gm
t nht 5 mu c lp. Song song tin hnh sc k cc mu chun pha trong dung mi
pha mu c nng tng ng.
Xc nh t l thu hi ca RIF v IS bng cch so snh kt qu p ng ca
RIF v IS trong cc mu QC c qua x l vi p ng ca RIF v IS trong mu chun
pha trong dung mi pha mu (khng qua x l).
2.3.3.7. n nh ca huyt tng
Xc nh n nh ca RIF trong huyt tng sau ba chu k ng r
ng v trong qu trnh x l mu trn cc mu LQC v HQC.
23
n nh ca mu huyt tng sau 3 chu k ng r ng: Bo qun
mu nhit -800C v r ng nhit phng. Sau khi tan chy hon
ton, mu tr li ng lnh trong 12 24 gi. Lp li chu k ng r ng 2 ln
na. Sau 3 chu k ng r, tin hnh phn tch xc nh nng RIF c trong
mu. So snh vi kt qu xc nh nng RIF c trong cc mu tin hnh phn
tch ngay sau khi pha (nng ban u). Nng RIF trong mu sau 3 chu k ng
- r phi sai khc vi nng ban u khng qu 15% v gi tr CV% gia cc kt
qu nh lng mi nng phi nh hn hoc bng 15%.
n nh ca mu huyt tng nhit phng trong thi gian ngn:
Phn tch mu huyt tng 2 nng LQC v HQC sau khi r ng v
nhit phng mt thi gian nht nh (5 gi), so snh vi nng mu c x l
ngay sau khi r ng. Nng RIF trong mu c x l sau khi mt thi gian
nht nh nhit phng phi sai khc vi nng mu x l ngay khng qu
15% v gi tr CV% gia cc kt qu nh lng mi nng phi nh hn hoc
bng 15%.
n nh ca mu huyt tng nhit -800C trong thi gian di: Bo
qun mu huyt tng 2 nng LQC v HQC nhit -800C, phn tch
mu ti thi im ban u v sau tng khong thi gian bo qun nht nh (6,
14, 21 v 28 ngy). So snh nng ca mu huyt tng sau khi bo qun vi
nng ca mu ti thi im ban u. Nng RIF trong mu sau khi bo qun
mt thi gian nht nh phi sai khc vi nng ban u khng qu 15% v gi tr
CV% gia cc kt qu nh lng mi nng phi nh hn hoc bng 15%.
24
200 300 400 500 600 700 nm
-25
0
25
50
75
100
125
150
175
200
mAU 4.21/ 1.00
212
295
393
743
723
238
336
476
735
769
CHNG 3: THC NGHIM, KT QU V BN LUN 3.1. XY DNG PHNG PHP NH LNG RIFAMPICIN TRONG
HUYT TNG
3.1.1. Kho st v la chn iu kin sc k v ni chun
3.1.1.1. Kho st bc sng hp th
Qut ph hp th ca mu chun RIF dung dch trong nc, ta c ph ca
RIF nh hnh 3.1 sau:
Hnh 3.1: Ph hp th UV-VIS ca RIF
Da vo ph hp th ca RIF trn, RIF c 3 cc i hp th ti = 238
nm, 336 nm v 476 nm. = 238 nm, cc i gn im khng n nh ca ph hp
th. = 476 nm hp th ca RIF thp. Do , kt hp tham kho mt s ti
liu v phng php nh lng RIF, chng ti la chn bc sng ph hp tin
hnh chy sc k l = 336 1 nm. Qua qu trnh kho st iu kin sc k, nhn
thy mu chun p ng tt ti bc sng = 337 nm.
25
3.1.1.2. La chn ni chun
Tham kho phng php nh lng ca cc tc gi Co, B G, Wagan, E G,
Lagdameo, E E, Molinar, Adelaida M tin hnh, s dng dipyridamol lm
cht IS trong nh lng RIF.
Cu trc ha hc ca dipyridamol:
c im ca dipyridamol l mt hp cht thm a vng, c kh nng hp
th t ngoi kh kin v gn vi max ca RIF. ng thi dipyridamol l mt hp
cht c mu, c kh nng tan tt trong dung mi MeOH, thun li cho qu trnh
kho st iu kin sc k nh lng cng RIF pha trong dung mi MeOH [17].
Vi iu kin sn c ca phng th ngim, chng ti la chn dipyridamol ha tan
trong MeOH vi nng chnh xc khong 1 mg/mL lm cht IS nh lng
RIF trong huyt tng bng HPLC.
3.1.1.3. La chn pha tnh
Trong sc k phn b pha o, ct C8 v C18 l hai loi ct hay c s
dng phn tch. Do RIF l mt cht t phn cc nn i hi pha tnh rt t phn
cc ng thi ct C8 phn cc hn ct C18 nn RIF kh tch trn ct C8. Kt hp
tham kho mt s ti liu nh lng rifampicn trong dch sinh hc [9], [11], [12],
[18] chng ti tin hnh kho st trn ct Gemini C18e (250 x 4,6 mm; 5 m) vi
bo v ct Rp18 (4 x 3 mm; 5m) thy ct c kh nng tch tt v chn lc
rifampicin ra khi mu phn tch.
26
3.1.1.4. La chn nhit autosampler
Kho st nhit autosampler nhit phng v 40C. Do RIF khng bn,
d b nh hng bi nhit nn trong qu trnh phn tch phi tin hnh nhit
thp gim kh nng thy phn ca RIF. Qua kho st chng ti thy 40C kh
nng tch v p ng ca rifampicin tt hn so vi nhit phng.
3.1.1.5. La chn pha ng
Do tnh cht ha l ca RIF: pH kim RIF d b oxy ha bi oxy khng kh
v pH acid mnh d b thy phn nn chng ti la chn pH ca dung dch m
trong khong pH acid gn trung tnh (t 4,0 5,0) m bo RIF khng b thy
phn v khng b oxy ha. Kt hp vi tham kho mt s ti liu, chng ti chn
pH = 4,5 l pH ca dung dch m trong ngin cu ny. Chng ti tin hnh kho
st pha ng vi t l khc nhau ca dung mi hu c vi dung dch m phosphate
pH 4,5.
Trong sc k phn b pha o, MeOH l dung mi c s dng ph bin do
gi thnh thp, c kh nng ra gii tt v th bc u chng ti tin hnh kho st
thnh phn pha ng gm MeOH : dung dch m phosphat 0,02M pH 4,5 vi cc
t l khc nhau. t l 65 : 35 chng ti thu c pic ca RIF v IS nhn, cn i.
Sc k ca RIF v IS vi h MeOH : m phosphat pH 4,5 = 65 : 35 c trnh
by hnh 3.2 v 3.3.
0.0 2.5 5.0 7.5 10.0 min
0
10
20
30
40
50
mAU337nm4nm (1.00)
Rifa
mpi
cin/
5.70
9
0.0 2.5 5.0 7.5 10.0 min
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
22.5
mAU337nm4nm (1.00)
IS/1
0.44
6
27
Hnh 3.2: SK chun RIF Hnh 3.3: SK chun IS
Nh vy, vi h MeOH m phosphat pH 4,5 (65:35) thi gian lu ca
RIF l 5,70 pht, ca IS l 10,40 pht. Thi gian phn tch vi h trn l hi di nn
gim thi gian phn tch, chng ti cho thm MeCN vo thnh phn pha ng ri
tin hnh kho st.
Qua kho st, chng ti nhn thy khi s dng h pha ng MeOH - MeCN -
m phosphat (48,8: 16,2: 35) hai pic RIF v IS u nhn cn xng, xut hin pic
ca RIF vi thi gian lu 5,8 pht v pic ca IS vi thi gian lu 8,8 pht l ph
hp, gim c thi gian phn tch mt mu. Sc k mu chun RIF v IS c
trnh by hnh 3.4 v 3.5
0.0 2.5 5.0 7.5 min
0
25
50
75
100
125
mAU337nm,4nm (1.00)
Rifa
mpi
cin/
5.84
3
0.0 2.5 5.0 7.5 min-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
mAU337nm,4nm (1.00)
/8.7
56
Hnh 3.4: SK chun RIF Hnh 3.5: SK chun IS
Nh vy, tch hon ton v chn lc RIF v IS ra khi mu phn tch
ng thi m bo thi gian phn tch mt mu khng qu di chng ti thy h
pha ng MeOH - MeCN - dung dch m phosphat pH 4,5 (dung dch KH2PO4
0,02M, iu chnh pH bng dung dch H3PO4 1M) vi t l 48,8: 16,2: 35 l ph
hp.
3.1.1.6. La chn tc dng
Chng ti tin hnh kho st tch RIF v IS 2 tc dng l 1,5 mL/pht
v 2,0 mL/pht thy:
28
- Tc dng 1,5 mL/pht pic RIF xut hin lc 5,70 pht v pic IS xut
hin lc 10,40 pht.
- c thi gian phn tch hp l ng thi cc pic tch ri nhau chng ti
chn tc dng 1,5 mL/pht cho khong thi gian t 0 6,50 pht v tc dng
2,0 mL/pht cho khong thi gian t 6,51 9,0 pht. Kt qu thu c thi gian lu
ca RIF l 5,7 pht v ca IS l 7,8 pht. Sc k ca chun RIF v IS thu c
nh hnh 3.6
0.0 2.5 5.0 7.5 min
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
22.5
mAU
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
MPaT.Flow(Method)337nm,4nm (1.00)
RIF
A/5.63
8
IS/7.784
Hnh 3.6: SK chun RIF v IS vi tc dng khc nhau
Nh vy, chng ti la chn tc dng 1,5 mL/pht cho khong thi gian 0
6,50 pht v tc dng 2.0 mL/pht cho khong thi gian 6.51 9,0 pht c
thi gian phn tch ph hp.
3.1.2. Kho st v tm iu kin x l mu c Rifampicin
3.1.2.1. Xy dng phng php chit tch
Da trn tnh cht l ha ca RIF, tham kho mt s ti liu v iu kin k
thut hin c, chng ti tin hnh chit tch RIF theo phng php kt ta protein
vi mt s tc nhn thng dng gy ta khc nhau nh cc dung mi: MeOH
hoc MeCN, tc nhn ta l acid HClO4.
- Tc nhn gy ta acid HClO4 l acid mnh. Ch cn s dng mt lng nh
gy kt ta protein trong huyt tng, mu huyt tng khng b pha long.
Nhng theo tnh cht l ha ca RIF, d b thy phn pH acid nn nu s dng tc
29
nhn gy ta ny s lm RIF b bin i, gy nh hng n qu trnh phn tch. Do
khng s dng tc nhn gy ta protein l acid mnh.
- Tc nhn gy ta l MeOH: cn phi s dng mt lng dung mi ln, gp
2,0 3,0 ln lng mu ta ht protein trong mu nn mu b pha long. RIF v
dipyridamol u ha tan tt trong MeOH, mc p ng ca RIF v IS ln nn ta
c th s dng phng php ny tin hnh x l mu.
Tin hnh ta protein bng dung mi MeOH vi cc th tch khc nhau:
Qui trnh 1: 0,5 mL mu thm 50 L dung dch IS, lc xoy. Thm
1,5 mL MeOH. Lc xoy, ly tm 10000 vng/pht trong 5 pht. Ht
lp dung mi, tim sc k.
Qui trnh 2: 0,5 mL mu thm 50 L dung dch IS, lc xoy. Thm
1,0 mL MeOH. Lc xoy, ly tm 10000 vng/pht trong 5 pht. Ht
lp dung mi, tim sc k.
Sc k ca mu huyt tng trng ta bng MeOH v SK mu huyt
tng trng c thm RIF v IS ta protein bng cc th tch MeOH khc nhau c
th hin hnh 3.7, 3.8 v 3.9
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 min-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
mAU337nm,4nm (1.00)
(Rifa
mpi
cin)/
5.70
0
(Dip
yrid
amol
e)/7
.600
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 min-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
mAU337nm,4nm (1.00)
Rifa
mpi
cin/5
.800
Dip
yrid
amol
/7.6
62
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 min
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
mA U337nm,4nm (1.00)
Rifa
mpi
cin/5
.736
Dip
yrid
amol
/7.5
78
Hnh 3.7:
SK mu HT trng
Hnh 3.8:
SK mu HT trng thm
RIF v IS ta 1,5 mL MeOH
Hnh 3.9:
SK mu HT trng thm
RIF v IS ta 1,0 mL MeOH
30
Nhn xt: Trong s cc phng php ta protein th phng php ta protein
bng dung mi MeOH u ta ht protein trong qui trnh 2 ta bng 1,0 mL
MeOH cho p ng pic cao hn, ng thi khng lm mu b pha long qu nhiu.
Do , chng ti la chn phng php ta protein bng dung mi MeOH
vi th tch 1,0 mL x l mu va cho pic RIF tch khi cc pic tp va cho
p ng pic tt nht.
3.1.2.2. Kho st s nh hng ca Vitamin C trong qu trnh x l mu
Do RIF nhy cm vi nh sng v d b oxy ha nn chng ti kho st s n
nh ca RIF trong dung mi c cha Vitamin C, l 1 cht chng oxy ha v dung
mi khng cha Vitamin C.
Pha RIF nng 6 g/mL gm:
+ 1 mu pha trong MeOH c cha Vitamin C 1,0 mg/mL.
+ 1 mu pha trong MeOH khng c Vitamin C.
Kt qu: Pic ca mu RIF chun trong MeOH c cha Vitamin C 1,0 mg/mL
nhn v cn i hn mu RIF chun trong MeOH khng c Vitamin C. Sc k
ca chun RIF trong MeOH cha Vitamin C 1,0 mg/mL thu c nh hnh 3.10
0.0 2.5 5.0 7.5 10.0 min
0
10
20
30
40
50
mAU337nm4nm (1.00)
Rifa
mpi
cin/
5.70
9
Hnh 3.10: SK RIF chun trong MeOH cha Vitamin C 1,0 mg/mL
T kt qu kho st chng ti quyt nh s dng Vitamin C trong dung dch
chun RIF pha trong MeOH.
31
3.1.3. Qui trnh phn tch RIF trong huyt tng T kt qu thc nghim, chng ti la chn c qui trnh x l mu v
iu kin sc k c th tch c RIF khi cc pic tp c trong mu huyt tng
nh sau:
- Quy trnh x l mu:
+ Mu huyt tng r ng nhit phng
+ Ngay sau khi r ng, ly 0,5 mL huyt tng thm Vitamin C (nng
khong 1,0 mg/mL), thm 50 L dung dch ni chun v 1,0 mL MeOH
+ Lc xoy 15 giy, ly tm 10000 vng/pht x 5 pht, ht lp dung mi, tim
sc k.
- iu kin sc k:
+ Ct sc k: Rp18, 250 x 4,6 mm, 5 m. Bo v ct Rp18, 4 x 3 mm, 5m.
+ Pha ng: MeOH MeCN m phosphat 0,02M pH 4,5 t l 48,8 : 16,2 :
35
+ Tc dng: 0,01 6,50 pht: 1,5 mL/pht
6,51 9,51 pht: 2,0 mL/pht
+ Detector: UV, = 337 nm.
+ Th tch tim: 50 L.
+ Autosampler: 40C.
+ Ton b qu trnh x l mu v phn tch sc k c tin hnh trong iu
kin trnh nh sng.
3.2. THM NH PHNG PHP PHN TCH m bo phng php kho st trn l thch hp cho nh lng RIF
trong huyt tng, chng ti tin hnh thm nh phng php theo hng dn
thm nh phng php phn tch sinh hc ca FDA v cc qui nh trong dc
in M gm tnh c hiu/chn lc, ng, lp li trong ngy v gia cc
ngy, khong tuyn tnh, gii hn nh lng di, t l thu hi, n nh.
Do rifampicin nhy cm vi nh sng v d b oxy ha nn ton b qu trnh
xy dng v thm nh phng php phn tch u c tin hnh trn cc mu t
to c cha vitamin C trong iu kin trnh nh sng trc tip.
32
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 min
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
22.5
25.0mAU
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
MPaT.Flow(Method)337nm,4nm (1.00)
RIF
A/5.
670
IS/7
.843
3.2.1. Tnh chn lc Tin hnh nh mc 2.3.3.1 , x l mu v phn tch vi iu kin sc k nh
mc 3.1.3. Kt qu thu c nh sau:
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 min
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
22.5
25.0mAU
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
MPaT.Flow(Method)337nm,4nm (1.00)
(RIF
A)/5
.600
(IS)/7.
600
Hnh 3.11: Sc k mu huyt tng trng
Hnh 3.12: Sc k mu huyt tng trng c pha chun RIF (nng 0,2
g/mL) v IS.
33
0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 min
-2.5
0.0
2.5
5.0
7.5
10.0
12.5
15.0
17.5
20.0
22.5
mAU
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
MPaT.Flow(Method)337nm,4nm (1.00)
RIF
A/5.
606
IS/7
.831
Hnh 3.13: Sc k mu huyt tng trng c pha chun RIF (nng 9,0
g/mL) v IS.
Nhn xt: Trn sc k ca
- Hnh 3.12 ta thy: trong khong thi gian t 5 6 pht v 7 8 pht trong
mu huyt tng trng khng thy xut hin pic.
- Hnh 3.13 ta thy: mu RIF chun nng 0,2 g/mL trong huyt tng
trng xut hin 1 pic c thi gian lu khong 5,7 pht v mu IS xut hin 1 pic c
thi gian lu khong 7,8 pht
- Hnh 3.14 ta thy: mu RIF chun nng 9,0 g/mL trong huyt tng
trng xut hin 1 pic c thi gian lu khong 5,7 pht, pic ny ln hn so vi pic
RIF chun nng 0,2 g/mL (hnh 3.3) v mu IS xut hin 1 pic c thi gian lu
khong 7,8 pht bng vi pic IS hnh 3.3.
Pic RIF trn cc sc k cn i, r nt, c thi gian lu khong 5,7 pht
v tch ring bit vi IS v cc thnh phn tp c trong mu. Phng php phn
tch m bo nhn din, phn bit c RIF v khng b nh hng bi cc tp
c trong huyt tng.
Theo qui nh, phng php phn tch c c hiu chn lc th ngoi kh
nng nhn din v phn bit c hot cht nh xc nh trn, p ng ca
mu trng ti thi im trng vi thi gian lu ca RIF v IS phi t cc yu cu
34
nh nu mc 1.3.2.1. Kt qu xc nh nh hng ca mu trng ti thi im
trng thi gian lu ca RIF v IS c trnh by bng 3.1
Bng 3.1: nh hng ca mu trng ti thi im trng thi gian lu (tR ) ca RIF v IS
p ng mu trng ti tR = tRIF p ng mu trng ti tR = tIS
TT Mu trng
(mAU.s)
Mu LLOQ
(mAU.s)
Mu trng
(mAU.s)
Mu IS
(mAU.s)
1 0 4453 0 167742
2 0 4309 0 165712
3 0 4007 0 168551
4 0 4252 0 171227
5 0 4253 0 171360
6 0 4327 0 169799
T l p ng pic (%) 0 0
Kt qu cho thy ti thi im trng vi thi gian lu ca RIF (5,7 pht) v
IS (7,8 pht) p ng ca mu trng u l 0%. Nh vy cc s liu thc nghim
chng minh phng php c c hiu v chn lc i vi RIF.
3.2.2. ng chun v khong tuyn tnh
Phn tch cc mu chun RIF trong huyt tng trng c nng 0,2 0,5
1,0 2,0 4,0 8,0 16,0 20,0 g/mL vi 08 mu chun, mi nng phn tch
hai ln, x l mu vi iu kin sc k nh mc 3.1.3. Xc nh s tng quan gia
nng RIF trong huyt tng v t l din tch pic RIF/IS o c. Kt qu c
trnh by bng 3.2
35
Bng 3.2: S tng quan gia nng RIF trong huyt tng v t l p ng pc:
p ng (mAU.s) p ng (mAU.s)
Mu Nng
(g/mL) RIF-
CC1 IS-CC1
T l 1 RIF-
CC2 IS-CC2
T l 2
Std1 0,204 4173 173966 0,024 3969 176090 0,023
Std2 0,510 8931 169136 0,053 10440 175396 0,060
Std3 1,019 20328 169941 0,120 21168 173738 0,122
Std4 2,038 43758 173303 0,252 44773 173677 0,258
Std5 4,076 82046 173304 0,473 86490 177834 0,486
Std6 8,153 168020 175522 0,957 171371 175513 0,976
Std7 16,306 347543 177988 1,953 348275 173508 2,007
Std8 20,382 444528 175277 2,536 450325 173410 2,597
Phng trnh hi
quy
Y1 = 0,119 X1 0,001
R = 0,9998
Y2 = 0,123 X2 - 0,003
R = 0,9998
(Y: t l din tch pic RIF/IS; X: nng RIF)
Kt qu bng 3.2 cho thy, c mi tng quan tuyn tnh gia nng
RIF c trong mu v t l din tch pic RIF/IS thu c (ng chun c h s
tng quan r xp x bng 1 (r = 0,9998). T phng trnh hi quy tuyn tnh va
thit lp xc nh li nng RIF c trong mu. Kt qu thu c khi thm nh
ng chun c trnh by bng 3.3
36
Bng 3.3: Kt qu thm nh ng chun
STT Nng thc
(g/mL)
Nng tm thy(a)
(g/mL) ng(b) (%) t/ Khng t
0,212 104,0 t 1
0,204
0,205 100,4 t
0,454 89,2 t 2 0,510
0,504 99,0 t
1,016 99,7 t 3 1,019
1,010 99,1 t
2,134 104,7 t 4 2,038
2,112 103,6 t
3,993 98,0 t 5 4,076
3,965 97,3 t
8,063 98,9 t 6 8,153
7,937 97,4 t
16,437 100,8 t 7 16,306
16,294 99,9 t
21,346 104,7 t 8
20,382
21,074 103,4 t
(a) tnh t phng trnh hi qui (b) % so vi nng thc
Nh vy, tt c cc im ca ng chun gi tr nng tnh li t ng
chun so vi nng thc t c trong mu u c ng nm trong khong t 85
115%, ring im thp nht ca ng chun sai s khng vt qu 20% (4% v
0,4%). Do trong khong nng t 0,2 20,0 g/mL c s tng quan tuyn
tnh cht ch gia nng RIF trong huyt tng vi t l din tch pic RIF/IS thu
c.
37
3.2.3. Gii hn nh lng di
Tin hnh thm nh vi mu chun RIF nng khong 0,2 g/mL vi 6
mu c lp. Tin hnh tng t nh mc 2.3.3.5. Kt qu xc nh gi tr LLOQ
ca phng php c trnh by bng 3.4:
Bng 3.4: Kt qu thm nh gii hn nh lng di (LLOQ)
Mu trng Mu chun (0,204 g/mL)
Stt p ng
(mAU.s)
RIF
(mAU.s)
IS
(mAU.s)
Nng tm
thy(a) (g
/mL)
ng(b)
(%)
t/
Khng
t
1 0 4453 167742 0,233 93.6 t
2 0 4309 165712 0,229 119.4 t
3 0 4007 168551 0,210 96.0 t
4 0 4252 171227 0,219 116.5 t
5 0 4253 171360 0,219 96.1 t
0 4327 169799 0,225 109.6 t
TB 0,223 109,2
CV (%) 3,7 3,7 t
(a) tnh t phng trnh hi qui (b) % so vi nng thc
Nhn xt: Kt qu cho thy phng php c:
- ng nm trong khong t 80 120% so vi nng thc (93,6
119,4%)
- chnh xc vi gi tr CV% 20% (3,7%)
Nh vy mu chun cha RIF c nng 0,2 g/mL p ng yu cu LLOQ
v ng, chnh xc ca phng php phn tch trong dch sinh hc.
3.2.4. ng lp li trong ngy v khc ngy
3.2.4.1. ng, lp li trong ngy
Pha cc mu LQC, MQC, HQC nh mc 2.3.1. Mi loi QC gm t nht
5 mu c lp c cng nng . Tin hnh x l mu v sc k theo cc iu
38
kin la chn. Kt qu xc nh ng, lp li trong ngy c trnh
by bng 3.5:
Bng 3.5: Kt qu thm nh ng, lp li trong ngy
LQC (0,603g/mL) MQC (9,038g/mL) HQC (18,075g/mL)
Mu
T l
din
tch
pc
RIF/IS
Nng
(a)
(g/mL)
ng(b)
(%)
T l
din tch
pc
RIF/IS
Nng
(a)
(g/mL)
ng(b)
(%)
T l
din
tch pc
RIF/IS
Nng
(a)
(g/mL)
ng(b)
(%)
1 0,078 0,593 98,4 1,185 9,741 107,8 2,320 19,113 105,7
2 0,078 0,593 98,5 1,163 9,557 105,7 2,332 19,214 106,3
3 0,077 0,585 97,1 1,132 9,301 102,9 2,258 18,606 102,9
4 0,078 0,593 98,5 1,140 9,366 103,6 2,283 18,808 104,1
5 0,076 0,579 96,0 1,154 9,480 104,9 2,338 19,260 106,6
6 0,079 0,600 99,5 1,104 9,065 100,3 2,142 17,643 97,6
TB 0,590 98,0 9,419 104,2 18,774 103,9
CV (%) 1,2 2,5 3,2
(a): tnh t phng trnh hi qui (b): % so vi nng thc
Kt qu cho thy phng php nh lng c ng tt nm trong khong
96,0 107,8%, lch nm trong gii hn cho php 15%, lp li trong ngy
vi gi tr CV% nh (1,2 3,2%), p ng yu cu v ng, chnh xc ca
phng php phn tch trong dch sinh hc.
3.2.4.2. ng, lp li khc ngy
Tin hnh phn tch cc mu LQC, MQC, HQC c chun b tng t nh
xc nh ng, lp li trong ngy theo phng php xy dng ti cc ngy
khc nhau. Xc nh nng RIF trong cc mu QC da vo ng chun tin
hnh song song trong tng ngy. Kt qu xc nh ng lp li khc ngy ca
phng php c trnh by bng 3.6
39
Bng 3.6: Kt qu thm nh ng, lp li gia cc ngy
LQC ( 0,6 g/mL) MQC ( 9,0 g/mL) HQC ( 18,0 g/mL)
Ngy Nng (a)
(g/mL)
ng(b)
(%)
Nng (a)
(g/mL)
ng(b)
(%)
Nng (a)
(g/mL)
ng(b)
(%)
0,668 104,1 10,217 106,2 19,591 101,8
0,640 99,8 9,002 93,5 19,588 101,8
0,619 96,5 8,940 92,9 19,682 102,2
0,608 94,7 9,341 97,0 19,568 101,7
0,595 92,7 9,018 93,7 19,537 101,5
I
0,588 91,6 9,340 97,0 19,399 100,8
0,593 98,4 9,741 107,8 19,113 105,7
0,593 98,5 9,557 105,7 19,214 106,3
0,585 97,1 9,301 102,9 18,606 102,9
0,593 98,5 9,366 103,6 18,808 104,1
0,579 96,0 9,480 104,9 19,260 106,6
II
0,600 99,5 9,065 100,3 17,643 97,6
0,550 89,0 8,526 92,0 17,817 96,2
0,583 94,5 8,633 93,2 17,678 95,4
0,625 101,2 8,799 95,0 17,288 93,3
0,544 88,0 9,026 97,4 17,479 94,3
0,591 95,6 8,760 94,6 17,606 95,0
III
0,591 95,7 8,920 96,3 17,424 94,0
TB (%) 96,2 98,6 100,1
CV (%) 4,3 5,4 4,4
40
Kt qu thc nghim cho thy c 3 nng (0,6; 9,0; 18,0 g/mL), phng
php u cho ng trong khong 85% n 115%, lp li khc ngy vi gi
tr CV% 15% (4,3 5,4%) chng t phng php c nghin cu c
ng, chnh xc cao, p ng yu cu i vi phng php dng trong dch
sinh hc.
3.2.5. T l thu hi ca phng php
3.2.5.1.T l thu hi ni chun
X l cc l mu QC theo qui trnh la chn. Tin hnh phn tch xc nh
din tch pic ca IS. Song song, xc nh din tch pic ca IS trong mu chun pha
trong dung mi pha mu (khng qua x l).
Kt qu xc nh t l thu hi ca IS c trnh by bng 3.7
Bng 3.7: Kt qu thm nh t l thu hi IS
p ng IS (mAU.s) STT
Huyt tng Dung mi
1 168477 165217
2 169264 169659
3 169032 170108
4 163877 168898
5 167941 170205
6 169999 168031
TB 168098 168686
CV (%) 1,3 1,1
T l thu hi (%) 99,7
Kt qu thc nghim cho thy, t l thu hi ca ni chun t 99,7% (tha
mn iu kin nm trong khong 30 110%) v CV% nng ca IS u 15%
(1,3 v 1,1%). Do vy qui trnh x l mu huyt tng c nghin cu l ph
hp chit tch cht ni chun.
41
3.2.5.2.T l thu hi RIF
Chun b cc l mu QC nh mc 2.3.1 v x l mu chun RIF pha trong
huyt tng theo phng php xy dng. Tin hnh sc k, xc nh nng
RIF c trong cc mu. Song song, nh lng mu chun pha trong dung mi pha
mu (khng qua x l).
Kt qu xc nh t l thu hi ca RIF c trnh by bng 3.8
Bng 3.8: Kt qu thm nh t l thu hi RIF
p ng RI F (mAU.s)
LQC (0,6 g/mL) MQC (9,0 g/mL) HQC (18,0 g/mL) STT
Huyt
tng
Dung
mi
Huyt
tng
Dung
mi
Huyt
tng
Dung
mi
1 13614 12661 198897 191051 395893 388350
2 13280 12541 201631 191605 399660 385584
3 13188 12540 201283 189818 397386 377560
4 13084 12588 203755 190974 400252 382496
5 12864 12653 196816 188198 405840 384346
6 13259 12938 192219 188601 397722 382187
TB 13215 12654 199100 190041 399459 383421
CV (%) 1,9 1,2 2,1 0,7 0,9 1,0
T l thu hi
(%) 104,4 104,8 104,2
Kt qu thc nghim cho thy c 3 khong nng (0,6; 9,0; 18,0
g/mL), phng php u cho hiu sut chit nm trong khong 30 110% (
104,4 ; 104,8 ; 104,2%), gi tr CV% mi nng ca RIF u 15% (t 0,7
2,1%). Do phng php x l mu c xy dng l ph hp chit tch
RIF t huyt tng.
42
3.2.6. n nh ca mu huyt tng
3.2.6.1. n nh ca mu huyt tng sau 3 chu k ng r ng
Pha cc mu LQC v HQC nh mc 2.3.1 v tin hnh nh mc 2.3.3.7. Kt
qu xc nh nng RIF trong mu LQC, HQC sau 3 chu k ng r v cc mu
tin hnh phn tch ngay sau khi pha (nng ban u) c trnh by trong bng 3.9:
Bng 3.9: Kt qu n nh ca mu huyt tng sau 3 chu k ngr
Nng (g/mL)
Mu LQC (0,6 g/mL) Mu HQC (18,0 g/mL) Mu
Ban u Sau 3 chu k ng- r Ban u Sau 3 chu k ng- r
1 0,612 0,561 17,487 18,159
2 0,549 0,599 18,520 17,884
3 0,574 0,635 18,281 17,530
4 0,582 0,502 17,832 17,642
5 0,551 0,499 18,310 17,282
6 0,567 0,502 18,605 17,765
TB 0,573 0,550 18,172 17,710
CV (%) 4,1 10,6 2,4 1,7
lch (%) -4,0 -2,5
Kt qu cho thy, nng RIF trong mu sau 3 chu k ng r ng u
sai khc so vi nng ban u khng qu 15% (LQC: -4,0% v HQC: -2,5%) v
gi tr CV% gia cc kt qu nh lng u 15%. Nh vy mu huyt tng n
nh sau 3 chu k ng r ng.
3.2.6.2. n nh mu huyt tng nhit phng trong thi gian ngn
Pha cc mu LQC v HQC nh mc 2.3.1 v tin hnh nh mc 2.3.3.7. Kt
qu xc nh nng RIF trong mu LQC, HQC nhit phng sau 5 gi v
nng RIF c x l ngay sau khi r ng c trnh by trong bng 3.10
43
Bng 3.10: Kt qu n nh ca mu huyt tng nhit phng trong thi
gian ngn:
Nng (g/mL)
Mu LQC (0,6 g/mL) Mu HQC (18,0 g/mL) Mu
X l ngay Sau 5 gi X l ngay Sau 5 gi
1 0,586 0,551 16,583 16,380
2 0,578 0,568 16,649 16,108
3 0,576 0,566 15,933 15,986
4 0,570 0,575 16,558 15,903
5 0,587 0,577 16,167 16,363
6 0,562 0,573 16,541 16,440
TB 0,577 0,568 16,405 16,197
CV (%) 1,7 1,6 1,8 1,4
lch (%) -1,4 -1,3
Kt qu cho thy, nng RIF trong mu c x l sau khi 5 gi nhit
phng u sai khc so vi nng mu x l ngay khng qu 15% (LQC: -1,4%
v HQC: -1,3%) v gi tr CV% gia cc kt qu nh lng u 15%. Nh vy
mu huyt tng n nh nhit phng sau 5 gi.
3.2.6.3. n nh mu huyt tng nhit -800C trong thi gian di Pha cc mu LQC v HQC nh mc 2.3.1 v tin hnh nh mc 2.3.3.7.
Trong khun kh ca phm vi lm kha lun nn chng ti mi ch tin hnh th
n nh ca mu huyt tng sau 21 ngy. Kt qu xc nh nng RIF trong mu
LQC, HQC sau 21 ngy v cc mu tin hnh phn tch ngay sau khi pha (nng
ban u) c trnh by trong bng 3.11
44
Bng 3.11: Kt qu n nh ca mu huyt tng trong thi gian di
Nng (g/mL)
Mu LQC (0,6 g/mL) Mu HQC (18,0 g/mL) Mu
Ban u Sau 21 ngy Ban u Sau 21 ngy
1 0,612 0,580 17,487 16,504
2 0,549 0,603 18,520 18,009
3 0,574 0,576 18,281 17,559
4 0,582 0,579 17,832 18,006
5 0,551 0,614 18,310 17,627
6 0,567 0,597 18,605 18,320
TB 0,573 0,591 18,172 17,671
CV (%) 4,1 2,6 2,4 3,6
lch (%) 3,3 -2,8
Kt qu cho thy, nng RIF trong mu sau 21 ngy u sai khc so vi
nng ban u khng qu 15% (LQC: 3,3 % v HQC: -2,8%) v gi tr CV% gia
cc kt qu nh lng u 15%. Nh vy mu huyt tng n nh sau nhit
-800C trong khong thi gian 21 ngy.
Nhn xt chung:
T nhng kt qu thm nh c hiu chn lc, khong tuyn tnh, gii
hn nh lng di, ng - chnh xc, t l thu hi, nghin cu n nh
thu c trn cho thy phng php c xy dng p ng cc yu cu ca
mt phng php phn tch dng trong sinh hc. Chng ti cho rng phng php
ny hon ton ph hp nh lng rifampicin trong huyt tng v c th c
p dng nh lng rifampicin huyt tng ngi tnh nguyn trong cc nghin
cu sinh kh dng v nh gi tng ng sinh hc cc ch phm cha rifampicin
cng nh trong iu tr.
45
3.3. BN LUN 3.3.1. Phng php x l mu huyt tng c Rifampicin
X l mu gip loi b mt hoc nhiu thnh phn tp cht c trong mu, to
iu kin thun li cho qu trnh phn tch, nh lng rifampicin bng phng
php HPLC. Da vo c tnh ca rifampicin, tham kho mt s ti liu v kho st
thc t chng ti xy dng c mt phng php x l mu dng nh lng
rifampicin trong huyt tng.
So vi phng php SPE, phng php x l mu s dng trong kha lun
ta protein vi dung mi MeOH n gin, d dng thc hin trong iu kin
phng th nghim do khng i hi trang thit b c bit, d dng trin khai v tit
kim v mt chi ph, ng thi hiu sut chit cao nn to iu kin ti u cho nh
lng RIF trong huyt tng.
Phng php x l mu ca chng ti cng tng ng vi cc nghin cu
ca tc gi R.Panchagnula [18] v AK.Hemanth Kumar [11].
3.3.2. Phng php nh lng rifampicin trong huyt tng
Phng php HPLC nh lng rifampicin trong huyt tng s dng trong
nghin cu ny c thm nh theo cc ch tiu ca US-FDA bao gm: c
hiu chn lc, khong tuyn tnh, gii hn nh lng di, ng - chnh
xc, t l thu hi, nghin cu n nh.
Vi mt iu kin sc k khng qu phc tp, d dng trin khai ti cc
phng th nghim ca Vit Nam, cht phn tch rifampicin tch hon ton khi
cc thnh phn tp c trong huyt tng vi thi gian trin khai sc k l 9 pht.
Thi gian trin khai sc k khng qu di cho php nh lng c mt s lng
mu ln trong mt ngy, gip tit kim c thi gian v chi ph, c bit l trong
iu kin hn hp v thit b hin i v ti chnh.
So vi nghin cu ca Co, B G, Wagan, E G, Lagdameo, E E, Molinar,
Adelaida M [14] c s dng cng cht ni chun l dipyridamol th phng php s
dng trong ti c khong nng tuyn tnh rng hn (t 0,20 n 20,0 g/mL
so vi 0,50 n 20 g/mL). Khong nng tuyn tnh ca phng php cha bng
46
kt qu ca Lau YY, Hanson GD, Carel BJ (t 0,50 n 35 g/mL) vi phng
php x l mu SPE [15] nhng im c nng cao nht ca ng chun (20
g/mL) vn nm trong khong t 2 3 ln gi tr Cmax (7 9 g/mL) nn khong
nng tuyn tnh p ng c yu cu ca nghin cu ny.
Gi tr gii hn nh lng di (LLOQ) ca phng php s dng trong
ti l kh thp 0,20 g/mL thp hn so vi cc nghin cu ca Co, B G, Wagan, E
G, Lagdameo, E E, Molinar, Adelaida M [14]; Lau YY, Hanson GD, Carel BJ [15]
nn phng php c nhy cao hn v chnh xc hn.
n nh ca phng php: chng ti tin hnh nh gi c ch tiu
cn bn v n nh ca phng php, cho thy s sai khc rt nh gia nng
RIF sau 3 chu k ng r, sau thi gian 5 gi nhit phng v sau thi gian 21
ngy so vi dung dch ngay sau khi pha, p ng yu cu phng php phn tch
dch sinh hc. Tuy nhin, trong khun kh lun vn tt nghip dc s i hc
nn chng ti cha thm nh c y cc ch tiu nh: n nh ca dung
dch chun gc, dung dch chun ni gc v n nh ca mu huyt tng vi
thi gian di hn phc v cc nghin cu nh gi tng ng sinh hc.
47
CHNG 4: KT LUN V KIN NGH 4.1.KT LUN
Qua qu trnh thc hin ti, chng ti t c 2 mc tiu ra nh sau:
1. Xy dng c quy trnh phn tch RIF trong huyt tng mt cch tng
i hon thin bao gm x l mu v iu kin sc k. C th l:
Quy trnh x l mu:
-Mu huyt tng r ng nhit phng
-Ngay sau khi r ng, ly 0,5 mL huyt tng thm Vitamin C
(nng khong 1,0 mg/mL), thm 50 L dung dch ni chun v 1,0
mL MeOH
-Lc xoy 15 giy, ly tm 10000v/pht x 5 pht, ht lp dung mi, tim
sc k.
iu kin sc k:
-Ct sc k: Rp18, 250x4,6 mm, 5 m. Bo v ct Rp18, 4 x 3 mm, 5m.
-Pha ng: MeOH MeCN m phosphat 0,02M pH 4,5 t l
48,8 : 16,2 : 35
-Tc dng: 0,01 6,50 pht: 1,5 mL/pht
6,51 9,51 pht: 2,0 mL/pht
-Detector: UV, = 337 nm
-Th tch tim: 50 L
-Autosampler: 40C
Ton b qu trnh x l mu v phn tch sc k c tin hnh trong iu
kin trnh nh sng.
2. Tin hnh thm nh phng php nh lng RIF vi cc ch tiu: c
hiu chn lc, khong tuyn tnh, gii hn nh lng di, ng - lp li,
t l thu hi, nghin cu n nh. Kt qu cho thy:
- Phng php c c hiu chn lc vi RIF.
- C s tng quan tuyn tnh cht ch gia p ng phn tch v nng
RIF trong khong nng kho st vi r > 0,999.
48
- Phng php c ng tt (88,0 107,8 %), lp li vi gi tr
CV% 15%.
p ng yu cu ca phng php phn tch cc cht trong dch sinh hc ca
US FDA.
4.2.KIN NGH
ng dng phng php ny nh lng RIF trong huyt tng ngi tnh
nguyn trong cc nghin cu sinh kh dng v nh gi tng ng sinh hc ca
cc ch phm c cha RIF trn th trng.
Tip tc nghin cu nh lng RIF trong huyt tng ca bnh nhn s
dng cc thuc chng lao phi hp.
TI LIU THAM KHO Ting Vit:
1. B Y t (2009), Dc th quc gia Vit Nam, Nh xut bn Y hc H Ni tr.
1008 1010.
2. B Y t (2010), Dc in Vit Nam IV, tr. 546 550.
3. B Y t (2007), Dc l hc, trng i hc Dc H Ni, tp 2, Nh xut
bn Y hc, tr.185 186, 188 190.
4. B Y t (2007), Ha dc, Trng i hc Dc H Ni, tp 2, Nh xut
bn Y hc, tr 175 176.
5. B Y t (2007), Ha phn tch, Trng i hc Dc H Ni, tp 2, Nh
xut bn Y hc, tr. 123 138, 142 143, 168 188.
6. B Y t (2007), Kim nghim dc phm, Nh xut bn Y hc, tr. 84 95,
104 110.
7. B Y t (2010), Hng dn bo co s liu nghin cu sinh kh dng/ tng
ng sinh hc trong ng k thuc, s 08/2010/TT-BYT
8. T Mnh Hng (2006), Nghin cu nh gi tng ng sinh hc vin
nang Cefaclor Stada 250 sn xut ti Vit Nam, Lun vn Thc s Dc hc,
Trng i hc Dc H Ni, H Ni.
9. L Th Luyn (2005), ng dng phng php sc k lng hiu nng cao
nh lng Rifampicin trong huyt tng ngi ung ng thi rifampicin
pyrazinamid isoniazid, tp ch dc hc, s 347, tr.32 35.
10. Nguyn Th Nhung (2011), Xy dng phng php nh lng acid
fenofibric trong huyt tng bng sc k lng hiu nng cao, Kha lun tt
nghip dc s i hc kha 2005 2010, Trng i hc Dc H Ni, H Ni.
Ting Anh:
11. AK Hemanth Kumar, I Chandra, R Geetha, KS Chelvi, V Lalitha, G Prema
(2004), A validated high-performance liquid chromatography method for the
determination of rifampicin and desacetyl rifampicin in plasma and urine, The
Indian Journal of Pharmacology, Volume 36, Issue 4, p. 231 233.
12. A.L. Allanson, M.M. Cotton, J.N.A. Tettey, A.C. Boyter (2007),
Detemination of rifampicin in human plasma and blood spots by high
performance liquid chromatography with UV detection: A potential method for
therapeutic drug monitoring, Journal of Pharmaceutical anh Biomedical
Analysis, Volume 44, Issue 4, p. 963 969.
13. British Pharmacopoeia 2009, pp.5206 5208.
14. Co, B G, Wagan, E G, Lagdameo, E E, Molinar, Adelaida M (2003), The
quantification of rifampicin in human plasma using high performance liquid
chromatography (HPLC) with ultraviolet, Science and Technology Research
Colloquium.
15. Lau YY, Hanson GD, Carel BJ (1996), Determination of rifampin in human
plasma by high-performance liquid chromatography with ultraviolet detection,
Journal of Chromatography, Vol 676(1):147-152.
16. Michael W.Dong and Ahuja Satinder (2005), Handbook of pharmaceutical
analysis by HPLC, United Kingdom, p.19 45.
17. Pharmacopoeia of the peoples republic of China (2005), Volume II, pp. 294
296.
18. R Panchagnula, A Sood, N Sharda, K Kaur, C.L Kaul (1999),
Determination of rifampicin and its main metabolite in plasma and urine in
presence of pyrazinamide and isoniazid by HPLC method, Journal of
Pharmaceutical anh Biomedical Analysis, Volume 18, Issue 6, p. 1013 1020.
19. The United Stated Phamcopenia 32 (2009), Volume 1 &2, pp. 3501 3502.
20. WHO (2009), Global tuberculosis control: epidemilogy, strategy, financing:
WHO report 2009.
21. WHO (2009), The Global TuberculosisEpidemic WHO factsheet.
22. Yuri Karakevich & Rosario Lobrutto (2007), HPLC for Pharmaceutical
Scientists, p.139 p.188, p.75 p.132.
Trang Web:
23. www.thuocbietduoc.com.vn.